ΠΡΟΛΟΓΟΣ 13

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

O Ανασηκωμένος Άνθρωπος (Homo Erectus) ήταν ένα αγελαίο ζώο που του άρεσε πολύ η συντροφιά. Όταν μετά από εκατομμύρια χρόνια ο Άνθρωπος ο Σοφός (Homo Sapiens) κληρονόμησε την ιδιότητα αυτή στα γονίδιά του, εμείς οι νεότεροι τη χαρακτηρίσαμε απλά και επιπόλαια ως ένστικτο αναπαραγω-γής.

Στην πραγματικότητα, η τάση αυτή για ερωτικό αγκάλιασμα δεν υπηρετού-σε αποκλειστικά την αναπαραγωγή, αλλά αποτελούσε μέσα στο σκληρό περι-βάλλον της επιβίωσής του τη μοναδική πηγή ευτυχίας που είχε με το να ακου-μπά, να χαϊδεύει και να ζευγαρώνει με το ταίρι του. Αυτό μας διδάσκουν οι πρώτες ανθρώπινες κοινωνίες, όπου τα αρσενικά ανήκαν σε όλα τα θηλυκά και όλα τα θηλυκά σε όλα τα αρσενικά. Οι άντρες αυτής της πολυγαμικής κοινω-νίας πίστευαν ότι η γυναίκα ήταν κάτι το ιερό, γιατί αυτή και μόνο αυτή μπο-ρούσε να νικήσει το θάνατο φέρνοντας καινούρια ζωή στον κόσμο. Ήταν η εποχή της ισότητας των φύλων, όπου βασίλευε η Μητριαρχία.

Ο θάνατος ήταν για τους μακρινούς μας προγόνους κάτι το συγκλονιστικό. Όταν έβλεπαν στα όνειρά τους να ζωντανεύουν ξαφνικά οι χθεσινοί πεθαμέ-νοι, άρχισαν να πιστεύουν στα πνεύματα, στους καλούς θεούς και στους δαί-μονες. Τους έδωσαν ονόματα φαινομένων της φύσεως, δηλαδή ό,τι δεν κατα-λάβαιναν, αλλά σέβονταν και φοβόντουσαν.

Κάπως έτσι πρέπει να ξεκίνησε στην ανθρώπινη ψυχή το θρησκευτικό συ-ναίσθημα.

Όταν πολύ αργότερα, με την επινόηση της γεωργίας, της κτηνοτροφίας και την ανακάλυψη του τροχού, μεταβάλλεται ο άντρας-κυνηγός σε στάσιμο βο-σκό, παρατηρεί προσεκτικά τα ζώα του κοπαδιού του και αρχίζει να διαισθά-νεται ότι το ερωτικό αγκάλιασμα παράλληλα με την ηδονή έχει και κάποια σχέση με την εγκυμοσύνη. Η διαίσθηση αυτή τον κάνει υπερόπτη. Η Μητρι-αρχία αρχίζει να υποχωρεί και να γεννιέται ο Πατριάρχης-αφέντης που ανα-καλύπτει ότι με τη δύναμη του αντρισμού του μπορεί να «κάνει μητέρες» πε-ρισσότερες γυναίκες.

Οι πρώτοι πολιτισμοί αποτελούσαν τον παράδεισο των θρησκειών. Όλοι

hgynaika002s016.indd 13 8/28/12 10:36:10 AM

14 Η ΓΥΝΑΙΚΑ, ΟΙ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ ΚΑΙ ΤΟ SEX

θυσίαζαν σε κάποιο θεό για να τους προστατεύει από τους κακούς δαίμονες, έδιναν δώρα στους πεθαμένους για να τους κρατήσουν μακριά από τα όνειρά τους και αγκάλιαζαν το σαγηνευτικό Sex.

Οι πιο σοφοί, οι Ασιάτες, πάντρεψαν το Sex με τη θρησκεία και οι πιο αφε-λείς, οι Χριστιανοί, εξυμνούσαν το πνεύμα και τη μελλοντική ζωή απαγορεύο-ντας στην τωρινή κατάσταση να ικανοποιεί η σάρκα τις ανάγκες της. Το ότι επέζησαν μέχρι σήμερα υβριδικές θρησκείες, όπως ο Μωαμεθανισμός και ο Χριστιανισμός, δεν οφείλεται βέβαια στην ανωτερότητα των φιλοσοφιών τους, αλλά κυρίως στο γεγονός ότι το Λόγο τον επέβαλλε το σπαθί.

Στις πολλές χιλιετίες που πέρασαν μέχρι σήμερα, η γυναίκα προσπάθησε να αμυνθεί απέναντι στις καταπιεστικές απαιτήσεις του Πατριάρχη άντρα. Έτσι, στα πολλά πισωγυρίσματα των απαιτήσεων των διαφόρων πολιτισμών, η γυναί-κα μπόρεσε να λάμψει ως ιερά πόρνη στους ναούς της Ischtar στη Βαβυλώνα, ως βασίλισσα Φαραώ στην Αίγυπτο, ως πνευματώδης εταίρα στην αρχαία Ελλάδα, ως αυταρχική πατρικία στη Ρώμη και ως ταπεινή χριστιανή στις κατακόμβες.

Τη χειρότερη μοίρα τής επιφύλαξε ο Μεσαίωνας, όταν οι Άγιοι Πατέρες την εξομοίωσαν με την αμαρτωλή Εύα και ως εχθρό της χριστιανοσύνης την οδήγησαν στην πυρά αποκαλώντας τη μάγισσα.

Από την κόλαση της Ιεράς Εξέτασης την έσωσε η Μεταρρύθμιση του Λού-θηρου και ο αέρας της Αναγέννησης.

Στην εποχή του Ροκοκό ο αντρικός κόσμος τη μετέβαλε σε θεά του έρωτα και ο παρισινός όχλος της Βαστίλης σε θεά του αίματος.

Ο 20ός αιώνας πλημμυρίζει από γυναικείες κατακτήσεις. Στον αιώνα αυτό μπόρεσε η γυναίκα να αποκτήσει το δικαίωμα ψήφου, να σπουδάσει στα πα-νεπιστήμια ως ισότιμη με τους άντρες, να κατακτήσει αξιοκρατικά όλα σχεδόν τα αντρικά επαγγέλματα, ακόμα και τη βαθμίδα της πρωθυπουργίας, και, το σπουδαιότερο, με τη βοήθεια της επιστήμης για πρώτη φορά ύστερα από πέ-ντε χιλιάδες χρόνια, με απόλυτα δική της πρωτοβουλία, να διαχωρίσει την ηδο-νή από την εγκυμοσύνη.

Στον αιώνα αυτό οι γυναίκες κέρδισαν αμέτρητες μάχες, αλλά έχασαν την ουσία, που ήταν ο σεβασμός και η κατανόηση της αντρικής ψυχής.

Η σεξουαλική επανάσταση ξεκίνησε από την υποκριτική κοινωνία της Αμε-ρικής με τις υστερικές κραυγές των σουφραζετών, με τη δημιουργία της αυ-ταρχικής μαινάδας του Ντε Σαντ και την αναζωπύρωση της ομοφυλοφιλίας των γκέι κοινωνιών, και τελικά φόβισε τον άντρα.

Οι αλλοπρόσαλλες υπερβολές των φεμινιστικών κινημάτων αγνόησαν την ασιατική φιλοσοφία, που διδάσκει τη γυναίκα να σέβεται το ταίρι της για να μπορέσει να συμβιώσει ευτυχισμένα μαζί του, και απέρριψαν αλαζονικά όλες τις επιστημονικές κατακτήσεις για την ψυχολογία της αντρικής ψυχής.

hgynaika002s016.indd 14 8/28/12 10:36:10 AM

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 15

Στην ουσία, η σημερινή Δυτική γυναίκα εκδικείται υποσυνείδητα την αντρι-κή κυριαρχία χιλιετιών.

Το αποτέλεσμα που βιώνουμε σήμερα, στις λεγόμενες προηγμένες κοινω-νίες, είναι ένας φοβισμένος άντρας που δεν θέλει να παντρευτεί, που χωρίζει συχνά και που καταφεύγει όλο και πιο συχνά στην τηλεοπτική πορνογραφία ή στις, χωρίς δεσμεύσεις, επαφές με κολ γκερλ.

Το ερώτημα που πλανιέται επίμονα σήμερα είναι: θα μπορέσει κάποτε να κοπάσει η πλημμυρίδα των φεμινιστικών απαιτήσεων για κυριαρχία επάνω στον άντρα και θα μπορούσαν οι γυναίκες του δυτικού κόσμου να διδαχτούν κάτι από τη φιλοσοφία της Ανατολής για μια ειρηνική και ευτυχισμένη συμ-βίωση των δύο φύλων;

Όπως γίνεται πάντοτε, οι σημερινές απορίες θα βρουν την απάντησή τους στο μέλλον.

Κηφισιά, Νοέμβριος 2011

hgynaika002s016.indd 15 8/28/12 10:36:10 AM

hgynaika002s016.indd 16 8/28/12 10:36:10 AM

ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ 17

ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Σαν παραμύθι 19Οι πρώτες ανθρώπινες ιδιότητες 22Έρωτας πρόσωπο με πρόσωπο – Η ανύψωση του θηλυκού 28Οι δεσμώτες της ζωής – Τα ένστικτα 32Οι θεματοφύλακες της ζωής – Τα ταμπού 36Η ουσία της ζωής – Η θρησκεία 41Το αρσενικό και το θηλυκό – Η συνείδηση 49Ήταν ποτέ το θηλυκό κυρίαρχο; – Η μητριαρχία 59Η συμβίωση σε δύο – Ο γάμος 64Η έκφραση της συνείδησης – Η τέχνη 67Επίλογος 72Βιβλιογραφία 73

hgynaika017s090.indd 17 8/31/12 8:50:43 AM

hgynaika017s090.indd 18 8/31/12 8:50:43 AM

ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ 19

Σαν παραμύθι

Ο Homo Sapiens (Άνθρωπος ο Σοφός) είχε ένα τεράστιο πλεονέκτημα, την πε­ριέργειά του. Την ιδιότητα αυτή –σε μεγαλύτερο βαθμό βέβαια– πρέπει να του την κληρονόμησε ο Homo Erectus (Ανασηκωμένος Άνθρωπος) όταν στο πέρα­σμα ατελείωτων αιώνων τού έδωσε τα διαπιστευτήριά του. Έκπληκτος ο άν­θρωπος μέσα σε ένα ακατανόητο και εχθρικό περιβάλλον, κι ενώ κατέβαλλε επίμονες προσπάθειες να επιβιώσει, άρχισε να παρατηρεί, να καταγράφει και να διερωτάται. Στο «ανθρώπινο» πλέον μυαλό του άρχισαν να δημιουργούνται οι πυρήνες των σκέψεων που αργότερα διαμορφώθηκαν σε ερωτήματα και εξα­κολουθούν ακόμα και μέχρι σήμερα να παραμένουν αναπάντητα: «Γιατί ζω; Γιατί πεθαίνω; Από πού έρχομαι και πού πηγαίνω;»

Όλες οι θρησκείες, άλλες πιο πειστικά και άλλες λιγότερο, προσπάθησαν να δώσουν μια εξήγηση για τη δημιουργία του κόσμου και της ζωής. Η χρι­στιανική θρησκεία όμως τις ξεπέρασε όλες. Όχι μόνο έδωσε ένα ακριβές χρο­νοδιάγραμμα της Δημιουργίας αλλά προσδιόρισε και την ακριβή ημερομηνία. Μέσα σε έξι δημιουργικές ημέρες που καλύπτουν μια περίοδο 13,5 δισεκατομ­μυρίων ετών από τη Δημιουργία του σύμπαντος μέχρι την εγκατάσταση του Αδάμ (Χωματένιος) στον Κήπο της Εδέμ, ο χριστιανικός Θεός έφτιαξε όλες τις υλικές δημιουργίες και όλα τα ζωντανά πλάσματα του πλανήτη. Αυτό συνέβη στις εννέα το πρωί στις 23 Σεπτεμβρίου του 4004 π.Χ. Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει καμιά σχετική αναφορά στη Βίβλο, δύο λόγιοι του 17ου αιώνα, ο John Uscher, αρχιεπίσκοπος του Άρμαγκ, και ο John Lightfoot, καθηγητής του Πα­νεπιστημίου του Καίμπριτζ, μετά από πολυετείς μελέτες και υπολογισμούς πά­νω στις αναφορές της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης καθόρισαν αυτή την ημερομηνία.1

Η ακριβής τοποθέτηση της Δημιουργίας μέσα στο χρόνο ικανοποιούσε τους περισσότερους και τους γέμισε με αυτοπεποίθηση. Αρκετοί όμως που είχαν αμφιβολίες άρχισαν να διερωτώνται και να ψάχνουν.

Ο πρώτος που τόλμησε δεν ήταν ο Δαρβίνος, αλλά ένας φιλόσοφος, ο Immanuel Kant, που στο σύγγραμμά του Anthropologie παρατηρεί ότι η εξέλι­ξη των ζωικών ειδών βρίσκεται σε συνεχή πορεία μέχρι την εμφάνιση του αν­

hgynaika017s090.indd 19 8/31/12 8:50:44 AM

20 Η ΓΥΝΑΙΚΑ, ΟΙ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ ΚΑΙ ΤΟ SEX

θρώπου. Εξήντα χρόνια αργότερα ένας άλλος φιλόσοφος, ο Arthur Schopenhauer, στο Parerga und Paralipomena, υποστηρίζει με σθένος την ίδια άποψη.

Παρ’ όλα αυτά, όσοι είχαν αμφιβολίες έπρεπε να περιμένουν σχεδόν δύο αιώνες πριν αποκτήσουν λόγο.

Αυτό συνέβη το 1859, όταν ο Charles Darwin, μετά από παρατηρήσεις που έκανε ταξιδεύοντας σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο, δημοσίευσε την Καταγωγή των ειδών μέσω της φυσικής επιλογής2, σύμφωνα με την οποία τα ζωικά είδη ήταν αποτέλεσμα της εξέλιξης κάποιων κατώτερων μορφών ζωής.

Η δαρβινική θεωρία βασίζεται στην ιδέα ότι ο έμβιος κόσμος μεταβάλλε­ται βαθμιαία και ότι όλοι οι οργανισμοί έχουν κοινούς προγόνους.

Σε κάθε βιολογικό είδος μερικά άτομα αφήνουν περισσότερους απογόνους σε σύγκριση με τα υπόλοιπα, και έτσι τα κληρονομούμενα χαρακτηριστικά των επιτυχημένων ατόμων γίνονται περισσότερα, στην επόμενη γενεά.

Σε έναν αγώνα που διαδραματίζεται μεταξύ των ατόμων κάθε είδους και μεταξύ των ειδών επιβιώνουν εκείνα τα άτομα που είναι καλύτερα προσαρμο­σμένα στο εκάστοτε φυσικό περιβάλλον. Η επιβίωση των «καλύτερα προσαρ­μοσμένων» αποτελεί το μηχανισμό της φυσικής επιλογής, με τον οποίο σταδια­κά και σε βάθος χρόνου δημιουργούνται καινούρια είδη. Με τις σημερινές μας γνώσεις, θα λέγαμε ότι η φυσική επιλογή είναι η μη τυχαία, επιλεκτική αναπα­

ραγωγή των γονιδίων. Κάνοντας τεράστια άλματα μέσα στο

χρόνο θα μπορούσαμε να φανταστούμε ότι η αμοιβάδα πρέπει να κολυμπούσε ατελείω­τους αιώνες στη θάλασσα πριν τολμήσει να ξαπλωθεί στην αμμουδιά σαν αμφίβιο και τα ερπετά θα έπρεπε να σέρνονται για άλλους τόσους αιώνες στη χαμηλή βλάστηση μέχρι να υψωθούν στα δέντρα για να μπορούν να πηδούν ανάμεσα στα κλαδιά τους οι πίθη­κοι.

Στην αρχή ο Δαρβίνος (εικόνα 1) ασχολή­θηκε μόνο με τα ζώα και τα φυτά. Το μεγά­λο σοκ ήρθε μερικά χρόνια αργότερα, το 1871, όταν δημοσίευσε την Καταγωγή του αν-θρώπου και τη σεξουαλική επιλογή3. Με τη μελέ­τη αυτή ο Δαρβίνος υποστήριξε ότι η κατα­γωγή του ανθρώπου προέρχεται από μια κα­τώτερη ζωική μορφή που δεν μπορούσε να είναι άλλη από τον πίθηκο. Η έκπληξη αλ­

Εικόνα 1. Κάρολος Δαρβίνος (1809-1892). Από άσημος φυσιοδίφης αναδείχθηκε στον μεγαλύτερο βιολόγο

της Ιστορίας.

hgynaika017s090.indd 20 8/31/12 8:50:44 AM

ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ 21

λά περισσότερο η αποστροφή ήταν τεράστια. Από τον πίθηκο; Ποιον πίθηκο, τον χιμπατζή, τον γορίλα, τον ουραγκοτάγκο ή τον γίββωνα;

Παρά το γεγονός ότι ο χιμπατζής και ο άνθρωπος έχουν κοινό το 95,5% της εξελικτικής τους πορείας, οι περισσότεροι διανοητές και ηθικολόγοι θεω­ρούν τον χιμπατζή μια δύσμορφη και άσχετη παραδοξότητα, ενώ τους εαυ­τούς μας τους θεωρούν ως μέσα προσέγγισης του Θεού.

Είναι πράγματι περίεργο μια θεωρία όπως η εξελικτική του Δαρβίνου –με άπειρες αποδείξεις από τις παρεμφερείς επιστήμες και με λογικές απαντήσεις ακόμα και στις παιδικές απορίες εάν έχει νόημα η ζωή, γιατί υπάρχουμε και τι είναι οι άνθρωποι– να τίθεται σε αμφιβολία και σε αντιπαράθεση.

Οι Αμερικανοί δυσκολεύτηκαν από την αρχή να δεχθούν τη θεωρία του Δαρ­βίνου για την εξέλιξη των ειδών. Ειδικά όμως μετά το τέλος του Πρώτου Πα­γκοσμίου πολέμου, όταν οι περισσότεροι στράφηκαν στη θρησκευτική πίστη για να βρουν παρηγοριά, η Βίβλος έγινε το πλέον αξιόπιστο βιβλίο ιστορίας. Η πίεση της κοινής γνώμης, με την αμέριστη συμπαράσταση τρομοκρατικών οργανώσεων, όπως η Κου Κλουξ Κλαν, ανάγκασε πολλά εκπαιδευτικά συμβού­λια να απαγορεύσουν τη διδαχή του Δαρβίνου στα σχολεία. Το αποκορύφωμα της λαϊκής οργής για την επιστημονική εκδοχή της γένεσης του ανθρώπου απε­τέλεσε η λεγόμενη «δίκη του πιθήκου», το 1925 στο Τενεσί, όπου καταδικάστη­κε ο «αιρετικός» δάσκαλος Τζον Σκόουπς. Και όμως οι ΗΠΑ, παρά τον περι­στασιακό μεσσιανισμό των ηγετών τους, ουδέποτε υπήρξαν μια θεοκρατική κοινωνία.

Ένα τέτοιο παράδειγμα ηγέτη αποτελεί ο Πρόεδρος Μπους, που προσπά­θησε να επιβάλει ως αντίβαρο στον Δαρβίνο τον «ευφυή σχεδιασμό», μια νεο­συντηρητική θεωρητική κατασκευή όπου το ευφυές ον –ο Θεός– δημιούργησε όλα τα όντα από την αρχή όπως είναι σήμερα.

Το ωραίο είναι ότι σε μια δημοσκόπηση του Ινστιτούτου Γκάλοπ, τον Οκτώ­βριο του 2006, το 44% των ερωτηθέντων συμφωνεί ότι ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο με τη σημερινή του μορφή, ακριβώς όπως περιγράφεται στη Βίβλο, και το 36% συμφωνεί με την άποψη ότι οι άνθρωποι προέκυψαν μεν από κα­τώτερες μορφές ζωής μέσα σε μια διαδικασία εκατομμυρίων ετών που όμως καθοδηγήθηκε από τον «ευφυή σχεδιασμό». Μόνο ένα 14% είπε ότι ο άνθρω­πος εξελίχθηκε από άλλες μορφές ζωής και ο «Θεός δεν έπαιξε κανένα ρό­λο»4.

Το τραγικό είναι ότι τα ποσοστά αυτά δεν διαφοροποιούνται και πολύ στις μετέπειτα συνεχείς δημοσκοπήσεις του Γκάλοπ. Πρόκειται για θλιβερή διαπί­στωση για το πολιτισμικό επίπεδο των ΗΠΑ, τόσο θλιβερή όσο και η δήλωση του ρεπουμπλικάνου Ευαγγελιστή Πατ Ρόμπερτσον, που, απευθυνόμενος στους πολίτες του Ντόβερ οι οποίοι ψήφισαν υπέρ της διδασκα λίας του Δαρβίνου

hgynaika017s090.indd 21 8/31/12 8:50:44 AM

22 Η ΓΥΝΑΙΚΑ, ΟΙ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ ΚΑΙ ΤΟ SEX

στα σχολεία είπε: «Αν εκδηλωθεί κάποια καταστροφή στην περιοχή σας, μην απευθυνθείτε στον Θεό αλλά στον Κάρολο Δαρβίνο. Ίσως εκείνος σας βοηθή­σει»5.

Τελικά διερωτάται κανείς. Πρόκειται για μαζική αυθυποβολή; Για πολιτι­κό παιχνίδι ή για έλλειμμα μορφωτικής παιδείας στις ΗΠΑ;

Και η «σεξουαλική επιλογή»; Αυτό ήταν μια καινούρια έννοια που υποστή­ριζε ότι σε πολλά είδη ζώων –και γιατί όχι στον άνθρωπο– τα θηλυκά προτι­μούν τα αρσενικά με τα περισσότερα σωματικά «στολίδια», όπως οι κυρίες των ιπποτικών χρόνων έλκονταν ακατανίκητα από την εμφάνιση του νικητή.

Οι διαπιστώσεις του Δαρβίνου ήταν το αποτέλεσμα πολυετών παρατηρή­σεων που έκανε σε παρθένα ακόμα μέρη της γης ταξιδεύοντας με το πλοίο «Beagle», χωρίς ωστόσο αυτές να μπορούν, με τις τότε επιστημονικές γνώσεις, να δώσουν απαντήσεις.

Το έργο αυτό το ανέλαβαν από τότε στρατιές παλαιοντολόγων­ανθρωπολόγων, βιολόγων και γενετιστών.

Οι πρώτες ανθρώπινες ιδιότητες

Όλα άρχισαν όταν μέσα στην ομίχλη της προϊστορίας φάνηκε το περίγραμμα ενός πιθήκου που προσπαθούσε να ανασηκωθεί και να σταθεί στα δυο του πό­δια. Ύστερα από προσπάθειες αιώνων φαίνεται ότι το πέτυχε και έτσι πριν από 15 εκατομμύρια χρόνια άρχισε η περιπέτεια του πιθήκου που του δόθη­κε το όνομα Homo Erectus.

Όταν ο Ανασηκωμένος Πίθηκος στάθηκε καλά στα πόδια του, συνειδητο­ποίησε ότι τα ελεύθερα χέρια του αποτελούν δύο θαυμάσια εργαλεία. Με αυ­τά άρχισε να πετάει πέτρες –το πρώτο όπλο μακριάς βολής– και να επιβάλλε­ται στο περιβάλλον του. Τα περίφημα σφαιροειδή των παλαιοντολόγων, δηλα­δή κατάλληλα επεξεργασμένες πέτρες, βρέθηκαν στην Αφρική σε μεγάλες πο­σότητες κοντά στα συντετριμμένα κρανία ζώων.

Αυτό του δίνει τεράστια αυτοπεποίθηση. Αρχίζει να διασκεδάζει με τον τρό­μο που προκαλεί γύρω του. Ό,τι δεν του αρέσει το σκοτώνει και το τρώει. Το ίδιο κάνει και με τους ομοίους του. Ο απαισιόδοξος κριτικός τέχνης Hooton υποστήριζε ότι 900 γραμμάρια εγκεφαλικής μάζας είναι αρκετά για την αν­θρώπινη συμπεριφορά, ό,τι υπάρχει περισσότερο σκοτώνει τον Κάιν.6 Πρόκει­ται για μια υπερβολική οπωσδήποτε τοποθέτηση αλλά με κόκκους αλήθειας για τα δεδομένα εκείνης της εποχής. Κάποια στιγμή, δεν ξέρουμε πότε, σκέ­

hgynaika017s090.indd 22 8/31/12 8:50:44 AM

ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ 23

φτηκε ότι χρειάζεται και κάποιο όπλο για άμυνα όταν ο αντίπαλος τον πλη­σιάζει. Χρησιμοποιώντας ό,τι του πρόσφερε η φύση από πέτρα, ξύλο ή οστά ζώων «εφηύρε» το ρόπαλο. Με τέτοιο πλούσιο οπλοστάσιο γίνηκε σύντομα ο εκπορθητής της φύσης.

Η ανθρώπινη ιδιότητα αρχίζει με την ομιλία, ο Πολιτισμός με τη γεωγρα­φία και η Τέχνη με τη φωτιά. Τη φωτιά δεν την ανακάλυψε ο άνθρωπος, όπως π.χ. τον τροχό, του την πρόσφερε η ίδια η φύση με τους κεραυνούς στα δέ­ντρα και με την τριβή των λίθων μεταξύ τους. Ο άνθρωπος είχε τη σωτήρια έμπνευση να τη διατηρήσει και να την εκμεταλλευτεί. Έτσι γίνηκε ο Αυστρα­λο­άνθρωπος, ο Προμηθέας όπως επιτυχημένα τον ονόμασαν οι ανθρωπολό­γοι.

Η φωτιά βελτίωσε αφάνταστα τη ζωή του. Ήταν αυτή που διέλυσε τα δαι­μονικά σκοτάδια της νύχτας και κράταγε τα αρπακτικά ζώα μακριά, δίνοντάς του την ευκαιρία να χαλαρώνει και να ξεκουράζεται χωρίς να είναι υποχρεω­μένος να βρίσκεται σε συνεχή εγρήγορση.

Έκανε το κρέας του κυνηγιού πιο νόστιμο και όταν αργότερα, με την εξέ­λιξη της γεωργίας, είχε τα δημητριακά, αυτά γινόντουσαν με το μαγείρεμα εύ­πεπτα. Τον βοήθησε να σκληραίνει εργαλεία, να ψήνει πήλινα δοχεία και πο­λύ αργότερα να λιώνει μέταλλα.

Ήταν τέτοιος ο θαυμασμός του για τη φωτιά, ώστε της έδωσε θεϊκές δια­στάσεις που διατηρήθηκαν σαν μνήμες μέχρι την εποχή των Ρωμαίων, που τι­μωρούσαν με θάνατο την ιέρεια του ναού που άφηνε την αιώνια φωτιά να σβή­σει.7

Ήταν η εποχή που διαι­σθάνθηκε, ασυνείδητα βέβαια, ότι μέσα του υπάρχουν δύο ψυ­χές, η ζωική και η ανθρώπινη, όπως μας λένε οι ψυχαναλυ­τές.

Φαίνεται ότι ακόμα και σή­μερα δεν έχουμε απελευθερω­θεί από το τρομερό και συγκλο­νιστικό αγκάλιασμα των εγκε­φάλων.

Ο τριαδικός εγκέφαλος του Homo Erectus αποτελείτο, όπως και ο δικός μας, από τρία εξελικτικά μέρη (εικόνα 2). Στο Ε­σύμπλεγμα (Ερπετικό) που

Εικόνα 2. Μια απλή σχηματική παράσταση του Ερπετικού συμπλέγματος, του Επιχειλίου συστήματος

και του Νεοχιτωνίου στον ανθρώπινο εγκέφαλο.8

hgynaika017s090.indd 23 8/31/12 8:50:44 AM

24 Η ΓΥΝΑΙΚΑ, ΟΙ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ ΚΑΙ ΤΟ SEX

κληρονόμησε από τα ερπετά είχε προστεθεί το Επιχείλιο σύστημα, ενώ άρχι­ζε να εξελίσσεται με γρήγορους ρυθμούς το Νεοχιτώνιο.8

Ο Mac Lean9 έδειξε ότι το Ε­σύμπλεγμα παίζει σημαντικό ρόλο στην επι­θετική συμπεριφορά, στην τελετουργική πράξη και στην εγκαθίδρυση κοινω­νικών ιεραρχιών. Το Επιχείλιο σύστημα, με τη δημιουργία των ορμονών, ανέ­πτυξε το συναίσθημα, την αλτρουιστική συμπεριφορά, τις γενετικές και σεξουα­λικές λειτουργίες. Όταν όμως άρχισε να εξελίσσεται το Νεοχιτώνιο, φάνηκαν, για πρώτη φορά, οι ανθρώπινες ιδιότητες, η βούληση, η ηθική και η αφηρη­μένη σκέψη.

Θα ήταν μεγάλη αφέλεια να πιστέψουμε ότι αυτά τα εγκεφαλικά μέρη που κληρονομήσαμε από τους προγόνους μας δεν λειτουργούν πλέον και ότι ως άν­θρωποι ό,τι κάνουμε, σκεφτόμαστε και αισθανόμαστε υπαγορεύεται από το Νεοχιτώνιο. Στην πραγματικότητα, όπως το Νεοχιτώνιο επηρεάζεται από το Ερπετικό σύστημα, έτσι και τα ζώα που δεν είναι καν πρωτεύοντα, όταν συμ­βαίνει το αντίθετο, παρουσιάζουν αναλαμπές αναλυτικών ικανοτήτων.

Ο Sigmund Freud αναγνώρισε σωστά την επίδραση των παλαιών εγκεφά­λων και έδειξε ότι πολλές ανθρώπινες ενέργειες προέρχονται από το ασυνεί­δητο και το υποσυνείδητο. Επειδή όταν είμαστε ξύπνιοι κυριαρχεί το Νεοχι­τώνιο, το ασυνείδητο –η παλιά μας μνήμη– βρίσκει διέξοδο στα όνειρά μας, που γεμίζουν με τους δράκους της Εδέμ.8

Σε μια πρώτη προσέγγιση, φαίνεται ότι τις τελετουργικές και ιεραρχικές πλευρές της ζωής, που επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από το Ε­σύμπλεγμα, τις μοιραζόμαστε με τους φιδίσιους προγόνους μας. Οι αλτρουιστικές, συγκι­νησιακές και θρησκευτικές πλευρές της ζωής υπαγορεύονται από το Επιχείλιο σύστημα και τις μοιραζόμαστε με τα μη πρωτεύοντα θηλαστικά. Μια στοιχειώ­δη λογική, ως λειτουργία του Νεοχιτωνίου, τη μοιραζόμαστε με τα ανώτερα θηλαστικά, ενώ τη βούληση, τις ηθικές αξίες και την αφηρημένη σκέψη τα μοι­ραζόμαστε μόνο με τους συνανθρώπους μας. To Sex, μια ιδιαίτερα πολύπλο­κη δραστηριότητα των θηλαστικών και των ανθρώπων, ελέγχεται ταυτόχρονα και από τα τρία συνθετικά του τριαδικού εγκεφάλου.8

Ο Σωκράτης, στον πλατωνικό διάλογο Φαίδρος, παρομοιάζει την ανθρώπι­νη ψυχή με ένα μαύρο και ένα άσπρο άλογο που σύρουν σε διαφορετικές κα­τευθύνεις ένα άρμα που με δυσκολία το κρατάει στην ίσια πορεία ο οδηγός του. Είχε διαισθανθεί άραγε ο Σωκράτης ότι τα δύο άλογα αντιπροσωπεύουν το Ερπετικό και το Επιχείλιο σύστημα και ο οδηγός είναι το Νεοχιτώνιο;

Εντέλει, τι ήταν αυτό που μετέβαλε κάποια μορφή πιθήκου σε άνθρωπο; Στο ερώτημα αυτό δεν έχει δοθεί μέχρι σήμερα καμιά πειστική απάντηση. Η σύγχρονη άποψη είναι ότι η διαδικασία ξεκίνησε πριν από 15 εκατομμύ­ρια χρόνια, όταν μια ομάδα πιθήκων παρουσίασε μια τριπλή απόκλιση στο

hgynaika017s090.indd 24 8/31/12 8:50:44 AM