2019.08.29, пүрэв ~ №146 (1198) YНэ: 1000₮~ МоНгол хүН бүр баяжигтуН ~

ЗГМ

онцлох

улс төрБагануур дүүрэгт 10 га газрыг тусгай хамгаалалтад авч, аюултай хог булах байгууламж барина. Монгол малын тоо бэлчээрийн даацаас 25.4 сая толгойгоор хэтрээд байна. Есдүгээр сарын 03-ныг бүх нийтийн амралтын өдөр болгохоор Засгийн газар шийдэв. МУ охУ-тай терроризмын эсрэг хамтран ажиллах хэлэлцээрийг баталгаажуулах эрхийг олгов.

эдийн засагнаймдугаар сарын байдлаар ипотекийн 4000 зээлдэгчид 283 тэр­бум төгрөгийн санхүүжилт олгожээ. ноолууран бүтээгдэхүүний 60 орчим хувийг дотоодод борлуулдаг.Азийн хөгжлийн банкны Монгол дахь Суурин төлөөлөгч Ёланда Фернандез Ломмен ажлаа өгнө. ТоП 20 индекс 0.16 хувиар өсөж, 19431.84 нэгжид хүрэв.

Топ 20 индекс(нэгжээр)

19431.8410,000

15,000

20,000

25,000

30,000

нийгэм10 сарын 1-нээс хуучны орон сууцны I давхарт нийтийн хоол үйлчилгээний зөвшөөрөл олгохгүй. 2020 онд цэргийн дүйцүүлэх алба хаах иргэдийн тооны дээд хязгаарыг баталлаа. Сургууль, цэцэрлэг барих чад-вар гүй компанид тендер өгснөөс зөр чил гарч буйг НМХЕГ мэдээ лэв. Улаанбаатар-Дархан чиглэлийн автозамын ажил 23.7 хувьтай байна.

дэлхийМалайз зургаан улсаас зэвсэг худалдан авсны төлбөрийг дал модны тосоор хийнэ. Японд пуужин эсэргүүцэх 73 систем нийлүүлэхийг АНУ­ын хууль тогтоогчид дэмжив. олон хоног үргэлжилсэн бороо­ны улмаас Японы гурван мужид онц байдал зарлаад байна. БнхАУ энэ оны эцэс гэхэд 50 мянган 5G суурин станц байгуулж дуусгана.

Үнэ бол таны төлж буй мөнгөн дүн. Үнэ цэн бол таны авч буй зүйл

FULL ENGLISH PAGE INSIDE > 7

ubinfo.mn

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2,671.89 372.90 40.22

АЛТ ЗЭС 10-ЧИНГИС БОНД

110.700.12%

98.7000.13%

5,633.000.88%

ГЭРЭГЭ БОНД

99.3300.12%

Уоррен Баффет

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©0 1 1 9 8

улаанБаатар2019.08.29

Багавтар үүлтэй

21° 7°

ЦАГ АГААР

Эр чим хүчний зохицуулах зөв лөлөөс цахил гааны төлбөрийг кВт/цаг тутамд 12 төгрөгөөр нэмсэн нь өрхийн зардлыг нэмж, үндэсний үйлдвэр лэгчдэд дарамт авчирчээ. 3

Төсөл танигдахгүй болтлоо өөрчлөгдсөн байна гэж гишүүд “гомдоллов”

Тэрбумын төлөө сая, сая доллар “хийсгэе”

Японы махны зах зээл дэх өрсөлдөөн ширүүслээ

“хонх нь дуугарахаар дамар нь таг” гэдэг шиг ирц хүрээгүй шалтгаанаар хоёр хоног хуралдаагүй уих-ын нэгдсэн чуулган өчигдөр үдээс өмнө техникийн саатлын улмаас дахин хойшлов.

үндсэн хуульд нэмэлт, өөрч-лөлт оруулах хуулийн төслийн хоёрдугаар хэлэлцүүл гийн төс лийг төрийн байгуулал-тын байнгын хорооны дарга

олон улсын аялал жуулчлалын өрсөлдөх чадварын индекс гэж бий. “Дэлхийн эдийн засгийн форум” байгууллагаас тогтмол гаргадаг энэхүү шалгуур үзүүлэлтээр манай улс 136 орноос 102-т эрэмбэлэгджээ. Нэлээд доогуур үнэлгээ авсан хэдий ч 2020 он гэхэд улсдаа нэг сая

Анна КитанакааНу-аас импортолдог үхрийн

махны тарифыг багасгах японы төлөвлөгөө нэгдсэн улсын махны үхэр өсгөгчдийг баярлууллаа. харин японы зах зээлд америкчуудын гол өрсөлдөгч австралийн фермерүүд байр сууриа зүгээр тавьж өгөх бодолгүй байна.

гуравдугаар сараар төгссөн санхүүгийн жилд үнэмлэхүй буюу 3.3 тэрбум ам.долларт хүрсэн японы үхрийн махны зах зээл австралид амин чухал. азийн улсын импортын үхрийн махны гол нийлүүлэгч нь австрали, аНу. японы нийт зах зээлийн

Б.Энхжаргал @enkhjrglZGM

Б.Баяртогтох@bayartogtokhZGM

УЛС ТөР ЭДИйН ЗАСАГ

ДЭЛхИй

жуулчин хүлээн авна гэсэн өөдрөг тэмүүлэл бидэнд бий. ингэснээр одоогийн валютын нөөцийн гуравны нэгтэй дүйцэх 1.1 тэрбум ам.долларыг энэ салбараас халааслахаар шийдсэн. Цаасан дээр буусан аялал жуулч лалын ойрын ирээдүйг өнөөдрийн төр засаг хамаг сай наа раа зурсан гэж үүнийг хэлж болно.

харин гаднын жуулчдыг татах, тэдэнд улс орноо сурталчлан таниулах, ирж буй

51 хувийг австрали, 41 хувийг аНу хангадаг юм. Шинэ Зеланд, Канад, Мексик мах нийлүүлдэг ч тус бүрийн эзлэх жин нь 10 хувь ч хүрэхгүй.

“Ерөнхийлөгч Дональд трамп, түүний худалдааны баг аНу-ын үхрийн махны экспортын гол зах зээл – японд эзлэх байр суурийг өргөтгөж дахиад нэг ялалт байгууллаа” хэмээн аНу-ын үндэсний үхэр өсгөгчдийн үхрийн махны холбооны (US National Cattlemen’s Beef Asso-ciation) ерөнхийлөгч женнифер хьюстон мэдэгдлээ.

12

2

9

1,540.700.20%

Үнийн өсөлт иргэдийн эрхийг зөрчиж буйг нҮБ анхааруулав

Хонь болон үхрийн цул махны үнэ таван жилийн өмнөхөөс 38­44 хувиар өсжээ. > 5

"оросын баатрууд" халхын голын баатрууддаа хүндэтгэл үзүүлэв

Агаарын хүчний сүр жавхаа, шинэ үеийн зэвсэг, техникээ сонирхуулсан юм. > 8

хөрөнгө оруулалт саарвал нийгэмд оруулах өгөөж хойшилно

Популист хандлага эдийн засагт бодит хохирол учруулдаг. > 11

С.Батсайхан / ЗГМ©

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 6 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

бҮРЭЛДЭхҮҮНкоМпАНИ

The official gazeTTe

жуулчдад зориулсан урлаг, соёлын үйлчилгээ, арга хэмжээ хэчнээнийг зуны турш зохион байгуулсныг энд жагсаавал ядмагхан дүн гарахаар байна. аялал жуулчлалын оргил цаг манайд зун л байдаг. Дээр дурдсан өрсөлдөх чадварын үзүүлэлт өнөөдрийн аялал жуулчлалын салбарын бодит нүүр царай юм.

Цахилгааны үнэ нэмэгдсэн нь мянган зовлон өдөөжээ

С.бямбацогт танилцуулсан. харин хуулийн төсөлтэй холбог-дуулан үг хэлж, асуулт тавих гишүүд нэрээ бүртгүүлэх үеэр дээрх саад гарч гишүүдийг бухимдуулав.

харин үдээс хойших хурал-даанаар гишүүд асуулт тавьж, саналаа хэлж эхэлсэн юм

хамгийн түрүүнд уих-ын гишүүн б.бат-эрдэнэ ард нийтийн санал асуулгыг хэзээ хийхийг ажлын хэсгээс тодруулав.

СҮМ хийД2018 оны БАйДлААр

ЗГМ: ИНфОГРАфИК

196 202 1321134

178300

134

24 25

христ Будда ислам

ШАШны СУрГУУлЬ, ДАцАнД СУрАлцАГЧДын Тоо(шашны төрлөөр, оны эцэст)

Будда

Христ

ИсламҮСХ©

Санваартан Лам Санваартан

барьсан төслийг хэлэлцэж байна уу, Ерөнхийлөгчийн төслийг хэлэлцэж байгаа юм уу?

З.Энхболд /Ерөнхийлөгчийн тамгын газрын дарга/: Ерөнхий лөгч шүүгч нарыг сайн ажиллаж байгаа гэж ерөөсөө хэлэхгүй байгаа. ялангуяа өөрийн чинь хэлж байгаа зүйлтэй санал нийлж байна.

С.Бямбацогт: уих-ын ги-шүү дийн тоог 99 болгох, парла-ментын бүрэн эрхийн хуга цааг таван жил болгохтой холбоо той яриад байх шиг байна. үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах журмын тухай хуульд урьдчилан тохирсон нэг төсөлтэй өөр

» хАрилцААТерроризмтой тэмцэхэд хамтран ажиллах тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Оросын Холбооны Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийг баталгаажуулах эрх олгох Ерөнхий сайдын захирамж гаргав. Хэлэлцээр нь есөн зүйлтэй бөгөөд манай хоёр орны нэгдэн орсон терроризмтой тэмцэх тухай Олон улсын гэрээ хэлэлцээрийн зорилго, зарчим, үзэл санаа, НҮБ­ын Аюулгүйн зөвлөл, Ерөнхий Ассамблейн баталсан тогтоол шийдвэрийг удирдлага болгосон байна.

» БАТлАн хАМГААлАх 2020 онд цэргийн дүйцүүлэх алба хаах иргэдийн тооны дээд хязгаарыг баталлаа. Цэргийн албаны тухай хуулийн дагуу цэргийн дүйцүүлэх албыг зохих журмын дагуу тус тусын аймаг, орон нутагт зохион байгуулж ажиллахыг аймаг, нийслэлийн Засаг дарга нарт даалгав.

» УлААнБААТАр Аюултай хог хаягдлын төвлөрсөн байгууламж барих зориулалтаар нийслэлийн Багануур дүүрэгт 10 га, лаг боловсруулах, булшлах зориулалтаар Сонгинохайрхан дүүрэг дэх Төв цэвэрлэх байгууламж, ТЭЦ 4­ийн үнсэн сангийн орчимд 22 га газрыг тус тус Улсын тусгай хэрэгцээнд авч, газрын байршил, хэмжээ, хил хязгаарын эргэлтийн цэгүүдийн солбилцлыг батлав.

» Тоо

25.4Монгол Улсын бэлчээрийн даац цаг агаар хэвийн жилд 84.6 сая хонин толгой малын багтаамжтай бөгөөд гантай жилд бэлчээрийн даац 30 хүртэл хувиар буурдаг байна. Өнгөрсөн жилийн эцэст тоологдсон 66.5 сая толгой малыг хонин толгойд шилжүүлэхэд 111 сая хонин толгой болж байгаа нь өдгөө бэлчээрийн даацаас 25.4 сая толгойгоор хэтрээд байгаа юм.

» ТэМДэГлэлТ өДөр Халх голын байлдааны ялалтын 80 жилийн тэгш ой тохиож байгаатай холбогдуулан 2019 оны есдүгээр сарын 3­ны ажлын өдрийг бүх нийтээр амрах өдөр болгов. Тухайн ажлын өдрийг 2019 оны есдүгээр сарын 7­ны бямба гарагт шилжүүллээ.

» хөрШ Батлан хамгаалахын сайд Н.Энхболд манай улсад айлчилж буй ОХУ­ын ЗХЖШ­ын орлогч дарга, дэслэгч генерал А.Ю.Чайков тэргүүтэй төлөөлөгчдийг Төрийн ордноо хүлээн авч уулзлаа.Мөн энэ үеэр Халхын голын байлдааны ялалтын түүхт 80 жилийн ойд зориулсан дурсгалын медалиар дэслэгч генерал А.Ю.Чайков тэргүүтэй төлөөлөгчдийг шагнав.

» АйлЧлАл Гадаад харилцааны дэд сайд Б.Батцэцэг Бүгд Найрамдах Ардчилсан Лаос Ард Улсад ажлын айлчлал хийж байна.Лаосын тал монголын бизнес эрхлэгчдэд зориулж 10 мянган га газар, мөн эдийн засгийн чөлөөт бүс Саван­Сено­д бизнесийн чиглэлээр таван га газар тус тус түрээслүүлэхэд бэлэн байгаагаа энэ үеэр мэдэгдсэн байна.

2 ЗаСгийН гаЗрыН МэДээ СоНиН 2018.08.29, пүрэв ~ №146 (1198)

Улс төр

Төсөл танигдахгүй болтлоо өөрчлөгдсөн байна гэж гишүүд “гомдоллов”

Д.Эрдэнэбат: Олонхын бүлэг учраа ололцохгүй байнаГишүүдийн тоог нэмэх юм бол сонгуулиа холимог тогтолцоогоор хийх хэрэгтэй

ЗГМ ТОвЧхОН

Б.Сэлэнгэ ЗГМ

С.Батсайхан / ЗГМ©

Шударга ёсны өлсгөлөн

ходоодны өлсгөлөн гөөс хатуу

байдаг юм

З.Энхболд: Энэ жил Монгол Улс тусгаар тогтносны 108 жил болж байгаа учраас энэ тоог сонгосон. Гэхдээ гол шалтгаан нь дээр хэлсэн нэг гишүүний эрх мэдлийг саармагжуулах.

76 жалгын дипутатыг дахин жижиг 99 болговол юу болох билээ.

ПАРЛАМеНТ

ЗГМ: ТОДРУУЛГА ЭШЛЭЛ

ТоДрУУлГА & ЗАлрУУлГА

Уншигч та манай сонины мэдээ, нийтлэл, сурвалжилгатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай

санал, хүсэлт байвал

› INFO@zASAG.cO

Утас: 99903584 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

УИХ дахь Ардчилсан намын зөвлөлийн дарга Д.Эрдэнэбатаас Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрч­лөлтийн хүрээнд дараах тод­руулгыг авлаа.

-Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хэлэлцүүлэг янз бүрийн шалтгааны улмаас хойшлоод байна. Ардчилсан намын зөвлөл энэ асуудал дээр ямар байр суурьтай байна вэ?

-бид олонхыг ирцээ бүрдүүл гэж шаардаж байгаа. Өнөөдрийн байдлаар ардчилсан намын зөвлөлийн зургаан гишүүн хуралдаанд оролцоход бэлэн байна. ирц бүрдүүлэхийг шаардах нь сөрөг хүчний эрх. олонхын бүлэг үндсэн хуульд гар хүрнэ гэсэн. олон янзын саад гарч байгаа ч бид Монгол төрийг хүндэтгээд зөвшилцөл

хийлээ, саналаа гаргалаа. гэтэл хэлэлцүүлэг эхлэнгүүт олонх ирцээ бүрдүүлж чадахгүй юм бол үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн асуудал цаашаа яаж явах юм бэ.

бидний хувьд байр суурь тодорхой. хэрэв гишүүдийн тоог нэмж байгаа юм бол холимог тогтолцоогоор сонгуулиа хийх хэрэгтэй гэдгийг эрх баригчдад сануулсан. 76 жалгын дипутатыг

дахин жижиг 99 болговол юу болох билээ. ийм ойлгомжтой зүйл дээр тэс хөндлөн байж болохгүй. үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн хоёрдугаар хэлэлцүүлэг дээр энэ байр сууриа дахин илэрхийлнэ. Мэдээж хүлээж авах эсэх нь үнэмлэхүй олонхын асуудал.

-Сая чуулганы тоног төхөөрөмж гацлаа ямар санал хураалт болох гэж байсан нь

хойшилчихов? -Санал дүгнэлт танилцуулаад

гишүүд саналаа хэлэх гээд кноп дарах үед ажилласангүй.

-Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлт бол маш чухал асуудал. Гэтэл техникийн энэ мэт найдваргүй байдал нь санал хураалтын дүнг үнэн зөв гарах эсэхэд ч эргэлзээ дагуулж байна.

-үнэн. ялангуяа өнөөдөр дөн гөж 57 гишүүнийг олонх бүр дүүллээ. Манай аН-ын зөвлөл дээрээс нь нэмж ороод ирц бүрдсэн. Санал хураалт дөрөвний гурваар батлагдана. олонхын бүлэг дотроо учраа ололцохгүй байх шиг байна. түүнийгээ долоо хон хүнтэй сөрөг хүчин рүү түлхэнэ гэдэг өөрсдийгөө доош нь хийж байгаа хэрэг. бид шаардах зүйлээ шаардаад л ажиллана. гэхдээ яг өнөөдрийг хүртэл ардчилсан нам зарчмын байр сууриа илэрхийлсээр ирсэн. Сонгодог парламент ямар байх ёстой тэр зарчмын байр суурин дээр өнөөдрийг хүртэл зогсоно.

Үндсэн хуулийг баталсан байх сүүлийн хугацаа хэзээ вэ?

-арваннэгдүгээр сар гэхэд баталсан байх хэрэгтэй. Зөвхөн парламентын хэлэл цүүл гээс гадна ард нийтийн санал асуулга гэж зүйл байна.

1харин С.бямбацогт ард ний-

тийн санал асуулга хийх эсэхийг хоёрдугаар хэлэлцүүл гийн дараа шийдвэрлэнэ хэмээн хариулсан юм.

Л.Энх-Амгалан: Шударга ёсны өлсгөлөн ходоодны өлс-гө лөн гөөс хатуу байдаг юм байна. Монголд шударга ёс алга. хуулийн төслийг анх өргөн барихдаа авли гаж сан, улс төрөөс хараат шүүхийг халъя гэсэн. гэтэл зөвшилц лийн хугацаанд зарим зарчмаасаа ухарч байна. үндсэн хуулийн өөрчлөлтөөр дахиад л шүүгчийг, Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийг саарал ордноос томилдог байдлаар үлдээвэл ямар ч шинэчлэл болохгүй. ард түмэн баялгийн тэгш хуваарилалт, шударга шүүхийг л хамгийн их хүсэж

62 гишүүний өргөн барьсан төсөл нэлээд хөндөгдчихжээ

байна. Т.Аюурсайхан: Шүүхийн

хараат бус хяналттай, хариуц-лагатай, шударга байх асуудлыг 62 гишүүний өргөн барьсан төсөлд тусгасан байсан. Шүүх шударга, Засгийн газар бие даасан, парламент хариуцлагатай болох юм байна гэсэн итгэл үнэмшил надад байсан учраас би төслийг дэмжиж гарын үсэг зурсан. гэтэл өнөөдөр 62 гишүүний өргөн барьсан төсөл нэлээн хөндөгдчихлөө.

төслийн 27-д хуулийг нийт гишүүний олонхын саналаар батална гэж тусгасан байсан. энэ бол хуулийг дор хаяж 37 гишүүний дэмжсэн саналаар баталж байх санаа юм. гэтэл үүнийг хасаад хаячихсан байна. Мөн уих-ын гишүүнийг эгүүлэн татах саналыг маш тодорхой болгох ёстой юм. түүнээс биш хуралдаанд оролцсон гишүүний олонх гэхээр 19 гишүүний саналаар хууль баталж байна. бидний өргөн барьсан төслийг яагаад дордуулаад оруулаад ирэв ээ. Ер нь бид Д.лүндээжанцан тэргүүтэй гишүүдийн өргөн

төслийг зэрэгцүүлэн хэлэлцэж болохгүй гэж заасан. харин өөр төсөл орж ирвэл саналын түвшинд хэлэлцэж болно гэсэн байдаг. тиймээс энэ хуульд заасны дагуу үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах төс-лийг хэлэлцэж байна.

харин уих-ын гишүүнийг эгүүлэн татахтай холбоотой өмнө нь байгаагүй маш тодорхой заалт төсөлд орж ирсэн. хууль батлахын тухайд одоо хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхын саналаар баталж байна. Өмнө нь хурууны хээгээр баталдаггүй байхад бараг арвуулаа сууж байгаад хууль гаргадаг байсан. харин одоо ядаж 20 хүрч байна. тэгвэл үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн хүрээнд хамгийн багадаа 39 гишүүнээр батална.

Д.Тэрбишдагва: Монголын өнөөгийн нийгэмд болохгүй байгаа олон асуудал байгаагийн нэг нь эцэг хуульд гар хүрэх тухай гэж олон жил ярилаа. ярьж ярьж 62 гишүүн гарын үсэг зурж, төсөл өргөн барьсны нэг нь би. олон ч жил ярьж, олон ч ажлын хэсэг байгуулж

хэлэлцсэн. Нэлээн цогц зүйл хийлээ гэж үзсэн. гэтэл 62 гишүүний өргөн барьсан хуулийн төсөл маань шавар шавхай нь овгор товгор болчихов уу, дундаас нь сугалаад хотгор гүдгэр ч болчихов уу? 108 гэсэн тоон дээр маргалдаад сүүлдээ тооны наймаа хийлээ. Дундаа хийгээд 99 болголоо. Монголын парламент 108 гишүүнтэй байна гэж санаачилсны учрыг Ерөнхийлөгчийн тамгын газрын дарга З.энхболд та надад тайлбарлахгүй юу?

З.Энхболд: 1992 оны үндсэн хууль батлах үеэс Монголын хүн ам 1 сая 80 мянгаар өссөн. Нэг гишүүний эрх мэдэл хүн амын тооноосоо хэтрээд байна. тиймээс үүнийг 1992 оны түвшинд аваачихад 114 болоод байгаа юм. гишүүдийн тоог 108 болгосноор гишүүдийн эрх мэдлийг саармагжуулж байна гэсэн үг. энэ жил Монгол улс тусгаар тогтносны 108 жил болж байгаа учраас энэ тоог сонгосон.

гэхдээ гол шалтгаан нь дээр хэлсэн нэг гишүүний эрх мэдлийг саармагжуулах.

С.Батсайхан / ЗГМ©

Манай орны хувьд авьяаслаг залуучуудыг дэмжих талаар тодорхой бодлого хэрэгжүүлэх цаг болсон. Манай их дээд сургуулиуд авьяастай залуу чуудыг шилж сонгон авах талаар бодитой ажил хэрэгжүүлж чадах гүй байгаа. аль болох олон тооны оюутан элсүүлэхийг урьтал болгож байна.

Baby boomer-ийн үе өнгөрч Милленнелийн эрин үе эхэлж байна. Нөгөө талаас ерөнхий боловсролын сургуулийн төг-сөгч дийн 74-80 хувь нь дээд боловсролын сургалтын бай гуул-лагад элсэн орж байгаа нь дэлхийн дунджаас хэт өндөр байгаа бөгөөд боловсролын системийн тэр дотроо өндөр ур чадвартай дунд, техник мэргэжлийн боловсролтой ажиллах хүч бэлтгэх тэнцвэртэй тогтолцоог алдагдуулж байна.

2018 онд Дэлхийн банкнаас гаргасан “Суралцахуй” гэсэн тайланд олон улсад боловс-ролын системд өөрчлөлт хийж, багшлахаас илүүтэйгээр сурал-цахуйд түлхүү анхаарч, сурах үйл ажиллагааг дэмжих, сурах орчныг сайжруулах замаар сургалтын чанарыг эрс дээшлүүлэх боломж бий болно гэсэн дүгнэлт хийсэн байна

УИХ­ын дарга Г.Занданшатар

энэ нь иргэн бүрийн ухамсар, санхүүгийн боломж чадвартай холбоотой учир энэ удаад хов зөөгөөд л орхиё.

харин үйлдвэрлэл, ааН-ийн цахилгааны төлбөрийг нэмсэн нь эдийн засагт нөлөөлөх, цаашлаад бараа бүтээгдэхүүний үнэд нөлөөлөх учир дуугүй сууж боломгүй.

эрчим хүчний зохицуулах хороо ааН-ээс авах цахилгааны төлбөрийг ч энгийн, өдөр, орой, шөнө ялгалгүй квт/цаг тутамд нь 12 төгрөгөөр нэмсэн. энэ нэмэгдэл үйлдвэрлэгчдэд нөлөөлөх нь дамжиггүй. Сарын орлогоосоо хэдэн саяар нь цахилгааны төлбөрт өгдөг компаниудад квт/цаг тутмын 12 төгрөгийн нэмэгдэл гэдэг шууд нөлөөлөхөөс гадна овоо

3ЗаСгийН гаЗрыН МэДээ СоНиН2019.08.29, пүрэв ~ №146 (1198)

ЗГМ: Сэдэв

дахин өсгөж байгаа юм. бараа бүтээгдэхүүний үнэ өсөхөөр зөвхөн хэрэглэгчдэд дарамт болоод зогсохгүй дам байдлаар энэ нь үйлдвэрлэгчдэд ч муугаар нөлөөлнө. иргэдийн орлого дорвитой өсөж, амьжиргаа сайжраагүй энэ үед бүтээгдэхүүний үнийн өсөлт бизнес эрхлэгчдийн борлуулалтыг сааруулна уу гэхээс өсгөхгүй нь ойлгомжтой. иймээс борлуулалтгүй компани ажлын байраа танах нь гарцаагүй. Мэдээж ажлын байрны хомсдол ядуурал руу хөтөлнө.

ингээд тооцохоор төрийн алдагдлаас илүү сөрөг нөлөөллүүд макро эдийн засагт үүсэж, нэг мангуу шийдвэр мянган сөрөг шалтгааныг доргионо гэдэг энэ. гэтэл бид ядуурлыг бууруулна, ажлын байр нэмэгдүүлнэ, инфляцыг нэг оронтой тоонд барина, гуравдагч оронд бараа бүтээгдэхүүнээ нийлүүлнэ гэсэн гоё лоозонгийн өмнө зогсож байгаагаа санах хэрэгтэй.

Цахилгаан, усны үнийн нэмэгдэл нэг өрхийн хэрэглээнээс илүү, эдийн засагт нөлөөлж тэр нь олон шалтгааныг доргиодог гэдгийг үнэ тогтоогч хийгээд шийдвэр гаргагч нарт ойлгуулах субъект энд үгүйлэгдэж буйг төгсгөлд нь онцолъё. Ер нь аливаа шийдвэрийг гаргахдаа тухайн салбарын төлөөллөөс асуудаггүй, эрдэмтэн судлаачдын үгийг сонсдоггүй, бүрэлдэхүүндээ багтаадаггүйн “хар гай” манай улсад түгээмэл. үүний нэг нь “ухаангүй ноёд, урагшгүй албад”-ын эл үлгэр юм.

Суурь үнэ нэмэгдсэнээс бараа бүтээгдэхүүний үнэ өсөж, макро эдийн засагт нөлөөлнө

Цахилгааны үнэ нэмэгдсэн нь мянган зовлон өдөөжээ

Зуны турш налайж, найрлаж амарсан монголчууд намар болмогц ажил, амьдралын хэмнэлдээ орж “ус, цахилгааны төлбөр яагаад нэмэгдчихэв ээ” гэсэн асуулттай тулгарлаа. хариулт нь “цаанаасаа” гэсэн жижүүрийн үгтэй. энэ үгийг нарийн тайлбар дагалдаж буй учир хэрэглэгч бүрт таниулах нь чирэгдэл, зардал шаардах ажил учраас “цаанаасаа” гээд хэлчих нь “мянган үгийн таглаа” болох дог. гэхдээ асуудал нь тайлбар тавьж, танилцуулах үйлчилгээндээ бус юм. гол нь энэ он гараад цахилгаан, цэвэр усны үнэ яагаад нэмэгдсэн бэ гэдэгт байгаа юм. бүр нарийвчилбал хэдэн төгрөгөөр нэмэх шаардлага хаанаас үүсэв гэдэгт буй.

Цахилгааны үнийг эрчим хүчний зохицуулах хороо тогтоодог. тус байгууллага өнгөрсөн хавар цахилгааны үнийг 16 хувиар нэмэх шийдвэр гаргаж

• нэг үнийн нэмэгдлийг дагаж бас нэг суурь үнэ хөдлөхөөр үйлдвэрлэгчдэд бүр ч их дарамт болж, бүтээгдэхүүний үнийг дахин өсгөж байна.

• Уул уурхай эрхлэгчдээс авах цахилгааны төлбөрийг нэмээгүй атлаа өрхийн хэрэглээний цахилгааны үнийг нэмсэн нь төр “иргэд дуугүй л төлнө” тооцсоных буй за.

• ААн-ийн цахилгааны үнийн нэмэгдэл эцэстээ таны, миний халааснаас гарах учраас дуугүй сууж, “дуулсан дууг нь түрмээргүй” байна.

Үнэ тогтоохдоо салбарын төлөөлөл,

судлаачдын саналыг авдаг болмоор байна

энэ нь одоогийн валютын ханшаар тооцвол 480 төгрөг болж байгаа. гэтэл нэгж хэрэглэгчид нийлүүлж буй цахилгааны дундаж үнэ квт/цаг тутамд 158 төгрөг байгаа нь алдагдалтай байгаа. үнийн зөрүүг нөхөх зорилгоор үе шаттайгаар цахилгааны үнэ нэмэх хуультай. Манай байгууллага 2015 оноос хойш цахилгааны үнийг нэмээгүй байсан учир өнгөрсөн хугацаанд хуримтлагдсан алдагдал үнэ нэмэх шалтгаан болсон” гэж хариуллаа.

төрийн албан хаагчид хууль хэрэгжүүлэх үүрэгтэй, дээрээс нь алдагдлаа нөх гэсэн захирамжтай учир тэднийг чичлэх нь өвчигнөл болох дог. харин нэг буруу шийдвэр нэжгээд шалтгаан “доргиодог”-ийг төр баригсдад сануулах хэрэг гарах нь. үүний тод жишээ нь цахилгааны үнийг нэмснээс цэвэр, бохир усны үйлчилгээний үнэ дагаж нэмэгдэх шалтгаан болов.

хот суурины ус хангамж, ариутгах татуургын ашиглалт үйлчилгээг зохицуулах зөвлөл цэвэр, бохир усны үнийг тогтоодог. эднийх мөн л өнгөрсөн

хэмжээний төлбөр гарна гэсэн үг. Мэдээж энэ нэмэгдэл төлбөрийг бүтээгдэхүүний үнэд шингээж, худалдан авагчаас гаргуулж байгаа нь гарцаагүй. тэгэхээр эцсийн бүлэгт ааН-ийн цахилгааны үнийн нэмэгдэл таны, миний халааснаас гарч байна гэсэн үг. тийм учраас дуугүй сууж, “дуулсан дууг нь түрмээргүй” байна. энэ үүднээс үнэ тогтоодог байгууллагын хаалгыг татахад хүрэв.

эрчим хүчний зохицуулах хороо ноо с цахилгааны төлбөр нэмэгдсэн шалтгааныг тодруу лахад нүүрсний үнэ 40 хувиар нэмэгдсэн, валютын ханш, импортын цахилгаан, ашиглалтын хөлс 30 хувиар өссөн учир үнэ нэмэхээс өөр аргагүй болсон гэх тайлбарыг өглөө. тус байгууллагын үнэ тариф, зах зээлийн газрын дарга б.болор-эрдэнэ хэлэхдээ “Дээрх олон хүчин зүйлээс гадна Сэргээгдэх эрчим хүчний тухай хуулийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдуулан үнэ нэмэх шалтгаан үүссэн. уих-аас 2007 онд тус хуулийг батлахдаа нарнаас гаргаж авч буй нэг квт/ цаг эрчим хүчийг 18, салхиныхыг 9.5 америк центээр тооцож эх үүсвэрээс худалдан авахаар тогтоосон.

ЗГМ©

цахилгааны төлбөр, 2019 онд нэмэгдсэн байдал /кВт/цаг тутам, төгрөг/

Үйлдвэрлэл, ААН, байгууллага

Айл өрх

Уул уурхай

Жижиг үйлдвэрлэл, ААН, байгууллага

Айл, өрх

Архи пиво ундааны үйлдвэр, машин угаалга

Ноос ноолуур, арьс шир боловсруулах үйлдвэр

H

H

12

200

0

380

12

440

450

цэвэр, бохир усны төлбөр, 2019 онд нэмэгдсэн байдал

/куб тутам, төгрөг/

Б.ГарьдЗГМ

төвийн бүсийн цахилгааны төлбөрийг квт/цаг тутамд 12 төгрөгөөр нэмжээ. тухайлбал, 150 квт/цаг хүртэлх хэрэглээтэй энгийн тоолууртай өрхийнх нэг квт/цаг тутамд 98.4 төгрөг байсныг 110.4 төгрөг болгожээ. Мөн хоёр тарифт тоолууртай айлын өдөр, оройн хэрэглээг тус бүрд нь 12 төгрөгөөр нэмсэн байна.

Монгол улсын хэмжээнд нэг өрхийн цахилгааны дундаж хэрэглээг 220 квт/цаг гэж үздэг бөгөөд 12 төгрөгийн нэмэгдлээр тооцвол нэг өрх жилдээ 31.6 мянган төгрөгийг цахилгааны төлбөрт нэмж тушаах болж байна. үүн дээр сэргээгдэх эрчим хүчийг дэмжих төлбөрт 10.5 мянга, суурь үйлчилгээний хөлс хоёр мянга, телевизийн хураамж 1200 төгрөг гээд жилдээ 80.4 мянган төгрөгийг хэрэглэсэн цахилгааны үнээсээ гадна төлөх болжээ.

Өрхийн хэрэглээнд ийм хэмжээний зардал нэмэгдсэнийг одоогоор тооцож эсэргүүцсэн хүн алга. уул уурхай эрхлэгчдээс авах цахилгааны төлбөрийг нэмээгүй атлаа өрхийн хэрэглээний цахилгааны үнийг нэмсэн нь төр “иргэд дуугүй төлнө” гэж тооцсоных буй за.

тавдугаар сард усны үнийг огцом нэмсэн. тухайлбал, айл өрхийн нэг куб цэвэр, бохир усны төлбөр 200, жижиг үйлдвэрлэл, албан байгууллагынх 380, архи, пиво, ундаа үйлдвэрлэл, автомашин угаалга 440, ноос ноолуур, арьс шир боловсруулах үйлдвэр 450 төгрөгөөр нэмэгдсэн байна. ийн нэмэх болсон шалтгааны 20 хувь нь цахилгааны үнийн нэмэгдэлтэй холбоотой гэж тус зөвлөлийн үнэ тарифын албаны дарга ж.гэрэлчулуун ярилаа. тэрбээр цэвэр, бохир усны төлбөр нэмэхэд цахилгааны үнээс гадна гэр хорооллын усны хэрэглээг хангахад зарцуулсан хөрөнгийг нөхөх, тоног төхөөрөмжийн шинэчлэлийн зардлыг багтаах, ажилчдын цалинг нэмэх “даалгавар” нөлөөлсөн тухай дурдсан юм. Цэвэр ус шахах, бохир ус татуургын ажилд цахилгаан маш их хэрэглэдэг, мөн ус түгээх олон салбарын цахилгааны хэрэглээ нэмэгдэхээр усны үнэд нөлөөлсөн нь энэ аж.

Нэг үнийг дагаж бас нэг суурь үнэ хөдлөхөөр үйлдвэрлэгчдэд бүр ч их дарамт болж, тэр нь бүтээгдэхүүний үнийг

Үнийн САнАл АВАх УрилГА МИАТ ТӨХК нь сонгогдсон эрх бүхий тендерт оролцогчдоос МИАТ/201901079/02

дугаартай Токарийн суурь машиныг нийлүүлэх тухай үнийн санал ирүүлэхийг урьж байна.

Үнийн санал ирүүлэх барааны техникийн тодорхойлолт болон холбогдох бусад материалыг цахим системд байршуулсан болно.

Үнийн саналыг 2019 оны 9 дүгээр сарын 03 –ны өдөрийн 10.00 цагаас өмнө http://www.tender.gov.mn хаягаар ирүүлнэ.

Үнийн саналыг нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан 2019 оны 9 дүгээр сарын 03 –ны өдөрийн 10.10 цагт нээнэ.

Дотоодны давуу эрх тооцох эсэх: Тооцохгүй

Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

МиАТ ТөхК хан-Уул дүүрэг, 10 дугаар хороо, Буянт-Ухаа, МиАТ ТөхК-ийн төв байр

хангамж, үйлчилгээний хэлтсийн 103 тоот өрөө, www.tender.gov.mnУтас: 70049860, Факс: 70049919

үзээд, гол дүрд тоглосон эллен прайст нь сэтгэл алдарч, олон хоног шаналсны эцэст захиалгаар уг хөшөөг бүтээлгэжээ.

толгой нүүр нь бүжгийн жүжигчний дүр, харин сууж буй бие нь барималчны гэргий элина эриксений хуулбар. Дурлалын уран сэтгэмжээр бүтээхдээ цаад жүжигчин ба гэргий хоёроо копидоод гуниглан суугаа ийм нэгэн бүсгүйг буй болгожээ. эх газрын хүүд дурласан боловч хэзээ ч түүнийх болж чадахгүй “хүн-загас”. энэ бол гол санаа нь.

Дэргэд нь очиж үзвэл тийм сүрлэг том, алсаас нүдэнд тусах хэмжээний биш ч энэ баримлыг үзэхээр дэвэн дэлхийн түг түмэн хүн Дани орныг зорьдог гээд гээд бодохоор аргагүй л дэлхийн суут бүтээлийн нэг мөн л дөө. Дэлхийн төдөн гайхамшгийн нэг болчихсон алдаршиж явах цаг мөдгүй биз.

Дөхөж ирээд дэргэд нь очвол өндөр бас том биш, гэхдээ татан дагуулах увдистай. Ердөө 1.25 метр өндөр, 175 кг жинтэй энэ хөшөөг сууринаас нь салгаад хилийн чанад руу үзэсгэлэнд авч яван, гадаад орнуудыг гайхшруулж, өрсөлдүүлсэн түүх бий. Мөн Дани орныг лалын дүрвэгсдээс сэргийлж, 2004 онд толгойд нь гивлүүр зүүлгэж эсэргүүцлээ илэрхийлсэн түүх ч бас бий юм билээ.

энэ улсыг зорьж очсон бидний маршрут тун донжтой. берлин-хамбург-любек-Кил-балтын тэнгис-Копенгаген гэж яг 10 цаг аяллаа. “Копенгаген” гээд уншиж, бичээд ойлгочихсон бидэнд нэгэн шинэ үг Данийн хил давмагц нүднээ содон бууна. Kшbenhavn буюу монголоор Көбэнхавн гэж бичсэн замын тэмдэг нүднээ тусна. бид Европын олон улсын нийтийн тээврийн автобустайгаа хөлөг онгоцонд ачигдаад балтын тэнгисээр цаг орчим хөвнө. хөлөг онгоцны тавцан дээрээс эргэн тойрноо тольдоход үнэхээр гайхалтай. тэр далайн зөөлхөн салхи, нүүр шивших бичил бороо, алсад цайран харагдах хөлөг онгоц, тэнгэрийн үүлс, ус зүсэж яваа онгоцны ёроол гээд дүрслээд яривал барагдахгүй.

Данийн эрэгт газардаж авто-

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын ДУЛАМхОРЛОО

ЗөвлөхШатарбалын ДАвААДОРж

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.Энхжаргал

Утас: 99901621

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор Г.Баярсайхан

Утас: 99903574

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн алба

Утас: 99903581 99903578 99907843

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131, Факс: 70106065

zgm.mn

ubinfo.mnДугаарын удирдагч

Г.Байгал

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг дээдэлж, чөлөөт

сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн

индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм

зорилгоо болгоно.

рЕДАКц

ЗАр СУрТАлЧилГАА

хАЯГ

цАхиМ хУВилБАр

0 1 1 9 8

• Данийн нэг хүнд ногдох ДнБ-ий хэмжээ ам.доллараар тооцоход 60.5 мянга.

• энэ улсад инфляц доод цэгт (2.4 хувь), ажилгүйдэл доод түвшинд (таван хувь) байж ирсэн. Төсөв нь ямагт ашигтай гардгаараа онцлогтой.

• Дани бол Евро бүсийн улс боловч үндэсний мөнгөн тэмдэгт болох дани кроноо цуцлаагүй.

4 ЗаСгийН гаЗрыН МэДээ СоНиН 2018.08.29, пүрэв ~ №146 (1198)

Судлаачийн үг

Дани-Монголын нийгэмлэгийн (Dansk Mongolsk Selskab) урилгаар сарын өмнөхөн Дани улсад зочилж, тус нийгэмлэгийн дэд ерөнхийлөгч, нэртэй сэтгүүлч Jan Koed гэх энэ эрхмийн эрхэлдэг сэтгүүл ба сайтад нь ярилцлага өгөхөөр Kшbenhavn (Көбэнхавн) хотыг зорьсон тухай тэмдэглэл.

Дани орны тухай миний болон бидний мэдлэг юусан билээ гэж хэн ч бодох юм билээ. гарчигт өгүүлсэн шар айраг манайхны хамгийн сайн мэддэг нь байх. бас херлуф бидструп гэх шог зураачийг мэр сэр мэднэ. хүүхдийн үлгэр зохиогч зохиолч ханс христиан андерсенаар энэ улсыг төсөөлдөг байж болно. Цаашлаад энэ тухай ямар ч ойлголтгүй монгол хүнд таниулахаар энэ нийтлэлийг бичлээ. Мартах шахжээ. бас нөгөө загасан сүүлтэй бүсгүйн суумал хөшөөгөөр Дани улсыг төсөөлдөг хүн олон байх болтугай.

тэр түүхээс эхлэн хүүрнэе. энэ хөшөө үнэхээр нэрийн хуудас, таних тэмдэг нь. уг суут хөшөөг 1913 оны наймдугаар сарын 23-нд барималч эдвард эриксен бүтээжээ. бүтээсэн сэдэл нь их сонин. Манайхны сайн мэддэг “Карлсберг” гэх пивоны эзэн Карл якобсены хүү “Далайн гүнж” хэмээх бүжгийн жүжиг

“Карлсберг”-ээр манайхны төсөөлдөг орон

Дани улс үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүү­нийхээ 58 хувийг экспортолдог

бусандаа эргэж суугаад дөнгөж давхиад хилийн шалгалттай тулгарна. хоёр цагдаа орж ирээд хүн бүрийн паспортыг нягталлаа. Дүрвэгсэд цагаачдыг оруулж нутгаа сүйтгүүлэхгүй гэсэн даничуудын илэрхийлэл гэж шууд ойлгогдож байна. Цаг гаран давхиад Көбэнхавн хотын зах руу ороод ирлээ.

энэ хот гарын алган дээр байгаа мэт нэвт харагдана. Нэг ч том биш хот бололтой. лав улаанбаатараас томгүй. алсаас алтан оройт нэг сүм, хуучны хийцийн арай ч цайз гэмээргүй хоёр гурван ордон, цэлэлзсэн их ус харагдлаа. Миний ойлгосноор хотыг их ус бүрхэлгүй хуурай газар болгоныг бүслэн, сүлжин тогтжээ. хотын барилга байшин, манайхаар бол хороо, хороолол, квартал болгон нижгээд арал дээр байгуулагджээ. бичил хорооллуудыг гүүрээр холбоогүй л бол бүгд арал. гүүрээр холбогдоод бүхэл бүтэн хот болж байгаа юм шиг. гүүрэн дор цэлийж долгилох, арлуудын хоорондын тэр их усыг суваг-канал гэж нэрлэнэ.

Данийг сонирхох олон шалтгаан бий. Скандинавын хойгийн өмнөд этгээдэд орших нэг улс. германтай хуурай газраар 67 км хиллэдэг, ойролцоох улс нь Швед, Норвег. балтын ба умард тэнгист нийт 409 арлаас бүрдсэн улс. хойгийн хэсэг нь ихгүй. хуурай газар нь 42394 ам км, мэдлийнх усан хил нь 700 ам км талбай, 7314 км урт. Нийт хүн ам нь 5.6 сая гаруй. Нийслэл нь иргэдийнх нь яриагаар 600 мянга, албан ёсны статистикаар нэг сая гаруй хүн амтай.

Дани бол яг номоороо аж үйлдвэржсэн, бас хөдөө аж ахуйтай бэсрэгхэн орон. эрт дээр үед тэнгисийн гүрэн болох шахсан,

Даничууд юу бүтээдэг юм бэ гэдэгт элдэв хариулт олон. үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнийхээ 58 хувийг экспортод гаргачихдаг гээд бодохоор гадаадаас мөнгө хэзээ ч үл тасарна. улсынх нь сан хөмрөг байнга л бялхаж дүүрч байдаг байх. Металл боловсруулалт, электрон техникийн ба радио-электроны үйлдвэрлэлийн суурь машин, хүнсний, химийн, цаас-целлюлозны, нэхмэлийн гээд салбар гойд хөгжсөн гэлцдэг. үйлдвэрлэлийн суурь машин аж үйлдвэрийн нийт бүтээгдэхүүний 25 хувийг эзэлдэг гэхлээр яалт ч үгүй мэдлэгт суурилсан эдийн засгаар толгой цохидог орны нэг мөн.

хөдөө аж ахуй гэж жижиг орны том хөдөө ёстой нэг байх шиг хэмээн ам мэдэн ярьдаг. Мах сүүний чиглэлээр Европтоо тасархай, гахайн аж ахуйгаар дэлхийд долдугаарт ордог. бас аялал жуулчлал гэж мөнгөний эх сурвалж байна. тэр хэрээрээ юмны үнэ өндөр, Европын дунджаас 41 хувь үнэтэй гэсэн мэдээлэл буй.

Дани бол Евро бүсийн улс боловч үндэсний мөнгөн тэмдэгт дани кроноо цуцлаагүй. 2000 онд иргэдийнхээ дунд санал асуулга явуулаад үзтэл 53 хувь нь дани кроноосоо салах дургүй, 47 хувь нь евро авч хэрэглэе гэжээ. тэгэхлээр нь ардчилсан улсын зангараг гаргаад Европын валютын холбоотой тохиролцоод хоёр мөнгөн тэмдэгтийг зэрэг гүйлгээнд оруулжээ.

Дэлгүүр хоршоо, үйлчилгээний газрын хаа ч гэсэн хоёр үнэ бичээтэй байна. ханш нь ил тод. гэхдээ албан ёсны банкинд очиж солиулахгүй бол гудамжны ченжийн мухлагууд татварт ихэнхийг нь авчихсан тул еврогоо хүссэнээрээ биш солиулах явдал тохионо. 100 еврог 750 кроноор авна гэсэн бичээстэй, яг солиодохсон чинь 100 евро нь 630 крон болоод ирнэ. 120 крон тэд тоншчихлоо. Самбарт бичсэн мөнгөн дүнгийн 10 гаруй хувийг нь үйлчилгээний татварт алдчихсан, хэл ам хийж болдоггүй, нэг тиймхэн.

энэ улс умард тэнгист 19 ордтой, далайгаас газрын тос, хий олборлож, нэлээдийг нь экспортод илгээнэ. худалдан авагч нь Швед, Нидерланд, герман. гаднаас нүүрс авдаг, гол нийлүүлэгч нь орос, польш, Өмнөд африк, Колумб гэсэн байх юм. алс холын латин америк, африкийн өмнөд хэсгээс тэгэн тэгэн нүүрс авдаг юм бол манай Монгол яагаад нэг экспортлогч нь байж болохгүй билээ гэх санаа надад төрж байлаа.

харин сэргээгдэх эрчим хүчээр дэлхийд тэргүүлэгчдийн нэг гэдэг нь нүднээ ил харагдаж байна. Салхин сэнс хааяагүй. 2011 онд энэ үзүүлэлтээр дэлхийд нэгдүгээрт орж бүртгэгдсэн байдаг. Сэргээгдэх эрчим хүчийг ДНб үйлдвэрлэхдээ ашиглаад олсон орлогоор нь тэгж тооцжээ. тэр нь 3.1 хувь буюу орлого нь 6.5 тэрбум евро болжээ.

Салхин сэнсний генератор (Vestas Wind Systems A/S) үйлдвэрлэлээр дэлхийн тийм чиглэлийн үйлдвэрлэлийн 12.5 хувийг 2009 онд энэ улс өөртөө дааж байжээ. хөргөгчийн тоноглол үйлдвэрлэл, телекоммуникацын боловсруулалтын технологи, сонсох аппаратын боловсруулалт гээд дэлхийд лидерт орох салбаруудтай. хөлөг онгоцны бүтээн байгуулалт хэдийгээр багассан ч алдартай хэвээрээ. Контейнер тээврийн дэлхийд гуравт орох том оператор улс. бидний сайн мэдэх Maersk Group гэж контейнер тээврийн дэлхийн хэмжээний том компани мөн тэднийх.

газар зүйн өвөрмөц байршил нь Данийг стратегийн тээврийн зангилаа улс болгоод тавьчихсан. Копенгахен хотыг Шведийн Мальмё хоттой холбосон эресунны гүүрийг 2000 онд ашиглалтад оруулснаар Скандинавын хойг нь төв Европтойгоо холбогдчихсон. хөрш герман, Швед, Норвегтойгоо байнгын паромоор холбоотой тул авто зам, төмөр замаар холбоотой байна гэсэн үг.

тэр олон арлуудын нэлээд нь өвөр хоорондоо, Фюн, Зеланд гэх хоёр том арал нь эх тивтэй гүүрээр холбоотой. иймд эх газрын Дани, арлын Дани гэх ойлголт байхгүй. Дэд бүтэц гээд ярих аваас барагдахгүй их ололт амжилтыг дурдах болдог. ийм нэгэн орноор аялаад ирснээ нийтлэлээрээ буулгахад ийм байна. Дараа дахин үргэлжлүүлье.

Олхонуд Баярхүүпрофессор

гренланд арлыг эзлэн аваад одоо хүртэл мэдэлдээ байлгаж байгаа, хүн ам, газар нутаг гээд яривал дэлхийд жижиг бага улсад тооцогдоно. тэнгис далай арвинтай, дэд бүтэц сайтайнх хүн ам тутамд нь ногдуулбал гадаад худалдааны эргэлтээрээ дэлхийд нэгдүгээрт бичигдэнэ. 5.6 сая хүн амдаа хуваагаад үзвэл шүү дээ. Европ дахь хамгийн төгс төгөлдөр эдийн засгийн тогтолцоо Данид байна. тэнцвэртэй улсын төсөв, тогтвортой валют, бизнест зориулсан макро эдийн засгийн таатай орчин, хөрөнгө оруулагчдад зориулсан татварын элдэв хөнгөлөлт, гадагш экспортолдог бараа үйлчилгээ нь ДНб-ийхээ талыг эзэлдэг гээд манайхны бишгүй ярьж, бичдэгийг энд дэлгэрүүлье.

очоод хальт үзэхэд л Дани гэдэг улс дэлхийг эдийн засгийн хөгжил, хангалуун амьдрал, нийгмийн зах зээлээрээ гайхшируулдаг нь илт байна. 2017 оны байдлаар дундаж цалин нь 38 596 крон буюу еврогоор тооцвол 5170. Дэлхийн банкнаас гаргасан судалгаагаар 2018 оны байдлаар Данийн нэг хүнд ногдох ДНб-ий хэмжээ ам.доллараар тооцоход 60.5 мянга. харин манай улсад 4.1 мянга гэсэн дүн гарчээ. бид 4100 ам.доллартай, тэд 60 мянган ам.доллартай гэсэн үг л дээ. эдийн засаг, бизнес хөтлөн явуулдаг, явуулуулдаг монголчуудынхаа хор шарыг хөдөлгөх гэж ийм тоо бичиж байгаа юм биш. гэхдээ санаа сэдэв авууштай.

энэ улсад инфляц доод цэгт (2.4 хувь), ажилгүйдэл доод түвшинд (таван хувь) байж ирсэн. төсөв нь ямагт ашигтай гардгаараа онцлогтой. байгалийн хий, нефтийн нөөцтэй, өндөр технологийн үйлдвэрлэлээр дэлхийд толгой цохидог улсын нэг.

ажиллах хүчний чадвар чансаагаар дээгүүрт бичигддэг энэ улсад татвар, бараа үйлчилгээний үнэ өндөр. үндэсний орлогод аж үйлдвэр нь 40 хувийг давж эзэлдэг. экспортод юу гаргадаг юм бэ гэвэл суурь машин, мах, махан бүтээгдэхүүн, сүүн бүтээгдэхүүн, загас, эм, мебель.

Мэргэжлийн биш боловч миний

нүднээ туссан ганц ил гялтайх нь уран барилга ба дизайн гэж ойлгогдлоо. ижилхэн барилга, ижилхэн хороолол гэж байдаг л байх. гэхдээ нүднээ туссангүй, Көбэнхавн хотод би олж үзсэнгүй. барилга байшин болгонд өөрийн гэсэн өвөрмөц ур хийц, чамин тансаг чимэглэл шингэжээ. хуучны барилга байшингаа тордож авч үлдсэнийг нь бодохоор атаархал төрж байлаа. 500 жилийн настай хөрөнгийн биржийн барилга нь 170 жилийн настай парламентын (Folketing) ордонтойгоо зэрэгцээд хотын төвдөө байж л байна. Чөлөөтэй зорчиж болно.

уран барилга дээр манайхан энэ Даниас суралцууштай. уран барилга, дизайны чиглэлээр Дани руу оюутнаа илгээвэл ёстой зохилтой. улаанбаатарын төвд шавааралдсан шилэн өндөр байшингууд, ихэнх нь “түрээсэлнэ”, “борлуулна” гэсэн зартай, утасны дугаар бичээстэй хоосон байгаад ундууцан би ингэж бичиж байна. Манайх шиг шилэн суваргууд лав Данид нүднээ туссангүй. Ерөөсөө эртний хуучны барилгаасаа давуулж өндөр шилэн суварга, цамхган байшин барихыг хориглочихсон бололтой юм.

Байгалийн хий, нефтийн нөөцтэй

тус улс өндөр технологиор

тэргүүлэгчдийн нэг

сургалтад хамрууллаа. -Танай байгууллага Мон голын

дээд боловсролын сис темд ямар үүрэг гүйцэтгэдэг вэ?

-Манай байгууллага 1998 оноос хойш бСШуСя болоод тбб, их, дээд сургуулиудтай хамт ран мэргэжлийн болон дээд боловс-ролын чанарын төлөө ажиллаж ирлээ. 1998 оноос байгуул лагын, 2004 оноос хөтөл бөрийн, 2017 оноос шинээр нээх хөтөл бөрийн урьдчилсан магад лан итгэмж лэлийг хийдэг болсон. Дээд боловсролтой хол боо той хууль, дүрэм журам боловс руулан батлуулахад манай байгуул лагын үе үеийн удирдлага, мэргэжилт нүүд гар бие оролцож ирсэн.

-Боловсролын магадлан ит гэмжлэл гэж яг ямар үйл ажиллагаа вэ?

-Магадлан итгэмжлэл бол хяналт шалгалт биш юм. Сур-

гууль, хөтөлбөрийн өөрийн хөг-жил, шинэчлэлийг дэмжих үйл ажиллагаа юм. Манайхаас батлан гаргасан магадлан итгэмжлэлийн нийтлэг шалгуур шаардлагад сургууль, хөтөлбөрийн зорилго, төлөвлөлт, хэрэгжилт, үнэлгээ, үр дүн нь нийцэж байгаа эсэхэд үнэлгээ хийж, чанараа баталгаажуулах, цаашдын хөгжлийн зорилгоо шинэчлэн тодорхойлдог учраас магадлан итгэмжлэл нь сургууль, хөтөлбөрийн хөгжил, шинэчлэлд түлхэц өгдөг ач холбогдолтой. Сургалтын чанар болон зах зээл, ажил олгогчдын эрэлт хэрэгцээнд нийцсэн мэргэжилтнийг бэлтгэж байгаа эсэх нь шууд харагдахгүй ч алхам алхмаар сайжирч байгааг хэлэх нь зөв. Сүүлийн үед их, дээд сургуулийн удирдлага, багш нар үйл ажиллагаа бүртээ чанарын асуудлыг хөндөж, анхааран ажиллаж байгаа сайн туршлагууд

байна. гэхдээ төгс болсон гэж хэлэхгүй. багшийн хөгжил, чанар, хөтөлбөрийн хэрэгжилт, суралцахуйн явц, үр дүн, сурах бичиг, техник технологи, орчин нөхцөл гээд анхаарах, чанаржуулах зүйл их байгаа.

-Монголын боловсролын үнэлэмжийг олон улсад хүлээн зөвшөөрүүлэх зорилготой юм байна. Энэ талаар ямар ажлуудыг хийж байгаа вэ?

-бид APQR (Asia-Pacific Quality Register) буюу ази-Номхон далайн орнуудын чанарын үнэлгээг хийлгэхээр хүсэлт гаргасны дагуу тус байгууллагын шинжээчдийн баг өнгөрсөн зургадугаар сард ирж ажилласан. олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн нэр хүндтэй, туршлагатай шинжээчид бидэнд үнэтэй санал, зөвлөмж өгсөн. улмаар долдугаар сард бМиүЗ тус бүс нутгийн олон улсын чанарын шалгуурыг хангасан байгууллага боллоо. APQR-ын чанарын гэрчилгээ авснаар манай байгууллага олон улсад үйл ажиллагаа явуулах, магадлан итгэмжлэлийг олон улсын түвшинд бие дааж болон хамтарсан хэлбэрээр хийх, шинжээчдийг гадаад, дотоодын их дээд сургуулиудад ажиллуулах, хамтарсан сургалт явуулах, мэргэжилтэн солилцох зэрэг мэргэжлийн үйл ажиллагааг өргөн хүрээнд зохион байгуулах

боломж бүрдэж байгаа юм. Мөн сургууль, хөтөлбөрүүдийн

манайхаар хийлгэсэн магадлан итгэмжлэл нь ази-Номхон далайн орнуудын жишигт нийцэж байгаагийн тод баталгаа болж чадна. үүнийгээ улам бүр баталгаажуулах үүднээс ойрын жилүүдэд магадлан итгэмжлэлийн байгууллагуудын олон улсын сүлжээ болох INQAAHE-ийн чанарын шаардлагыг хангах зорилт тавин ажиллаж байна.

-Ойрын үед дээд боловсролын салбарт гарч байгаа ахиц дэвшлээс сонирхуулна уу?

-олон нийтийн зүгээс байнга шүүмжлэлд өртдөг ч дээд боловсролын салбарын үндсэн үзүүлэлтүүд тоо, чанарын хувьд ахицтай байгаа нь албан ёсны тоо баримтуудаас харагддаг. Юуны өмнө, МуиС-ийн номын сан, аШуүиС-ийн түшиц эмнэлэг гээд сургуулийн барилга, байгууламж, сургалтын орчин сайжирч буй жишээ олон бий. хувийн сургуулиуд ч хичээлийн шинэ байртай болж байна. багшлах бүрэлдэхүүний хувьд ч сайжирч байна.

хамгийн гол онцлох зүйл бол сургуулиуд чанартаа анхаарч, чанарын алба байгуулж, мэргэ-жилтнүүдээ чадавх жуулахад санаачилгатай ажиллаж байна. бас сургуулиуд суралцагч, төг сөгчдөө

Манай улс хүний эрхийн төлөв байдлын тайланг дөрвөн жил тутамд нэг удаа хэлэлцэж, Нүб руу явуулдаг. энэ жил есдүгээр сард тус тайланг явуулахаар бэлтгэж байгаа бөгөөд дүгнэлт хэлэлцүүлгийг өчигдөр гхя-нд зохион байгууллаа. Нүб-ын 192 орон хүний эрхийн төлөв

Боловсролын Магадлан Ит гэмж­лэх Үндэсний Зөвлөл (БМИҮЗ)­ийн үйл ажилла гааны талаар тус байгууллагын Ажлын албаны мэргэжилтэн Б.Оюунчимэгтэй ярилцлаа.

-Байгууллагынхаа зорилго, үйл ажиллагааны талаар танил-цуулна уу?

-бМиүЗ нь дээд болон мэр-гэжлийн боловсрол, сур гал тын байгууллагын магад лан итгэмжлэл, сургалтын хөтөл бөрийн магадлан итгэмжлэл, шинээр нээх хөтөл-бөрийн урьдчилсан магадлан итгэмжлэл хийдэг төв байгууллага юм. боловсролын сургалтын байгуул лага, суралцагч, ажил олгогчдын оролцоонд тулгуурлан боловс ролын үйлчилгээний чанарыг тасралтгүй сайжруулан, бо ловс ролын үнэлэмж, хүлээн зөвшөөрөгдөх байдлыг олон улсын түвшинд бэхжүүлэх нь бидний эрхэм зорилго. боловс-ролын тухай, Дээд боловсролын тухай хуулиар их, дээд сургууль, коллеж таван жил тутамд заавал магад лан итгэмжлүүлэх ёстой. энэ ажлыг манайх хийдэг. Өнөөдрийн байдлаар магадлан итгэмжлэл нь хүчинтэй их, дээд сургуулийн тоо 66, дээд боловсролын хөтөлбөр 144 байна. Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын 16 байгууллага, 9 хөтөлбөр магадлан итгэмж лэгдсэн байна.

Магадлан итгэмжлэлээс гадна бид их, дээд сургуулийн анги лал тогтооход дүгнэлт гаргах, гадаа-дын магадлан итгэмж лэлийн байгууллагуудыг бүрт гэж, үйл ажиллагааг нь зохи цуулах, олон нийтэд ма гад лан итгэмжлэлийн үйл ажиллагааг сурталчлан таниулах ажил хийдэг. Мөн дотоод болон олон улсын байгууллагуудтай хамтран шинжээчдээ бэлтгэж, чадвар жуулах ажлыг үе шаттай зохион байгуулдаг. хэдхэн хоногийн өмнө японы их, дээд сур-гуулиудын магадлан итгэмж лэлийн холбооноос хоёр мэргэжилтэн урьж, 200 гаруй шинжээчээ

Үнийн өсөлт иргэдийн эрхийг зөрчиж буйг НҮБ анхааруулав

Таван жилийн өмнөхтэй харьцуулахад хонь болон үхрийн цул махны үнэ 38­44 хувиар өсжээ

Б.ГанааЗГМ

ж.хандЗГМ

2018.08.29, пүрэв ~ №146 (1198)

нийгэм

5ЗаСгийН гаЗрыН МэДээ СоНиН

байдлын тайлангаа илгээж, хүний эрхийн байдлаар ямар түвшинд байна вэ гэдгийг мэдэж авдаг. Өмнө манай улс 2015 онд Нүб-ын хүний эрхийн зөвлөлөөс хэд хэдэн асуудлыг сайжруулах зөвлөмж өгсний нэг нь агаарын бохирдол аж. агаарын бохирдлыг бууруулж, хүн амын эрүүл аюулгүй амьдрах эрхийг нэн тэргүүнд хангах хэрэгтэй гэсэн зөвлөмжийг өгсөн бөгөөд үүнийг тийм ч сайн биелүүлж чадаагүй аж. учир нь агаар дахь тоосонцрын агууламж буурсан гэж мэдээлдэг ч чанарын индексийг тооцож буй аргачлал нь бодит байдлыг үнэлэх боломжийг хязгаарласан гэж үзэж байгаа аж.

түүнчлэн хар тамхи, мансуу-руулах бодисоос ангид байх эрх зөрчигдөж буйг уг тайланд дурдсан байна. Монгол орны зарим нутаг дэвсгэрт ургадаг

мансууруулах болон донтуулах үйлчилгээтэй намуу, зэрлэг олс, зээргэнэ, лантанз, есөн овгийн 18 зүйлийн ургамлыг санхүүгийн бэрхшээлээс болоод бүрэн устгаж чаддаггүй нь залуусыг мансууруулах бодис хэрэглэх нөхцөлийг бүрдүүлж байна гэж үзжээ. хар тамхины хэрэгт холбогдогчдын дийлэнх нь 18-35 насны ажилгүй залуус байгаа нь маш ноцтой асуудал гэж тайлан боловсруулагчид дүгнэсэн байна.

Мөн монголчуудын эрүүл хүн-сээр хангагдах, мэдээлэл авах эрх зөрчигдөж байна гэж дүгнэжээ. Манай улс нийт хүнснийхээ 72 хувийг импортоор авдаг. бүх төрлийн цагаан будаа, ургамлын тос, элсэн чихрийг 100 хувь, жимс, жимсгэний 92.2 хувь, хүнсний өргөн хэрэглээний ногооны 90 хувийг импортоор авдаг гэсэн мэдээллийг тайланд багтаа жээ. импортын хүнсний

бүтээгдэхүүний хаяг шошгыг эх хэл дээр давхар бичиж наадаггүйн улмаас хүн амын олонх нь орц найр лагынх нь талаар мэдээлэл авч чаддаггүй аж.

Нөгөөтэйгүүр хүнсний бү-тээг дэхүүний гаалийн болон гүний лабораторын хүчин чадал, тоог нэмэгдүүлэх, эрдэм шин-жилгээний төвүүдэд хүнсний бүтээгдэхүүнийг шинжлэх магад лан итгэмжлэл олгох

шаардлагатайг онцлов. Мөн ажилгүйдэл, ядуурал нэ-

мэг дэж, хүнсний бүтээгдэ хүүний үнэ өсөж буй нь хүний эрхийг зөрчсөн үйлдэл болжээ. ажил-гүйдлийн түвшин 2015 онд 8.3 хувь байсан бол 2019 оны эхний байдлаар 10.1 хувь болж өссөн байна. энэ нь ядуурлыг нэмэг-дүүлж, хүн амыг хүнсээр хүр-тээмжтэй хангах эрхийг хэрэг-жүүлэхэд саад болж байна хэмээн дүгнэлээ. хүнсний бүтээг-дэхүүний үнийг таван жилийн өмнөхтэй харьцуулахад савласан гурил (нэгдүгээр зэргийн) 13, хонины цул мах 38, үхрийн цул мах, 44 хувиар тус тус өсчээ. эл үнийн өсөлт нь ядуу, эмзэг бүлгийн иргэдийг туйлдуулж байна хэмээн үзжээ. иймээс нийт хүн амыг ядуурлаас гаргах зорил-тоо хэрэг жүүлэх ажлыг бодитой болгох шаардлагатай байгааг тайланд тусгасан байна.

“ил тод байдал ба иргэний төсөв боловсруулах аргачлал” сургалт боллоо. Сургалтад Нитх-ын төлөөлөгч С.Мөнхчулуун, СхД-ийн албан хаагчид болон иргэдийн төлөөлөл оролцсон юм. Сургалтын гол зорилго нь төсвийн хөрөнгө хэрхэн бүрдэж, юунд зарцуулж байгааг иргэдэд энгийн ойлгомжтой байдлаар хүргэх байв. улмаар иргэд төсвийн талаар мэдээлэлтэй болж, хяналтаа тогтоосноор төсвийн ил тод байдал сайжирч, төр захиргааны байгууллагын үйл ажиллагааг үнэн, бодитоор дүгнэх боломж бүрдэнэ гэж зохион байгуулагчид үзжээ. Цаашлаад авлига, албан тушаалаа урвуулан ашиглах зэрэг гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх чухал ач холбогдолтой аж.

хоолны хордлого, өвчлөл буу-рахгүй, монголчуудын хоёр хүн тутмын нэг нь таргалалттай, хэрэглэгчийн зөв зохистой хоол-лолтын мэдлэг, хандлагыг өөрчлөх шаардлага байгаа нь стандартыг шинэчлэх үндэслэл болжээ. “хоолны газрын нэр томьёоны тодорхойлолт”, “хоолны газарт тавигдах ерөн хий шаард лага”, “жижиглэн худал дааны газар, үйлчилгээ, ерөнхий шаардлага” үндэсний стандар туудыг 2017 онд шинэчлэн боловс руулж, долдугаар сард баталж, аравдугаар сарын 1-нээс мөрдүүлэхээр бэлтгэж байна хэмээн НМхг мэдэгдэв.

МЭДЭЭ, МЭДЭЭЛЭЛ

Иргэд төсвөө хянадаг болно

Нийтийн хоолны салбарын стандартыг шинэчилжээ

Монголын магадлан итгэмжлэлийг Ази-Номхон далайн орнуудад хүлээн зөвшөөрдөг боллоо

БОЛОвСРОЛ

чадавхжуулахад ажил олгогчдыг татан оролцуулах, санал бодлыг нь сургалтын үйл ажиллагаандаа тусгахад идэвхтэй хамтран ажиллах болсон. тухайлбал: ахб-ны төслөөр төгсөгчдийн мөшгих судалгаа хийж, хөдөлмөр эрхлэхэд шаардлагатай ур чадваруудыг тогтоож, тэдгээрийг хөтөлбөрт тусган хэрэгжүүлэх зөвлөмж гаргасныг сургуулиуд амжилттай хэрэгжүүлж байна.

-Төгсөх ангийн сурагчид мэргэжлээс гадна ямар их, дээд сургуулийг сонгох нь чухал байдаг. Тэдний сонголтыг зөв чиглүүлэх, туслах мэдээлэл хуваалцана уу?

-бид энэ жил нийслэлийн болон орон нутгийн хэд хэдэн аймагт төгсөх ангийн сурагчдад мэдээлэл хүргэж, сургалт зохион байгуулсан. Мэргэжил, сургуулиа сонгох хариуцлагатай үед нь хүүхдүүдэд шаардлагатай мэдээлэл дутмаг байгаа нь ажиглагдлаа. Юуны өмнө багш, эцэг эхчүүд хүүхдээ таних хэрэгтэй. хүүхэд юуг илүү сонирхож, ирээдүйд хэн болохыг хүсдэг талаар илэн далангуй ярилцсаны дараа суралцахаар хүсч буй хөтөлбөр, мэргэжлийнхээ талаар жижигхэн судалгаа хийвэл зүгээр юм. Сургуулийн багшийн мэдлэг чадвар, орчин нөхцөл, лаборатори, номын сан, технологи хэр байдаг, суралцагчдын болоод төгсөгчдийн сэтгэл ханамж, ажлын байрны хүртээмж зэргийг ойр орчныхоо хүмүүс, цахим хуудсаас нь судлах хэрэгтэй. тухайн суралцахаар хүсч буй сургууль, хөтөлбөр нь магадлан итгэмжлэлд орсон уу гэдгийг манай байгууллагын www.accmon.mn сайтаас харах боломжтой. Магадлан итгэмжлэгдсэн сургуульд сурсанаар төрөөс олгодог бүх төрлийн хөнгөлөлт тусламжид хамрагдах, бакалав рын сургалтаа дүүргэсний дараа гадаадад боловсролын зэргээ дээшлүүлэх, бусад улсад боловсролын зэргийг хүлээн зөвшөөрөх зэрэг боломжууд нээгддэг.

хар тамхи, мансуу руулах

бодисоос ангид байх эрх

зөрчигдөж байна

С.Батсайхан / ЗГМ©

өдрийн хэмнэл

6 ЗаСгийН гаЗрыН МэДээ СоНиН 2019.08.29, пүрэв ~ №146 (1198)

“надтай үлдээч” уянгын жүжигхаана: Улсын Драмын Эрдмийн Театрхэзээ: 2019.09.06 Тасалбарын үнэ: ^10­25 мянга

XXX trap hip hop partyхаана: Төв цэнгэлдэх хүрээлэн хэзээ: 2019.08.30Тасалбарын үнэ: ^15­30 мянга

Галзуу хот Шоу Драмхаана: МҮЭСТОхэзээ: 2019.08.28­09.01Тасалбарын үнэ: ^15­18 мянга

Игорь Моисеев бүжгэн жүжиг хаана: Соёлын төв өргөө хэзээ: 2019.09.03-04-ний 19.00 цагт Тасалбарын үнэ: ^20, 30, 100 мянга

Авьяас асгарсан шөнөхаана: Бишрэлт Плаза зочид буудалхэзээ: 2019.08.31Тасалбар: ^10 мянга

Ideree's Fresh Night V.9хаана: UB Comedy Clubхэзээ: 2019.09.10Тасалбарын үнэ: ^38500

Тв хөТөЛБөР

ЗУРхАй

Билгийн тооллын 29Намрын тэргүүн хар бич сарын гурван хөх мэнгэтэй шар нохой өдөрҮс засуулбал: Сүлд тэнэж однонаран ургах, шингэх: 06.05­19.40Барилдлага: Үл зохилдохШүтэн барилдлага: Төрөн түгэхүйСуудал: Мод

Аргын тооллын наймдугаар сарын 29, Бархасвадь гараг. Билгийн тооллын 29, Үнэг одтой, шар нохой өдөр. Өдрийн наран 06.05 цагт мандан, 19.40 цагт жаргана. Тухайн өдөр бар, морь жилтнээ аливаа үйл хийхэд эерэг сайн ба үхэр, луу, хонь, нохой жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр архи уух, тамхи татах, сэтгэл муутантай нөхөрлөх зэргийг цээрлэх хэрэгтэй ба лус тахих, хүүхэд үрчлэн авах, гэр, байшингийн суурь тавихад сайн. Нүүдэл суудал хийх, хэрүүл тэмцэл хийх, цөөрөм байгуулахад муу. Өдрийн сайн цаг нь бар, луу, могой, бич, тахиа, гахай болой. Хол газар яваар одогсод хойш мөрөө гаргавал зохистой.

10.10 “Аравт” Олон улсын морин цэргийн уралдаан /4­р хэсэг/

13.20 Хөгжлийн замаар. “Жижиг дунд үйлдвэрлэл­1”

16.40 “Шинжлэх ухааны цаг” хөтөлбөр

18.10 “Хүрээлэн” амьд ертөнцийн цуврал

19.30 Халх голын байлдааны 80 жилийн ойд. “Баримтат ярилцлага” Халх гол сумын “Ялалт” музейн захирал Л.Мягмарсүрэн

21.10 “Баримт” эрэн сурвалжлах нэвтрүүлэг /Сурагчийн дүрэмт хувцасны мөрөөр.../

10.30 "Тэрбум долларын хэлцэл" нэвтрүүлэг

13.00 "Технологийн гайхамшиг" нэвтрүүлэг

17.30 "Америкийг бүтээсэн автомашинууд" нэвтрүүлэг

18.30 "Боломжгүйг өөрчлөх төсөл" нэвтрүүлэг

21.00 "Гол сэдэв" нэвтрүүлэг

22.30 "Блумбергийн ярилцах цаг" нэвтрүүлэг

07.05 Монголчууд XX зууны эхэнд нэвтрүүлэг

10.25 "Дэлхийн атлас" нэвтрүүлэг

15.15 Хүүхдэд зориулсан Хятад хэлний хичээл анхан дунд

18.25 "Шидтэнүүдийн клуб" хүүхэлдэйн кино 6.21­р анги

21.00 "Аяыг таа" шоу нэвтрүүлэг

00.50 "Кино миний амьдрал" нэвтрүүлэг

12.00 Хөтөч мэдээллийн хөтөлбөр

13.30 "Ан амьтдын ертөнцөөр" /season­8/ 3­р хэсэг

17.00 "Ороод гараач" /season­2/ 28­р хэсэг

18.00 "Тог тог тог" /season­6/ 5­р хэсэг

19.00 Оргил цаг мэдээллийн хөтөлбөр

21.00 "Америкчууд" ОАК /season­6/ 4­р анги

ЗГМ: СҮДОКҮ

542187693

314762589

198236745

275891436

689345217

856923174

763459821

437518962

921674358

(өмнөх дугаарын хариу)

5

71

2

5

43

2

93

4

78

5

12

59

8

42

236

фОТО АГШИН

ЗГМ: ҮГИйН СҮЛжЭЭ

БоСооГоор:1. .... шоглоом2. ... ланчиг4. ... дарцаг

5. Хурал ....6. Эмнэг ....10. .... шураг11. .... тавилан

МОСКВА-УБ 21.35 07.30УБ-ЭрХҮҮ 21.10 02.40ЭрХҮҮ-УБ 15.35 06.20УБ-СҮХБААТАр 21.15 05.12СҮХБААТАр-УБ 20.55 05.03УБ-ЭрДЭНЭТ 20.30 07.45ЭрДЭНЭТ-УБ 19.10 05.48УБ-ЗАМыН-ҮҮД 17.20 07.05ЗАМыН-ҮҮД-УБ 17.35 08.55УБ-ЗҮҮНХАрАА 17.30 21.45ЗҮҮНХАрАА-УБ 04.25 08.40

Бразилын нутаг дэвсгэрт орших Амазоны ширэнгэн ойн түймрийг унтраахаар тэмцэж буй гал сөнөөгч. Тус түймэртэй тэмцэхэд цэргийн 44 мянган албан хаагч ажиллаж байгаа аж.

УВС 28o

9o

ХОВД 28o

10o

ЗАВХАН 26o

6o

БАЯНХОНГОР 25o

8o

ГОВЬ-АЛТАЙ 23o

9o

ӨВӨРХАНГАЙ 23o

9o

АРХАНГАЙ 24o 9o

ХӨВСГӨЛ 21o

8o

БУЛГАН 19o

8o

ТӨВ 20o

6o

ДУНДГОВЬ 23o 9o

ӨМНӨГОВЬ 24o

15o

ГОВЬ-СҮМБЭР 22o

9o

ДОРНОГОВЬ24o

12o

СҮХБААТАР 20o 9o

ХЭНТИЙ 20o

8o

СЭЛЭНГЭ 24o

9o

ОРХОН 22o

7o

ДАРХАН-УУЛ 25o

9o

ДОРНОД 20o

8o

БАЯН-ӨЛГИЙ 26o

9o

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР IX.02 27o

12o7 м/с

5 м/с

Үүлшинэ

VIII.30 23o

9o5 м/с

4 м/с

Багавтар үүлтэй

VIII.29 21o

7o6 м/с

4 м/с

Багавтар үүлтэй Үүлшинэ

VIII.31 24o

10o 5 м/с

4 м/с

5 м/с

5 м/с

Үүлшинэ

IX.01 25o

10o

ОНЦЛОх ҮЗвЭР

хөнДлөнГөөр:1. .... түвшин3. .... банхар7. .... түйтгэр8. .... бөх

9. .... жалга12. .... нүүдэл13. .... цоог14. .... даваа (хойд хязгаар)

өмнөх дугаарын хариу / 08.28

Х

Д

Ль

А

рН

М

М

А

Н

И

А

Х

Ж

Б

У

С

Г

р

Д

А

А

р У

АОГГ

Л

О

ОЭр У Б

ТКАН Н Х

А

У

О

А

Е

И

Л

Э

Н

СйДА Я О

А

И

А

Е

Х

А

Х

“Миний ах атаман”, “Маш нууц”, “Байтаг богд”, “Зүрхний хилэн” зэрэг дэлгэцийн бүтээлээрээ үзэгчдийн сонирхлыг татаж, ашиг орлогоороо тэргүүлсэн “Фантастик” продакшны уран бүтээлчид 10 жилийн ойдоо зориулан шинэ бүтээл туурвисан нь үзэгчдийн хүртээл болоход бэлэн болжээ. Энэ кино ирэх сарын 7­ноос эхлэн долоо хоног

бүрийн бямба гарагт NTV телевизээр 21.00 цаг, Star TV­гээр 22:00 цагт үзэгчдэд хүрэх аж. Мөн киноны шинэ ангиудыг SkyGo аппликейшнээр дамжуулан үзэж боломжтой. “37 дугаар точка" кино хоёр бүлэг, 20 ангитай. Анги тус бүр бүтэн цаг гаруй үргэлжлэх аж. Зураг авалт нь найман сарын турш үргэлжилсэн тус кинонд 200 гаруй уран бүтээлч

ажилласан. Киноны ерөнхий найруулагч Б.Тамир “Энэ уран бүтээл Монголын кино урлагийн салбарт цоо шинэ өнгө нэмнэ гэдэгт итгэлтэй байна. Монголчууд яагаад HBO шиг дэлхийн жишигт хүрсэн олон ангит кинотой болж болохгүй гэж бодсоны үнд сэн дээр энэхүү киногоо хийсэн” хэмээн өгүүлсэн юм.

“37 дугаар точка” ирэх сараас үзэгчдэд хүрнэ

1 2 3 4 5

6

7 8 9

10 11

12 13

14

УБ - БЭЭЖИН 17.55 20.10БЭЭЖИН - УБ 21.10 23.40УБ - БЕрЛИН 09.15 13.35БЕрЛИН - УБ 14.55 06.55УБ - МОСКВА 09.15 10.55МОСКВА - УБ 19.40 06.55УБ - СӨҮЛ 08.40 12.50СӨҮЛ - УБ 14.20 17.00УБ - ХОНКОНГ 06.25 10.55ХОНКОНГ - УБ 12.05 16.45УБ - БУСАН 07.30 12.05БУСАН - УБ 13.05 16.10

ZGM DAILY2019.08.29, tHURSDAY ~ №146 (1198) 7tHE oFFICIAl GAzEttE

Mongolia to supply domestic need of wheat

New Russian jets dance across sky in Mongolia

Russia’s Su­30MKI jets performed airshow at Khui Doloon Khudag.

Top 20 index up 0.16 percent, to 19,431.84 points

cabinet sets maximum number of military personnel

Market cap stands at MNT 2.48 trillion.Alternative military service enlistment is orga­nized every year.

zGM: HIGHLIGHTS

PoliticsDeputy Minister of For­eign Affairs on a working visit to the Lao People’s Democratic Republic on August 26­28. During the visit, a regular consulta­tive meeting between the Ministries of Foreign Af­fairs of Mongolia and the Lao People’s Democratic Republic was held.

The Cabinet issues the Prime Minister’s ordinance on granting authorization to authenticate Mongolia and Russia intergovern­mental agreement on cooperation for combat­ing terrorism.

EconomyTop 20 index up 0.16 per­cent, to 19,431.84 points. MSE A index increases 0.22 percent, to 8,976.93 points. MSE B index rises 0.52 percent, to 7,846.32 points. Market cap stands at MNT 2.48 trillion.

Top 20 index(by units)

19,431.8410,000

15,000

20,000

25,000

30,000

sociEtyThe United Nations Human Rights Council discusses the second national report on hu­man rights situation in Mongolia in 2015, giving national guidance to the Government of Mon­golia. The Government will introduce the third national report on human rights situation to the UN Human Rights Council in 2020.

‘For the better brighter fu­ture’, the first international women’s forum on part­nership and cooperation, to be held on September 17­18 at State House, Ulaanbaatar, Mongolia.

Aminaa.UZGM

President of Mongolia visited Khui Doloon Khudag

Russia’s Su-30MKI jets which fascinated the world flew across Mongolian blue sky on the occasion of the 80th anniversary of the Khalkh River Battle, displaying airshow. President of Mongolia Battulga Khaltmaa also visited Khui Doloon Khudag, where the air performance took place.

Also, the Alexandrov Ensemble, an official army choir of the Russian armed forces, performed at the Central Square of the capital city.

the Sukhoi Su-30 is a twin-engine, two-seat supermaneuverable fighter aircraft developed in the Soviet Union by Russia’s Sukhoi Aviation Corporation. It is a multirole fighter for all-weather, air-to-air and air-to-surface deep interdiction missions.

In the meantime, Minister of Defense Enkhbold Nyamaa received delegates headed by First Deputy Chief of the General Staff of Armed Forces of the Russian Federation, Major General A.Yu.Chaikov. While sharing views

The country is expecting to harvest 420,000 tons of wheat.

Mongolia is expected to harvest 420,000 tons of wheat to meet domestic demand, according to the preliminary balance. the Ministry of Food, Agriculture and light Industry estimates 176,800 tons of potatoes, 91,000 tons of vegetables and 38,000 tons of oil will be harvested.

75.6 percent of the total planted

area, or 250,000 hectares of land, is well-growing. the crop of this year are predominant in Bulgan, Khuvsgul, orkhon, Arkhangai, Uvurkhangai, Uvs and Selenge provinces. However, the yield may be slightly reduced due to overheating and drought in the northern part of tuv, Darkhan-Uul, Dornod, Khentii, Sukhbaatar and

Selenge provinces.According to weather forecasts,

the snow will fall in early September due to heavy rainfall in late August. therefore, we are working to keep harvesting efficient during the technological period, said the Minister of Food, Agriculture and light Industry.

the Cabinet approved the maximum number of personnel to serve in the alternative military service in 2020. Governors of rural areas and Ulaanbaatar city were obliged to organize military recruitment activities in each of their regions pursuant to the relevant rules and regulations of the alternative military service in accordance with the law on Military Service. Alternative military service enlistment is organized every year with a view to ensure proper implementation of the defense legislation and provide military training and education to the Mongolian citizens.

the citizens who are enlisted in the alternative military service take part in defense activities in rural areas and assist in actions to combat natural disasters and other large-scale disasters and to enforce quarantine when necessary. Furthermore, they are responsible for actively participating in the development projects in rural areas of the country.

AgrIcUltUreSocIety

Mongolia to supply domestic need of wheatcabinet sets maximum number of alternative military personnel

on bilateral defense and military relations and cooperation, the sides expressed delight at jointly celebrating the historic anniversary of the Victory of the Khalkh River Battle.

“We are thankful to the Russian Ministry of Defense on paying

special attention to marking the historic victory by sending artists of Alexandrov Russian Army Song and Dance Ensemble and aerobatic demonstration team of the Russian Air Force to Mongolia,” said Mr. Enkhbold and awarded the representatives led by Major

General A.Yu.Chaikov with medals dedicated to the anniversary of the Victory of Khalkh River Battle.

the 80th anniversary of the Battle of Khalkh River victory is one of the important events occurring in 2019. Mongolia has been celebrating the event of the

Khalkh River Victory since 1969. Initially, the celebration was simple, and as the years went by, it expanded. the Soviet Union celebrated the victory of the Great Patriotic War in 1965 for the first time at the initiation of leonid Ilyich.

New russian jets dance in sky over Mongolia

Gerelchuluun.J / ZGM©

Stock MArket

Monos Foods JSc(one month to date)

LendMN NBFI JSc(one month to date)

APU JSc(one month to date)

70

68

66

64VII/29 VII/29 VII/29VIII/10 VIII/10 VIII/1028 28 28

560

540

520

500

60

58

56

54

52

Фото сурвалжилга

8 ЗаСгийН гаЗрыН МэДээ СоНиН 2019.08.29, пүрэв ~ №146 (1198)

хүн төрөлхтний түүхэнд тохиосон олон арван дайн тулаанаас хамгийн том агаарын тулалдаан дорнод Монголын тэнгэрт, тодруулбал халхын голын хөвөөнд өрнөж байв. хоёр талаас 350 гаруй сөнөөгч онгоц оролцсон дайны гал зогссоор даруй 80 жил улирч ээ. түүхэн ойн хүрээнд Дорнод аймгийн хэрлэн суманд Монгол-оросын хамтарсан “Сэлэнгэ-2019” хээрийн сургуулилт болж өнгөрсөн. тэгвэл өчигдөр хүй долоон худагт оху-ын агаар, сансрын хүчний гвардын 234 дүгээр нисэх хорооны “русские

витязи” багийнхан “Сухой Су-30СМ” дөрөвдүгээр үеийн сөнөөгч онгоцоор уран нислэгийн үзүүлбэрээ толилуулж, халх голын баатрууддаа хүндэтгэл үзүүлэв.

"оросын баатрууд" хэмээн дэлхий дахинд гайхагддаг тус хүчнийхэн агаарын хүчний сүр жавхаа хийгээд шинэ үеийн зэвсэг, техникээ монгол ахан дүүстээ сонирхуулсан юм.

Мөн алдарт а.в.александровын нэрэмжит Зэвсэгт хүчний эрдмийн чуулгын уран бүтээлчид төв талбайд цугласан олонд уран бүтээлээ хүргэлээ.

Эрхүү хотын "Иркут" үйлдвэрт бүтээгддэг "Су-30СМ" загвар нь дөрөвдүгээр үеийн сөнөөгчид хамаарах бөгөөд одоогоор "Су-35" онгоцны хөдөлгүүрийг туршилтаар байршуулаад байгаа аж. Дэлхий дахин хамгийн сүүлийн үеийн сөнөөгч загваруудыг "тавдугаар үе" хэмээн тодорхойлж байна. Үүнд ОХУ-ын "Су-57", АНУ-ын "F-22" болон "F-35", БНХАУ-ын "J-20" зэрэг загвар багтаж байна.

Уран сайхны киноноос л олж хардаг сөнөөгч онгоцууд газраас хагас километр хүрэхгүй өндөрт шувуу адил "бүжих" агаад цугласан олон нүд салгах нь үгүй.

Халхын голын ялалтын 80 жилийн ойд зориулсан А.В.Александровын нэрэмжит ОХУ-ын Зэвсэгт хүчний эрдмийн чуулгын тоглолт Сүхбаатарын талбайд боллоо. Тоглолтод 130 гаруй уран бүтээлч оролцжээ. С.Батсайхан, Ж.Гэрэлчулуун / ЗГМ©

"Оросын баатрууд" халхын голын баатрууддаа хүндэтгэл үзүүлэв

● 17.000 метрт нисэх чадалтай

● 1 секундэд 230м өндөр авна

● Нэг удаагийн түлш цэнэглэлтээр агаарт 5 цаг нислэг үйлдэнэ

● 22м урт, 6 м өргөнтэй

● Өөрийн жин 25 тонн

● Макс хурд 2120 км/ц

2019.08.29, пүрэв ~ №146 (1198)

Эдийн ЗасаГ9ЗаСгийН гаЗрыН МэДээ СоНиН

> 10 > 10 > 10

"Нэг улс, хоёр систем" нэртэй гэрээний хугацаа одоо бараг талдаа оржээ.

Шанхайд нээгдсэн салбар мягмар гарагийн үдээс хойш үйл ажиллагаагаа түр зогсооход хүрэв.

Америкийн онгоцны зарим эд ангийг үйлдвэрлэх Туркийн гэрээг цуцална гэж анхааруулсан юм.

2047 он хүртэл хонконгт юу тохиолдож болзошгүй вэ

хятад дахь costco-ийн анхны салбар бужигнаан тарив

Туркийг С-400 пуужин авсны хариуд хориг тавихыг шаардлаа

хонконгийн хөрөнгө оруулагчид Тайвань, Малайзыг сонирхож эхэллээ

орлогын өсөлтөөр Сингапурын хедж сан тэргүүлэв

Morgan Stanley Япон дахь хамгийн өндөр орлоготой банк боллоо

Чинь ЁнчанХонконгийн хөрөнгө оруулагчид татвар өссөн, өртөг өндөртэй Сингапурыг орхиж, Малайз, Тайланд, Тайвань зэрэг үл хөдлөх хөрөнгийн арай хямд зах зээлийг сонирхох болов. Малайзын нийслэл Куала­Лумпурын төв хэсэг дэх үл хөдлөх хөрөнгийн нэг ам фут (0.09 ам метр) нь дунджаар 358 ам.доллар байхад Сингапурт ижил хэмжээтэй талбай 1080 ам.доллараас дээш үнэтэй. Засаг төрөө эсэргүүцсэн жагсаал дөрөв дэх сардаа үргэлжилж буй Хонконгид хөрөнгө эзэмшдэг олон хүн онцгой нөхцөлд хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө боловсруулж, зарим хөрөнгө оруулагч сангаа хилийн чанадад шилжүүлэх, эсвэл өөрсдөө нүүн шилжих талаар эргэцүүлж байна.

Дэлхий даяар 25 мянган сангийн үйл ажиллагааг судалдаг Eureka Pte­гийн статистикаас үзвэл Сингапурт төвтэй хедж сан ­ Vanda Global Fund орлогын өсөлтөөр энэ онд дэлхийд тэргүүллээ. Тус санд төвлөрсөн хөрөнгө долдугаар сарын байдлаар 278 хувиар өсжээ. Сингапурын үндэсний цэцгийн нэртэй Vanda Global Fund 2016 онд байгуулагдсанаас хойших орлогын жилийн дундаж өсөлт 40 хувьтай байгаа юм. Өдгөө 194 сая ам.долларын активыг удирдаж буй Vanda хедж сан нь Swiss­Asia Asset Management Ltd­гийн платформд түшиглэн арилжаа явуулдаг.

Такаши НакамичиЖилийн өмнө Япон дахь хамгийн орлоготой хөрөнгө оруулалтын банк байсан Morgan Stanley энэ онд байр сууриа дахин бататгалаа. Гуравдугаар сараар эцэслэж буй санхүүгийн жилд Morgan Stanley MUFG Securities Co­гийн цэвэр орлого найман хувь өсөж 21.3 тэрбум иен буюу 201 сая ам.долларт хүрсэн нь Японд жил тутмын санхүүгийн тайлан гаргадаг дэлхийн гол 10 банк дундаас шилдэг нь болжээ.

Тамхи үйлдвэрлэгчид тэсэж үлдэхээр тэмцэж байнаКрег жиаморра

үйл ажиллагаагаа тусдаа явуулснаасаа хойш арав гаруй жил өнгөрсний эцэст дэлхийн тамхины тэргүүлэх үйлдвэрлэгчид болох Philip Morris International болон Altria Group дахин нэгдэхээр хэлэлцээ өрнүүлж эхлэв. хэрэв амжилттай болбол 2016 онд At&t Inc-ээс time Warner-ийг худалдан авахаар үнэ хаяснаас хойших бизнесийн хамгийн том хэлцэл болох юм.

үйл ажиллагаагаа хурдацтай тэлж буй гадаад зах зээлд төвлөрүүлэх үүднээс бүр 2008 онд хөрөнгө оруулагчдын шахалтаар Philip Morris-оос тасран салсан Al-tria яагаад эргэн нэгдэхээр болов. тэр цагаас хойш дэлхий ертөнц эрс өөрчлөгдөж хоёр компани ч тус тусын замаар замнасан.

Altria-гийн удирдлагыг 2018 оны тавдугаар сард гартаа авсан, гүйцэтгэх захирал ховард уиллард өсөн дэвжих ирээдүйтэй вэйп болон каннабисын компанийг худалдан авахад сүүлийн хэдхэн сарын дотор 15 тэрбум ам.доллар зарцуулаад байна.

харин Philip Morris компанийн гүйцэтгэх захирал андре Калантцопулос 2013 оноос хойш олон тэрбум ам.долларын зардал гаргаад байгаа шатдаггүй, халдаг IQoS тамхины технологийг аНу-ын зохицуулах байгууллага

дөнгөж саяхан зөвшөөрлөө. баримталж ирсэн стратеги

ялгаатай нь Philip Morris-оос Al-tria-г эргүүлэн нэгтгэх шалтаан болж байгааг Bloomberg Intel-ligence-ийн шинжээч Кэн Шеа тайлбарласан юм.

Саяхан болтол Калантцопулос зохицуулах байгууллагуудтай холбоотой эрсдэлийг дурдан компаниа олсны ургамлын бизнест хавьтуулдаггүй байлаа. Altria-тай өрнүүлж буй хэлэлцээ нь тус компанийг марихуанагийн бизнес төдийгүй хэрэглээ нь эрс өсөж буй вэйп буюу уурын тамхины үйлдвэрлэлд нэвтрүүлнэ.

Дэлхийн вэйпингийн зах зээл 2018 онд 28 тэрбум ам.долларт хүрсэн. 2023 он гэхэд 75 тэрбум ам.доллар давах төлөвтэй байгааг Euromonitor тооцоолжээ. Өнгөрсөн онд 10 гаруй тэрбум ам.доллараар хэмжигдэж байсан аНу-ын каннабис буюу олсны ургамлын хууль ёсны зах зээл 2024 онд 30 тэрбум ам.долларт хүрэх тооцоог BDS Analytics гаргаад байна.

аНу-д утаат тамхи татагчид цөөрсөн нь Altria-гийн орлогын үлэмжхэн хэсгийг эзэлдэг янжуур тамхины бизнест цохилт болсон юм.

тамхины үйлдвэрлэлээр дэлхийд тэргүүлэгч хоёр аварга компани мягмар гарагт яриа

хэлэлцээ өрнүүлсэн ч тодорхой тайлбар өгөхөөс татгалзсан. Шинээр нэгдсэн компанийн 58 хувийг Philip Morris эзэмшинэ. Al-

tria-гийн зах зээлийн үнэлгээг өнгөрсөн долоо хоногийн Нью-йоркийн арилжааны хаалтын үеийнхээр буюу 87 тэрбум ам.доллараар тооцно хэмээн ойрын эх сурвалж уламжиллаа.

болзошгүй хэлцэл хоёр компанийн хөрөнгө оруулагчдыг цочоолоо. яриа хэлэлцээ эхэлж байх үед Altra-гийн хувьцааны үнэ өссөн боловч удалгүй буцаад дөрвөн хувиар буусан юм. Philip Morris-ынх 7.8 хувиар унасан нь 2018 оны дөрөвдүгээр сараас

хойших

огцом бууралт болов. аНу-д тамхичид цөөрснөөс

шалтгаалж багассан орлогоо нөхөхийн тулд Altria өнгөрсөн арванхоёрдугаар сард цахим тамхины Juul labs Inc-ийн хувьцааны 35 хувийг 12.8 тэрбум ам.доллараар худалдан авчээ. Juul labs Inc нь аНу-ын вэйпийн зах зээлд ноёрхдог юм. Altria мөн энэ сарын эхээр Канадын марихуана үйлдвэрлэгч Cronos Group Inc-д хөрөнгө оруулахаа мэдэгдсэн. Марихуанад тавьсан хоригоо

цуцалсаар байгаа дэлхийн улс орнуудын эгнээнд аНу-ын муж улсууд нэгдсээр байгаагаас каннабисын хууль ёсны зах зээл сүүлийн хэдэн жилд өргөжин томорлоо.

Сан-Францискод төвтэй Philip Morris нь Juul-ын ачаар гадаад зах зээлд эзлэх байр сууриа бэхжүүлж чадна хэмээн тооцоолж байгаа юм.

утаат тамхитай харьцуулахад арай эрүүл хэрэглээ гэгддэг вэйпийг дэлхийн улс орнуудын

зохицуулах байгууллагууд анхааралтай ажиглаж байна. Juul болон бусад компанийн үйлдвэрлэдэг бүтээгдэхүүн нь тамхичид цөөрсөн өнөөгийн нөхцөлд нийцүүлсэн шинэ төрлийн тамхи мөн гэсэн маргаан үргэлжилсээр. Саяхан аНу-ын иллинойст хүн эндсэн нь вэйптэй холбоотой байх магадлалтай. үүний зэрэгцээ эрүүл мэндийн байгууллагууд саяхнаас үүссэн учир битүүлэг өвчнийг шалгаж байна.

◄1уг мэдэгдэлтэй зэрэгцэн

австралийн үхрийн махны үйлдвэрлэлийн зохицуулах байгууллага салбарын ирээдүйтэй холбоотой түгшүүрээ илэрхийлэв.

энэ зах зээлд цаашид бэрхшээл тулгарч тун болзошгүй” хэмээн австралийн үхрийн Махны холбооны (Australian вeef аsso-ciation) гүйцэтгэх захирал Дэвид байард үзлээ.

Японы махны зах зээл дэх өрсөлдөөн ширүүслээ

оноохоор хоёр тал тохиролцжээ. харин ийм тохиролцоогүй аНу 38.5 хувийн татвар төлөх ёстой байлаа.

япон, аНу-ын хооронд байгуулсан шинэ тохиролцооны талаар хоёр улс нарийн мэдээлэл өгөөгүй. энэхүү мэдээлэл ил болмогц сайтар судалж үзэхээ австралийн худалдааны сайд мэдэгдэв.

“Өрсөлдөх чадвараар дэлхийд тэргүүлэгчийн нэг - манай үхрийн мах үйлдвэрлэгчид сүүлийн үед японд үнэмлэхүй амжилт олоод байгаа” хэмээн австралийн худалдаа, жуулчлал, хөрөнгө оруулалтын Сайд Саймон бирминхэм Bloomberg-д тайлбарласан юм. “Манай үйлдвэрлэгчдийн үхрийн мах цаашид ч японд эрэлт ихтэй хэвээр үлдэж, бусад улсын бүтээгдэхүүнтэй чанараар өрсөлдсөөр байх биз ээ” хэмээн сайд өгүүлж байлаа.

транс-Номхон Далайн түншлэлийн иж бүрэн, Дэвшилтэт хэлэлцээрийн (CPtPP – Comprehensive and Progressive

Agreement for trans-Pacific Part-nership) дагуу тариф бууруулахаар тохиролцсон австрали нь японы үхрийн махны зах зээлд аНу-аас

давуу байр суурьтай. хөлдөөсөн үхрийн маханд гуравдугаар сарын 31 хүртэл 26.6, гуравдугаар сарын 31-нээс хойш 25.8 хувийн татвар

351 мянган тоннАНУ

69 мянган тоннБусад

Австрали, АнУ нь Японы импортын үхрийн махны зах зээлийг ноёрхдог (2018 оны статистик)

445 мянган тоннАвстрали

USDA©

10 ЗаСгийН гаЗрыН МэДээ СоНиН 2019.08.29, пүрэв ~ №146 (1198)

эдийн засагХятадын

Ерөнхийлөгч Ши Жиньпин

2017 онд намын 19­р их хурлын

үеэр “Бид нэг улс, хоёр

систем зарчмыг өөрчлөхгүй

гэдгээ баталгаажуулж

байна” хэмээн мэдэгдсэн.

Мэтью КемпбеллбНхау 1997 онд хонконгийг

британийн мэдлээс эргүүлэн авах үед тус арал 50 жилийн хугацаанд өөртөө засах тодорхой эрхтэй байна гэж тохиролцсон. “Нэг улс, хоёр систем” нэртэй уг гэрээний хугацаа одоо бараг талдаа оржээ. хонконгийн

гудамжинд хэдэн сарын турш хотын ардчиллыг хадгалах уриан дор үргэлжилж буй жагсаал цуглаан 2047 он буюу гэрээний хугацаа дуусах хүртэл юу болох гэсэн асуултад анхаарахад хүргэж байна.

1. энэ тохиролцоонд хууль бус зүйл бий юу? үгүй, гэрээ

хэрэгжиж байгаа цагт 7.5 сая хүн амтай хот засаг захиргааны тусгай нэгжийн эрхээ эдэлж, “Суурь хууль” хэмээх хотын бага үндсэн хуулиар ардчилсан эрхээ хэрэгжүүлэх ёстой. харин 2047 оноос хойш хятадын коммунист нам хонконгийн хувь заяаг шийдвэрлэх эрхтэй болно.

2047 он хүртэл хонконгт юу тохиолдож болзошгүй вэ

Bloomberg NewsCostco бөөний сүлжээний

анхны дэлгүүр нээгдэхэд х я т а д ы н х э р э гл э г ч и д хямдарсан бараа авахаар бөөнөөрөө шахалдаж, кассанд бичүүлэхээр урт дараалал үүсгэжээ. америкийн бөөний худалдааны аварга компанийн Шанхайд нээгдсэн салбар мягмар гарагийн үдээс хойш үйл ажиллагаагаа түр зогсооход хүрсэн байна. гишүүнчлэлийн карттай хэрэглэгчдэд илгээсэн мессежид “худалдан авагчдын бөөгнөрлөөс болсон” хэмээн тайлбарлажээ. уг мессежийг

хятадын Weibo олон нийтийн сайтад тавьсан байв.

Costco-гийн дэлгүүрт болсон үймээнээс үзэхэд аНу, хятадын хооронд худалдааны дайн дэгдэж, бараандаа харилцан тариф тогтоосон хэдий ч азийн тэргүүлэх эдийн засагт америкаас ирэх хөрөнгө оруулалтад дайсагнасан шинж харагдсангүй. томоохон өрсөлдөгчид нь шахалтыг давалгүй бууж өгсөн зөрчилтэй үед Costco энэ зах зээлд нэвтэрч байна. Carrefour SA компани хятад дахь салбарынхаа 80 хувийн багцыг зургадугаар сард

зарсан бол германы Metro AG бөөний сүлжээ эндэх бизнесээ борлуулах худалдан авагч хайж байгаа аж.

Weibo-гийн нэг хэрэглэгч “Шанхайн Costco-д болсон явдлыг галзуу гэж хэлэхээс өөр үг алга” хэмээн бичээд, кассан дээр хоёр цаг дугаарлахыг хараад худалдан авах бодлоо орхисноо хуваалцжээ. Өөр нэг хэрэглэгч дэлгүүрийн өмнөх машины зогсоолд орох гэж гурван цаг хүлээснээ дурдаад зарим түгжрэлээс зайлсхийж, явганаар дэлгүүр рүү очсон хэмээн бичсэн байна.

Даниел флатлиа Н у - ы н ко н г р е с с ы н

төлөөлөгчдийн танхимын гадаад хэргийн байнгын хорооны хэсэг гишүүн турк улс оху-аас агаараас эсэргүүцэн хамгаалах С-400 пуужин худалдан авсны хариуд хориг арга хэмжээ авахыг Ерөнхийлөгчид хандан шаардсан байна. трампын

захиргаа өнгөрсөн сард турк улс пуужингийн систем худалдан авснаар аНу-ын F-35 үл үзэгдэх технологитой байлдааны онгоцны нууцыг орост алдана хэмээн анхааруулж, уг наймааг зөвшөөрөхгүй хэмээн мэдэгдэж байсан. түүнчлэн америкийн онгоцны зарим эд ангийг үйлдвэрлэх туркийн гэрээг

цуцална гэж анхааруулсан юм.тус хороо твиттер хаягтаа

“Ерөнхийлөгч трамп, та С-400 хамгаалалтын системийг худалдан авсны төлөө аНу-ын хуулийн шаардлагын дагуу туркийн эсрэг хориг тавих ёстой. турк улсын эрх ашиг аНу-тай хамтран ажилласнаар хамгийн сайн хангагдахаас бус

Кремльтэй биш” хэмээн бичсэн байна. туркийн Ерөнхийлөгч режеп тайип эрдоан Москвад Ерөнхийлөгч владимир путинтэй уулзаж, батлан хамгаалах хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлэхээс гадна С-200 хоёр дахь дивизионыг худалдан авах тухай ярилцсан. үүний дараа аНу-ын талаас хориг арга

хятад дахь costco-ийн анхны салбар бужигнаан тарив

Туркийг С-400 пуужин авсны хариуд хориг тавихыг шаардлаа

2. хятадын санаа бодлыг илэрхийлсэн зүйл байгаа юу? хятадын Ерөнхийлөгч Ши жиньпин 2017 онд намын 19-р их хурлын үеэр “бид нэг улс, хоёр систем зарчмыг өөрчлөхгүй гэдгээ баталгаажуулж байна” хэмээн мэдэгдсэн. Зарим ажиглагч түүний үгийг

арлын статусыг сунгах хүсэл эрмэлзлийн илрэл хэмээн тайлбарлаж байв.

3. ямар хувилбарууд байна вэ? хонконг хятадын зарим хөгжингүй муж шиг өөртөө засах тусгай эрхтэйгээр бНхау-д нэгдэж болно. илүү хөгжилтэй Шэнжений эдийн засгийн тусгай бүсийн жишээ байна. ийм бүсүүдийн давуу эрх нь зөвхөн бизнес, худалдаагаар хязгаарлагдаж, ардчилсан удирдлага, бие даасан шүүхийн системд нь хараат бус.

4. яагаад өнөөгийн зөрчилд хүрэв? 156 жилийн турш британийн колоничлолын алслагдсан цэг байсан хонконгийн иргэд удирдагчаа сонгох эрхгүй байсан боловч бусад эрх чөлөө хотыг дэлхийн бизнесийн төв болон хөгжихөд түлхэц өгсөн. 1984 онд гаргасан хятад, британийн хамтарсан мэдэгдэлд арлыг шилжүүлэн өгөх нөхцөлийг зөвшилцсөний

дотор үг хэлэх эрх чөлөө, чөлөөт хэвлэл, капиталист зах зээл, английн ерөнхий хуулиудыг дагаж мөрдөх зарчмыг тусгасан. тэгвэл хонконгийн олон иргэн эдгээр эрх чөлөөг алдалгүй, бие даах илүү эрх олгохыг шаардаж буй. хятадын төв Засгийн газар Шинжаан, төвд зэрэг газарт

дарамт шахалтаа чангатгах тусам хонконгт эрх чөлөөний төлөөх уриалга хүчтэй болж байна.

5. эдийн засагт нь юу тохиолдох бол? хонконгийн онцлогтой засаглал арлыг хятад рүү чиглэсэн гадаадын хөрөнгө оруулалтын гол хаалга болгосон. учир нь дэлхийн томоохон тоглогчид эх газрын зохицуулагч болон хуулийн тогтолцоонд эргэлзсэн хэвээр байгаа. аНу-ын засаг захиргаа хонконгийг хятадын бусад хэсгээс ялган үздэг. тус улсын Ерөнхийлөгч трамп арлыг хятадад тавьсан тарифаас чөлөөлжээ. америкийн конгрессын хоёр танхим хэрэв бээжин хонконгийн статусыг өөрчилбөл худа лдааны нөхцөлийг эргэн харна гэж мэдэгдсэн. гэхдээ аНу 2047 оны дараа ямар алхам хийхээ хараахан төлөвлөөгүй байгаа бололтой.

6. “Нэг улс, хоёр систем” зарчим 2047 он хүртэл үргэлжлэх үү? энэхүү тохиролцоо олон талаар хятадын эрх ашигт үйлчилж, хонконг дэлхийн санхүүгийн төв гэсэн статустай болсон. “бээжин хотын статусыг хадгалах сонирхолтой байгаа. учир нь тайванийг нэгтгэх загвар болгох зорилго агуулдаг” хэмээн Стратеги, олон улсын судалгааны төвийн шинжээч жонатан робисон бичжээ. түүний бодлоор “Нэг улс, хоёр систем” зарчмыг либерал ардчиллын тогтолцоо гэж үзэж болохгүй. хонконг британийн захиргаанд байхдаа ч ардчилсан байгуулалттай байгаагүй. харин Коммунист намын зөвшөөрөх хэмжээнд хийсэн зохицуулалт гэж үзэх ёстой хэмээн ноён робисон бичсэн байна.

хэмжээ авах санаачилга гаргалаа.CAAtSA буюу америктай

сөргөлдөгчдийг хориг арга хэмжээгээр сөрөх тухай хуулийн дагуу аНу пуужингаас хамгаалах системийн талаар анкарад шийтгэл хүлээлгэх ёстой. гэхдээ уг хуульд Ерөнхийлөгч ямар хугацаанд арга хэмжээ авахыг тодорхой заагаагүй юм. Өмнө нь долдугаар сард хоёр намын сенаторууд С-400 системд хориг тавихыг уриалж байсан билээ.

Мягмар гарагт оху-ын Ерөнхийлөгч Москвад туркийн Ерөнхийлөгчийг хүлээн авч уулзах үедээ цэргийн хамтын ажиллагаагаа гүнзгийрүүлэхээр ярилцсаныхаа дараа оросын үл үзэгдэх технологитой сүүлчийн загварын байлдааны онгоцыг үзүүлсэн байна. Ноён эрдоан Нато-гийн холбоотнууд болон аНу-тай байлдааны онгоцны талаар нэлээд маргаантай байгаа.

уг уулзалтын дараа ноён путин хэвлэлийн бага хурлын үеэр турк улс С-400 системийг худалдан авсны дараа “оросын тал байлдааны онгоц худалдах, улмаар хамтран үйлдвэрлэх талаар анкаратай тохиролцоход бэлэн байна” хэмээн мэдэгджээ. тэрбээр Москвагийн ойролцоох жуковскийд болсон агаарын шоуны үеэр “бид Су-35 онгоц болон шинэ Су-57 дээр хамтран ажиллах боломжийн талаар ярилцлаа” гэжээ. эрдоан хэлэхдээ турк улс батлах хамгаалахын олон салбарт оростой хамтын ажиллагаагаа үргэлжлүүлэх

сонирхолтой байгаа. түүний дотор бид байлдааны онгоцыг түргэн боловсруулах чиглэлд хамтрах сонирхолтойгоо дурдсан байна.

уулзалтын үеэр эрдоан путинээс Су-57-г худалдан авах боломжтой юу хэмээн асуухад оросын Ерөнхийлөгч инээмсэглээд “та худалдан авч болно” хэмээн хариулжээ. Нато-гийн хамтрагчид нь туркийн нөхцөлөөр батлан хамгаалах хэрэгцээг хангахаас татгалзаж байгаа учир анкара орост хандахаас өөр аргагүй болсон гэж нотолдог. аНу Patriot пуужингийн системээ худалдахыг олон удаа санал болгосон авч технологио хуваалцахаас татгалзсаны хариуд анкара бид өөрсдөө үйлдвэрлэлийн баазтай болох хүсэлтэй байна гэжээ.

Москва, анкара хоёр цэрэг зэвсэглэлийн салбарт хамтран ажиллаж байгаа боловч Сирид явуулж буй ажиллагаа, тухайлбал идлиб дэх дайралтын асуудлаар санал зөрж буй. энэ сарын эхээр Сирийн Засгийн газар хүчин гал зогсоох гэрээг зөрчин босогчдын гарт байгаа идлиб хот руу довтолж эхэлсэн. эрдоан үүнийг бүс нутгийн аюулгүй байдалд ноцтой аюул учрууллаа хэмээн эсэргүүцсэн юм. гэвч путин саяын уулзалтаар байдлыг намжаах ба идлиб дэх алан хядагчдын төвийг устгах нэмэлт арга хэмжээ авах тохиролцоонд хүрлээ гэж мэдэгдсэн байна.

Дэлгүүрт болсон явдлын зургуудаас үзэхэд худалдан авагчид хагас боловсруулсан тахианы мах авах гэж бие биеэ тохойгоороо түлхэж байгааг харуулжээ. Шанхайн хэвлэлд бичсэнээр бөөний худалдааны компани зарим бараандаа 60 хувийн хямдрал зарлаж, жилийн гишүүнчлэлийн картаа ердөө 199 юаниар үнэлсэн байна. эхний өдрийн худалдаагаар хятад даяар алдартай Kweichow Moutai, Wuliangie Yibin брэндийн хатуу дарснуудыг санал болгосон байна.

2019.08.29, пүрэв ~ №146 (1198)

эдийн засаг

11ЗаСгийН гаЗрыН МэДээ СоНиН

ЗГМ ТОвЧхОН» БорлУУлАлТ

61.3Хувь. Аж үйлдвэрийн салбарын нийт борлуулалтын 61.3 хувь буюу 11,224.1 тэрбум төгрөг нь Улаанбаатар хотод хамаарч байна.

» АЖиллАх хҮЧ

3.1 Дахин. Уул уурхай, олборлох үйлдвэрийн салбарын ажиллагчдын тоо 2000 онд 18.6 мянга байсан бол 2010 онд 34.1 мянга болж 83.4 хувиар, 2018 онд 57.7 мянга болж 3.1 дахин нэмэгдсэн байна.

» ФинТЕКЛэндМН оны эхний хагас жилийн байдлаар 50 тэрбум төгрөгийн хөрөнгөтэй, 2,5 тэрбум төгрөгийн цэвэр ашигтай ажиллаж, нийт 338 тэрбум төгрөгийн 1.7 сая ширхэг зээл олгоод байна.

» ТээВэр

1.7 Их наяд төгрөг. Тээврийн салбарын 2018 оны нийт орлого 1.7 их наяд төгрөгт хүрсэн нь өмнөх оноос 264 тэрбум төгрөг буюу 18.6 хувиар өссөн үзүүлэлт аж.

» хУВЬцАА

45.8Мянган ширхэг хувьцаа. Хөрөнгийн биржийн өчигдрийн арилжаагаар 17 хувьцаат компанийн 17,522,480 төгрөгийн үнийн дүн бүхий 45,819 ширхэг хувьцаа арилжигдлаа.

» хөрөнГийн ЗАх Зээл“Ариг гал” ХК болон "Говь" ХК­ийн хувьцааны ханш хамгийн өндөр өсөлттэй байсан бол "Багануур" ХК болон "Эрдэнэ ресурс Девелопмент Корпорэйшн" ХК­ийн хувьцаа хамгийн их уналттай байлаа.

АНУ­ын доллар 2,671.89

Евро 2,962.86

Японы иен 25.26

ОХУ­ын рубль 40.22

БНХАУ­ын юань 372.90

БНСУ­ын вон 2.20

вАЛЮТыН хАНШ

Популист хандлага эдийн засагт бодит хохирол учруулдаг

хөрөнгө санхүүжилт босгох, өрсөлдөх чадвараа дээшлүүлэх зэрэг том боломж нээгдэх юм.

-Популист протекционист бодлого дотоодын компа-ниуддаа сөрөг нөлөө үзүүлж байна гэж ноён Бан Ги Мүн болон УУХҮ-ийн сайд Д.Сумъяабазар нар хэлсэн үгэндээ онцолсон. Монголын бизнест популизмын учруулж буй бодит нөлөө юу байна вэ?

-Монгол улс уул уурхайн салбараа түшиглэн хөгжөөд удаагүй байна л даа. энэ салбараас авах ногдол ашиг, татвар, ажлын байр нэмэгдүүлэх зэрэг хүлээлтийг улстөрчид янз бүрээр тайлбарлах, улс төрийн сонгуульд ашиглах зэрэг үзэгдэл гарч байна. гэхдээ энэ бол зөвхөн Монголд биш, дэлхийн олон

Улаанбаатарт анх удаа болж өнгөрсөн Боао форумаар бүс нутгийн уялдаатай хөгжил, хамтын ажиллагааг чухалчилж, улс орон бүр энэ санаачилгад хувь нэмрээ оруулах талаар хэлэлцсэн юм. Ази тивийн эдийн засаг, хөгжлийн асуудлыг цогцоор нь хэлэлцдэг уг форумд оролцсон олон улсын бизнесийн төлөөлөгчид болон Монгол Улсын Ерөнхий сайд, танхимын сайд нарын хамт уулзалт хийж, санал солилцсон юм. Уг форумд оролцсон бизнесийн салбарын төлөөлөл болох “Эрдэнэс Оюутолгой” ХХК­ийн гүйцэтгэх захирал Ц.Түмэнцогттой ярилцлаа.

-Энэ сард болж өнгөрсөн Боао форумд оролцогчдын зүгээс бүс нутгийн хэмжээнд хамтран ажиллах шаардлага бийг илэрхийлж байсан. Энэхүү хамтын ажиллагаанаас Монголын бизнесүүдийн хүртэх өгөөж юу байна вэ?

-улаанбаатар хотод зохион байгуулсан азийн төлөөх боао форумд 400 гаруй оролцогчид хуран чууллаа. Монгол улсын Ерөнхий сайд у.хүрэлсүх, боао форумын дарга бан ги Мүн тэргүүтэй азийн орнуудыг нэгтгэсэн томоохон байгууллагын удирдлагууд оролцсон. бизнесийн боломжууд бүс нутгийн эдийн засгийн санаачилгатай хэрхэн уялдах вэ гэдэг асуудлаар өргөн хүрээтэй хэлэлцэхээр салбар хуралдаанууд

явагдлаа. энэхүү форумын уриа хөгжил дэвшил, хамтын ажиллагаа, харилцан уялдаатай хөгжил гэсэн сэдвүүдэд төвлөрлөө.

-Уялдаатай хөгжил гэдэг асуу далд Монгол Улсын бодлого хэрхэн холбогдох вэ. Бүс ба зам, Азийн эрчим хүчний сүл жээ зэрэг санаачилгад манай талаас яаж уялдуулах боломж байна?

-бНхау-ын санаачилсан бүс бас зам хөтөлбөрийн хүрээнд хөрш орнуудтайгаа хамтарч нэг их наяд ам.долларын хөрөнгө оруулалт татан, бүс нутгийн дэд бүтцийн асуудлыг шийдвэрлэх юм. авто зам, хийн хоолой болон бусад дэд бүтцийн хөгжлийг энэ хүрээнд хийж гүйцэтгэнэ. түүнчлэн Зүүн хойд азийн

орнуудын эрчим хүчний нэгдсэн сүлжээ байгуулах санаачилга эрчимтэй яригдаж байна. эдгээрт Монгол улсын бодлого яаж уялдах вэ гэвэл юун түрүүнд уул уурхайн хөгжилтэйгээ уяж өгөх хэрэгтэй. төмөр зам, авто зам, эрчим хүчний сүлжээ гээд салбар бүрийн хөгжлийг бүс нутгийн санаачилгатай уяж өгөх юм бол

Уул уурхайн салбарын хөгжлөө

бүс нутгийн санаачилгад уяж

өгөх хэрэгтэй

хөрөнгө оруулалт саарвал нийгэмд оруулах өгөөж хойшилно

улсад газар авч байгаа үзэгдэл юм. ингэж популист байдлаар хандах нь эдийн засагт бодит хохирол учруулдаг. Монгол улсад уул уурхайн том төсөл цөөхөн. ялангуяа бүтээн байгуулалтын шатанд байгаа оюутолгой төсөл, мөн олон улсад IPo гаргах гэж буй тавантолгой төслүүдэд популист байдлаар хандвал хөрөнгө оруулагчдыг үргээх, оруулах гэж байсан урсгал хойшлох эрсдэл үүсгэнэ. энэ нь ажлын байр олгох, татвар төлөх зэрэг нийгмийн өгөөжийг мөн тэр хэмжээгээр хойшлуулна гэсэн үг.

-Оюутолгой төслийн явцын талаар шинэ мэдээлэл юу байна. Өнгөрсөн хоёр улирлын тайлангаа танилцуулсан, Засгийн газартай хэлцэлд орох болсон гээд сонирхуулах зүйл их байх?

-оюутолгойн бүтээн байгуу-лалт, ялангуяа гүний уурхайн ажил маш сайн явж байгаа. энэ жил 1.2 тэрбум ам.дол-ларын санхүүжилтээр бүтээн байгуулалтаа үргэлж лүүлж байна. Саяхан гүний уурхайн хяналт үнэлгээний төвийг ашиглалтад оруулсан. Мөн удахгүй дэлхийд алдартай бүтээн байгуулалт Шафт-2 буюу хоёр дахь босоо амыг ашиглалтад оруулна. түүнчлэн дулааны станцын шинэчлэл хийнэ гэх мэтээр энэ жилийн хувьд бүтээн байгуулалт ихтэй байна. геологи, геотехнологийн нөхцөл байдлаас шалтгаалж, хүдрийн биетийн найрлага өөрчлөгдсөнөөс нэмэлт ажиллагаа шаардлагатай болсон талаар “рио тинто”-гоос мэдэгдэл хийсэн. энэ бүхнээс шалтгаалаад гүний уурхайн ашиглалтад орох хугацаа 16-30 сараар хойшилно. Мөн үүнтэй уялдаж 1.2-1.9 тэрбум ам.долларын нэмэлт зардал гарах төлөв гарсан. гэхдээ энэ бол төлөв, 2020 он гэхэд бодит зардлын тооцоо эцсэлж гарах юм.

С.Батсайхан / ЗГМ©

хөНГөН ҮйЛДвЭР

Ноолууран бүтээгдэхүүний 60 орчим хувийг дотооддоо борлуулдаг

Монголын зах зээл багтаамж багатай хэдий ч, ноолуурын сал-барын нийт бүтээгдэхүүний 60 орчим хувь нь дотоодод борлогдож байна. Манай улсад ирсэн жуулчид голдуу ноолууран бүтээгдэхүүн худалдан авдаг нь энэ дүнд нөлөөлжээ. харин 2018 онд импортолсон сүлжмэл хувцасны 2.9 хувийг пальто, цув, дулаан

хүрэм эзэлсэн бол 68.4 хувийг дотуур хувцас, цамц эзэлжээ. харин хүүхдийн хувцас 204.6 мянган ширхэг буюу 28.7 хувь байна. оёмол хувцасны хувьд пальто, цув, дулаан хүрэм 19.8 хувь, дотуур хувцас, цамц 74.4 хувийг эзэлсэн байна. хүүхдийн оёмол хувцас 45.6 мянган ширхэг буюу нийт импортын 5.9 хувийг тус тус эзэлжээ. Ноос, ноолууран бүтээг дэхүүний гол нэр төрлийн бүтээгдэхүүн болох угаасан ноос 2018 онд 3.3 мянган тонн болжээ.

энэ нь 2017 оноос 5.4 мянган тонноор буюу 61.7 хувиар буурсан үзүүлэлт юм. түүнчлэн 30.2 мянган метр байсан тэмээний ноосон хөнжил 9.4 мянган метр болж 68.8 хувиар буурсан байна.

харин самнасан хонины ноос 228.5 тонн буюу 41.4 хувиар нэмэгдсэн сайн мэдээ энэ салбарт бий. Мөн самнасан ноолуур 1.2 мянган тонн буюу 5.3 хувиар, угаасан ноолуур 1331.8 тонн буюу 19.6 хувиар тус тус нэмэгдсэн байна.

Г.АнуШинжээч

ТЕнДЕр ШАлГАрУУлАлТын нэр: “Нислэгийн чиглэл, цагийн хуваарь төлөвлөлт, зорчигч тээвэрлэлтийн өгөгдөл мэдээллийн сан болон түүнийг боловсруулах аналитик програм хангамж” нийлүүлэх ТЕнДЕр ШАлГАрУУлАлТын ДУГААр: МИАТ/201901034

МиАТ хК эрх бүхий тендерт оролцогчдоос: “нислэгийн чиглэл, цагийн хуваарь төлөвлөлт, зорчигч тээвэрлэлтийн өгөгдөл мэдээллийн сан болон түүнийг боловсруулах аналитик програм хангамж” нийлүүлэх тухай тендер ирүүлэхийг урьж байна.Энэхүү барааны тендер шалгаруулалт нь төрийн худалдан авах ажиллагааны цахим системээр зарлагдаж байгаа цахим тендер тул http://www.tender.gov.mn хаягаар орж дэлгэрэнгүй мэдээлэл болон цахим тендерийн баримт бичгийг авна уу. Тендерт оролцогч нь тендерийн баримт бичгийг илгээхийн өмнө 50,000 төгрөг, төгрөгийг цахим систем ашиглан төлсөн байх шаардлагатай. Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 30 хоногийн дотор хүчинтэй байна.Тендерт оролцогч нь Санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд:

- ижил төстэй ажил гэрээгээр гүйцэтгэсэн туршлагын мэдээлэл ирүүлэх жилийн тоо: Энэ төрлийн програм хангамж, нийлүүлж байсан сүүлийн 2 жил /2017, 2018 он/­ийн туршлагын мэдээлэл ирүүлэх.- Борлуулалтын хэмжээ: Сүүлийн 2 жилийн борлуулалтын орлого нь санал болгож буй үнийн дүнгээс 100% ­аас багагүй /2017он, 2018он/- Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: Санал болгож буй үнийн 60%­аа багагүй байна.- Тусгай зөвшөөрөл шаардлагатай бол тусгай зөвшөөрөл ирүүлэх эсэх: Шаардлагатай бөгөөд Зорчигч урсгалын өгөгдөл мэдээллийн сан нийлүүлэх эрх бүхий лиценз

Тендерийн хамт 6,000,000 /Зургаан сая/ төгрөгийн дүнтэй тэнцэх тендерийн баталгаа ирүүлнэ.Тендерийг 2019 оны 09 дугаар сарын 10-ний өдрийн 10.00 цаг –аас өмнө цахим системээр илгээх ба нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2019 оны 09 дугаар сарын 10-ний өдрийн 10.30 цагт нээнэ.Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхтэйДотоодны давуу эрх тооцно. Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

МиАТ ТөхК хан-Уул дүүрэг, 10 дугаар хороо, Буянт-Ухаа, МиАТ ТөхК-ийн төв байр

хангамж, үйлчилгээний хэлтсийн 103 тоот өрөө, www.tender.gov.mnУтас: 70049860, Факс: 70049919

ТЕнДЕрийн УрилГАТЕнДЕр ШАлГАрУУлАлТын нэр: Архи, дарс, шар айраг нийлүүлэхТЕнДЕр ШАлГАрУУлАлТын ДУГААр: МИАТ/201901009/02

МиАТ ТөхК эрх бүхий тендерт оролцогчдоос Архи, дарс, шар айраг нийлүүлэх тухай 2 багц бүхий цахим тендер ирүүлэхийг урьж байна.Тендерийн баримт бичгийг эргэж төлөгдөхгүй нөхцөлтэйгээр иж бүрдэлээр нь 50,000 төгрөг, эсхүл түүнтэй тэнцэх хэмжээний чөлөөтэй хөрвөх валютаар худалдан авч болно. Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 30 хоногийн дотор хүчинтэй байна.Тендерт оролцогч нь Санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд: - Борлуулалтын хэмжээ: Сүүлийн 2 жилийн буюу 2017, 2018 оны он тус бүрийн борлуулалтын орлого нь тендерт санал болгож буй үнийн дүнгээс багагүй байх /2 буюу түүнээс дээш багцад тендер ирүүлэх бол багц тус бүр дээр ирүүлсэн үнийн саналын нийлбэрээс багагүй байна/- Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: Тендерт санал болгож буй үнийн дүнгийн 50 хувиас багагүй байх,- Сүүлийн хоёр жилд хэрэгжүүлсэн ижил төстэй ажлын өртөг: Тендерт санал болгож буй үнийн дүнгийн 30 хувиас багагүй байх,Тусгай зөвшөөрөл шаардлагатай бол тусгай зөвшөөрөл ирүүлэх эсэх: шаардлагатайТендерийн хамт Багц 1-д 7,260,000 төгрөгийн, Багц 3-т 3,360,000 төгрөгийн дүнтэй тендерийн баталгаа тус тус ирүүлнэ.Цахим тендерт оролцогч цахим баталгаа гаргах эрх бүхий арилжааны банкаар тендерийн нэг баталгаа гаргаж болох бөгөөд багц тус бүрийн баталгааны дүнг тодорхой бичсэн байх шаардлагатай.Тендерийг 2019 оны 09 дугаар сарын 27-ны өдрийн 10.00 цаг-аас өмнө цахим худалдан авах ажиллагааны систем /www.tender.gov.mn /­д өөрийн аж ахуйн нэгжийн цахим гарын үсэг /PKI/­ээр нэвтрэн орж PDF 1-2 файлаар цахим хэлбэрт шилжүүлэн ирүүлэх ба тендерийг 2019 оны 09 дугаар сарын 27-ны өдрийн 10.10 цаг ­т нээнэ.

Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхтэй.Дотоодны давуу эрх зөвхөн Багц 3 дээр тооцно. Багц 1 дээр тооцохгүй.

Сонирхсон этгээд тендерийн мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

МиАТ ТөхКхан-Уул дүүрэг, 10-р хороо, Буянт-Ухаа 45, МиАТ ТөхК-ийн төв байр

хангамж, үйлчилгээний хэлтэс 103 тоотУтас: 70049860, факс: 70049919

цАхиМ ТЕнДЕрийн УрилГА

УУЛ УУРхАй

Газрын тос олборлолт буурлааМанай улс 1996 оноос

газрын тос нээн илрүүлснээр шинэ салбарт олборлолт хөгжиж ирсэн. Монгол улсын хэмжээнд газрын тосны хэтийн төлөв бүхий хайгуулын 32 талбай ялгаснаас одоогоор 25 талбайд 21 гэрээлэгч ажиллаж байна. эдгээрээс олборлолтын үйл ажиллагааг хоёр компани гүйцэтгэдэг.

тодруулбал, “петрочайна дачин тамсаг” ххК болон “Доншен газрын тос Монгол” ххК-ууд олборлолт эрхэлж байна.

2018 онд 6.4 сая баррель газрын тос олборлосон нь өмнөх оноос 1.2 сая баррель буюу 16.2 хувиар буурч, 2013 оноос 1.3 сая баррель буюу 24.6 хувиар, 2009 оноос 4.5 сая баррель буюу 3.4 дахин нэмэгдсэн байна.

Нийт олборлосон газрын тосны 6.2 сая баррель буюу 96.9 хувийг экспортолсон бөгөөд энэ нь өмнөх оноос 1.3 сая баррель буюу 17.6 хувиар буурч, 2013 оноос 0.9 сая баррель буюу 18 хувиар, 2009 оноос 4.3 сая баррель буюу 3.2 дахин өссөн байна.

Э.БатцэцэгЗГМ

Тэрбумын төлөө сая, сая доллар “хийсгэе”

12 ЗаСгийН гаЗрыН МэДээ СоНиН 2019.08.29, пүрэв ~ №146 (1198)

эдийн засаг

ShANghAI coMpoSIte

hANg SeNg koSpIS&p 500 topIXDow JoNeS FtSe 100 NIkkeI 225

0.47% 0.32%0.26% 0.11% 0.44%

0.29% 0.19%0.86%

Нэг жуулчин ес хоногийн хугацаанд ойролцоогоор 3.9 сая төгрөг зарцуулж байна

1олон улсын томоохон аялал

жуулчлалын үзэсгэлэн, яармагт бодлогын яам, мэргэжлийн холбоо, хувийн хэвшил нэр төдий оролцож ирлээ.

төсөв, мөнгөний хүрэлцээ муу тайгаас болж тэрбум ам.доллар өвөртлөх зах зээлд сая, сая ам.доллар зарцуулж чадах гүй байгаа нь нууц биш ээ. ДНб өсөж, төсвийн орлого дагаад тэлсэн ч үүнээс аялал жуулчлалын салбарт хуваарилах мөнгөний хэмжээ тэр хэрээр нэмэгдсэн зүйлгүй. ийм нөхцөлд Монголыг зорих боломжтой жуулчдад бодит мэдээлэл хүрнэ гэдэг амаргүй. жилийн өдийд нэг сая жуулчин хүлээж авах төлөвлөгөөнийхөө 70, 80 хувийг биелүүлэхийн тулд дэлхий рүү гарсан сурталчилгааг цаг алдалгүй хийхээс гадна шинэ нисэх буудал, визний уян нөхцөл, дотоодын нислэгийн хүртээмж энд яригдана.

Сурталчилгааг янз бүрийн аргаар улсууд хийж байна. тухайлбал, дэлхийн улс төр, нийгэм, эдийн засаг, урлаг, соёл, спортын нөлөө бүхий одууд Монголд ирэх нь тэдний шүтэн бишрэгчдэд цахим сүлжээгээр дамжин хүрэх хамгийн том сурталчилгаа мөн. үүнийг аялал жуулчлалаар эдийн засгаа тэжээдэг орнууд түгээмэл ашиглах жишээтэй. аНу-ын Ерөнхийлөгчийн ууган хүү Дональд трамп жуниар хүүтэйгээ хамт Монгол улсад 10 гаруй хоног аялсан нь олон улсад бидний талаарх үнэ төлбөргүй сурталчилгаа болов.

2019 оны аялал жуулчлалын албан статистик хараахан гарч амжаагүй байна. аялал жуулчлалын улирал үргэлжилж байгаа тул оны эцсээр албаны энэхүү тоо баримт гарна. тэр үед хэчнээн жуулчин хүлээн авсан гэсэн мэдээлэл нэгдсэн байдлаар ил болох юм. гэхдээ энэ зуны турш жуулчдын цуваа манай оронд тасарсангүй. аялал жуулчлалын холбооныхон өмнөх жилүүдтэй харьцуулахад энэ жил аялагчдын тоо өснө гэсэн өөдрөг хүлээлттэй байна.

аялал жуулчлалын зорилгоор улсын хилээр орсон гадаадын зорчигчид 2000 онд 154.2 мянга байсан. тэгвэл 2017 онд уг үзүүлэлт 469 мянга болж, өнгөрсөн жил 529.4 мянгад хүрсэн билээ. жилээс жилд жуулчны тоо бага багаар нэмэгдэж байна. 2000 онтой харьцуулахад жуулчдын тоо өнгөрсөн жил 3.4 дахин өссөн. харин энэ жилийнх үүнээс давна гэсэн хүлээлт байна. Манай улс жилд хагас тэрбум ам.долларын орлого аялал жуулчлалаас олдог. Өнгөрсөн жилийнх 569 сая ам.доллар байсан бөгөөд зэс болон нүүрсний дараа орох хэмжээний орлогыг аялал жуулчлал дангаараа бий болгосон. энэ

хүргэх цаг болжээ. үндэсний статистикийн

хороо ны мэдээлснээр, улсын хэмжээнд өнгөрсөн сарын байдлаар ажил хайж бүртгүүлсэн 32.9 мянган хөдөлмөрийн насны идэвхтэй хүн ам байна. үүний тодорхой хэсгийг аялал жуулчлалын салбар шингээх боломжтой. тэрбум ам.доллар, нэг сая жуулчин ярьж буй салбарын хөгжилд хүний нөөц хамгийн чухал. тайланд, Сингапур, Малайз, тайван, вьетнам зэрэг азийн орнууд ажилгүйдлийг аялал жуулчлалын салбартаа даатгаж, хөдөлмөрийн зах зээлийн хамгийн том ажил олгогч нь болсон байдаг юм.

Нийслэлийн аялал жуулч-лалын газраас хийлгэсэн судалгаанд дурдсан зарим тоог энд онцлов. Сингапурын аялал жуулчлалын хөрөнгө оруулалт 2025 он гэхэд 34.1 тэрбум синга доллар болж, улсын нийт хөрөнгө оруулалтын 21.6 хувийг эзлэх тооцоо бий. ажил эрхлэлтийн хувьд гэхэд 180 мянган ажлын байр аялал жуулчлалын салбар бий болгоно гэж төлөвлөжээ. азийн бар гэгдэх тус улсын аялал жуулчлалын салбарт шууд ба шууд бус ажиллаж байгаа хүний тоо зургаан жилийн дараа гэхэд 323 мянгад хүрэх төлөвтэй байна. харин "азийн чоно" болох амбицтай Монгол улсын хувьд аялал жуулчлал эдийн засгийн тэргүүлэх салбарын нэг боловч тооцоо, судалгааны хувьд ч дутуу дулимагхан хэвээр.

Ж.Гэрэлчулуун / ЗГМ©

нь тус салбарын потенциал хэр их болохыг илтгэнэ.

Салбарт тулгарч буй бэрхшээлийг агаарын тээврийн болон үйлчилгээний дэд бүтэц, олон улсад нээлттэй байдал тэргүүлэх аж. үйлчилгээний дэд бүтэц дотор үйл ажиллагаа

явуулж буй жуулчны баазууд, тэдний боловсон хүчин, харилцаа, хандлагыг хөндөхөөс аргагүй болжээ. гадаад хэлтэй хүн бүр аяллын хөтөч байх боломжгүй. гэвч хүний нөөцийн дутагдлаас үүдэн аялал жуулчлал өнөө хэр

erdene resource Development Торонто

0.200.200.19

Aspire Mining Австрали

0.02

0.020.02

rio tinto Австрали

100.7198.1795.63

VII/1 VII/1 VII/1 VII/1VII/16 VII/16 VII/16 VII/16VIII/25 VIII/25 VIII/25 VIII/25

Өдөр 3.75% Сар Жил Өдөр 2.13% Сар Жил Өдөр 11.71% Сар Жил Өдөр 0.52% Сар Жил

turquoise hill resources ltd Торонто

2.10

1.96

1.81

Тайланд, Сингапур, Малайз, Тайван, Вьетнам зэрэг Азийн орнууд ажилгүйдлийг аялал жуулчлалын салбартаа даатгаж, хөдөлмөрийн зах зээлийн хамгийн том ажил олгогч нь болсон байдаг юм.

• олон улсын аялал жуулчлалын өрсөлдөх чадварын индекс гэж бий. “Дэлхийн эдийн засгийн форум” байгууллагаас тогтмол гаргадаг энэхүү шалгуур үзүүлэлтээр манай улс 136 орноос 102-т эрэмбэлэгджээ.

• Төсөв, мөнгөний хүрэлцээ муутайгаас болж тэрбум ам.доллар өвөртлөх зах зээлд сая, сая доллар зарцуулж чадахгүй байгаа нь нууц биш ээ.

• олон улсын томоохон аялал жуулчлалын үзэсгэлэн, яармагт бодлогын яам, мэргэжлийн холбоо нэр төдий оролцож ирлээ.

сонирхогчдын салбар хэвээр. Монголд ирсэн жуулчдын дунд явуулсан төв банкны дэмжлэгээр хийсэн судалгаагаар, тэднийг сэтгэл ханамжтай буцахад хөтөч, үйлчилгээний байгууллагын соёл хамгийн их нөлөө үзүүлдэг байна. төв, хөвсгөл, Өмнөговь, Өвөрхангай, архангай аймгийг эс тооцвол бусад аймагт жуулчдын тав тухыг хангах хэмжээний жуулчны бааз, үйлчилгээний байгууллага цөөн байх жишээтэй. үйлчилгээний хүртээмж сул гэдэг нь эндээс харагдана.

Чингис хааны өлгий нутгаар аялах гэж ирсэн солонгосчуудтай хөөрөлдөхөд, “Монгол гэрийн бүхий л хөгжлийг аяллын турш үзлээ. тэрэлж дэх жуулчны баазууд илүү тухтай санагдсан. хол замд явахад түр замаас гараад амрах, ундлах цэг, бие засах газар ер тааралдсангүй. жолоочийн аюулгүй байдалд их санаа зовж байлаа. Зам турш тэмдэг тэмдэглэгээ харагд-сангүй, тухайн газрын талаарх жуулчдад зориулсан танил-цуулах самбар ховор юм” гэв.

Монголд хятад, япон, Солонгосчууд бүлэг жуулчлалаар ирдэг бол австрали, аНу, Канад, германчууд голчлон гэр бүл, найз нөхдийн хамтаар цөөхүүлээ аялах нь их байна. ирж буй нэг жуулчин дунджаар ес орчим хоног аялдаг бөгөөд энэ хугацаанд 1460 орчим ам.доллар зарцуулдаг гэсэн салбарын яамны судалгаа бий. төв банкны зарласан лхагва

гарагийн албан ханшаар тооцвол нэг жуулчин дээрх аяллын хугацаанд ойролцоогоор 3.9 сая төгрөг зарцуулж байна. жуулчны аяллын хугацааг уртасгаж, зарцуулах мөнгөний хэмжээг өсгөхөд зөвхөн төрийн наадам, хөвсгөл нуур, хонгорын элс, Дорнын тал, алтайн уулс хангалтгүй байна. ирсэн жуулчин Чингисийн талбай, төв гандан, Зайсан толгой, улсын их дэлгүүр үзэхээс гадна шинэ “маршрут” компаниуд нэвтрүүлж, бүтээгдэхүүн үйлчилгээгээ бусдын жишигт

163.979

129.095

84.184

20.990

17.838

Монгол Улсын хилээр орсон жуулчид

(2019 он, улсаар)

529.370нийт

ҮСХ©

Өдөр 0.43% Сар ЖилӨдөр 0.33% Сар Жил

ЗАх ЗЭЭЛИйН ГОЛ ҮЗҮҮЛЭЛТ:

Өдөр 0.33% Сар Жил

АПУ хК

580585590

575VII/1 VII/1 VII/1 VII/1VII/16 VII/16 VII/16 VII/16VIII/27 VIII/27 VIII/27 VIII/27

ГОвЬ хК

Өдөр 0.63% Сар Жил

МОНГОЛ ШУУДАН хК

340350

330

650630610

СҮҮ хК

202

204

200