ประติมากรรมนูนสูง - high relief

8/18/2019 - high relief

1/86

1

องคความร ประตมากรรมนนต า – ประตมากรรมนนสง

โดย กล มวชาการดาน ชางศลปะไทย สานักชางสบหม กรมศลปากร

กระทรวงวัฒนธรรม 2552


2/86

2

คานา เอกสารองคความร ประตมากรรมนนต า – นนสง

ผ เขยนไดทาการเกบขอมลเชงปฏบัตการของประตมากร กล มประตมากรรมสานักชางสบหม ตามลาดับขั นตอนการปฏบัตเพ อไดทราบถงกระบวนการทางประตมากรรมรวมสมัยของไทย ท แยกแยะความสาคัญของประตมากรรมนนต าและประตมากรรมนนสงเพ อกอใหผ อานไดรับความร ความเขาใจตลอดจนรปตนแบบของการสรางงานน ัน

ผ เขยนไดทาการศกษาคนควาเพ มเตมดานเอกสารเพ อใหเกดความร ทั งภาคทฤษฎความสาคัญ และเก ยวของกับประตมากรตลอดจนปฏบัตการทางประตมากรรมเพ อเกดองคความร โดยรวมไดรวบรวมสาเรจเปนรปเลมดังปรากฏน

หวังวาเอกสารฉบับน จะเปนประโยชนตอวงการวชาการทางศลปกรรมดานประตมากรรมในการพมพเผยแพรเปนหนังสอท สมบรณตอไป

นายภธปนธศร คงโภคานันทน (นักวชาการชางศลปชานาญการ)

17 กันยายน 2552


3/86

3

บทนา เม อกลาวถงประตมากรรม ทกคนตางมความเก ยวของกับผลงานดานศลปกรรมแขนงหน ง

ของทัศนศลปท มความเก ยวของกับมนษยตั งแตสมัยกอนประวัตศาสตรจวบจนถงสมัยปจจบัน

โดยเฉพาะความสาคัญของงานประตมากรรมนนต าและงาประตมากรรมนนสงมบทบาทเก ยวของกับวถชวตของมนษยมการพัฒนาการตามขนบนยมของแตละยคสมัย มนษยไดประโยชนใชสอยจากงานประตมากรรมดังกลาวมาเปนระยะเวลายาวนาน

สวนประเทศไทยไดมการสรางงานประตมากรรมนนต า-นนสงมานานแลวตั งแตอารยะธรรมของชนชาตมอญสมัยทวารวาดเปนตนมาจวบจนถงปจจบันไทยกยังสรางสรรคประตมากรรมท เรยกวา ”ประตมากรรมไทยประเพณ” เม อความเจรญของสังคมเศรษฐกจการเมองไดพัฒนาไปส ความเจรญอยางนานาอารยะประเทศทาใหประเทศไทยมความต นตัวตอการสรางสรรคงาน

ศลปกรรมในรปธรรมดานประตมากรรมเชนกันแตเปนกาสรางสรรคงานประตมากรรมไทยรวมสมัยอันเปนลักษณะเฉพาะของชาตไทย

ประตมากรรมนนต า-นนสงประตมากรผ สรางสรรคม งหมายแสดงออกจากความร สกนกคดอารมณ และ มโนกรรมน ไดรับจากความจรงถายทอดออกมาเปนผลงานท ประจักษเชนการส อสารใหผ ชมโดยมภาษาเฉพาะคอภาษาทางศลปะอกทั งยังเปนการจรรโลงถงคณคาความงามใหไดเกดความสขและประโยชนใชสอยในวถชวตประจาวันอกดวย


4/86

4

สารบัญ หนา

คานา

บทนา บทท 1 ประวัตประตมากรรม ประตมากรรมสมัยกอนประวัตศาสตร

• ยคหนเกา • ยคหนใหม

ประตมกรรมสมัยประวัตศาสตร • อยปต

• เมโสโปรเตเมย • กรก • โรมัน • ครสเตยน • ไบแซนทน • โรมันเนส • กอธค • เรอนาซอง • บาโรก • โรโกโก • นโอคลาสสก • โรแมนตก • เรยลสสม

ประตมากรรมสมัยใหม • ลัทธอมเพรสช ันนสม • ลัทธโพรสอมเพรสชันนสม • ลัทธเอกซเพรสชันนสม • ลัทธควบสซ ม • ลัทธฟวเจอรลสม

2

3

6

6

6

7

7

7

12

18

22

23

24

25

27

32

35

36

37

39

39

40

40

41

41

42

42


5/86

5

สารบัญ หนา

บทท 2 ประตมากรรม

ความหมายของประตมากรรม ประตมากรรม – ประตมากรรม ประเภทของงานประตมากรรม องคประกอบในงานประตมากรรม กายวภาคกับงานประตมากรรม หลักการสรางมตในงานประตมากรรม

บทท 3 ประตมากรรมไทย

ประตมากรรมไทยประเพณ ประตมากรรมไทยรวมสมัย บทท 4 วัสดอปกรณและเคร องมอ

เคร องมอท ใชสรางงานประตมากรรม วัสดท ใชสรางประตมากรรม อปกรณท ใชสรางประตมากรรม

บทท 5 การสรางงานประตมากรรมนนต า-นนสง

ความร การสรางสรรคผลงานประตมากรรมนนต า ความร การสรางสรรคผลงานประตมากรรมนนสง

บรรณานกรม ภาคผนวก คาส ัง

43

43

44

44

48

49

52

54

54

56

64

64

65

66

67

68

74

86


6/86

6

บทท 1ประตมากรรมสมัยกอนประวัตศาสตร

ประตมากรรมสมัยกอนประวัตศาสตร ประตมากรรมเปนผลงานการสรางสรรคของมนษยท มหลักฐานปรากฏท พบเหนนั นเปน

การแสดงออกถงวถชวตประจาวันของการดารงชพของมนษยกอนประวัตศาสตรสมัยยคหนเกาพบประประตมากรรมแบบตางๆของมนษยถ าในยคหนเกาปะปนอย กับภาพเขยนตามผนังถ ามทั งรปแกะสลักบนฝาผนังถ าป นดวยดนและแกะสลักบนวัสดตางๆเชนเขาสัตว งา และกระดกสัตวเปนตน

นักประวัตศาสตรเช อวามนษยในสมัยนั นร จักวธการแกะสลักและการป นโดยเร มตนจากขดขดกอนจากนั นจงตกแตงลวดลาย

ประตมากรรมนนต ารปวัวไบซันทาจากดนเหนยวในถ าเลอตคดอดแบรประเทศฝรั งเศสอายราว / 12,000ปกอนครสตศักราช

รปแกะสลักจากเขากวางเรนเดยรเปนรปวัวไบซัน ในถ าลาเมตเดอแลน ประเทศฝรั งเศส อายราว 12,000 ป กอนศรสตศักราช


7/86

7

รปแกะสลักผ หญงถอเขาวัวไบซันช อวาวนัสลอเซล(VENUS OF LAUSS)ทาจากหนทรายพบท ประเทศฝรั งเศสเมอง LES PUQUE

ประตมากรรมในยคหนเกามลักษณะเดนคอมความงามตามลักษณะแสดงออกถงศลปะเร มแรก(PRIMATIVE ART)เปนพเศษถายทอดออกมาแสดงถงพลังและชวตจตใจของมนษยยคหนเกา ผ สรางประตมากรรมยคหนเกาน มความสมบรณกวาในยคหนกลางและยคหนใหม เพราะในยคหนทั งสองน ใหความสาคัญของประตมากรรมท แสดงออกถงสัญลักษณ เชน ประตมากรรมก งสถาปตยกรรม ไดแก การสรางอนสาวรยหน (MEQALITHIC)

ซ งกล มอนสาวรยหนน พบไดท ในแถบยโรปตะวันตก ไดแก ประเทศฝรั งเศส,ไอรแลนด และ อังกฤษ เปนพวกหนตั ง,หนตั งเรยงเปนแถวๆ,หนลอมรอบเปนวงกลม

นอกจากน ยคหนกลาง และ ยคหนใหมจะใหความสาคัญของประตมากรรมประยกต ไดแก เคร องป นดนเผา ดังนั นประตมากรรมสมัยประวัตศาสตรเปนสวนหน งของการประกอบของความเช อในส งเรนลับเหนอมนษยและบางอยางใชประกอบในพธกรรมตางๆของมนษยเทานั น

ประตมากรรมสมัยประวัตศาสตร(HISTORIC PERIOD OF SCULPTURE)อยปต ( EGYPT 3,150 – 33280 ปกอนครสตศักราช)เปนยคแรกของสมัยประวัตศาสตรศลปะตะวันตก ซ งประเทศอยปตเปนประเทศท มอารย

ธรรมเกาแกท สดของซกโลกตะวันตก จงจัดไดวาเปนยคเร มตนของสมัยประวัตศาสตร (HISTORIC PERIOD)

• สามารถแบงสมัยของอยปต ได 5 สมัย คอ สมัยเร มราชวงศ 3,150 – 2,700 ปกอนครสตศักราช

สมัยราชอาณาจักรเกา 2,700 – 2,040 ปกอนครสตศักราช สมัยราชอาณาจักรกลาง 2,040 – 1,552 ปกอนครสตศักราช


8/86

8

สมัยราชอาณาจักรใหม 1,552 – 1,069 ปกอนครสตศักราช สมัยราชอาณาจักรสดทาย 1,069 – 332 ปกอนครสตศักราช ศลปกรรมดานประตมากรรมของอยปตโบราณมลักษณะพเศษโดยเฉพาะ มระยะเวลา

ตอเน องกันนานถงสองพันกวาป ซ งประตมากรรมของอยปตเกดข นและไดววัฒนาการไปพรอมกับงานดานสถาปตยกรรมและนับวาเปนชาตแรกท ไดสรางสรรคงานประตมากรรมรปคน

ลักษณะงานประตมากรรมของอยปตสวนใหญทาจากวัสดหน จงมโครงสรางบังคับท ทาเปนรปคนในงานประตมากรรมชองอยปต “เปนแทง”(BLOCK) โดยเฉพาะประตมากรรมนนต ามลักษณะหันหนาไปดานขางเสมอ จะมองไปขางหนาทาเดยว รปผ ชายจะแสดงทากาวเทาซายไปขางหนาเลกนอย สวนผ หญงมักยนน งอย กับท แสดงใหเหนรปสวนลาตัวดานหนาและขาดานขาง

ประตมากรรมนนต า จะเนนความสาคัญของระดับบคคล วัสดท ใชสรางงาน เชน หนแกรนตสแดง หรอ แกะดวยไม ประตมากรรมนนต าบางสวนสรางข นเพ อใชประดับตกแตงสถาปตยกรรม เชน งาน

แกะสลักผนังสสานตางๆ แกะสลักหัวเสา แกะสลักตกแตงหบศพ นอกจากน งานประตมากรรมนนต า แสดงออกถงเร องราว พธกรรมทางลัทธศาสนา พธศพ เร องราวชวตประจาวันของชาวอยปตโดยมอักษรประกอบภาพดวย

ลักษณะประตมากรรมของอยปตอาณาจักรเกามักจะแสดงออกเปนไปตามอดมคต เชน

รปคนในจนตนาการ ดวงตาฝงดวยลกแกว หรอ อัญมณ ใหดคลายตาจรง ลักษณะเชนน นยมตอมาจนถงอาณาจักรกลาง แตในสมัยอาณาจักรใหมเร มสรางงานประตมากรรมใหมลักษณะเหมอนจรงมากข นแตกยังมการสรางแบบอดมคตอย ดวย

ฟาโรห (PHARAOH) แสดงการรวมชาตอยปตเปนหน งเดยวโดยเปรยบเทยบเทพเจาจตเพ อปกปองและค มครอง จงม ฐานะเปนกษัตรย และ เทพเจาในเวลาเดยวกัน


9/86

9

แผนหนของนาเมอร ทาจากหนชนวน สมัยราชวงศ ท 1 อายราว 3,150-3,125 ป ครสตศักราช สง 25 น ว

ประตมากรรมนนต าระบายส ใชตกแตงสสานแสดงเร องราวระหวางมนษยกับธรรมชาต และวญญาณ มแสดงวถชวต การเกษตรกรรมและการลาสัตว เปนงานประตมากรรมท ถอวาเปนศลปะท สมบรณแบบคลาสสก (CLASSICAL ART) ของอยปต และ เปนแบบอยางท สบตอมาเปนเวลานับพันๆป

ประตมากรรมนนต า รป “ขนนาง ต ดกาสลาฮปโปโปเตมัส ” เปนประตมากรรม ทาดวยหนปนเขยนส เม อ 1860ปกอนพทธศักราช อย ท สสานฝงศพ ขนนางต เมอง ซักคารา ประเทศอยปต


10/86

10

รปประตมากรรมนนต าบนหนทราย สมัยราชอาณาจักรใหม ท เรยกวา “ประตมากรรมรองลก” แสดงภาพ องคฟาโรหอเคหนาเทน , พระนางเนเฟอรตต และ ราชธดาสามพระองค กาลังทรงพระสาราญ ภายใตรัศม แหงชวตของเทพเจาอาเทน

ประตมากรรมนนต าเปนงานสลักดน ทองคา ประดับบัลลังกของตตันคาเมน เปนพนักทาดวยแผนทองคาลงยาส แสดงภาพฟาหโรหกาลังไดรับการปรนนบัตจากพระมเหสดวยการทาน าหอม เปนสมัยราชอาณาจักรใหม


11/86

11

ประตมากรรมนนต าลองลกท หลังคาของ วหารฮอรัส ท เมองเอดฟ อายราว 164-55 ปกอน

ครสตศักราช เปนศลปะสมัยอาณาจักรสดทาย

ประตมากรรมนนต า ประดับหัวเสาวหารเทพเจาฮอรัส ท เมองเอดฟ แกะสลักบนหนทาย เปนรปแบบเกาตามประเพณนยม เปนรปดอกบัว , ตนปาลม , กกปาปรัส เปนศลปะสมัยอาณาจักรสดทาย


12/86

12

ประตมากรรมกล มเมโสโปเตเมย เมโสโปเตเมย (MESOPOTAMIA) เปนอารายธรรมของชนชาตทมความเกาแก เรมตั งแต

ป 8,000-7,000 B.C. (ปกอนครสตศักราช) ซ งเกากวาอยปต ดนแดนท เรยกวาเมโสโปเตเมยน อย

ระหวางแมน าไทกรสและแมน ายเฟรตส (ปจจบันเปนสวนหน งของประเทศซเรย และ อสัก) สวนช อ “เมโสโปเตเมย” เรยกตามชาวกรกโบราณ เปนดนแดนซ งมชนชาตหลายเผาพันธ อาศัยอย ซ งมชาตพันธของมนษยผสมปนเปกันอย มาก เปนท อพยพยายถ นฐานเขามาทามาหากนพรอมกับไดพัฒนาความเจรญกาวหนาในดานตางๆข นอยางมากมาย เชน ดานการเมอง การปกครอง เศรษฐกจ และ การออกกฎหมายบังคับ การคานวณ และ ท สาคัญ คอ การคดประดษฐตัวอักษร

ยคสมัยของชนเผาตางๆท เขามามบทบาทครอบครองท ผลัดเปล ยนกันยดครอง พรอมกับการสรางผลงานทางประตมากรรม ท ปรากฏหลักฐานหลงเหลอ พอลาดับระยะเวลาดังน

ซเมอรเรยน (SUMERIAN) 4,000 – 1,950 B.C.แอกกาด (AKKAD) 2,750 – 1,950 B.Cบาบโลเนย (BABYLONIA) 2,600 – 538 B.C.อัสซเรย (ASSYRIA) 2,700 – 538 B.C.ฮตไตท (HITTITE) 1,900 – 1,200 B.C.อแลม (ELAM) 3,000 – 640 B.C.มเดย (MEDIA) 750 – 550 B.C.

เปอรเซย (PERSIA) 600 – 332 B.C.โพนเซย (PHOENICIA) 300 – 332 B.C.ประตมากรรมซเมอเรยน ประตมากรรมพบหลักฐานท ซากกาแพงเมองโบราณอชทาร เปนลักษณะประดับดวยเคร อง

เคลอบดนเผาสสันตางๆเปนรปมังกรและวัว เปนสถานท สาหรับประกอบพธกรรมท มรปทรงคลายมรามดแบบขั นบันได (STEPPED PYRAMID) ของอยปต

ประตมากรรมนนสงแสดงถงเน อหาเก ยวกับสงครามเทพเจาและกษัตรย ความพเศษในการ

สรางอย ท ดวงตา ดวยความเช อท วา “ดวงตาเปนท รับร และ สามารถมองเหนส งตางๆได” วัสดท ใช ไดแก หน ไม และ ดน


13/86

13

ประตมากรรมนนสง “รปเหย ยวหัวสงโต ของ ชาวซเมอร กาลังแผปกปกปองภัยใหกับกวาง”

แกะสลักดวยไมห มดวยแผนทองแดง

ประตมากรรมแอกกาด พวกแอกกาดเปนชนชาตเซมตก (SEMTIC) มอาชพเล ยงสัตวเรรอนอย ทางตอนเหนอของซ

เมอเรยน ตอมาไดยดครองซเมอเรยน จงไดรับอทธพลทางดานศลปะจากซเมอเรยน ผลงานศลปกรรมประตมากรรมของพวกแอกกาดมนอยมาก ท จัดไดวามลักษณะเดน คอ ภาพสลักหนนนต าบนแผนหนทรายสชมพ อันแสดงถงชัยชนะในสงครามของกษัตรย

ประตมากรรมนนต ารปสงคราม “ชัยชนะของพระเจานารามะชน” ทาดวยหนทรายสชมพ อายราว 2,000 ปกอนครสตศักราช สง 6 ฟต 6 น ว


14/86

14

ประตมากรรมบาบ โลเนย กรงบาบโลเนย พวกอะมอไรต เปนพวกหน งในชนเผา เซมตกเหมอนกับพวกแอกกาด ชน

เผาน ไดอพยพมาจากทางเหนอรวมตัวเปนปกแผน แลวเขายดครองอาณาจักรบาบโลเนย เดมเปน

ของพวกซเมอเรยน และ แอกกาด จากน ันไดสรางความเจรญร งเรอง แก อาณาจักร มกษัตรยท ย งใหญ พระนามวา ฮัมมราบ (HAMMURABI) ไดออกกฎหมายใหม เรยกวา “ประมวลกฎหมายฮัมมราบ” นับไดวาในยคสมัยน เปนชวงสมัยท มความร งเรองท สด

ประตมากรรมนับไดวามการพัฒนาข นกวาเดม แตยังคงนยมแกะสลักภาพนนต ามากวาแบบลอยตัวมการแกะสลักหนขนาดเลก มักจะทาเปนตรา หรอ เคร องหมาย ตลอดจนการประดษฐอักษรล มท มภาพคน และ สัตวผสมกันอย ในงานดวย

ปตมากรรมนนต าท ปรากฏตารกดวยอักษรล ม สวนบนแกะสลักรปกษัตรยพระราชทานกฎหมาย

ประตมากรรมนนต า “รปสงโต” ทาดวยอ ฐเคลอบส ตกแตงกรงบาลโลน ในสมัยพระเจาเนมซัดเนสซารท 2 (61 – 19 ปกอนพทธศักราช )


15/86

15

ประตมากรรมอัสซเรย (ASSYRIA)อัสซเรย เปนอาณาจักรเกาแกท ประกอบดวยชนเผาหน งทางตอนเหนอของโมโสโปเตเมย

มนสัยอดทนเขมแขง

อาณาจักรคอยๆเจรญร งเรองอยางชาๆแตมั นคง จนกลายจักรวรรดท ย งใหญท สด พวกอัสซเรยเปนนักรบท กลาหาญและดราย เพ อขมขวัญศัตร และ แสดงอานาจความย งใหญ ศลปกรรมมการพัฒนาใหกาวหนาจากของเดมท ผานมาขณะเดยวกันกแสดงลักษณะท ม

พลังอานาจเขมแขงอันเปนเอกลักษณของตัวเอง งานประตมากรรมเปนงานท มความงามเดน มคณคาในทางศลปะและมฝมอมากกวาชนชาตใดในกล มเมโสโปเตเมย สวนใหญเปนการแกะสลักแบบนนต าและนนสง เร องราวท ปรากฏแสดงเปนเร องเก ยวกับสงครามการตอส และ การลาสัตว จะแสดงออกถงลักษณะนสัยทารณโหดรายของชาวอัสซเรย ซ งมบางรปแสดงใหเหนการทาทารณ

กรรมดวยวธโหดเห ยมตอเชลยจากสงครามดวยการทรมานตางๆ เชน ลอกหนังตาทั งเปน, เจาะล นผกตดกัน, เยบหนังตาไมใหมองเหน รปแบบของงานประตมากรรมจะนยมสรางเปนรปผสมคนกับรปสัตว สัญลักษณท นยม คอ รปวัว, รปสงโต ท แสดงถงความดราย สวนหนวดเคราและปก หมายถง กษัตรย และ เทพเจา ถาเปนรปมนษยจะหมายถง เทวรปผ คาดการณลวงหนา ลักษณะเดนของงานประตมากรรม คอ การแสดงกลามเน อท ชัดเจน งานประตมากรรมนนสง คอ วัวมปกท มศรษะเปนคน (WINGED HUMAN HEADED BULL) ประดับตกแตงขางประตคลายเปนยามเฝาประต ซ งอย หนาพระราชวังของพระเจาซารกอน ท 2 รปลักษณน มความหมาย คอ วัว หมายถง

แผนดน ปก หมายถง ทองฟา ศรษะคน หมายถง กษัตรย ผ มฐานะเปนเทพเจา และ ผลงานประตมากรรมนนต าภาพแกะสลักลกสงโตตัวเมยท บาดเจบใกลตาย (DYING LIONESS)

ภาพประตมากรรมนนสง เรยกวา ลามาสส (LAMASSU) หรอรปวัวมปกท มศรษะเปนคน สง 16 ฟต

จากพระราชวังของพระเจาซารกอน ท 2 อายราว 720 B.C.


16/86

16

ดังนั น ลักษณะสาคัญของประตมากรรมอัสซเรยเปนแบบเหมอนจรงมความละเอยดลออ แสดงกลามเน อ เสนเลอดตามแขนขาของรปคน หรอ สัตว โดยเนนใหเหนอยางเดนชัดทาใหเกดความร สกแขงแรงหนักแนน ตลอดจนสามารถแสดงความร สกออกมาอยางสมบรณ

ภาพประตมากรรมนนต า รปสงโตตัวเมยท กาลังนอนบาดเจบ (A WOUNDED LIONESS) อาย ราว 650 B.C.

ภาพประตมากรรมนนต า รปกษัตรย อัสซมานบาล กาลังลาสงโต อายราว 850 B.C.

ภาพประตมากรรมนนต า รปสงโตกัดเดกหน ม ขนาดสง 10 เซนตเมตร ทาดวยการแกะสลักงาชาง

พบในพระราชวังท เมองนมรด


17/86

17

ประตมากรรมเปอรเซย (PERSIA)อาณาจักรท สรางข นโดยชาวอนโดยโรเปยนท อาศัยอย ทางตอนเหนอ อพยพลงมาส

อาณาจักรในประเทศอหรานในปจจบัน

ศลปกรรมเปนศลปะของกษัตรย ท ทกพระองคทรงสนพระทัยในเร องศลปะ งานศลปกรรมของเปอรเซยไมไดเกดรปแบบทางศลปะของตนเอง แตเปนการรวมเอาความจรงตางๆท มอย กอนแลวมาปรับปรงแกไขใหมใหดกวาเดม

งานประตมากรรมของเปอรเซยไดรับอทธพลและแรงบัลดาลใจท ังในดานรปแบบและความคดมาจากประตมากรรมของอัสซเรย จะเปล ยนแปลงบางกเปนสวนนอย เชน มความกลม –นนมากกวา เนนกลามเน อใหเหนเดนชัดมากข น แตประตมากรรมขาดความเขมแขงเดดขาดเทาประตมากรรมของอัสซเรย แตมความสวยงามจงเปนศลปะการตกแตง ประตมากรรมนนต าท สาคัญ

ของเปอรเซย เปนการแกะสลักตกแตงฐานบันได กาแพง และ ฝาผนังแสดงเร องราวเก ยวกับกษัตรย ขนนาง และ ขาทาสบรวาร ในการประกอบพธกรรมตางๆ รวมทั งรปสัตวในเทพนยาย

ประตมากรรมนนต า รปกษัตรยดารอส กาลังรับบรรณาการท พระราชวังเปอรซโปลส แกะสลักทาดวยหนทราย อายราว 491 – 486 B.C.

ประตมากรรมนนต า รปคนกาลังขนเคร องราชบรรณาการ อย ท ปกทางข นของบันไดส ทอง

พระราชวังของพระเจาดารอส ท 1 ( อายราว พทธศักราช 25 – 30) ในประเทศอหราน


18/86

18

ดังนั นอาณาจักรเมโสเตเมย มความเจรญทางศลปวัฒนธรรมค มากับอยปตโดยเฉพาะชนชาต ซเมอร ซ งเปนชนชาตเกาแกท สดในกล มเมโสโปเตเมย เม อชนชาตใดมกาลังกลาแขงชงอานาจชาตอ นไดกปกครองดนแดนแถบน โดยรวมเปนชาตเดยวกัน

ประตมากรรมท เดนท สดในกล มเมโสโปเตเมย คอ ประตมากรรมของอัสซเรย

กรก(GREECE)ชาวกรกเรยกตัวเองวา “เฮลเลนด หรอ เฮลลนส” (HELLENES) กรกเปนชนชาตท มอารย

ธรรมอันเกาแก ถอวาเปนจดเร มตนของอารยธรรมตะวันตก ศลปกรรมของกรกเปนการแสดงการถายทอดธรรมชาต โดยยดเอาความงามสมบรณของเรอนรางของมนษยเปนหลัก ไดแก การถายทอดรปเทพเจาของกรกเปนรปรางมนษย

ประตมากรรมของกรก สมัยแรกเร ม (PRIMITIVE PERIOD)ประตมากรรมกรกสมัยน จัดไดวามฝมอและความคดอย ในระดับพ นบาน คอ รปคนไมเนน

ในเร องกายวภาคมการทาดวยวัสด ดนเผา รปคน และ สัตวตางๆ และ มการหลอดวยโลหะหลายชนด รวมทั งงานแกะสลักงาชางดวย

สมัยอารเคอค (ARCHAIC PERIOD)ประตมากรรมสมัยน ไดรับอทธพลมาจากอยปตโดยผานทางซเรยอกทอดหน ง ไดพัฒนา

รปแบบตามรสนยมของตนเอง จนเกดเปนรปแบบจาเพาะมลักษณะเปนศลปะประจาชาตของตน ประตมากรรมนนต า การจัดทาทางของรปคนนยมทาใหใบหนาสะโพก และ ขาดานขาง

สวนลาตัวนั นมทั งท ทาใหเหนลาตัว และ เทาในมมตางๆ ประตมากรรมนนต า ใชประโยชนในการตกแตงสถาปตยกรรมท วหาร จะมนนต า ลักษณะ

โดยเดนของประตมากรรมสมัยน มลักษณะการย มท มช อเรยกวา “ย มแบบอารเคอค” (ARCHAICSMILE) โดยมลักษณะคลายกับการกลั นย มเอาไวโดยใชฟนบนกดเมมรมฝปากลาง

วหารอารทมสท เมองคอรฟ อายราว 600 – 580 กอน B.C.


19/86

19

ประตมากรรมรปเมดซาประดับจั วของวหารเทพอารทมส ทาดวยหนปนสง 9 ฟต 2 น ว

มขตะวันออกของวหารอฟาเอย

ประตมากรรมนนสงรปนักรบในทานอนจากมขตะวันออกของวหารอฟาเอย

ประตมากรรมนนสงรปนักรบในทานอนจากมขตะวันตกของวหารอฟาเอย


20/86

20

สมัยคลาสสค (CLASSICAL PERIOD)ประตมากรรมของกรกยคน มววัฒนาการอยางย งทั งดานเทคนค เคร องมอเคร องใช กรรมวธ

ในการสรางงาน ตลอดจนวัสดท ใช เชน นาหนออนมาแกะสลักใหเปนประตมากรรมนนต า และ

ประตมากรรมนนสง แสดงทาทางเคล อนไหวเปนไปตามธรรมชาตมความงามประสานกลมกลนกันอยางสมบรณทั งภาพ มความถกตองตามหลักกายวภาคของกลามเน อ และ กระดก โดยทั วไปประตมากรรม และ สถาปตยกรรมของกรกจะมสวนสัมพันธซ งกันและกันโดยเฉพาะท วหารพารเธนอนจะปรากฏมงานประตมากรรมท งดงามช ันเย ยมของสมัยคลาสสคประดับตกแตงอย ดวย

สมัยน ส งคนพบ คอ หลักการจัดภาพแบบถวงน าหนักใหสมดล (COUNTER POISE) หรอ เรยกวา “ทาคอนแตรปโปสโต”(CONTRAPPOSTO)

ประตมากรรมนนสง รปเทวสามองคตามแบบฟเดยนสไตล ประดับท วหารพารเธนอน

ประตมากรรมนนสง แสดงการรบของเทพกรกกับอสรอเมซอน


21/86

21

ประตมากรรมนนต า ภาพการตอส กันระหวางชาวกรกกับชาวอเมซอนเปนสวนหน งของแผงตอนบนของคานพาดหัวเสาสสานขนาดใหญท เมองฮาลคารนัสซส

ประตมากรรมนนต า แสดงเร องการกาเนดของเทพอเธนา

สมัยเฮเลนนสตค (HELLENISTIC PERIOD) 300 – 146 B.C.ประตมากรรมในสมัยเฮเลนนส ซ งเปนชวงเวลา 300 ป กอนครสศักราช มความเจรญ

แพรหลายออกไปทั วอาณาเขตท กรกปกครองตามดนแดนท พระเจาอเลกซานเดอร ทรงยดครองได หรอ แผอทธพลถง โดยมเอกลักษณของสกลชางพ นเมองท มฝมอสงผสมอย ดวย ทัศนคตในการสรางงานจะเปนแบบธรรมชาต นยม (REALISTIC) คอ เหมอนจรงมากกวาความงามตามอดมคตแบบสมัยคลาสสค แตแสดงอารมณอยางรนแรง และ มทาทางเคล อนไหวกายบดเบ ยวมากข น รวมไปถงดานกายวภาคพยายามทาใหเหมอนจรง และ ถกตอง สวนเส อผาจะมลลาออนชอยดพล วไหว ทางดานเน อหาเร องราวนยมทาเร องราวศาสนนยายปรัมปรา มหากาพยของโฮเมอร หรอ ภาพนักกฬา โดยมการเสรมเพ มเร องราวของนักรบ รปคนสาคัญ รปผ หญงเปลอย รวมทั งเร องราวใน

ชวตประจาวัน นอกจากนั นยังมการนยมทารปเดก เชน รปควปด และ ไซค มการจัดองคประกอบของรปดซับซอน ใหความร สกย งเหยงมากกวาสมัยคลาสสก


22/86

22

ในสมัยน มผ อปถัมภ จะกาหนดตามรสนยมเอง และ ใชกาลังทรัพยของตน สวนมากตองการราคาประหยัดมากกวาคณคาทางความงาม

รปประตมากรรมนนสง สลักหนออนศลปะสกลชางเพอรกามอน

สมัยโรมัน (ROMAN)เม อประมาณ 600 – 400 B.C. โรมันยังตกอย ภายใตอทธพลทางศลปวัฒนธรรมของ

อทรัสคัส จนกระทั งป 300 – 50 B.C. กรกเปนผ มอทธพลครอบงา ศลปะวทยาการของโรมันเตมท หลังจากน ันโรมันกแสดงความสามารถทางศลปะตลอดจนแสดงลักษณะเฉพาะตนเองออกมาได จนปลายครสตศตวรรษท 2 ศลปกรรมของโรมันจงเจรญถงขดสด

ประตมากรรมโรมัน (ROMAN)ประตมากรรมโรมันตางจากกรก คอ มลักษณะเหมอนจรง (REALISTIC) ทั งรปแบบ

(FORM) และ คตการเสนอเร องราว (SUBJECT) ในสมัยโรมันปกครองแบบสาธารณรัฐ

(REPUBLICAN PERIOD 500 – 27 B.C.) การลอกเลยนแบบประตมากรรมของกรกข นใหม เปนผลทาใหตอมามการพัฒนาคณคาความงามในประตมากรรมกรกจงไดกาเนดฟ นฟข นใหม เพราะ รปแบบเดมของกรกไดชารดเสยหายจนเกอบหมด

แนวทาง ทางประตมากรรมของโรมันม 2 แนว คอ แบบท อย ภายใตอทธพลของกรก เรยกวา เกรโก – โรมัน (GRECO - ROMAN)แบบมลักษณะเหมอนจรง ประตมากรรมนนต า – นนสง ของโรมันจดประสงคเพ อตกแตงสสาน หรอ ท ฝงศพ เพ อ

ตกแตงอนสาวรย เปนการบันทกเหตการณทางประวัตศาสตรไวเปนหลักฐาน


23/86

23

รปประตมากรรมนนต า ประดับประตชัยจักรพรรดตตส จักรพรรดแหงโรมัน อายราวครสตศักราช ท 940 – 81

รปประตมากรรมนนต า ประดับหบศพหนของโรมัน

ดังนั นประตมากรรมของโรมัน สรางข นเพ อสนองความตองการดานเทดทนจักรพรรด

เหนออ นใด ประตมากรรมจงใหความสาคัญถงหลักฐานทางประวัตศาสตร เปนการบันทกดวยงานประตมากรรมนนต าอยางสมบรณท สดท มนษยเคยทามา โรมันเปนชาตแรกท นาเอาประตมากรรมมาใชเปนประโยชนรับใชมนษยย งกวาพระเจา

ประตมากรรมครสเตยน (CHRISTIAN) ครสตศตวรรษท 1 – 10ประตมากรรมของครสเตยนสวนมากอนโลมตามสถาปตยกรรมซ งเปล ยนแปลงไปตาม

โครงสรางความม ันคงแขงแรงสงางาม ตามลักษณะของอาคาร ตามลักษณะแบบโรมันไปส ความ

เพรยวบางไมหนักแนนเพ อใหสอดคลองกลมกลนกัน และ เพ อตอบสนองความตองการในดานความเล อมใสศรัทธาในศาสนาครสต เรยกวา “ศลปะโรมันยคปลาย”


24/86

24

ประตมากรรมท ปรากฏเดนชัดเปนแบบประตมากรรมนนสงตกแตงประตชัยของจักรพรรดคอนสแตนตน ในครสตศตวรรษ ท 3 เปนเร องราวสงครามระหวางชาวโรมันกับชนชาตปาเถ อน เรยกวา “การรบท ลโดวส” (LUDOVISI BATTLE) การจัดภาพบรรจเร องราวจนเตมแนนพ นท

ภาพคน สัตว จะอย ยนพ นท ระนาบเดยวกัน

สมัยไบแซนทน (BYZANTINE) ครสตวรรษ ท 4 – 13ไบแซนทนน ไดรับวัฒนธรรมจากโรมันแลวยังไดรับอทธพลของวัฒนธรรมเฮเลนนสตค

ของกรกไวอกมากดวย ประตมากรรมนนสงนยมทาสลักลวดลาย และ รปลักษณทางศาสนามากกวาประตมากรรม

รปเคารพ จงมประตมากรรมรปคนไมมากนัก ประตมากรรมไบแซนทนนั นมลักษณะยังไม

เจรญกาวหนา และ ลอกเลยนแบบจากกรกโบราณ

รปประตมากรรมนนสง ทาจากหนออน รป “หบศพจนอสบัสซส ”(SARCAPHAGUS OF JUNIUS BASSUS) เม อ ป ครสตศักราช 359( พทธศักราช 902) ขนาดกวาง 3 ฟต 10.5 น ว ยาว 8 ฟต


25/86

25

ประตมากรรมนนสง รปพระครสตประทับบนบัลลังกอย ตรงกลางระหวางพระแมเวอรจนกับนักบญเซนตจอหนผบัพตสต ดานลางรปสาวกและนักบญ พทธศตวรรษ ท 15 ทาจากงาชางเปนภาพบานพับ 3 บาน ฮารบาวลล ขนาด 9.5 x 11 น ว

ซาราดเซนค (SARACENIC) ครสตศตวรรษท 7 – 17ซาราเซนส (SARACENS) เปนคาท ชาวกรกเรยกช อศลปะของชาวอสลาม เปนศลปะของ

พวกนับถอศาสนาพระมหะหมัด

ประตมากรรมของพวกซาราเซนสไมสรางรปเคารพไมสรางรปแบบคนใดๆทั งส น มแตการแกะสลักลวดลายตกแตงซ งมลักษณะเปนลายเรขาคณต เรยกวา “ลวดลายแบบอาหรับ”(ARABESQUE) ในลวดลายจะมรปสัตวบาง ความสาคัญของศลปะจงอย ท สถาปตยกรรม โรมันเนสก (ROMANESQUE) ครสตศตวรรษ ท 9 – 13

โรมันเนสก แปลวา “แบบโรมัน” เพราะศลปะสมัยน มลลา และ รปแบบเหมอนศลปะของโรมัน แตทาเร องราวเก ยวกับศาสนาครสต ยโรปสมัยน ยังไมมความเจรญเปนยคมด (DARIC AGE)

ประตมากรรมจงใชตกแตงสถาปตยกรรม รปแบบประตมากรรมจงคลอยตามสภาพของ

สถาปตยกรรม มเร องราวเน อหาเก ยวเน องผกพันกับศาสนาอยางแยกไมออก ลักษณะประตมากรรมใชเปนลวดลายประดษฐแบบเสนเรขาคณต ประกอบกับรปนักบญ หรอ บคคลสาคัญทางศาสนา รปคนสวนมากจะมลักษณะรปรางคอนขางสงชะลด มการเคล อนไหว หรอ บดเบ ยวรางกายจนดผดทาทางธรรมชาต มการเนนเสนในรปรอยของเส อผาอาภรณ หนวดเคราเสนผมใหดออนพล วเปนระเบยบ เปนการจงใจทาข น โดยไมคานงถงสัดสวนมากนัก

ประตมากรรมนนต า จะตกแตงเหนอประตทางเขาของโบสถ เรยกวา “ทมปานัม”(TYMPANUM) เปนรปบคคลสาคัญทางศาสนา เชน รปพระเยซ หรอ พระผ เปนเจา จัดวางไวตรง

กลางใหเปนจดเดนสาคัญขนาดใหญรอบขางเปนหม สาวก หรอ คนทั วไปจัดวางองคประกอบใหอย ภายในกรอบขอบเขตกาหนด


26/86

26

รปประตมากรรมนนนั นจะใชลวดลายประกอบกับนักบญ รปรางคอนขางยาว สงชะลด ทาทางเคล อนไหว ไมหยดน ง

รปประตมากรรมนนสง รป “LAST JUDGEMENT” ผลงาน GISLEBERTUS

รปประตมากรรมนนสง รป เซนโดมนโก และลกศษย“SAN DOMINGO , SILOS”


27/86

27

รปประตมากรรมนนสงประดับเสาโบสถ รป อะดัม กับ อฟ (ADAM AND EVE)

รปประตมากรรมนนสง เปนภาพสวนหน งของอางน ามนตพธศลจ ม หลอโลหะสารด ฝมอ เรอนเอรแหงอย พทธศตวรรษ ท 17 อย ในโบสถแซงตบารเทเลอม เมองลซ ประเทศฝรั งเศส

สมัยกอธค (GOTHIC) ครสตศตวรรษ ท 12 – 15คาวา กอธค หมายถง พวกกอธ (GOTH) ซ งโรมัน ถอวา เปนพวกปาเถ อน และ เปนผ

ทาลายจักรวรรดโรมัน เร มในฝรั งเศสเปนศนยกลาง ศลปะกอธค มความเก ยวเน องกับศลปะโรมันเนสก ประตมากรรมในสมัยกอธคเจรญกาวหนามากข น รปแบบประตมากรรมท เคยยดแบบแผน

จากศลปะไบแซนทนนั นหมดไป แตมลักษณะเปนธรรมชาตมาแทนมากกวา แตประตมากรรมยัง

เปนเพยงการสนับสนนตกแตงสถาปตยกรรมใหงามสมบรณ ประตมากรรมจงคล คลาย และ กาวหนาไปในทางอสระย งข น


28/86


29/86

29

รปประตมากรรมนนสง รป HORSEMAN ( คนข มาแหงบัมเบรก ) ตกแตงในโบสถ BAMBERGCATHEDRAL (

บัมเบรกคาเทดรัล )

ป

พทธศักราช 1775

อย ท เมองบัมเบรก

ประเทศ

เยอรมัน

รปประตมากรรมนนสง รป “DEATH OF VIRGIN” ประดับ CATHEDRAL OF STRABOURGประเทศฝรั งเศส สรางข นใน ป ครสตศักราช 1225 – 1235

รปประตมากรรมนนสง รป “ECKEHARD AND UTA” ประดับเสาของภายในโบสถ NAUMBURG CATHEDRAL ในประเทศเยอรมัน


30/86

30

3. กอธค สมัยสดทาย (LATE GOTHIC) เร มประมาณ ครสตศักราช 1300 – 1417ประตมากรรมสมัยน จะมการจัดวางทาทางของรปคน ใหมลักษณะบดเอ ยวตัวแบบออน

ชอย เปนรปตัวเอส คลายประตมากรรมยคคลาสสคของกรก แตมการจัดทาทางผดธรรมชาต และ

กายวภาค เพราะสรางเพ อเปนศลปะตกแตง ดังปรากฏรปรางกายของคน จะมเส อผาปกคลมท หนาหนัก จนกระทั งรปรางน ันหายเขาไปในเส อผา นอกจากน ยังนยมทาลวดลายบนเส อผามากเกนไป แตประตมากรรมสมัยน ยังมความเดนในรปแบบเฉพาะตัว

ประตมากรรมท ตกแตงวัดโนเตรอดาม แหงปารส (NOTREDAME DE PARIS) มลักษณะเดนเปนพเศษ เพราะ ไดรับอทธพลในการสรางงานตอไปในสมัยศลปอตาเลยนเร มแรก จนกระทั งถงสมัยศลปะยคเฟ องฟ (RE NAISSANCE)

ดังนั นประตมากรรมกอธค มจดประสงคดังน

ใชประดับตกแตงสถาปตยกรรม โบสถ วหาร ตกแตงสวนสาคัญเหนอประตทางเขา และ บรเวณเสา

ใชประดับตกแตงสสานบคคลสาคัญ

ลักษณะของประตมากรรมกอธค 1. รปรางคนมสวนสัดคอนขางสง และ เปนเสนตรง เพ อใหสัมพันธกับลักษณะทาง

สถาปตยกรรม 2. แสดงรอยยับยนของเส อผามาก รวมทั งลวดลายบนเส อผาแกะสลักอยางละเอยด 3. แสดงเร องราวทางศาสนา 4. นยมผกลวดลายประดษฐในประตมากรรม

รปประตมากรรมนนสง รปกาเนดพระเยซ ปครสตศักราช 1293 – 1301 ผลงานของ จโอวานน ซยาโน


31/86

31

รปประตมากรรม กอธค สมัยสดทาย รปแมพระกับพระบตร ลักษณะแสดงเสนผาคลมจนดคลายมแตเส อผา ปราศจากรางกาย

ศลปะอตาเลยน แรกเร ม (PRIMITIVES ITALIAN ARTS) ครสตศตวรรษ ท 13 – 14ศลปะแรกเร มของอตาเลยนเกดข นจากชวงเวลาปลายสมัยกอธค ระหวางฝรั งเศสกับอตาล

มการตดตอแลกเปล ยนความร อันนาไปส การพัฒนาศลปะสมัยน มศนยกลางท เมองปซา (PISA)และ เซยนา (SIENA) ศลปะยคน เองเปนยคแรกท เร มของจดเร มตนของศลปะฟ นฟ หรอ เรอนาซอง (RENA ISSANCE)

ประตมากรรมของประเทศอตาลมช อเสยงมากท สดประเทศหน งของโลก มความนยมใน

งานประตมากรรมมานาน ประตมากรรมยคแรกเร มน ไดสลัดหลดพนจากอทธพลศลปะกอธค และ ไบแซนทน เพราะประตมากร และ ประชาชนท ัวไปมความร ความเขาใจความงามของธรรมชาตมากข น จงทาใหเกดประตมากรรมยคน เปนจดเร มของสมัยเรอนาซอง และ เปนพ นฐานอันดทาใหประตมากรรมของอตาลในยคตอมาเจรญอยางรวดเรวจนถงขั นสงสด

รปประตมากรรมนนสง ประดับ CATHEDRAL OF REIMS ครสตศักราช 1260 – 1274


32/86

32

สมัยเรอนาซอง (RENAISSANCE) ครสตศตวรรษ ท 14 – 16สมัยเรอนาซองน มความกาวหนาทางศลปะวทยาการของยโรป เร มตนตั งแต

ครสตศตวรรษ ท 12 มลักษณะพัฒนาตอเน อง และ มั นคง และ ปรากฏผลสงสดเม อตนศตวรรษ ท 15 เปนเวลาแหงความเจรญเตมท เปนการฟ นฟ หรอ เปนการเกดใหม

เมองพลอนเรนซอย ทางภาคเหนอของอตาล เปนแหลงกาเนดของอารยธรรมเรอนาซอง ผลงานศลปกรรมมความเจรญร งเรองอยางรวดเรว เปรยบบรรดาศลปนผ สรางสรรคผลงานวาเปนวรบรษสมัยเรอนาซอง ซ งไมใชนักรบ หรอ นักปกครอง แตเปนศลปน เชน เลโอนารโด ดาวนซ,ไมเคลแองเจลโล, ราฟาเอล เปนตน

บรรดาศลปน และ นักคด นักปราชญ เหลาน ตางกเผยแพรส งท ดงามชักจงประชาชนไปในทางท เปนประโยชนไดวชาความร ทาใหวทยาการตางๆเจรญกาวหนาอยางรวดเรว

ประตมากรรม ยคตนของ เรอนาซอง (EARLY RENAISSANCE SCULPTURE)ประตมากรรมของเรอนาซอง เร มข นเม อ ครสตศักราช 1401 ท เมองฟลอเรนซ ไดมการขด

คนหารปประตมากรรมของกรก และ โรมันโบราณในกรงโรม และ นาประตมากรรมช นเย ยมๆของกรก และ โรมันท ไดจากการขดคนนั น มาตั งประดับไวในสวน ท เมองฟลอเรนซ ทาใหเหลาประตมากรหน มๆแหงเมองฟลอเรนซในยคน จงไดรับแรงบันดาลใจของงานประตมากรรมกรก และ โรมันโดยถอเอากรกเปนตัวอยาง การแสดงออกทางศลปะในดานความงามของประตมากรรมแตเพราะลัทธศาสนาซ งแตกตางไปจากลัทธเทพเจาของกรกและโรมันทาใหประตมากรรมจงสรางข นโดยศลปนชาวคเตยน

รปประตมากรรมนนต า ช อบานประตสวรรค (GATE OF PARADISE) ผลงานของ กเบอรต


33/86

33

รปประตมากรรมนนสง ช อ “เทวฑตรองเพลงสวด” ผลงานลกา เดลลา รอบเมย ป ครสตศักราช 1435 ทาจากหนออน (38 x 24)

ประตมากรรมยคร งเรอง หรอ ยคทองของเรอนาซอง (HIGH RENAISSANCE)กรงโรมทบทบาทแทนเมองฟลอเรนซ เร มตั งแตป ครสตศักราช 1495 – 1527 ถอไดวาเปน

ยคทองของประตมากรรมสมัยเรอนาซองศลปนฝมอเอกจากเมองตางๆในอตาลไดเขามาอย กรงโรม แลวสรางผลงานของตน ซ งทาใหกรงโรมจงเปนทั งศนยกลางครสตจักรโรมันคาทอลก และ ศนยกลางทางศลปวัฒนธรรมดวย

จงเปนโอกาสของศลปนท จะแสดงความสามารถอยางเตมท สงผลใหเกดศลปนชั นเย ยมระดับอัจฉรยศลปนหลายคน เชน เลโอนารโด ดาวนซ , ไมเคลแองเจลโล, ราฟาเอล ถอวาไมเคลแองเจลโล เปนประตมากรเอกยคของสมัยเรอนาซอง และ เปนอัจฉรยะศลปนของโลกเพยงผ เดยว

ประตมากรรมนนสง ซายมอประดับสสาน อเลย เดล คารเรดโต และรปขาวมอ ประดับเทนบชา เทรนดา สรางในป ค.ศ .1460 และ 1422


34/86

34

ประตมากรรมเรอพาซอง ของประเทศตางๆในย โรป จากเมองฟลอเรนซซ งเปนแหลงกาเนดเรอนาซองน ัน ศลปะยคน ไดแพรหลายไปทั ว

ประเทศอตาล และ ในท สดกแพรไปทั วทวปยโรป สมัยนั นอตาลเปนประเทศท เจรญทาง

ศลปวัฒนธรรมรดหนากวาบรรดานานาประเทศในยโรป ตามราชสานักของฝรั งเศส เยอรมน และ สเปน นยมสั งซ อผลงาน หรอ วาจางประตมากรจากอตาลใหไปทางานในราชสานัก หรอ ประเทศของตน

ประตมากรรมสมัยปลายเรอนาซอง หรอ สมัยแมนเนอรสม(LATE RENAISSANCE ORMANNERISM)

หลังจากยคทองของศลปนเรอนาซองในอตาล คอ ไมเคลแองเจลโล ส นสดลงแลวได

ปรากฏข นในระหวาง พทธศักราช 2060 – 2140 ทาใหศลปะประตมากรรมของเรอนาซองพลอยส นสดไปดวย ทาใหมการเปล ยนแปลงอันเปนจดเร มตนท นาไปส สมัยศลปะบาโรคตอไป

แมนเนอรสม เปนลัทธยดถอรปแบบเฉพาะอยาง คอ มภมปญญาในการเขาใจถงเร องราว (SUBJECT) มากกวาท จะเขาถงสาระท มองเหน(VISION) ใชรปทรงมนษยอยางมการแสดงออกทางอารมณมากข น ลักษณะทาทางธรรมเนยมปฏบัต จงเปนศลปะมลักษณะพเศษเฉพาะตัว จนกระท ังประสานกลมกลนเปนสวนหน งของศลปะบาโรคในป ครสตศักราช 1600

ประตมากรรมนนต าประดับน าพอนโนเซนต ผลงานของ จองกชอง พ.ศ . 2091 – 2020 กรงปารส ฝรั งเศส


35/86

35

ดังนั นประตมากรรมสมัยเรอนาซองนับเปนความเจรญร งเรองของศลปะ และ วัฒนธรรมอันย งใหญ มผลตอศลปวัฒนธรรมทั งมวลของชนชาตตางๆในยโรป เทยบเทาศลปวัฒนธรรมของยโรป

ประตมากรรมของเรอนาซองโดยท ัวไปมลักษณะโดดเดนเฉพาะตัวแมจะไดรับพ นฐานจากกรก และ โรมัน แตกไดฟ นฟทัศนคตแบบคลาสสกท มตอความงามทางกายภาพมนษยไดนาไปส ความสาเรจอยางเดนชัดมากทั งรปแบบ ฝมอเทคโนโลย และ พทธปญญา จนกระท ังหลดพนจากอทธพลอันย งใหญของกรก และ โรมัน ทาใหเกดอัจฉรยะศลปนอันยากจะหายคสมัยใดเสมอเหมอน เชน ไมเคลแองเจลโล

สมัยบาโรค (BAROQUE) ครสตศักราช 1600 – 1700

คาวา “บาโรค” หมายถง การประดษฐประดอยอยางวจตรพสดาร (ทาใหสวยงามมากจนเกนพอด เกนปกตวสัยท จะร สก หรอ เหนสวยงามได)โครงสรางของศลปะเรอนาซอง เชน การใชเสน ส แสง เงา กลายเปนรปลักษณของศลปะ

บาโรค เชน การวางทาทางของรปคน กเนนมากจนกลายเปนทาแสดงละครไมเปนไปตามธรรมชาต เหนสวนละเอยดและ เส อผาเปนสวนสาคัญ จนละเลยความสาคัญของโครงสรางแหงรปทรง จงเนนเปนเอกลักษณของศลปะสมัยบาโรค

ศลปกรรมสมัยบาโรคน สบตอจากสมัยฟ นฟศลปะวทยากร(เรอนาซอง และ แมนเนอรสม)

แหลงกาเนดบาโรคมความเจรญข น และ มบทบาทสาคัญท กรงโรมประเทศอตาล แลวจงแพรไปทั วยโรป ในครสตศตวรรษ ท 17 ศลปะบาโรคแพรหลายในยโรปนั น เน องมาจากการเปล ยนแปลงของสภาพแวดลอมทางสังคมการพัฒนา และ ความกาวหนาทางวทยาศาสตร แตท สาคัญ คอ อทธพลทางศาสนามสวนผลักดันใหเกดการเปล ยนแปลงไดมากท สด

เหรยญประตมากรรมนนต า เหรยญรปพระนางมาเรย เดอ เมดช ฝมอปลอง


36/86

36

ประตมากรรมนนสง รปอนสาวรยพระเจาเฮนร ท 7 ในเวสตมนสเตอร ลอนดอน

ศลปะโรโกโก (ROCOCO)เปนศลปะท เลยนแบบศลปะบาโรค และ เจรญข นในประเทศฝรั งเศส เน องจากศลปะแบบ

เรอนาซองในฝรั งเศสเร มตนชากวาแหลงอ น เม อเร มตนไดไมนานกพัฒนาไปส ศลปะแบบโรโกโก เรโกโกจงเปนรปแบบในศตวรรษ ท 18 ของยโรป จดเดน คอ ความออนชอยหรหรา เปน

ศลปะเลยนแบบศลปะบาโรคแตทวาประดับตกแตงนอยกวามขนาดเลกกวา ประตมากรรมโรโกโก

ประตมากรรมสมัยน ยังคงรักษารปลักษณ และ วธการของศลปะคลาสสกเปนสวนใหญ แตเปนประตมากรรมช นเลกๆเทานั น การแสดงออกของประตมากรรมโรโกโกน ัน แสดงออกถงความตองการ และ รสนยมของชนชั นสง อยางไมเคยปรากฏในศลปะยคใดสมัยใดเทยบเทา การนาเสนอเร องราวของรปมักเก ยวกับเทพนยายโบราณ งานร นเรง หรอ เน อหาเก ยวกับกามารมณ

ประตมากรรมนนสง รปนักบญ โมนกา ทาดวยหนออน โบรสวัดซานอกอสตโน ,พาเลอโม ,อตาล ผลงาน จาโคโม เซอรปอตตา


37/86

37

รปประตมามากรรมนนสง ช อการประกาศพระศาสนา ผลงาน ฟลปโป เดลลา วาลเล อย ท วัด ซาน อกนาสโอ กรงโรม ประเทศอตาล

ประตมากรรมนนสง ตกแตงพระราชวัง ซวงเกอร ผลงาน บัลธาซาร เปอรโมเซอร

ศลปะน โอคลาสสก หรอ ลัทธคลาสสกใหม (NEOCLASSIC)ในครสตศตวรรษ ท 19 เกดศลปะรปแบบใหม หรอนโอคลาสสกข น ขบวนการทาง

สนทรยภาพ และรปแบบของศลปกรรมแสดงออกความคด และปฏบัตการลอกเลยนแบบศลปะโบราณแทบทกประการ ทั งโครงสราง สวนสัด และอ นๆ โดยเฉพาะจากศลปะกรกและโรมันโบราณ

ศนยการความเคล อนไหวของศลปะนโอคลาสสกอย ท กรงโรม แตไดเจรญร งเรองถงขดสดท กรงปารสประเทศฝรั งเศส ลัทธคลาสสกใหมเปนท นยมมากในยโรป จนถงตนครสตศตวรรษท 20


38/86

38

ประตมากรรม สมัยคลาสสกใหม ประตมากรรมมคตนยมลอกเลยนแบบกรก และ โรมัน ไดววัฒนาการของศลปะท เขามาม

บทบาทระหวาง ครสตศักราช 1760 – 1840 อันเปนยคหัวเล ยวหัวตอ เปนการแสดงออกถงการตอตาน และ กาจัดศลปะแบบบาโรค และ โรโกโก ใหหมดไปในท สด เพราะศลปะทั งสองน เปนท นยมของราชสานักตางๆและชนช ันสงจงถกตอตานวาเปนส งหรหราฟ มเฟอยของศักดนาเทานั น ประกอบกับมการปฏวัตฝรั งเศส ท ตอตานทกส งทกอยางท เปนระบอบศักดนา

ประตมากรรนนต าเหรยญรปแสดงพธศลจ มของกษัตรยโรมัน ค.ศ. 1911 ผลงานอันดรอ

ประตมากรรนนต า The Apotheosid of Homer (การบชาสรรเสรญเหลาเทวเทพของโฮมเมอร) ผลวานของ จอหน แฟลกซแมน ป คศ. 1875


39/86

39

ศลปะโรแมนตก หรอ ลัทธจนตนยม (ROMANT ICISM)ศลปนร นหน มในยโรปกล มหน ง มปฏกรยาตอตานศลปะคลาสสกใหม จงไดสรางงานใหม

โดยยดถอเอาอารมณฝนจนตนยม จงเร มข น และ เคล อนไหวไปอยางกวางขวางท ัวยโรป เร มตั งแต

ป ครสตศักราช 1800 – 1850ประตมากรรมโรแมนตก ประตมากรรมยคน สมัยพทธศตวรรษ ท 24 ประตมากรสรางงานในลักษณะการแสดง

อารมณมากกวาหลักวชาการ (หรอเหตผล) ยดถอความสะเทอนอารมณอยางรนแรง คลั งไคลเกนปกตวสัย แสดงออกถง อารมณรัก โกรธ ปตยนด เกลยดชัง นอกจากน ยังแสดงออกจากจนตนาการท เพอฝน เร องราวท แปลกประหลาดโดยไมคานงถงประเพณนยม

รปแบบของประตมากรรม แสดงถงความย งเหยงป นปวน เคล อนไหวว นวาย ทั งในการจัด

องคประกอบ และ ปรมาตร เพ อตองการใหผ ชมผลงานเกดอารมณสะเทอนใจ และ มความคลอยในอารมณไปดวย

ประตมากรรมนนสง ช อ “การออกไปของเหลาผ อาสาสมัคร แหง พ.ศ . 2335” (THE MARSEILLAISE) ใน ป ครสตศักราช 1792 ขนาดสง 42 ฟต กวาง 26 ฟต ทาดวยหนทราย ประดับประตชัย กรงปารส ประเทศฝรั งเศส ผลงานของฟรองซัว รเด

ศลปะเรยลลสม หรอ ลัทธสัจนยม (REALISM)ศลปะลัทธสัจนยมเกดข นในประเทศฝรั งเศส ประมาณ พทธศักราช 2390 – 2410

( ครสตศักราช 1850 – 1875) โดยศลปนกล มน กอปฏปกษตอหลักสนทรยภาพของศลปะ กล มจนตนยม ซ งไดรับความนยม และ มอทธพลกวางขวางไปทั วยโรป ประตมากรรมสัจนยม

ประเทศฝรั งเศสกลายเปนศนยกลางของศลปะแหงทวปยโรป ในครสตศตวรรษ ท 19ศลปะกรรมประตมากรรมมความเคล อนไหวในทางกาวหนามาก เปนประเพณของทางการฝรั งเศส

ท ตองการใหประตมากรสรางงานประดับตกแตงอาคาร และ สถานท ราชการ ประตมากรรมในยคเรยลลสมยดถอของจรง ถอหลักสนทรยภาพเหมอนจรงตามตาเหน


40/86

40

ประตมากรรมนนสง ช อ “การเรงระบา” (THE DANCE) แกะสลักหน สง 24.5 ฟต ผลงานของ คารโป (JEAN BAPTISTE CARPEAOUX)

ประตมากรรมนนสง ช อ “ประตนรก” (THE GATES OF HELL) หลอโลหะบรอนต ขนาด สง 20

ฟต กวาง 13 ฟต ผลงานของ ออกสต โรแดง (AUGUSTE RODIN)

ประตมากรรม สมัยใหม ลัทธประทับใจ หรอ อมเพรสชั นนสม (IMPRESSIONISM)ศลปะอมเพรสช ันนสม เนนวธการท ทาใหเกดภาพรวมโดยไมบงบอกรายละเอยด ประตมา

กรมนลัทธน เปนผ บกเบกงานประตมากรรมสมัยใหม ความร ของมนษยท ไดมาจากธรรมชาต หรอ จากโลกภายนอก โดยผานความร สก และ ประสาทการรับร ตางๆของมนษยสรางรอยประทับใจข น

การร จักตัดทอนใหเหมาะสมเปนส งจาเปน และ มคณคาสง


41/86

41

ประตมากรตองการหนความนาเบ อซ าซากของการสรางงานประตมากรรมตามหลักวชา (ACADEMIC SCULPTURE) จงเปล ยนแปลงโดยแสดงออกดวยพลังความคด เทคนค และ วธการใหมๆ ลักษณะงานเปนการป นอยางคราวๆคลายไมเสรจสมบรณ เปนการเนนเฉพาะเร องมวล

สัมพันธกับแสง และ เงา โดยไมคานงถงรายละเอยดปลกยอย ลัทธประทับใจ ยคหลัง หรอ โพสตอมเพรสชั นนสม (POST – IMPRESSIONISM )ประตมากรรมลัทธน เปนผลสบเน องมาจากลัทธประทับใจ แตไดพัฒนารปแบบใหดงายข น

ท งสวนละเอยด หรอ ตัดทอนสวนละเอยดลง เนนเฉพาะรปทรงใหเดนชัดเจนข น พรอมทั งสอดใสอารมณความร สกของประตมากรเอง

ลัทธ โฟวสม หรอ คตนยมโฟวสม (FAUVISM)ลัทธน แปลวา “สัตวปา”เปนขบวนการท กาเนดในฝรั งเศส กอใหเกดหลักทางสนทรย

ศาสตรใหม ในทางศลปะ ในทศวรรษ ท 20 เปนง

Documents

ประติมากรรมนูนสูง - high relief