RELIGIOZNAWSTWO · „historia religii”; „fenomenologia religii”; „socjologia religii”; „psychologia religii”; „filozofia religii”; „historia chrzeŚcijaŃstwa”)

Uniwersytet Jagielloński

Instytut Religioznawstwa

Katalog kursów rok akademicki 2017/2018

RELIGIOZNAWSTWO INTERDYSCYPLINARNE STUDIA NAD RELIGIAMI I KULTURAMI ŚWIATA

2

Spis treści

Informacje ogólne ......................................................................................................................... 6

Studia I stopnia (licencjackie) ..................................................................................................... 6

Studia II stopnia (magisterskie)................................................................................................... 7

Uwagi końcowe ......................................................................................................................... 9

Kursy wprowadzające ...................................................................................................................11

Cywilizacje a religia – starożytność i średniowiecze (G/03A) ........................................................12

Cywilizacje średniowieczne i nowożytne (G/04)..........................................................................13

Etnologia religii I (G/11): Religie społeczności zbieracko-łowieckich .............................................14

Etnologia religii II (G/12): Religie społeczności pasterskich i rolniczych .........................................15

Główne kierunki filozofii I (G/07A) .............................................................................................16

Główne kierunki filozofii II (G/07) ..............................................................................................17

Historia religioznawstwa (G/10) ................................................................................................18

Obóz wyjazdowy (G/13) ............................................................................................................19

Wstęp do pracy naukowej (G/08) ..............................................................................................20

Wstęp do psychologii (G/06) .....................................................................................................21

Wstęp do religioznawstwa I (G/09) ............................................................................................22

Wstęp do socjologii (G/05) ........................................................................................................23

Kursy ogólnokierunkowe ..............................................................................................................24

Antropologia religii (B/50).........................................................................................................25

Elementy prawa wyznaniowego (I/25) .......................................................................................26

Topos boskości (E/12) ...............................................................................................................27

Psychospołeczne wymiary religijności (D/21) ..............................................................................29

Kościoły tradycji prawosławnej (F/13)........................................................................................30

Religia a tożsamość (C/27) ........................................................................................................31

Wprowadzenie do Biblii hebrajskiej i apokryfów judaistycznych (A/39)........................................32

Historia religii ..............................................................................................................................33

Buddyzm (A/61) .......................................................................................................................34

Ciało w nurtach tantrycznych (A/74) ..........................................................................................35

Historia i współczesność islamu (A/03B) .....................................................................................36

Hinduizm (A/60) .......................................................................................................................37

Judaizm (A/09) .........................................................................................................................38

Religia starożytnego Egiptu (A/08).............................................................................................39

Religie Ameryki Prekolumbijskiej (A/07)......................................................................................40

Religie antyczne Morza Śródziemnego (A/93) .............................................................................41

3

Religie Bliskiego Wschodu (A/01A) ............................................................................................42

Religie Europy Północnej (A/95) ...............................................................................................43

Religie Indian Ameryki (A/24).....................................................................................................44

Religie Polski (A/62) ................................................................................................................45

Wprowadzenie do religii Azji Wschodniej (A/94) .........................................................................46

Fenomenologia religii ...................................................................................................................47

Animal symbolism in world religions (B/68) ...............................................................................48

Culture, gender, religion (B/67)..................................................................................................49

Fenomenologia religii (B/01) .....................................................................................................50

Nakaz Boga i namowa węża. Stany transowe w katolicyzmie (B/69) ..............................................51

Politologia religii (B/03) ............................................................................................................52

Ruchy neopogańskie i narodowochrześcijańskie Europy (B/07) ...................................................53

Struktura sacrum (B/02)............................................................................................................54

Strukturalizm w badaniach religioznawczych (B/61) ...................................................................55

Teoria mitu (B/05) ....................................................................................................................56

Teorie totemizmu (B/64) ...........................................................................................................57

Teurgia starohebrajska i wątki kabalistyczne w myśli Oskara Goldberga (B/70) ............................58

Socjologia religii ...........................................................................................................................59

Islam and the West – between islamophobia and Western conversions to Islam (C/29) .................60

Metody jakościowe i ilościowe w badaniach religii (C/30) ...........................................................61

Miasto, przestrzeń, religia. Społeczno-religijne wymiary miejsca (C/25) .......................................62

Religia w afrykańskim doświadczeniu społecznym (C/31) .............................................................63

Religia w warunkach wielokulturowości (C/08)...........................................................................64

Religijność współczesna (C/05) ..................................................................................................65

Socjologia religii (C/01) .............................................................................................................66

Socjologiczny warsztat badawczy religioznawcy - obóz naukowy (C/21) .......................................67

Śmierć w przestrzeni społecznej (C/17) ......................................................................................68

Teoria religii (C/22) ...................................................................................................................69

Psychologia religii.........................................................................................................................70

Psycholog, lekarz, kapłan w trosce o zdrowie psychiczne człowieka (D/25) ....................................71

Psychologia modlitwy (D/26).....................................................................................................72

Psychologia nowych ruchów religijnych (D/29) ...........................................................................73

Psychologia religii (D/01) ..........................................................................................................74

Religion and migration (D/32) ...................................................................................................75

Wokół obrazu Boga (D/11) ........................................................................................................76

Filozofia religii..............................................................................................................................77

4

Acts of Religion: Oath, Prayer, Parable in Contemporary Philosophy (E/27) ...................................78

Etyka (E/02) .............................................................................................................................79

Filozofia kultury (E/10)..............................................................................................................80

Filozofia religii (E/01) ................................................................................................................81

Religia i nauka i (E/23) ..............................................................................................................82

The Narration of Possession II. Confession (E/31) ........................................................................83

Visio Dantis: lektura Boskiej Komedii Dantego (E/26)..................................................................84

Zwrot teologiczny postmodernizmu (E/09) .................................................................................85

Historia chrześcijaństwa ...............................................................................................................86

Chrześcijaństwo nowożytne i współczesne (F/02) .......................................................................87

Chrześcijaństwo starożytne i średniowieczne (F/01) ...................................................................88

Herezje średniowieczne (F/09) ..................................................................................................89

Katolicka myśl i działalność społeczna (F/28) ...............................................................................90

Początki chrześcijaństwa – źródła, geneza i dzieje (F/36).............................................................91

Inne.............................................................................................................................................92

Astronomia kulturowa. Związki religii i astronomii na przestrzeni dziejów (I/90) ............................93

Christian-Jewish relations in Poland after 1918 (I/81) ..................................................................94

New religious phenomena in contemporary world: Invented Religions (I/85) ...............................95

Metodologia badań humanistycznych (I/57)...............................................................................96

Religijne aspekty utopii społeczno-politycznych (I/34) ................................................................97

Tolkien, mit, religia (I/03) ..........................................................................................................98

Warsztaty dokumentacji audiowizualnej dla potrzeb religioznawczych badań naukowych

(I/11a/I11) ...............................................................................................................................99

Języki......................................................................................................................................... 100

Język hebrajski dla religioznawców (gr. początkująca) (J/02pz / J/02p)....................................... 101

Język hebrajski dla religioznawców (gr. zaawansowana) (J/02a / J/02) ....................................... 102

Inne języki .............................................................................................................................. 103

Seminaria licencjackie ................................................................................................................ 104

Seminaria magisterskie............................................................................................................... 104

Ramowy program studiów I stopnia (licencjackich) dla I roku 2017/18 .......................................... 105

I rok ................................................................................................................................... 105

II rok .................................................................................................................................. 105

III rok ................................................................................................................................. 106

Ramowy program studiów I stopnia (licencjackich) dla II i III roku ................................................... 107

II rok .................................................................................................................................. 107

III rok ................................................................................................................................. 107

5

Specjalizacja „Antropologia religii” .............................................................................................. 109

Charakterystyka specjalizacji ................................................................................................... 109

Treści kształcenia ................................................................................................................... 109

Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje ....................................................................... 109

Profil absolwenta ................................................................................................................... 109

Lista kursów zaliczanych do specjalizacji .................................................................................. 110

Specjalizacja „Mity i idee religijne” .............................................................................................. 111






Specjalizacja „Współczesne problemy religii” ............................................................................... 113






6

Informacje ogólne

Instytut Religioznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego jest jedyną polską placówką prowadzącą

licencjackie i magisterskie studia z zakresu religioznawstwa – interdyscyplinarnych studiów nad

religiami i kulturami świata. Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego, w skład którego

wchodzi Instytut Religioznawstwa, jest z kolei jedyną polską placówką posiadającą prawo do nadawania tytułów doktora i doktora habilitowanego z zakresu religioznawstwa.

Każdy z kursów prowadzonych w Instytucie Religioznawstwa posiada pewną wartość punktową,

zależną od nakładu pracy wymaganej do jego zaliczenia. Punktacja ta jest zgodna z Europejskim

Systemem Transferu Punktów (European Credit Transfer System) mającym na celu zwiększenie

swobody przepływu studentów między uczelniami.

Generalną zasadą studiowania w Instytucie Religioznawstwa, bez względu na tryb studiów i regulujące

je dodatkowe zasady, jest konieczność uzyskiwania minimum 61 punktów (ECTS) rocznie w przypadku

kursów I stopnia i 60 punktów ECTS w przypadku kursów II stopnia. W przypadku studiów I stopnia

(licencjackich) oznacza to zdobycie minimum 61 ECTS po I roku, 122 ECTS po II roku i 183 ECTS po III

roku. Z kolei student studiów II stopnia (magisterskich) powinien zdobyć odpowiednio 60 ECTS po I

roku i 120 ECTS po II roku. Kursy zrealizowane przez studenta w trakcie studiów licencjackich nie mogą

być ponownie wliczane w poczet kursów stanowiących podstawę obliczania punktów dla studiów magisterskich.

Studia I stopnia (licencjackie)

Trzyletnie licencjackie studia religioznawcze trwają 6 semestrów. Ich program obejmuje zarówno

zajęcia ogólnohumanistyczne, jak i kursy specjalistyczne, takie jak: teoria religii, historia

religioznawstwa, historia porównawcza religii, psychologia religii, socjologia religii, fenomenologia

religii, etnologia religii, filozofia religii i politologia religii. Studia religioznawcze to jednak przede

wszystkim kursy przedstawiające poszczególne systemy wierzeniowe, m. in.: hinduizm, buddyzm,

judaizm, islam, a także religie Starożytnej Grecji i Rzymu, religie Azji Wschodniej, religie

przedchrześcijańskiej Europy, religie Ameryki Prekolumbijskiej, plemienne religie Afryki, Australii, obu

Ameryk i Azji oraz wiele innych. Ze względu na kulturową specyfikę Polski wiele uwagi poświęca się

także historii chrześcijaństwa, ze szczególnym uwzględnieniem katolicyzmu polskiego oraz dziejom i

współczesnym problemom wyznań w Polsce. Ponadto program studiów obejmuje obowiązkowy

dwuletni lektorat języka angielskiego oraz podstawy języka wybranej tradycji religijnej. Studia kończą się napisaniem pracy licencjackiej i egzaminem dyplomowym.

Program religioznawczych studiów licencjackich zakłada, że podczas każdego roku student powinien

zrealizować przewidziane dla konkretnych lat kursy obowiązkowe z zakresu teorii religii (ich miejsce

w poszczególnych latach studiów jest stałe) oraz kursy obowiązkowe z zakresu wiedzy o religiach

świata (kolejność ich realizacji wybiera sam student, odbywają się one w cyklu rocznym, łącznie 35

ECTS). Określoną ilość punktów należy także zrealizować poprzez uczestnictwo w kursach

fakultatywnych. Obejmują one: 1. kursy fakultatywne z zakresu teorii i metodologii religioznawstwa

(z tej puli kursów w toku studiów należy zdobyć minimum 13 pkt ECTS) oraz 2. kursy fakultatywne z zakresu wiedzy o religiach świata (tutaj należy zdobyć minimum 11 pkt. ECTS).

7

W sumie student zobowiązany jest do zdobycia 183 pkt ECTS w trakcie całego toku studiów. W tym,

obciążenie kursami fakultatywnymi kształtuje się następująco:

- język tradycji religijnej (hebrajski, łacina, sanskryt lub inny) 8 pkt

- tutorial (dwa semestry, II rok) 16 pkt

- seminarium (dwa semestry, III rok) 8 pkt

- kursy fakultatywne z zakresu tradycji rel. 11 pkt

- kursy fakultatywne z zakresu metodologii religioznawstwa 13 pkt

Razem 56 pkt ECTS do wyboru

Ponadto odrębna formą zajęć przewidzianą na II rok studiów jest tutorial. Tutorial (opieka naukowa)

jest formą pracy ze studentami opartą na regularnych, wpisanych do planu zajęć, spotkaniach studenta

z opiekunem naukowym, w czasie których (w przeciwieństwie do wykładów, konwersatoriów i

ćwiczeń) całość spotkania jest poświęcona indywidualnemu omówieniu samodzielnej pisemnej pracy

studenta wykonanej w ciągu określonego czasu. Ich celem jest personalizacja relacji ze studentami,

stąd tutoriale prowadzone są w wymiarze 45 min. tygodniowo dla jednego, względnie 1.5 godz. tygodniowo dla dwóch studentów.

Szczegóły zobacz w „RAMOWYM PROGRAMIE STUDIÓW LICENCJACKICH”.

Studia II stopnia (magisterskie)

Dwuletnie magisterskie studia religioznawcze trwają 4 semestry. Ich program przygotowany został w

taki sposób, by umożliwić jak największą swobodę w wyborze poszczególnych kursów, zgodną z

zainteresowaniami poszczególnych studentów i dotychczasowym przebiegiem ich edukacji. W efekcie magisterskie studia religioznawcze studiować można w kilku, opisanych poniżej, trybach.

Każdy student religioznawczych studiów magisterskich musi zrealizować 7 tzw. kursów

ogólnokierunkowych. Kursy te można realizować w dowolnej kolejności, w ciągu dwóch lat trwania

studiów magisterskich. W przypadku studentów posiadających licencjat z religioznawstwa kursy

ogólnokierunkowe są kursami wyznaczonymi przez Instytut w ramach domyślnej listy kursów

ogólnokierunkowych (zob. „KURSY OGÓLNOKIERUNKOWE”). W przypadku studentów posiadających

licencjat z kierunku innego niż religioznawstwo, mogą to natomiast być bądź kursy z listy kursów

ogólnokierunkowych (zob. „KURSY OGÓLNOKIERUNKOWE”), bądź dowolne kursy z programu studiów

licencjackich (z wyjątkiem języków) (zob. „PROGRAM STUDIÓW LICENCJACKICH”). W przypadku

studentów studiów magisterskich nie posiadających licencjatu z religioznawstwa kursami

ogólnokierunkowymi mogą zatem być domyślne kursy ogólnokierunkowe, kursy przypisane do

programu studiów licencjackich, bądź mieszany pakiet kursów pochodzących zarówno z domyślnej listy

kursów ogólnokierunkowych, jak i z programu studiów licencjackich. Kursy zadeklarowane jako kursy

ogólnokierunkowe nie wliczają się do puli kursów stanowiących podstawę zaliczania poszczególnych

bloków (zob. niżej). Oznacza to, że zadeklarowanie jako kursu ogólnokierunkowego np. kursu

„Chrześcijaństwo starożytne i średniowieczne” (F/01) uniemożliwia wliczenie go w poczet kursów

8

niezbędnych do rozliczenia bloku „Historia chrześcijaństwa”, pomimo tego, że kurs ten domyślnie

przynależy właśnie do tego bloku.

Oprócz kursów ogólnokierunkowych student religioznawczych studiów magisterskich musi zrealizować

tyle dodatkowych kursów by uzyskać minimum 60 ECTS po 1 roku i 120 ECTS po 2 roku studiów. Przy

czym student religioznawczych studiów magisterskich ma możliwość wyboru jednej z trzech specjalizacji. Może także podjąć decyzję o studiowaniu bez specjalizacji.

W przypadku studenta bez specjalizacji jest on zobowiązany do uzyskania minimum po 10 ECTS z

każdego z 6 bloków tematycznych:

1. historia religii;

2. fenomenologia religii;

3. socjologia religii;

4. psychologia religii;

5. filozofia religii;

6. historia chrześcijaństwa.

Oznacza to, że dobierając kursy do kursów ogólnokierunkowych student bez specjalizacji powinien w

pierwszym rzędzie kierować się ich przyporządkowaniem do poszczególnych bloków (zob. bloki

„HISTORIA RELIGII”; „FENOMENOLOGIA RELIGII”; „SOCJOLOGIA RELIGII”; „PSYCHOLOGIA RELIGII”;

„FILOZOFIA RELIGII”; „HISTORIA CHRZEŚCIJAŃSTWA”). Pozostałe kursy student bez specjalizacji może wybierać kierując się już wyłącznie własnymi zainteresowaniami.

W ramach studiów magisterskich Instytut Religioznawstwa oferuje trzy specjalizacje:

1. Antropologia religii;

2. Mity i idee religijne.

3. Współczesne problemy religii;

Aby zrealizować daną specjalizację należy w ciągu dwóch lat studiów ukończyć przyporządkowane do

niej kursy za minimum 38 ECTS (zob. listę kursów w specjalizacjach „ANTROPOLOGIA RELIGII”; „MITY I

IDEE RELIGIJNE”; „WSPÓŁCZESNE PROBLEMY RELIGII”). Pozostałe kursy student realizujący

specjalizację może dobierać w sposób dowolny z całej oferty kursów przygotowanej przez Instytut

Religioznawstwa.

Decyzję o wyborze specjalizacji (lub o realizowaniu programu bez specjalizacji) student podejmuje wypełniając deklarację otrzymywaną w sekretariacie Instytutu Religioznawstwa w chwili wpisu na studia. Deklaracja ta składana jest na miejscu dlatego warto wcześniej zapoznać się z programem specjalizacji ich charakterystyką (zob. „CHARAKTERYSTYKA SPECJALIZACJI ANTROPOLOGIA RELIGII”; „CHARAKTERYSTYKA SPECJALIZACJI MITY I IDEE RELIGIJNE”; „CHARAKTERYSTYKA SPECJALIZACJI WSPÓŁCZESNE PROBLEMY RELIGII”), żeby dokonać przemyślanego wyboru. Warto wiedzieć również, że:

Limit miejsc na specjalizacjach wynosi 10. W uzasadnionych przypadkach liczba ta może zostać zmieniona, o czym decyduje z-ca dyrektora ds. studenckich.

Decyzja o uruchomieniu specjalizacji w danym roku akademickim jest podejmowana na podstawie liczby zgłoszeń. W przypadku zbyt małej liczby zgłoszeń (mniej niż 6) specjalizacja

9

nie jest uruchamiana. W przypadku zbyt dużej liczby zgłoszeń o przyjęciu na specjalizację decyduje kolejność zgłoszeń.

Jeżeli student nie zostanie przyjęty na wybraną specjalizację (z powodu zbyt dużej liczby zgłoszeń) lub gdy wybrana specjalizacja nie zostanie uruchomiona (z powodu zbyt małej liczby zgłoszeń) student może zostać przyjęty na inną specjalizację, na której są wolne miejsca, pod warunkiem, że w złożonej deklaracji zgłoszeniowej wybrał opcjonalnie taką specjalizację. W takim przypadku studenci są automatycznie przyjmowani na inne specjalizacje, na których są wolne miejsca – według kolejności, w jakiej wskazali opcjonalnie deklarowane specjalizacje. O przyjęciu decyduje kolejność zgłoszeń.

Zważywszy, że ukończenie poszczególnych specjalizacji potwierdzane jest otrzymaniem odpowiedniego dokumentu (w postaci suplementu do dyplomu), a liczba 38 ECTS potrzebnych do ukończenia danej specjalizacji pozostawia znaczny margines na dowolne kształtowanie własnego programu zarówno w obrębie specjalizacji, jak i poza nią, realizowanie studiów magisterskich w formie specjalizacji wydaje się być, poza szczególnymi przypadkami, zalecaną formą religioznawczych studiów magisterskich.

Dodatkowymi zasadami obowiązującymi studentów religioznawczych studiów magisterskich jest:

konieczność uczestnictwa w trakcie 2 roku studiów w lektoracie języka obcego (60 h);

konieczność ukończenia przynajmniej jednego kursu prowadzonego w języku angielskim

(może to być kurs realizowany w ramach kursów ogólnokierunkowych, kursów powiązanych z

blokami lub ścieżkami, bądź jakikolwiek inny kurs realizowany w Instytucie Religioznawstwa,

lub – za zgodą z-cy dyrektora ds. studenckich – poza nim, jeśli związany jest z tematyką

religioznawczą).

Podsumowując, student religioznawczych studiów magisterskich powinien w ciągu dwóch lat trwania

studiów ukończyć 7 kursów ogólnokierunkowych, zdobyć 38 ECTS za kursy w ramach wybranej

specjalizacji, lub 10 x 6 ECTS z poszczególnych bloków, jeśli studiuje bez specjalizacji oraz ukończyć

lektorat języka obcego (60 h) i przynajmniej jeden kurs w języku angielskim. Pozostałe punkty

potrzebne do uzyskania minimum 60 ECTS za 1 rok i 120 ECTS za 2 rok student zdobywa wybierając

dowolne kursy z oferty przygotowanej przez Instytut Religioznawstwa. Religioznawcze studia magisterskie kończą się napisaniem pracy magisterskiej i egzaminem dyplomowym.

Uwagi końcowe

Zestaw proponowanych przez Instytut Religioznawstwa kursów zmienia się co roku. Zawsze pozwala

on na realizacje wymaganych od studenta minimów programowych, jednak poszczególne kursy mogą

być w danym roku niedostępne. W ich miejsce pojawiają się natomiast kursy nie figurujące w

aktualnym spisie. Może to utrudniać planowanie programu studiów (zwłaszcza na studiach

magisterskich). Zaletą opisanej sytuacji jest jednak realnie większa oferta kursów niż wynikałoby to z

obowiązującego w danym roku programu. W razie wątpliwości związanych z kształtowaniem indywidualnych programów prosimy o kontakt z sekretariatem lub z z-cą dyrektora ds. studenckich.

Prezentowane w katalogu programy dotyczą studentów rozpoczynających studia w roku akademickim

2017/2018 i w późniejszych latach. Nowy program studiów I stopnia obowiązuje od roku

akademickiego 2017/18 dla I roku studiów. Pozostałe lata (II i III) będą realizować program dotychczasowy, z tym, że konieczne są uwzględnienia zmian nazw i częściowego zakresu kursów.

10

Ponadto:

Kurs Religijność współczesna będzie realizowany na II stopniu studiów

Religie przedchrześcijańskiej Europy mogą być realizowane jako Religie antyczne Morza

Śródziemnego albo Religie Europy Północnej

Religie Dalekiego Wschodu będą realizowane jako Wprowadzenie do religii Azji Wschodniej

(konwersatorium w cyklu 2-letnim).

Osoby powtarzające II rok w roku akademickim 2018/19 oraz rok III w roku akademickim 2019/20 będą kończyć studia w dotychczasowym trybie.

W kwestii zasad studiowania i programów wcześniejszych prosimy o kontakt z sekretariatem lub z z -cą

dyrektora ds. studenckich.

11

Kursy wprowadzające

12

Cywilizacje a religia – starożytność i średniowiecze (G/03A)

Prowadzący: dr Daria Szymańska-Kuta

semestr: letni

5 pkt ECTS

60 godzin

wykład + ćwiczenia

Forma zaliczenia: egzamin, zaliczenie ćwiczeń na ocenę

poziom: podstawowy

Język wykładowy: polski

Opis kursu: Celem kursu jest prześledzenie historycznego rozwoju cywi lizacji Starego Świata od epoki

brązu do średniowiecza ze szczególnym zwróceniem uwagi na relację, jaka zachodzi między historią

cywilizacji a historią religii. Przegląd i analiza porównawcza cywilizacji Starego Świata skoncentrowane

są na cechach dystynktywnych starożytnych kultur i religii, występujących równolegle w wielu

cywilizacjach starożytnych, i zmierzają do uchwycenia wpływu typu formacji kulturowej/cywilizacyjnej

na formy religii. Omawiana problematyka rozpatrywana jest również pod kątem dynamiki procesu

cywilizacyjnego i wpływu zmian cywilizacyjnych na zmiany zachodzące w religii. Dlatego kurs

koncentruje się na momentach przełomowych w starożytnych dziejach ludzkości – transformacjach

cywilizacyjnych (takich jak transformacje epoki osiowej) – które uruchomiły dynamikę cywilizacyjną i

doprowadziły do kluczowych przeobrażeń, zarówno w obrębie cywilizacji jak i religii. W tej optyce

omawiane są takie punkty zwrotne w historii religii jak przejście od religii lokalnych do religii

uniwersalnych, od dominacji społeczno-politycznych funkcji religii do prywatyzacji religii, od politeizmu do monoteizmu, etc.

Materiał historyczny, omawiany w trakcie zajęć, obejmuje starożytne cywilizacje Egiptu, Lewantu,

Anatolii, Mezopotamii, Persji, Indii, Chin, Grecji, Rzymu, cywilizację hellenistyczną, a także cywilizacje judaizmu, chrześcijaństwa i islamu w późnym antyku i we wczesnym średniowieczu.

Metody oceny: obecność i aktywność na ćwiczeniach, kolokwia w trakcie ćwiczeń, egzamin pisemny.

13

Cywilizacje średniowieczne i nowożytne (G/04)

Prowadzący: dr hab. Rafał Łętocha/dr Maciej Strutyński

Semestr: letni

5 ECTS

60 godzin



Poziom: podstawowy


Opis kursu: Celem kursu jest przedstawienie w sposób syntetyczny kształtowania się głównych

cywilizacji świata średniowiecznego i nowożytnego. Kurs ma przede wszystkim dać studentom

podbudowę do lepszego przyswojenia treści zajęć z bloku Historia religii. W ramach kursu omawiane

jest kształtowanie się i losy cywilizacji Ameryki prekolumbijskiej (Majowie, Aztekowie, Inkowie),

cywilizacji zachodniosudańskich (Ghana, Mali, Songhaj) oraz cywilizacji Wielkiego Stepu

euroazjatyckiego, panowanie Wielkich Mogołów w Indiach, dzieje i kultura Chin – od panowania

dynastii Sung do upadku dynastii T'Sing, historia Japonii – od okresu Heian do końca epoki Meiji, a także cywilizacja średniowiecznej i nowożytnej Europy.

Metody oceny: końcowe kolokwium pisemne + egzamin

14

Etnologia religii I (G/11): Religie społeczności zbieracko-łowieckich

Prowadzący: prof. dr hab. Andrzej Szyjewski

Semestr: zimowy

5 ECTS

60 godzin



Poziom: podstawowy


Opis kursu: „Etnologia religii I” jest kursem propedeutycznym, podającym podstawowe

informacje zarówno faktograficzne jak i metodologiczne, dzięki którym uczestnicy będą mogli

orientować się w bogactwie zjawisk religijnych i ich badaniach, dotyczących społeczności

tradycyjnych Problematyka kursu obejmuje tematy: Podstawowe terminy etnologii, szkoły i

metody, ogólna charakterystyka społeczności tradycyjnych. Antropogeneza i geneza wierzeń

religijnych, religie paleolitu. Religia w społecznościach zbieraczo-łowieckich: szamanizm i funkcja ekstazy,

Metody oceny: Aktywność na ćwiczeniach (ocenianie ciągłe) + kolokwium ze znajomości podręcznika

+ egzamin końcowy z całości zagadnień kursu.

15

Etnologia religii II (G/12): Religie społeczności pasterskich i rolniczych


Semestr: letni

5 ECTS

60 godzin


Forma zaliczenia: egzamin ustny, zaliczenie na ocenę z ćwiczeń

Poziom: podstawowy


Opis kursu: Kurs kontynuuje tematykę kursu Etnologia religii I (G/02A). Myślenie mityczne, teoria magii, totemizm w religiach Australii i Ameryki. Kulty pasterskie i hierofania nieba. Rewolucja neolityczna i religie społeczności rolniczych: kulty agrarne, kulty przodków, kompleks Wielkiej Bogini Matki, tajne stowarzyszenia. Podstawy cywilizacji starożytnych: kultura megalitów. Rozpad społeczności tradycyjnych i nowe ruchy religijne.

Metody oceny: Aktywność na ćwiczeniach (ocenianie ciągłe) + kolokwium ze znajomości podręcznika + egzamin końcowy z całości zagadnień kursu.

16

Główne kierunki filozofii I (G/07A)

Prowadzący: dr Stefan Klemczak

Semestr: zimowy

5 ECTS

60 godzin

wykład + ćwiczenia Forma zaliczenia: egzamin pisemny, zaliczenie na ocenę z ćwiczeń Poziom: podstawowy


Opis kursu: Zapoznanie z zarysem historii filozofii starożytnej i średniowiecznej.

Zadaniem kursu jest zapoznaniu uczestników z zarysem historii filozofii. Dzieje filozofii zostały

podzielone na dwie części: starożytną i średniowieczną w I semestrze 1 roku oraz na filozofię

nowożytną i nowoczesną w II semestrze 1 roku.

Dzieje filozofii ukazują dążenia do samopoznania oraz wypracowania skutecznych narzędzi

poznawczych „całości”; są próbą zdobycia orientacji w świecie za pomocą wiedzy. Poprzez

doskonalenie refleksji poznawczej, której znamiennym przykładem jest transcendentalizm Kanta,

okazało się możliwe podważenie wielu wcześniejszych koncepcji i zaproponowanie nowych założeń i kryteriów wiedzy decydujących o rozumieniu świata.

Filozofia posiada wiele definicji, podobnie jak wiele jest typów filozofii i jej historycznych kształtów. Na

początek niech wystarczy to co mawiał Odo Marquard: filozofia jest czymś, co pozwala mimo wszystko

myśleć. Głównym celem wykładów i ćwiczeń jest: 1) przedstawienie dominujących prądów

filozoficznych oraz naszkicowanie wybranych portretów ich twórców w porządku historycznym; 2)

charakterystyka poszczególnych epok podkreślająca odrębność poszukiwań starożytnych,

średniowiecznych, nowożytnych i nowoczesnych 3) wskazanie głównych zwi ązków łączących

dyscypliny filozoficzne oraz wyjaśnienie ich tematycznej odrębności 4) ukazanie znaczenia filozofii dla

uprawiania innych dyscyplin wiedzy takich jak religioznawstwo, szerzej dla nauk humanistycznych oraz nauk pragmatycznych.

Metody oceny: aktywność (konspekty na ćwiczenia), egzamin w formie pisemnej.

17

Główne kierunki filozofii II (G/07)


Semestr: letni

5 ECTS

60 godzin


Forma zaliczenia: egzamin ustny, zaliczenie ćwiczeń na ocenę

Poziom: podstawowy


Opis kursu: Kurs kontynuuje tematykę kursu Główne kierunki filozofii I G/07A . Zadaniem kursu jest

zapoznanie uczestników z zarysem historii filozofii nowożytnej i nowoczesnej. Będziemy zajmować się

wybranymi nurtami filozofii XVIII, XIX i XX wieku. Spośród nich zwrócimy szczególną uwagę na filozofię

Oświecenia, filozofię krytyczną, idealizm niemiecki, pozytywizm, marksizm, fenomenologię, filozofię języka, hermeneutykę oraz filozofię umysłu.

Dzieje filozofii ukazują dążenia do samopoznania oraz wypracowania skutecznych narzędzi

poznawczych „całości”; są próbą zdobycia orientacji w świecie za pomocą wiedzy. Poprzez

doskonalenie refleksji poznawczej, której znamiennym przykładem jest transcendentalizm Kanta,

okazało się możliwe podważenie wielu wcześniejszych koncepcji i zaproponowanie nowych założeń i

kryteriów wiedzy decydujących o rozumieniu świata. Filozofia posiada wiele definicji, podobnie jak

wiele jest typów filozofii i jej historycznych kształtów. Na początek niech wystarczy to co mawiał Odo

Marquard: filozofia jest czymś, co pozwala mimo wszystko myśleć. Głównym celem wykładów i ćwiczeń

jest: 1) przedstawienie dominujących prądów filozoficznych oraz naszkicowanie wybranych portretów

ich twórców w porządku historycznym; 2) charakterystyka poszczególnych epok podkreślająca

odrębność poszukiwań starożytnych, średniowiecznych, nowożytnych i nowoczesnych 3) wskazanie

głównych związków łączących dyscypliny filozoficzne oraz wyjaśnienie ich tematycznej odrębności 4)

ukazanie znaczenia filozofii dla uprawiania innych dyscyplin wiedzy takich jak religioznawstwo, szerzej dla nauk humanistycznych oraz nauk pragmatycznych.

Metody oceny: aktywność (konspekty na ćwiczenia), egzamin w formie pisemnej.

18

Historia religioznawstwa (G/10)

Prowadzący: dr hab. Lech Trzcionkowski

Semestr: letni

5 ECTS

60 godzin



poziom: podstawowy

język wykładowy: polski

Opis kursu: Celem kursu jest prześledzenie historii religioznawstwa. Zazwyczaj historię religioznawstwa

przedstawia się jako dzieje wyzwolenia spod hegemonii teologii (i heglowskiej filozofii religii), jednak

warto pamiętać, że powtarzanie tego mitu założycielskiego często zamazuje fundamentalny spór

między zwolennikami badania religii jako rzeczywistej obecności sacrum oraz zwolennikami badania

wyobrażeń religijnych. Innymi słowy chodzi o spór między zwolennikami wyjątkowości przedmiotu

badań religioznawczych i zastosowania adekwatnych doń metod hermeneutycznych, a zwolennikami

przyswojenia przez religioznawstwo różnych metod nauk humanistycznych i zastosowaniu ich do

badania faktów religijnych w ich kontekście kulturowo-historycznym.

Metody oceny: Wykład:

• egzamin pisemny (100%) Ćwiczenia

• krótki esej (40%)

• aktywny udział w zajęciach (60%)

http://www.religioznawstwo.uj.edu.pl/index.php/studia/katalog-kursow/kursy-wprowadzajace/186-wstep-do-religioznawstwa-ii-g-01

19

Obóz wyjazdowy (G/13)

Prowadzący: dr Piotr Czarnecki

Semestr: zimowy

1 ECTS

30 godzin

Forma zaliczenia: zaliczenie

Poziom: podstawowy


Opis kursu: Obóz wyjazdowy jest przeznaczany dla I roku studiów I stopnia i odbywa się na początku

roku akademickiego. Jego celem jest zapoznanie studentów z wybranym problemem religioznawczym w terenie oraz integracja studentów I roku.

20

Wstęp do pracy naukowej (G/08)

Prowadzący: dr hab. Elżbieta Przybył-Sadowska

Semestr: zimowy

3 ECTS

30 godzin

ćwiczenia


Poziom: podstawowy


Opis kursu: Wprowadzenie dla studentów I roku w zasady studiowania. Ćwiczenia w zakresie

przygotowania się do zajęć, zbierania materiałów (w tym korzystania z bibliotek); opanowanie zasad

przygotowania prac pisemnych na ćwiczenia i seminaria (plan pracy, konspekt, rozwinięcie), tekstów

naukowych (konwencje, zasady zapisu bibliograficznego źródeł, w tym internetowych) i tłumaczenia

tekstów z języków obcych.

Metody oceny: obecność, aktywność, praca pisemna

21

Wstęp do psychologii (G/06)

Prowadzący: dr Aneta Czernatowicz-Kukuczka/dr Andrzej Molenda semestr: zimowy 5 ECTS 60 godzin wykład + ćwiczenia Forma zaliczenia: egzamin, zaliczenie ćwiczeń na ocenę poziom: podstawowy język wykładowy: polski

Opis kursu: Przedmiot psychologii i jego ewolucja na tle rozwoju dyscypliny. Różnice indywidualne,

jako źródło osobowości i religijności. Główne dziedziny zainteresowań psychologii różnic

indywidualnych. Inteligencja i temperament – pomiary. Neurofizjologiczne podstawy procesów

psychicznych. Koncepcja behawiorystyczna a istota religijności. Zdeterminowanie środowiskiem a

zdeterminowanie biologią. Religia i religijność według klasycznej psychoanalizy. Metody i narzędzia

badań w psychologii. Podstawowe pojęcia psychologii rozwoju człowieka. Osobowość – wybrane

teorie osobowości i ich znaczenie w psychologii religii. Adaptacyjne i społeczne funkcje emocji. Stres psychologiczny i radzenie sobie z nim.

Metody oceny: aktywność, praca empiryczna + egzamin testowy

22

Wstęp do religioznawstwa I (G/09)


Semestr: zimowy

5 ECTS

60 godzin



Poziom: podstawowy


Opis kursu: Celem zajęć jest wprowadzenie do studiów uniwersyteckich poprzez wprowadzenie do

badań religioznawczych. Chodzi o ćwiczenie umiejętności krytycznego myślenia poprzez stawianie

nowych pytań i umiejętność spojrzenia na badany przedmiot z wielu punktów widzenia. Przyjrzymy się

rozwojowi pojęć wykorzystywanych w religioznawstwie, ich migracji między dyscyplinami naukowymi.

Zaczniemy pytaniem o samą religię i prześledzimy historię słowa religio od kultury rzymskiej, poprzez

nowe znaczenia w pismach chrześcijańskich po nowożytne ukształtowanie kategorii niezbędn ej dla

uformowania się dyscypliny naukowej. Każde z zajęć będzie poświęcone jednemu problemowi, który

zostanie omówiony z różnych perspektyw (magia/religia; sacrum/profanum; rytuał; mit; ofiara;

modlitwa; doświadczenie religijne; organizacja religijna; kultura; płeć kulturowa (gender); ciało/asceza;

konflikt / przemoc; przedmiot w kulcie; obraz religijny; istota nadprzyrodzona / światy

nadprzyrodzone).

Metody oceny: (1) wykład: egzamin pisemny (100 %); (2) ćwiczenia: praca pisemna (40%) + aktywny

udział w zajęciach (60%).

23

Wstęp do socjologii (G/05)

Prowadzący: dr Małgorzata Zawiła/dr Natalia Zawiejska

semestr: zimowy

5 ECTS

60 godzin



poziom: podstawowy


Opis kursu: Celem kursu jest zapoznanie studentów z podstawami teoretycznymi i instrumentarium

pojęciowym socjologii. Wykłady wprowadzą w historię myśli socjologicznej poprzez prezentację

koncepcji wybranych klasyków dziedziny. Dokonana zostanie systematyczna prezentacja głównych

stanowisk teoretycznych w ramach socjologii oraz podstawowych kategorii współczesnych badań

socjologicznych. Kurs dostarczy też wiedzy o wybranych zjawiskach społecznych i ukaże je w wybranych kontekstach interpretacyjnych.

Metody oceny: ocena ciągła aktywności na ćwiczeniach, praca empiryczna i kolokwium z lektur (jako

podstawa oceny z ćwiczeń) oraz egzamin.

24

Kursy ogólnokierunkowe

25

Antropologia religii (B/50)

Prowadzący: dr Maciej Czeremski

semestr: zimowy

5 ECTS

60 godzin



Poziom: zaawansowany


Opis kursu: Celem kursu jest wprowadzenie w teorie religii powstałe w wyniku analizy biologicznych i

kulturowych determinantów ludzkiej natury, z naciskiem na teorie współczesne. Kurs obejmuje

zarówno obszar klasycznie rozumianej antropologii, jak i antropologicznie ukierunkowanego

religioznawstwa (oraz zagadnienie interakcji obu tych dziedzin), jak również zestaw teorii

sformułowanych w obszarze socjobiologii, memetyki i nauk kognitywnych. Tematami poszczególnych

modułów kursu są: 1) klasyczne szkoły antropologiczne i ich współczesna ocena ( ewolucjonizm,

dyfuzjonizm, funkcjonalizm, szkoła socjologiczna, strukturalizm i interpretacjonizm); 2) refleksja nad

religią w warunkach postmodernistycznej rewolucji w antropologii (kwestia komparatystyki); 3)

historia relacji pomiędzy antropologią a religioznawstwem; 4) adaptacyjne funkcje religii z perspektywy

antropologicznej i religioznawczej; 5) socjobiologiczne i memetyczne koncepcje religii; 6) kognitywne

teorie religii; 7) symboliczne koncepcje religii w świetle sporów o naturę związków pomiędzy

doświadczeniem a językiem. W zamyśle kurs stanowi uzupełnienie historyczno-porównawczych i

psychologiczno-socjologicznych podejść do religii oraz jest okazją do metateoretycznej refleksji nad

naturą religii i jej przejawami. W ramach ćwiczeń uczestnicy kursu zyskują umiejętność krytycznej

analizy zagadnień antropologiczno-religioznawczych w oparciu o współczesną literaturę przedmiotu. Uwaga: w ramach zajęć przewidziano lekturę tekstów anglojęzycznych.

Metody oceny: aktywność na ćwiczeniach + egzamin końcowy

26

Elementy prawa wyznaniowego (I/25)

Prowadzący: dr Maciej Strutyński

semestr: letni

2 ECTS

30 godzin

konwersatorium

Forma zaliczenia: zaliczenie na ocenę



Opis kursu: W ramach kursu omówione zostaną akty prawa międzynarodowego gwarantujące swobodę religii i przekonań, a także polskie prawodawstwo regulujące stosunki między państwem a Kościołami i związkami wyznaniowymi. Analiza możliwości rozwiązywania konfliktów między różnymi systemami religijnymi a państwem, oraz przybliżenie problemów wynikających z przemian religijności po 1989 roku w Polsce. Osobna część zajęć zostanie poświęcona problematyce nowych ruchów religijnych.

Metody oceny: aktywność, referat na zajęciach, praca pisemna, wymagana będzie także znajomość omawianych aktów prawnych + zaliczenie na ocenę

27

Topos boskości (E/12)

Prowadzący: dr hab. Krzysztof Mech

semestr: zimowy

5 ECTS

60 godzin

wykład i ćwiczenia




Opis kursu: Kurs jest próbą postawienia pytania o „znaczenie” pojęcia boskości. Proponowane tutaj

podejście do „problematyki boskości” opiera się na dwóch podstawowych przesłankach. Pierwszą

przesłankę wyznaczającą sposób podejścia do pojęcia tego, co boskie stanowi przekonanie o istnieniu

wewnętrznej dynamiki w obszarze znaczeń nadawanych boskości. Topos boskości jest dynamicznie

ustrukturowaną przestrzenią zawierającą w sobie napięcia, które powstają na skutek pojawiających się

w jej obszarze par przeciwieństw. Wymieńmy dla przykładu tylko kilka: transcendencja-immanencja,

osobowe-nieosobowe, nieskończoność-skończoność, wszechmoc-niemoc, racjonalność-irracjonalność,

jedność-wielość, wieczność-czasowość, niezmienność-zmienność, konieczność-przygodność, dobro-

zło, itp.. Wewnątrz każdej pary przeciwieństw ma miejsce dialektyczna gra, w której przeciwstawione

sobie elementy z jednej strony się uzupełniają, z drugiej zaś każdy z elementów dąży do zawłaszczenia

przestrzeni boskości kosztem drugiego. W efekcie jeden z elementów może przeważyć nad swym

przeciwieństwem. Przesłanka o istnieniu wewnętrznej dynamiki, której podlega topos boskości stanie

się dla prowadzonych na kursie rozważań interpretacyjną zasadą porządkującą semantykę boskości.

Oznacza to przyjęcie takiej perspektywy, która umożliwia spojrzenie na dzieje religii i zawarte w różnych

tradycjach religijnych pojęcie boskości. Istotne jest to, że zarysowana tutaj dynamika toposu boskości

nie tylko różnicuje poszczególne tradycje religijne (np. między immanentną boskością jednej religii a

transcendentną boskością innej), ale także da się wypatrzeć w obrębie jednej tradycji religijnej (np. w

ramach jednej tradycji religijnej boskość jest ujmowana, jako zmienna i niezmienna zarazem). Druga

przesłanka proponowanego na kursie podejścia do problemu znaczenia boskości wyrasta z przekonania

o pewnej istotnej zależności zachodzącej pomiędzy religijnym językiem a językiem filozoficzno-

teologicznym, albo, mówiąc inaczej, pomiędzy dziejami „wykuwania” znaczenia takich pojęć jak np.

nieskończoność, transcendencja, itp., a ich użyciem w ramach języka religii. Jest truizmem stwierdzenie,

że znaczącej części pojęć, które organizują topos boskości nie znajdziemy w świętych księgach.

Znaczenie tych pojęć wykuwa się w dziejach. Pojęcia, które tutaj będą analizowane pochodzą z naszego

kręgu kulturowego, odsyłają do dziejów naszej tradycji kulturowej. Nie przesądza to o możliwości ich

użycia w obszarze innych tradycji kulturowych, ani też kwestii wpływu tych tradycji na nasze dzieje

zmagania się ze znaczeniem słów. Prześledzenie tych dziejów od tej strony jest drugim zadaniem, która

stawia sobie ten kurs. Warto zaznaczyć, że historia znaczeń niektórych z nich ma zdumiewające zwroty;

pojawiają się przesunięcia znaczeń, liczne metamorfozy, itp.Projekt kursu wyrasta więc z połączenia

zarysowanych powyżej dwóch perspektyw. Będziemy odnajdywali w ramach toposu boskości opisujące

boskość pary przeciwstawnych elementów, a zarazem będziemy rozważali dzieje ich znaczenia.

Spróbujemy pokazać, w jakim stopniu dzieje pojmowania boskości są dziejami zmagania się z

znaczeniem pojęć, z dziejami języka i zawartych w nim znaczeń. Trzeba także podkreślić, że kurs nie ma

wiele wspólnego z kwestią sensowności albo zasadności języka religii. Na kursie nie będziemy zajmować

się tzw. Bogiem filozofów, który miałby być czymś różnym niż Bóg religii. W równie niewielkim stopniu

28

będzie odnosił się do problematyki tzw. imion boskich, sporu pomiędzy dwoma sposobami mówienia

o boskości (via negationis, via essentialis). Problem toposu boskości spycha problem boskości na drugi

plan, nie negując go jednocześnie.

Metody oceny: aktywność na zajęciach, egzamin

29

Psychospołeczne wymiary religijności (D/21)

Prowadzący: dr Aneta Czernatowicz-Kukuczka

semestr: letni

5 ECTS

60 godzin





Opis kursu: Ogólny cel kursu: Nowe oblicza teoretyczne i metodologiczne empirycznej psychologii

religii. Warsztat badań empirycznych – narzędzi badań, ilościowych i jakościowych procedur

badawczych oraz uzyskiwanych wyników. Problematyka wykładów: Ewolucja pojęcia religijności w

psychologii religii (interpretacja klasyczna, psychoanalityczna, ewolucyjna, humanistyczna, poznawcza

i inne). Przegląd badań nad związkami między religijnością a osobowością oraz indywidualnym i

społecznym funkcjonowaniem człowieka (powiązania religijności z osobowością, dobrostanem i

zdrowiem psychicznym; religijność a postawy społeczne – niesienie pomocy, tolerancja, aktywny

stosunek do otoczenia społecznego i naturalnego, ale także religijność jako źródło konfliktów,

uprzedzeń, wrogości, itd.), radzenie sobie przez religię. Problematyka ćwiczeń: operacjonalizacja

religijności: zmienne i wskaźniki, skale do pomiaru religijności i orientacji religijnych. Ankiety, te sty i

inne metody badań nad związkami religijności z osobowością i społecznym funkcjonowaniem

człowieka. Procedury badań w empirycznej psychologii religii. Formułowanie problemu badawczego i

techniczne przygotowanie badań własnych. Sposób realizacji: Preze ntacja literatury przedmiotu i

dyskusja nad najważniejszymi zagadnieniami; praktyczne zapoznawanie się z narzędziami badań

empirycznych w psychologii religii i efektami ich zastosowań.

Metody oceny: aktywność na zajęciach, opracowanie teoretyczne lub projekt badań jako podstawa zaliczenia ćwiczeń

30

Kościoły tradycji prawosławnej (F/13)

Prowadzący: dr hab. Elżbieta Przybył Sadowska

semestr: letni

5 ECTS

60 godzin



poziom: średnio zaawansowany


Opis kursu: Historia Kościołów prawosławnych oraz ich specyfika. Relacje z innymi Kościołami

chrześcijańskimi (zwłaszcza z Kościołem katolickim). Bizancjum i prawosławna Słowiańszczyzna.

Monastycyzm prawosławny i jego cechy szczególne. Najważniejsze elementy doktryny i teologii.

Ortodoksja a herezja w prawosławiu greckim i rosyjskim. Obrzędowość prawosławia. Sztuka i architektura.

Metody oceny: aktywność na zajęciach (ocena ciągła) + egzamin końcowy

31

Religia a tożsamość (C/27)

Prowadzący: dr Joanna Krotofil

semestr: letni

3 ECTS

30 godzin

konwersatorium


Poziom: średniozaawansowany


Opis kursu: Kurs stanowi wprowadzenie do złożonej problematyki tożsamości i miejsca religii w refleksji

nad tożsamością. W trakcie zajęć studenci podejmą dyskusję na temat tego jak zmiany społeczne

określane jako przejście od społeczeństw tradycyjnych do nowoczesności i ponowoczesności

doprowadziły do pojawienia się pytania o tożsamość w doświadczeniu człowieka. Zmiany te będą

analizowane ze szczególnym uwzględnieniem zmieniającej się roli religii w życiu społecznym. W ramach

kursu omówione zostaną wybrane koncepcje tożsamości; tożsamość w ujęciu narracyjnym i

dialogowym, tożsamość, jako praktyka społeczna i semiotyczne ujęcie tożsamości. Dyskusja na temat

roli i miejsca religii w tożsamości zorganizowana będzie wokół najważniejszych pytań pojawiających się

w teoretycznej refleksji nad tożsamością: 1) Czy należy mówić o „tożsamości”, czy „tożsamościach”? 2)

Czy tożsamość to stan, czy proces? 3) Który wymiar tożsamości jest bardziej istotny: tożsamość

indywidualna, czy kolektywna? 4) Jaka jest rola religii w procesie konstrukcji, reprezentacji i

legitymizacji tożsamości? Studenci będą poszukiwać odpowiedzi na te pytania w oparciu o analizę

konkretnych przypadków (religia i tożsamość migranta, religia i tożsamość narodowa/etniczna, religia

i tożsamość konwertyty, religia i tożsamość religijnego fundamentalisty, religia i tożsamość człowieka

starego, tożsamość członka nowych ruchów religijnych).

Metody oceny: egzamin ustny

32

Wprowadzenie do Biblii hebrajskiej i apokryfów judaistycznych (A/39)

Prowadzący: prof. dr hab. Krzysztof Pilarczyk

semestr: zimowy

3 ECTS

30 godzin

wykład


poziom: średniozaawansowany


Opis kursu: W programie kursu wyjaśnione zostaną pojęcia Biblia judaizmu i Stary Testament. Po

ogólnej charakterystyce pism składających się na Tanach ukazana zostanie biblijna literatura hebrajska

na tle starożytnych literatur Bliskiego Wschodu. Po czym zaprezentowany zostanie podział ksiąg

biblijnych wg tradycji żydowskiej, chrześcijańskiej i krytyki literackiej. W następnej części ukazana

zostanie historia tekstu BH z uwzględnieniem odkryć rękopisów biblijnych nad Morzem Martwym,

historia kanonu (kanon palestyński i aleksandryjski, BH w kanonie chrześcijańskim) oraz starożytne i

nowożytne tłumaczenia BH. Zamknie ten blok historia hermeneutyki BH. W bloku prezentacji

poszczególnych części Tanachu omówione zostaną wyniki badań krytycznohistorycznych i literackich

nad Pięcioksięgiem, najnowsze hipotezy próbujące wyjaśnić jego powstanie oraz doktryna religijna

Pięcioksięgu. W podobny sposób, lecz w większym skrócie, przedstawiona zostanie część Newiim i

Ketuwim i związane z nimi kwestie literackie i doktrynalne. Zamknie kurs prezentacja apokryfów i

pseudoepigrafów judaistycznych: objaśnienie podstawowych pojęć, charakterystyka gatunków

literackich, kontekst historyczny ich powstawania, metodologia badań. W całości kurs ukazuje Biblię

judaizmu jako element dziedzictwa kulturowego o uniwersalnym znaczeniu.

Metoda oceny: obecność na zajęciach i pozytywna ocena z pracy semestralnej.

33

Historia religii

34

Buddyzm (A/61)

Prowadzący: dr Robert Czyżykowski

semestr: letni

5 ECTS

60 godzin



Poziom: podstawowy


Opis kursu: Celem kursu jest zapoznanie studentów z podstawowymi zagadnieniami buddyzmu, jego

historią oraz w ograniczonym zakresie z jego współczesnością. Kurs obejmuje problematykę genezy

buddyzmu (śramanowie, Wielka Magadha), jego interakcji z innymi religiami subkontynentu

indyjskiego (braminizm) oraz rozwoju zarówno w aspektach historycznym, jak i doktrynalnym: Budda i

jego uczniowie, "sobory", cesarz Aśoka, buddyzm wczesnych szkół, therawada, mahajana, wadźrajana.

Przybliżone zostaną zagadnienia organizacyjne - wspólnota monastyczna buddyjska, jej zróżnicowanie

i tradycja tekstowa - winaja. Kurs wprowadza podstawową terminologię myśli buddyjskiej

charakterystyczną dla głównych tradycji filozoficznych funkcjonujących w jego obrębie - abhidharmy,

jogaćary, madhjamaki. Omówione zostaną także aspekty rytualne, medytacyjne i organizacyjne

buddyzmu w oparciu o teksty źródłowe jak i najnowsze opracowania przedmiotu. Dopełnieniem

problematyki buddyzmu indyjskiego będą zajęcia poświęcone pozostałym tradycjom buddyjskim Azji -

przede wszystkim Tybetowi i Chinom.

Metody oceny: aktywność, obecność, zaliczenia kolokwium pisemnego

35

Ciało w nurtach tantrycznych (A/74)


semestr: zimowy

3 ECTS

30 godzin

konwersatorium

Forma zaliczenia: egzamin



Opis kursu: Kurs przedstawia zagadnienia cielesności w indyjskich nurtach tantrycznych. Problematyka

ta jest kluczowa dla zrozumienia i interpretacji zjawiska tantry jako uniwersalnego prądu

funkcjonującego w obrębie większości religii indyjskich (hinduizm, buddyzm, różne formy jogi). Ścisłe

powiązania rytuału i metod jogicznych skupionych na ludzkim ciele stanowi intrygujący fenomen, który

wciąż jest dla nauki wyzwaniem badawczym z uwagi na wysoki stopień złożoności, zróżnicowanie w

obrębie wielu tradycji, ezoteryczny charakter wiedzy tantrycznej, a także niejasności w interpretacji

tekstów źródłowych. Dominującym motywem jest traktowanie ciała ludzkiego jako mikrokosmosu, co

stanowi osnowę archaicznych kosmologii i punkt wyjścia większości rytuałów i różnorakich metod

osiągania doskonałości. W trakcie kursu omówione zostaną główne sposoby pojmowania ciała, na które napotykamy w tekstach tantrycznych.

Metody oceny: egzamin ustny, referat

36

Historia i współczesność islamu (A/03B)

Prowadzący: dr hab. Piotr Kłodkowski/mgr Jacek Skup

semestr: zimowy

5 ECTS

60 godzin



Poziom: podstawowy


Opis kursu: Powstanie islamu, sytuacja na Bliskim Wschodzie, pierwszy okres działalności Muhammada jako proroka, zasady islamu, ugrupowania religijne w islamie, fundamentalizm. Koran i jego geneza.

Metody oceny: aktywność na zajęciach + egzamin.

37

Hinduizm (A/60)


semestr: zimowy

5 ECTS

60 godzin



Poziom: podstawowy


Opis kursu: Współczesna debata nad konstrukcją i dekonstrukcją pojęcia „hinduizmu" (Frykenberg,

Smith, Staal, Hiltebeitel, Larson etc.) wyznacza ramy niniejszego kursu. Jego celem jest zatem

przedstawienie nie tyle pojedynczej tradycji, określanej jako „hinduizm", co panoramy różnorakich

tradycji religijnych subkontynentu indyjskiego, charakteryzujących się pewną wspólnotą reprezentacji

społecznych i symbolicznych, praktyk rytualnych oraz pism objawionych. Przegląd owych tradycji

obejmuje historyczny okres przedwedyjski i wedyjski, okres sutr, okres klasyczny i współczesny. Po jęcie

„hinduizmu" będzie dyskutowane w odniesieniu do symboliki religijnej (np. system analogii kosmos-

człowiek-rytuał, problem ikonizmu i anikonizmu, bóstwo-moc), praktyk rytualnych (np. praktyki

zewnętrzne i uwewnętrznione, kanonizowanie i odrzucanie praktyk rytualnych, zmiana rytualna) oraz form organizacji doświadczenia religijnego.

Metody oceny: aktywność, obecność, kolokwia pisemne

38

Judaizm (A/09)


semestr: zimowy

5 ECTS

60 godzin


Forma zaliczenia: egzamin, zaliczenie ćwiczeń na ocenę z ćwiczeń

Poziom: podstawowy


Opis kursu: Kurs obejmuje prezentację konstytutywnych źródeł do dziejów judaizmu (Biblia i Talmud

oraz wybrane artefakty). Następnie omówienie form religii starożytnego Izraela poprzedzających

judaizm: religii patriarchów, wyjścia i zasiedlenia Kanaanu, religii monarchii zjednoczonej i proroków.

Po czym przedstawiony zostanie kontekst religijny, kulturowy i polityczny powstania judaizmu. Po nim

zaś dzieje judaizmu w okresie biblijnym (okres perski, grecki, rzymski) i pobiblijnym (judaizm rabiniczny,

mistycyzm żydowski, ruchy mesjańskie, chasydyzm, haskala, współczesne kierunki w judaizmie).

Uwzględnione zostaną również żydowskie ruchy heterodoksyjne: samarytanizm, karaimizm,

sabataizm, frankizm oraz zarys dziejów judaizmu na ziemiach polskich. W następnym bloku kurs

obejmuje heortologię judaistyczną oraz rytuał życia żydowskiego. W całości kurs ukazuje judaizm w perspektywie jego udziału w ogólnoświatowym dziedzictwie historycznym i kulturowym.

Metody oceny: aktywność na ćwiczeniach i ich zaliczenie

39

Religia starożytnego Egiptu (A/08)

Prowadzący: dr Wiesław Bator

semestr: zimowy

5 ECTS

60 godzin





Opis kursu: Pogłębienie wiedzy o religii i filozofii starożytnego Egiptu oraz o miejscu tej kultury w

początkach cywilizacji i pośród religii świata. Cechy religii egipskiej. Zmienność i trwanie: zarys dziejów

religii egipskiej. Istota trójfunkcjonalnej koncepcji w myśli starożytnych Egipcjan (analogie między

bytem, osobowością i społeczeństwem). Odbiór religii egipskiej przez przedstawicieli innych kultur.

Oddziaływanie religii egipskiej na kulturę Zachodu: antyk, judaizm, chrześcijaństwo, barbaricum i ruchy

ezoteryczne. Polskie religioznawstwo egiptologiczne, zagadnienia kontrowersyjne: problem genezy

ideologii ekologicznych i progresywnych, a geneza kultury egipskiej, problem zła w religii egipskiej, zbieżności między religią egipską a ideami dalekowschodnimi (hinduizm, buddyzm, taoizm).

Metody oceny: egzamin pisemny lub ustny

40

Religie Ameryki Prekolumbijskiej (A/07)

Prowadzący: dr Piotr Michalik/mgr Dariusz Niezgoda

Semestr: letni

5 ECTS

60 godzin


Forma zaliczenia: egzamin, zaliczenie z ćwiczeń na ocenę

Poziom: podstawowy


Opis kursu: Przegląd religii stanowiących jeden z najważniejszych składników w ielkich kultur

indiańskich (mezoamerykańskich i inkaskiego imperium). Czas i obszar ich występowania: od II

tysiąclecia p.n.e. do hiszpańskiej konkwisty (w pierwszej połowie XVI w.), od dzisiejszego środkowego

Meksyku do środkowego Chile. Podstawowe wierzenia, praktyki kultowe, architektura i sztuka sakralna oraz aspekt organizacyjny owych religii.

Metody oceny: aktywność na zajęciach, referat (ustny/pisemny) + egzamin końcowy.

41

Religie antyczne Morza Śródziemnego (A/93)


semestr: zimowy

5 ECTS

60 godzin



Poziom: podstawowy


Opis kursu: Kurs Religie antyczne Morza Śródziemnego jest wprowadzeniem do podstawowych

zagadnień związanych z historyczną analizą religii tradycyjnych od końca epoki brązu do ostatecznej

chrystianizacji obszarów imperium rzymskiego w VI w. n.e. Słuchacze wykładu będą mieli okazję do

poznania najnowszych dyskusji nad historią religii starożytnych Greków i Imperium Rzymskiego w

kontekście przemian kulturowo-religijnych. Kurs stanowi wprowadzenie do kontekstu kulturowego, w

których pojawiło się chrześcijaństwo, z drugiej strony skupia się na specyfice religii tradycyjnych, mitów

oraz kultów badanych metodami współczesnego religioznawstwa historycznego.

Metody oceny:

Wykład:

• egzamin pisemny (100%)

Ćwiczenia

• pisemna analiza źródeł (60%)

• aktywny udział w zajęciach (40%)

42

Religie Bliskiego Wschodu (A/01A)

Prowadzący: dr Wiesław Bator semestr: zimowy 5 ECTS 60 godzin wykład + ćwiczenia Forma zaliczenia: egzamin, zaliczenie ćwiczeń na ocenę z ćwiczeń poziom: podstawowy język wykładowy: polski

Opis kursu: Celem kursu jest prezentacja podstawowych elementów religii (ośrodk i kultu, panteon, kosmogonie, mitologia, organizacja kultu) na tle kultury omawianego regionu (uwarunkowania geograficzne, dzieje poznawania kultur, chronologia, języki, pisma, związki genetyczne). Metody oceny: egzamin ustny

43

Religie Europy Północnej (A/95)

Prowadzący: dr Wiesław Bator

semestr: zimowy

5 ECTS

60 godzin



Poziom: podstawowy


Opis kursu: Celem kształcenia jest zapoznanie studentów z tematyka religii przedchrześcijańskich

ludów Europy zachodniej, środkowej, północnej i wschodniej we wszystkich jej aspektach:

doktrynalnym, kultowym, organizacyjnym i moralno–obyczajowym oraz uświadomienie im ich kluczowej roli w kształtowaniu się współczesnej kultury europejskiej.

Metody oceny: egzamin ustny, przygotowanie referatu na ćwiczeniach uzupełnionego prezentacją

multimedialną

44

Religie Indian Ameryki (A/24)


Semestr: zimowy

5 ECTS

60 godzin


Forma zaliczenia: egzamin ustny, zaliczenie na ocenę z ćwiczeń



Opis kursu: Kurs poświęcony jest tradycyjnym systemom religijnym Indian obu Ameryk (z wyłączeniem

cywilizacji prekolumbijskich). Obejmuje przejawy życia religijnego społeczności zbieraczo -łowieckich

(Ziemia Ognista, Indianie Kalifornii); wyspecjalizowanych łowców Północno -Zachodniego Wybrzeża

Pacyfiku (kultury łososia) i Prerii (kultura bizona). Przejściowe religie Huiczoli i Mazateków. Religie

kopieniaczy Amazonii (cykl Watunna i religia Tucuna) i ludów Antyli; religie rolników Wielkich Jezior;

cykl rytualny i mity Indian Pueblo (Papago i Pima, Hopi, Zuni, Nawaho); religia Araukanów (Mapuche). Kształtowanie się nowych ruchów religijnych u Indian Prerii.

Metody oceny: zaliczenie

45

Religie Polski (A/62)

Prowadzący: dr hab. Rafał Łętocha/ dr Piotr Czarnecki

semestr: letni

5 ECTS

60 godzin



Poziom: podstawowy


Opis kursu: Celem kursu jest syntetyczne przedstawienie dziejów i metod koegzystencji głównych

religii funkcjonujących na ziemiach polskich począwszy od średniowiecza oraz ich roli i znaczenia w

historii i kulturze Polski nowożytnej. Kościół katolicki w czasach średniowiecza. Reformacja w Polsce,

ze szczególnym uwzględnieniem polskiego antytrynitaryzmu. Prawosławie w Koronie i na Litwie przed

1596 r. Unia brzeska, rozwój oraz ewolucja Kościoła unickiego na ziemiach polskich.

Współzawodnictwo prawosławia i unii w I RP. Sarmatyzacja polskiego katolicyzmu. Kościół ormiański,

staroobrzędowcy, karaimizm, islam, judaizm w Polsce do czasów współczesnych. Kościół i katolicyzm

w okresie zaborów. Mariawityzm i Kościół polskokatolicki. Przegląd współcześnie zarejestrowanych

Kościołów i związków wyznaniowych.

Metody oceny: obecność i aktywność na zajęciach, zaliczenie na ocenę + egzamin.

46

Wprowadzenie do religii Azji Wschodniej (A/94)

Prowadzący: mgr Jakub Kołodyński/mgr D. Wesołowski (opiekun kursu: dr Robert Czyżykowski)

semestr: zimowy

5 ECTS

60 godzin

konwersatorium

Forma zaliczenia: egzamin ustny

Poziom: podstawowy


Opis kursu: Kurs jest wprowadzeniem do problematyki religii Azji Wschodniej i obejmuje religie Chin i

Japonii. Religie Chin omawiane są w porządku chronologicznym od kultów epoki Shang aż po formy

daoizmu okresu dynastii średniowiecznych. Główne zagadnienia to: religie epoki brązu, kult Nieba,

mantyka (Yicing), Konfucjusz i konfucjanizm, kulty ancestralne, daoizm klasyczny (wczesny: Laozi),

daoizm zorganizowanych religii, alchemia wewnętrzna i zewnętrzna. Na omówienie religii Japonii

składają się: omówienie kwestii doktrynalnych, kultowych i organizacyjnych shinto, ewolucja shinto,

fukko-shinto, sekty XIX w., shinto państwowe. W ramach ćwiczeń przewidziana jest analiza tekstów sakralnych.

Metody oceny: aktywność, obecność, kolokwium pisemne

47

Fenomenologia religii

48

Animal symbolism in world religions (B/68)

Lecturer: dr hab. Małgorzata Sacha

Term: summer

5 ECTS

60 hours

lectures + classes

Form of credit: exam

Level: Basic

Language: English

Programme: The aim of this course is to provide a broad insight into the symbolism of animals and,

especially, into the phenomenon of therianthropy and theriomorphism in the chosen world

religions. First, students will be introduced to key issues of the Human-Animal Studies (HAS). Then,

some anthropological and psychological aspects of the human-animal interactions will be discussed.

The course focuses on the issue of animal symbolism in both prehistory and ancient cultures and

religions of the Near East, Europe, Asia and America. The most prominent mythical and animal

figures, like the animal guardian, trickster, psychopomp etc. will be discussed in the light of the contemporary methodological discourse on the comparative religion and iconology.

Form and conditions for the award of a credit:

Course Participation: Students are compelled by university policy to attend every class meeting

(lecture participation is not mandatory). Absences may not exceed 30% of total class time. More

absences will result in a failure for the course. In rare circumstances, students may have to miss more

classes due to serious illness or to family emergencies. In these cases, a student should be in immediate contact with his or her class advisor to discuss what options may be available.

Essay: Each student will write one essay, of about 3000 words (the word count excludes citations,

which should be in footnotes). This translates to roughly 10 double -spaced pages in Times Roman

font (there are about 300 words per page in this format). The essay will be due on the final day of class.

Oral examination: a final oral examination completes the course.

49

Culture, gender, religion (B/67)


Term: winter

4 ECTS

30 hours

seminar


Level: Basic

Language: English

Programme: This course synthesizes the humanistic and social scientific perspectives on gender and

religion cross-culturally. Our discussions will examine how individuals and societies produce and

reproduce their respective cultural worlds engaging the intersecting subjectivities (like: race, cl ass,

ethnicity, religion, gender), conforming to and contesting the cultural norms. The course draws from

anthropology, psychology, religious studies, gender studies and other fields.

Form and conditions for the award of a credit: Students are compelled by university policy to attend

every class meeting (lecture participation is not mandatory). Absences may not exceed 30% of total

class time. More absences will result in a failure for the course. In rare circumstances, students may

have to miss more classes due to serious illness or to family emergencies. In these cases, a student

should be in immediate contact with his or her class advisor to discuss what options may be available.

Essay: Each student will write one essay, of about 3000 words (the word count excludes citations,

which should be in footnotes). This translates to roughly 10 double -spaced pages in Times Roman

font (there are about 300 words per page in this format). The essay will be due on the final day of class.

Oral examination: a final oral examination completes the course.

50

Fenomenologia religii (B/01)

Prowadzący: dr hab. Tomasz Sikora

semestr: zimowy

5 ECTS

60 godzin



Poziom: podstawowy


Opis kursu: Modele metody fenomenologicznej stosowanej w badaniach religioznawczych w

zestawieniu z klasyczną fenomenologiczną metodą Husserla; przegląd szkół fenomenologicznych w

religioznawstwie.

Metody oceny: obecność, aktywność na zajęciach + 2 kolokwia pisemne z lektur obowiązkowych

(informacja na pierwszych zajęciach) + egzamin pisemny

51

Nakaz Boga i namowa węża. Stany transowe w katolicyzmie (B/69)

Prowadzący: dr Jakub Bohuszewicz

semestr: letni

3 ECTS

30 godzin

konwersatorium


Poziom: podstawowy


Opis kursu: W dialogu O wolnej woli Augustyna z Hippony czytamy: „Przed człowiekiem tedy zjawiły

się podniety z dwóch stron: nakaz Boga i namowa węża”. Podczas zajęć tekst ten posłuży za

wprowadzenie do katolickiej antropologii, według której istnieje konflikt między wolitywną duszą

rozumną a ciałem traktowanym jako sfera bezrozumnych popędów. Tak pojętemu człowiekowi zostaje

postawione zadanie odzyskania – poprzez czystość – utraconej jedności, „którą utraciliśmy,

rozpraszając się w wielości” (Augustyn, Solilokwia, II, 2). Myśl Augustyna rozwinął św. Tomasz z Akwinu,

podkreślający niezłączalność (incommunitabilitas) osoby ludzkiej, jej odrębność od innych bytów.

Zarazem jednak Tomasz poza nią wykroczył, postulując nie konflikt, lecz substancjalną jedność duszy i

ciała.

Kurs składa się z dwóch części. Najpierw odtworzymy tę część myśli chrześcijańskiej, która

rozwija antropologiczny dualizm Augustyna; wizję tę odrzuca św. Tomasz, dlatego postawimy również

pytanie o rzeczywisty zasięg jej oddziaływania w zachodnim chrześcijaństwie. Na zajęciach 5-7

sformułujemy również tezę, że myśl Augustyna współbrzmi z – postulowaną przez kognitywistów –

naturalną tendencją do postrzegania umysłu w kategoriach dualistycznych. Co więcej, Augustyn tę

tendencję pogłębia wprowadzając negatywną ocenę ciała.

W drugiej części omówimy dwie formy katolickiej ideologii transowej: niekontrolowane

opętanie (zajęcia 10. i 11.) oraz – rozumiany jako forma kontaktu z Bogiem – trans posesyjny (zajęcia

10. i 12.). Spychany do podziemia, ten drugi towarzyszy katolicyzmowi przez prawie cały okres jego

istnienia: od ekstatycznych wspólnot opisywanych w Dziejach Apostolskich i apokryfach gnostyckich

(Hymn tańczącego Chrystusa w Aktach Jana), przez średniowieczne praktyki ludowych opętań i –

podkreślaną przez Williama H. Mcneilla – rolę tańca w ówczesnej liturgii, aż po współczesne ruchy

charyzmatyczne.

W podsumowaniu (zajęcia 14.) zastanowimy się, czy i na ile obecność obu form transu w

katolicyzmie można tłumaczyć niespójnością katolickiej antropologii: pogłębiającej potoczny dualizm

(Augustyn), a zarazem próbującej zbliżyć do siebie duszę i ciało (Tomasz).

Metody oceny: obecność na zajęciach, aktywność, egzamin ustny

52

Politologia religii (B/03)

Prowadzący: dr hab. Rafał Łętocha / dr Maciej Strutyński

semestr: zimowy

5 ECTS

60 godzin



Poziom: podstawowy


Opis kursu: Kurs dotyczy wszechstronnie rozumianych relacji zachodzących między religiami a

płaszczyzną życia politycznego. Charakter politologii religii jako dyscypliny naukowej. Zagadnienia

takie, jak: prorocy, reformatorzy i myśliciele religijni i ich poglądy na państwo i władzę. Wpływ etyki

religijnej na mentalność polityczną narodów. Kwestia narodów „wybranych" i związanych z tym

nacjonalizmów. Partie polityczne i ich relacje z religią. Problem państwa teokratycznego, sakralizacji

prawa i przyjmowania nowych religii. Teologia polityczna (instytucjonalna, apelatywna i jurystyczna), koncepcje gnozy politycznej i religii obywatelskiej. Mit polityczny i rytuał polityczny.

Metody oceny: kolokwium na zakończenie ćwiczeń + egzamin pisemny

53

Ruchy neopogańskie i narodowochrześcijańskie Europy (B/07)

Prowadzący: dr Maciej Strutyński/Bielawski

semestr: zimowy

5 ECTS

60 godzin





Opis kursu: Celem kursu jest pokazanie relacji zachodzących pomiędzy religią a ideami politycznymi na przykładzie dwudziestowiecznych ruchów nacjonalistycznych o proweniencji neopogańskiej i chrześcijańskiej. Ruchy narodowochrześcijańskie w Polsce, we Francji, Portugalii, Hiszpanii - podobieństwa i różnice, ich podstawy filozoficzne oraz związki z Kościołem i katolicyzmem. Ewolucja światopoglądowa polskiego nacjonalizmu, kształtowanie się formacji narodowo-katolickiej w Polsce. Faszyzm i nazizm wobec chrześcijaństwa i Kościoła. Neopoganizm europejski o charakterze nacjonalistycznym, charakterystyka zjawiska. Ruchy neopogańskie w Niemczech, Polsce, krajach nadbałtyckich i na Ukrainie w przeszłości i dobie współczesnej.

Metody oceny: egzamin ustny

54

Struktura sacrum (B/02)


semestr: letni

5 ECTS

60 godzin




Poziom: podstawowy

Opis kursu: Celem kursu jest spojrzenie na religioznawczą kategorię sacrum przez pryzmat teorii

semiotycznych i psychoanalitycznych.

Metody oceny: aktywność + egzamin ustny

55

Strukturalizm w badaniach religioznawczych (B/61)


semestr: letni

5 ECTS

60 godzin


Forma zaliczenia: egzamin ustny, zaliczenie ćwiczeń na ocenę



Opis kursu: Kurs poświęcony jest zastosowaniom teorii strukturalistycznych w badaniu zjawisk z

zakresu religii, takich jak mit, rytuał, sztuka sakralna, magia, totemizm. Treść kursu obejmuje:

Wprowadzenie w językoznawstwo strukturalne i semiotykę (de Saussure, Jakobson); Aplikacje metod

strukturalnych do nauk społecznych i humanistycznych, ze szczególnym uwzględnieniem antropologii

strukturalnej; Omówienie twórczości Lévi-Straussa; Prestrukturalne koncepcje tradycyjnych form

narracyjnych (Propp; Dumézil) i rytualnych (van Gennep); Stosunek strukturalizmu do wcześniejszych

koncepcji teoretycznych; Wprowadzenie w metody analizy strukturalnej; Przykładowe analizy

kompleksów symbolicznych z zastosowaniem metod strukturalnych (symbolika i mitologia masek

północno-zachodniego wybrzeża Pacyfiku; oś symboliczna kojot-ryś; struktura potlaczu; mitologia

„łowców nerek”); Systematyczne omówienie strukturalistycznych badań nad mitem, rytuałem, sztuką

sakralną, działaniami magicznymi i totemizmem; Wskazanie podstawowych punktów spornych w

obrębie teorii strukturalnych oraz dyskusje nad ich wewnętrzną i zewnętrzna krytyką; Próbę oceny przydatności metod strukturalnych w badaniach religioznawczych we współczesnej perspektywie.

Metody oceny: aktywność na ćwiczeniach + egzamin końcowy

56

Teoria mitu (B/05)

Prowadzący: prof. dr hab. Andrzej Szyjewski /dr Maciej Czeremski

semestr: letni

4 ECTS

60 godzin





Opis kursu: Kurs jest przygotowaniem do fenomenologicznej analizy mitu. Omawia główne teorie i metody interpretacji; miejsce mitu w systemie kulturowym, relacje do religii i rytuału, funkcje mitów. Podejścia klasyczne: alegoryczne, racjonalistyczno-oświeceniowe, naturystyczne, dyfuzjonistyczne, funkcjonalistyczne, socjologiczno-durkheimowskie, rytualistyczne, psychoanalityczne i folklorystyczne. Strukturalizm i podejścia semiotyczne. Symboliczna analiza mitów. Klasyfikacja mitów, związki między mitem a bajką i eposem. Mit kosmogoniczny, heroiczny i eschatologiczny. Współczesność mitu. Praktyczna analiza wybranych mitów. Od uczestników wymagany jest aktywny udział w zajęciach i praca na tekstach. Celem kursu jest zyskanie wiedzy teoretycznej oraz umiejętności samodzielnej analizy mitów i motywów mitycznych. Praca końcowa ma wykazać zarówno znajomość teorii mitu, jak i wykorzystanie jej w praktyce.

Metody oceny: pisemna praca semestralna (min. 12 stron maszynopisu standardowego)

57

Teorie totemizmu (B/64)


semestr: zimowy

3 ECTS

30 godzin

konwersatorium


Poziom: średniozaawansowany Język wykładowy: polski

Opis kursu: Kurs poświęcony jest przeglądowi głównych teorii totemizmu (J. G. Frazer, W. R. Smith, É.

Durkheim, A. A. Goldenweiser, F. Boas, S. Freud, A. L. Kroeber , A. P. Elkin, A. R. Radcliffe -Brown, C.

Lévi-Strauss). W jego trakcie omówiona zostanie struktura poszczególnych koncepcji oraz ich

wzajemne związki, a także teoretyczny kontekst. Treść zajęć obejmuje również kwestie historycznych

przemian badań nad totemizmem (od jednego z głównych obiektów zainteresowania nauk

społecznych i humanistycznych, po zanegowanie istnienia zjawiska) i dyskusję nad problemem

sensowności oraz możliwości ponownego podejmowania refleksji nad problematyką totemizmu z

perspektywy współczesnej (J. Williamson, S. Mithen, C. T. Palmer, L. B. Steadman).

Metody oceny: aktywność + egzamin końcowy

58

Teurgia starohebrajska i wątki kabalistyczne w myśli Oskara Goldberga (B/70)


Semestr: letni

3 ECTS

30 godz

konwersatorium




Opis kursu: Celem kursu jest prezentacja podstawowych założeń hermeneutyki tekstu Tory

zaproponowanej w dziele Oskara Goldberga Rzeczywistość Hebrajczyków. Punktem odniesienia dla

uwypuklenia specyfiki jego koncepcji działania rytuału staro hebrajskiego będzie literatura midraszowa i kabalistyczna.

Metody oceny: praca pisemna

59

Socjologia religii

60

Islam and the West – between islamophobia and Western conversions to Islam (C/29)

Lecturer: dr Joanna Krotofil

term: summer

3 ECTS

30 hrs

seminar

Form of credit: essay

level: medium

language: English

Programme: The module draws on empirical studies and theories developed within sociology and

social anthropology to illuminate current position of Islam and Muslims in Europe. Subjects discussed

in this module include ethnicity, identity, globalisation, multiculturalism, gender, Islamophobia and

conversion to Islam. Diverse European contexts will be considered for comparative purposes. The

discussion will focus on the construction of Muslim identity in the context of multiculturalism,

immigration and the place of religion in public life. Western conversions to Islam and Islamophobia

will be discussed as two examples of „Western encounters with Islam”. Focusing on these examples

students will discuss the processes shaping representation of Muslims and Islam in the media, politics

and public life. Through critical reflections on conversion narratives students will also consider the

question whether converts possess full agency over their religious transformation or whether they

operate under the constraints of social determinism or the influence of broader processes of religious

change.

Method of evaluation: essay

61

Metody jakościowe i ilościowe w badaniach religii (C/30)


semestr: letni

5 ECTS

60 godzin

konwersatorium

Forma zaliczenia: egzamin pisemny



Opis kursu: Treści omawiane w ramach kursu odzwierciedlają interdyscyplinarny charakter

religioznawstwa i wynikający z niego pluralizm metodologiczny. Uczestnicy poznają w ogólnym zarysie

najważniejsze metody, które mają zastosowanie we współczesnych badaniach nad religią,

jednocześnie będą zachęcani do pogłębienia wiedzy na temat wybranych metod, które odpowiadają

ich zainteresowaniom badawczym.

Studenci zapoznają się z podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi poznania naukowego na gruncie

nauk społecznych. Omówione zostaną założenia epistemologiczne i ontologiczne w badaniach nad

religią podejmowanych w ramach nauk społecznych, klasyczne podejście do oceny rygoru badań

naukowych i kryteria oceny badań jakościowych, zagadnienia z zakresu etyki badań naukowych,

krytyczne podejście w metodologii (metodologia feministyczna), planowanie procesu badawczego i

jego poszczególne etapy, oraz zasady doboru próby badawczej. Tematem dyskusji będzie również

systematyczny przegląd literatury, jako element poznania naukowego, zarządzanie danymi i

komunikowanie rezultatów badań naukowych. W ramach kursu studenci poznają ogólne założenia

podejścia ilościowego i jakościowego w badaniach naukowych, oraz szereg szczegółowych metod

zbierania i analizy danych przydatnych w badaniach nad religią i religijnością (eksperyment, badania

sondażowe, grupy fokusowe, badania przy pomocy standaryzowanych skal pomiarowych, rutynowo

zbierane informacje jako źródła danych, obserwacja uczestnicząca, wywiad, dokumenty i obrazy jako

źródła danych, obiekty materialne i przestrzeń, jako źródła danych, podstawowe zagadnienia analizy

ilościowej, podejście hermeneutyczne w analizie, teoria ugruntowana, analiza treści, analiza

konwersacji, krytyczna analiza dyskursu). Zasadność tradycyjnego podziału na metody ilościowe i

jakościowe omówiona zostanie w ramach dyskusji na temat mieszanego modelu badań.

Metody oceny: Egzamin pisemny (test wielokrotnego wyboru)

62

Miasto, przestrzeń, religia. Społeczno-religijne wymiary miejsca (C/25)

Prowadzący: dr Natalia Zawiejska

semestr: zimowy

3 ECTS

30 godzin

konwersatorium




Opis kursu: Kurs wprowadzi w zagadnienie złożonych relacji pomiędzy religią i przestrzenią,

koncentrując się na sferze miejskiej. Teoretyczną ramę kursu stanowić będzie zwrot przestrzenny w

naukach humanistycznych ze zwróceniem szczególnej uwagi na problematykę religii. Punktem wyjścia

refleksji nad przestrzenią jest założenie jej społecznego uwarunkowania a także fragmentarycznego i

procesualnego charakteru. Dominująca współcześnie rola społeczności miejskich w procesach i

przemianach społeczno-politycznych czyni zasadnym analizy i badania nad społeczno-religijnym

wymiarem przestrzeni miejskich. W trakcie kursu zaprezentowane zostaną podejścia umożliwiające

podjęcie refleksji nad obecnością i sprawczością religii wobec społecznie uwarunkowanej przestrzeni.

Poruszone zostaną problemy adaptacji, percepcji miejsca jak i sposobów tworzenia miejsc na gruncie

religii a także symbolicznej interpretacji przestrzeni i wytwarzania znaczeń. Omawiane zagadnienia

zostaną osadzone w historycznych i współczesnych koncepcjach miasta w Europie jak i w kontekście

pozaeuropejskim. Końcowym etapem kursu będzie przeprowadzenie przez uczestników krótkiego

zadania badawczego polegającego na zastosowaniu zagadnień i metodologii prezentowanych podczas

kursu do analizy konkretnego przypadku.

Metody oceny: aktywność + zadanie badawcze + egzamin końcowy

63

Religia w afrykańskim doświadczeniu społecznym (C/31)

Prowadzący: dr Natalia Zawiejska

semestr: zimowy

4 ECTS

60 godzin

konwersatorium


Poziom: podstawowy


Opis kursu: Kurs ma na celu przedstawienie wielowymiarowych kontekstów obecności religii w

społeczeństwie afrykańskim. Społeczne konteksty religii w Afryce zostaną zatem omówione z

uwzględnieniem różnych tradycji religijnych takich jak: religie tradycyjne, neo -tradycyjne,

chrześcijaństwo i islam. Poruszona zostanie także kwestia afrykańskiej duchowości, autentyczności i

dyskursów starających się całościowo opisywać specyfikę kontynentu. Prezentowane tematy zostaną

ujęte diachronicznie i synchronicznie. Perspektywa historyczna przybliży najważniejsze okresy i

przełomowe momenty w dziejach kontynentu (Afryki przed kolonialnej, Afryki w okresie kolonialnym,

doświadczenia walki o niepodległość i dekolonizacji oraz perspektywę postkolonialną – współczesną).

Zagadnienia dotyczące XX i XXI w. będą odniosły się do istotnych kwestii społecznych kontynentu takich

jak: oskarżenia o czary, obrzezanie kobiet, gwałtowna urbanizacja, epidemia HIV/AIDS, konflikty

religijne, powiązanie zjawisk religijnych z systemem politycznym nowoczesnych państw afrykańskich,

obecność religii w sferze publicznej, kwestią ruchów społecznych i mniejszości seksualnych (LGBT,

aktywizm społeczny w Afryce). W założeniu kursu zagadnienia dotyczące społecznego kontekstu religii

w Afryce nie ograniczają się tylko do kontynentu afrykańskiego lecz pozostają w łączności z afrykańską

diasporą w Europie, USA i Azji. Z tego względu prezentowana problematyka będzie także lokować

omawiane zagadnienia w perspektywie transnarodowej i globalnej.

Metody oceny: zaliczenie na podstawie obecności i aktywności na zajęciach.

64

Religia w warunkach wielokulturowości (C/08)


semestr: letni

3 ECTS

30 godzin

konwersatorium


Poziom: podstawowy


Opis kursu: Opis kursu: Celem kursu jest analiza złożonych związków między religią a

wielokulturowością. Wprowadzeniem do dyskusji będzie krytyczna analiza teoretycznych i

normatywnych ujęć wielokulturowości. Studenci zapoznają się z najważniejszymi teoriami

wielokulturowości sformułowanymi w obrębie socjologii, psychologii i kulturoznawstwa. Globalizacja,

sekularyzacja, migracja, pluralizacja i etniczność będą omawiane jako istotne elementy w

konceptualizacji związków między religią i wielokulturowością. Przedmiotem dyskusji będzie również

problemem reprezentacji wielokulturowości w dyskursie publicznym. Porównania wybranych modeli

obecności symboli religijnych w przestrzeni publicznej, edukacji religijnej, i statusu mniejszości

religijnych będą podstawą do refleksji na temat zróżnicowanych interpretacji miejsca religii we

współczesnych społeczeństwach wielokulturowych i wpływu religii na kształtowanie relacji

międzykulturowych. Analiza tych przykładów będzie podstawą do dyskusji na temat złożoności i wielokierunkowości relacji między religią a wielokulturowością.

Metody oceny: Debata w stylu oksfordzkim (ocenie podlega udział w debacie zgodnie z ustaloną rolą – 40%, oraz praca pisemna na temat dyskutowany podczas debaty – 60%)

65

Religijność współczesna (C/05)

Prowadzący: dr Małgorzata Zawiła semestr: letni 5 ECTS 60 godzin wykład + ćwiczenia Forma zaliczenia: Egzamin ustny z wykładów i wskazanych lektur. Ocena końcowa złożona następująco: 50% egzamin, 50% ocena zaliczeniowej Poziom: zaawansowany Język wykładowy: polski Opis kursu: Kurs ma na celu przedstawienie studentom wiedzy dotyczącej religijności współczesnego społeczeństwa; jej cech charakterystycznych, rozkładu religijności na świecie i zmian w obrębie zjawiska. Studenci poznają na konkretnych przykładach takie terminy jak: religijność instytucjonalna, religijność prywatna, duchowość, religijność ludowa, mirakularna, i inne. Tematyka kursu wykraczać będzie poza obszar kulturowy Europy, czy Zachodu. Część ćwiczeniowa kursu ma charakter warsztatów badawczych, w ramach których studenci przeprowadzają wspólnie badania dotyczące wybranego przez siebie problemu badawczego leżącego w obrębie problematyki kursu. Ma to na celu nauczenie studentów samodzielnej pracy badawczej. Metody oceny: zaliczenie ćwiczeń na podstawie przeprowadzonych badań oraz przygotowanego na ich podstawie raportu, egzamin z wykładów i wskazanych lektur.

66

Socjologia religii (C/01)

Prowadzący: dr hab. Dominika Motak

semestr: letni

5 ECTS

60 godzin



Poziom: podstawowy


Opis kursu: Celem kursu jest wprowadzenie studentów w dziedzinę socjologicznych badań zjawisk religijnych poprzez zapoznanie ich z podstawami teoretycznymi i instrumentarium pojęciowym socjologii religii. W ramach wykładów zaprezentowana zostanie spuścizna myślowa klasyków dyscypliny, ujęcia neoklasyczne oraz nowsze. Przedstawione zostaną główne kategorie współczesnej socjologicznej analizy religii: religijność, sekularyzacja, religia obywatelska, "niewidzialna religia", nowe ruchy religijne, New Age, fundamentalizm, itd. Kurs powinien dostarczyć wiedzy o przemianach religii w epoce nowoczesności oraz narzędzi umożliwiających interpretację współczesnych zjawisk religijnych.

Metody oceny: ocena ciągła aktywności na ćwiczeniach i kolokwium z lektur (jako podstawa oceny z ćwiczeń) oraz egzamin pisemny

67

Socjologiczny warsztat badawczy religioznawcy - obóz naukowy (C/21)

Prowadzący: dr Małgorzata Zawiła

semestr: letni

3 ECTS

75 godzin

Wykłady + obóz badawczy




Opis kursu: Celem kursu jest wprowadzenie studentów w obszar empirycznych badań socjologicznych

skupionych na problematyce religioznawczej, w szczególności będącej przedmiotem socjologii religii.

Studenci przeprowadzając własny projekt badawczy zapoznają się z przebiegiem procedury badawczej,

metodami i technikami badań socjologicznych oraz z możliwościami ich zastosowania w obszarze

religioznawstwa. Kurs podzielony jest na dwie części, pierwszą wykładową w ramach której zapoznają

się z teoretycznymi i metodologicznymi podstawami badań socjologicznych oraz z przykładami

realizowanych badań w obszarze socjologii religii, oraz drugą ćwiczeniową, która zrealizowana będzie

w formie obozu naukowego. Każdorazowo problematyka badań realizowanych przez studentów na

obozie będzie ustalana w uzgodnieniu ze studentami i będzie dotyczyła innego zagadnienia. W wyniku

ukończenia kursu studenci mają nabyć umiejętność planowania, realizowania i raportowania badań oraz pracy w zespole badawczym.

Metody oceny: obecność i aktywność na zajęciach

[kurs wyłącznie dla studentów 1 roku studiów I stopnia]

68

Śmierć w przestrzeni społecznej (C/17)

Prowadzący: dr Małgorzata Zawiła

semestr: zimowy

5 ECTS

60 godzin



Poziom: podstawowy


Opis kursu: Celem kursu jest zapoznanie studentów z problematyką szeroko rozumianej tanatologii.

Studenci kończący kurs powinni posiadać zdolność samodzielnej analizy obecności fenomenu śmierci

we współczesnej kulturze wraz z umiejętnością odniesienia do tradycyjnych wizerunków i ideałów

śmierci, obecnych w tradycjach religijnych oraz szeroko rozumianej kulturze przednowoczesnej. Na

przykładzie relacji religia – śmierć, studenci powinni także móc zanalizować takie zjawiska jak

prywatyzacja religii ( także śmierci) i sekularyzacja. Problem śmierci rozpatrywany będzie z

perspektywy religioznawczej: rola religii w kształtowaniu postaw wobec śmierci , wybrane wątki

mitologiczne dotyczące śmierci oraz obecność tematu śmierci w doktrynach religijnych. Zjawisko

śmierci i umierania zostanie także omówione w kontekście psychologii, medycyny, socjologii i antropologii.

Metody oceny: Udział studentów w dyskusji na zajęciach, egzamin, praca semestralna

69

Teoria religii (C/22)

Prowadzący: dr hab. Dominika Motak

semestr: letni

5 ECTS

60 godzin



Poziom: podstawowy


Opis kursu: Naukowa refleksja nad religią uprawiana jest w ramach różnych dyscyplin i jako taka

pozbawiona jest jednolitej podstawy metateoretycznej, natomiast wypracowała szereg specyficznych

teorii średniego zasięgu. Niezależnie od podnoszonych niekiedy zastrzeżeń, iż teorie religii pozostają

niekompatybilne z powodu niezgodności metodologicznych związanych z procedurami pozyskiwania i

klasyfikacji danych (aż po ujęcia skrajne: „Nie ma żadnych danych dla religii. Religia jest wyłącznie

produktem uczonych" - J. Smith, 1982), dają się one analitycznie przyporządkować do kilku szerszych

paradygmatów poznawczych. Głównym celem kursu będzie zapoznanie uczestników z szerokim

spektrum teoretycznych ujęć religii przy położeniu szczególnego akcentu na koncepcje now sze.

Koncentracja na ujęciach nowszych jest konsekwencją coraz częściej podnoszonego postulatu

wzmocnienia sprzężenia zwrotnego pomiędzy teorią a praktyką badawczą. Zgodnie z nim, w obliczu

niewątpliwej relewancji współczesnych zjawisk religijnych dla szeroko pojętych nauk humanistycznych

i społecznych, konstrukcje teoretyczne powinny reagować na "realnie istniejącą" religię („Nowe teorie

są efektem zmieniających się perspektyw i przedmiotów" - Kippenberg/Stuckrad 2003).

Metody oceny: ocena ciągła aktywności na ćwiczeniach i kolokwium z lektur (jako podstawa oceny z ćwiczeń) oraz egzamin ustny z materiału wykładowego

UWAGA: Osoby, które uczestniczyły w kursie B/15 Teoria religii nie mogą uczestniczyć w kursie C/22

Teoria religii

70

Psychologia religii

71

Psycholog, lekarz, kapłan w trosce o zdrowie psychiczne człowieka (D/25)

Prowadzący: dr Andrzej Molenda

semestr: zimowy

3 ECTS

30 godzin

konwersatorium




Opis kursu: Kurs koncentruje się na roli religijności w życiu psychicznym człowieka, na jej pozytywnym

bądź negatywnym wpływie na zdrowie I życie jednostek oraz na wykorzystaniu tej wiedzy m.in. w

praktyce klinicznej, psychoterapii, interwencji kryzysowej, poradnictwie psychologicznym oraz

duszpasterstwie. Praktyczna część kursu przez prezentację filmów, analizę przypadków oraz udział

profesjonalistów praktyków zaznajamia uczestników z warsztatem pracy z religijnym pacjentem w

zawodach polegających na pomaganiu innym. Kurs zdecydowanie praktyczny, zachęcający

uczestników do analizy istniejących i wypracowywania nowych metod pracy z osobami religijnymi.

Planowana jest analiza strategii pracy uwzględniającej indywidualną religijność m.in. w psychoterapii

nerwic eklezjogennych, w hospicjum, w pracy z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie, w pracy z osobami doświadczającymi negatywnych skutków pobytu w tzw. Nowych Ruchach Religijnych.

Po uzgodnieniu z osobami wpisanymi na kurs, może być on realizowany w blokach po 2 zajęcia (4 godziny dydaktyczne).

Metody oceny: aktywność na zajęciach + praca pisemna + egzamin

72

Psychologia modlitwy (D/26)


semestr: zimowy

3 ECTS

30 godzin

konwersatorium




Opis kursu: Kurs koncentruje się na poznawaniu modlitwy jako centralnego fenomenu religii, zarówno

w aspekcie teoretycznym jak i praktycznym. Zajęcia terenowe polegające na uczestnictwie w

spotkaniach modlitewnych różnych wyznań umożliwiają studentom poznawanie i badanie modlitwy w

wielu aspektach m.in. religioznawczym, psychologicznym i społecznym. Zebrany materiał badawczy

służy do analiz w trakcie zajęć i do opracowania prac semestralnych.

Po uzgodnieniu z osobami wpisanymi na kurs, może być on realizowany w blokach po 2 zajęcia (4

godziny dydaktyczne).

Metody oceny: aktywność na zajęciach + praca pisemna + egzamin testowy

73

Psychologia nowych ruchów religijnych (D/29)

Prowadzący: dr hab Małgorzata Sacha/dr Aneta Czernatowicz-Kukuczka

semestr: zimowy

5 ECTS

60 godzin





Opis kursu: Celem kursu jest syntetyczna prezentacja zjawiska nowych ruchów religijnych z

perspektywy psychologicznej, socjologicznej i religioznawczej. Podczas kursu poruszane są zagadnienia

dotyczące: psychologicznych i społecznych mechanizmów powstawania nowych ruchów religijnych,

potrzeb psychologicznych członków zaspokajanych przez udział w nowych ruchach, roli przywódców,

metod nawracania, obecności nowych zjawisk religijnych w przestrzeni społecznej, medialnej i w

popkulturze, kulturowej specyfiki i zróżnicowania nowych ruchów religijnych, recepcji nowych grup

religijnych przez społeczności, kontrowersji wokół zagadnień konwersji, prozelityzmu i sposobu

misjonowania przez nowe grupy religijne, zjawiska psychozy sekt i praktyk dekonwersyjnych.

Przykładami dla prezentacji zjawisk będą wybrane nowe ruchy religijne (scjentologia, ruchy

neopogańskie, wicca, satanizm, ruchy o proweniencji wschodniej np. krysznaizm, duchowość

feministyczna i ekologiczna, pastafarianizm i różne formy tzw. joke religions, nowe zjawiska religijne w

katolicyzmie i inne). W ramach ćwiczeń praktycznych poruszona zostanie problematyka

przeprowadzania badań jakościowych w psychologii religii (wywiady, obserwacja uczestnicząca,

analiza nagrań audio i video, analiza treści internetowych, medialnych i popkulturowych), jak też i

kwestie techniczne dotyczące planowania projektu badawczego, przygotowania publikacji, współpracy

z redakcją i prezentacji rezultatów badań. W trakcie kursu uczestnicy, w dwuosobowym zespole lub

samodzielnie, pracować będą nad własnym projektem badawczym.

Metody oceny: aktywność na zajęciach, praca empiryczna

UWAGA: Osoby, które ukończyły kurs „Psychospołeczne problemy nowych ruchów religijnych” D/07

nie mogą uczestniczyć w kursie „Psychologia nowych ruchów religijnych” D/29

74

Psychologia religii (D/01)


semestr: letni

5 ECTS

60 godzin


Forma zaliczenia: egzamin, zaliczenie na ocenę

Poziom: podstawowy


Opis kursu: Prezentacja psychologicznych uwarunkowań relacji człowieka do sacrum, dokonywana z punktu widzenia psychologii nie zaś z punktu widzenia jakiejkolwiek tradycji religijnej. Szczególny nacisk zostanie położony na praktyczny aspekt psychologii religii i możliwość jej zastosowania w psychoterapii, poradnictwie psychologicznym i pastoralnym oraz interwencji kryzysowej. W trakcie kursu studenci będą wykonywać opracowanie dotyczące badawczej strony psychologii religii, w oparciu o pracę w dwuosobowych grupach. Konieczna znajomość podstawowej terminologii i teorii psychologicznych.

Metody oceny: praca pisemna, opracowania przygotowane w trakcie kursu + egzamin testowy.

75

Religion and migration (D/32)


Term: summer

4 ECTS

30 hours

seminar


Level: advanced

Language: English

Programme: The course covers the issue of mutual relationships between rel igion and migration

processes from the cultural psychology of religion perspective. The optics of the seminar will be

twofold: individual and institutional. Firstly we examine the psychological landscape of migratory

experiences (identity, exclusion vs inclusion), the role of religion in acculturation processes and

different functions of religion in cultural transition of migrants. Secondly, we move the discussion to

the level of religious groups and organizations, in order to observe how religious ideas are adopting

themselves to different cultural settings (the acculturation of religious beliefs and practices, religious

syncretism, cultural feedback on non-mainstream religions eg. Christianity in the Middle and Far East,

Islam and new religious movements in Europe and USA). Theoretical discourse in literature of the

subject on religion and migration will form the methodological background of the discussion.

Method of evaluation: group project devoted to analysis of individual or community experience of

migration with religious component in the either face of migration

76

Wokół obrazu Boga (D/11)


semestr: zimowy

3 ECTS

30 godzin

konwersatorium




Program kursu: Kurs zawiera prezentację rozwoju idei Boga w judaizmie, chrześcijaństwie i islamie oraz

historię badań nad obrazem Boga. Uwzględnia podejścia różnych nurtów psychologii, m.in.

rozwojowej, międzykulturowej oraz psychoanalizy. Analiza prac poszczególnych badaczy dotyczy m.in.

źródeł obrazu Boga u człowieka, procesów jego kształtowania się oraz roli, jaką obraz Boga może

odgrywać w życiu psychicznym. Kurs obejmuje również prezentację podstaw teoretycznych

prowadzonych badań i analiz.

Metody oceny: praca pisemna + egzamin testowy

77

Filozofia religii

78

Acts of Religion: Oath, Prayer, Parable in Contemporary Philosophy (E/27)

Lecturer: dr Urszula Idziak-Smoczyńska

Term: summer

4 ECTS

30 hours

Monographic lecture


Level: Advanced

Language: English

Programme: The course follows the presence of religious categories in contemporary philosophical

discourse. Between the perspectives of anthropological ethics, political philosophy, political theology,

religious studies and philosophy of language we will examine a selection of linguistic figures borrowed

from religion and their role across philosophy in the twentieth century. Special emphasis will be given

to such categories as the parable, the oath and the prayer (but many others like the famous "mana"

or "sacer" will also certainly be considered).

Since the Cartesian Discourse on Method has been presented as a fable (une histoire) the history of

modern and postmodern philosophy could be taught with narratives being no longer faithful to the

opposition between logos and mythos. From within this mythological realm philosophy draws and

questions a variety of language games (using Wittgenstein's expression). Confessing, praying, swearing

become not only object of philosophical interest but part of philosophical method.

The choice of the parable, the oath and the prayer offers a wide perspective on the philosophical

dialogue with religion over the XXth/XXIst centuries, spreading from individualistic approach (prayer)

to political theory (oath). Each lecture will therefore be an occasion to approach differently linguistic

issues as metaphysical problems. It will also enhance a dialogue between philosophers and theologians

and religion anthropologists.

Method of evaluation: active participation

79

Etyka (E/02)

Prowadzący: dr Urszula Idziak-Smoczyńska

semestr: letni

5 ECTS

60 godzin



Poziom: podstawowy


Opis kursu: Pojęcie i przedmiot etyki. Fenomenologia i hermeneutyka a studia etyczne. Humanizm,

utylitaryzm, pragmatyzm, etyka normatywna, aksjologiczna, analityczna, środowiskowa i

personalistyczna. Etyka umiaru, współdziałania, walki, odpowiedzialności i medycyny. Etyka a polityka,

prawo i ekonomia. Historia etyki. Historia etyki w Polsce. Przegląd wybranych systemów etyki od starożytności po czasy współczesne.

Metody oceny: aktywność na ćwiczeniach, kolokwium ustne + egzamin końcowy

80

Filozofia kultury (E/10)


semestr: letni

3 ECTS

30 godzin

konwersatorium

Forma zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny

poziom: zaawansowany


Opis kursu: Co to jest kultura? Wszędzie widzimy jej przejawy, ale nie samą kulturę. „Totalność tego,

co nazywamy kulturą, rozsadza granice wszelkiej formy pojęciowej”. Żeby się dowiedzieć co to jest

kultura, jakie są jej związki z religiami musimy rozważyć problem, gdyż nie istnieje coś takiego jak

kultura w ogóle. Mamy do czynienia z niezwykłą wielością zdarzeń, manifestacji wszelkich form ludzkiej

inteligencji przetwarzającej świat. To co określane jest jako „kultura” powstaje bez przerwy, w każdej

chwili, więc nie należy tylko do przeszłości. Posiada tak różnorodne kształty, że musi zajmować się nią

wiele nauk naraz, liczne instytucje, które analizują i gromadzą świadectwa na jej temat. Jeszcze inne

instytucje, zajmują się ich opracowywaniem i udostępnianiem. Powinniśmy raczej zawężając znaczenie

mówić o poszczególnych „faktach kulturowych” niż o kulturze jako takiej, która poprzez złożoność,

wymyka się ujęciu. Faits culturels charakteryzują się tym, że posiadają znaczenie w przeciwieństwie do

faktów wziętych w sobie. „Bez interpretacji a to znaczy: bez postrzegania, aktualizacji, wykładni, krytyki

bez instytucji kształcenia nie ma kultury” pisze jeden z filozofów kultury Ralf Konersmann nawiązujący

do myśli Ernsta Cassirera. Religię również można pojmować jako faits culturels. Zadaniem kursu jest

wprowadzenie w wybrane problemy objaśniające nowoczesne ujęcia filozofii kultury uw zględniając

przy tym konteksty religioznawcze. Szczegółowy program zajęć zawierający opis kursu oraz bibliografię

otrzymają Państwo na pierwszym spotkaniu.

Metody oceny: aktywność na zajęciach; ustny egzamin końcowy z zakresu lektur obowiązkowych oraz

analiza pracy pisemnej.

81

Filozofia religii (E/01)

Prowadzący: dr hab. Krzysztof Mech

semestr: zimowy

5 ECTS

60 godzin


Forma zaliczenia: egzamin, zaliczenie z ćwiczeń na ocenę

Poziom: podstawowy


Opis kursu: Podstawowe sposoby podejścia do religii wypracowanych przez szeroko rozumianą filozofię religii. Przegląd „stylów" myślenia o religii zostanie zakończony propozycją własnego podejścia do filozofii religii wraz z odpowiednią argumentacją. W takim podejściu filozofia religii jest rozumiana jako dziedzina badań nad religią, w której całość zjawisk religijnych pojmowana jest jako tekst wymagający przekładu na język filozoficznej racjonalności. Filozofia religii stawia sobie za cel dotarcie do filozoficznego sensu zawartego w religijnym przekazie. Różne teorie interpretacji zjawiska religii (różne hermeneutyki w szerokim rozumieniu tego słowa) wyznaczają więc poszczególne typy filozofii religii.

Metody oceny: aktywność + egzamin ustny

82

Religia i nauka (E/23)


semestr: letni

3 ECTS

30 godzin

konwersatorium




Opis kursu: Jedną z inspiracji kursu zatytułowanego Religia i Nauka była książka angielskiego filozofa

Bertranda Russella o tym samym tytule, która ukazała się w 1935 roku. Russell relacjonuje w niej dzieje

zmagań obu instytucji wskazując historyczne obszary konfliktu wywołane rozwojem nauk. Zajęcia mają

za zadanie połączyć w jedną opowieść kilka ścieżek: filozoficzną, religioznawczą, historyczno naukową,

pozwalając zrozumieć przyczyny i konsekwencje „pewnego rozwodu”. Już w renesansie ujawniły się

pierwsze rysy spowodowane rozwojem nauk, recepcją teorii Kopernika, odkryciami geograficznymi

etc., które następnie doprowadziły do bardziej otwartego konfliktu, widocznego już w Oświeceniu.

Będziemy przyglądać się przyczynom pęknięć wydawało się spójnego obrazu świata i ich

konsekwencjom dla pojmowania religii. Szczegółowy program kursu otrzymają Państwo na pierwszym spotkaniu.

Metody oceny: Nasze spotkania zakończą się w czerwcu egzaminem - rozmową na temat pracy, którą

sporządzą Państwo do połowy maja. Podczas egzaminu spróbują Państwo obronić tezę, którą postawią

w pracy. Rozmowa będzie dotyczyła także lektur obowiązkowych związanych z zagadnieniem: czym jest nauka i burzliwą historią współżycia obu mega „fakultetów”.

83

The Narration of Possession II. Confession (E/31)

Lecturer: dr Urszula Idziak-Smoczyńska

Term: winter

3 ECTS

30 hours

Seminar

Form of credit: oral exam discussing the created video project (languages: English, Polish or French)

Level: Advanced

Language: English

Programm: The course will be a follow up of our seminar devoted to the anthropology of Michel de

Certeau. We will approach the discourse of confession from a widely interdisciplinary perspective -

including anthropology, philosophy, theology, and artistic expression. Living in a highly exhibitionist

culture based on web applications meant to inform about one’s lifestyle (like Instagram or Facebook)

we will try to delineate where the discourse about oneself becomes confession and what does it mean?

Following a theory according to which the end of the confessional practice brought by Protestantism

has moved the urge to confess into the domain of art, we will face – theoretically and practically – the

difficulties engendered by confessional discourse (which involves among many others philosophical

topoi: authenticity, knowledge-power alliance, medicalisation of discourse, catharctic functions,

subjectivity, alienation etc.). The course will also involve 15 hours of practice in audiovisual artistic

expression (starting from previs scenarios to creating video blogs or editing short documentaries) by

professional filmmakers during the 2017 edition of FilmSpringOpen plein-air in the Przegorzały UJ

guesthouse (15-30.10.2017).

The seminar will be held in English, possible participation of French speaking students.

Method of evaluation: students are compelled to participate in the theoretical part of the seminar (15

hours) according to UJ policy (no more than 30 % absence) and to create a video project while

attending the practical part of the seminar (15 hours) in October (from 15 to 30th) 2017.

84

Visio Dantis: lektura Boskiej Komedii Dantego (E/26)


semestr: zimowy

3 ECTS

30 godzin

konwersatorium




Opis kursu: Podczas zajęć zatytułowanych Visio Dantis czyta się i omawia Commedię Dantego. Jest to

dzieło łączące dwa podstawowe porządki kultury europejskiej: biblijno-patrystyczny oraz klasyczno-

retoryczny. Poprzez analizę tekstu i krytyczne porównanie włoskiego oryginału z przekładami polskimi

(i innymi, warto żeby uczestnicy sięgnęli do komentowanych przekładów angielskich, francuskich lub

niemieckich) będziemy dążyć do uchwycenia głównych wątków Commedii. Zadaniem spotkań jest

możliwie wszechstronne i dogłębne wniknięcie w zawiłości tekstu. Obraz świata opisany w „boskim”

poemacie odnosi się licznych dziedzin: teologii, filozofii, historii literatury, astronomii, polityce, historii,

geografii, sztuki poetyckiej itd. Trzy królestwa zaświatów: Piekło, Czyściec i Raj mają odniesienie do

czwartego: „naszego świata”. Owa relacja pomiędzy „niebem a ziemią” w najważniejszej sumie

poetyckiej średniowiecza stanowić będzie główną oś lektury, wokół której pojawią się inne liczne wątki.

Zasadę naszych wykładów wyznaczają dwa dydaktyczne postulaty sformułowane przez Aby Warburga:

„Dobry Bóg tkwi w szczególe” oraz „odszukujemy naszą niewiedzę i przezwyciężamy ją, z pomocą

naszych przyjaciół, gdziekolwiek ją odnajdziemy”. Szczegółowy program zajęć zawierający opis kursu

oraz bibliografię otrzymają Państwo na pierwszym spotkaniu.

Metody oceny: Warunkiem zaliczenia kursu Visio Dantis jest napisanie pracy i zdanie egzaminu

ustnego. Egzamin będzie dotyczył problemów zawartych w pracy pisemnej oraz tematów poruszanych

na zajęciach

85

Zwrot teologiczny postmodernizmu (E/09)

Prowadzący: dr Urszula Idziak-Smoczyńska

semestr: letni

2 ECTS

30 godzin

konwersatorium




Opis kursu: Kurs będzie poświęcony analizie zjawiska tzw. „zwrotu teologicznego" w filozofii

współczesnej. Będziemy omawiać kategorie sekularności oraz jej kryzysu w filozofii mając na uwadze

również nauki społeczne, polityczne oraz teologiczne. Celem konwersatorium będzie wyprowadzenie

różnych możliwych definicji pojęcia „religia" wychodząc od zjawiska kryzysu paradygmatu

racjonalistycznego, który umożliwia różne formy jej powrotu. W szczególności interesować nas będą

teksty z nurtu poststrukturalizmu oraz postmodernizmu i próba odpowiedzi na pytanie o relacje

między religią a tym, co społeczne, istotą kategorii siły i słabości we współczesnym dyskursie

filozoficznym oraz antagonizmami między różnymi tradycjami religijnymi w sporze o obecność w ponowoczesności.

Metody oceny: obecność na zajęciach, praca semestralna

86

Historia chrześcijaństwa

87

Chrześcijaństwo nowożytne i współczesne (F/02)

Prowadzący: dr hab. Rafał Łętocha/ dr Maciej Strutyński

semestr: letni

5 ECTS

60 godzin


Forma zaliczenia: egzamin, zaliczenie na ocenę z ćwiczeń

Poziom: podstawowy


Opis kursu: Wybuch reformacji i jej przebieg w poszczególnych krajach Europy. Sylwetki głównych reformatorów i ich nauki. Druga reformacja. Geografia religijna nowożytnej Europy. Prawosławie bałkańskie po upadku Konstantynopola. Prawosławie moskiewskie - aspekty religijne i polityczne. Sobór trydencki i katolicyzm potrydencki: papieże, zakony, działalność misyjna. Gallikanizm, febronianizm, józefinizm, jansenizm, kwietyzm. Katolicyzm a rewolucja francuska. Wiek XIX i pierwsza połowa XX w. w dziejach Kościoła. Sobór watykański II, ekumenizm. Rozwój katolicyzmu i protestantyzmu w głównych państwach świata. Katolicka doktryna społeczna w XIX i XX w. Katolicyzm, prawosławie, kalwinizm, luteranizm, anglikanizm - omówienie porównawcze.

Metody oceny: kolokwium + egzamin końcowy

88

Chrześcijaństwo starożytne i średniowieczne (F/01)


semestr: zimowy

5 ECTS

60 godzin



Poziom: podstawowy


Opis kursu: Historia chrześcijaństwa od I do XV w. Chrześcijaństwo starożytne (pięciu pierwszych

wieków) widziane przez pryzmat kultu, organizacji i doktryny, ze szczególnym uwzględnieniem okresu

wyrastania z judaizmu i procesów dezintegracyjnych (arianizm, nestorianizm, monofizytyzm). Różnice

między Kościołami na Zachodzie i Wschodzie. Kościoły wschodnie. Chrześcijaństwo średniowieczne

(476-1492) pokazane w historycznych uwarunkowaniach nowej Europy, rodzącej się po Wędrówkach

Ludów. Narastanie tendencji heterodoksyjnych jako pomost do reformacji Marcina Lutra. Prawosławie i Kościół katolicki – źródła konfliktów.

Metody oceny: dwa kolokwia ustne w trakcie semestru, kolokwium ustne na zaliczenie ćwiczeń + egzamin końcowy

89

Herezje średniowieczne (F/09)

Prowadzący: dr Piotr Czarnecki

semestr: zimowy

5 ECTS

60 godzin



Poziom: podstawowy


Opis kursu: Kurs ma przybliżyć słuchaczom problem herezji średniowiecznych w aspekcie zarówno

historycznym jak i ideologicznym. W centrum zainteresowań znajdą się przede wszystkim ruchy

heterodoksyjne w zachodniej Europie, a także wcześniejsze herezje wschodnie – paulicjanizm i

bogomilizm, ze względu na ich kluczową rolę w kształtowaniu się dualizmu zachodnioeuropejskiego.

Omówiona zostanie również ściśle związana z problemem herezji kwestia inkwizycji średniowiecznej –

jej geneza, historia i zasady działania. Szczególny nacisk położony zostanie jednak na to, co stanowi o

istocie danej herezji, a więc na doktrynę – jej genezę, ewolucję, recepcję. Podczas ćwiczeń studenci

będą mieli możliwość analizy tekstów źródłowych dotyczących herezji – zarówno tych pisanych przez

ortodoksyjnych adwersarzy jak i samych heretyków.

Metody oceny: aktywność na zajęciach, egzamin

90

Katolicka myśl i działalność społeczna (F/28)

Prowadzący: dr hab. Rafał Łętocha

semestr: zimowy

3 ECTS

30 godzin

konwersatorium


Poziom: podstawowy


Opis kursu: Celem kursu jest przybliżenie genezy i treści społecznego nauczania Kościoła katolickiego.

Przedstawione zostaną główne szkoły i kierunki oraz postaci, które tworzyły katolicką naukę społeczną

na przestrzeni XIX i XX w. (m. in. Szkoła Reformy Społecznej, Szkoła Nauk Społecznych, Patronalizm

chrześcijański, Mutualizm, Szkoła z Angers, Szkoła z Liege, Korporacjonizm katolicki, A. Kolping, F. Hitze,

L. Harmel, W. von Ketteler, K. von Vogelsang i in.). Omówione zostaną również najważniejsze

dokumenty nauki społecznej Kościoła od Leona XIII do Franciszka. Zwrócona zostanie uwaga na

działalność społeczną katolików, próby praktycznej realizacji postulatów zaczerpniętych z papieskich

encyklik.

Metody oceny: zaliczenie na ocenę na podstawie obecności i pracy semestralnej

91

Początki chrześcijaństwa – źródła, geneza i dzieje (F/36)


semestr: zimowy

3 ECTS

30 godzin

wykład


poziom: średnio zaawansowany


Opis kursu: Kurs ma zapoznać słuchaczy z podstawowymi źródłami dotyczącymi genezy i początków chrześcijaństwa. Szczegółowymi celami będzie (1) charakterystyka źródeł i metod ich badania (powygnaniowe kanoniczne pisma judaistyczne, pseudoepigrafy i apokryfy judaistyczne, rękopisy znad Morza Martwego, grecka literatura diaspory żydowskiej, pisma Nowego Testamentu, pisma Józefa Flawiusza, pisma pochodzenia żydowskiego przepracowane przez chrześcijan i gnostyków, świadectwa nieżydowskie, różne artefakty), (2) zapoznanie z różnymi próbami wyjaśnienia genezy chrześcijaństwa w aspekcie historiozoficznym (hipoteza idealistyczna, socjalno-ekonomiczna, personalistyczna), (3) ukazanie procesów historycznych na obszarze Syro-Palestyny od czasów Aleksandra Wielkiego mających znaczenie dla zrozumienia ruchu Jezusa i początków Kościoła, (4) ukazanie nurtów religijnych w okresie tzw. drugiej świątyni (sapiencjalny, apokaliptyczny, esseński, mesjański, eschatologiczny), (5) relacji ruchu Jana Chrzciciela do ruchu Jezusa, (6) różnorodności obrazów Jezusa z Nazaretu w ujęciu pism Nowego Testamentu, (7) dziejów misji i geografii pierwszych wspólnot (judeo)chrześcijańskich, (8) doktryn, urzędów i misteriów wczesnochrześcijańskich, (9) relacji Kościoła do Synagogi oraz (10) pierwotnego chrześcijaństwa do gnozy.

Metoda oceny: zaliczenie na podstawie pracy semestralnej

92

Inne

93

Astronomia kulturowa. Związki religii i astronomii na przestrzeni dziejów (I/90)

Prowadzący: mgr Dariusz Niezgoda

semestr: letni

2 ECTS

30 godzin

konwersatorium




Opis kursu: Wiedza na temat kosmosu i ciał niebieskich zajmuje ważne miejsce w większości religii

występujących na świecie. Ich symbolika zakodowana jest w ikonografii, pismach, architekturze i

rytuałach. Celem kursu będzie nabycie umiejętności wyszukiwania i interpretowania nawiązań i wątków astronomicznych spotykanych w religiach.

Pierwsze zajęcia wprowadzą kursantów w kluczowe zagadnienia astronomii s ferycznej. Następnie

studenci poznają podstawowe problemy archeologii i historia astronomii: astronomii prehistorycznej,

starożytnego Bliskiego Wschodu, śródziemnomorskiej i europejskiej do czasów nowożytnych. Poprzez

porównanie najważniejszych kalendarzy w dziejach ukazane będą wspólne dla różnych kultur

problemy, wynikające z podejmowanych prób intelektualnego okiełznania czasu mierzonego cyklami

niebieskimi, jak również metody ich rozwiązywania. Omówiony zostanie także proces zastępowania

starych świąt nowymi, wynikający z przemian kulturowych. Rozważania te wprowadzą m.in. do

interpretacji astronomicznie zorientowanej architektury religijnej. Część zajęć dotyczyć będzie także

szeroko pojętej symboliki ciał niebieskich. Przekrojowo zaprezentowane zostaną typowe symbole

religijne ciał niebieskich i zjawisk astronomicznych, od czasów mezopotamskich i Egiptu, przez obszar

śródziemnomorski, prekolumbijski, średniowiecznej i renesansowej Europy, aż po współczesność.

Prezentacja tak różnorodnego materiału ma na celu zwrócenie uwagi na pewne wspólne elementy

symboliki i sformułowanie pytania o przyczyny występowania tych podobieństw, jak również różnic. W

części praktycznej przewidziana jest m.in. praca nad tekstami różnych tradycji religijnych. Studenci

posiądą praktyczne umiejętności analizy materiałów źródłowych pod kątem zawartej w nich symboliki,

metafor i alegorii. Ponadto w ramach kursu przewidziane są różne wyjścia terenowe, mające na celu

m.in. zapoznanie kursantów z problemem usytuowania krakowskich kopców względem kardynalnych

kierunków astronomicznych. Przewiduje się również nocne i poranne obserwacje astronomiczne oraz

wyjście do obserwatorium astronomicznego. Podczas zajęć student pozna oprogramowanie

komputerowe wykorzystywane w astronomii i będące podstawowym narzędziem badawczym, które

pomoże mu lepiej poznać omawiane na zajęciach zagadnienia. Zdobyta wiedza teoretyczna i

praktyczna pozwoli zaplanować i przeprowadzić własne badania.

Metody oceny: Zaliczenie na podstawie przygotowanej pracy zaliczeniowej, zaliczenie jest niezbędne

do przystąpienia do egzaminu, egzamin.

94

Christian-Jewish relations in Poland after 1918 (I/81)

Prowadzący: mgr Jakub Drath

semestr: letni

3 ECTS

30 godzin

konwersatorium



Język wykładowy: angielski

Opis kursu: Przedmiotem konwersatorium jest próba przeanalizowania historii relacji chrześcijańsko-

żydowskich, w tym przede wszystkim katolicko-żydowskich po odzyskaniu niepodległości przez Polskę

w 1918 roku. W toku kursu uczestnicy będą mogli zapoznać się z problematyką koegzystencji

wyznawców judaizmu i chrześcijaństwa w czasach międzywojennych oraz z faktem występowania

postaw antysemickich i antyjudaistycznych, które po wojnie stały się jedną z ważnych barier w

budowaniu wzajemnego zaufania. Kluczowym wątkiem kursu będzie polska recepcja zmian, jakie

wprowadził Sobór Watykański II i publikowane po nim dokumenty Kościoła katolickiego. Uczestnicy

kursu zapoznają się z historią dialogu chrześcijańsko-żydowskiego w Polsce w ostatnich

dziesięcioleciach, z jego najważniejszymi problemami, postaciami, środowiskami i publikacjami.

Podejmowana tematyka będzie przedstawiana z wykorzystaniem historycznych i współczesnych materiałów prasowych, dla ukazania społecznej wagi problemu i żywotności dyskusji z nim związanych.

Metody oceny: aktywność + przygotowywanie i prezentacja archiwalnych materiałów prasowych

dotyczących zadanego tematu

95

New religious phenomena in contemporary world: Invented Religions (I/85)

Lecturer: dr Piotr Czarnecki

semestr: summer

4 ECTS

30 hours

seminar

forms of credit: credit on the assessment

level: medium

language: English

Programme: The aim of a course is a deep, academic analysis of the new, controversial religious phenomena – the Invented Religions (such as, for example: Discordianism, Church of All Worlds, Church of the Flying Spaghetti Monster, Jediism, Kopimism, Satanic Temple). Main branches of this phenomenon – Joke Religions Parody Religions and Fiction-Based Religions will be the subject of research. The analysis of source materials, and scholars' treatises shall give the answers to the fundamental questions of the origins, the specificity and inspirations of such groups. Another important issue will be the analysis of the relations between Invented Religions and other contemporary phenomena, such as New Religious Movements, New Age or pop-culture, that will enable to distinguish characteristic features of Invented religions, to define them and also to give answer to the question: whether such phenomena, that claim to be religions, can be considered religious by the scholars.

Method of evaluation: essay

96

Metodologia badań humanistycznych (I/57)


semestr: letni

2 ECTS

30 godzin

ćwiczenia


poziom: podstawowy


Opis kursu: Termin i klasyfikacja nauk. Specyfika nauk humanistycznych. Historia tworzenie kryteriów naukowości. Problem uprawomocnienia nauk humanistycznych (E. Cassirer, E. Husserl) . Główne spory metodologiczne wokół nauk humanistycznych: naturalizm a antynaturalizm metodologiczny, nomotetyzm a idiografizm, indywidualizm metodologiczny a holizm. Metody, techniki i narzędzia badawcze w poszczególnych dziedzinach nauk humanistycznych. Metoda dedukcyjna i indukcyjna. Teoria naukowa oraz jej weryfikacja: pozytywna i falsyfikacja. Idealny model metody naukowej Teoria paradygmatu naukowego Kohna i programu badawczego Laktosa. Problem paranauk.

Metody oceny: obecność, aktywność, zaliczenie

97

Religijne aspekty utopii społeczno-politycznych (I/34)

Prowadzący: dr Maciej Strutyński

semestr: letni

2 ECTS

30 godzin

konwersatorium




Opis kursu: Kurs poświęcony analizie zjawiska utopii w kulturze. Pojęcie utopii i antyutopii. Obecność

utopii w literaturze i myśli społeczno-politycznej od czasów najdawniejszych do współczesności.

Miejsce utopii w kulturze popularnej. Utopia a ideologia polityczna. Uwypuklenie aspektu religijnego

(miejsce i rola religii w myśleniu utopijnym). Analiza tekstów źródłowych. Polska myśl utopijna - porównanie z obcą.

Metody oceny: obecność i aktywność na zajęciach, praca pisemna.

98

Tolkien, mit, religia (I/03)


Semestr: letni

2 ECTS

30 godz.

wykład monograficzny




Program kursu: Zarys twórczości J. R. R. Tolkiena od Księgi Zaginionych Opowieści po Władcę Pierścieni.

Językoznawstwo a świat Tolkiena (inspiracje fińskie i walijskie). Eärendil jako klucz do mitu. Zasada

stworzenia mitologii dla Anglii, pierwszy świat Zaginionych Opowieści jako podróż Ælfwina. Hobbit jako

łącznik między elfią mitologią dla Anglii a światem bajek. Epos heroiczny a Władca Pierścieni.

Przeznaczenie indywidualne i kosmiczne. Miejsce zła w systemie Tolkiena (Melkor/Morgoth, Sauron),

wzorce chrześcijańskie i germańskie. Teoria mitu Tolkiena. Tolkien a problem czasu mitycznego,

inspiracje: Dunny, Barfield, romantyzm niemiecki. Kosmologia: przestrzeń u Tolkiena, inicjacyjny

motyw wędrówki. Fairy-Tales, wróżki i elfy w folklorze celtyckim i germańskim. Światłość w teologii

Tolkiena. Magia i czarodzieje jako anioły. Mit atlantydzki - Númenor. Zasada Trójcy. Zasada

„cudowności” w literaturze. Kultowa rola Władcy Pierścieni w kształtowaniu się kręgu literatury

fantasy, źródła nośności Trylogii (zapotrzebowanie na mit). Celem kursu jest zapoznanie uczestników z

mitycznym wymiarem twórczości Tolkiena, w kontekście wielopoziomowych relacji między literaturą

a mitem.

Metody oceny: zaliczenie na podstawie obecności

99

Warsztaty dokumentacji audiowizualnej dla potrzeb religioznawczych badań

naukowych (I/11a/I11)

Prowadzący: dr Piotr Czarnecki/dr Sławomir Cebula

semestr: zimowy + letni

10 ECTS

120 godzin (45h konwersatorium, 45h warsztat, 30h obóz naukowy)

warsztaty




Opis kursu: Celem kursu jest zapoznanie studentów ze znaczeniem dokumentacji audiowizualnej w

religioznawczych badaniach naukowych. Z jednej strony poznają oni miejsce metod audiowizualnych

w metodologii humanistycznej, a z drugiej zdobędą praktyczne umiejętności techniczne, umożliwiające

przeprowadzenie własnych projektów dokumentacyjnych. Oprócz projektów o charakterze

ćwiczeniowym studenci będą również realizowali swoje własne projekty zaliczeniowe, jak również

jeden, grupowy projekt główny, w postaci filmu dokumentalnego poświęconego życiu religijnemu,

kulturalnemu oraz historii wybranego wyznania religijnego Polski. W związku z realizowanymi

projektami dokumentacyjnymi studenci będą uczestniczyć w życiu religijnym i kulturalnym wybranych

przez siebie wspólnot. Zdobywanie wiedzy i umiejętności dotyczących warsztatu dokumentacyjnego –

fotograficznego i filmowego będzie odbywać się nie tylko podczas wykładów i praktycznych

warsztatów, ale również podczas spotkań z profesjonalistami. Integralną częścią kursu jest 30 godzinny

obóz naukowy, który będzie sprawdzianem nabytych umiejętności praktycznych w zakresie

dokumentacji fotograficznej i filmowej. Studenci indywidualnie (fotografia) i zespołowo (filmowanie)

będą realizować przygotowane wcześniej projekty i scenariusze, w szczególności: rejestrację filmową

obrzędów religijnych, rejestrację filmową wywiadów z duchownymi i wyznawcami poszczególnych

wspólnot religijnych, dokumentację fotograficzną obiektów religijnych i miejsc świętych,

dokumentację fotograficzną obrzędów religijnych, reportaże fotograficzne.

Metody oceny: 1/ 10 projektów zaliczeniowych na zakończenie kursu, 2/ Prace bieżące ćwiczeniowe

wykonywane na warsztatach i bieżące zadania domowe, 3/ Praca wykonana podczas obozu

naukowego

100

Języki

101

Język hebrajski dla religioznawców (gr. początkująca) (J/02pz / J/02p)


Semestr: zimowy (J/02pz) i letni (J/02p)

4 ECTS

60 godzin

lektorat


Poziom: podstawowy

Opis kursu: Przedmiotem kursu będzie ogólne wprowadzenie do gramatyki języka hebrajskiego wraz z

opisem różnic pomiędzy językiem biblijnym, misznaickim i nowohebrajskim. Omówiony zostanie

system fonologiczny, morfologiczny i składniowy. Szczególny nacisk zostanie położony na przyswojenie

form czasownikowych i trybów koniugacyjnych. Zajęciom towarzyszyć będzie prezentacja semantyki sakralnego zasobu leksykalnego wraz z próbami jego analizy etymologicznej.

Metody oceny: Frekwencja i przyswajanie sobie systematycznie bieżącego materiału oraz kolokwia

102

Język hebrajski dla religioznawców (gr. zaawansowana) (J/02a / J/02)


Semestr: zimowy (J/02a) i letni (J/02)

4 ECTS

60 godzin

lektorat


Poziom: podstawowy

Opis kursu: W ramach zajęć czytane będą następujące teksty biblijne: Księga Jonasza, Księga Koheleta

(fragmenty), Psalmy: 1, 22, 139, teksty dotyczące ofiary z człowieka, Księga Hioba (fragmenty). Na

potrzeby kursu wykorzystane zostaną również przełożone na hebrajski wyimki z Talmudu

Babilońskiego (Awodah Zarah) oraz Przewodnika Błądzących Majmonidesa. Kurs zakończy lektura wybranych fragmentów (teoria proroctwa) z kabalistycznych pism Mojżesza Chajima Luzzatto.

Metody oceny: Frekwencja i przyswajanie sobie systematycznie bieżącego materiału oraz kolokwia

103

Inne języki

Student w ramach zaliczenia języka tradycji religijnej może także uczestniczyć w innych lektoratach

odbywających się na Wydziale Filozoficznym (np. sanskryt, tybetański) lub w Studium Językowym UJ

(łacina, greka).

104

Seminaria licencjackie Punktacja 4 pkt. ECTS / semestr (łącznie 8 pkt. rocznie)

Prowadzący tematyka kod kursu

dr hab. Rafał Łętocha chrześcijaństwo współczesne,

katolicka nauka społeczna, religia

a polityka

SL2a / SL2

dr hab. Elżbieta Przybył-Sadowska historia i tradycje chrześcijańskie SLa6a/SL6

prof. dr hab. Andrzej Szyjewski teoria religii, teoria mitu,

fenomenologia religii

SL8a / SL8

Dr hab. Lech Trzcionkowski historia religii (religie

śródziemnomorskie: grecka,

rzymska, etruska;

chrześcijaństwo starożytne);

antropologia historyczna; historia

badań nad religią

SLa9a/SL9

Seminaria magisterskie Punktacja 4 pkt. ECTS / semestr (łącznie 8 pkt. rocznie)

Prowadzący tematyka kod kursu

dr hab. Rafał Łętocha chrześcijaństwo współczesne,

katolicka nauka społeczna, religia

a polityka

SMd2a / SMd2

dr hab. Elżbieta Przybył-Sadowska historia i tradycje chrześcijańskie SMd6a/SMd6

Dr hab. Tomasz Sikora Zagadnienia symbolizacji

religijnej

prof. dr hab. Andrzej Szyjewski teoria religii, teoria mitu,

fenomenologia religii

SMd8a / SMd8

dr hab. Lech Trzcionkowski historia religii (religie

śródziemnomorskie: grecka,

rzymska, etruska; chrześcijaństwo

starożytne); antropologia

historyczna; historia badań nad

religią

SMd9a/SMd9

105

Ramowy program studiów I stopnia (licencjackich) dla I roku 2017/18

KURSY OBOWIĄZKOWE:

I rok Przedmiot forma

zaliczenia ECTS wykład ćwiczenia razem

semestr zimowy

Wstęp do religioznawstwa (G/09) egzamin 5 pkt. 30 30 60 Etnologia religii I: Religie społeczności zbieracko-

łowieckich (G/11) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Główne kierunki filozofii I (G/07A) egzamin 5 pkt 30 30 60

Wstęp do pracy naukowej (G/08) zaliczenie 3 pkt. 30 30 Obóz wyjazdowy (G/13) zaliczenie 1 pkt 30 30

Wychowanie fizyczne zaliczenie 30 30

BHP zaliczenie Razem: 19

pkt. 90 180 270

semestr letni

Historia religioznawstwa (G/10) egzamin 5 pkt. 30 30 60 Etnologia religii II: Religie społeczności pasterskich i

rolniczych (G/12) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Główne kierunki filozofii II (G/07) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Cywilizacje średniowieczne i nowożytne (G/04) egzamin 5 pkt. 30 30 60 Cywilizacje a religia - starożytność i średniowiecze

(G/03A, w roku akademickim 2017/18 wyjątkowo kurs

odbędzie się w semestrze letnim)

Egzamin 5 pkt 30 30 60

Socjologiczny warsztat badawczy religioznawcy (obóz, C/21)

zaliczenie 3 pkt. 15 60 75

Wychowanie fizyczne zaliczenie 30 30

Razem: 28 pkt.

165 240 405

II rok semestr zimowy

Wstęp do psychologii (G/06) egzamin 5 pkt. 30 30 60 Wstęp do socjologii religii (G/05) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Politologia religii (B/03) egzamin 5 pkt 30 30 60 Tutorial zaliczenie 8 pkt 30 30

Język angielski zaliczenie 0 pkt. 60 60 Język do wyboru: hebrajski, łacina, sanskryt, perski i

inne

zaliczenie 0 pkt. 30 30

Razem: 23 pkt.

90 210 300

semestr letni

Socjologia religii (C/01) egzamin 5 pkt. 30 30 60 Psychologia religii (D/01) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Metodologia badań humanistycznych (I/57) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Tutorial zaliczenie 8 pkt. 30 30 Język angielski egzamin 0 pkt. 60 60

Język do wyboru: hebrajski, łacina, sanskryt, perski i inne

egzamin 4 pkt. 30 30

Razem: 27 pkt.

90 210 300

106

III rok

semestr zimowy: Filozofia religii (E/01) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Seminarium licencjackie zaliczenie 4 pkt. 30 30

Język angielski zaliczenie 0 pkt. 60 60 Język do wyboru: hebrajski, łacina, sanskryt, perski i

inne zaliczenie 0 pkt. 30 30

Razem: 9 pkt. 30 150 180

semestr letni: Teoria religii (C/22) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Seminarium licencjackie zaliczenie 4 pkt. 30 30 Język angielski egzamin 8 pkt. 30 30

Język do wyboru: hebrajski, łacina, sanskryt, perski i inne


Razem: 21

pkt.

30 120 150

KURSY OBOWIĄZKOWE Z ZAKRESU WIEDZY O TRADYCJACH RELIGIJNYCH (kolejność ich realizacji w

poszczególnych latach studiów wybiera sam student)

semestr zimowy

Chrześcijaństwo starożytne i średniowieczne (F/01) egzamin 5 pkt. 30 30 60 Hinduizm (A/60) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Historia i współczesność islamu (A/03B) egzamin 5 pkt. 30 30 60 Judaizm (A/09, w roku akademickim 2017/18 kurs

wyjątkowo odbędzie się w semestrze zimowym)

egzamin 5 pkt 30 30 60

Religie antyczne Morza Śródziemnego (A/93) egzamin 5 pkt 30 30 60 Razem: 25 pkt. 150 150 300

semestr letni:

Buddyzm (A/61) egzamin 5 pkt. 30 30 60 Chrześcijaństwo nowożytne i współczesne (F/02) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Razem: 10 pkt. 60 60 120

KURSY FAKULTATYWNE Z ZAKRESU WIEDZY O TRADYCJACH RELIGIJNYCH (należy uzyskać minimum 11

pkt. Uwaga: nie wszystkie kursy odbywają się w cyklu

rocznym)

semestr zimowy Religie Bliskiego Wschodu (A/01A) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Religie Europy Północnej (A/95) egzamin 5 pkt. 30 30 60 Wprowadzenie do religii Azji Wschodniej (A/94) egzamin 5 pkt 60 30 60

Razem: 10 pkt. 90 90 180

semestr letni:

Religie Ameryki Prekolumbijskiej (A/07) egzamin 5 pkt. 30 30 60 Razem: 5 pkt. 30 30 60

107

KURSY FAKULTATYWNE Z ZAKRESU METODOLOGII

RELIGIOZNAWSTWA (należy uzyskać minimum 13 pkt. ; Uwaga: nie wszystkie kursy odbywają się w cyklu

rocznym)

semestr zimowy

Topos boskości (E/12) egzamin 5 pkt. 30 30 60 Fenomenologia religii (B/01) egzamin 5 pkt 30 30 60

Psychologia nowych ruchów religijnych (D/29) egzamin 5 pkt. 30 30 60 Razem: 15 pkt. 90 90 180

semestr letni:


egzamin 5 pkt. 30 30 60

Komparatystyka religii (w roku akademickim 2017/18 kurs nie odbędzie się)


Metody historyczno-filologiczne w religioznawstwie (w

roku akademickim 2017/18 kurs nie odbędzie się)

egzamin 5 pkt 60 60

Razem: 13 pkt. 60 120 180

Ramowy program studiów I stopnia (licencjackich) dla II i III roku

KURSY OBOWIĄZKOWE:

II rok semestr zimowy

Wstęp do psychologii (G/06) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Wstęp do socjologii (G/05) egzamin 5 pkt. 30 30 60 Politologia religii (B/03) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Psychologia nowych ruchów religijnych (D/29) egzamin 5 pkt 30 30 60 Język angielski zaliczenie 0 pkt. 60 60

Język do wyboru: greka, łacina, sanskryt, perski i inne zaliczenie 0 pkt. 30 30 Razem: 20

pkt. 120 210 330

semestr letni

Psychologia religii (D/01) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Socjologia religii (C/01) egzamin 5 pkt 30 30 60

Główne kierunki filozofii II (G/07) egzamin 5 pkt 30 30 60 Metodologia badań human istycznych (I/57) zaliczenie 2 pkt. 30 30

Język angielski egzamin 0 pkt. 60 60 Język do wyboru: greka, łacina, sanskryt, perski i inne egzamin 4 pkt. 30 30

Razem: 21 pkt.

90 210 300

III rok

semestr zimowy: Fenomenologia religii (B/01) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Filozofia religii (E/01) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Seminarium licencjackie zaliczenie 4 pkt. 30 30 Topos boskości (lub Religie Polski w semestrze letnim) egzamin 5 pkt 30 30 60

Język angielski zaliczenie 0 pkt. 60 60 Język do wyboru: łacina, greka, sanskryt, perski i inne egzamin 0 pkt. 30 30

108

Razem

19

pkt.

90 210 300

semestr letni: Teoria religii (C/22) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Religie Polski (A/62) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Seminarium licencjackie zaliczenie 4 pkt. 30 30 Język angielski egzamin 16

pkt. 30 30

Język do wyboru: łacina, greka, sanskryt, perski i inne egzamin 4 pkt. 30 30

Razem: 34 pkt.

60 150 210

KURSY OBOWIĄZKOWE DO ZREALIZOWANIA W TOKU STUDIÓW (kolejność ich realizacji w poszczególnych

la tach studiów wybiera sam student)

semestr zimowy Chrześcijaństwo starożytne i średniowieczne (F/01) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Hinduizm (A/60) egzamin 5 pkt. 30 30 60 Historia i współczesność islamu (A/03B) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Judaizm (A/09) w roku akademickim 2017/18 kurs wyjątkowo odbędzie się w semestrze zimowym)


Religie Bliskiego Wschodu (A/01A egzamin 5 pkt. 30 30 60

Religie antyczne Morza Śródziemnego (A/93) lub Religie Europy Północnej (A/95)


Wprowadzenie do religii Azji Wschodniej (A/94) egzamin 5 pkt. 30 30 60 Razem: 35 pkt. 210 210 420

semestr letni:

Chrześcijaństwo nowożytne i współczesne (F/02) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Buddyzm (A/61) egzamin 5 pkt. 30 30 60 Religie Ameryki Prekolumbijskiej (A/07) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Razem: 15 pkt. 90 120 210

109

Specjalizacja „Antropologia religii”

Charakterystyka specjalizacji

Specjalizacja „Antropologia religii" oferuje możliwość rozpatrywania zjawisk religijnych w perspektywie kulturowej, wychodząc od wyznawców i prezentowanych przez nich układów światopoglądowych. Tym samym poprzez kontekstowe badania religii uzupełnia standardowe wykształcenie religioznawcze oparte na historyczno-filologicznych badaniach oficjalnych systemów teologicznych. Nacisk w analizach kładziony jest na religie społeczności marginalnych, procesy synkretyzacji i heterodoksji, powstawania religii ludowych itp. Antropologię należy w tej perspektywie rozumieć jako syntezę dotychczasowego dorobku religioznawczej etnologii i ekologii religii oraz badań religii prowadzonych zarówno przez antropologię kulturową i fizyczną, archeologię, socjobiologię, memetykę, neuropsychologię, filozofię i in. Antropologia religii oparta jest na badaniu relacji między jednostką a zbiorowością, traktuje religie jako właściwy człowiekowi na poziomie gatunkowym system, który częściowo lub w całości zostaje wprowadzony poprzez kulturę; bada sposób podzielania przekonań religijnych w społeczeństwie, ich kulturową oraz biologiczną podstawę, usiłuje rozstrzygnąć kwestię, dlaczego w różnorodnych społecznościach mogą występować analogiczne przekonania religijne i czynności rytualne.

Treści kształcenia

Punkt wyjścia stanowi prezentacja podstawowych terminów, metod i podejść obecnych we współczesnej antropologii religii, teorii antropologicznych dotyczących podstawowych zjawisk religijnych takich jak mit i rytuał, szamańskie i posesyjne doświadczenia religijne. Drugi poziom treści kształcenia stanowi prezentacja badań związanych przede wszystkim z próbami rekonstrukcji procesów myślenia i modelowania świata w zróżnicowanym kulturowo i przyrodniczo środowisku na wybranych kulturach.

Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje

Ukończenie specjalizacji pozwoli:

orientować się w podstawowych problemach metodologicznych współczesnych kulturowych badań nad religią, opanować i krytycznie operować terminologią różnych nurtów;

skutecznie posługiwać się właściwą antropologii religii perspektywą badawczą; znać i interpretować procesy i zjawiska religijne pojawiające się na styku uniwersalnych,

zinstytucjonalizowanych systemów religijnych oraz ich kulturowo zróżnicowanych, lokalnych realizacji.

Profil absolwenta

Absolwent specjalizacji „Antropologia religii" zyskuje umiejętność identyfikowania, opisywania i

interpretowania zjawisk religijnych w perspektywie kulturowej. Opanowuje warsztat badawczy

odpowiedni do badania stanu i dynamiki procesów religijnych współczesnego świata. Absolwent

potrafi dostrzegać różnorodność tradycji i wartości, co stanowi dobry punkt wyjścia do pracy zarówno

w dziennikarstwie, jak i edukacji różnych szczebli, czy – w warunkach wielokulturowości – w

administracji publicznej. Znajomość mechanizmów rządzących modelami symbolicznymi może być również traktowane jako przygotowanie do pracy w branżach związanych z reklamą i PR.

110

Lista kursów zaliczanych do specjalizacji

Antropologia religii

P rzedmiot forma

zaliczenia

ECTS wykład ćwiczenia razem

Animal symbolism in World religions (B/68) egzamin 6 pkt. 30 30 60

Astronomia kulturowa (I/90) zaliczenie 2 pkt. 30 30

Ciało w nurtach tantrycznych (A/74) egzamin 3 pkt. 30 30 Culture, Gender, Religion (B/67) egzamin 4 pkt. 30 30

Etyka (E/02) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Nakaz Boga i namowa węża; Stany transowe w katolicyzmie (B/69)


Psychologia modlitwy (D/26) egzamin 3 pkt. 30 30 Religia w afrykańskim doświadczeniu

społecznym (C/31)

egzamin 4pkt. 60 60

Religia w warunkach wielokulturowości (C/08) egzamin 3 pkt 30 30

Religie Indian Ameryki (A/24) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Struktura sacrum (B/02) egzamin 5 pkt. 30 30 60 Strukturalizm w badaniach religioznawczych

(B/61)


Śmierć w przestrzeni społecznej (C/17) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Teorie totemizmu (B/64)

Teurgia starohebrajska i wątki kabalistyczne w myśli Oskara Goldberga (B/70)


Razem: 55 pkt. 180 450 630

111

Specjalizacja „Mity i idee religijne”


Specjalizacja „Mity i idee religijne" oferuje wiedzę z zakresu doktryn religijnych rozpatrywanych jako sensotwórcze kompleksy mitów i idei kształtujących religijne obrazy świata i człowieka, systemy norm i wartości, wzorce postaw i zachowań oraz strategie działania. Koncepcje służące człowiekowi do objaśniania otaczającego go świata, wyrażone w religiach historycznych, są tu przedmiotem zainteresowania jako źródło przekonań formujących wyobraźnię zbiorową i odzwierciedlających się w historii myśli, literatury oraz sztuki. Specjalizacja obejmuje historię idei religijnych – śledzi procesy ich transpozycji i reinterpretacji w kolejnych epokach historycznych; uchwytuje ich miejsce i znaczenie w dziejach kultury, a zarazem bada ich obecność w dziełach kultury. Opiera się ona na badaniach historyczno-filologicznych, obejmujących równocześnie badania nad przekazami religijnymi – tekstami świętymi i innymi formami ekspresji religijnej – oraz nad językiem przekazów religijnych (operujących m.in. mitem i symbolem) służącym jako narzędzie mitologizacji i remityzacji rzeczywistości a zarazem jako nośnik światopoglądów, ideologii, utopii itp. W tej optyce w ramach specjalizacji analizie poddawane są wybrane prądy intelektualne i ruchy społeczno-polityczne.


Prezentacja instrumentarium pojęciowego, metod badawczych i kierunków badań w zakresie treści specjalizacji. Program specjalizacji stanowią szczegółowe specjalistyczne kursy obejmujące: problematykę z zakresu historii wierzeń i idei religijnych; teorii mitu; badań nad środkami wyrazu charakterystycznymi dla języka religii. W ramach specjalizacji studenci identyfikują i analizują mity, motywy mityczne oraz idee religijne obecne w szeroko rozumianych tekstach kultury; zapoznają się z zasadami interpretacji tekstów świętych i innych przekazów religijnych; uczestniczą w specjalistycznych translatoriach.


Absolwent specjalizacji:

dysponuje pogłębioną i poszerzoną wiedzą szczegółową z zakresu historii idei religijnych oraz teorii mitu (pojęcia, metody i kierunki badań),

posiada umiejętność identyfikacji mitów i idei religijnych obecnych w tekstach kultury oraz potrafi określić ich miejsce i znaczenie w procesie historyczno-kulturowym;

w oparciu o adekwatne zaplecze teoretyczne potrafi przeprowadzić krytyczną analizę i interpretację różnego rodzaju tekstów religijnych, a także innych tekstów kultury operujących językiem religijnym.

Profil absolwenta

Specjalizacja pozwala na pogłębienie wiedzy z zakresu mitów i idei religijnych dla licencjatów religioznawstwa. Jednocześnie stanowi uzupełnienie wiedzy dla licencjatów innych kierunków: filologii, historii, politologii, kulturoznawstwa itp. Ukończenie specjalizacji pozwala na samodzielne prowadzenie badań filologiczno-historycznych w zakresie historii mitów i idei religijnych oraz badań nad przekazami religijnymi. Zapewnia też dodatkową wiedzę i umiejętności niezbędne do profesjonalnego wykonywania zawodu publicysty, krytyka literatury i sztuki, krytyka teatralnego i filmowego, a także do pełnienia funkcji redaktora publikacji o profilu religioznawczym. Uzupełnia też

112

wykształcenie osób pracujących w instytucjach zajmujących się dziedzictwem kulturowym oraz w instytucjach edukacyjnych.


Mity i idee religijne

P rzedmiot forma zaliczenia


Christian-Jewish relations in Poland after 1918

(I/81)


Filozofia kultury(E/10) zaliczenie 3 pkt. 30 30

Herezje średniowieczne (F/09) egzamin 5 pkt. 30 30 60 Język hebrajski dla religioznawców (gr.

początkująca) (J/02pz / J/02p)


Język hebrajski dla religioznawców (gr. zaawansowana) (J/02a/J/02)


Początki chrześcijaństwa - źródła, geneza i

dzieje (F/36)


Religie Europy Północnej (A/95) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Religia starożytnego Egiptu (A/08) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Religijne aspekty utopii społeczno- politycznych (I/34)


Ruchy neopogańskie i

narodowochrześcijańskie Europy (B/07)


Teoria mitu (B/05) zaliczenie 4 pkt. 30 30 60

Tolkien, mit, religia (I/03) zaliczenie 2 pkt. 30 30 Wokół obrazu Boga (D/11) egzamin 3 pkt. 30 30

Visio Dantis: lektura “Boskiej Komedii”

Dantego (E/26)


Razem: 52 pkt. 210 420 630

113

Specjalizacja „Współczesne problemy religii”


Celem specjalizacji jest zapoznanie studentów z szeroko rozumianą problematyką pluralizmu religijnego i kulturowego we współczesnym świecie. Kursy wchodzące w skład ścieżki omawiają tę problematykę z punktu widzenia nauk społecznych, humanistycznych i poszczególnych tradycji religijnych. Warunki pluralizmu religijnego otwierają cały szereg nowych problemów i zagadnień, takich jak dialog międzyreligijny, powstawanie nowych ruchów religijnych i zmiany w obrębie religii tradycyjnych, psychiczne, społeczne i prawne konsekwencje wielości religijnej i kulturowej, z którymi studenci zapoznają się na prowadzonych w ramach ścieżki zajęciach. Omawiane będą mi ędzy innymi problemy uprzedzeń religijnych, różne formy koegzystencji wielu religii, sytuacja mniejszości wyznaniowych, kulturowe uwarunkowania działań instytucji świeckich i religijnych odnoszące się do sytuacji pluralistycznej w zakresie religii. Ścieżka oferuje także kursy prezentujące współczesne nurty w filozofii i psychologii religii.


Szeroko rozumiana problematyka współczesnych form religijnych, tradycyjnych religii w warunkach nowoczesności oraz najnowsze nurty analizy religii.


Ukończenie specjalizacji umożliwia studentowi:

uzyskanie praktycznych umiejętności potrzebnych do pracy w dziennikarstwie w zakresie tematycznym ścieżki;

religioznawczą analizę szeroko rozumianej problematyki religijnej we współczesnym świecie; zaznajomienie się z najnowszymi tropami interpretacyjnymi dotyczącymi zjawisk religijnych w

zakresie nauk społecznych i humanistycznych.

Profil absolwenta

Absolwenci tej ścieżki specjalizacyjnej przygotowani będą do pracy w środowiskach mniejszości religijnych, w obszarze działalności organizacji pozarządowych skierowanych na rzecz budowania tolerancji religijnej. Ukończenie ścieżki daje też podstawowe przygotowanie do pracy w mediach w zakresie tematycznym obejmującym współczesne problemy religii. Ścieżka może być także uzupełnieniem wiedzy dla nauczycieli w zakresie problemów religijnych współczesnego społeczeństwa.

114


Współczesne problemy religii

P rzedmiot forma

zaliczenia


Acts of Religion: Oath, Prayer, Parable in contemporary Philosophy (E/27)


Islam and the West – between islamophobia and Western conversions to Islam (C/29)


Katolicka myśl i działalność społeczna (F/28) egzamin 3 pkt. 30 30

Miasto, przestrzeń, religia. Społeczno-religijne wymiary miejsca (C/25)




New religious phenomena in contemporary world: Invented Religions (I/85)


Psycholog, lekarz, kapłan (D/25) Religia i nauka (E/23) egzamin 3 pkt. 30 30

Religion and Migration: migrating believers,

migrating religions (D/31)


Religijność współczesna (C/05 ) egzamin 5 pkt. 30 30 60

Teologiczny zwrot postmodernizmu (E/09) zaliczenie 2 pkt. 30 30 The narration of possession 2; Confession

(E/31)


Warsztaty dokumentacji audiowizualnej dla

potrzeb religioznawczych badań naukowych

(I/11a, I/11)

zaliczenie 10

pkt.

120 120

Razem: 48

pkt.

30 480 510

Documents

RELIGIOZNAWSTWO · „historia religii”; „fenomenologia religii”; „socjologia religii”; „psychologia religii”; „filozofia religii”; „historia chrzeŚcijaŃstwa”)