باسمه تعالی

بیمارستان خیریه قلب الزهرا و کودکان شهید حجازی

بيــــماري هاي واگيــــر دار

تهيه كننده :مرضیه کارگر

کارشناسی ارشد پرستاری

1390بهار

ســـــــل

یا باســیلمیکوباکتریوم توبرکلوزیس این بیماری باسیل است. بیماری واگیردارِسّل یا سل یا خورِشی یک آن را کشف کرد. نــوعیآلمانی دانشمند رابرت کخ )میالدی( پرفسور ۱۸۸۲کخ نام دارد زیرا که در سال

بـهزبان پهلـوی موسوم است ،میان انسان و چهارپایان مشترک است. در سل گاویاز این بیماری که به می گفتند که برابر با بیماری ای بود که سبب تحلیل رفتن آدمی می شود. xwarišnihاین بیماری

ــیوع آن کمایراناین بیماری در کشورهای جهان سوم از معضالت بهداشتی است و در مناطقی از نیز ش نیست .مرض سل یا توبرکلوز )به اختصار تی بی( یکی از بیماریهای مهلک در جهــان اســت کــه عامــل آن

مــوردششــهامایکوباکتریوم ها یا به طور دقیقتر میکوباکتریوم های ســلی اســت.در بیمــاری ســل معمــوالً ــوان حمله قرار می گیرد ، این نوع سل را تی بی ریوی نیز گویند ولی از سایر اعضای درگیر در ســل می ت سیســتم عصــبی مرکــزی ،غــدد لنفــاوی و گــردش خــون،دســتگاه تناســلی وادراری ، دســتگاه گــوارش و

رانام برد. سایر میکوباکتریوم ها مانند بووی ،افــریکنم ، میکــرتی وپوست ،استخوان ها و مفاصل و معده کانتی نیز باعث بیماری می شوند ولی نـادر هسـتند .از انــواع نشـانه های سـل می تــوان بــه سـرفه مـزمن همراه با خلط سینه اغشته به خون ، تب ، تعریق شبانگاهی و کاهش وزن اشاره کرد. سل را می توان بــاــات رادیوگرافی قفسه سینه ، تست پوست و خون و بررسی میکروسکوبی وکشت میکروبی خلط و مایع بدن درازمایشــگاه تشــخیص داد. درمــان ســل مشــکل اســت وبــه دوره هــای طــوالنی و اســتفاده از انــتی بیوتیک های متفاوت نیاز دارد همچنین باید رفتار وتماس افراد کنترل شود. گونه های مقاوم به آنتی بیوتیک

مایکوباکتریوم در سالهای اخیر درمان سل را با مشکل روبه رو کرده است.

میکوباکتریوم توبرکلوزیس در زیر میکروسکوپ الکترونیک

پیشگیــــــری

پیشگیری از الوده شدن به سل وکنترل تماسهای افرادو همچنین واکسیناسیون توســط واکســن بی ســی جی بهترین شیوه مبارزه با سل است .باکتری های سل می تواند توســط عطســه وســرفه ویــا تــف کــردن افراد الوده به سل در محیط پخش شود.در حال حاضر حدود یک سوم جمعیت جهان به باکتری هــای ســل نوع ضعیف الوده اند وسرعت الوده شدن افراد درحال حاضر یک نفر در هر ثانیه است هرچنــد بســیاری از این عفونت ها به صورت نهانی هستند . حدود یک دهم این عفونت ها نهایتا به سل آشکار تبــدیل می شــوند

ملیون۱۴٫۶ حدود۲۰۰۴واگر بدون معالجه رها شوندبیش از نیمی از انها به مرگ منجر می شود. در سال ملیون نفردر جهان مستعد نوع شــدید ســل۸٫۹نفردر جهان از بیماری نوع شدید سل رنج می برند وحدود

میلیون نفر نیز بر اثر سل مردند.بیشتر این امار مربوط به کشورهای جهان سوم است۱٫۶هستند وحدود اما این امار حتی در کشورهای پیشرفته نیز رشد داشــته دلیــل این امــر می توانــد گســترش بیمــاری ایــدز

% به ازمــایش ســل جــواب۱۰ تا ۵ حدود آمریکا هستند ودر آفریقا و آسیا افراد سلی در ٪۸۰باشد. حدود

ــه دلیــل مهــاجرت٪۴۰ نفر مستعد سل وجود دارد وحدود ۲۵۰۰۰مثبت داده اند. در آمریکا سل در آمریکا بافراد آسیایی و آفریقایی رخ می دهد.

راهـــــهای ابتال

اصلی ترین راه ابتال استنشاق ترشحات یا غبار آلوده به باسیل سل می باشد که معموالً ناشی از تماس با بیمار سلی درمان نشده می باشد. ولی سل گاوی می تواند از طریق مصرف لبنیات آلوده و غیر

نیز انسان را آلوده نماید.بیماری سل به وسیله قطره های ریز موجود در هوا از فردی به فردپاستوریزه دیگر منتقل می شود و اغلب افرادی را که در ارتباط نزدیک با فرد بیمار باشند درگیر می کند .لذاباید

۳۰۰۰ می تواند حدود سرفه منتقل شود و یا تحت درمان صحیح قرار بگیرد. یک بیمارستانبیمار به ریزقطره عفونی تولید کند.این ریزقطره ها به سرعت خشک می شوند و در هوا معلق می مانند و در

صورت استنشاق وارد ریه افراد می شوند.بنابراین افراد مبتال هنگام عطسه و سرفه باید همیشه برایپوشاندن دهان و بینی خود از دستمال استفاده نمایند و پس از آن ، دستهای خود را با دقت بشویند.

البته این به آن معنا نیست که فرد مبتال به سل باید قرنطینه شود .در تماس کوتاه و گذرا امکان انتقال بسیار کم است .بسیاری از مردم میکروب سل در بدنشان وجود دارد اما مبتال به بیماری سل فعال

نیز منتقل می شود.حشراتنیستند .سل از طریق را گرفتار می کند.باکتری سل پسریه هااین باکتری می تواند تمامی اعضای بدن را گرفتار کند اما بیشتر

از ورود به ریه ها در آنجا تکثیر پیدا می کند ومعموالً پس از تحریک سیستم ایمنی برآن در همان محل به صورت نهفته باقی می ماند ودر صورت ایجاد شرایط مساعد ممکن است سل ریوی بروز کند.گاهی باکتری پس از تکثیر در ریه ها از طریق خون به سایر اعضای بدن منتقل می شود و ایجاد سل در آن

عضو می نماید. ندرتاً باکتری بالفاصله پس از ورود به ریه ها، شروع به فعالیت و تکثیر می کند و موجب بیماری فعال درریه ها می گردد که این نوع در کودکان و بیمارانی که اختالل سیستم ایمنی دارند، شایعتر

است.

دیگر نامــــهای سل

در گذشته سل را کانسامپشن یا مصرف کننده می گفتند چرا که این گونــه تصــور می شــد کــه افــراد را از داخل می خــورد وبــا ســرفه خــونی وزردی همــراه اســت .ســل جلــدی نــیز یکی دیگــر از نام هــای عامیانــه بود.دشمن پادشاه نیز نام دیگری بود چون اعتقاد بر این بود که پادشاه با دست زدن به افــراد ســلی آنهــارا شــفا می دهــد.پــوت و یــا گیبس مفصــلی نــیز نامیــده می شــد. نــام بیمــاری کــوخ نــیز متــداول اســت..ــوع سل میلیاری که با نام سل ارزنی نیز شناخته می شوددر بیماران با ضعف ایمنی دیده می شود.دراین ن

ضایعات تحت پرتو ایکس ظاهری دانه شکل دارند.

اشکال بیماری سل

را درگیرکند بیماری سل ریوی حـادث می شـود کــه خـود شـامل دو گــروهریه هاسل ریوی که اگر می شود:

)یعنی حاوی مایکوباکتریوم(مثبت خلطالف- سل ریوی با

)یعنی فاقد مایکوباکتریوم( بیمــاران مبتال بــه ســل ریــوی از مهم تــرین گــروهمنفی خلطب - سل ریوی با می باشند زیرااین گروه به عنوان مخزن بیماری در جامعه نقش دارند و مــوجب انتقــال بیمــاری بــه ســایر

افراد می گردند.

سل ممکن است بجز ریه اعضای مختلفی از بــدن را گرفتــار کنــد کــه این اعضــا سل خارج ریوی: و مفاصل ، ستون مهره ها، دستگاه ادراری تناسلی ، شکماستخوان ، غدد لنفاویمی تواند شامل

باشد. قلب پریکاردو روده ،

عوامل مساعدکننده

بعضی از عواملی که باعث می شود آلودگی به سل تبدیل به بیماری شود یا فرد سالم در معرض بیشتریبرای بیمار شدن باشد در زیر آمده است:

ایدزعفونت .1استفاده از مواد مخدر .2 سال گذشته( ۲ )طی میکوباکتریوم توبرکلوزیسعفونت اخیربا .3 عالئم رادیوگرافی قفسه سینه که دال بر سل قبلی باشــد )در افــرادی کامــل درمــان نشــده اند یــا.4

اصالً درمان نشده اند(. دیابت ملیتوس.5 سیلیکوزیس یا سیلیکوز.6درمان طوالنی با کورتیکواستروییدها )داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی( .7سرطان سروگردن .8( لوسمیبیماریهای خونی )مانند .9بیمارهای کلیوی پیشرفته .10 درصد وزن مطلوب( ۱۰ درصد یا کمتر از ۱۰وزن بدن پایین ).11

۵ به سل می باشد.یعنی فردی که بــه ایــدز مبتال باشــد ابتالآلودگی به ایدز یکی از عوامل موثر در درصد احتمال دارد که به سل مبتال شود.

عالیم بالینی

سل اولیه معموالً بی نشانه است و در جریان معاینه اطرافیان بیمــاران ســلی کشــف می شــود.نشــانه های ) معموالً خشک(، تب ، کم اشــتهایی و در کودکــان نارســایی رشــد.نشــانی هایسرفهبیماری عبارت اند از

ــد. ــ ــط باش ــ ــون در خل ــ ــدن خ ــ ــده ش ــ ــرفه ، دی ــ ــامل حمالت س ــ ــت ش ــ ــاری ممکن اس ــ ــدیدتر بیم ــ ش غــددسل ممکن است بحــز ریــه اعضــای مختلفی از بــدن را گرفتــار کنــد کــه این اعضــا می توانــد شــامل

قلب پریکـارد ، روده و شـکم ، دسـتگاه ادراری تناسـلی ، سـتون مهره ها و مفاصـل ، اسـتخوان ، لنفاویباشد که بسته به ناحیه گرفتار عالیم خاص خود را خواهد داشت.

و ســرفهقفســه ســینه سل ریوی است که عالئم آن شــامل درد ٪۷۵در بیماری های نوع شدید سل حدود خونی و مزمن بیش از سه هفتــه و عالئم سیسـتماتیک شـامل تب و لــرز، عـرق شـبانه ، کــاهش اشـتها ،

سل حاد عفونت از شش شروع شده٪۲۵کاهش وزن و رنگ پریدگی وخستگی مداوم می باشد.در حدود وبــه دیگــر قســمتها ســرایت می کنــد و بــاعث بــروز انــواع تی بی می شــود. عفــونت غــیر ریــوی در پــرده جنب ،سیستم عصبی مرکزی ومننژ ،غدد لنفــاوی ، حلــق ، سیســتم تناســلی ، مفاصــل واســتخوانها دیــده می شود.هرچند عفونتهای غیر ریوی واگیر دار نیستند ولی ممکن است بــا نــوع واگــیر دار ریــوی همزمــان

باشد.

کال هر بیماری که یک یا چند عالئم زیر را داشته باشد باید مشکوک به بیماری سل شد:

هفته)شایعترین عالمت()معموالً خشک( ۲سرفه بیش از .1 و عرق شبانه تب.2بی اشتهایی .3خلط فراوان .4خلط خونی .5درد قفسه سینه.6

عارضه های بیماری

(،فضــای جنب)جمع شــدن مــایع در پلورزیبسته به دستگاه درگیر و مدت درگیری سل می تواند منجر به )خونریزی رخمهای مخاط برونش ( که معمــوالً جــزیی اســت ولیهموپتزیآمپیم) پلورزی چرکی سلی(،

گردن ) تــورم گره هــای لنفــاوی کــه ممکنلنفادنیت یا خنازیرمی تواند به خونریزی کشنده نیز منجر شود. ؛ اختالل هــای بــاروری در گرفتــاری انــدامها تناســلی ،کلیه هااســت بــا ترشــح نــیز همــراه شــود . تخــریب

شکستگی مهره ها و .... شود.

پیدایش بیماری

باکتری سل )نقاط قرمز( در بزاق.

افـــرادی کـــه توســـط میکروبـــاکتریوم توبرکولـــوز الـــوده شـــده اند دارای عفـــونت نهـــانی٪۹۰حـــدود می باشندوتقریبا بدون عالئم تشخیص هستند. حدود یک دهم این افراد نهایتــا بــه ســل حــاد مبتال می شــوند واگر بدون معالجه رها شوندبیش از نیمی از انها به مرگ منجر می شود. عفونت زمــانی شــروع می شــود که میکرو باکتریومها به مکانی می رسند که می توانند در آنجا تکثیر یابند )اغلب درصـورت ضـعف دسـتگاه ایمنی فرد(. مکان اولیه شروع عفونت در شش که گون نامیده می شودوبه طور معمول در قسمت باالی لوپ پایینی یا در قسمت پایینی لوپ باالی ریه قرار دارد.در ابتدا باکتری ها توسط ســلول ایمــنی برداشـته می شوند و به آنها اجازه حمله مکــرر داده نمی شــود اگرچــه این ســلولها می تواننــد باســیل ها را بــه محــل

ــد٬گره های لنفاوی ببرند اما در مرحله دوم انتشار توسط جریان خون باکتریها به دیگر ارگانها انتقال میابن

وپــانکراسوکل بدن را می توانند الوده کنند.اگرچه تاثیرات ســل بــر روی قلب و ماهیجه هــای اســکلتی و ــاتیروئید ــارزه ب ــرای مب بسیار کم است.بیماری سل می تواند برای دیگر بیماری ها زمینه را نیز آماده کند.ب

سل در داخل بدن ماکروفاژها ، لنفوسیتهای تی وبی و فیبروبالست ها کـه در بین سـلول ها قـرار دارنــد بـا هم جمع شده و تشکیل گرانوالر می دهند که در آن یاخته های عفونی توست لنفوسیتها احاطه می شــوند و با این عمل از پراکنده شدن باکتری ها جلوگیری کــرده و محیطی بــرای فعــالیت سیســتم حفــاظتی ایجــاد می کند.در داخــل گرانوالرهــا لنفوســیتها ســایتوکینهایی را ترشــح می کننــد تــا بــا فعــال کــردن ماکروفاژهــا باکتری ها را نابود کند البته لنفوسیتها می توانند مستقیما نیز باکتری ها را نابود کنند. اغلب باکتری ها بطــور کامل نابود نمی شوند و تعدادی به حالت کمون می رونــد و عفـونت نهــایی را ایجــاد می کننــد.یکی دیگــر از ویژگیهای گرانوالر درانسان ایجاد سلول های مرده داخــل خــودش اســت کــه نکــروزیس نامیــده می شــود. نکروزیس یک بافت نرم سفید پنیری رنگ است که با چشم دیــده می شــود )نکــروز کــازئوز(.اگــر چنانچــهــه و ــدن رفت باکتری ها راهی به داخل جریان خون مخصوصا در بافتهای آسیب دیده بیابند به دیگر اعضای ب باعث انتشارعفونت می شوند و به صورت دانه های ریز سفید رنگ ظاهر می شوند.این نوع شـدید بیمــاری بیشتر در کودکان خردسال یا بزرگساالن با ضعف ایمنی شایع است و سل میلیاری نامیده می شود. ســل

درصدی دارد زیرا در بسیاری از موارد عفونت پیشرفت کرده٪۲۰میلیاری علیرغم درمان امار مرگ ومیر و بافت های مختلفی درگیر نکروز پنیری شده اند. در انواع شدید بیماری این حفره راهی به مسیر هوا پیدا کرده واین مواد سفید رنگ توسط ســرفه بــیرون می ایــد.این مــواد شــامل باکتری هــای زنــده نــیز بــوده و

همچنین روشی است برای انتشارعفونت.

روشهای تشخیص

عکس قفسه سینه بیماری که به سل مبتالست توسط اشعه ایکس

بیماری سل را می توان با عالئم ظاهری بیماری که روی ارگانهای بــدن می گــذارد تشــخیص داد. روشــهای آزمایشگاهی ، رادیوگرافی ویا تست توبرکولین پوست نیز وجود دارند.یکی از مشکالت در تشــخیص ســل

هفتــه وقت نیــاز دارد.۱۲ الی ۴زمانبر بودن بعضی از این روشهاست مثال کشت ازمایشــگاهی خلــط بــه تفســیر تســت پوســتی بــه عوامــل ریســک فــرد بــرای مواجهــه بــا عفــونت ،سیســتم ایمــنی و تاریخچــه واکسیناسیون فرد بستگی دارد. افراد دارای عفـونت نهــانی کـه قبال واکسـینه نشـده اند نســبت بــه افــراد واکسینه شده در تست پوست به مدت زمان بیشتری نیاز دارند تا واکنش نشان دهند .بنابراین این تســت باید با دقت وبا توجه به محل زندگی بیمار انجام شود.تست توبرکولین پوست ممکن اســت جــواب منفی کاذب نیز بدهد مثال در بیماران دچار سوء تغذیه ، ضعف ایمنی یا ســل میلیــاری. البتــه در روشــهای جدیــد برای تشخیص با استفاده از واکنش های زنجیری پلیمراز به شناسای دی ان ای بــاکتری و سـنجش مـیزان پادتنهـــایی کـــه بـــدن در عکس العمـــل بـــه باکتری هـــا ترشـــح می کنـــد می پـــردازد.این تســـتها دقیقـــتر

هستند .روش های تشخیص عبارتند از:

آزمون توبرکولین کشت خلط

:  نمونه خلط از بیمار گرفته و به آزمایشگاه ارسال می گردد. نحوه گرفتن نمونه خلط۳

ابتدا در اولین مراجعه فرد مشکوک یک نمونه گرفته می شود. .1 ظرفی به بیمار داده می شود کـه مشخصـات بیمــار در سـطح خـارجی ظـرف نوشـته شده اسـت..2

وبیمار باید نمونه دوم خود را صبح زود و قبل از مراجعه دوم جمع آوری کند. در مراجعه دوم نمونه سوم از وی گرفته می شود. .3

سینه رادیوگرافی نمونه برداری بافتی

درمان

ــاوت اســت دوره درمان و تعداد داروی مورد مصرف بسته به شدت بیماری و قسمت های درگیر بدن متف می توانـد درمـانایــدزولی بطور متوسط بین شش ماه تا یک سال می باشد. آلودگی هم زمان به بیمـاری

ســل از چالشــهای پزشــکی اســت.درباســیلبیماری را بسیار مشکل کند.درمان انواع مقــاوم بــه درمــان گذشته تنها راه هــای درمــانی اســتراحت در جاهــای خــوش آب و هــوا و در زیــر نــور خورشــید،نیروبخشــی جسمانی،دوری از کارهای سخت و رنجاور،ورزش سبک،گردش و شادی و خوش گذرانی و دوری از غم و

مـاه اول۲ مـاه اسـت کـه ۶اندوه،خوردن خوارکهای سودمند و نیروبخش بود.طول مدت درمان معمـول مــاه بعــدی در۴ و اتــامبوتول اســت و پیرازینامید، ریفــامپین، ایزونیازید داروی ۴مرحلــه حمله ای شــامل

داروی ایزونیازید و ریفامپین استفاده می شود.۲مرحله نگهدارنده از

مشکل مصرف آنتی بیوتیک ها مقاوم شدن باکتریها به آنها است. اســتفاده از آنــتی بیوتیک هــا اغلب دارای .مقــاومت در برابــر انــتی بیوتیک هــا کــه بــه طــور منظم مصــرفکبــدیعارضه نیز هست ماننــد عــوارض

ــتری می شوند شامل مقاومت اولیه وثانویه است . مقاومت اولیه در افراد الوده به نوع شدید احتمال بیش دارد .برای این افراد نباید فقط داروهای با کیفیت پایین استفاده کرد.موضوع مقاومت دارویی یک مساله فراگیر است چرا که هرچه طول درمان بیشتر باشد نیاز به داروهای گرانتر )داروهای سـری دوم درمــان( بیشتر می شود.مقاومت می تواند به صورت مقاومت چند دارویی نیز باشد. در زمان های گذشته روشــهای معالجه سل بیشــتر بــر رژیم غــذایی متمرکــز بــود.پلی ایلــدر در کتــاب تــاریخ طــبیعی این روشــها را بیــان

ماده. نشان دادهخر: کبد گرگ همراه با شراب رقیق وچربی خوک همراه با سبزی و سوپ مغز  می کند پروتئین مصرف می کنند مرگ و میر بیشــتری در اثــر بیمــاری٪۲شده موش هایی که در رژیم غذایی خود

پروتئین مصرف می کنند وبا افزایش پروتئین در رژیم غذایی گــروه٪۲۰هایی دارند که موشسل نسبت به اول مرگ و میر کم می شود. .عالوه بر این امارها در بین مهاجران لندن نشان می دهــد افــرادی کــه گیــاه

ــوء برابر بیشتر در معرض سل قرار دارند چراکه مبتال به ۸٫۵خوارند وگوشت وماهی مصرف نمی کنند س هستند.تغذیه

عوارض داروهای ضد سل

سرگیجه، تهوع، تاری دید، عدم تعادل، زرد شدن سفیدی چشم ها، دل درد، اســتفراغ و وزوز گــوش کــه درصورت مشاهده این عالئم باید مصرف داروها قطع شود و پزشک در جریان قرار گیرد.

نارنجی شدن یا قرمز شده رنگ ادرار یا سایر ترشـحات بــدن در اثــر مصـرف ریفـامپین می باشـد وهیچگونه خطری ندارد.

پیشگیری

اصلی ترین راه مبارزه بــا این بیمــاری شناســایی افــراد مبتال و درمــان آنهــا بــا داروهــای ضــد ســل می باشد.

. شناسایی افراد آلوده که به هنوز به سل مبتال نشده اندب ث ژ واکسن توسط واکسیناسیون .ارتقاء آموزشهای بهداشتی و سطح اقتصادی فرهنگی در جامعه موجب کاهش بیماری می گردد .مبارزه با بیماری ایدز این بیماری موجب شیوع موج جدید از بیماری سل گردیده است هفتــه اول۲ هفته از شروع درمان امکان انتقال بیماری بــه دیگــران وجــود نــدارد ولی در ۲بعد از

درمان باید از تماس های مکرر با بیمار مبتال به سل خودداری کرد. .بیماران حتماً از ماسک استفاده کنند .از بوسیدن کودکان خودداری شود .از پراکندگی اخالط در هوا و زمین خودداری کنند

پیشگیری در جامعه

اصلی ترین راه مبارزه بــا این بیمــاری شناســایی افــراد مبتال و درمــان آنهــا بــا داروهــای ضــد ســل (. DOTSمی باشد)تحت نظارت مستقیم

. شناسایی افراد آلوده که به هنوز به سل مبتال نشده اند .ارتقاء آموزشهای بهداشتی و سطح اقتصادی فرهنگی در جامعه موجب کاهش بیماری می گردد .مبارزه با بیماری ایدز ، این بیماری موجب شیوع موج جدید از بیماری سل گردیده است

سل )ب ث ژ(واکسنپیشگیری با

با توجه به دستورالعمل های کشــوری واکســن ب ث ژ در حــال حاضــر در بــدو تولــد ودر یــک نــوبت تزریــقمی شود.

.تزریق مکرر واکسن سود بخش نیست و فقط یکبار تزریق کافی است

باید دانست که واکسن ب ث ژ از بروز موارد خطرناک و مرگ ومــیر بیمــاری ســل منشــتر اعضــای بــدن و جلوگیری به عمل می آورد ولی اثــرات نــاچیزی در پیشــگیری از گســترش بیمــاری ســل درمننژیت یسل

جامعه دارد.

اهمیت مبارزه صحیح باسل

با تشخیص به موقــع و درمــان صــحیح بیمــاران مبتال بــه ســل بــه راحــتی می تــوان بــا این بیمــاری مبــارزه نفردیگــر را در۱۵ تــا ۱۰کرد.ولی اگر بیماران را نتوانیم تشخیص دهیم به راحتی هر بیمار مسلول ساالنه

خانواده ونزدیکان خود آلوده می کند ومهم تر آنکه اگر بیمار مبتال به سل ریوی را تشخیص دهیم ولی تحت ســل مقــاوم بــه دارو می گــردد کــه دیگــرمیکروبدرمان صحیح و دقیق قرار نگیرد،موجب به وجودآمدن

داروهای ضد سل معمولی برآن اثرنمی کند ودر نتیجه بیماری وخیم تر شده وبه راحتی قابل درمان نیستواگر به دیگران منتقل شود مشکالت زیادی را به وجود می آورد.

فـــلج اطفال

ســاب تــایپ۳ دارای ویــروس( می باشــد.این poliovirusاین بیماری ناشی از عفونت با ویــروس پولیــو ) ۸۵ این ویــروس، ۱ جهانی بر علیــه ویــروس پولیــو، ســاپ تــایپ واکسیناسیونمی باشد و تا قبل از انجام

( و ازEnterovirusدرصد موارد این بیماری را شامل می شــد.ویــروس پولیــو از دســته انــتروویروس هــا)( مباشد.Picornaviridaeخانواده پیکورناویریده )

ویروس پولیو در زیر میکروسکوپ الکترونی

راه انتقال

راه انتقال این ویروس دهانی-دهانی و یا مدفوعی-دهانی می باشد.

اپیدمیولوژی

ــواحیاپیدمی هایتا قبل از انجام واکسیناسیون جهانی، این بیماری در ماه های تابستان و بخصصوص در ن سال پیش ازآنکه اولین واکین بر ضــد این بیمــاری۳ یعنی ۱۹۵۲حاره نیمکره شمالی رخ می داد. در سال

مورد کودک مبتال به فلج اطفال در آمریکا بــه ثبت رســید. مــیزان بــروز این بیمــاری در۲۱۰۰۰تایید شود، inactivated با استفاده از واکســن غــیر فعــال شــده پولیــو )واکسیناسیونآمریکا پس از شروع polio

vaccine()IPV و پس از آن واکسن زنده خوراکی پولیو )۱۹۵۵( در سال live oral polio vaccine()OPV کــاهش چشــمگیری یــافت. آخــرین مــورد فلج اطفــال در آمریکــا ناشــی از ویــروس۱۹۶۰( در سال

رخ داد۱۹۷۹وحشی پولیو در سال

کودک مبتال به فلج اطفال

ریخت شناسی

ا ارتشـاح وم می شـود. تخـریب نورون هـا ـب اعث درگـیری نورون هـای حرکـتی و اتوـن ویروس پولیو اساسا ـب polymorphonuclearسلول های التهابی مانند لفویست ها، ماکروفاژها و لکوسیت های چند هســته ای )

leukocytes،همــراه اســت. این ضــایعات بــه طــور مشــخص در مــاده خاکســتری شــاخ قــدامی نخــاع ) هسته های حرکتی پونز و بصل النخاع یافت می شوند

نمای بالینی

دوره کمــون دوره کمــون این ویــروس از زمــان برخــورد فــرد بــا ویــروس تــا شــروع عالیم پیش درآمــد)prodrome ــول۱۷ تا ۱۱ روز می باشد و تا زمان ایجاد فلج بین ۱۲ تا ۹()عالیم شبه آنفلوانزا( بین روز ط

روز قبل از ایجاد فلج از مدفوع بیماران جدا کرد.۱۹می کشد. این ویروس را همچنین می توان تا حداکثر

تظاهرات بالینی مرحله ایجاد عفونت

تظاهرات بــالینی عفـونت بــا ویــروس پولیــو از یــک بیمــاری ناپیــدا و غـیر مشــخص تــا فلج شـدید و مــرگ درصد از موارد عفونت ناپیدا و غیر مشخص و بدون عالیم بالینی می باشند و تنهــا۹۵متغییراست. حداقل

بوسیله جدا کردن ویروس از مدفوع و یا گلو ویا از طریق افزایش سطح آنتی بادی های سرمی تشــخیصداده می شوند.

پولیومیلیت غیر موثر

Abortiveپولیومیلیت غیر موثر با نام علمی poliomyelitis درصد مــوارد عفــونت اتفــاق می۸ تا ۴ در روز ادامه۳ تا ۲افتد و با تب، سردرد، گلو درد، بی اشتهایی، استفراغ و درد شکمی مشخص می شود که

می یابد.این بیماران فاقد عالیم عصبی می باشند. این نوع عفونت ناشی از ویــروس پولیــو از یــک عفــونتویروسی اکتسابی از جامعه غیر قابل افتراق است.

پولیومیلیت غیر فلجی

Nonparalyticپولیومیلیت غیر فلجی با نــام علمی poliomyelitisدارای همــان عالیم پولیـوملیت غـیر ــنژ ) ــک من ــاران دارای عالیم تحری ــا این بیم ــر آنه ــه عالوه ب ــاوت ک ــا این تف ــت ب ــوثر اس meningealم

irritationنــیز می باشــند. البتــه این عالیم دارای شــدت بیشــتری می باشــند. پولیــومیلیت غــیر فلجی را ) ایجاد شدهانتروویروس ها ( که توسط بقیه انواع aseptic meningitis )مننژیت آسپتیکنمی توان از یک

باشد افتراق داد.

پولیومیلیت فلجی نخاعی

Spinalپولیومیلیت فلجی نخاعی با نام علمی Paralytic Poliomyelitis درصد کل مــوارد۰٫۱ تنها در عفونت با ویروس پولیو اتفاق می افتد. عالیم این نوع از بیماری در دو مرحله بروز می کند و تحت عنوان

( نام گذاری شده اند.minor and major illnessesمراحل کوچک و بزرگ بیماری )

مرحله کوچک بیماری: در این مرحله که همزمـان بــا نفـوذ ویـروس پولیـو بـه داخـل جریـان خـون روز بــه۳تــا ۱می باشد، عالیمی همتنند مرحله پولیــومیلیت غــیر مــوثر آشــکار می شــود. این عالیم

روزه ایجاد می شود. به دنبال این بهبــودی مــوقت۵ تا ۲درازا می کشد و سپس یک بهبودی موقت مرحله بزرگ بیماری آغاز می شود

، سردرد، میــالژی، اســتفراغ ســفتی گــردن، عالیم تحریــکتبمرحله بزرگ بیماری: در این مرحله دوباره ایجـاد می شـود و پس از آن فلج عضـالت آغـازمـایع مغـزی نخـاعیمننژ و افزیش سلول های التهـابی در

می شود. شدت فلج عضالت بسیار متغییر است و از فلج در قسمتی از یک عضله تا فلج کلی جهار انــدام ( و غیر قرینه می باشد. رفلکس های عصبی نیز ابتدا شــدت می یابــدflaccidمتغییر است. فلج از نوع شل )ولی در نهایت از بین می روند.

پولیومیلیت فلجی بولبار

Bulbarپولیومیلیت فلجی بولبار با نام علمی Paralytic Poliomyelitisنوعی از بیماری است کــه در ــه توســط ــروهی از عضــالت ک ــالآن گ ــهاعصــاب کرانی عصــب دهی می شــوند فلج می شــود. این واقع

، صــحبت کــردن تودمــاغی ودیسفاژیبخصصوص در مورد عضالت کام نرم و حلق ایجاد می شود و باعث می شود. اعصاب نهم و دهم مغــزی شــایعترین اعصــاب درگــیر می باشــند.بیمــاردیس پنهدر برخی موارد

بدلیل عدم توانایی در بلع و تنفس بسیار آژیته و بی قرار می شود.

پیلوآنســفالیت :آنســفالیت ناشـی از ویــروس پولیــو در ابتــدا خــود را بــا گیجی و اختالل در تمرکــز نشـان شــایع می باشــد وتشنجمی دهد. این عارضه ناشایع است و اکثرا در نوزادان بروز می کند. در این عارضه

بر خالف پیلومیلیت فلجی نخاعی، این عازضه ایجاد فلج اسپاستیک می کند.

انواع واکسن ها

دو نوع واکسن جهت پیشگیری از این بیماری وجود دارد:

واکسن تزریقی:این واکسن اولین واکسنی بود که بــر ضــد فلج اطفــال تهیــه شــد. این واکســن از ویروس کشته شده و غیر فعال شده پولیو تهیه شده بود و تزریقی بود.

می باشد.Inactivated polio vaccine نیز می شناسند که خالصه شده IPVاین واکسن را بنام

واکسن خوراکی: این واکسن چند سال بعد از واکسن خــوراکی تهیــه شــد و حــاوی ویــروس زنــده نیز می نامند. oral polio vaccine که خالصه شده OPVضعیف شده بود. این واکسن را بنام

واکسن خوراکی پولیو به دالیلی که در زیر ذکر می شود بر واکسن تزریقی ترجیح داده شد:

( ایجاد ایمنی گوارشی بهترbetter intestinal immunity ) واکسیناسیون غیر فعال افراد از طریق انتقال ویروس ضیف شده بین افراد سادگی مصرف هزینه کمتر تهیه

-vaccineالبته یکی از عوارض واکسن خوراکی، ایجاد فلج ناشی از ویروس ضعیف شده پولیو واکســن )associated paralytic poliomyelitis به طور متوسط ساالنه۱۹۸۹ تا سال ۱۹۶۱( می باشد. از سال

نفر درآمریکا دچار عارضه فلج ناشی از ویروس ضعیف شده واکسن می شدند.به همین دلیــل در ســال۹ تغییری در سیاست واکسیناسیون فلج اطفال در آمریکا به وجــود آمــد و واکســن تــزریقی جــایگزین۱۹۹۹

مـورد فلج ناشـی از ویـروس ضـعیف شـده پولیـو واکسـن۱۰-۸واکسن خـوراکی گردیــد بـدبن تــرتیب از جلوگیری بعمل آمد

برنامه واکسیناسیون فلج اطفال در کشور ایران

بر اســاس برنامــه ایمن ســازی همگــانی کودکــان مصــوب کمیتــه کشــوری ایمن ســازی وزارت بهداشــت به اجرا درآمد، واکسیناسیون در کشور ایران بر ضد فلج اطفال با استفاده۱۳۸۳ودرمان که از اول سال

( صورت می گیرد.live oral polio vaccine()OPVاز واکسن زنده خوراکی پولیو )

۴ مـاهگی، ۲: واکسـن خــوراکی بــه تـرتیب در بـدو تولـد،  برنامه واکسیناسیون فلج اطفال جهت نوزادان سالگی به کودک خورانده می شود۶-۴ ماهگی و ۱۸ ماهگی، ۶ماهگی،

: واکســن  ســال کــه بــه موقــع مراجعــه نکــرده اند۷برنامه واکسیناسیون فلج اطفال جهت کودکــان زیــر خوراکی به ترتیب در بدو مراجعه، یک ماه، دو ماه و شش ماه تا یکسال پس از اولین نوبت و همچنین در

سالگی به کودک خورانده می شود.۶-۴سن

: واکســن  سال و باالتر که به موقــع مراجعــه نکــرده اند۷برنامه واکسیناسیون فلج اطفال جهت کودکان خوراکی به ترتیب در بدو مراجعه، یک ماه، دو ماه و شش مـاه تـا یکسـال پس از اولین نـوبت بـه کـودک

خورانده می شود..

برنامه جهانی ریشه کنی فلج اطفال

،برنامه حذف جهانی فلج اطفــالسازمان بهداشت جهانی و در طی چهل و چهارمین مجمع ۱۹۸۸در سال بود. به دنبال اجــرای۱۹۸۰به تصویب اعضا رسید. این برنامه در ادامه حذف جهانی ویروس آبله در سال

certifiedاین برنامه سازمان بهداشت جهانی گراهینامه منطقــه فاقــد فلج اطفــال ) polio-freeرا در ) کشــور می باشـند اعطــا کــرد و بــه دنبــال آن این۳۶ بــه کشــورهای حــوزه آمریکــا کــه شــامل ۱۹۹۴سال

در ســالچین کشور و به همــراه کشــور ۳۷ که شامل اقیانوس آرامگواهینامه به کشورهای ساحل غربی موفق به دریــافت این گواهینامــه شــد در ســال۲۰۰۲ کشور( نیز در سال ۵۱ اهدا شد. اروپا )حاوی ۲۰۰۰ برنامه تکمیلی ایمن کردن، واکسینه شدند. در۱۶۴ کشور و در طی ۲۷ میلیون نفر در ۴۰۰ بیش از ۲۰۰۷

وافغانســتان و دو کشــور همســایه نیجریه، شــمال هندوســتانحــال حاضــر این ویــروس تنهــا در شــمال یافت می شود.پاکستان

درمان

نمایی از یک دستگاه پیشرفته تنفس مصنوعی با فشار منفی

هیچ درمان مشخصی وجود ندارد.در تعــدادکمی از بیماری هــا پزشــک تــا این حــد در ایجــاد بهبــودی نــاتوان است.اینکه بیمار خواهد توانست قدرت عضالنی خود را به دست آورد یــا نــه، بــه مــیزان آســیب سیســتم عصبی بستگی دارد و پزشک در این مورد کار زیادی نمی تواند انجام دهد داروی ضد ویروسـی خاصـی بــر ضد ویروس پولیو هنوز در دسترس نیست. در صورت فلج عضالت تنفسی، حمایت تنفسی با اســتفاده از

ایجاد شو الزم است. این حمایت معموالً وقتیهیپوکسی( پیش از آنکه ونتیالتور )دستگاه تنفس مصنوعی درصد کاهش یابد آغاز می شود.۵۰( به کمتر از vital capacityحجم حیاتی )

مننژیــــت

نخــاعی– و مــایع مغــزی پــرده منــنژ التهاب و عفونت( یا شامه آماس Meningitis: انگلیسیمننژیت )به ــادباکتری ها، ویروس ها را احاطه کرده اند نخاع و مغزمی باشد که دور و قارچ ها همگی می توانند مایه ایج

مننژیت شوند. شدت عفونت بستگی به عامل عفونتزا دارد. مننژیت ها باکتریایی کــه رویهمرفتــه شــدیدتر دارنــد. البتــه دلیــل بیشــتر مــواردآنــتی بیوتیکاز دیگر مننژیت ها می باشند و نیاز بــه درمــان بی درنــگ بــا

مننژیت ویروس ها می باشند.

نشانه ها

اشتباه گرفته می شود. گر چه می شود ابتال بهآنفوالنزادر بسیاری از موارد نشانه های نخستین مننژیت با روزه برای نشان دادن نشانه ها نخستین آن فرصت الزم داشــته باشــد، ولی۱-۲مننژیت بیش از یک دوره

گاهی این بیماری یک سیر برق آسا و به تندی کشنده را پیدا می کند.

افــزایش خطــر بــروز آســیب هایٔاگر کسی دچار به مننژیت باکتریایی شود، هرگونه تأخیر در درمــان مایه همیشگی در فرد می شود. بنابراین در صورتی که نشانه های زیر در بیمار دیده شود، بایــد به تنــدی به دنبــال

مراقبت های پزشکی رفته و با یک پزشک در این زمینه رایزنی کرد:

تب باال ،تشنج سردرد شدید تهوع و استفراغ همراه با سردرد گیجی بی خوابی و یا سخت از خواب بیدار شدن گردن سفت و کم حرکت )حساسیت به نور )فوتوفوبی کاهش گرایش به نوشیدن و یا خوردن

نشانه ها در نوزادان

نوزادان و شیرخواران کوچک ممکن است نشــانه های کالسـیک منـنژیت هماننـد درد و یــا گـردن سـفت راــا ــودن و ی نداشته باشند، و بجای آن نشانه هایی همانند گریه همیشگی، به گونه غیر طبیعی خواب آلــوده ب بی تاب بودن و کاهش میل به غذا را داشته باشند. گاهی مالج بچه برجســته می شــود و یــک نشــانه خیلی دیررس قراراگرفتن بدن در یک حالت اسپاسم ولی نه به گونــه انقبــاض بلکــه در حــالت کشــیدگی کامــل

ماهیچه ها می باشد که به آن اپیستوتونوی می گویند.

مننژیتٔعامل ایجادکننده

مننژیت باکتریایی: گرچه این گونه مننژیت نشــانه های نــاگوارتری دربرابــر دیگــر گونه هــای منــنژیت دارد، ولی در صورت تشخیص سریع و درمــان بــا آنتی بیوتیــک، کــامالً درمان پــذیر بــوده و از وقــوع عوارض آن جلوگیری می شــود. شــایع ترین راه ورود بــاکتری بــه پرده هــای مغــز و درگیرشــدن آن،

نخــاعی–ورود باکتری به جریان خون بوده و از راه جریان خــون بــه پرده هــای مغــز و مــایع مغــزی ازلیســتریا مونوســیتوژن، و b گــروه هموفیلــوس ، مننگوکــوک، پنوموکوکدسترسی پیدا می کند. مننژیت می باشند. ٔباکتری های ایجادکننده

ــا۱۰ بیماری آن ها مدت ٔ: مننژیت های ویروسی بیشتر خفیف بوده و دورهویروسیمننژیت روز و ی انتروویروس ها منــنژیت می شــوند ٔکم تر به درازا می کشد. یکی از شایع ترین ویروس هایی کــه مایه

ــاییز بیشــتر عامــل بیمــاری هســتند و این گــروه از ویروس هــا بیشــتر در پایــان تابســتان و آغــاز پ وتب خــال، اوریــون: ٔ منــنژیت شــوند دربرگیرنــدهٔمی شوند. ویروس های دیگری که می توانند مایه

در درمان مننژیت ویروســی بی اثــر بــوده و درمــانآنتی بیوتیکویروس نیل غربی و ... می باشند. دربرگیرنده تحت نظر نهادن بیمار برای جلوگیری از عوارض بیماری می باشد.

مننژیت قارچی: یکی از قارچ هایی که عامل مننژیت در افراد دارای نقص ایمــنی )هماننـد بیمــاران اســت کــه در صــورت نبــود درمــان و تشــخیص بــه موقــعکریپتوکوکــوس( می شــود، ایــدزدچار به

منــنژیت می شــوند کــه از دیــدٔمی تواند مــوجب مــرگ بیمــار شــود. دیگــر قارچ هــا نــیز گــاهی مایه نشانه ها، همانند دیگر گونه های مننژیت بوده ولی یــک رونــد بســیار کنــد و مــوذی داشـته و بخــاطر

نشانه های خفیِف آن گاهی تشخیص درست دیر داده می شود.

برخی از ارگانیسم ها که رشد بسیار کندی دارند، چنان چه به پرده های مغز تهــاجم مننژیت مزمن : نشــانه های حــاد، بلکــه مــزمن خــود را نشــان خواهنــد داد. یعــنی ســیر نشــانه هایٔکنند، نه به گونه

بیماری به مدت چهار هفته یا بیشتر به درازا می کشد. البته نشانه های کلی آن همانند سردرد، تب، استفراغ و اختالل هوش و حواس فرد همانند مننژیت حاد است ولی نشانه ها، بسیار خفیف تــر از

آن بوده و در مدت زمان طوالنی تری خود را نشان می دهند. این گونه مننژیت نادر است.

مننژیت می تواند در اثر حساسیت به دارو، برخی از گونه هــای ســرطان ها دیگر گونه های مننژیت : رخ دهد. لوپوسیا بیماری های التهابی همانند

عوامل خطر

ــرار چندین عامل خطر هست که کودکان و یا بزرگساالن را در برابر خطر باالتری برای عفونت مننژیت قمی دهد.

سال و کسان سالمند بیش از دیگر گروه های ســنی۱۸-۲۴ سال، جوانان میان ۵سن: کودکان زیر در برابر ابتال به مننژیت قرار دارند.

زنــدانیان، دانشــجویانی کــه در خوابگــاه زنــدگی می کننــد، زندگی در محیطهای شــلوغ و گــروهی : پرسنل نظامی مستقر در پایگاه های نظامی، کودکان ساکن در مــدارس شــبانه روزی و یــا مراکــز نگهداری و پرورش کودکان، همگی مکانهای مناسبی برای ابتال به مننژیت به ویژه نوع مننگوکوکی آن می باشد. زیرا در مکانهای شلوغ عفونت می تواند به تندی در میان گروه گســترده ای از کســان

پخش شود.

در فرد باردار احتمال ابتال به عفونت لیستریا )بنام لیستریوزیس( بـاالتر از حـالت عـادی بارداری : ــاردار است و همچنین این باکتری نیز یکی از عوامل ابتال به مننژیت می تواند باشد. همچــنین زن ب

دچار به لیستریا ریسک عفونت فرزندش نیز باال می رود.

... کسانیکه دارای مشاغلی هستند که با جانور سرو کار دارند: هماننــد کشــاورزان ، دامــپروران و که با حیوانات اهلی سر و کــار دارنــد نــیز در برابــر خطــر بــاالتری بــرای ابتال بــه عفــونت لیســتریا

هستند. که آن هم می تواند منجر به ابتال به مننژیت لیستریایی شود.

ــابت ،ایدز: همانند بیماری  عواملی که مایه تضعیف سیستم ایمنی می شوند ، مصــرف داروهــایدی همگی می تواننــد فــرد را در برابــر خطــرطحــالسرکوب کننده ایمنی، یا عمل جــراحی برداشــتن

باالتری برای ابتال به بیماری مننژیت دهند.

عوارض :

همانگونه که پیش از این ذکر شد، هر چه مدت زمانی که فرد دچار بـه منـنژیت بـدون درمـان بوده اسـت، :از دست دادن شنوایی، از دست بیشتر باشد، عوارض بیماری بیشتر خواهد بود. این عوارض دربرگیرنده

دادن بینایی، اختالل گفتاری، اختالالت یادگیری و مشکالت رفتاری و گاهی حتی فلج اندم ها می تواند باشد.

و یا غدد فوق کلیوی اشاره کرد. غــددکلیه هااز عوارض غیر عصبی این بیماری می توان به اختالل کارکرد ، بدن را در رویارویی باکورتیزول همانند هورمون هاییفوق کلیوی در پاسخ به شرایط استرس با تراوش

این استرس ها محــافظت می کنــد. در بـدترین شـرایط نــیز بــا نگــرش بـه اینکــه عفـونت سیســتم عصـبیــرده می تواند خیلی تند منتشر شود، این بیماری می تواند در صورت نبود درمان بیمار را به حالت شــوک ب

و مایه مرگ او شود.

درمان

وریـدی اصـل نخسـت درمـان منــنژیت اسـت تــا از ایجـاد عـوارض نـاگوارآنــتی بیوتیک هـایدرمان تند بــا جلوگیری شود. نوع آنتی بیوتیک با نگرش به نوع بــاکتری )کــه از آزمــایش مغــزی نخــاعی می تــوان بــرای شناسایی آن بهره گیری کرد( تعیین می شود. البته می شود تا زمانیکه پاسخ آزمایش آماده شــود، پزشــک از یک آنتی بیوتیک با طیف گسترده که بر علیه بسیاری از باکتریها کارساز است، بهــره گــیری کنــد و پس از آماده شدن پاسخ مایع مغزی - نخاعی، آنتی بیوتیک اختصاصی تر باکتری را که اکنون مشخص شده را

برای بیمار تجویز کند.

افزون بر آنتی بیوتیک، پزشک می شود بر حسب موقعیت و چگونگی بیمار، درمانهایی را برای تورم بافت مغز، شوک، تشنج و یا کم آبی وی در نظر بگیرد. اگر بیمار دچار عفونت در ناحیه سینوسها و یا استخوان پشت گوش شده است، شاید نیاز شود که عفونت این فضاها تهی سازی شود. همچنین هرگونه مایعی که

میان بافت مغز و پرده های مغزی گردهمایی پیدا کرده است الزم شود که تهی سازی گردد.

ــوارد آن در مننژیت ویروسی همانگونه که پیش از این ذکر شد، آنتی بیوتیک جایگاهی ندارد ولی بیشــتر م در نزدیک یک هفته )با یا بدون درمان( بهبود می یابند. موارد خفیف مننژیت ویروسی بیشــتر بــا اســتراحت در بستر، خوردن مایعات و داروهــای ضــد درد بــرای کــاهش درد و تب بیمــار درمــان می شــود. البتــه اگــر ویروس تب خال عامل بروز مننژیت ویروسی باشد می شود تجویز برخی از داروهای ضد ویروس کارساز

باشد.

پیشگیری

برخی از گونه های مننژیت مسری می باشد. شما می شود باکتری را از فرد بیمار در حالیکه وی با عطسه یا سرفه آنها را وارد هوا می کند دریافت کنید. همچنین بکارگیری سیگار ، مسواک و وسایل تغذیه هماننــد قاشق، چنگال و ظرف خوراک فرد بیمار نیز می تواند مایه انتقال بیماری به دیگران شود. زندگی کردن و

یا کار کردن با کسی که دچار به بیماری شده است هم می تواند مایه افزایش خطر ابتال به بیماری شود.

کسان می توانند با دوری از ویروسهای عامل منــنژیت ریســک ابتالی خــود را پــایین بیاورنــد. این ویروســها روده ای می باشـند، بــا رعـایت بهداشــت فــردی می تــوان تــا–بیشتر ویروسهای مولد عفونتهــای معــده ای

اندازه ای از خطر ابتال به آنها را کاست.

ــه برای کاهش ریسک ابتال به لیستریا نیز به ویژه در زنان باردار رهنمود می شود که گوشت باید کامالً پخت شود و بعد بکار گرفته شده قرار گیرد و همچنین از خوردن پنیری که از شیر غیر پاستوریزه درست شده

باید دوری کرد.

رعایت موارد ساده بهداشتی و در باالی آن شستشوی دقیق دستها می تواند یکی از روشهای عـالی بــرای نگهداری سالمتی انسان ها باشد. به ویژه به کودکان باید شستن درست دستها را آمــوخت. هــر دو ســطح دست )پشت و کف دست( باید کامالً با صابون آغشته شده و بعد بــا آب کــامالً شســته شــود. شستشــوی دست به ویژه پس از دستشویی ، پس از دستکاری حیوانات اهلی و یــا پس از حضــور طــوالنی مــدت در مکانهای شلوغ همگانی رهنمود می شـود. همچــنین بایـد بــا مصـرف غـذاهای تندرسـت کـه در بـر گیرنــده میوه ها، سبزی های تازه و غالت کامل می باشند و استراحت کافی و ورزش به سامان سیستم ایمنی بدن

را تقویت کرد.

: ایمن سازی

برخی از اقسام مننژیت باکتریایی را می توان با واکسیناسیون پیشگیری کرد.

واکسن هموفیلوس آنفوالنزای نوعb این واکسن که در برخی کشورها در برنامــه واکسیناســیون: اجباری آنهــا قــرار دارد ، از ابتال بــه بــرخی از گونه هــای منــنژیت کــه این بــاکتری عامــل آن اســت

جلوگیری می کند.

( واکسن کونژوکه پنوموکــوکیPCV : این واکســن نــیز در بــرخی از کشــورها در برنامــه ایمن (7 ۵ تــا ۲ سال تزریق می شود. البتــه کودکــان میــان ۲سازی کودکان آنها قرار دارد و به کودکان زیر

سال نیز که در خطر باالیی برای ابتال به این باکتری باشــند هماننــد مبتالیــان بــه بیماریهــایی قلــبی مــزمن، بیماریهــای ریــوی و یــا بــرخی از گونه هــای ســرطان ها نــیز، کاندیــد دریــافت این واکســن

می باشند.

( واکسن پلی ساکاریدی پنوموکوکPPV) این واکســن بــرخالف واکســن پیشــین کــه بــه کودکــان : ســال و۶۵تزریق می شد، به بزرگســاالن تزریــق می شــود. این واکســن بــرای تمــام کســان بــالی

همچنین بزرگساالن جوانتر و کودکان دچار به نقص سیستم ایمــنی و یــا بیماریهــای مــزمن هماننــددیابت، کم خونی داسی شکل و بیماریهای قلبی نیز رهنمود می شود.

این واکســن پروانــه بهــره گــیری بــرای۱۳۸۴واکسن کونژوگه مننوگوکــوک: در خــرداد مــاه ســال سالگی(۱۵ سال،در آغاز ورود به دبیرستان )نزدیک ۱۱-۱۲: کودکان  گروه های زیر را دریافت کرد

و دانشجویان ساکن خوابگاه ها در سال نخست ورود به دانشگاه.

ايدز

Acquired یا AIDS: انگلیسی)به ایدز سرنام عبارت immune deficiency syndrome)بــه معــنی نشانگان نقص ایمنی اکتسابی است. ایــدز یــک بیمــاری پیشــرونده و قابــل پیشــگیری اســت، این بیمــاری

در بدن میزبان است که باعث تخــریب جــدی دســتگاه ایمــنی بــدناچ آی ویحاصل تکثیر ویروسی به نام

( انسان می گردد که خود زمینه ساز بروز عفونت هــای موســوم بــهکمبود ایمنی یا نقص ایمنی)معروف به فرصت طلب است که یک بــدن ســالم عمومــاً قــادر بــه مبــارزه بــا آنهاســت و در نهــایت پیشــرفت همین

عامــل اصــلی مــرگ و مــیر در میــانسلعفونت ها منجر به مرگ بیمار می گــردد بــه طــوری کــه بیمــاری مبتالیان به ایدز در سراسر جهان است

ســرطان یکی از انواع خــوش خیم تر کاپوسی سارکوما هشت مورد وخیم از ابتال به بیماری ۱۹۸۱در سال ًنیویورک همجنسگرایکه معموالً در میان افراد سالمند شایع است، در میان مردان گــزارش شــد. تقریبــا

باال رفت. با این کــهنیویورک و کالیفرنیا نادر در ریویهم زمان با این موارد، شمار مبتالیان به یک عفونت در آن زمان عامل شیوع ناگهانی این دو بیماری مشخص نشده بود، اما معمـوالً از این دو واقعـه پزشـکی به عنوان آغاز ایدز یاد می کنند. در طی یک سال این بیماری بدون نام، گسترش زیادی داشت تا سرانجام

آن را ایدز نامیدند۱۹۸۲در

اول به منظور افزایش بودجه ها و همچنین برای بهبود آگاهی، آموزش و مبارزه با تبعیض ها ۱۹۸۸از سال معین شده است و هر سال برای این روز شعاری نیزروز جهانی ایدز( به عنوان آذر۱۰ هر سال )دسامبر

در نظر گرفته می شود

ایدز پدیده ای پزشکی-بهداشتی است که ابعاد اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آن بسیار گســترده اســت در ایدز را نه تنها به عنوان یک مشکل سالمتی مورد توجــه قــرار داد بلکــه آنسازمان ملل متحد ۱۹۹۶سال

سند اســتراتژی امــنیت ملی ایــاالت متحــدهرا یک مسئله بر سر راه پیشرفت بشری برشمرد همچنین در ( این کشور خــود را متعهـد بــه هــدایت جهـان بـرای کـاهش تلفـات هولنــاک اچ.آی.وی/ایـدز۲۰۰۲ )آمریکا

اســت.در حــال توســعه و جهــان ســوم درصد موارد ابتالء مربوط به کشورهای ۹۰دانسته است. بیش از مقــام اول۲۰۱۰ایدز در حال حاضر چهارمین علت مرگ و میر بشر است که پیش بینی می شود تا ســال

را از آن خود نماید.

ایــــــــدز

اچ آی وی در حین جوانه زدن از یک گویچه سفید خون

بافت خونی هدف اصلی ایدز است.

به نام اچ آی وی عامل بروز بیماری ایــدز اســت. هــر فــرد دچــار اچ آی وی الزامــا مبتال بــه ایــدزویروسیک نیست بلکه اگر برخی تظاهرات بالینی را بروز دهد مشخص می شود به ایــدز مبتال شده اســت. تنهــا نیمی

سال به مرحلــه ایــدز مبتال می شــوند. این زمــان در افــراد مختلــف۱۰از افراد مبتال به اچ-آی-وی در طی متفاوت است و به وضعیت سالمتی و عـادات فـردی افـراد بسـتگی دارد، امـروزه بــرخی داروهـا نـیز بـه

کنترل این روند کمک می کنند

راه های انتقال:

عامل بیماری ویروس اچ آی وی از این راه ها ممکن است از یک فرد مبتال به یک فرد سالم منتقل شود:

انتقال خونی، از راه تزریق فرآورده های خــونی آلــوده، اســتفاده از ســرنگ مشــترک )در معتــادان.1( Needle stickتزریقی(، انتقال در کارکنان بهداشتی درمانی )

انتقال عمودی )از مادر به نوزاد( که شایعترین راه انتقال در افراد مبتال بوده است. .2 انتقال جنسی، یکی از شایعترین راه های انتقال برقراری رابطه جنسی حفــاظت نشــده اســت. در.3

صورت وجود بیماریهای آمیزشی احتمال انتقال بیشتر می شود.

به علت عدم ثبات این ویروس در هوای آزادانتقال از روشهایی همچــون تمــاس پوســتی و دهــانی مشاهده نشده است

نشانه ها و عوارض

بــا میــانگین زمــان+CD4)تکثیرشــده از ویروس هــا( و شــمار HIV میان نســخه های ٔنمودار عمومی رابطه بدون مراقبت؛ هربیماری شخص می تواند دوره را به قدر قابل توجهی تغییر دهد. HIVابتالء به

 CD4+ T Lymphocyte count

)cells/mm³(

 HIV RNA copies per mL of

plasma

پس از ورود اچ.آی.وی به بدن اولین عالیم به صورت یک سندرم شبه سرماخورگی به همراه بزرگ شدن غدد لنفاوی عارض می شود که معمــوالً این عالیم بهبــود یافتــه و ویــروس بــه حــالت نهفتــه در بــدن بــاقی می ماند، این مرحله که در آن فرد حامل بیماری تلقی شده ولی عالیمی نشان نمی دهد ممکن است تا ده سال و بیشتر به طول بیانجامد. در مرحله آخر این بیماری با نقص سیستم ایمنی بــه علت فعــالیت بــاالی ویروی و کاهش لنفوسیتهای نوع تی در خون مشخص می شود کــه ایــدز نامیــده می شــود. در این مرحلــه

قــرار می گــیرد کــه درانگل هایی و قارچ، ویروس، باکتری ناشی از عفونتهای فرصت طلببدن در معرض سيســتم هــاي ارگــانی بــدن را درگــيرٔافراد سالم معموالً به آسانی مهار می شوند. این بیماری تقريبا همه

ميکند. همچنين افراد مبتال ريسک بااليی برای ابتال به سرطان های مختلف نظير سارکوم کاپوزی، سرطان گردن رحم و لنفوم دارند. بعالوه، عاليم سيستميک عفونت نظير تب ، تعريق)خصوصا شب هنگام(، لــرز،

تورم غددلنفاوی ،لرز، ضعف و کاهش وزن را دارند.

مرحله بروز ایدز

آنقــدر کمCD4+T ایدز می رســد کــه شــمار گویچه هــای ســفید ٔفرد مبتال به اچ-آی-وی هنگامی به مرحله یاخته هــای ســفید خــون هســتند کــهCD4+Tشود که نتوانند از پس انجام وظیفــه معمــولی خــود برآینــد.

واکنش های ایمنی بدن را موزون و مهار می کنند. این دشواری اندک اندک در درازای هنگامی کــه شــخص +HIV سـال بــه درازی بکشـدالبته افـراد در درازای۱۵ می باشد، پیشرفت می کند که ممکن است یک تا

این مدت بسیار خوب و تندرست به نظر می رسندو احساس خــوبی نــیز دارنــد. ولی در این مــدت شــمارــه کمــترCD4+Tویروس چند برابر می شود. بر پایه این تعریف ایدز هنگامی است که شمار سلول های ب

شماره در هر میکرولیتر خون می رسد و یا هنگامی که بــدن فــرد دچــار عفونت هــای فرصــت طلب۲۰۰از + رخ می دهدCD4 یاخته ۸۰۰ تا ۲۰۰بشود )که گاهی با بودن

پیشگیری

و یــا عالج قطعی بــرای این بیمــاری کشــف نشده اســت و در آینــده نزدیــک نــیزواکسناز آنجا که تاکنون امکان پذیر به نظر نمی رسد مهم ترین راه مبارزه با این بیماری پیشگیری و آموزش است.

، شیوع بیماری ایــدز را »شــدید« امــا »قابــلآسیا جنوب در مورد ایدز در بانک جهانی ۲۰۰۷گزارش سال 0پیشگیری« می داند

برای پیشگیری از انتقال اچ آی وی، بهترین راه خودداری از برقراری رابطه جنسی با فرد مبتال و یااستفاده جنس التکس )نوعی پالستیک( است.کاندوم هایاز

ذرات با ابعاد اچ آی وی نمی توانند از کاندوم التکس عبور کنند و اگر به درستی و بــه طــور منظم اســتفاده شوند شیوه کامالً موثری در کاهش خطر انتقال بیماری محسوب می شوند. هرچند تنها شیوه صد در صــد

موثر خودداری کامل از آمیزش جنسی با افراد مشکوک به داشتن رفتارهای پرخطر است.

معتادان تزریقی می توانند با خودداری از مصــرف ســرنگ های مشــترک خطــر ابتال بــه اچ آی وی را کــاهش0دهند

به منظور افزایش بودجه ها و همچنین افزایش آگاهی، آمــوزش و مبــارزه بــا تبعیض هــا روز۱۹۸۸از سال ــیزروز جهانی ایدزاول دسامبر هر سال به عنوان نامگذاری شد و هر ساله برای این روز، شعار خاصی ن

از بینHIVدر نظر گرفته می شود ،هدف عمده از این کار این است که به عموم مردم یادآوری شود کــه 0نرفته است و هنوز کارهای زیادی است که باید انجام شود

وHIV بر تن می کنند تا توجه و مراقبت در برابر روبان قرمزدر روز جهانی ایدز مردم لباسهایی مزین به 00ایدز را متذکر شده و به دیگران یادآور شوند که به تعهد و پایبندی و حمایت آنها مورد نیاز است.

تشخیص ایدز

دادن برای آزمایش اچ آی ویخونمردی در حال

فــرآوری می کنـد کـه در خــون گــردش و بــهپادتن هــایی بــدن دستگاه ایمنیهنگام رو در رویی با عفونت، عوامــل بیمــاری زا حملــه می کننــد. پادتن هــا بــر بســیاری از عوامــل بیمــاری زا غلبــه می کننــد ولی دربــارهــود اچ.آی.وی با این که پادتن ها فرآوری می شوند ولی نمی توانند از تکثیر ویروس جلوگیری کنند و تنها وج

آنها در خون برای تشخیص ابتالء بکار می رود.

یــا همــانپادتن هادر جریان عمــومی ترین آزمایش هــا بــرای تشــخیص اچ آی وی، یــک نــوع خــاص از ضدبیماری ردیابی می شود. پروتئین های

در چند هفته ای که ردیــابی آلـودگی بی ثمــر و جــواب آزمــایش منفی اســت، فــرد آلـوده می توانــد 0ویروس را به سایرین منتقل کند.

نکاتی در مورد آزمایشات ایدز: هنگامی که تست االیزا بــرای ایــدز مثبت شــد بایــد االیــزا بــا کیت دیگــری دوباره تکرار شود . که اگر باز هم مثبت شد تست تایید ی با وسترن بالت می گیریم .اگر تســت وســترن

0بالت منفی بود شاید فرد در دوران پنجره به سرمی برد یا الوده نیست

مواردی هست کــه تســت االیــزا مثبت اســت ولی فــرد ایــدز نــدارد مثال خطــای ازمایشــگاه , همودیــالیز ,ــافت خــون و فراورده هــای آن , تســت مثبت , مشــکالت همــراه از قبیــل اختالالت اتوایمیــون ,RPRدری

مثــل کســی کــه واکســنIgGمالتیپل میلوما , هموفیلی , هپاتیت الکلی , اعتیاد تزریقی , موارد افــزایش 0آنفلوانزازده است

موارد منفی کاذب االیزا مثل عفونت تازه و اولیه , بیماران بــا سیســتم ایمــنی ســاپرس شــده , و خطــای0آزمایشگاه می باشد

بیماری های مرتبط با ایدز0

هستندکاپوسی سارکوماضایعات پوستی یک مبتال به ایدز ،این ضایعات پوستی نشان دهنده

سیستم دفاعی بدن که از حمله ویروس صــدمه دیده اســت، قــوای خــود را بــرای مبــارزه بــا بیماری هــا از می تواند جان بیمار را تهدید کند. کسانی که به اچ آی وی دچــار هســتند درعفونتیدست می دهد و هر نوع ، عفونت هایسرطان ، زخم های بدخیم ، زونا ، برفک ، ذات الریه ، ماالریا، سلمقابل بیماری هایی مانند

و خطر نابینایی آسیب پذیرتر می شــوند. بیمــاران مبتال بــه ایــدز همچــنین در مقابــلشکممغزی ، عفونت معــروف اســت آســیب پــذیر هســتند. این نــوع از عفونت هــا ازعفونت هــای فرصــت طلبآنچــه بــه نــام

نشات می گیرد که یک بدن سالم قادر بــه مبــارزه بــا آنهاســت، امــاانگل هایی و قارچ ها شایع، باکتری های می توانند در افرادی که سیستم دفاعی بدن آنها آسیب دیده ایجاد بیماری کند و گاه آنها را از پا در آورند.

داروها و درمان ها

در مجموع پنج دسته دارو وجود دارد که در مقاطع مختلف ورود و رشد اچ.آی.وی عمل می کنند:

ــیرونی ویــروس اچ آی وی ــر ســطح ب ــه پروتئین هــای موجــود ب ــده های ورودی: این داروهــا ب بازدارن جلوگیری می کند. از این گروه تاکنون تنها یک نمونــهسلول هامی چسبد و از پیوستن و ورود آن به

(، وارد بازار شده است. Fuzeonاز دارو، به نام "فوزیون )

(بازدارنده های گیرنده کموکاینChemokine Coreceptor Antagonistsاین داروها به نوعی :) پروتئین موجود بر سطح بیرونی سلولهای پذیرنده اچ.آی.وی می چسبد و از چســبیدن ویــروس بــه

ــام ــاکنون تنهــا یــک دارو، بــه ن وارد بــازارMaravirocســلول جلوگــیری می کنــد . از این گــروه تشده است.

(داروهـــای مهارکننــده تــرانس کریپتــاز معکــوس نوکلئوزیـــدیNRTI()Nucleoside reverse transcriptase خــود بــاز می دارنــد ماننــدژن های(: این بازدارنده ها اچ آی وی را از نسخه سازی از

. المیوودین و زیدوودین

( ــدی ــوس غیرنوکلئوزی ــاز معک ــرانس کریپت ــده ت ــای مهارکنن NNRTIداروه )Non-nucleoside reverse transcriptase(این بازدارنده ها نیز فرآیند نسخه ســازی را مختــل می کننــد. آنهــا بــا :

ــوی که این فرآیند را کنترل می کند نسخه سازی را مختل می کنند مانند آنزیمیچسباندن خود به ن. افاویرنز و راپین

( داروهای مهارکننده پروتئازPI( وانتگراز بــه صــورت پلی پروتئین هــاییRT(: پروتئاز Proteaseـ( سنتز می شوند که نیازمند شکافت پروتئاز می باشد و این داروها بــا مهــار شــکافت پلی پروتئین هــا چرخه تکثیری ویروس را مسدود و موجب برخی اجزاء نابالغ و معیوب ویروســی می شــوند ماننــد

. ساکی ناویر

داروهای ضد ایدز باید به صورت ترکیبی مصرف شوند. معموالً ســه نــوع داروی مختلــف از دســت کم دو دسته مختلف از داروها به طور هم زمان به بیمار تجویز می شود. با تغیــیر شــکل دادن اچ آی وی، بــرخی از نمونه های این ویــروس در مقابــل داروهــا مقــاوم می شــوند. بنــابراین شــانس کنــترل اچ آی وی در صــورت استفاده از چند دارو بیشتر خواهد بود. در برخی موارد از مبتالیان تازه، ویروســهایی ردیــابی شــده اند کــه

حتی پیش از آغاز معالجات در برابر داروهای موجود مقاومت نشان می دهند.

داروی ایرانی

ــروژهٔ تولید کردند که به گفته [ ۱۶ ] آیمودپژوهشگران ایرانی داروی گیاهی ضد ایدز جدیدی با نام مدیر این پ مــوجب تقــویت سیســتم دفــاعی بــدن در برابــر این ویــروس می شــود و حاصــل پنج ســال تحقیــق در این

[۱۷]زمینه است.

درمان در حاملگی

بایــد بــه مســائلی نظــیر تغیــیرات۰حاملگی نباید مانع دریافت درمان های مناسب ضــد رتروویــروس شــود فارماکوکینتیکی ناشی از حاملگی، عوارض جانبی احتمالی داروها روی جنین و اثربخشی یک رژیم داروئی

در کاهش میزان انتقال پری ناتال ویروس، توجه داشته باشیم.

زیــدوودین و المیــوودین، فارماکوکینتیــک۰تصمیم گیری در مورد درمان بایستی با مشــاوره ، انجــام شــود مشابه دارند و زیدوودین عوارض خاصـی در جـنین ایجـاد نمی کنــد ولی در مـورد سـایر داروهــا مطالعـات

افاویرنز نبایستی مــورد اســتفاده قــرار گــیرد چــون در حیوانــات تراتــوژن واقــع۰کافی انجام نشده است حــاملگی بــه۳۴ تــا ۱۴ این دارو از هفتــه ۰ کــاهش می دهد٪۷۰ زیدوودین میزان انتقـال را تــا ۰شده است

میلی گــرم دو بــار در روز داده می شــودو پس از زایمــان بــه۳۰۰ میلی گرم سه بار در روز یا ۲۰۰میزان ۰ در ساعت تا زمــان وضــع حمــل mg/kg ۱ در طی یکساعت و سپس انفوزیون مداوم mg/kg ۲مقدار

هفتگی تجــویز می شــود ، در این صــورت۶ ســاعت تــا ۶ خوراکی هــر mg/kg ۲دوز این دارو برای نوزاد کاهش داده می شود.٪۶/۷ به ٪۶/۲۲میزان انتقال از

ماه آزمایش نمود و درصورت مثبت بودن۳-۶ ماه و ۱-۲ روز و ۱۴ ساعت ، ۴۸نوزادان را بایستی پس از ۰رژیم آنتی رتروویرال به صورت ترکیبی داده شود

عوارض جانبی داروها

عوارض جانبی شایع.معده، درد دهان در اطراف بی حسی، بی خوابی، اسهال، خستگی مفرط، کهیر، سردرد، استفراغ، تهوع

سایر عوارض جانبی و لوزالعمده، زخمهای درون دهان، تغییر شکل بدن، آسیب به سلولهایکبد، آسیب به لوزالمعدهالتهاب و ضعفعضالنی، درد خونی، کم عصبی

آگاهی عمومی از ابتال به ایدز

ــر بسیاری از مبتالیان به ایدز از بیماری خود ناآگاهند کمتر از یک درصد از جمعیت شهری آفریقا که از نظ جنسی فعال هستند آزموِن اچ آی وی داده اند و این نسبت در منطقه های روستایی از این هم کمــتر اســت. همچنین تنها نیم درصد از زنان بارداری که از امکانات بهداشت شهری بهره می گیرنــد، آزمــایِش اچ آی وی

آزمایش خود را دریافت نموده اند. افزون بر آن، این نسبت بــرای بهداشــت روســتایی از اینٔداده و نتیجههم پایین تر است

بدنامی

تــابوایدز تنها یک مشکل بهداشتی نیست، بلکه یک مشکل اجتمــاعی و فــرهنگی نــیز هســت ،این بیمــاری تلقی می شود و با هاله ای از شرم و منع های اخالقی و فرهنگی همراه است که این موضوع مانع از اعالم بیماری از سوی افراد شده و همین مساله منجر به پنهان ماندن بیماری، طی نشدن پروســه درمــان و در

نتیجه شیوع سریع آن می شود.

به علت پیش داوری و ترس از سرایت بیماری، این بیماران درمورد انتخاب مســکن، شــغل، مراقبت هــای قرار می گیرند. رفتارهای نامناسب و تحقیرآمــیز مــوجب انــزوایتبعیضبهداشتی و حمایت عمومی مورد

بیمار گشته، فرصت آموزش را از وی می گیرد. وحشت از مرگ، وحشت طرد و تنهایی و انــگ اجتمــاعی، مبتال و بدنامی از طرف دوستان و خانواده سبب می شود افرادی که گمان می کنند ممکنکارگراناخراج

است آلوده باشند، وضعیت خودشان را تا جایی که مقدور اســت مخفی نگــه دارنــد کــه این خــود مــوجبگسترش آلودگی است

تب مالت

بیماری تب مالت یــا بروسـلوز بــه عنـوان یکی از مهم تـرین بیماری هـای مشـترک انسـان و دام محسـوب اهلی و وحشــی راپســتانداران که ایجاد کننده بیمــاری اســت، طیــف وســیعی از بروسالمی گردد. باکتری

ــایعقیمی، شیر در دام، کاهش تولید جنینمبتال می سازد. این بیماری به علت ایجاد سقط و نازایی دام ه مــوردبهداشــتی و اقتصــادیمبتال و همچنین به علت ابتالی انسان به بیماری تب مالت، همواره از دو بعد

بروسلوز در حیوانات:توجه قرار می گیرد.

از آنجا تجربه مبارزه با این بیماری تــا کنــون نشــان داده اســت کــه کنــترل و پیشــگیری از این بیمــاری در انسان تنها با مبارزه و کنترل این بیماری در دام میسر است لذا الزم است که این عامــل بیمــاری اول در بدن دام شناسایی و انواع آن و همچنین سیر و نحوه انتشار آن در بین جمعیت دامی و نهایتا نحوه ارتباط انسان با دام و روشهای پیشگیری از بیماری در دام و سپس روشهای پیشگیری از انتقال احتمــالی عامــل بیماری از دام به انسان برسی و مطالعه گردد. انواع بروسال در حیوانــات شــامل ســویه هایی بشــرح زیــر

1B.melitensis 2. B.abortus 3. B.suis 4. B.canis 5. B.neotomeاست:

تب مالت در انسان

انتقــال می یابــد امــا از انســان بــه انســان خــیر. تبانسان آلوده به بز یا گوسفند، خوک، گاوتب مالت از تــاثیر می گــذارد. تبطحــال و کبد، گره های لنفاوی، مغز استخوانمالت روی اعضای خون ساز بدن مانند

روز باشــد )چنــدین۶۰ تا ۵ این بیماری می تواند دوره نهفتگی دیده می شود. مزمن و حادمالت در دو نوع ساله شایع تر است .۶۰ تا ۲۰ماه نیز دیده شده است(. تب مالت در مردان

مصرف شیر، محصوالت لبنی )کره، پنیر( و یا محصوالت گوشتی حیوانات آلوده مــوجب ســرایت بیمــاری اســید معــده آن بــه دلیــل کــاهش جــراحیٔ و ســابقهمعــده وخیم یا مشکالت کم خونیبه انسان می شود.

ــه طــور کلی این امکان بروز بیماری را باال می برد. اسید معده تا حدودی احتمال ابتال را کاهش می دهد. ب بیماری در میان افرادی که با حیوانات زیاد در تماس هستند )کشاورزان، دامداران، قصابان، دامپزشکان(

و افرادی که به مناطق آلوده سفر می کنند شایع تر است

عالیم بیماری

عالیم زیر در تب مالت حاد به طور ناگهانی ظاهر می شوند

،تعریق(، تب و لرز متناوب )تبلرز قابل توجه خستگی ستون فقرات هنگام لمس درد سردرد گره های لنفاویبزرگ شدن

عالیم زیر در تب مالت مزمن به تدریج ظاهر می شوند

خستگی عضالنیدرد کمردرد یبوست کاهش وزن افسردگی ناتوانی جنسی مغز، و کلیه ها، تخمدان ها در آبسه)به ندرت( بروز معلــولیتدر صورت ناکافی بودن مراقبت و درمان، بیماری ممکن است مزمن شــود یــا مــوجب،

شود کبد یا مغز، استخوان، قلبعفونت

پیشگیری

و گوشت های تایید نشده. لبنیات و سایر پنیر غیرپاستوریزه، شیرخودداری از مصرف هنگــام تمــاس بــا… و پیش بند، چشم، محافــظ دســتکشاستفاده از وسال محافظتی بــدن ماننــد

. [۳]حیوانات یا گوشت و سایر محصوالتدام ها واکسیناسیون

تشخیص و درمان

بهبــودیهفته ۴ تا ۳ انجام می گیرد و با درمان کامل معموالً در آزمایش خونتشخیص قطعی تب مالت با دیده می شود. اطرافیان و اعضای خانواده شخص بیمار کــه ممکن اســت از همــان غــذای آلــوده مصــرف

کرده باشند باید معاینه شده و آزمایش بدهند

است و جدا کــردن بیمــار از دیگــرانآنتی بیوتیکدرمان شامل یک دوره استراحت در رختخواب و مصرف بــرای حــداقلتتراســیکلیناغلب الزم نیست. برای مبارزه با عفونت باکتریایی از آنتی بیوتیک هــایی )ماننــد

برای کاهش التهاب های شدید استفاده می شود. برای دردکورتیزونیسه هفته( استفاده شده و داروهای عضالنی نیز از داروهای ضد درد )ُمسکن( تجویز می شود

این بیماران معموالً ابتدا از غذاهای نرم و ساده شروع می کنند و به تــدریج تنــوع و مقــداررژیم غذاییدر انــرژیغذای بیمار را افزایش می دهند تا زمانی که به برنامه غذایی عادی برسد. بهتر است از غــذاهای پر

و مایعات فراوان استفاده کرد.نوشیدنی هاو

سیــــاه زخم

زخم پوستی سیاه زخم

سیاه زخم یا آنتراکس بیماری باکتریایی ویژه گیاهخواران اهلی )مانند گوسفند، بز و گاو( است که انسانبرحسب تصادف بدان مبتال می شود.

اســت کــه در محیط هــایگرم مثبت درشت و میله ای شکل باسیل یک باسیلوس آنتراسیسعامل بیماری )هــاگ( می کنــد لـذا خیلی مقـاوماسـپورمعمولی به خوبی رشـد می کنــد. در محیط هــای نامسـاعد ایجــاد

می باشد.

انتقال بیماری

. پوستی: از راه تماس و دستکاری مــواد آلــوده دامی) پشــم، پوســت، گوشــت، پــودر اســتخوان خــام و۱(بیماری شغلیغیره( مبتال می گردد. میکرب از راه خراش های کوچک پوست وارد بدن انسان می شود. )

. تنفسی: انتقال تنفسی توسط گرد و غبار آلوده به ندرت دیده می شـود )در کارخانه هــای پشــم بـافی و۲پشم شویی(

. گوارشی: انتقال از راه خوراکی توسط گوشت خام یا نیم پز، شیر خام و غیره ممکن است. انتقــال از۳فرد به فرد بسیار نادر است.

دوره نهفتگی بیماری

میکروارگانیســم بــرای آلــودگی از راه تنفســی۵۰۰۰۰ تــا ۸۰۰۰ روز پس از تماس می باشد. تعداد ۷حدود بــدن مقــاوم اســت و بــا ترشــح سـمسیســتم ایمــنیالزم است. باکتری به دلیل داشتن کپسول در برابــر

( موجب بروز عالیم می شود.توکسین)

نشانه های بیماری

در نوع پوستی )رایج ترین فرم( شروع عفونت شبیه گزش حشرات با خــارش و برآمــدگی پوســت همــراه ۳ تــا ۱است. اما طی یک تا دو روز به جراحات تاول گونه و سپس به زخم بدون درد با قطــری در حــدود

سیاه رنگ در مرکز زخم تبدیل می شود. بجــا مانــدن اثــر بعــد از بهبــودی یــانکروزسانتیمتر و با مشخصه eschar درصد است.۲۰ شایع می باشد.مرگ و میر پوستی، در صورت عدم درمان، حدود

پنومــونی بوده و در موارد پیش رفته بــه صــورت آنفلوآنزاآنتراکس تنفسی ممکنست دارای عالیمی شبیه هموراژیک تظاهر نماید که مرگ زا می باشد.

روز پس از مصرف گوشت یــا غــذای آلــوده دیگــر بــا دردهــای شــکمی، تهــوع،۵ تا ۳سیاه زخم گوارشی (.٪۵۰استفراغ، تب و اسهال آغاز می شود )مرگ و میر

ادم بدخیم: که زخم ابتدائی در آن ناپیدا بوده و ورم خیلی شدیدی در محل ورود باسیل مالحظه می شود.

ــا ــونت ب ــال عف ــه دنب ــاکتریمننگوآنســفالیت ســیاه زخمی: ب ــد. عالئمب ــدخیم پیش می آی ــژه ادم ب ــه وی ب )التهاب مننژ و مغز( دیده می شود. مایع نخاع چرکی و حــاوی تعــداد زیــادی باســیل ســیاهمننگوآنسفالیت

زخم می باشد. در غیاب درمان خطر مرگ و میر باالست.

تشخیص بیماری :کشت خون مثبت به همراه رنگ آمیزی گرم روشهای تشخیصی آزمایشگاهی هستند.

روش های پیشگیری

، داکســی ســیکلین وپنی ســیلین آنتی بیوتیک در افراد در معرض خطر، مصرف واکسیناسیوناستفاده از ترجیحا سیپروفلوکساسین. در ایران واکسن تنهــا بــرای دام هــا اســتفاده می شــود. واکســن ســیاه زخم از

باســیلوس آنتراسـیس کــه توکســین در مقـادیر غیرکشــنده تولیــد می کنــد تهیــه می گــردد.Sterneسـویه ــیز ایمونیزاسیون به کمک چند نوبت تزریق زیرجلدی به فواصل صورت می گیرد. تزریق بوســتر ســالیانه ن

توصیه می شود. در صورتی که لباس و وسایل به عامل سیاه زخم آلوده شود، باید آنها را سوزاند.

درمان

، داکســی ســیکلین و ترجیحــاً سیپروفلوکساســین. شــروع ســریعپنی ســیلین آنتی بیوتیکهایبا استفاده از درمان کمک کننده است. در آنتراکس تنفسی پس از ظهـور عالئم بیمــاری، درمــان تقریبـاً بی نتیجه اسـت.

کاربرد دارد.بیوتروریسمباسیل سیاه زخم به دلیل خطرناک بودن در حمالت

سیاه سرفه

میتواند منجر به کبودی گردد.سرفه است که به علت حمالت شدید باکتریالسیاه ُسرفه بیماری

درصــد مــوارد بیمــاری در کودکــان زیــر ده ســال اتفــاق می افتــاد.۹۳ بیش از واکسیناسیونپیش از رواج انتقال بیماری از طریق ذرات تنفسی است. این بیماری میتواند منجر به مرگ بیمار گردد.

کوکوباسیل بوردتال پرتوزیس

بسیار مسری استگرم منفی کوکوباسیل( یک Bordetella pertussisعامل بیماری بوردتال پرتوزیس )و منحصرا در انسان ایجاد بیماری مینماید.

عالئم بیماری

ــامزکامعالئم بیماری شامل سه مرحله ، مرحله حمله ای و مرحله نقاهت یا شفایابی است. در مرحله زک است. بعد از یک تــا دو هفتــه ســرفه هایی کــه بــه دنبــال آنهــاسرماخوردگیعالئم غیر اختصاصی شبیه به

شنیده میشود.حمالت سرفه ها میتواند شدید باشد و همراه بــا کبــودی بعــد از ســرفه ودمیصدای شدید باشــند. تظــاهرات سیاه ســرفه در شــیرخواران کــوچک تر از شــش مــاه ممکن اســت بصــورتاســتفراغ

بــدون حمالتکنــدی ضــربان قلب یــا قطــع تنفسسرفه های شدید به هر مدت، اشــکال در غــذا خــوردن، سرفه باشد.

عوارض بیماری

ــدرتاً تشنج، اختالل خواب، کاهش وزن، کاهش آب بدن، ذات الریهسیاه سرفه میتواند منجر به بیمــاری و ن و مرگ گردد. بیمــار ممکن اســت نیــاز بــه بســتری در بیمارســتان پیــدا کنــد.شــایعترین علت مــرگمغزی

کوچک تر بیشتر در معرض آن قرار دارند.شیرخواران است که در باکتری ای ذات الریه ثانویه

پیشگیری

، سیاه سرفه( راه اصلی پیشگیری از بیماری است و به طــورکزاز، دیفتری )واکسن ثالثواکسیناسیون با ــت. ــاری کاسته اس ــیوع بیم ــل مالحظه ای از ش ــن هایقاب ــودواکس ــتفاده می ش ــگیری اس ــرای پیش ــه ب ک

)واکسنهای سلول کامل ؛ واکسن های بدون ســلول(هســتند. واکســن های بــدون ســلول واکنش ناخواســته-۴کمتر ایجاد میکنند و به اندازه واکسن های سلول کامل موثر هستند. میزان اثر بخشــی واکســن بعــد از

سال کاهش پیدا میکند. به همین دلیل بیماری در سنین نوجوانی و بزرگسالی نیز دیده میشود.۱۲

درمان

صورت میگیرد که باید توسط پزشک انتخــاب و تجــویز شــود و دوره معمــولآنتی بیوتیک هادرمان توسط درمان چهارده روز میباشد.

سیفیلــــیس

( و غیرجنســی انتشــاربیماری هــای آمیزشی است و در دو شــکل جنســی )باکتریاییسیفیلیس یک بیماری عفونی منتقل می شود. همچنین از مادر به نوزاد و ازپوستمی یابد. این بیماری در اثر تماس مستقیم با

آلوده منتقل می شود. این بیماری در صــورت درمــان نشــدن می توانــد ســبب زمینگــیر شــدنخونطریق (ترپونمــا پالیــدوم گونــه )ترپونما از جنس اســپیروکتی آنها شود. بــاکتری عامــل این بیمــاری مرگافراد یا

است.

اسـت. توصـیه می شـود تمـام زنــانکِشت میکـروب( و VDRL )آزمایش خونروش تشخیص این بیماری این آزمایش خون را بدهند.باردار

روش های انتقال

و مهبلی(، اسـتفاده از سـرنگ و سـوزن مشــترک، ازمقعدی، آمیزش دهانی با فرد بیمار )آمیزش جنسی آلوده.خونمادر به نوزاد، و از طریق انتقال

پیشگیری

الزم اســت. ابتالی شــریک جنســی بــهآمــیزش جنسی در تمــام مــدت التکس کانــدوماســتفاده از سیفیلیس همیشه واضح نیست.

مراحل سه گانه

-مرحله اولیه )شانکر( * ۱

روز پس از ورود بــاکتری بــه بــدن، زخم۹۰ تــا ۱۰ روز اســت. ۲۱ سیفلیس به طـور متوسـط دوره کمونً کوچک نرم، گرد و بدون دردی ایجاد می شود.به این زخم جلدی شانکرمی گویند .شــانکر تناســلی معمــوال یکی است و شانکرهای غیر تناسلی روی لبها و حفره دهان دیده می شود . شانکر بــه صــورت یــک پــاپول ظاهر می شود که دچار نکروز شده و زخمی می گردد . این زخم از سه دهم سانتی متر تا دوســانتی مــتر اندازه دارد بدون درد بوده و سفت می باشد . قاعده ان دارای ترشح خفیف ســروز اســت . لبه هــای زخم برجسته , صاف وکامال واضح می باشــد . لنفادنوپــاتی ان بــدون درد , ســفت ومتمــایز بــوده هرگــز بــه هم

6نچسبیده و چرک نمی کند ودر عرض یک یا دوهفته ایجاد می شود.شانکر بدون درمــان درعــرض ســه تــا هفته با به جا گذاشتن اسکار بهبود می یابد . بیماری در سه چهــارم مــوارد بهبــود می یابــد و دریــک چهــارم

هفته بعد از ظهور شانکر عالیم بالینی مرحله دوم ایجادمی شود .6موارد ,

مثبت می شــوند .درصــورتیکه این تســت ها مثبتRPRوvDRLیک هفته بعد از ظهــور شــانکر , تســت های تائیــد می شـود .از دو تسـت اول در غربـالگری و کنــترل پاسـخ بـه درمـانFTAباشند با تست اختصاصی

منفی باشد ولی شواهد بالینی سیفلیس را داشته باشیم بــازRPRوvDRLاستفاده می شود . اگر دو تست او مثبت باشــد تــا اخــر عمــر این تســتش مثبت خــواهFTA اســتفاده می کــنیم .بیمــاری کــه FTAهم از

ماند .این تســت در صــد درصــد ســیفلیس ثانویــه مثبت اســت .مثبت شــدن مــرزی ان در حــاملگی شــایع شـایع بـوده و در تقریبـا سـی درصـد افرادطـبیعی دیـدهVDRLمی باشد. ضمناواکنش دهی ضعیف تست

می شود

( راش-مرحله ثانویه )پدید آمدن ۲

هفته پس از ظهور شانکر بیماری به شکل راش در یک یا چند منطقه از۱۰ تا ۴در صورت درمان نشدن، پوست نمایان می شود. ممکن است لکه های خشن کف دست یا پا پدید آید، یا به شـکل نقـاط برجسـته و

آبلــه بدشکل، یا جوش هــای پــر چــرک و ترکیــدنی )ماننــد آکنه هایترکیدنی، یا لکه های بزرگ نامنظم، و یا

( روی پوست ظاهر شود. سیفلیس مرحله دوم با ضایعات جلدی مخاطی , سندرم شبه انفلوانزا ومرغانــدی ان ــد . راش جل ــاقی می مان ــه ب ــا ده هفت ــه دو ت ــدون درد مشــخص می شــود ک ــیزه ب ــاتی ژنزال آدنوپ معموالدوطرفه ومتقارن اســت.در هنگــام شــروع ضــایعات تب مختصــر هســت یــا نیســت . راش ان غــیر التهابی و با شروع تدریجی بوده و تا مدت ها باقی می ماند . بدون درد یــا خــارش اســت . رنــگ ضــایعات مشابه گوشت تازه بریده یا یک ته رنگ مسی می باشد .شــایعترین نــوع ضــایعات ماکولوپــاپولر اســت کــه

ریش , مــوی ســرو مژه هــا بــوده و یــارویکچلیمعموالً در کف دست و پا می باشد .ممکن است همــراه سطوح مخاطی ظاهر شود . تمــام ضــایعات جلــدی ســیفلیس مرحلـه دوم , عفـونی هســتند .بنــابراین در

صورتی که نوع ضایعات را نمی دانید از لمس کردن انها پرهیز کنید .

هفته خود به خود از بین می رود و بیماری وارد مرحلــه ســوم۶ یا ۲راش در صورت درمان نشدن پس از می شود.

-مرحله نهفته )سیفیلیس درمان نشده( ۳

در این مرحله عالیم مرحله قبل ناپدید شده است ولی باکتری فعال اســت و بــه انــدام های داخلی صــدمه می زند. از جمله مغز، اعصاب، چشم، قلب و رگ های خونی، کبد، استخوان ها و مفاصل. ســیفلیس نهفتــه یعنی بیماری که تست ســرولوژیک او مثبت اســتولی بیمــاری فعــال نــدارد .طــول مــدت ســیفلیس نهفتــه

سال می باشد .4زودرس کمتر از یک سال و سیفلیس نهفته دیررس بیشتر از

در موارد نادری عوارض بیماری پس از ســال ها ظــاهر می شــود کــه می توانــد عــدم همــاهنگی در حــرکت یــا ســایر تغیــیرات روانی، دردهــای مبهم، تهــوعدمــانس پیش رونــده، کــوری شــدن، فلج، عضــله ها

باشد.…مکررتومورهایی در پوست، استخوان، کبد و

عوارض

برابر افزایش می دهد. ۵ را تا ایدزابتال به سیفیلیس خطر بروز خطر به دنیــا آمــدن نــوزاد مــرده یــا مــرگ نــوزاد پس از تولــد در مــادران بــارداری کــه ســیفیلیس

درمان نشــده دارنــد وجــود دارد.ســیفلیس مــادرزادی هم ممکن اســت در این حــال اتفــاق بیفتــد . میکرب سیفلیس هر زمانی از حاملگی می تواند از جفت رد شود . درمان کافی مادر قبل از هفته

ممکن اســت مــادر را۱۸شانزده حاملگی معموالً مانع عفونت جنین می شود .درمان بعد از هفتــه ــد ولی مــانع ایجــاد عــوارض در جــنین نمی شــود . عالیم ســه گانــه هوچینســون یعــنی معالجــه کن

, پاتوگنومونیــک ســیفلیس مــادرزادی۸دندان های هوچینسون , کــراتیت بینــابینی , و کــری عصــب دیررس می باشد .

درمان

قبل ازدرمان داشته باشند . بهترین شــاخصPRPبیمارانی که تحت درمان قرار می گیرند بایدیک ازمایش موفقیت درمان افت تیتر این ازمون است . برخالف تشخیص سیفیلیس، درمــان آن ســاده تــر اســت. در

جهت درمان کــافی اســت. افــرادی کــه بــهپنی سیلینطی مراحل اول، دوم و نهفته اول تزریق دوزواحد

،داکســی ســایکلینپنی سیلسن حساسیت دارند و حاملــه هم نیســتند از آنــتی بیوتیک هــای خــوراکی مثــل هفته سود می برنند۲ برای مدت اریترومایسین و یا تتراسایکلین

بیمارانی که در مرحله نهفته دیررس تشخیص داده می شوند و یا مرحله بندی برای آنهاامکان پذیر دوز پنی یلین به فاصله یک هفته دارند ۳نیست، نیاز به تزریق

در بیمارانی دارای نوروسیفیلیس )درگیری سیستم اعصاب مرکــزی( هســتند؛ تزریــق وریــدی پــنی روز مــورد نیــاز اســت. یــک رژیم درمــانی جــایگزین دیگــر۱۴ تــا ۱۰ ساعت برای ۴سیلین جی هر

۱۰ بار در روز برای مدت ۴ پروبنیسیدتزریق پنی سیلسن یکبار در روز به همراه مصرف خوراکی روز می باشد ۱۴تا

ســــوزاک

است که از طریــق تمــاس جنســی منتقــلبیماری جنسیسوزاک، گنوره التهاب گنوکوکی مجرای ادراری روز پس از تماس جنســی بــا فــرد آلــوده ترشــحات۲-۷ می باشد. در مردان گنوکوکمی شود و عامل آن

چرکی از مجرای ادرار خارج شده و میزان دفع ادرار نیز افــزایش وهمچــنین در هنگــام ادرار مقــدار کمی خون از مجاری ادرار خارج شده و مقدار باقی مانده در مجاری بــه صــورت خــون لختــه شــده از مجــاری ادرار خارج می گردد. درصد کمی از مردان بدون نشانه بالینی هستند. در خانمهــا پس از آلـودگی، التهــاب

بوجود آمده که در بیشتر موارد بــدون نشــانه اســت ولی در بــرخی از خانمهــا پس از نــزدیکی َرِحم ٔ دهانهترشحات غیرعادی یا خونریزی وجود دارد.

لوله هــای رسیده و باعث التهاب رحم، َرِحم به عادت ماهانهدر بیست درصد از موارد، عفونت در مراحل حــاملگی خــارج از رحم و یــا نــازایی می شود که گاهی چنین حــالتی منجــر بــه لگن و برخی نواحی زهدان

می شود.

ممکن است در اثر تماس جنسی مستقیم با ترشحات بــالغین آلــوده، دچــاربلوغدختران در سنین قبل از عفــونت گنوگــوکیالتهاب گنوکــوکی مهبــل و رحم شــوند. نــوزادان و نــدرتاً بــالغین ممکن اســت مبتال بــه

نابینــایی شوند که اگر به سرعت و به مقــدار کــافی درمــان نشــوند ممکن اســت منجــر بــه ملتحمه چشم گردد. در صورتیکه آلودگی به صورت سیستمیک در بدن پخش شود منجر به درگیری مفاصــل و پوســت وــد گاهی بندرت قلب و پرده های مغزی می شود. در صورتیکه درمان آلودگی و التهاب مفصلی به تأخیر افت منجر بــه ضــایعات دائمی مفصــلی می شــود. التهابهــای غــیرگنوکوکی مجــاری ادراری - تناســلی و التهــابــا چرکی مخاطی رحم که ممکن است با عوامل دیگر غیر از گنوکوک ایجاد شده باشند، در اغلب مــوارد ب

عفونت گنوکوکی همراه بوده و تشخیص بالینی سوزاک را دچار اشکال می کند.

رنگ آمیزی شــده بــادستگاه تناسلیتشخیص بیماری از طریق آزمایش میکروسکوپی گسترش ترشحات روش گرم یا کشت این ترشحات در محیطهای اختصاصی کشت صورت می گیرد.

حداکثر شیوع این بیماری در طبقات اقتصادی پائین جامعه وجود دارد.

در حال حاضر موارد مقاوم به داروهای قدیمی افزایش یافته است و داروهای جدید تنهــا کــاربرد درمــانیدارند.

.مخزن: انسان تنها مخزن شناخته شده این عامل عفونی استاین زمان نزد موارد درمان نشــده بیمــاری ممکن اســت بــرای ماه هــا ادامــه داشــتهواگیریٔ دوره :

باشد. چند ساعت بعد از شروع درمان مؤثر، واگیری خاتمه می یابد. پیشــگیری: مبتــنی بــر رابطــه جنســی ســالم می باشــد. جهت جلوگــیری از ابتال در اشخاصــی کــه

اسـتفاده شـود. اقــداماتکانـدوممشکوک به آلودگی بـه این بیمــاری می باشـند حتمـاً بایسـتی از دیگری که خاص پیشگیری از ابتال بــه ســوزاک اســت مثــل پیشــگیری داروئی در چشــم نــوزادان و توجه به تماسهای بیماران مبتال به سایر بیماریهای عفــونی نــیز اجــرا می گــردد. ترشــحات بیمــار و

شود. گندزداییاشیایی که به آنها آلوده شده اند بایستی اســهال کبدی روده بــزرگ و گــاهی انگل عفــونتآمیبیاز )اسهال خونی آمیبی( عبارت است از یک .

آمیبی در تمام دنیا وجود دارد اما در کشورهای در حال توسعه شــایع تر اســت . بســیاری از افــراد،ــتی خصوصاً کسانی که در آب و هوای معتدل زندگی می کنند، این انگل را دارند بدون این که عالم داشته باشند. عالیم وقتی ظاهر می شوند که انگل بــافت روده بـزرگ را مــورد تهـاجم قـرار دهـد.

عالیم ممکن است خیلی مبهم باشند.

عالیم شایع

گاهی هیچ عالمتی وجود ندارد.

وجــودیبوستاسهال متناوب همراه با اجابت مزاج بد بــو. در مــراحل اولیه ، غالبــاً قبل از اســهال دارد.

گاز و نفخ شکم دل پیچه و حساسیت شکم به لمستب گاهی مخاط و خون در اجابت مزاج خستگی گرفتار شده باشد: کبددردهای عضالنی اگر درد در ناحیه کبد و سمت راست شکم پوست ها و چشمگاهی زرد شدن لرز شدید کاهش وزن

علل

حمــام ، و تمــاس سوسک ، که توســط پشــه ، آنتاموبــا هیســتولیتیکایک انگل میکروســکپی به نــام عبارتند از: عفونتمستقیم با دستمال یا غذای آلوده به مدفوع انتقال می یابد. شایع ترین منابع

.آلودگی در افرادی که با غذا سروکار دارند معیوب بودن لوله کشی هتل یا کارخانه.سبزیجات یا میوه های خامی که با کود انسانی پرورش یافته انــد یــا در آب آلــوده شســته شــده اند

عوامل افزایش دهنده خطر مسافرت به مناطق با زیرساخت های بهداشتی نامطلوب

زندگی در مؤسسات نگهداری مختلف مثل خانه سالمندان و غیره

پیشگیری

دستان خود را به طور مرتب بشویید، خصوصاً قبل از غذا خوردن اگــر در منطقه ای هســتید که غــذا و آب ممکن است در آنجا آلوده باشد، اقدامات زیر ضروری هستند:

دقیقه بجوشانید. 5آب آشامیدنی را برای مسواک کردن و شستن دندان ها از آب شیر اســتفاده نکنیــد و مــراقب باشــید هنگــام حمــام

کردن آب قورت ندهید. ، یا صدف خــام ، یــا هرگــونه محصــول لبــنی مشــکوک ماهیاز خوردن میوه با پوست یا سبزیجات

، کره و غیر( خودداری کنید. شیر)بستنی ،

عواقب مورد انتظار هفته با درمان خوب می شود. در مواردی که 3در اکثر موارد بدن عارضه ، اسهال آمیبی در عرض

فرد به صورت حامل بیماری در آمده است ، هیچ عالمتی ممکن است وجود نداشته باشد. درموارد شدید، امکان دارد اسهال خونی شدید بروز کند که نیاز به درمان در بیمارستان وجود دارد.

عوارض احتمالی

التهاب پرده صفاق که سطح حفره شکم را می پوشاند. پریتونیت( کبد یا آبسه هپاتیت آبسه ریه قلبعفونت پرده دور آبسه مغز درمان

اقدامات تشخیصی ممکن است عبارت باشند از آزمایش مدفوع و خون ؛ *سی تی اسکن در موارد و در صورت لزوم ، نمونه برداری کبدشک به گرفتاری

ــزاج و قبل از در مورد بهداشت شخصی بسیار مراقب باشید. مرتب حمام کنید و پس از اجابت مدست زدن به غذا یا مواد غذایی دستان خود را با آب گرم و صابون بشویید.

.در مواردی که آبسه کبد وجود دارد، جراحی ممکن است ضروری باشد

داروها

تجویز شوند. دیلوکسانید، یا پارومومایسین یا یدوکینول )یا هر دو(، مترونیدازولامکان دارد به وجود آمده درالکترولیتامکان دارد جایگزینی مایعات از دست رفته برای درمان اختالل آب و

اثر اسهال ضروری باشد.

فعالیت در زمان ابتال به این بیماری

به هنگام حمله حاد اسهال در رختخواب استراحت کنید. فعالیت در زمان ابتال بــه این بیمــاری هــای عــادی خود را وقتی آغاز کنید که تب رفع شودواسهال روبه بهبودگذارد

رژیم غذایی

رژیم غـــــذایی شـــــامل غـــــذاهای نـــــرم و تـــــدریجاً از ســـــر گـــــرفتن رژیم غـــــذایی عـــــادی . درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟

.اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان عالیم اسهال آمیبی را دارید :اگر یکی از موارد زیر هنگام درمان رخ دهد

o ساعت طول بکشد. 24دل پیچه بیش از o در اجابت مزاج بیشتر شود. خوناسهال یا o .استفراغ آغاز شودo آغاز شود یا زردی به وجود آید )زردی پوست یا چشم ها) کبددرد در ناحیه o .بثور پوستی ظاهر شود

شرح بیماری

اسهال خونی باکتریایی )شیگلوز( عبارت است از یک عفونت باکتریایی در الیه های سطحی پوشاننده ها. این بیماری در اثر تماس نزدیک فردی است و به صورت همه گیری رخ می دهد. ازرودهجدار داخلی

روز طول می کشد. 1-4زمان ورود باکتری ها تا ظهور عالیم

عالیم شایع

دل پیچه

تب بار اجابت مزاج آبکی در روز 30 یا حتی 20 تا اسهال وجود خون ، مخاط ، یا چرک در مدفوع تهوع یا استفراغ دردهای عضالنی . گاهی در شروع بیماری ، شمارش گلبول های سفید کمتر از حد طبیعی است

علل تهاجم می کند. این باکتری معموالً از طریق دست ها،روده بزرگ که به جدار شیگال به نام باکترییک نوع

غذا، یا آب آلوده ، از یک فرد به فرد دیگر انتقال می یابد. عوامل تشدید کننده بیماری

مسافرت به کشورهای خارجی محیط زندگی شلوغ یا غیر بهداشتی

پیشگیری

.دستان خود را پس از اجابت مزاج و قبل از دست زدن به مواد غذایی بشویید .هر کس که عالیم اسهال خونی باکتریایی را دارد جداسازی نمایید لباس های آلوده و ملحفه جات را در سطل های پوشیده و پر از آب و صابون قــرار دهیــد تــا زمــانی

که بتوان آنها را جوشاند.

عواقب مورد انتظار روز قابل معالجه است . اغلب عفونت های شـیگالیی خفیف هسـتند و درمـان 7با درمان معموالً در عرض

ــدن ــاد از ب جدی احتیاج ندارند. البته در موارد شدید، اگر درمان موفقیت آمیز نباشد، از دست رفتن آب زیممکن اســـــت مرگبـــــار باشـــــد )خصوصـــــاً در شـــــیرخواران و کودکـــــان کم ســـــن و ســـــال (.

عوارض احتمالی

کم آبی بدن به طور خطرناک ، خصوصاً در کودکان ،ــدن باکتریدر موارد نادر ها ممکن است از مجرای گوارش به خون وارد شوند و سایر اعضــای ب

و مفاصـل . این حــالت شـاید به شــوک وقلب، یــا کبد، کیسه صـفرا ها، کلیهرا درگیر سازند، مثل مرگ بیانجامد.

درمان

ــدفوع باشــد. *اطالع از اقدامات تشخیصی ممکن است شامل بررسی آزمایشی و کشت نمونه مــده بروز همه گیری بیماری و نیز آشنایی به نواحی بومی می تواند در رسیدن به تشــخیص کمک کنن

باشد. .درمان شامل جایگزینی مایعات از دست رفته ، غذای کم حجم ، و نیز گاهی دارو می شود .بیمار را از بقیه جدا نمایید .برای تخفیف درد، یک صفحه گرم کننده یا شیشه آب داغ را روی شکم قرار دهید .بیمار باید مرتباً مایعات دریافت کند بستری کردن بیمارانی که شدیداً مــریض احوالنــد )خصوصــاً کودکــان کم ســن و ســالی که کم آبی

دارند(. بیمار جدا از بقیه بســتری می شــود و مایعــات تکمیلی از راه ســرم به وی رســانده خواهــدشد.

داروها

تجویز شود. آنتی بیوتیکامکان دارد از مصرف ترکیبات ضد اسهال خودداری کنید مگر اینکه بــا نظــر پزشــک تجــویز شــده باشــند. این

ترکیبات ممکن اسـت بیمــاری را طـوالنی کننـد. اگــر تــا کنــون مــورد اسـتفاده قــرار می گرفته انــدبالفاصله مصرف آنها را متوقف کنید.

فعالیت در زمان ابتال به این بیماری روز پس از رفع تب ، اسهال ، و سایر عالیم ، استراحت در رختخواب ضروری است مگر برای 3تا حداقل

توالت . البته پاها را در رختخواب باید مرتباً ورزش داد.

رژیم غذایی

مایعات یا جامدات نرم تا زمانی که اسهال متوقف شود، سپس رژیم عادی .

درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟

.اگر شما یا کودکتان عالیم اسهال خونی باکتریایی را دارید :اگر یکی از موارد زیر هنگام درمان رخ دهد

oدرجه سانتیگراد یا بیشتر 9/38 تب oسردرد، یا گوش درد گلو درد ،o تنگی نفس یا سرفه شدیدo در خلط سینه خونرگه o درد یا تورم شدید شکمo خونریزی گوارشی از مقعدo درد در ساق پا یا تمام پا

o تورم مفاصلo ــا خشــکی چشمعالیم کم آبی بدن )بی حالی ، فرورفتگی (پوست ها، کاهش وزن ســریع ، ی

ظاهر شوند

کزاز یک بیماری باکتریایی جدی است که منجر به سفتی عضالت جونــده دیگــر عضــالت می شــود. بیمــاریــا دیگــر زخم هــا منجر به گرفتگی عضالنی شدید و مشکل تنفسی و نهایتاً مرگ می گردد. یک زخم، پارگی ی

کلســتریدیوممنجر به یک عفونت کزاز تولید کننده سم در افراد غیر ایمن می شــود. اســپور بــاکتری کــزاز، ، معموالً در خاک دیده می شود. در صورت قرار گرفتن باکتری در یک زخم ، تولیــد ســم کــرده کــه بــاتتانی

عملکرد اعصاب و عضالت تداخل می نماید.

شرح بیماری

ــانی در درون کزاز به واسطه یک سم عصبی بسیار قوی ناشی از رشد باکتری غیر هوازی کلستریدیوم تت بافتهای نکروزه شده در زخمهای کثیف یا آلودگی بند ناف ایجاد می شود. مخزن عامل کزاز محیط اســت و قابل انتقــال از یــک فــرد بــه فــرد دیگــر نیســت. در کشــورهای توســعه یافتــه این بیمــاری عمــدتا افــرادــاکتری مولــد این بیمــاری در بزرگسال را مبتال می کند زیرا جوانان بر علیه این بیماری واکسینه شده اند. ب

ــزخاک و کود یافت می شود و در زخم بدن وارد شده و تکثیر می یابد و سم آن در امتداد اعصاب به مراک می رسد. مغزی و نخاعی

عالیم بیماری

عالیم اولیه بیماری کزاز ناراحتی و بی خوابی است. بــه زودی عضــالت فــک و زبــان تشــنج پیــدا می کنــد و بیمار قدرت باز کردن دهان را برای حــرف زدن نداشـته و جویــدن غـیر ممکن می شـود. بــه دنبــال تشــنج عضالت فک و زبان ، عضــالت سـر و صــورت ، گــردن ، سـاعد ، دســت و پــا و بــاالخره کمــر نــیز متشــنج می شود. تشنج عضالت صورت سبب پیدایش قیافه خنــدان بــه نــام لبخنــد کــزازی و تشــنج عضــالت کمــر

درجــه اســت. 38موجب خمیدگی آن به جلو می شود. این تشنجات دردناک هستند. تب مختصر در حدود

بیماری کزاز از چند روز تا چند هفته طــول می کشــد و بــاالخره تشــنج عضــالت تنفس بــاعث مــرگ بیمــار نرســیدهســلولهای عصــبیمی شود. معالجه با سرم ضد کزاز در صورتی موثر است که سم میکروب بــه

باشد. بعالوه عضالت قفسه سینه ، شکم و پشت نیز ممکن است دچــار گــرفتگی شـوند. گــرفتگی شــدید عضالت تنفسی منجربه تنفس مشکل برای بیماران می گردد. عالئم و نشانه های کزاز در هر زمانی ) چند

هفتــه15 روز تــا 5روز تا چند هفته ( بعد از صدمه ظــاهر می شــوند. دوره نهفتگی بــرای این بیمــاری بین روز می باشد. 7می باشد. میانگین دوره نهفتگی

علل

باکتریها )کلستریدیوم تتانی ( که تقریبا همه جا ، بویژه در خاک ، کود و گرد و غبار وجود دارند. باکتریها از جمله سوختگیها یا زخمهای سوراخ شده وارد شوند.پوستممکن است از طریق هر گونه شکاف در

به اعصابی می روند که انقباض عضالت را کنترل می کنند و باعث اسپاسم باکتریهاسموم حاصل از

می گردند. تشنجعضالنی و

عوامل تشدید کننده بیماری

دیابت شیرین سال 60افراد باالی فقدان واکسیناسیون روزآمد شده علیه کزاز هوای گرم و مرطوبمکان هــای شــلوغ یــا غیربهداشــتی به ویــژه در مــورد

نوزادان متولد شده از مادران واکسینه نشده .استفاده از داروهای خیابانی که با سوزن ها و سرنگ های ناپاک تزریق می شوند سوختگیها ، زخم های جراحی و زخمهای پوستی

پیشگیری

درمان در استرس ، کم اثر و ناکارا می باشد. کزاز ممکن است علیرغم درمان، کشنده باشــد. در ایــاالت مورد بروز ساالنه بیماری جزء بیماریهای نــادر محســوب می شـود. یــک تعـداد کمی از100متحده با حدود

را بــرواکسیناســیونبیماران نهایتاً می میرند. بهترین راه مقابله با کزاز پیشگیری اســت. بــرای پیشــگیری مــاهگی شــروع می شــود و بــا2 بــار واکســن زدن اســت که در 3ضد کزاز انجام دهیــد. این امــر شــامل

سـال ادامه می یابــد. ممکن اسـت در هنگــام 10 سـالگی و سـپس هــر 5 مــاهگی ، 18دوزهای یادآور در آسیب یک دوز یادآور دیگر الزم باشد.

واکسن کزاز

شبه سم کزاز ، سم کزاز غیر فعال شده در فرم آلدئید است که جهت افزایش قدرت آنتی ژنیک در نمک آلومینوم جذب سطحی شده است. این ماده پایدار است و می تواند حرارت اتاق را برای ماهها و حرارت

درجه را برای چند هفته بدون کاهش قابل توجهی در قدرت تحمل نماید. این ماده باعث تولید نوع37 خاصی از ضد سم می شود که سم را خنثی می کند. ضد سمی که توسط واکسیناسیون مادر از طریق

بند ناف به جنین منتقل می شود و می تواند از کزاز نوزادی جلوگیری نماید.

پیشگیری از کزاز نوزادان توسط ایمنسازی زنان با شبه سم کزاز

برنامه مناسب برای محافظت نوزادان بر علیه بیماری کزاز از طریق ایمنسازی مــادران آنهــا بســتگی بــه سابقه ایمنسازی در بین زنان دارد. زمانی کــه زنــان در ســن بــاروری قبال توســط واکســن شــبه کــزاز در دوران کودکی و یا بلوغ ایمن نشده اند استفاده از جدول واکسیناســیون شــبه کــزاز بــرای زنــان در ســنین باروری از بیشترین اهمیت برخوردار است. هرکشور بایستی گــروه ســنی زنــان در ســنین بــاروری را بــر اساس الگوهای باروری محلی و وجود منابع تعیین کند. در آینده زنــان بیشــتری در ســنین بــاروری مــدرک

دال بر دریافت واکسن کزاز در اوایل کودکی یا سنین مدرسه را دارا خواهند بود.

چه زمانی به درمان نیازمندیم؟

ســال گذشــته دوز یــادآور کــزاز را5وجود یک زخم عمیق و کــثیف در حــالی کــه شــما حــداقل در .1دریافت نکرده اید و یا وضعیت واکسیناسیون خود مطمئن نیستید.

سال گذشته دوز یادآور کزاز را دریافت نکرده اید. 10وجود هر گونه زخم در حالی که شما طی .2غربالگری و تشخیص .3 پزشک کزاز را براساس معاینه فیزیکی و عالئم و نشانه هایی نظیر اسپاســم عضــالنی، گــرفتگی و.4

درد تشخیص می دهد. تستهای آزمایشگاهی عموماً در تشخیص کزاز غیر مؤثر هستند.

درمان

ــلTIGدرمان شامل مصرف یک ضد سم نظیر می باشد. هر چند ضد سم تنها می تواند سموم غیر متص خــوارکی یــاآنــتی بیوتیکبه بافت عصبی را خنثی نماید. پزشک ممکن است برای مقابله با بــاکتری کــزاز

، از عفونت آتی با کزاز جلوگیری می نمایـد. عفـونت کــزازواکسن کزازتزریقی تجویز کند. همچنین تجویز نیازمند یــک دوره طــوالنی درمــان در یــک مرکــز بهداشــتی می باشــد. داروهــایی جهت آرام بخشــی و فلج عضالنی تجویز می شوند که در این صورت شـما نیازمنــد روشـهای حمــایتی از مجــاری هــوایی می باشـید.

درمان معموال شامل سه حالت زیر است:

.آزمونهای تشخیصی می توانند شامل بررسیهای خونی و کشت در آزمایشگاه باشند ــاریک و ســاکت . درمــان ممکن اســت شــامل اســتفاده از لوله هــای بســتری شــدن در یک اتــاق ت

تنفسی ، تأمین مایعات داخل وریدی و داروها باشد. جراحی برای برداشتن بافت دچار عفونت

اکثر موارد بیماری کزاز شدید بوده و علی رغم درمان منجــر بــه مــرگ می گــردد. مــرگ اغلب در اثــر انقباض مجاری هوایی، عفونتهای تنفســی و اختالل در سیســتم عصــبی خودکــار رخ می دهــد. سیســتم عصبی خودکار قسمتی از سیستم عصبی است که کنترل عضالت قلبی، عضالت غیر ارادی و غــدد را بر عهده دارد. بیماران بهبـود یافتـه از کـزاز گـاهی بــه مشــکالت روانی مبتال می شـوند و بــه مشــاوره

روانپزشکی نیازمند می گردند.

داروها

ضد سمها برای خنثی کردن سم عصبی شل کننده های عضالنی برای کنترل اسپاسمها خواب آورها برای تسکین اضطراب ضد تشنجهاآنتی بیوتیکها

وبـٌــــــا

وبا یکی از بیماریهای واگیر عفونی است که فقط در انسان ایجاد بیماری می کند. عامل بیماریزایی وبا روده کوچک به نام ویبریو کلرا است و این بیماری در اثر سم تولید شده از این باکتری که در باکترییک

تکثیر می یابد، ظاهر می شود. این بیماری چون اولین بار در منطقه ای به نام التور در آفریقا پیدا شد، به آبهایاین نام مشهور می باشد. عامل بیماری مدت زیادی در آب زنده می ماند و در مناطقی که سطح

آن باال است، بیشتر شایع است و بیشتر عامل بیماریزا از طریق مدفوع و فاضالب قابلزیر زمینیانتقال است.

خصوصیات عامل بیماریزا

باسیلهای گرم منفی بی هوازی اختیاری در گروهی که شــامل خــانواده ویبریوناســه اســت قــرار دارنــد. از جنسهای مهم این خانواده ویبریو و آئروموناس می باشند. باکتریهای متعلق به جنس ویبریو خمیده بــوده و

( عامل بیماری وبا می باشد.Vibrio Choleraاغلب غیر بیماریزا هستند. گونه مهم بیماریزا ویبریو کلرا ) درجـه سـانتیگراد در65 و فراوان مشـخص می شـود. ویـبریو کلـرا در گرمـای اسهال آبکیاین بیماری با

میلیگرم0.6 با غلظت کلر دقیقه کشته می شود و در آب جوش ظرف چند ثانیه از بین می رود. 30مدت در لیتر ، این باکتری را از بین می برد.

عالیم بالینی

بیماری وبا دارای دو مرحله است.

مرحله تخلیه ای

بیمار ناگهان دچار اسهال آبکی ، پرفشــار و بــدون درد می شــود و انــدکی بعــد اســتفراغ روی می دهــد. در سـاعت24 سی سـی بــه ازای هـر کیلـوگرم وزن بـدن در 250موارد شدید ممکن است حجم مـدفوع از

وخـون و صـفرا بار در روز مــدفوع داشـته باشـد. مـدفوع در این بیمـار ، فاقــد 40بیشتر شود و بیمار تا خاکستری رنگ )نمای آب برنجی( و دارای بوی غیر زننده می باشد.

مرحله روی هم خوابیدگی عروق )کالپس)

درصد وزن3 - 5به زودی به علت کم شدن آب بدن ، بیمار وارد این مرحله می شود. با از دست دادن درصد وزن بدن ، ضعف و سرگیجه دیده می شود. کاهش بیش از5 - 8طبیعی بدن ، تشنگی و با کاهش

درصد وزن بدن ، منجر به ترشح کم ادرار و گاهی قطع کامل ادرار ، نبض ضعیف ، چشمهای گود10 رفته ، پوست چروکیده ، شکم فرورفته ، گرفتگی عضالنی به علت اختالالت در میزان الکترولیتهای بدن

و در شیر خواران فرورفتگی مالج و در نهایت خواب آلودگی و مرگ می شود.

راههای انتقال

تماس مستقیم

این بیماری به ندرت از طریق دستهای آلوده ، تمــاس بــا مــواد مــدفوعی و اســتفراغ بیمــاران ، ملحفــه ولوازم آلوده منتقل می شود.

تماس غیر مستقیم

از طریق آب آلوده به مدفوع انسان ، منابع آب حفاظت نشده ، غذای آلوده ، سبزیجات و میوه های آلودهو یا شسته شده با آب آلوده ، شیر آلوده و بستنی تهیه شده از منابع غیر مطمئن.

مخزن و منبع بیماری

انسان تنها مخزن وبا است که به صورت بیمار یا حامل است و منبع بیماری ، اسهال و اسـتفراغ بیمـارانو حامالن بیماری می باشد.

دوره کمون

وارد شده بــه بــدن فــردباکتریدوره کمون این بیماری ممکن است خیلی کوتاه بوده و بستگی به مقدار روز و از چند ساعت تا چند روز گزارش شده است. 2 - 3دارد. متوسط دوره کمون

دوره واگیری

تا زمانی که بیمار در مدفوع خود ویبریو کلرا دفع نماید، می تواند برای محیط آلوده کننده باشد. افرادی که عفونت مزمن کیسه صفرا دارند می توانند به عنوان حاملین به ظاهر سالم در انتشار بیماری دخالت

مناسب درآنتی بیوتیککنند. در این افراد ممکن است بطور متناوب کشت مدفوع مثبت شود. دادن کوتاه کردن این دوره می تواند نقش داشته باشد.

عوامل مربوط به میزبان

سن و جنس شیوع

بیماری در هر دو جنس و در همه سنین دیده می شود. در مناطق بومی کودکان نسبت به بزرگترها بیشتر از شــیر مــادر ، کمــتر از بچه هــایایمــنی اکتســابی ســال بــه علت 2مبتال می شوند. ولی در کودکان زیــر

بزرگتر است.

اسیدیته معده

، ابتال به بیماری وبا را افزایش می دهد. اسید معدهبیماریها یا داروهای کاهنده

ایمنی زایی

یک بار ابتال به بیماری ، ایمنی طبیعی دائمی ایجاد می نماید.

گروههای خونی

کمــترین خطــر ابتال را داراAB بیشترین ابتال به بیماری وبا و افراد با گــروه خــونی Oافراد با گروه خونی هستند.

درمان

ors را توصیه کــرده اســت. مصــرف orsسازمان بهداشت جهانی ، مصرف ترکیب مایع درمانی خوراکی حتی در شیر خواران بدون خطر است به شرط این که با مصرف شیر مادر یا آب همراه باشد.

راههای پیشگیری

چون بیماری بیشتر از طریق آب آلوده شیوع می یابد، سعی کنیم برای نوشــیدن آب ، شستشــوی ظروف ، خوردن سبزیجات از آب لولــه کشــی کلــردار اســتفاده کــنیم. در غــیر این صــورت آب را

بجوشانیم و پس از سرد شدن مصرف کنیم.سبزیجات و میوه ها را قبل از مصرف با محلول پرکلرین گندزدایی و پس از شســتن بــا آب ســالم

مصرف کنیم..از خوردن ماهی خام یا کم پخته که از آب آلوده گرفته شده، اجتناب کنیمبه دیگران توصیه کنیم از شنا کردن در استخرهای عمومی و از خوردن آبمیــوه و ســاندویچ یــا هــر

غذایی که احتمال داده می شود آلوده باشد، جدا خودداری کنند.

ــروس ــک وی ــر ی ــیردار در اث ــی و واگ ــری، ویروس ــونی، مس ــاری عف ــرخک یــک بیم از خــانوادهRNAس پارامیکسوویریده ایجاد می شـود. توسـط ترشـحات تنفسـی گسـترش پیـدا می کنـد. کـه بیشـتر در اطفـال خردسال دیده می شود، شاید بیشتر کودکان قبل از ورود به کودکستان به این ناخوشــی مبتال شــده باشــند ولی این احتمــال وجــود دارد کــه عــده ای در دوران کودکســتان یــا دبســتان بــدان مبتال می آینــد ســرخک درــروز کودکان خردسال )از شش ماهگی تا دو سالگی( سبک تر می باشد ولی بعد از آن بصورت شــدیدتری ب

می کند. قبل از تهیه واکسن و تزریق آن ، همه کودکان به این بیماری مبتال می شدند.

عالیم بیماری

در صورت دیدن سرفه ، توکسیک ، تب کم شدت و دیدن راش بر روی صورت و تنه و اندامها باید به بیماری سرخک مشکوک شد. که این راشها بعدا بصورت لکه های قهوه ای در می آید. بیماری سرخک

شدیدا مسری است و سرایت آن اغلب بطور مستقیم یعنی از راه تماس صورت گرفته و کمتر اتفاق می افتد که بیماری بطور غیرمستقیم یعنی بوسیله اسباب بازی و وسائل بکار رفته بیمار به دیگر کودکان سرایت کند. علت آن این است که میکروب سرخک در خارج از محیط بدن استقامت کمی دارد. دوران

روز بعد از این که19 تا 8 روز( است یعنی افراد سالم 12 روز )بطور متوسط 19 تا 8نهفتگی مرض به بیماران نزدیک شده و تماس گرفتند عالئم بیماری را هویدا می سازند. در دوره نهفتگی معموال عالمت

مهمی وجود ندارد. ممکن است در اخر دوران نهفتگی مختصر تبی وجود داشته باشد. ویروس در خونبیماران و ترشحات گلو و بینی و چشم آنان وجود دارد.

برخالف تصور عوام ، سرخک بو ندارد یعنی سرعت انتشار آن در نقاط دور دست شدید نیست. در بیمارستان از یک تخت به تخت دیگر به توسط پرستار و پزشک یا خود بیماران می تواند انتقال یابد،

انتقال آن از یک اطاق به اطاق دیگر نیز امکان پذیر است ولی انتقال از یک عمارت به عمارت دیگر و از همسایه به همسایه دیگر نادر است و بعبارت دیگر اگر مادر از یک طفل سرخکی در همسایگی خود دیدار کند نمی تواند ناخوشی را به فرزند خود پس از مراجعت در منزل انتقال بدهد برای اینکه عامل

سال در گروه فقرا5 تا 3بیماری بزودی در محیط خارج از بین می رود. تلفات سرخک بیشتر در اطفال با شرایط تغذیه و زندگی بد است. بیماری بیشتر در فصل سرما دیده می شود تمام ملل و نژادها به این

ناخوشی مبتال می گردند.

سرخک قبل از پیدایش عالئم بطور واضح و کامل ، مسری است ولی در دوران پوسته ریزی قابل سرایت نیست. در کالسها آموزگاران باید دقت کنند اطفالی را که دچار آبریزش بینی و چشم باشند و یا اینکه

سرفه و عطسه کنند اگر سابقه ابتال به سرخک نداشته بطور موقت از آموزشگاه خارج نمایند و سپس در منزل چگونگی بیماری آنها را تحقیق کنند در صورتی که عالئم سرخک تظاهر کند تا شانزده روز از

ورود آنان به کودکستان یا آموزشگاه ممانعت نمایند.

مراحل بروز بیماری

دوران پنهانی

روز طول می کشد و کودک12 تا 10 وارد بدن می شود و در بدن تکثیر پیدا می کند و ویروسدورانی که نشانه ای از بیماری ندارد.

مرحله یورش مرض )دوران آبریزش)

درجه سانتیگراد می رسد. در این زمان در دهان کودک در40در این دوران تب کودک شدید است و به مجاورت دندانهای آسیای پایین ، دانه های سفید رنگ مانند دانه های نمک برروی زمینه قرمز رنگ ظاهر

ساعت از بین می رود.18 تا 12می شود که آنرا دانه های کوپلیک می نامند. این دانه ها معموال در خالل فاصله بین شروع تب تا پیدایش شدن گلگونه ها را دوران یورش می نامند این دوره معموال سه تا چهار

روز طول می کشد ولی ممکن است کمتر باشد. مهمترین عالمت این دوره ناخوشی ریز آب از چشم و همراه می باشد. تب اشکال مختلف دارد گاهی5/39 تا 5/38 است که بیشتر موارد با تب سرفهبینی و

ساعت بعد از شروع تب در گوشه چشم2طفل خردسال در ضمن این تب تشنج و هذیان دارد. قریب در روی برآمدگی آن گاهی نقاط برجسته سفید رنگ دیده می شود، چشم ها و پلکها قرمز و برافروخته

و حلق ولوزه هااست و بیمار از نور ناراحت می شود )آماس ملتحمه و حتی قرنیه( در این موقع روی مخاط کام تورم و گاهی طاول های کوچک دیده می شود. غده های گردنی ممکن است کمی بزرگ شود.

ساعت از شروع مرض گذشت حالت مریض سنگین تر شده سرفه ، عطسه و ریزش24در هنگامی که اشک واضح تر می گردد ضمنا مبتال به سرفه خشک و خسته کننده است. گاهی سرفه با صدای خروسکی همراه می باشد و عالئم ریوی را طبیب می تواند درک نماید. سرفه مدتها پس از خواب شدن مریض نیز

ادامه می یابد. یک تا دو روز بعد از جمله بیماری دانه های برجسته و سفیدرنگی در داخل مخاط گونه مقابل اولین دندان آسیا دیده می شود و شبیه به خاک قندی است که در ناحیه پاشیده باشند و چون

مخاط دهان قرمز است بخوبی می توان آنها را مالحظه کرد و بیمار با نوک زبان هم می تواند آنها را حسکند گاه این دانه ها همراه پورپورا در سقف دهان می باشد )نشانه کوپلیک(

مرحله گلگونه ها

روز بعد از ظاهر شدن دانه های خاک قندی دانه های قرمــز رنگی در روی پوســت پیــدا می شــود.2قریب قبل از پیدا شدن این دانه ها معموال شب هنگــام همــان روز تب بــاال رفتـه و حــالت عمــومی مـریض بــدتر می شود. گلگونه ها هنگام شب در پشت گوش ظاهر شده سـپس در صـورت ، پیشـانی ، گـردن ، شـانه ، دست ها ، شکم و سرانجام در پاها منتشر می شود. گلگونه ها معموال روی تنه زیادتر بوده و در دست و پــا کم تر است دانه های سرخکی کمی برجسته و نرم بوده و قرمز رنــگ می باشــد، بــا فشــار انگشــت از بین رفته و مجددا ظـاهر می شـود، در فاصـله بین گلگونه هــا پوسـت سـالم اسـت در پشـت و کفـل لکه هـای

روز از بین می روند. ابتدا از صــورت پریــده و ســپس از6 تا 5سرخکی تیره تر می باشد، دانه ها در عرض تنها و در مرحله آخر از پاها محو می گردد ولی تا چند روز در روی بدن بیمار لکه های قهوه ای رنگی بعد از محو شدن گلگونه ها مشاهده می شود که ممکن است تا مدت زیادی پس از خاتمه بیماری برقـرار بمانــد.

روز پائین می آید و عالئم4 تا 3بعد از بروز بثورات عالئم عمومی تا حدی تخفیف می یابد و تب در عرض نزلـــــــــــــــــــــــــه بیـــــــــــــــــــــــــنی و چشـــــــــــــــــــــــــم از بین می رونـــــــــــــــــــــــــد.

دوران پوست ریزی )پیدایش دانه های سرخک)

روز پس از برآمدگی گلگونه ها پوست ریزی شروع می شود. پوسته هایی که می ریزند خیلی ریز6پنج تا بوده )آردی شکل( و ظاهرا پیدا نیستند ولی اگر دقت شود در صورت و تنه می توان تا حدی آنها را

تشخیص داد از طرفی اگر مالفه سیاهی زیر بیمار پهن کنیم پوست ریزی بخوبی آشکار خواهد شد. دانه ها ابتدا از قسمت فوقانی و طرفی گردن و پشت گوش شروع می شود و سپس به تمام صورت منتشر

ساعت به باالی قفسه سینه و به پشت و رانها و روز سوم به ساق پاها24می شود سپس در خالل انتشار می یابد. در این موقع تب کودک قطع می گردد. موقعی که دانه های سرخک محو می شوند رنگ

پوست در محل دانه ها قهوه ای رنگ می گردد و بعدا از بین خواهد رفت. گاهی اوقات سرخک شکل خونی)دانه های خونریزی( بخود می گیرد و سبب مرگ می شود.

عواقب مورد انتظار

بندرت سرخک مادرزاد هم دیده می شود که عاقبت وخیمی دارد. در افراد سالمند سرخک با بثورات زیاد سیاه ، آبله مرغانو حالت عمومی خوب همراه است. سرخک ممکن است یا بیماریهای دیگر مانند

و غیره همراه باشند. سرانجام یادآوری می کنیم که سرخک بیماری ضعیف کننده ای استدیفتری ، سرفه و کودک را برای ابتالی به سل و امراض دیگر آماده می سازد و گاهی اوقات هم عوارض سختی دربردارد

، خونریزی از بینی ، عوارضاسهال های وبایی شکلمانند ، ورم حنجره ، آماس گوش ، ورم مغز ، ششی ، چشمی )کوری( و عفونتهای متعدد ثانوی.

زیر فک و گردن بزرگ شود و همچنین اختالل گوارشیغدد لنفاویدر خالل بیماری سرخک ممکن است روز که از زمان4 تا 3 مخصوصا نزد شیرخواران دیده شود. اگر پس از استفراغ و اسهالبه صورت

پیدایش دانه ها سرخک گذشت و هنوز کودک تب دارد باید امکان پیدایش یکی از عوارض بیماری سرخکرا در نظر داشت.

سرخک یکی از بیماریهای خطرناک و ناراحت کننده است که نه فقط کودک را در دوران بیماری ناراحت می کند و خواب و آرامش او را برای دو سه هفته می گیرد، بلکه ممکن است کودک دچار عوارضی مانند

که ممکن است منجربه مرگ کودک گردد یا کودک دچار گوش درد چرکی و از همه بدترذات الریهانواع مبتال به عوارض مغزی شود و ضایعات همیشگی برای او به جا گذارد. یکی از عوارض شناخته شده و مهم بیماری سرخک کم شدن فعالیت مغز و هوش و استعداد فکری و ذهنی کودک است، بطوری که

ممکن است این ضایعه زمانی که کودک به دبستان و دبیرستان می رود، خودنمائی کند و کودک از نظر فراگیری عقب باشد. بنابراین وظیفه پدر و مادر است که به کودک در موقع خود واکسن سرخک تزریق

کنند.

راه سرایت بیماری

بیماری سرخک یک بیماری ویروسی بسیار مسری است. بدین ترتیب که کودک مبتال به ســرخک در موقــع و سرفه کردن همراه ترشحات دهان و بینی خود تعـداد زیــادی ویــروس بــه اطـراف خــود منتشــرعطسه

ساعت در اتاق بیمار به صورت زنده و فعال باقی بماند. اگر34می نماید. این ویروس قادر است حتی تا تزریق نشده باشد و با بیمار مبتال به سرخک تماس پیدا کند، ویروس مزبورواکسن سرخکبه هر کودکی

ــد عالیم بیمــاری12 تا 10 او می گردد و پس از گذشت دستگاه تنفسیوارد روز که دوران کمون می نامنـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــود. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــاهر می ـش ـظ

دوران مسری بودن بیماری

، آبریزش بینی و سرفه ( شروعتبدوران واگیری سرخک از اولین روزی است که عالیم سرخک ) می شود تا پنجمین روز پیدایش دانه های سرخک. در این مدت کودک باید به مدرسه نرود و کامال از

کودکان دیگر جدا باشد.

پیشگیری و درمان

بیماران سرخکی باید از شروع بیماری تا شانزده روز از دیگران مجزا بوده در این مدت مانع به مدرسه رفتن آنها شد. بستری کردن بیماران سرخکی در بیمارستان دور از احتیاط است. سرخک را ممکن است

روز بعد از قرار گرفتن در5 میلی لیتر بر حسب هر کیلوگرم وزن بدن گاماگلوبین تا 25/0با تزریق معرض آلودگی متوقف ساخت با مصرف واکسن بدست آمده از ویروس زنده یا ضعیف شده سرخک بدون آلوده کردن محیط می توان ایمنی فعال ایجاد کرد. گرچه کودک مبتال به سرخک را باید در دوران

مسری بودن آن از دیگران کامال جدا کرد. ولی کودک مبتال به بیماری سرخک مخصوصا در مرحله کاتارال )آبریزش از بینی ، عطسه و سرفه( که هنوز بیماری مشخص نشده است، نیز واگیردار می باشد.

سرخک است که باید به همه کودکان تزریق گردد. تزریق واکسنبنابراین بهترین اقدام

ادمونیتون اولیه در کشتB( که از پاساژ سویه Attenovax ,Schwarzواکسن سویه های ضعیف شده ) سلولی جوجه تهیه شده اخیرات توصیه شده است آنتی واکسن با چند واکنش موضعی یا عمومی همراه

سال مصونیت می دهد ولی دوره کامل ایمنی معلوم نمی باشد. واکسن20است. واکسیناسیون حداقل زنده سرخک را نباید به زنان باردار ، مسئولیت درمان نشده بیماران مبتال به لوسمی یا لنفوما و یا افرادی که داروهای متوقف کننده واکنش ایمنی دریافت می دارند تجویز کرد. مهیا ساختن مایعات ،

تجویز داروهای ضد تب در صورت بستری شدن در بیمارستان ، ایمنی سازی بیمار الزامی است. جز در ماه اول زندگی کودک تزریق کرد معهذا در صورت اپیدمی15موارد خاص واکسن سرخک را می باید در 15-24 ماه تزریق کرد ولی الزم است تزریق دوم در سن 15مرض می توان واکسن را در سن کمتر از

ماهگی انجام گیرد. هنگامی که واکسن به تنهایی یا همزمان همراه با واکسن سرخجه و اوریون تزریق شود اثر یکسان خواهد داشت. در میان افراد واکسینه نشده که غالبا از طبقه پائین اجتماعی ، اقتصادی

می باشند سرخک شایع می باشد. بیماری بندرت در افراد واکسینه شده گزارش شده است. علت شکست واکسیناسیون را به تزریق زودتر بچه ها یعنی هنگامی که هنوز آنها دارای آنتی کور خنثی کننده

مادری هستند و یا واکسن کهنه و نامطلوب نسبت می دهند. چون این بیماری ویروسی است دارویی که دوران بیماری را کوتاه یا درمان کند وجود ندارد. بنابراین

ساعت اندازه6دوران بیماری سرخک باید طی شود و کودک بهبود یابد. پدر و مادر باید تب کودک را هر گیری نمایند و داروهای پایین آورنده تب را در زمانی که تب کودک باال است به او بدهند اما سرخک پس

از خوب شدن، ایمنی دائمی می دهد یعنی دیگر ابتالی مجدد به این بیماری امکان ندارد. ایجاد بخار آب در اتاق کودک برای کاهش یافتن سرفه های خشک کودک موثر می باشد. چون در زمانی که کودک دچار

قرمزی و ورم چشم است نور زیاد او را ناراحت می کند، بنابراین بهتر است اتاق او را تاریک نمایید و او را به خوردن مایعات تشویق کنید، ولی اگر کودک غذای ساده دیگری خواست به او بدهید. دادن

100 خوراکی به مقدار A ویتامین در بیماری سرخک اثری ندارد و نباید داده شود. درمان با آنتی بیوتیک هزار واحد برای کودکان بزرگتر از یک سال ، عوارض200 ماهگی تا یک سالگی و 6هزار واحد در سنین

بیماری را کم خواهد کرد. اگر کودک دچار عوارضی گردید باید در بیمارستان بستری و درمان شود. سرخجه مقدمه

RNAسرخجه بیماری مسری و واگیری است که مصونیت دائم می دهد. عالئم بیماری که ویروس می باشد در ترشحات حلق و بینی وجود دارد. ممکن است از مادر به جنین منتقل شود. کودکان و

همچنین افراد بالغ به این بیماری مبتال می گردند. معموال سرایت ناخوشی مستقیم یعنی در اثر تماس دوران می باشد. مرض مسری قبل از شروع عالئم تا خاتمه سرخجهافراد سالم با بیماران است.

روز است. دوران حمله یا شروع بیماری خفیف است و گاهی عالئم20 تا 6 مرض ، در حدود نهفتگی روز است. دوران حمله یا شروع بیماری20 تا 6مهمی ندارد و با باال رفتن نهفتگی مرض ، در حدود

و عالئم زکامی مشخص می شود فقطتبخفیف است و گاهی عالئم مهمی ندارد و با باال رفتن مختصر با بروز گلگونه های بیماری است که بوجود آن می توان پی برد.

تظاهرات بالینی

روزه یک مرحله پیش درآمد کوتاه و نسبتا خفیف را تجربــه می کنــد کــه بــا14-21پس از یک دوره کمون 24 دردناک پشت گوش ، گردن پشتی و پس سری مشخص می شــود. بعــد از لوزهعالئم کاتارال خفیف و

ساعت از التهاب لوزه ها ، یک راش در سر و گردن ، ظاهر می شود ، سریعا به بدن گسترش پیدا می کند.ــــــــــــــراه ــــــــــــــاب حلقعالئم هـم ــــــــــــــزرگی طحـــــــــــــــال و التـه می باشـــــــــــــــد. ـب

گلگونه ـهـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــا ساعت به سرعت به تمام بدن انتشــار می یابــد و بــزودی یعــنی در عــرض دو روز24 در سرخکبرخالف

ــا ســه روز2محو می گردد. بزرگی گلگونه های از سر سنجاق تا عدسی می رسد و لکه های آن در عرض ت از بین می رود و مبتال بهبود می یابد. پوست ریزی این بیماری چندان واضح نیست بیماران مبتال به سرخجهبرخالف سرخک سرفه نمی کنند ولی ممکن است گلو و لوزه ها و مخــاط دهــان آنــان کمی قرمــز باشــد.

پشت ســری ، اطــراف گــردن ،غــده های لنفــاویمهمترین نشانه سرخجه غــیر از گلگونه هــا بــزرگ شــدن کشاله ران و آرنج می باشد ، غدد بزرگ شده کمی دردناک می باشــد از ســه تــا هفت روز دوام می یابــد. گاه عناصری نیز در خون مبتالیان به سرخجه بوجود می آید )پالسمنوسیتوز( که برای تشخیص و راهنمائی

روز طول نمی کشد ولی گاهی اوقــات5-3خوب است. سرخجه اصوال ناخوشی سبکی است که بیش از عوارض مغزی خطرناکی را در بردارد به عالوه اگر مادران حامله در سه ماه اول حمل مبتال بــه ســرخجه

و غــیره ببــار آورنــدعــوارض قلــبیگردند احتمال دارد که فرزندان ناهنجــار ماننــد کــری ، اللی ، کــوری و محفــوظ داشــت )بــا تلقیح واکســنآبستنیبنابراین بهتر است مادران جوان را از این بیماری در سه ماه

زنده)

پیشگیری

تزریق گاماگلوبولین در افرادی که در معرض بیماری قرار گرفته اند از بروز عالئم بیماری جلوگیری نمی کند ولی تغییرات سرولوژیک و انتقال بیماری مادر به جنین حتی با

تزریق مقدار زیاد گاماگلوبولین بعد از قرار گرفتن در معرض بیماری دیده می شود. در از واکسنهای زنده1969کشور آمریکا برای ایجاد ایمنی بویژه در کودکان جوان از سال

ضعیف شده سرخجه با کشت مکرر در سلولهای دیپلوئید فیبروبالست اردک ، سگ ، خرگوش یا انسان استفاده می شود. هدف از این اقدام کاهش دادن شدت بیماری بین

توده مردم در نتیجه کم کردن احتمال در معرض قرار گرفتن زنان باردار می باشد. نظریه اهمیت امکان فزونی افراد بالغ حساس ، عالقه روز افزونی در جهت بررسی سرولوژیک زنان باردار بالغ بدون سابقه ایمنی سازی افرادی که از نظر سرولوژی

منفی هستند پیدا شده است. می توان در ترشحاتواکسیناسیون هفته بعد از 4 را تا واکسنویروس های ضعیف شده

مشاهده کرد. ولی تصور می رود انتقال آن با افراد سالم ندرتا رخمجاری تنفسی می دهد. این امر در خانواده ای که بچه ها واکسینه شده اند برای زنان باردار مشکلی

تولید می کندآنتی کور در صد افراد واکسینه شده 95ایجاد نمی کند. واکسن در قریب ولی درجه ایمنی و دوام آن مسئله ای است که باید مورد بررسی قرار گیرد. اثرات سوء

، پولی نوروپاتی یا درد مفاصل )رماتیسم( بندرت درلنفادنوپاتینظیر تب ، راش ،

درصد25کودکان واکسینه شده دیده می شود ولی درد و ورم مفاصل و اختالل حسی در زنانیکه قبال واکسینه شده اند بروز می کند. با مصرف واکسن تهیه شده از کشت

در صد تقلیل داده شده9 تا 2فیبروبالستهای جنینی خرگوش یا انسان خطرات فوق است.

واکسن سرخجه هرگز نباید در زنان باردار و یا زنانی که احتمال دارد تا دو ماه بعد ازواکسیناسیون آبستن گردند تزریق گردد.

سرخجه مادرزاد

را در بدن خود پــرورش دادهویروس ماه( 6-8یک عارضه خطیر و کشنده می باشد این نوزادان تا مدتها )و انتشار می دهند.

درمان

ماهگی صورت می گیرد15حمایتی است ایمنی سازی با یک واکسن ویروس زنده در

ماالریا

و یکی از مسایل مهم بهداشــتی تعــدادی از کشــورها بخصــوص کشــورهایانگلیماالریا مهم ترین بیماری گرمسیری دنیا است.

متناوب و لرز،تباین بیماری به صورت عفونت حاد در بیشتر موارد وخیم و گاهی طوالنی و با ویژگیهای و گاه با ویژگیهای ساده یا کشنده دیگر خودنمایی می کند. اهمیت این بیماری بهطحالکم خونی و بزرگی

زیاد و مرگ ومیر قابل توجه است.شیوعخاطر

( است و منظــور از آن تعریــف بیمــاری بــاMal-Ariaکلمه ماالریا یک کلمه ایتالیایی و به معنای هوای بد ) ویژگیهای تب متناوب است که ایتالیایی هــا در گذشــته وجــود آن را ناشــی از هــوای بــد و منــاطق بــاتالقی

می دانستند.

بیماری ماالریا با نامهای دیگری چون پالودیسم، تب و لرز، تب نوبه و تب متناوب نامیده می شود.

به انسان منتقل می شود که شامل چندین گونه می باشد.آنوفلانگل ماالریا توسط پشه ای به نام

عامل اتیولوژی

موردپالســمودیوم شــناخته۱۰۰عامل بیماری یک تک یاخته از جنس پالســمودیوم اســت. تــا کنــون بیش از :انگلیسیپالســمودیوم فالســیپاروم )• گونه پالسمودیوم در انسان ایجاد بیماری می کنند: ۴شده که فقط

Plasmodium falciparum .انگلیسیپالســمودیوم ویــواکس )•(کــه عامــل تب ســه یک بــدخیم اســت:P.vivax .ــت ــواکس اسـ ــای ویـ ــا ماالریـ ــه یک یـ ــل تب سـ ــه عامـ ــه )•(کـ ــمودیوم ماالریـ :انگلیسیپالسـ

P.malariae .انگلیسیپالسمودیوم اوال )•(که عامل تب چهاریک است:P.ovalــا (که عامل تب ســه یک ی دیده نشده است.ایرانماالریای اوال است. ماالریای اوال تا کنون در

گونه بیماری مهمی را ایجاد می کنند اما بیماری ایجاد شده توســط پالســمودیوم فالســیپاروم۴اگرچه این شدیدتر است و حتی گاهی منجر به مرگ می شود.

(Life Cycleچرخه زندگی انگل )انگلیسی:

سیر تکاملی انگل در دو میزبان انجام می شود. در مورد ماالریای انسان میزبان اصلی انگــل پشــه آنوفــلــی ) ــت و دوره جنسـ ــیSporogony:انگلیسیماده اسـ ــود و دوره غیرجنسـ ــان طی می شـ (در این میزبـ

:انگلیسی جنســی )ســلول های(در بــدن انســان طی می شــود. عالوه بــر این Schizogony:انگلیسی)Gametocyte( در انســـــان بـــــه وجـــــود می آیـــــد کـــــه اصـــــطالحاً دوره گـــــامتوگونی )انگلیسی:

Gametogonyمی گویند. هنگامی که پشه آنوفل ماده آلوده به انگل ماالریا از انسان خونخواری می کند) اسـپوروزوییت های موجـود در غـدد بــزاقی پشـه آنوفـل بـه انسـان منتقـل می شــود. اسـپوروزوییت ها بــه

ــه شــیزونت )کبدســلول های ــیر ب ــدیل می شــود.Schizont:انگلیسی وارد شــده و پس از رشــد وتکث ( تب می کننــد و ســپس وارد گلبول هــایخــونشیزونت ها پس از بالغ شدن مروزوییت ها را آزاد و وارد جریــان

قرمز می شود و در آنجا پس از مرحله تشکیل حلقه به تروفوزوییت تبدیل می شــود. تروفــوزوییت پس از بلوغ گلبول های قرمز را پاره کرده دسته ای از این تروفوزوییت ها به جریان خون محیطی رفته و تبدیل به

ــر ) ــ ــی ن ــ ــلول های جنس ــ ــاده )Microgametocyte:انگلیسیس ــ ــی م ــ ــلول های جنس ــ :انگلیسی( و سMacrogametocyteتبدیل می شود و دسته دیگر وارد گلبول های قرمز ســالم می شــود و در آنجــا پس )

از تکثیر و رشد دوباره به شیزونت تبــدیل می شــود و این شــیزونت ها مروزوییت هــا را آزاد می کننــد و این مروزوییت ها وارد گلبول های قرمز سالم می شود و چرخه دوباره تکرار می شود. چنانچه پشه آنوفل ماده سالم از خون بیمار تغذیـه کنــد سـلول های جنســی وارد بــدن پشـه می شـود و چرخــه جنسـی انگــل آغــاز

پیــدا می کننــد و تبــدیل بــه ســلول تخملقــاحمی شود. در معده پشه ســلول های جنســی نــر و مــاده بــاهم :انگلیسی)زیگوت(می شود سپس سلول تخم دراز و متحرک می شود که در این حـالت بـه آنهـا اووکینت )

Ookinet( می گویند. اووکینت ها در دیــواره معــده پشــه رشــد کــرده بــه اووسیســت )انگلیسی:Oocyst) ــاره شــدن اســپروزوییت ها آزاد می شــوند و این ــد از پ ــرده و بع ــدیل می شــود. اووسیســت ها رشــد ک تبــد این ــرد ســالمی را نیش بزن ــزاقی پشــه می شــوند و چنانچــه این پشــه ف ــدد ب اســپوروزوییت ها وارد غ

اسپوروزوییت ها وارد بدن فرد شده و چرخه دوباره تکرار می شود.

ــا ۱ روز طول می کشد و پشه حدود ۲۰ تا ۱۰الزم به ذکر است چرخه جنسی در پشه در حدود ۲ ت روز شخصــی را نیش بزنــد شــخص بــه ماالریــا مبتال۱۰ تــا ۷ماه آلوده می ماند.چنانچه پشه زودتر

نمی شود.

روز و۸ شـخص آلـوده هیچگونــه عالمــتی نـدارد و اسـپوروزوییت ها حــداقل کمــوندر مــدت دوره حداکثر چند ماه بعد از سلول های کبدی خارج می شوند.

علت بروز لرز در بیماران مبتال به ماالریا پاره شـدن گلبول هــای قرمـز اسـت کــه اولین عالمت در حمله بیماری است سپس بــروز تب و ورود انگــل بــه داخــل خــون و تعریــق کــه در مرحلــه آخــر و

هم زمان با ورود انگل به داخل گلبول قرمز اتفاق می افتد.

چنانچه خون شخص مبتال به ماالریا به بدن شخص سالمی تزریق شود فرد ســالم مبتال بــه ماالریــا می شود چون دسته ای از سلولهای جنسی می توانند مستقیماً به اسپوروزوییت تبدیل شوند.

.ماالریا می تواند از مادر بیمار به جنین منتقل شود

ــه۱۰در ابتال به ماالریای فالسیپاروم در هر حمله حدود درصد از گلبول های قرمز پاره می شود و بهمین علت احتمال مرگ زیاد و ادرار به رنگ قهوه ای یا سیاه دیده می شود.

ــد، بطوریکــه ــدی دارن ــال کب ــه غیرفع ــواکس مرحل ــای پالســمودیوم اوال و پالســمودیوم وی انگل ه می توانند ماه ها ویا سالها به صورت نهفته باقی بمانند و چنانچه تشخیص داده نشوند ممکن اســت دوباره فعال شوند و وارد جریان خون بشوند بدون اینکــه شــخص بیمــار عالیمی داشــته باشــد. در

( و مرحلــه نهفتگیhypnozoites: انگلیسیعلم پزشکی اصــطالحاً این دو انگــل را هیپنــوزوییت )( می گویند. cryptobiotic phase: انگلیسیآنها را فاز کریپتوبیوتیک )

کمونٔدوره

مدتی است که بین گزش پشه آلوده تا آشکار شدن نشانه های ظاهری بیماری و ازکموندوره نهفتگی یا وجود دارد.تبهمه شایع تر

مدت دوره کمون بسته به نوع انگل و طبیعت بیماری متفاوت است. این مدت در ماالریای فالسیپاروم به (روز و۴۰تا۱۸ )۲۸(روز، در ماالریای ماالریه ۱۷تا۸ )۱۴(روز، در ماالریای ویواکس ۱۴تا۹ )۱۲طور متوسط

(روز است.۱۸تا۱۶ )۱۷در ماالریای اوال

منبع عفونت

منبع مهم بیماری افرادی هستند که اصول بهداشتی را رعایت نمی کنند و کمتر از دیگران درصــدد درمــان ساله هستند کـه بـه علت عـدم ایمـنی و تعـداد زیـاد گامتوسـیت )سـلول۹تا۲خود هستند، بیشتر کودکان

جنسی( در خون محیطی، خوابیدن در اوایل شب و نداشتن پوشاک مناسب برای بیماری عوامل مناســبی:انگلیسیهستند. مســاله ماالریــای انســانی بــا منبــع حیــوانی بــا کشــف یــک مــورد پالســمودیوم نــاولزی )

Pl.Knowlesi ــه طــور طــبیعی در کشــور ــک مــورد پالســمودیوم ســیمیوممالزیا(کــه ب منتقــل شــده و ی مشــاهده شــده، دوبــاره مطــرح اسـت.برزیل(که به طور طـبیعی نــزد انســان در Pl.Simium:انگلیسی)

در دیگر مناطق نــیز امکــانمیمون و انسان و یا برعکس بین انسان و میمونانتقال طبیعی بین ماالریای (وPl.Cynomolgi: )انگلیسی روی پالســمودیوم ســینومولژی مالزیا و آمریکادارد. مطالعه هــای جدیــد در

(نشــان داد کــهPl.Brazillianum:انگلیسی(و پالسـمودیوم بــرزیلی )Pl.Inui:انگلیسیپالسمودیوم اینوی ) این پالسمودیوم ها نه تنها از طریق خون آلوده، بلکه از طریق نیش پشه آلوده به انسان منتقل می شوند.ــد ولی نکته مهم این است که گمان نمی رود جهت ریشه کن کردن ماالریای انسانی ماالریای میمونی بتوان

مانع این امر شود.

ناقل

پشه آنوفلزیست شناسیپشه آنوفل ناقل و میزبان نهایی انگل ماالریا است. در زیر بعضی از ویژگیهای ذکر می شود:

گونه قادر به انتقال بیمــاری ماالریــا۷۰ نوع آنوفلی که در دنیا شناسائی شده است ۴۸۳نوع آنوفل: از بین گونه در مناطق مختلف جهان به عنوان ناقل اصلی ماالریا شــناخته شـده اند.۴۰می باشند که از این میان

گونــه از آنهــا بــه عنــوان نــاقلین قطعی بیمــاری ماالریــا۷ گونه آنوفل انتشار دارد که تا کنون ۲۹در ایران (. درA.superpictus:انگلیسیشناخته شده اند. نام این ناقلین به شرح زیر اسـت:آنوفــل سـوپرپیکتوس)

تمام فالت مرکزی ایران همچــنین در منــاطق کوهســتانی شــمال و منــاطق کوهســتانی و تپــه ماهورهــای به مقدارخلیج فارسجنوب به میزان متغیر وجود دارد. همچنین در دشت های ساحلی کناره دریای خزر و

کم وجود دارد.

(. در تمــام منــاطق ســاحلی دریــای خــزر و قســمتA.maculipennis: انگلیسیآنوفل مــاکولی پنیس )•بزرگی از دشت و مناطق نیمه کوهستانی قسمت های مرکزی و غربی و شرقی ایران فعال است.

(. این آنوفل در منطقه جنوب شــرقی ســاحل دریــای خــزر، درA.acharovi: انگلیسیآنوفل ساکاروی )• (منــاطقاصــفهان و همــدان، قــزوین، تهــرانآذربایجان کناره رود ارس و دریاچه ارومیه، مناطق مرکزی )

ــوبی در ــاطق جنـ ــربی و منـ ــوب غـ ــربی و جنـ ــتانغـ ــارس اسـ ــیراز )فـ ــازرون و شـ ــت.کـ (پراکنده اسـ وبلوچســتان اســتان(. این آنوفــل در منــاطق مختلــف A.culicifacies: انگلیسیآنوفل کولیســیفازیس )•

انتشار دارد.کرمان استان و جنوب شرقی هرمزگان استانقسمت های شرقی

(. در تمام منــاطق ســاحلی دشــت و تپــه ماهورهــای منــاطقA.stephensi: انگلیسیآنوفل استفنسی )• ،خوزســتان اســتان های بــه پــایین و دره هــای آن در زاگــرسجنوبی ایران )از دامنه جنوبی رشته کوه هــای

غــربگیالن و ایالم انتشــار دارد. بعالوه، این آنوفــل در بلوچســتان و ]]هرمزگــان، کرمان، بوشهر، فارسوجود دارد.

(. در تمام مناطق تپه مــاهوری جنــوب ایــران دامنــه جنــوبیA.fluviatilis: انگلیسیآنوفل فلوویاتیلیس )• انتشــاربلوچســتان غرب تا شرقی ترین منطقــه جنــوبی ایــران در گیالن و قصرشیرین، از منطقه زاگرس

دارد.

(. انتشار آن به تقریب مشابه آنوفل فلوویاتیلیس است، به اضافه چنــدA.d'thali: انگلیسیآنوفل دتالی )• (کــه درطبس و حدود شرقی کــویر نمــک )منطقــه همدان نزدیک محالت، یزدکانون محدود و مجزا، مانند

این مناطق نیز فعالیت دارند.

حساسیت آنوفل نسبت به انگل ماالریا و تطابق آن

حساسیت آنوفل هر منطقه به زیرگونه انگل همان منطقه بستگی دارد.

عادت های مربوط به استراحت و خونخواری پشه ها

عادت خونخواری پشه ها ترکیبی از دو عامل تکرر تغذیه و انتخاب میزبــان می باشــد. تکــرر تغذیــه بــا نمــو تخمک ها ارتباط مستقیم دارد که بــه نوبــه خــود بــه درجــه حــرارت محیط زیسـت بسـتگی دارد و بــه طـور

معمول هر دو یا سه روز یکبار انجام می شود.

:انگلیسیتعداد زیادی از آنوفل هـا تمایــل زیـادی بــه خـوردن خـون حیوان هــا دارنـد، یعـنی حیوان دوسـت )Zeophileهستند و برحسب اتفاق از انسان تغذیه می کنند. در مناطق انتشار این آنوفل ها وجود اغنام و)

احشام و کثرت آنها سبب جلب آنوفل بــه سـمت احشـام شـده، در نتیجــه بیمــاری در انسـان کمـتر دیـده (هسـتند و در صـورتیکه خــونAnthropophilia: انگلیسیمی شود. تعداد کمی از آنوفل ها انسان دوست )

انسان در اختیارشان باشـد آن را تـرجیح می دهنـد. این گــروه در انتقـال ماالریـا تــوان چشـمگیری دارنــد. (و پسEndophagous: انگلیسیتعدادی از پشه ها خونخواری را در داخل اماکن انسانی انجام می دهند )

(و حــال آنکــه عــده ای دیگــر خــارج ازEndophil: انگلیسیاز خونخــواری در همانجــا اســتراحت می کننــد ) (و در خارج از خانــه افــرادExophagous: انگلیسیمکان های انسانی عمل خونخواری را انجام می دهند )

و در پناهگاه های طبیعی مانند تنه درختان، غارها، شکاف کوه ها، دهانه چاه هــای آب و زیــر پــل رودخانه هــا استراحت نموده، یا خونخــواری دارنــد. این گــروه در عمــل از نظــر مبــارزه بــا ماالریــا و اجــرای عملیــات سمپاشی مشکل های را ایجاد می کنند، ولی خطر واقعی از نظر انتقال بیماری را آنوفل هایی دارند کــه در

مکان های انسانی استراحت و تغذیه می کنند.

طول عمر

آنوفل ماده از نظر انتقال ماالریا زمانی خطرناک می شود که غدد بزاقی آن حــاوی اســپوروزوییت باشــد. سن خطرناک آنوفل به نوع آن، نوع انگل، درجه حرارتمحیط و محل اســتراحت از چنــدروز تــا چنــد هفتــه بستگی دارد. بدین ترتیب پیش از آنکه آنوفل به سن خطرنــاک برســد، هرچــه بیشــتر عمــر کنــد خطــر آن بیشتر خواهد بود و هرچه درصد پشه ها با سن خطرناک زیادتر باشد، خطر انتقــال بیمــاری بیشــتر خواهــد

مـاه اسـت. آنوفـل گامبیاسـه مـاده )ناقــل۹بود. طول عمر پشه ای که به خواب زمستانی می رود، حدود مــاه عمــر می کنــد. طــول۳ تــا ۱ ماه، آنوفل ماکولی پنیس ماده حــدود ۳( در حدود آفریقامهم قاره سیاه

هفته است.۲عمر آنوفل نر کوتاه و حدود

وفور آنوفل

شکی نیست که میزان خطر هر آنوفل نافل از نظر شدت انتقــال ماالریــا بســتگی کامــل بــه تعــداد وفــور نسبی آن دارد. وفور آنوفل ها به یک سلســله عوامــل محیطی ماننــد: حــرارت و رطــوبت مناســب، وجــود

منابع کافی آب به عنوان النه الروی و شریط مناسب جهت جلوگیری از مرگ و میر زیاد بستگی دارد.

عادت های تخم ریزی

بعضی از آنوفل ها در آب های جاری تخمریزی می کنند )مانند آ. فلوویاتیلیس(، برخی در آب هــای شــورمزه )مانند آ. سومدایکوس(و گروهی در چاه ها، آبگیرها، چشمه ها، یا منــابع آب کــه بــر بلنــدی جاگــذاری شــده

باشد )مانند آ.استفنسی(. آگاهی از عادت تخمریزی پشه ها برای انجام عملیات ضدالرو ضروری است.

(Vectorial Capacityتوان ناقل بودن )انگلیسی:

این اصطالح به مجموع اثر تراکم ناقالن، حساسیت آنها به عفونت، طول عمر ناقل و احتمال تغذیه ناقــل پشه برای انتشار بیماری است.فیزیولوژیاز انسان گفته می شود. توان ناقل بودن پشه ها جدا از توان

مقاومت در برابر حشره کش ها

آگـاهی از وضـعیت مقـاومت پشـه در برابـر حشـره کش الزم اسـت. زیــرا هرگـاه حشـره ناقـل در برابـرحشره کش معینی مقاوم باشد، باید حشره کش دیگری بکار برد.

شرایط مربوط به انسان

نژاد

سیاه پوستان کمتر از سفیدپوستان به ماالریای ویواکس حساس می باشند و این مقــاومت بــه روشــنی در قرمــز افــرادی کــهگلبول هــای( در این افراد اســت. Duffy: انگلیسی )دافیرابطه با فقدان عامل خونی

(در برابــر پالســمودیوم ویــواکس و پالســمودیوم نــاولزی مقــاومfy.fy: انگلیسی منفی )دافیگروه خونی غــربیآفریقــا یبوده، در حالیکه گلبول های قرمز دافی مثبت به سهولت آلودگی پیدا می کننــد. در نــواحی

دافی منفی در افراد بومی نوددرصد می باشد.فنوتیپ

انجام شد، نشان داده شد که انگل ماالریا و گروه خــونی آکاگان توسط ۱۹۸۰در یک بررسی که در سال (Aمشترک دارند و بنابراین در چــنین افــرادی عفـونت ماالریــایی توســط)(در انسان پادگن های )آنتی بادی

انجــامهند بیمــار ماالریــایی در ۴۷۶سیستم ایمنی بدن بهتر تحمل می شـود. در مطالعـه دیگــری کــه روی گرفت، معلوم شد که موارد بیماری در کسانی که گروه خــونی آ دارتــد از دیگــر گروه هــای خــونی بیشــتر

فرد ســالم در همــان جامعــه، کمــترین مــوارد۱۳۰۰است. با توجه به بررسی فراوانی گروه های خونی در غــیرهموگلــوبین(بود. همچنین مشــاهده شده اســت کــه عــده ای از افــرادی کــه Oابتال در گروه خونی او )

(نسبت به پالسمودیوم فالسیپاروم به خصوص درSickle cell trait حامل هتروزیگوت هایطبیعی دارند )ــرقیآفریقا این بیماری در سیاهپوستان ژن سال اول زندگی مقاومت نسبی دارند. ۲ و ساکنان جنوب ش

خــود را از دســتاکســیژن پس از آنکه هموگلوبین غیرطبیعی مولکول های شیوع دارد. در این افراد آسیا داس قرمــز بــه شــکل گلبول هــایدادند، بصــورت تــوده ای مــتراکم و کمانی شــکل در می اینــد و در نتیجــه

درمی ایند. به نظر می رسد تروفوزوییت پالسمودیوم فالسیپاروم در مصرف این هموگلــوبین غــیر طــبیعی گلــوکز شــش آنزیمدچار اشکال می شود، بنابراین رشد آن متوقف می شود. گمان می رود کمبود ژنیتیکی

G: انگلیسی )دی فسفات ۶ PDتا حدی سبب مقاومت در برابر عفونت ناشی از پالسمودیوم فالسیپاروم) می شود.

سن

اگرچه در مناطقی که ماالریا شدید و زیاد است، ابتالی کودکان بیشتر از بالغین است، اما وفــور انگــل در رسیده از مادر یاپادتن ماه و بزرگ تر است که به دلیل ۶ ماه کمتر از کودکان ۶خون در کودکان کمتر از

غیر طبیعی )دنباله هموگلوبین جنینی(یا تغذیه از پستان مادر است.هموگلوبینبه احتمالی در اثر

جنس و شغل

جنس به طور مستقیم و طبیعی در حساسیت یــا مقــاومت نســبت بــه ماالریــا دخــالت نــدارد، ولی ممکن است از طریق شغل یا نوع پوشش تأثیر نماید، چراکه در بعضی مناطق دختران بر خالف پســران مجبــور هستند که هنگام شب پوشش کامل داشته باشــند یــا اینکــه مــردان، شــب در محیــط بــاز )ماننــد نگهبــانی

مزارع برنج یا ماهیگیری(مشغول هستند، بنابراین بیشتر در معرض نیش پشه ها هستند.

عوامل محیطی

، اجتماعی و اقتصادی است که در انتقال بیماری نقش دارد.زیست شناسیشامل محیط فیزیکی،

محیط فیزیکی

ــزوالت آســمانی و مــیزان آبهــای ســطحی و غیره اســت و در شــامل درجــه حــرارت، رطــوبت، مقــدار ن درجــه ســانتیگراد و دوره۱۶ بیماری تأثیر دارد. دوره جنسی پالسمودیوم ویواکس پــایین تر از اپیدمیولوژی

درجه ســانتیگراد انجــام نمی شــود. درجــه حــرارت در مــدت۱۹جنسی پالسمودیوم فالسیپاروم پایین تر از ۵۰ درجــه ســانتیگراد ۱۶زمان دوره جنسی نقش دارد. برای مثال دوره جنسی پالســمودیوم ویــواکس در

روز طول می کشد.۹ درجه سانتیگراد ۲۶روز و در

۸رطوبت نسبی بر طول عمر پشه و فعالیت آن تأثیر دارد، به طوری که اگر رطــوبت نســبی در ســاعت صبح کمتر از شصت درصد باشد احتمال قطع انتقال بیماری وجود دارد.

محیط زیست شناسی

از قبیل وجود گیه های ویژه ای در النه الروی یا بودن دام در منطقه، در تکثیر ناقل بیماری و خونخــواری ازانسان و انتقال ماالریا نقش بسزایی دارد.

محیط اجتماعی- اقتصادی

ویژگیهای اجتماعی- اقتصادی فعالیت های مختلف مردم و عادت ها و رسوم آنــان در انتقــال بیمــاری نقش دارد. انتخاب محل سکونت، نصی توری در و دریچــه امـاکن و اسـتفاده از پشـه بند و غـیره سـبب کـاهش خطر ماالریا می شود. بیسوادی و وضع اقتصادی ضعیف، عوامــل مســاعدی هســتند کــه مــوارد بیمــاری را افزایش می دهند. بیماری با تغذیه ناکافی قادر به دفع عالیم بالینی نبوده، بیماری زیادتر عود می کند. جنگ سبب افزایش این بیمــاری می شـود. مهــاجرت، نقــل و انتقـال، منــابع آب و طـرز اسـتفاده از آن و وضـع

مسکن و ساختمان عواملی هستند که در فراوانی بیماری اهمیت دارند.

انتشار

برای آنکه ماالریا در یک منطقه شایع و بومی گردد، سه عامل اصلی و اساســی و تعــدادی عوامــل ثــانویمورد نیاز است:

( انگلیسیزنجیره انتقال بیماری:Chain of causation )

از سه عامل )انگل، ناقل و انسان حساس و پذیرنده بیماری(و تعدادی عوامل ثانوی مشتمل بر ویژگیهای ،زیست شناسیفردی و ذاتی )مربوط بــه انســان، انگــل و ناقــل(و عوامــل محیطی )فــیزیکی، شــیمیایی،

اجتماعی و اقتصادی(که تمــام آنهــا روی عوامــل سـه گانه اصـلی و در نتیجــه پایــداری و برقــراری زنجــیره بیماری تأثیر دارد.اپیدمیولوژیانتقال و

Stable:انگلیسیاز نظر اپیدمیولوژی بیماری به دو نوع ماالریــای پایــدار ) malariaو ماالریــای ناپایــدار ) Unstable: انگلیسی) malaria،تقسیم می شود که با برنامه کنترل یا ریشــه کنی ماالریــا انطبــاق دارد )

زیرا به طور کلی ریشه کنی ماالریای پایدار از ماالریای ناپایدار مشکل تر است.

ویژگیهای همه گیری شناختی ماالریای پایدار: ناقل بیماری با طول عمر متوسط یا زیــاد در منطقــه وجود دارد، عادت خونخواری ناقل از انســان زیــاد اسـت و جهت انتقـال بیمــاری در اکـثر ماه هــای

)هیپرآنــدمیک(یــافرابــومیسال حرارت محیط مناسب می باشد. بیماری به طور معمول در شکل )هلوآندمیک(دیده می شود. بنابراین هنگام بروز همه گیری در منطقه بعیــد اســت افــرادتمام بومی

از ایمنی نسبی پایدار برخوردار شوند. به استثنای کودکان، تمام مــردم نســبت بــه عفــونت مجــدد مقاوم هستند. انگل غالب منطقه، پالسمودیوم فالســیپاروم اســت. کنــترل بیمــاری ماالریــا بســیار مشکل بوده، مبارزه با الرو موثر نمی باشد. بــا وجــود آنکــه کانون هــای تکثــیر الرو، کوچــک اســت،

انتقال بیماری ادامه می یابد.

ویژگیهای همه گیری شناختی ماالریای ناپایدار: ناقل حیوان دوست و طول عمر آن در منطقه کوتاه است، حرارت محیط برای سیر دوره جنسی در اکثر ایام سال نامناسب اســت، ماالریــا در شــکل

دیده می شود. تغییرهای فصلی بیماری بسیار محسوس است. انگل غــالبمزوآندمیکفرابومی یا منطقه پالسمودیوم ویواکس می باشد. احتمال بروز همه گیری در منطقه زیاد است. کنترل بیماری

خیلی آسان تر از ماالریای پایدار است. مبارزه با الرو با کیفیت مناسب خیلی موثر است.

در ایران ماالریا به شکل ناپایدار دیــده می شــود و فقــط در منــاطق انتشــار آنوفــل فلوویــاتیلیس پایــداریمتوسط است، بنابراین ماالریای غالب در ایران پالسمودیوم ویواکس است.

ماالریای همه گــیر: همه گــیری بیمــاری بیشــتر در منــاطق ماالریــای ناپایــدار شــایع اســت، یعــنی در مناطقی که کوچک ترین تغییرها در هریک از عوامل انتقال، تعــادل را بــه هم می زنــد. در این گونــه مناطق، ایمنی مردم در مقابل بیماری ناچیز اسـت. همچــنین امکـان دارد در ضـمن یـا تعقیب یــک

برنامه ناموفق، همه گیری روی دهد.

راه انتقال بیماری

(Direct transmission:انگلیسیانتقال مستقیم و ظبیعی )

انتقال به طور طبیعی از طریق نیش پشه آلوده.۱-۱

Induced:انگلیسی انتقال از طریق جفت مادر. انتقال مســتقیم ماالریــا توســط انســان )۱-۲ malaria) عفونت ماالریا ممکن است به روش مکانیکی و توسط انسان بــه طــور تجــربی، اتفــاقی و یــا بــه منظــور درمانی صورت گیرد. این انتقال در تمام حالت های تلقیح انگل از راه داخــل پوســتی، درون مــاهیچه ای یــا

داخل وریدی صورت گبرد.

ــربی )۱-۲ ــای تجـ Experimental:انگلیسی ماالریـ malariaــای ــام مطالعه هـ ــرای انجـ (: این روش بـ ایمنی شناختی، ارزشــیابس داروهــا، روش هــای درمــانی و بررســی دیگــر ویژگیهــای زیست شــناختی انگــل

ماالریا به کار رود.

Accidental: انگلیسی ماالریـــای اتفـــاقی )۲-۲ malariaدر این مـــورد حالتهـــای مختلفی مشـــاهده :) می شود:

ماالریای اتفــاقی در آزمایشــگاه بــه وســیله نیش پشــه آنوفــل آلــوده بــه پالســمودیوم انســانی و یــا۱-۲-۲پالسمودیوم میمون مشاهده می شود.

و غیره عارض می شود و درآن آلــودگی از راهمورفین یا هرویین ماالریای اتفاقی که در معتادان به ۲-۲-۲سرنگ آلوده منتقل می شود.

ماالریــای اتفــاقی از راه انتقــال خــون: مســاله ایجــاد ماالریــا از راه انتقــال خــون بــه علت توســعه۳-۲-۲ برنامه های انتقــال خــون و همچــنین مراحــل نهــایی برنامــه ریشــه کنی ماالریــا در بعضــی کشــورها اهمیت

بیشتری پیدا کرده است.

ــانی )۳-۲ ــای درم Malaria:انگلیسی ماالری therapyــوان وســیله ایجــاد ش.ک در ــه عن (: پیش از این بامراض روانی یا در درمان بعضی عفونت ها به کار می رفت.

پیشگیری

پیشگیری دارویی

)پروفیالکسی( برای پیشگیری از بیماری، سال های زیادی استفاده شده است. پیشگیریپیشگیری دارویی قطعی بیماری نیاز به دارویی دارد که بعد از ورود اســپروزوییت بــه میزبــان از ســیر تکــاملی و ســریع آن

:انگلیسی )پریمــاکینجلوگیری کند. در حال حاضر چنین دارویی در دســترس نمی باشــد. داروهــایی ماننــد Primaquine پروگوانیل(و( انگلیسی :Proguanilمانع سیر تکاملی انگــل در ســلول های کبــدی قبــل از )

ورود آن بــه مرحلــه خــونی می شــوند، ولی بــه علت اثــر ســمی دارو مقــاومت بــه گونــه، توزیــع همگــانی (مــانع ادامــه ســیر تکــاملی انگــل در گلبول هــای قرمــز وChloroquine: انگلیسی )کلــروکیننمی شــود.

پیدایش عالیم بــالینی بیمــاری می گــردد و بــه عنــوان پیشــگیری و درمــان بــه مقــدار زیــاد و بی رویــه طیسال های طوالنی توزیع شد و اکنون مقاومت انگل در برابر این دارو را باعث شده است.

(بــرایMefloquine: انگلیسی )مفلــوکین( جهت پیشگیری مصرف نمی شــود. Quinine: انگلیسی)کینین پیشگیری همگانی توزیع نمی شود، بلکه جهت پیشگیری فردی به افرادی کــه بــه منــاطق بــومی بــه ویــژه

مناطق پالسمودیوم فالسیپاروم مقاوم، مسافرت می کنند تجویز شده است.

کــاربرد پیشــگیری دارویی بــه مــوقعیت محلی، گونــه انگــل، حساســیت انگــل در مقابــل دارو، آندمیســیته بیماری، درصد پوشش مردم، نوع دارو، مدت توزیع و نظم آن بستگی دارد. از مشــکالت دیگــر پیشــگیری دارویی، هزینه زیاد، مشکل توزیع وپذیرش مردم است. بــه علت وجــود این مشــکل ها، پیشــگیری دارویی همگــانی در منــاطق بــومی در حــال حاضــر توصــیه نمی شــود. فقــط در مــوارد اســتثنایی بــرای دو گــروه آســیب پذیر )یعــنی زنــان آبســتن، به ویــژه آبســتنی اول و کودکــان ســنین پــایین( پیشــگیری دارویی تجــویز می شود و همچنین بــه افــراد غــیر ایمن کــه بــه منــاطق آلــوده مســافرت می کننــد پیشــگیری دارویی داده

می شود.

اهمیت خـاص داده می شـود. ولی تهیــهواکسن سال است که جهت پیشگیری بیماری به تهیــه ۲۰بیش از واکسن بسیار پیچیده و وقت گیر است. برای تهیه واکسن مفیــدی جهت پیشــگیری همگــانی راه درازی در

ــه۳پیش است. واکسن ماالریا برای مرحله از سیر تکاملی انگل به ویژه برای پالسمودیوم فالسیپاروم )بعلت وخامت وشیوع زیاد آن(تهیه شده است که در زیر توضیح داده می شود:

یک واکسن برای مرحله اسپروزوییت، عفونت ماالریــا بــه دنبــال ورود اســپروزوییت از طریــق نیش پشــه آلوده صورت می گیرد. این نوع واکسن سبب می شود که عفونت متوقف شود و از پیــدایش عالیم بــالینی و انتقال بعدی بیماری جلوگیری گردد. نــوع دوم واکســن بــرای مراحــل غــیر جنســی انگــل در خــون تهیــه شده است و سبب از بین رفتن مروزوییت هــا و مــانع رســیدن آنــان بــه گلبول هــای قرمــز خــون می شــود.ــور سومین نوع واکسن سبب از بین رفتن سلول های جنسی و مانع انتقال بیماری می شود. بنابراین به ط

مستقیم سبب حفاظت فرد واکسینه نمی شود.

جلوگیری از تماس پشه با انسان

پشه بند:با توجه به اینکه فعالیت خونخواری پشه آنوفــل از غــروب آفتــاب تــا قبــل از طلــوع ادامــه دارد،• استراحت در درون پشه بند مانع نیش زدن پشه ها می شود. در بررسی های انجام شــده در منــاطق بــومی

ــروه ،پیرتروییدماالریا در سال های اخیر مشاهده شده است که کاربرد پشه بند آغشته به حشره کش های گ مــانع مفیــدی اســت کــه از تمــاس پشــه ها بــا انســان جلوگــیری می کنــد. در بعضــی از اینپرمــترینمانند

مطالعه ها استفاده از پشه بند آغشته بــه حشــره کش ســبب کــاهش تعــداد پشــه ها و مــیزان بــروز بیمــاری شده است. حتی اگر پشه بند پاره یا ناقص هم نصب شده باشد، بــاعث می شــود کــه از بیماریهــایی کــه از

ــایلون منتقل می شود، جلوگیری کند. پشه بند بافته شده از کک و شپش، مگسطریق حشره ها مانند ــان ی درصـد کــه در یـک ظـرف پالسـتیک یـا۲ تـا ۱ لیـتر حشـره کش بــا غلظت ۲۵ تا ۱۵ را در محلول پلی اتیلن

دقیقـه خیس کـرده، سـپس آن را پهن می کننــد تـا خشـک شـود. اثــر۱آلومینیوم تهیه شده باشد به مدت ماه دوام دارد. بهترین روش آغشته کردن پشه بند در محــل کــاربرد آن در روســتا۱۲ تا ۶حشره کشی آن

است که بین مردم توزیع گردد.

پشــه بند آغشــته بــه ســم در چنــد اســتان کشــور چین توزیــع۲۰۰۰۰۰۰در یــک برنامــه پیشــگیری، بیش از اینویتنــام درصــد کــاهش یافته اســت. در ۸۷شده است. در افرادی که از پشه بند استفاده کردنــد ماالریــا

۸۰ نفر اجرا شده و کاهش موارد ماالریا هم زمان با استفاده از پشه بند آغشته بــه ســم ۴۰۰۰برنامه برای درصد بوده است. کاهش بهای پشه بند و حشره کش مصرفی، سبب مصــرف بیشــتر آن توســط گروه هــای

کم درآمد جامعه خواهد شد.

با قیمت ارزان و با اثر طوالنی )تاDEET(:مصرف دورکننده ها مانند Repellents:انگلیسیدفع کننده ها )• ساعت(بر ضد حشره های نیش زن موثر بوده است. این مواد به صورت پماد برای استعمال پوستی در۱۰

قسمت های باز بدن مانند گردن، زانو و مچ دسـت و پـا بـه صـورت محلـول بـرای آغشـته کـردن لبــاس و آســیا بــه تــازگی در نقــاطی از DEETوسایل خواب و پشه بند به کار می روند. صابون محتوی پرمــترین و ( کــهPyrethrom: انگلیسی )پــیرترومبرای اثر حشره کشی آن مورد بررسی قرار گرفته اســت. اســپری

ــدخینی یک حشره کش طبیعی است، سبب نابودی پشه های اطراف شخص خوابیده می شود. روش هــای ت( حشره کش موثری می باشد.Coil: انگلیسی )کویلمانند استفاده از

(: یک وسیله استحفاظی فردی و خانوادگی است. تمــام منافــذی کــهScreening:انگلیسینصب توری )•اجازه ورود به پشه ها را می دهند، مانند در، پنجره، سوراخ ها و منافذ مختلف باید با توری پوشانده شود.

البسه: البسه محافظ در شرایط اختصاصی و مواردی که افراد به علت حرفه خود مجبور هســتند کــه در•ساعت های حمله و گزیدن پشه ها در خارج منزل باشند )مانند سربازان و کارگران(ارزش نسبی دارد.

Site:انگلیسیانتخاب محل زندگی )• selectingمحل سکونت دایمی یا موقت نباید همجــوار بــا محـل :) تکثیر پشه ها باشد. انتخاب مسکن اهمیت بسیار دارد.

(: سبب کاهش تماس پشه باZoo prophylaxis:انگلیسیانحراف پشه ها از انسان به طرف حیوان ها )•انسان می شود.

مبارزه با الرو پشه ها و کاهش منابع الروی:

Mechanical:انگلیسیروش های مکانیکی )• methodsروش های مکانیکی یــا فــیزیکی از قــدیمیترین :) روش های مبارزه با الرو پشه ها و کنترل ماالریا به شمار می رود. به طور کلی هــدف روش هــای مکــانیکیــانی عبارت است از: جلوگیری از ایجاد النه های الروی، از بین بردن النه های موجود در اطراف اماکن انس

(، پرکردن و از بین بــردن گودال هــا، حلب هــای خــالی، حــوض وDrainage: انگلیسیاز طریق زهکشی )پوشش در یا سرپوش برای چاه ها و مخزن آب خانه ها.

بهداشـت در نواحی باتالقی سبب خشک شـدن بـاتالق می شـود. عـدم توجـه بـه اکالیپتوسکاشتن درخت در هنگــام توسـعه شـهر یــا روســتا، احــداث جاده هــا، برقــراری نظــام آبیــاری و حفــر چاه هــای آب،محیط

مخاطره آمیز می باشد. اینگونه برنامه ها در ماطق ماالریاخیز خطــر بیمــاری را دوچنــدان می کنــد و بــرایناقالن شهری فرصت مناسبی به وجود می اورد.

کنترل شــیمیایی: کنــترل شــیمیایی شــامل کــاربرد مــواد نفــتی در ســطح النه هــای الروی و الروکش هــای•( است.Temphos abate: انگلیسی )تمفوس مانند ارگانوفسفرهشیمیایی از گروه ترکیب های

Biological:انگلیسیروش هــای زیست شناســی )• methods)(: روش هــای بیولــوژیکی )زیست شناســی کــه ازگامبوزیا(مانند ماهی خای الروخــوار )مــاهی Predators: انگلیسیشامل به کار گیری شکارچی ها )

( بــومی جنــوب ایــران(وA.phanius: انگلیسی )آ.فــانیوسقــدیم کــاربرد آن معمــول بوده اســت و مــاهی :انگلیسی )باســیلوس تورنژنســیس(،ــ B.sphaericus: انگلیسی )باسیلوس اســفاریکوس مانند پاتوژن ها

B.thuringiensis H-۱۴.در مبارزه با الرو پشه ها موثر بوده، بــه صـورت تجــاری در دسـترس می باشــد) ــط نظر به اینکه کابرد حشره کش ها باعث بروز مقاومت ناقل در مقابل آنان و همچنین سبب آلودگی محی

باسیلزیست انسان و دیگر موجودات می شود، کاربرد پاتوژن ها جهت جانشینی مورد تاکید است. کاربرد در مناطقی که دارای النه های الروی محدود می باشد، موثر بوده و تکرار آن در نوع پودر و تابل یا گرانول

و غیره الزم است.

مبارزه با آنوفل بالغ:

(: در این روش از خاصیت حشره کشی بعضیResidul insecticides:انگلیسیحشره کش های ابقایی )• مواد شیمیایی که از راه تماس یا تدخین و تماس، سبب مرگ و میر پشــه ها و دیگــر حشــره ها می گردنــد، استفاده می شود. برای این منظور تمام سطوح اماکن و پناهگاه هــایی کــه در محــل اســتراحت مــوقت یــا دایم پشه ها شناخته شده اند )اعم از سطوح داخلی یا خارجی پناهگاه های دایم و موقت و غیره(، بــا مــاده حشره کش سمپاشی می شوند. بدین ترتیب حشره کش، از یک طرف با تــأثیر تــدریجی و مســتمر مــوجب مرگ پشه ها و پایین آمدن یا به صفر رسیدن تعداد آنان می گردد و از طرف دیگــر بــا کوتــاه کــردن طــول عمر پشه ها باعث می شود که سیرتکاملی انگل ماالریا در پشه ها انجام نگیریــد و در نتیجـه انتقـال ماالریــا قطع شود. انتخاب نوع و مقـدار حشـره کش و تنـاوب سمپاشـی بسـتگی بـه حساسـیت پشـه ها بـه مـواد حشره کش، حداقل مقدار مــوثر و غــیر خطرنــاک و اثــر ابقــایی آن حشــره کش، فصــل انتقــال ماالریــا درــد منطقه، شرایط جغرافیایی و ساختمانی آن نقطه و باالخره امکانات مالی و اجــرایی محلی دارد. در چن

با اثر ابقایی طوالنی مهم تــرین روش ضــد ماالریــایی درماالتیون( و DDTدهه اخیر حشره کش های ددت )برنامه های مبارزه با ماالریا بوده است.

(: هدف از این روش کشتن پشه های در حال پرواز یا درSpace spraying:انگلیسیسمپاشی فضایی )• حال استراحت با تأثیر از راه تدخین و یا تماس است. سمپاشی فضایی را ممکن اســت در داخــل امــاکن مسدود یا در فضای خارج انجام داد. حالت اخیر زمانی اســت کــه مســاله اگــزوفیلی و اگزوفــاژی پشــه ها

مطرح باشد.

(: با اجرای این روش ها حشره برای انهدام خودGenetic manipulations:انگلیسیروش های وراثتی )• به کار گرفته می شود و تخریب و برهم زدن جمعیت طـبیعی پشـه ها را بـاعث می شـود. این عمـل ممکن

(Sterilization: انگلیسی مخــرب صــورت گــیرد ماننــد روش عقیم کــردن )ژن هــایاست با به کار بردن حشره ها یا تغییر نسبت جنسی حشره یا دیگر روش هی وراثتی.

پراکندگی انگل ماالریا در دنیا

: در منــاطق گرمســیری و نــواحی زیــر گرمســیری وجــد دارد. این تنهــا گونــه ازپالسمودیوم فالســیپاروم• پالسمودیوم است کــه می توانــد بیمــاری شــدید و کشــنده ایجــاد کنــد.تخمین زده می شــود ســالیانه حــدود

نفر از مردم دنیا بر اثر بیماری با این گونه پالسمودیوم از بین می روند. پالســمودیوم۲۷۰۰۰۰۰ تا ۷۰۰۰۰۰ فالسیپاروم گونه غالب در قاره آفریقا می باشد. چــون انگــل پالســمودیوم فالســیپاروم بــه ســرعت تکثــیر می شود در نتیجه منجر به کم خونی شدید می شود. به عالوه این انگــل می توانــد جلــوی جریــان خــون در

رگهای کوچک را بگیرد و چنانچه این عمل در مغز رخ دهد منجر به مرگ می شود.

: کــه اکــثراً در قــاره آسـیا و آمریکــای التین و بعضـی از قســمت های آفریقـا دیــدهپالسـمودیوم ویـواکس• ورم کرده و پاره شود.طحالمی شود. پالسمودیوم ویواکس زمانی باعث مرگ می شود که

ــربپالسمودیوم اوال• : که اکثراً در قاره آفریقا دیده می شود )بخصوص در غرب آفریقا، جزایر واقع در غ اقیانوس آرام(. این انگل از لحاظ زیست شناسی و ریخت شناسی شبیه پالسمودیوم ویواکس اســت. تنهــا تفاوتی که با هم دارند این اسـت کــه پالســمودیوم اوال می توانــد افرایــد را کــه دارای گــروه خــونی دافی منفی هستند را آلوده کند و همین امر باعث شیوع زیاد بیماری بر اثــر پالســمودیوم اوال در قــاره آفریقــا می شود. چون سیاهپوستان دارای گروه خونی دافی منفی هستند. در عوض چنین افرادی )یعنی کسانیکه دارای گــروه خــونی دافی منفی هســتند(بــه پالســمودیوم ویــواکس مقــاومت بیشــتری دارنــد. خوشــبختانه

پالسمودیوم اوال در ایران وجود ندارد.

پالسمودیوم ماالریه: که در تمام نقاط دنیا دیده می شود.•

دسته بندی میزان شیوع ماالریا

ســاله۹ تــا ۲ در کودکــان طحالماالریا در منطقه ای فرابومی محسوب می شود که میزان بزرگی تجــاوز٪۵۰ است و عالوه بر این، میزان بــزرگی طحــال در افــراد بــالغ هم از ٪۵۰همیشه بیش از

می کند. ســاله۹ تا ۲ در کودکان طحالماالریا در منطقه ای تمام بومی محسوب می شود که میزان بزرگی

است ولی در افراد بـالغ، بــه علت داشـتن ایمــنی نسـبی، از این حــد پـایین تر٪۷۵همیشه بیش از است.

بیماری ماالریا در ایران

بــهاوستابیماری ماالریا از قدیم در ایران وجود داشته و پزشکان ایرانی با آن آشنایی داشته اند. در کتاب تب و لرز اشاره شده است. اصطالح تب تــایب، تب نوبــه، تب و لــرز در کتــاب قــانون ابن ســینا و ذخــیره خوارزمشاهی بارها ذکر شده است. در ایران این بیماری به علت فراوانی فوق العاده، موارد ایجاد ضعف، کم خونی، کاهش قــدرت کـارایی افـراد، بـروز بیمــاری در ایــام کـار کشـاورزی و آمـادگی بیشـتر بیمــاران

ماالریایی برای ابتال به دیگر بیماریها مورد توجه بوده است.

بنا به تقاضای دولت ایران سازمان جهانی بهداشت دکتر ژیلمــور را بــرای مطالعــه بیمــاری۱۳۰۳در سال ماالریا و بیماریهای عفونی به ایران اعزام کرد. این فرد گزارش جالبی راجع به انتشار بیماریهــای عفــونی

چاپ و منتشر شد.۱۹۲۴در ایران تهیه کرد که در مجله جامعه ملل سال

دکتر ژیلمور در خصوص ماالریا می نویسد:

میلیــون نفــر از مــردم ایــران بــه این بیمــاری۵ تا ۴ماالریا شایعترین بیماری کشور ایران بوده، هر ساله • نفر بوده است(.۱۳۰۰۰۰۰۰ جمعیت ایران حدود ۱۳۰۳مبتال می شوند. )در سال

درصد جمعیت کشور در مناطقی زندگی می کنند که به شدت ماالریاخیز است.۷۵حداقل •

درصد از کل مرگ ومیر ساالنه کشور در اثر ماالریا است.۴۱خدود •

به طور کلی در بررسی های انجام شده آندمیســیته بیمــاری در منــاطق ختلــف ایــران در شــمال و جنــوبــدمیک(و در ــورتفرابومی )هیپرآن ــه ص ــور ب ــومیفالتکش ــا زیرب ــدمیک ی ــران مزوآن ــرق ای ــزی و ش مرک

)هیپوآندمیک(بوده است.

در سال های قبل از جنگ جهانی دوم اقدام های اولیه مبارزه با ماالریا به صورت توزیع قرص هــای کیــنین و نفت پاشی روی آب های راکد و در حد محدود، بهسازی محیط در مناطقی از کشور که مــیزان آلــودگی در سطح باالتری بوده، در دست اجرا قرار گرفته است، ولی به علت فقدان امکانات و کمبود تجربه عملی و

بــار دیگــر۱۳۲۹بروز جنگ جهانی دوم این برنامه به حال رکود درآمد. پس از جنــگ جهــانی دوم در ســال مبارزه با ماالریا با استفاده از حشره کش ددت شروع شد. ابتدا قسمت های کوچکی از نقاط آلوده کشور

برنامــه ریشــه کنی ماالریــا طبــق۱۳۳۶سمپاشی شد و در سال های بعد به تدریج گسترش یافت. در سال توصیه سازمان جهانی بهداشت با تصویب دولت و جهت خاتمه دادن به انتقال ماالریا و پاک کردن مخازن آلوده به صورت سمپاشی مکان های استراحت آنوفل و از بین بــردن محل هــای تخم ریــزی آن، بیماریــابی،

ادامه یافت، ولی در این سال۱۳۴۰درمان بیماران و دیگر اقدام های جنبی شروع شد. این برنامه تا سال ودیلــدرینبه علت بروز مقاومت مضاعف آنوفل استفنسی )ناقل مهم مناطق جنــوبی کشــور(بــه ددت و

دیگر مشکالت فنی، اجرایی واداری، عملیات ریشه کنی در منــاطق جنــوبی کشــور قطــع گردیــد. در ســال و اسـتفاده عوامـل کمکی، ماننـد اجـرای عملیــاتمـاالتیون برای اولین بـار بـا انتخـاب حشـره کش ۱۳۴۷

الروکشی، توزیع ماهی گامبوزیا و توزیع همگــانی دارو تمــام کشــور تحت برنامــه ریشــه کنی ماالریــا قــرار بیش از دوشوم جمعیت کل کشـور ســاکن در شـمال۱۳۵۲گرفت. این اقدام ها موجب گردید که در سال

ــارگردد. ــیز مه رشته کوه های زاگرس بکلی از نظر ابتال به ماالریا ایمن شوند و در قسمت جنوبی کشور ن نفر رسید. به علت وجود نقایص و رکودهایی در۱۶۰۰۰در سال مذکور تعداد کل بیماران در کل کشور به

ــوبی۱۳۵۴ و ۱۳۵۳برنامه ریشه کنی ماالریا در سال های میزان آلودگی به ماالریا در قسمتی از مناطق جن کشور، به ویژه استان های هرمزگان، بلوچستان و قسمت گرمسیری کرمان افــزایش یــافت وبیمــاری بــه صورت همه گیر )اپیدمی(درآمد. عالوه بر این مسافرت افراد آلوده منــاطق جنــوب بــه نــواحی پــاک شــده

شمال کشور موجب شد که تعدادی کانون انتقال ماالریا در آن نقاط ایجاد شود.

بــا توجــه بــه مــیزان بــروز انگلی ســاالنه، وضــعیت نــاقالن و نحــوه انتشــار بیمــاری و آمارهـای دریــافتی و دجه بندی ای که بین استان ها صورت گرفت، کشور به سه منطقـه از نظــر شـاخص های پیشــگفت تقســیم

می شود:

.منطقه شمال رشته که های زاگرس.۱

.منطقه جنوب و جنوب غربی.۲

.منطقه جنوب شرقی کشور.۳

در یک جمع بندی کوتاه و با توجه به تقسیم بندی کشور از نظر میزان بــروز انگلی ســاالنه می تــوان اظهــار درصد جمعیت کشور زنــدگی می کننــد و۷۰داشت که در منطقه یک )شمال رشته کوه های زاگرس(حدود

در این منطقـه تعـداد۷۶این منطقه به تقریب از ماالریا پـاک شـده و خطــر آلـودگی کم اسـت. در سـال ، جمهوریعراق، پاکستان، افغانستان درصد آن وارده از کشورهای ۷۷ مورد ماالریا گزارش شد که ۵۸۳۹

در هــزار۱۳۷ بــروز ســاالنه انگلی در این منطقــه ۷۶ بوده است. در ســال آذربایجان و جمهوری ارمنستان درصــد کــل۲۵ کــه ۲نفر جمعیت بوده است. بیماری ماالریا در جنوب و جنوب غربی کشور یعــنی منطقــه

جمعیت کشور را داراست به صورت تحلیل رونده درآمده و به خوبی به عملیات مبارزه پاسخ داده اســت. درصــد آن وارده از۴۸ مــورد بیمــارمبتال بــه ماالریــا گــزارش شــده کــه ۲۶۷۹ در این منطقــه ۷۶در ســال

ــروز ســاالنه انگلی کشورهای افغانستان و عراق و کانون های آلوده داخل کشور بوده است. در این سال ب مورد در هزار نفر بوده است.۱۷۶در این منطقه

منطقه سوم یعنی جنوب شرقی کشور که منطقه مشکل کشور از نظر بیماری ماالریا محسوب می شود شامل استان های سیستان و بلوچستان و هرمزگان و قسمت گرمســیری اســتان کرمــان اســت و بنــا بــه دالیل مختلف از جمله تعدد نــاقالن، مقــاومت نــاقالن بــه حشــره کش ها، ظهــور و توســعه مقــاومت انگــل پالسمودیوم فالسیپاروم بــه کلـروکین، نبـودن راه هــای ارتبـاطی مناسـب، آب و هــوای گرمسـیری، فصــل انتقال طوالنی، ناپایـداری وضـع اکولوژیــک منطقـه و جغرافیــایی انسـانی، وجــود سـاختمان های مـوقت و

در این۷۶تغییرهای زیست محیطی، ماالریا بـه عنـوان یــک مشـکل بهداشـتی بـاقی مانده اسـت. در سـال در هزار نفــر جمعیت بوده اســت. قابــل۸۷۴۴ مورد مبتال به ماالریا و بروز انگلی ساالنه آن ۲۹۹۰۶منطقه

درصد موارد مذکور متعلق بــه اســتان سیســتان بوده اســت. بــه۷۴ مورد یعنی ۲۲۲۲۴ذکر است که تعداد یقین کنــترل بیمــاری در این منــاطق بــدون مشــارکت مــردمی امکان پــذیر نیســت، بنــابراین اســتفاده از شوراهای بهداشت کشور، اســتان، شهرســتان و بخش و روســتا کــه تجســمی عیــنی از همکاری هــای بین بخشی و مشارکت های مردمی است، می نواند مسوالن بهداشتی را در رفع یا دست کم کــاهش معضــل ها

و مشکل های بهداشتی موجود یاری نماید.

در حال حاضر برنامه کنترل ماالریا در مناطق آلوده کشــور بــا توجــه بــه سـه اصـل عمــده بنیــان گذاشـتهشده است:

.استفاده هرچه کمتر از مواد حشره کش.۱

.استفاده کنترل شده از دارو جهت درمان بیماران.۲

.حداکثر تالش برای بیماریابی و درمان موارد آلوده.۳

مقاومت ذاتی

بیمــاران مبتال بــه تاالســمی و کم خــونی داسی شــکل در برابــر ماالریــا مقــاومت ذاتی دارنــد. چــون انگــل پالسمودیوم برای رشد و تکثــیر خــود بــه مقــدار زیــادی آهن نیــاز دارد و در این بیمــاران بــه علت رســوب هموگلوبین یون آهن گلبول قرمز کاهش می یابد بنابراین این بیماران در برابــر ماالریــا مقاومترنــد و عــده

خیلی کمی از آنها مبتال به ماالریا می شوند.

سالــــک

: سال دانه یا دانــه ســال( یــکافغانستانسالک بر روی دست. سالَک یا لیشمانیاز پوستی )نام های رایج در منتقــل می شــود.انسان به پشه خاکی به نام پشهبیماری پوستی است که عامل ایجاد آن توسط یک نوع

می باشدلیشمانیا به نام انگلی بیماریعامل این

وقفقــاز، فلســطین، ایــران، عــراق، عربســتان، ســوریه، چینســالک در کشــورهای گرمســیری از جملــه شایع است هند و افغانستان، پاکستان، روسیهجنوب شرقی

انواع

است که به دو شکل زیر وجود دارد:تب و دردسالک یک بیماری پوستی طوالنی مدت بدون

نوع شهری یا سالک خشک

ماه پس از گزش، ورم سرخ رنگ و بــدون درد در محــل گــزش پیــدا شــده و کم کم بــزرگ و۸ تا ۲حدود ــدزخمزخمی می شود. اندازه ــدن مانن چند میلی متر تا چند سانتی متر می باشد که معموالً در مناطق باز ب

ماه تــا یکســال بهبــود می یابــد کــه در۶ دیده می شود. ضایعه به آهستگی و طی مدت پا و دست، صورت فرو رفتــه و دائمی بــاقی می مانــد کــه بــه زیبــاییجوشگاهصورت عدم درمان مناسب، در محل زخم یک

نــیز بطوراتفـاقی مبتال و می توانــد بــهسگلطمه می زند. مخزن بیمــاری در نــوع شــهری انســان اسـت و عنوان مخزن عمل نماید.

نوع روستایی یا سالک مرطوب

چند هفته پس از گزش پشه )بسته به تعداد محل گزش( زخم هـای متعـددی در نقـاط بــاز بــدن کـه مـورد مــاه۴-۶گزش قرار گرفته اند پیدا می شود. ضایعات معموالً ترشح دار و مرطوب هستند و معموالً پس از

بهبود می یابند و از خود جوشگاه آثار پوستی پایدار و نامناسبی بــه جــا می گذارنــد. مخــزن اصــلی بیمــاری می باشندموش های صحرائیسالک روستایی جوندگان از جمله

روش های پیشگیری

ــز هنگام خوابیدن در فضای آزاد از پشه بند استفاده شود. روی درها و پنجره های ورودی تورهای بسیار ری ٔنصــب شــود. از نگهــداری دام و طیــور در منــازل خــودداری شــود. از انباشــتن و ریختن خاکروبــه و نخاله ساختمانی زباله و کودهای حیــوانی در منــاطق مســکونی اجتنــاب شــود. بهســازی محیــط و تــرمیم محــل اســتراحت و رشـد و تکثــیر پشــه )شــکاف دیوارهــا( بطــور دقیــق و صــحیح صــورت پــذیرد. از رهــا شـدن

فاضالب ها ر معابر خودداری گردد. معدوم نمودن سگهای ولگرد و مبارزه با جوندگان به روش صحیح.

تب خونریزی دهنده کریمه کنگو

ــا تب خونریزی دهنده کریمه-کنگو یک بیماری حاد تب دار و خونریزی دهنده است که ازطریق گزش کنه وی در۱۹۴۴تماس با خون یا ترشحات یا الشه دام و انسان آلوده منتقل می شود. بیماری اولین بار در ســال

معلــوم شــد۱۹۶۹ شرح داده شد ونام تب خونریزی دهنده برای آن اعالم گردید. در سال اوکرائین کریمه کنگو در ۱۹۵۶ ایجاد کننده تب خونریزی دهنده کریمه کنگو مشابه همان بیماری است، که در سال پاتوژن

در انســانCCHFمشاهده گردیده است ازایــنرو ارتبــاط این دو مکــان و بیمــاری بــاعث اســم فعلی شــد. ایجــاد می کنــد و شــیوع بیمارســتانی آن نــیز بســیار بــاال٪ ۳۰بیماری شدیدی همراه با مرگ و مــیر حــدود

می باشد.

اتیولوژی

که تحت عنواننایروویروس جنس بونیاویریده خانوادهآربوویروس ویروسی از گروه CCHFعامل بیماری ــدپابُرد ) arthropod-borneویروســهای بن virus ــام ــه ن ــا کنه ای ب هیالوما( می باشــد.شــایع ترین ناقل ه

می باشد.

اپیدمیولوژی

هیالوما منتقل می شود.مخزن ویروس در طــبیعت اصــوال کنه هــا می باشــد وکنه به وسیله CCHFویروس گاو، گوسفند، بز وخرگوش نیز به عنوان مخزن مطرح می باشند. این ویروس از طریق تماس مستقیم با خون یا ترشحات بیمار، الشه حیوان آلوده )انتقال به قصابها و سالخها( سبب ایجاد همه گیری های ناگهانی می گــردد. این بیمــاری بیشــتر در منــاطق صــحرایی آفریقــا، اروپــای شــرقی، خــاور میانــه عــراق، هنــد، افغانستان، پاکستان، ایران و غرب چین مشاهده می گردد. شیوع باالیی از بیماری در بین پرسنل نظــامی کارکنان بیمارستانها، کشاورزان و اشخاصی که با دام سروکار دارند مشاهده می گردد. بیماری در فصول گرم سال از اواخر فروردین تا اواخر شهریور )زمان رشد و تکثیر کنه ها( شیوع پیــدا می کنــد. مــواردی در

بین اعضای خانواده بیمار و پرســنل پزشــکی بعــد از آلــودگی بــا خــون یــا ترشــحات بیمــار رخ داده اســت.

ــد. پرندگان به بیماری مقاومند )غیر از شترمرغ( لیکن می توانند با پخش کنه های آلوده باعث اپیدمی گردنبیماری در حیوانات بدون عالمت می باشد.

عالئم بالینی

روز می باشــد.معمــوالً تــا روز چهــارم عالئم غــیر۱۳ روز و حــداکثر ۴ بیماری به طور متوسط کموندوره خونریزی مانند تب، سردرد، احساس سرما، خستگی درد عضالنی، پرخــونی صــورت، پرخــونی ملتحمــه و چشم، استفراغ و دردهای باالی معــده می باشــد. عالئم خــونریزی از روز چهــارم شــروع می شــود کــه بــه

در مخاط دهان و پوست، خونریزی از لثه ها، بینی، معــده، روده ورحم و زیــر پوسـت ناحیــهپتشیصورت ساق پا و دستها ظاهر می شود. مرگ بیمار ناشــی از شــوک، کم خــونی خــونریزی شــدید ریــوی، عفــونت

منتشر و اختالل انعقادی داخل عروقی پیش رونده است.

درمــــان

و درمــان اختالل انعقــادی درون رگی پیشالکــترولیتاساس درمان حمــایتی اسـت و شــامل تنظیم آب و رونده است. درمانهای اختصاصی توسط پزشک انجام می شود.

پیشگیــــری

بایــد ایزولــه شــود و بــا افــراد خــانواده و پرســنل بیمارســتانی در تمــاسCCHFبیمار مشکوک به .1 نباســد. کلیــه وســایل بیمارســتانی ماننــد ماســک، دســتکش، روپــوش، پیش بنــد، لوله هــای خــون،

سرنگهای استفاده شده و هر وسیله ای که با ترشحات بیمار درتماس بوده باید سوزانده شود. سمپاشی منازل و اصطبل ها جهت کاهش کنه ها .2مصرف مواد ضد عفونی جهت گندزدایی توالت ها، محیط آلوده به خون و ترشحات بیمار .3

الزم به ذکر است که این بیماری واکسن ندارد.

هـــــاری

.۱۹۵۹یک بیمار هار، سال

ایجــاد می شـود. این ویــروس در تمــامرابــدو ویریــده از خــانواده ویروسیهاری بیماریی است که در اثــر حیــوان هـار و محــلبــزاق از جمله در انسان می توانــد ایجــاد بیمــاری کنــد. ویــروس از خون گرمحیوانات

انتهایی می رود و شروع به تکثیر می نماید.اعصاب به سمت ماهیچه هاگازگرفتگی وارد بدن شده در

در صــورتمــرگ( را می کشد آفریقا هزار نفر در ۲۴ و آسیا هزار نفر در ۳۱ هزار نفر )۵۵هاری هر سال انسان از هاری جــان ســالم به در برده انــد. نجــات۶ابتال به هاری تقریبا قطعی است و در طول تاریخ تنها

اولین مورد گزارش شــده۲۰۰۴ در سال ایاالت متحده آمریکا، ویسکانسین ساله از هاری در ۱۵یک دختر انسان بر این بیماری بدون استفاده از درمان های خاص ضدهاری بود.دستگاه ایمنیاز غلبه

عامل

اســت و نــوروتروپ یعــنی تمایــل بــه سیســتم عصــبی دارد و دار RNA ویروس عامل بیماری هاری نوعی وقتی به سیستم عصبی مرکزی حمله نماید تقریباً همیشه موجب مرگ میزبان می گردد.

۳۵ درجــه در مــدت ۶۰ دقیقــه و در حــرارت ۱۵ درجه سانتی گــراد در مــدت ۵۰ویروس هاری در حرارت درجه ســانتی گــراد در مــدت چنــد ثانیــه از بین می رود. بنــابراین بــرای ضــدعفونی۱۰۰ثانیه و در حرارت

وسایل آلوده کافی است چند دقیقه آنها را جوشاند یا با فنل و الکل شستشو داد.

مخازن بیماری

ــدگانپستاندارکلیه حیوانات خونگرم چه وحشی و چه اهلی به این بیماری حساس می باشند. البته در پرنابتال به این بیماری فقط به طور مصنوعی در آزمایشگاه گزارش شده است.

راه های سرایت بیماری

گاز گرفتن حیوانات راه پوست )راه مخاط ها )لب، چشم، بینی

A هپاتیت

طبــق بنــدی۷۲ اسـت کــه قبال تحت عنــوان آنــتروویروس هپاتویروس و جنس ویروسها پیکورنااز خانواده ۲۰ نامیده می شــود. این ویــروس کــروی شــکل اســت و تقــارن هپاتیت عفونیشده است. اما اکنون بنام

انتقــال می یابــد. دورهمــدفوع و دهــان آن مثبت اســت. توســط RNAوجهی دارد. بدون پوشــش اســت , ایجــاد نمی کنــد و بــه نــدرت کشنده اســت و هیچ تشــانهکبدی ماهه است. بیماری مزمن ۱کمون آن تقریبا

میزبان هــای طــبیعی این ویــروس هســتند.میمــون و انســان با دیگــر ویروس هــای کبــدی نــدارد. آنتی ژنی از سایر پیکورنا ویروس ها مقــاوم تر اســت و بــه علت همین مقــاومتاسید و اتر آن در برابر نوکلئوکسید

وارد ســلولکبــدی ســلولهای مبتال احتیاط کرد. با استفاده از گیرنده های ســطح بیمارانباید در برخورد با فــرد را آلــودهدستگاه گــوارشمی شود. جزئیات پاتوژنیسیته برای این ویروس مشخص نیست. از طریق

تکثــیر پیــدا می کنــد. اگرچــه انــترفرون بــاعثرودهمی کند. احنماال در سلول های اوروفــارنکس و اپیتلیــال محدوده شدن ویروس می شود اما سیستم ایمنی نیز در صدمه زدن به سلول های کبدی آلوده به ویروس

ظاهر می شود. این ویــروسیرقانو حذف آنها از بدن بی تاثیر نیست. به دنبال ضایعات سلول های کبدی ــدفوع در آنتی بادی روز قبل از ظهور عالیم و ایجاد ۱۰ وارد روده و مدفوع می شود و از صفرااز طریق م

وجود دارد و از طریق مدفوع منتشر می شود.

عالیم

ادرار , تیره شــدن رنــگ یرقان , شکم درد , تهوع , ضعف , بی اشتهایی , خستگی آن شامل عالیم بالینی اغلب بدون جلب توجــه ســپریکودکان شدید تر از از کودکان است. در بالغاست و این بیماری در افراد

۱۵ تــا ۳۰ این بیمــاری بین ســنین شـیوعمی شود و در اکثر موارد بهبودی کامل حاصــل می شـود. حــداکثر ۳۰ هفته بیمــار هســتند و حــدود ۸ مبتال می شوند، تا A درصد بزرگساالنی که به هپاتیت ۸۰است. بیش از

روز طــول می کشــد و بــا شــروع ناگهــانی تب،۷ تا ۵روز کاری را از دست می دهند. مرحله پیش یرقانی، ناخوشی، بی اشتهایی، تهوع، استفراغ، درد شکم و سردرد خود را نشان می دهد. عالیم کمتر شایع شامل لرز، میالژی، آرترالژی، ســرفه، اســهال، یبوســت، خــارش و کهــیر هســتند. نشــانه های موجــود در معاینــه

روز طــول۳۰ تــا ۳فیزیکی عبارتند از هپاتومگالی دردناک، اســپلنومگالی. مرحلــه یرقــانی )ایکتریــک( کــه می کشد، با بیلی روبینمی کونژوگه شروع می شود و متعاقباً طی چند روز یرقان رخ می دهــد و مــدفوع بــه

( در می آید. عفونت مزمن رخ نمی دهد.clay- coloredرنگ روشن و اصطالحاً خاک رسی )

% از بزرگســاالن۷۰ به سن بیمــار بســتگی دارد. تقریبــاً Aوجود و شدت عالیم عفونت با ویروس هپاتیت سـال دچـار عالیم۶% کودکـان کـوچک تر از ۳۰آلوده دچار عالیمی نظیر یرقان می شـوند. بـر عکس تنهـا و بدون یرقان اســت. در اکــثر بیمــارانآنفلوانزامی شوند که این عالیم هم معموالً غیر اختصاصی و شبیه

ــهHAVIgm باال است. لذا مهمترین تست سرولوژی بررسی HAVIgm تیتر Aمبتال به هپاتیت است که ب هم جهت ارزیــابیبیلی روبینروش رادیوایمنواسی و الــیزا قابــل انــدازه گیری اســت و همچــنین بررســی

اختالل کبدی ارزشمند است.

ــه رویA، آزمایش تأییدکننده ارجح برای هپاتیت A ضد ویروس هپاتیت IgMآزمون ــامی ک است زیرا هنگ سـرمی ضـدIgMنمونه های حاصل از فردی با عالیم تیپیک انجام شود، حساسـیت و ویـژگی بـاالیی دارد.

تــا۴ روز قبل از شروع عالیم ردیابی کرد؛ سطح این آنتی بادی برای ۱۰ تا ۵ را می توان Aویروس هپاتیت ــه فاصــله کمی پس از A ضد ویروس هپاتیت IgG ماه همچنان باال می ماند. سطح ۶ ــاال می رود وIgM ب ب

این ایمونوگلوبولین در سراسر طول عمر فرد وجود خواهد داشت و باعث ایمنی وی می شود .

درمان

توصیه می شود کهبیمار برای افراد در تماس با ایمنوگلوبیندرمان برای این بیماران وجود ندارد و تزریق در مراکزبهداشتدر دوره کمون باعث کاهش عالیم بیماری می شود. روش های پیشگیری شامل رعایت

و مواد غذای بخصوص شیر، شستن دست ها بعد از رفتن دستشویی و قبــلآبعمومی , کنترل بهداشتی ، نمونــه کشــته شده اســت کــهواکسن کردن وسایل بیمار بسیار مــوثر اســت. ضد عفونیاز صرف غذا و

فقط برای مواقع ضروری استفاده می شود.

انتشار

این ویروس به راحتی در جامعه منتشر می شود. محتمل ترین راه سرایت راه مدفوعی - دهانی از طریـق بــا ویــروسآلــودگیتماس فردی می باشد. بعضی محصــوالت رودخــانه ای مثــل صــدف ها می تواننــد منبــع

پیش می آیــد.انتقال خــون و سوزن آلوده یا سرنگ به ندرت از طریق Aباشند. آلودگی با ویروس هپاتیت همودیالیز هیچ نقشی در انتشار آن میان کارکنان بخش نــدارد. شــیوع آنــتی بــادی در افــراد دارای ســطح

ــان کودکــانکشورهای در حال توسعهاقتصادی و اجتماعی پایین باالتر است. در و عقب مانده اکثر مبتالی درصد مــوارد حــاد هپــاتیت۴۰هستند در حالی که در کشورهای پیشرفته ابتال در سنین باالتر است. تقریبا

ایجاد شده است.Aتوسط هپاتیت

Bهپاتیت

یکی از شایعترین بیماریهای عفونی در دنیا و نهمین علت مــرگ در سراســر جهــان اســت.بیماری هپاتیت میلیون نفر حامل آن ویروس هستند که تقریبا یک سوم آنها به بیماریهای پیشرفته کبــدی مبتال350تقریبا

درصد از حاملین ویروس در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند. 75می باشند.

چه افرادی در معرض خطر بیشتری به ابتالء به هپاتیت هستند؟

ــان مراکــز پزشــکی اعم از دانشــجویان گــروه پزشــکی، جراحــان، پزشــکان، پرســتاران، ماماهــا، کارکن دندانپزشکان، کمک دندانپزشکان، بیماران تحت دیالیز، کارشناسان و تکنسین های آزمایشگاههای تشخیص طبی، پرسنل مؤسسات نگهــداری کودکـان عقب افتــاده و خانـه سـالمندان، دریـافت کننــدگان محصــوالت خونی و خانواده فرد مبتال، پرسنل زندان ، مسافران و غیره که در معرض خطر آلوده شــدن بــا فــرآورده

هســتند و بایــد واکســن دریــافتBهای خونی و مایعات بدنی آلوده هستند، افراد در معرض خطر هپاتیت کنند.

ایمن سازی علیه بیماری »هپاتیت ب« برای گروههای پرخطر

ــوب ــ نت

زمان تزریق

در اولین مراجعه اول

دوم یک ماه بعد از نوبت

اول

سومــد از ــاه بع ــش م ش

نوبت اول

برنامه ایمن سازی کودکان با توجه بــه شــرایط اپیــدمیولوژیک ماهگی: 6ماهگی و 2کشور

حداقل فاصله بین نوبت اول و دوم هپاتیت ب یک ماه .1حداقل فاصله بین نوبت دوم و سوم هپاتیت ب یک ماه .2

Bواکسنهای جدید هپاتیت

واکسن جدید هپاتیت "بی": جذب از طریق پوست

در جدیدترین برریها، واکسنی برای جلوگیری از عفونت با این ویروس طراحی شده است. بــرای ســاخت این واکسن، دی.ان.ای ویروس به ری ذرات بسیار ریز طال چسبانده می شود. پودر حاصل بدون نیــاز بــه هیچ وسیله ای به رویپویت مالیــده و توســط گــاز هلیم جــذب پوســت می شــود. بــه محض نفــوذ بــه داخــل سلولهای اپیدرمال )الیه بیرونی( پوست، دی.ای.ان از ذرات طال جدا می شود و با تولیــد مــواد ایمونــوژنی )ایمن- ژنی( باعث، برانگیختن نظام ایمنی بدن و ایجاد ایمنی علیه این عامل عفونت زا می گــردد. از آنجــا که این واکسن فاقد عوامل مسئول در رپلیکاسیون )بازگشت( یا عفــونت زایی می باشــد، بــه خــودی خــود

نمی تواند بیماری ایجادکند.

واکسن ژنی هپاتیت "بی"

یک واکسن غیر فعال وجود دارد و آن تزریــق گامــاگلوبولین اســت A هپاتیت برای این نوع هپاتیت، همانند که پس از سرایت بیماری فعال می شود. واکسن فعال دیگری نیز وجود دارد که به تازگی از مواد مصونــاتیت اســت. ــرم از هپ ــه این ف ــده نســبت ب ــترین مصــون کنن ــتیکی ســاخته شــده اســت و به ــده ژن کنن

ایمنی زایی واکسن ژنی هپاتیت "بی"

( در آزمایشگاه نشان داده شده است که تزریق مقادیرBبررسی ایمنی زایی واکسن ژنتیکی هپاتیت بی ) کمی از واکسن ژنی حاوی ژن رمز کننده پادگن سـطحی ویــروس هپــاتیت، قــادر بــه تحریــک قــوی نظــامـــــــــــــتی ژن می شــــــــــــــود. ـــــــــــــای ضــــــــــــــد آـن ـــــــــــــد پادتنـه ـــــــــــــنی و تولـی ایـم در واکسنهای ژنی به جای استفاده از میکروب یا پروتئین، از دی.ان.ای حــاوی رمزهــای ژنــتیکی پروتــئین مربوطه به عنوان واکسن استفاده می شود. ژن رمز کننده پادگن سطحی ویروس هپاتیت به یک پالسمید و یا حامل ژنتیکی مناسب حاوی راه انداز ویروس سـاتیومگال کلـون می شـود، بـه نحــوی کـه تزریــق این پالسمید به عضله یا زیر جلد حیوان آزمایشگاهی سبب القا ژن و تولید مقــادیر مناســبی از پــادگن مــذکورـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــود. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــافت می ـش در ـب

در این تحقق مشخص ده واکسن ژنی هپاتیت برتریهای بسیاری نسبت به واکســن پروتئیــنی ضــد هپــاتیت "بی" دارد. در این طرح با استفاده از سیستم لیپوزومی برای انتقال دی.ان.ای به سلول، مشخص شــده است که یک بار تجویز واکسن ژنی، واکنش ایمــنی قــوی تــری نســبت بــه واکســن موجــود هپــاتیت ایجــادمی نماید. امید است با کسب نتایج مناسب، در آینده مرحلـه بـالینی آزمـایش بـر روی آنـان انجـام گــیرد.

پیشگیری

امکان واکسیناسیون برای مسافران و کارکنان مراکز پزشکی و غیره که در معرض خطر آلوده شــدن بــا چنــدین بــار واکسـن زدنBفرآورده های خونی و مایعات بدنی آلـوده هسـتند، وجـود دارد. بــرای هپــاتیت

سال ایمنی حاصــل می شــود. در حــال حاضــر، واکســنی تهیــه5 تا Bتوصیه می شود که در مورد هپاتیت ـــــــوع ـــــــاتیت ـن ـــــــال هـپ ـــــــدن را در قـب ـــــــد. B و Aشــــــــده اســــــــت کــــــــه ـب ایمن می کـن

با واکسیناسیون و رعایت احتیاطهای الزم برای کاهش خطر عفــونت کــاهش پیــداBخطر ابتال به هپاتیت

ــخیص می کند. همچنین باید دانست که همه کشورهای جهان تست غربالگری خون اهدا کننده را جهت تش انجـــــام نمی دهنـــــد در حـــــالی کـــــه این امـــــر ضـــــروری بـــــه نظـــــر می رســـــد. Bهپـــــاتیت

گروههای پرخطر برای ایمن سازی هپاتیت »ب «

ــه کلیه پرسنل شاغل در مراکز درمانی بستری و سرپایی که با خون و ترشحات آغشته به خــون بــاران ، ــک بهی ــاران ، کم ــا ، بهی ــتاران ، ماماه ــکان ،پرس ــامل : پزش ــتند ش ــاس هس ــوی در تم نح واکســیناتورها ، دندانپزشــکان ، کمــک دندانپزشــکان ، کارشناســان و تکنســینهای آزمایشــگاههای تشخیص طبی، نظافتچیان واحــدهای بهداشــتی درمــانی و آزمایشــگاههای تشــخیص طــبی ، دانش

آموزان بهورزی ، دانشجویان پزشکی، دندنپزشکی ، پرستاری و مامایی و ... .

و افرادی که بطور مکرر خون یا فرآورده های خــونی دریــافت می کننــددیالیزبیماران تحت درمان ، هموفیلی و ...(. تاالسمی)

+ اعضاء خانواده ، فردHBsAg ساکن دریک واحد مسکونی کودکانی که در کانونهای اصالح وتربیت نگهداری می شوند، کودکــان عقب مانــده ذهــنی و پرســنل

مؤسسات نگهداری این کودکان و خانه سالمندان.

آتش نشانها، امدادگران اورژانس ،زندانبانان ،کارشناسان آزمایشگاههای تحقیقات جنایی و صــحنه جرم

.افراد دارای رفتارهای پرخطر جنسی و اعتیاد تزریقی که تحت پیگیری مداوم هستند افراد آلوده به هپاتیتC .که حداقل یک تست تکمیلی مثبت دارند ماه می باشد. 6زندانیانی که دارای رفتارهای پرخطر هستند و محکومیت آنها بیش از .رفتگران شهرداریها

توصیه هایی در ارتباط با واکسن هپاتیت ب

.در حال حاضر دوز یار آور واکسیناسیون »هپاتیت ب« توصیه نمی شودــن ــوع واکس ــتفاده یکی از دو ن ــا اس ــاتیت ب« ب ــیون »هپ ــای قبلی واکسیناس ــورتیکه نوبته در ص

( باشد، ادامه واکسیناسیون با نوع دیگر در نوبتهــای بعــدیRecombinantپالسمایی یا نوترکیبی )بالمانع است.

+ اگر پس از تولد وتزریق واکسن هپاتیت ب مشخص شود که نوزاد از مادرHBsAgبه دنیا آمــده است حداکثر زمان دریافت ایمونوگلوبولین اختصاصی هپاتیت ب یک هفته بعد از تولد می باشد.

+ ــادر ــوزاد از م ــترHBsAgدر صــورتیکه ن ــان نیم میلی لی ــد بطــور همزم ــد شــده باشــد،بای متولــله ران »ایمونوگلوبولین« اختصاصی »هپاتیت ب« در عضله یک ران واکسن »هپاتیت ب« در عض

سـاعت پس از تولـد تزریــق شـود .در صـورت عـدم12دیگر در اسرع وقت و ترجیحــا در ظـرف دسترسی به ایمونوگلوبولین اختصاصی ، تزریق واکسن »:هپاتیت ب« بــه تنهــایی نــیز در ســاعات

درصد ایمنی ایجاد می کند. 80 تا 70اولیه پس از تولد حدود

واکسن »هپاتیت ب« باید زیر جلد تزریق شود. هموفیلیدر افراد مبتال به ،

+ نـــوزادانی کـــه از مـــادرانHBsAgمتولـــد شـــده انـــد و عالوه بـــر دریـــافت نـــوبت اول HBsAb و HBsAg ماهگی باید از نظر 9-15واکسن ،ایمونوگلوبولین نیز دریافت شده اند در سن

کنترل شوند و در صورت لزوم مورد پیشگیری قرار گیرند. واکسیناسیون »هپاتیت ب« هیچگونه مورد منع تلقیح ندارد، حتی اگر فردHBsAg .مثبت باشد

افرادی که جزء گروه پرخطر هستند ودر آنها تجویز واکسن هپاتیت ب توصیه شده ، سه مــاه بهــد ( آنها کنترل و در صورتیکه تیــتر آنــتی بــادیHBsAbاز دریافت آخرین دوز واکسن تیتر آنتی بادی )

آنها کمتر از ده باشد یک دوره کامل واکسیناسیون )سه نــوبت( بــا دوز دو برابــر معمــول دریــافتنمایند ولی سایر افرادی که جزء گروههای پرخطر نیستند نیاز به بررسی تیتر آنتی بادی ندارند.

Cهپاتیت

یکی از شش ویروس شناخته شده هپاتیت، ویروس هپاتیتCاست کــه عامــل بســیاری از مــوارد هــزار نفــر مبتال بــه300 تــا 200بیماری هپاتیت ویروسی در انسان می باشد. در کشور ما احتماالً

این ویروس می باشند. راه های انتقال هپاتیتC آلوده شدن به ویــروس هپــاتیتC.امــروزه یــک مشــکل مهم بهداشــتی در سراســر جهــان اســت

امروزه از این بیماری به عنوان یک معضل یاد می شود، ولی چنانچه اقدامات الزم در جهت کنترل و پیشگیری از آن صورت نگــیرد، مطمئنــاً در آینــده ای نزدیــک بــه یــک فاجعــه تبــدیل خواهــد شـد.

در محیط خارج از بدن و درون خون خشک شـده نـیز بـه مـدت سـه مـاه زنـدهCویروس هپاتیت دقیقه از بین می رود.5 درجه سانتی گراد و به مدت 100می ماند، ولی با جوشاندن در

اعتیاد به مواد مخدر تزریقی و تماس با خون افراد آلوده از طریق استفاده ی مشــترک از ســوزن است.Cمصرفی، عامل مهمی در ابتال به هپاتیت

ــال ــل از س ــا قب ــال های 1992ت ــل از س ــارجی و قب ــورهای خ ــران،1375 و 1374 در کش در ای ، استفاده از خون و فرآورده های آن بود. بدیهی اســت کــهCشایع ترین راه انتقال ویروس هپاتیت

مورد بررسیCپس از این سال ها ، تمام خون ها از نظر انواع بیماری های عفونی از جمله هپاتیت قرار می گیرند و تنها در صورت سالم بودن اجازه تزریــق داده می شــود. دریافت کننــدگان مــداوم

ــادی ــای انعق ــدگان فاکتوره ــال دریافت کنن ــوان مث ــه عن ــای خــونی، ب ــاران9 و 8فرآورده ه در بیم هموفیلی و همچنین گیرندگان خون در بیماران مبتال به نارسایی مزمن کلیه که تحت دیالیز خــونی

قــرار دارنــد. امــروزه متأســفانه اعتیــاد بــهC قرار می گیرند، در معرض خطر جدی ابتال به هپاتیت ــرفی، مواد مخدر تزریقی و تماس با خون افراد آلوده از طریق استفاده ی مشترک از سوزن مص

است.Cعامل مهمی در ابتال به هپاتیت افرادی که در معرض خطر ابتال به هپاتیتC دسته کلی تقسیم می شوند:4 هستند به

1گروه اول: افراد در معرض خطــر بــه دلیــل سـابقه مثبت اسـتفاده از خــون و فرآورده هــای آن - مانند بیماران هموفیلی، دیالیزی و تاالسمی.

2 که در آن زمان خون از نظر آلــودگی1374- گروه دوم: سابقه تزریق خون در سال های قبل از بررسی نمی شد.Cبه ویروس هپاتیت

3.گروه سوم: افراد معتاد به مواد مخدر تزریقی یا دارای شرکای جنسی متعدد -4 درصد مبتالیان بــوده و علت خاصــی جهت ابتالی آنــان40 تا 30- گروه چهارم: این گروه شامل

یافت نمی شود.

هپاتیتC و اعتیاد متأسفانه اعتیاد به مواد مخدر تزریقی از علل مهم ابتال به هپاتیتCمی باشد. اســتفاده از ســرنگ

به صورت مشترک در بین معتادان به مــواد مخــدر می توانــد بــه انتقــال انــواع عفونت هــا از جملــه و ایدز منجر شود. البته اعتیاد بــه کوکـائین و استنشـاق از راه بیــنی نــیز از راه هــایB و Cهپاتیت

انتقال بیماری است. خطر بزرگی که معتادان به مــواد مخــدر را تهدیــد می کنــد، ابتال بــه گونه هــای است که موجب بروز بیماری با شــدت بیشــتر می شــود. در این مــواردCمختلف ویروس هپاتیت

پاسخ بیمار به درمان با داروهای ضد ویروسی کم می شود. تشخیص هپاتیتC راه تشخیص این بیماری انجام آزمایش آنتی بادی ضد ویروس به روش »الــیزا« اســت. در فــردی

که این آزمایش مثبت است، بایــد بــا اســتفاده از آزمــایش دقیق تــر »ریبــا« یــا »بالت« و آزمــایش( وجود بیماری و شدت آن را اثبات کرد.HCV RNA آر )– سی –دقیق تر پی

هپاتیتCقابل درمان است و در صورت مصرف دقیق دارو تحت نظر پزشک، امکان ریشــه کــنی آن وجود دارد.

درمان هپاتیتC برای بیماری هپاتیتCدرمان مــوثری وجــود دارد. مصــرف تــوأم داروی اینــترفرون آلفــا و قــرض

درصد موارد به کنترل بیمــاری منجــر شــود. اثــر داروی اینــترفرون50تا  30ریباورین می تواند در ــت.–ساخت داخل کشورمان )به نام پی دی فرون( در درمان بیماری معادل داروهای خارجی اس

آمپول اینترفرون به صورت هفته ای سه بار تزریق می شود. مقدار و مــدت مصــرف آن را پزشــک تعیین می کند. بیماران باید حداقل ماهی یک بار جهت بررسی و انجام آزمایشــات مراجعــه نماینــد.

اینترفرون معرفی شــده کــه هفته ای یــک بــار تزریــق– اینترفرون جدیدی به نام پگ –امروزه آلفا قابـل درمـان اسـت و درCمی شود. این دارو گران قیمت است، ولی تأثیر بیشتری دارد. هپـاتیت

صورت مصرف دقیق دارو تحت نظر پزشک، امکان ریشه کنی آن وجود دارد.پس امروزه می توان نسبت به مهار بیماری و بازگرداندن زندگی سالم به بیمــاران اقــدام کــرد بــه

شرطی که بیماری در مراحل زودرس آن تشخیص داده شود و بیمــاران بــا پزشــک خــود همکــارینمایند.

رعایت مقدار مناسب مصرف دارو و مدت توصیه شده توسط پزشک، در ریشه کنی بیماری حائز اهمیت است. باید توجه داشت که گرچه جهت درمان بیماری باید هزینه ای بــاال متحمــل شــد، ولی

ریشه کنی بیماری ارزش بیشتری دارد.

کیست هیداتیک )هیداتیدوز)

بیماری انگلی و مشترک بین انسان و دام که توسط نوزاد یک انگل روده سگ در انسان و دام ایجاد می شود. کرم بالغ در روده سگ و نوزاد در بدن انسان و حیوانات اهلی )نشخوارکنندگان( زندگی می کند.

عامل ایجاد بیماری مرحله نوزادی انگل اکینوکوکوس گرانولوزوس است.

: راههای انتقال بیماریبلع تخم انگل از طریق تماس با سگ و نیز سبزیجات آلوده

عالئم بیماری : پس از بلع تخم هر اندامی از بدن می تواند محل بوجود آمدن کیست باشد و بسته به اینکه در چه اندامی

کیست ایجاد شده اختالل در عملکرد عضو را داریم. کیست های ریوی و کبدی شایع تر هستند. تنگی نفس ، سرفه های خشک ، عفونتهای ثانویه بدنبال پاره شدن کیست در اعضای داخلی ، شوک

آنافیالکسی.

کنترل و پیشگیری : - رعایت بهداشت فردی و محیط 1 - ضد عفونی نمودن سبزیجات 2 - معدوم ساختن اندام های آلوده به کیست هنگام ذبح دام 3 - خوراندن داروهای ضد انگلی به سگهای شناسنامه دار و گله 4 - عدم تماس با سگ سانان 5 - محصور نمودن مزارع کشت سبزیجات6

1) Wikipedia.org.www

2) Daneshnameh.roshd.ir .www

3) www.tebyan.net

4) www.mums.ac.ir/ch_kalat/fa/SEL

5) www.pezeshk.us