1

تبحم:ِؿ اضیف

تبحم:ِؿ اضیف 2

3

تبحم:ِؿ اضیف

رضوری::لیصفت

تبحم:ِؿ اضیف : وظع:

ہیلعہللتمحارتخ:اصبح:رضحت:ومالان:اشہ:میکح:دمحم:اعرػ:ابہلل::دجمد:زامہن::: : واظع:

ء1993:دربمس:::مکیھ:اطمقب:1414 ااثلین:یامجد:16: اترخی:وظع::

وشکر:جنگ،::ہلگنب:دشی:اجہعم:ادمادہی،: اقمؾ:::::

ازِ:تعیب:رضحت:واال)دمہلظ اصبحرضحت:دیس:رشعت:لیمج:ریم: : رمبت:::: (ہیلعہللتمحہفیلخ:ُمج

ء2۲15رفوری:1۲اطمقب: ھ1436رعیب:ااثلین: 2۲ : ااشتع اترخی

رکایچ،2البک::نشلگ:اابقؽ،:،:اخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف،رشن:و:ااشتعہبعش: : زریِ:اامتہؾ

92.316.7771051+ اور92.21.34972080+راہطب::11182وپٹس:سکب::

khanqah.ashrafia@gmail.comای:لیم:

ؿ،رکایچ،:اپاتسک2بتک:اخہن:رہظمی،نشلگ:اابقؽ،:::البک: : انرش

اقرنیئ:ونیبحم:ےس:سگارش

:زریِ:ناراین:ا خ:ا برو:واع مج:اعرػ:ابہلل:رضحت:ا سس:ومالان:اشہ:میکح:دمحم:ارتخ:ینپاخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف:رکایچ:ا

:یک:اشعئ:رکدہ:امتؾ:اتکوبں: اؿ:یک:رطػ:وسنمو:وہےن:یک:امضتن:داتی:ےہ۔اخاقنہ:ادمادہی:وک:اصبح:ونر:اہلل:رم سہٗ

:اہلل:ک ہی:یک:رطػ:وسنمو:رۃمح رضحت:واالیک:ارشہیف:یک:رحتریی:ااجزت:ےک:ریغب:اشعئ:وہےن:وایل:یسک:یھب:رحتری:

وہےن:یک:ذہم:داری:اخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف:یک:ںیہن۔

اس:ابت:یک:یتح:اولعس:وکشش:یک:اجیت:ےہ:ہک:ا خ:ا برو:واع مج:اعرػ:ابہلل:دجمد:زامہن:رضحت:ا سس:ومالان:اشہ:

ہلل:اس:ک ؾ:یک:ناراین:ادمحلیک:اتکوبں:یک:ابطتع:اور:رپوػ:رڈیگن:ایعمری:وہ۔:میکح:دمحم:ارتخ:اصبح:ونر:اہلل:رم سہٗ

رشن:و:ااشتع:ںیم:فلتخم:املعء:اور:امرہنی:دینی:ذجہب:اور:نگل:ےک:اسھت:اینپ::اخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف:ےک:ۂبعش:ےک:ےیل

:رکؾ:علطم:رفامںیئ:اتہک:ٓادنئہ: دخامت :ازراہ :وکیئ:یطلغ:رظن:ٓاےئ:وت :اس:ےک:ابووجد :دے:رےہ:ںیہ۔ رسااجنؾ

اجرہی:وہےکس۔:::قۂااشتع:ںیم:درتس:وہ:رک:ٓاپ:ےک:ےئل

رشن:و:ااشتع:انمظ:ۂبعش

اخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف

تبحم:ِؿ اضیف 4

ونعاانت

6 .................................................................................. ٓااغز رحػ

9 .............................................................................. ےہ؟ ایک اخاقنہ

1۲ .................................................................... ےہ؟ ایک داراولعلؾ ایلص

ور یف رغؼ احلص ک ذرک ّ

ن

11 ....................................................... ےہ وہان ال

13 ............................................................. رکاتم یک رظن یک واولں اہلل

14 ........................................................لیثمت بیجع کیا یک اہلل عم تبسن

16 ................................................... ےہ یک اعتٰیل اہلل رصػ ابداشتہ یقیقح

17 ................................................... ذعاو ک وکاتیہ ںیم وقحؼ ےک نیوادل

18 .......................................................................... وقحؼ ےک ںویویب

2۲ ............................................. واہعق ٓاومز قبس کیا ک راسین اذیا یک ولخمؼ

2۲ ........................ واہعق ازیگن ربعت ک ےکربص ک ہی اہلل رۃمح اطسبیم دیسیاب رضحت

21 .................................. ربص اشِؿ یک ک ہی اہلل رۃمح یاھتون االتم میکح رضحت

دجمد االتم میکح

ملتل

22 ................................. انفتیئ اشِؿ یک یاھتون رضحت ا

22 ................................. انفتیئ و ی وقت ک یوھپوپلر اصبح دبعاینغل اشہ رضحت

23 ................................ ی وقت اشِؿ یک ک ہی اہلل رۃمح یاھتون االتم میکح رضحت

24 ................. یوخربخش ےیل ےک ےسوعروتں رطػ یک وملس ک ہی اہلل یلص اعمل رسورِ

25 ....................... یوخربخش ےیل ےک ےسرمدوں رطػ یک وملس ک ہی اہلل وضحریلص

ےیل ےک انرفامونںِ 25 ........................................... تبحم ۂنایاتز و ربعت اقمؾ

26 ..................................................... ےہ ملظ نیدبرت انید ہن ورہث وک ونہبں

27 ................................................................... یفنم ذرکِ اور تبثم ذرکِ

27 ....................................................... ےہ وہات یوق دہایز ونر ک یفنم ذرکِ

اہلل ِاٰلا یلجت یک ِاَّلا یک ّلاّ

ن

28 ............................................. ےہ وموقػ رپ ت

28 ........................................... دلیل یک وہےن ابہلط ِاٰلا ےک اسفنہین وخااشہِت

29 ......................................................................... تفلک یک یدبرظن

29 ............................................................................ قح اشعِؼ اشِؿ

29 ........................................... تمکح یک میدقت یک ایہٰل راضےئ بلطِ رپ تنج

5

تبحم:ِؿ اضیف

3۲ ..................................... تمکح یک میدقت یک ااعتسذہ ےس قح انرایگضٔ رپ منہج

3۲ ........................................ ےقیرط ےک رکےن احلص ادش تبحم یک اعتٰیل اہلل

31 ............................................ رماہبق ک ااعنامت ےک اعتٰیل قح( 1 ربمن ہخسن

32 .......................................................... ازتلاؾ ک اہلل ذرک( 2ربمن ہخسن

33 ........................................................... ےہ انعف یھب ذلت ےب ذرک

33 .................................. اثمؽ بیجع کیا یک وہےن دیفم ےک ذلت ےب ذرک

34 ................................................... اامتہؾ ک اہلل الہ تبحصِ( 3ربمن ہخسن

35 ............................................ واہعق بیجع کیا ک تبحص ِؿ اضیف ےک اہلل الہ

35 ..................................................................... ٓاداو ےک ا خ تبحصِ

36 ............................................. وااعقت دو ےک تبحص ِؿ اضیف ےک واولں اہلل

ک انمت وخِؿ ِ 38 .................................................................... میظع ااعنؾ

ہی

ہی ےہ تبحم رعافن

ےہ تبحم اضیفن

ہی

ہی ےہ تبحم رعافن

ےہ تبحم اضیفن

اتھ آ ایگ وخد رطف یک ہک وموجن

ڑب

سا لح وہآ

آ ےئ آ رُت ںیم د ل رمق و وخر دیش ےنتک اجےن ہن

ا لم وہآ ج ب تبسن د ر د ںیم امہر ےآ ب و لگ

س

ی

ّ ج ل

ت

ںیم ج ب وہیئ د ل یک اخقل سمش و رمق

ا لم اھت ونر اک رمق و وخر دیش ےنتک اجےن ہن

س

رمی یتشک وک وطافونن ںیم یھب آ دیُم سا لح یھت

المط وخف رمے

اھت ںیم ت

ا لم آ رسآ اک آ ُن

س

)ارتخ(

تبحم:ِؿ اضیف 6

رحػ:ٓااغز

رمدشی:وومالیئ:اعرػ:ابہلل:رضحت:ومالان:اشہ:میکح:دمحم:ارتخ:اصبح:داتم:ربک مہت:

:یزی :امہ:ےک:ہلگنب:دشی:ےک:اةحو:وصخیص:یک:دوعت:رپ:رقتًابی:سگہتش:دنپرہ:اسؽ:ےس:اکی:ای

ےیل:رہ:اسؽ:ہلگنب:دشی:رشتفی:ےل:اجےت:ںیہ۔:اس:رعہص:ںیم:وج:میظع:ااشلؿ:ک ؾ:واہں:وہا:ےہ:

:زدنہ:وہا، :دوابرہ ا:ا قا با اہللہ الا اطا وہ:یسک:اعترػ:ک :اتحمج:ںیہن:وصخًاص:ہبعش:ستہیک:سفن:وگای

ا عا اہللہ اما ادا وا لا ا با نا ی

ا کا ر واہں:ےک:وخاص:ووعاؾ:سج:وااہلہن:ہکلب:دویاہن:وار:ادناز:ےس::۔ہہ ات

رضحت:واال:ےس:تبحم:رکےت:ںیہ:اس:ک :ادنازہ:ریغب:اشمدہہ:ےک:نکمم:ںیہن:۔نج:ولوگں:ےن:داھکی:

ےہ:ویہ:ھجمس:ےتکس:ںیہ:ہک:واہں:ےک:ولوگں:ےک:وجش:تبحم:ووار:یگتف:ک :ایک:اعمل:ےہ:اور:درالص:

ارث:اور:قاےئ:ابزتشگ:ےہ۔:رضحت:واال:وخدرسااپ:ہی:رضحت:رمدشی:یک:تبحم:وتقفش:ک :

؎ تبحم:ںیہ:سج:یک:ربتک:ےس:ڑبے:ڑبے:املعء:یک:داتسر:تلیضف:داتسر:تبحم:ںیم:مگ:وہیئگ:::

ک ر:زفل:تست:کشم:ااشفین:اام:اعاقشں

ے:ربٓاوہےئ:ںیچ:ہتسب:ادن

مت

ت

تحلصم:را

ء:دعب:امنز:اشعء:اجہعم:1993زری:رظن:وظع:اضیفؿ:تبحم:ہلگنب:دشی:ےک:رہش:وشکر:جنگ:ںیم:مکی:دربمس

ادمادہی:ےک:ااحہط:ںیم:وہا:اہجں:اکی:تہب:ڑبا:ڈنپاؽ:اگلای:ایگ:اھت:رقتًابی:دس:زہار:ک :عمجم:اھت:سج:

ںیم:وعاؾ:ےک:العوہ:املعء:رکاؾ:یک:یھب:ریثک:دعتاد:وموجدیھت۔

دس:ےجب:بش:ےک:رقبی:رضحت:واال:ک :ایبؿ:رشوع:وہا:سج:ںیم:قح:اعتٰیل:یک:تبحم:

س:ےک:احلص:رکےن:ےک:رطےقی:اور:اس:تبحم:ےک:وصحؽ:ںیم:وج:وماعن:ںیہ:ًالثم:ادش:اور:ا

وقحؼ:اولادلنی:ںیم:وکاتیہ:،ویبویں:ےک:وقحؼ:ںیم:وکاتیہ،:ولخمؼ:یک:اذیاراسین،:ونہبں:وک:ورہث:

ہن:دےنی:ک :ملظ:،دبرظنی:وہلمج:اعمیص:ورکنمات:ک :ذرک:اہنتی:وجش:ےک:اسھت:ایبؿ:رفامای:ہک:اؿ:

مل:ےک:اسھت:قح:اعتٰیل:یک:تبحم:ک :وخاو:دج انھ: نوؿ:ودویاہ ی:ےہ۔انرفاموینں:اور:اظم

: :اس:ےک:اسھت:دنی:رپ:ااقتستم:یک:رتبیغ:ےک:ےیل:زبراگؿ:دنی:ےک:وقتی اور

انفتیئ:وربص:واوولازعلیم:ےک:وااعقت:اہنتی:رتق:بلق:اور:درد:ےک:اسھت:ایبؿ:رفامےئ۔وظع:

:دنلب::ایک:اھت،الجؽ:وامجؽ:ک :نیسح:ازتماج:اھت:یھبک:اشؿ :ٓاواز :امتمت:اجات:اھت:اور الجؽ:ےس:رہچہ

7

تبحم:ِؿ اضیف

:عمجم:رپودجوےبوخدی: :وہاجیت:ںیھت۔ :یھبک:رتق:بلق:ےس:ٓاںیھکن:اابکشر وہاجیت:یھت:اور

اطری:یھت:اور:ارثک:ولگ:زارو:اطقر:رورےہ:ےھت:اشدی:اس:ےس:لبق:رضحت:واال:وک:اس: سر:وجش:

بیجع:احؽ:اھت:،دؽ:اہلل:یک:تبحم:ورخوش:ےس:ایبؿ:رفامےت:وہےئ:ارقح:ےن:ہن:داھکی:اھت:اس:وتق:

ووخػ:ںیم:یوو:رک:اینپ:انالیقئ:ورتمکی:ےک:ااسحس:ےس:رشاسمر:ےھت۔

وظع:ےک:دعب:تہب:ےس:اةحو:ےن:رفامشئ:یک:ہک:دلج:اس:وک:اشعئ:ایک:اجےئ:۔انچہچن:

اریاؿ:ےک:اکی:اعمل:ومالان:دبعاانلرص:اصبح:زدی:دجمہ:ےن:وج:یف:ااحلؽ:میقم:اخاقنہ:ںیہ:اس:وک::پیٹ:

::نیب:ےس: : : : : لقن:ایک:اور:ارقح:رامق:ارحلوػ:ےن:اس:یک:رتبیت:وضییبت::یک:اور:رضوری:وحاہل:اجت:

:ےئگ:اور:اس:ک :انؾ:

ے

وجتسی:ایک:ایگ:۔:قح:اعتٰیل:رشػ:وبقؽ:‘‘اضیفؿ:تبحم’’اوقلنیس:درج:رکدیئ

:امتؾ:اتم:ہملسم:ےک:ےیل:انعف: اطع:رفاموںی:اور:ایقتم:کت:ٓاےن:واےل:اسنیکل:رطقی:اور

اور:رضحت:رمدشی:داتم:ربک مہت:اور:انلق:ورمبت:وہلمج:اعمونین:ےک:ےیل:اتایقتم:انبوںی:

قہق:اجرہی:انبدںی۔:ٓانیم

:2۲ھمطااقب::1414ذی:دعقہ::7وظع:رضحت:واال:یک:رظناثین:ےک:دعب:ٓاج:ومرہخ::ۂوسمد

ء:ربوز:ہس:ہبنش:ابطتع:ےک:ےیل:دای:اجراہ:ےہ۔1994ارپلی

اِانَاکا ۡل ِمَنا َبا اقا ا ت بَانا ِم را تا الَساۡلِ ۡیعہ اان عا

ۡ ال

ہ ۡی

رمبت:

ےکی:ازدخاؾ:رضحت:ومالان:اشہ:میکح:دمحم:ارتخ:اصبح:داتم:ربک مہت

ؤؤؤؤ

تبحم:ِؿ اضیف 8

تبحم:ِؿ اضیف

دہ ہلِلِ ام اٰ ااْل ٰ لا وا سا وا

َٰٰا َاِذ م اِدِه ال با

نا َِٰ ی طا

دہ اص

ا باع ااَما

ذہ و َہ ٰطِن بِا ہلِل ِمنا الَشا فااا

ِج ی ِ ارَلای

ۡح ِم بِۡس ِح ٰمِن اہلِل ارَلا ۡیِ ارَلا

َاِذ ِ یۡنا وا ال ا ہلِلََبً َدہ حہ ا ااشا

ۤہۡو ن ما

ٰ1 ؕا

؎

الَام سا ِہ وا

لای اہللہ عاَٰا لہ اہلِل صا

و ہس قاالا را َا ِاِنَ وا

م ہٰکا ااّلَل َبا لہکا حہ ئا

ااس

َبا حہ کا وا َبہِ َّیہن اَاِذ م ا ال

ل ما عا ال وا

لَِغہِن ی ہباَا ی

م ہٰکا ااّلَل َبا حہ

ل عاکا اج َبا حہ

َا اَبا ِال ااحا

ِس نَافِٰ ِمن

ااہ آ وا ما

ِمنا ال اِردِ :ِ وا با

2ال

؎

:رمدش:ا خ:امہرے :ارباراقحل:اصبح:داتم:ربک مہت:نج:ےک::و :اشہ رضحت:ومالان

اگنہِ:زعت:لم::ُاتم:ںیم:وک:یھب:ںداعؤں:ےس:ٓاج:مہ:وسیج:نج:زبروگں:یک،ںیم:قہق:و:لیفط

:ھچک:ںیہن:ںیم:ک :قہق:ےہ:ورہن:یٹم:الغیم:تبسن:اور:اؿ:یک:امہرے:زبروگں:یک:ہیےہ،:ریہ

وہا:ےہ:ورہن:امہرا:رقتسم:اور::ضیف:ربتکِ:ہیہک::وک:انھجمس:اچےیہ:وہ:وت:یٹم:اُڑ:ریہرپ:وہا::ےہ۔:ارگ:یٹم

وک::ہینیوک،:دخامِت:د:و:ابینط:یاظرہ:ِت امتؾ:رتایق:ےہ:ذٰہلا:امہرے:زبروگں:ےن:اینپ:رمزک:وت:ےچین

:ہی ےن:ہشیمہ:اہلل:ک ہی:رۃمح:یاالتم:اھتون:ےہ۔:انچہچن:میکح:رطػ:وسنمو:ایک:اےنپ:زبروگں:یک

ربتک:ےہ::یک:اہلل:ک ہی:ادماد:اہلل:اصبح:رۃمح:بس:احیج:ہیےھت،::!:مہ:وت:ھچک:ںیہناھبیئہک::ایرفام

:؟ےہ:ایکاخاقنہ: رعش:ےہ:ہک:ایلص:کیا:یھب:اراھک:اھت۔:ٓاہ:رپ:ریمؔ رضحت:ےن:ٓاہ:اور:اانپ:صلخت:یھب

؎ رکات:وہں:ےلہپ:رضحت:ےک:رعش:وک:شیپ:نکیل

165:البقره ؎1 ایم سعید جای،باب من ابواب جامع الدَواة ،187 /2 :جامع الرتمذی ؎2

9

تبحم:ِؿ اضیف

ؔ ٓاہ ںایم یھت یاہمتر ایک تقیقح

ےھت رکؾ: و: فطل: ےک: ادماد: بس: ہی

رطػ::اور:رمدش:یک:اےنپ:ا خیک:اور:اسرے:امکالت::تافینصت:یاسر:اانت:ڑبا:العہم:و:اعمل:اینپ:ٓاج

ےک::دؿ:اڈنا:رمیغ:۔:ارگ:اسیکےہ،:فلکت:ںیہن:حیحص ابلکل:ہی تبسن:رکراہ:ےہ:اور:درتقیقح

اجؿ:ٓااجےئ،:ہچب:لکن:ٓاےئ:وت:اس:ہچب:وک:اانپ:ووجد::لسلست:ےک:اسھت:رےہ:اور:اس:ںیم:رپوں:ںیم

ااقمحہن:ا ساؾ:امکؽ:انھجمس: اانپ:ذایت:،ونممؿ:رانہ:اچےیہ:،انھجمس:اچےیہ:رمیغ:رحارِت:رتتیب:ونممِؿ

ےس:اور::خیہک:نج:ولوگں:وک:اشم:رفامےت:ںیہ:اہلل:ک ہی:رۃمح:یاالتم:اھتون:میکح:ےیل:وہاگ۔:ایس

وہا:اوہنں:ےن:لسلست:ےک:اسھت:تبحص::ںیہن:ربتک:اور:قلعت:رمدش:ےک:ابووجد:ضیف:رک:اہلل:یکذ

دؿ:کت:اس::اسیک:،ےک:اسھت:رانہ:اچےیہ:دؿ:کت:اڈنوں:وک:رمیغ:اسیک:۔:ےسیجیک:ںیہن:اایتخر

وک::دؿ:ےک:اجبےئ:دس:ابرہ:دؿ:اڈنے:وک:راھک،:رھپ:رمیغ:ارگ:اسیک:نکیل:اچےیہ:ینچنہپ:رگیم:یک

:روح:اور:ایح:ایاڈنے:وک:اٹہد ای ایاگھبد :اس:اڈنے:وک:اجؿ:اور : رطح:۔:ایسےلم:یگ:ںیہن:توت

اور:تبسن:عم:اہلل::تایح:امیینرےتہ،:اؿ:ےک:ادنر:ا:وج:ولگ:لسلسم:ںیہن:تبحص:ںیم:یکالہ::اہلل:

ےہ۔:ضعب:وتق:الہ:اہلل:اور:الہ:اہلل:ےک:الغؾ:و::لم:اجیت:الختف:یھب:اچےہ:یھبک:،وہیت:ںیہن:ادیپ

:احلظ:ےس:ںیہک:یئاقمؾ:و:رغجاایف:ای ںیہ:ےتیرپ:الختف:دے:د:اُدیم:یک:لیمکت:یک:دنئہٓا اخدؾ:یھبک

الختف::ک :ہبلغ:ےہ:ذٰہلا:وہ:لبق:لیمکت:وںریپ:ہک:دبیتع:ںیہ:ےتھکیےہ۔:د:رضورت:وہیت:دشدیتہب:

:ہکلب:رکفِ:لیمکت:انھجمس:اچےیہ ںیہن:دلیل:یک:لیمکت ذٰہلا:اطعےئ:الختف:وک:اینپ:۔ںیہ:ےتیدے:د

وت:امرے::ایاجےئانبد:اروچر:وک:اھتدین:یسک:ٓاےئ۔:ےسیج:ءوہ:رحمک:ےہ:اتہک:اس:وک:ھچک:ایح:ےک:ےیل

ےہ:ہک::یہ:یسیالختف:ا:ےگ۔:مہ:ولوگں:یک:ںیہک:رکے:اگ:ہک:ولگ:ایک:ںیہن:یےک:او:وچر:ؾرش

اور:رشؾ:ٓاےئ۔:احتل:رپ:ھچک:ایح:مہ:بس:وک:اینپ

ےہ؟:ایک:اخاقنہ

:ںیم:فیرعت:رکات:وہں۔:اخاقنہ:یک:شیپ:اانپ:وہ:رعش:وھبؽ:اجؤں:اگ:اس:ےیل:ںیم:ااھچ

؎ ےہ:ہیےہ؟:وہ:رعش::ایک:تقیقح:اور:اخاقنہ:یک:؟رعش:اہک:ےہ:ہک:اخاقنہ:ےسک:ےتہک:ںیہ:کیےن:ا:ںیم

تبحم:ِؿ اضیف 1۲

ٓاہ ٓاہ: ےلکن: ےس: دؽ: ےک: دؽ::الہ

اخاقنہ ایلص ےہ: ارتخ: ویہ سب

اؿ::ںیم:احؽ:یہ:اھت:ایھب:ایانب:اشہ:ارباراقحل:اصبح:داتم:ربک مہت:ےن:نج:وک:اانپ:رمیب:ا خ:ریمے

: اشہ:لضف::وج:اےنپ:زامہن:ںیم:اہلل:ک ہی:رضحت:ومالان:اشہ:دمحم:ادمح:اصبح:رۃمح:ینعیک :ااقتنؽ:وہا

ےن:نج::ک ہیاہلل::اصبح:رۃمح:ومنہن:ےھت:او:راشہ:دبعاینغل:ےک:حیحص:ی:اصبح:جنگ:رمادٓاابدرنٰمح

اؿ:ےک:ونر::ہک:ںیم:ومالان:اےنت:ڑبے:اصِبح:تبسن:ںیہ:ہیہک::ایاسےنم:رفام:ےےک:رھگ:اجرک:ریم

راہ:وہں۔:ھکیےس:ےل:رک:ٓاامسؿ:کت:د:وک:زنیم

ےہ؟:داراولعلؾ:ایک:ایلص

دنپرہ:اسؽ،:وسہل: ںیم:وجاین:ادتبایئےہ۔:ایاگلوتق:اسؽ::ےک:اسھت:ارتخ :ےن:نیت:اؿ

اور::ایابر:رضحت:ےن:رفام:کیبط:ڑپ: :راہ:اھت:ا ہکبج:ںیم:ک جل:اہٰل:ٓاابد:ںیم:اسؽ:ہیبطہ:رتساسؽ:،:

:ںیم:ای؟رفام:اہیںسک:ےک: :ےہ:امظع:زگ :داراولعلؾ :ک ،فنصم::تہب:ڑبا تہب:ڑبے:اعمل

:۔اؿ:ےک:داراولعلؾ:ںیم:ایمظارلنٰمح ےنھکل:واےل:ومالان:بیبح:ںیم:یبرع:دبعارلزاؼ:ک :احہیش

:داراولعلؾ:یک:زیچہک:داراولعلؾ:سک::ایرفام :داراولعلؾ:رصػ:زابین:ایک:تقیقح:ک :انؾ:ےہ؟ :ےہ؟

؎ اھت:ایٓارک:رفام:رھپ:وجش:ںیم،رکےن:ک :انؾ:ںیہن:ایدوقنش:وک:

ےہ انؾ: ک : ےنلھگپ: ےک: دؽ: داراولعلؾ

:زتپ:راہ:ےہھجمس:ول:ہک:تہب:ڑبا:داراولعلؾ:اےس:احلص:ےہ۔:ملع:یک:تبحم:ںیم:ک :دؽ:اہلل:یک:سج

ہ اہللہ ےہ:ہک:اہلل:کت:اچنہپدے،:راہتس:اہلل:ک :داھکدے:ہک:وہ:ےہ:امہرا:اہلل۔::ہی تقیقحم ٰذلِکہ

ۡم بَہکہ را3؎ ؎ ےہ:تقیقح:ہی رظن:ٓاراہ:ےہ۔:ملع:یک:ایاہمترا:رو:ےہ:وج:وگ:ہی:

رےہ دیاشکب ہک: ابدش: ٓاں: ملع

؎ ےہ:ہک:دخا:ک :راہتس:رظن:ٓااجےئ:اور:ہی تقیقح:یک:ملع

ے دیٓا شیپ ہک: ابدش: ٓاں: راہہ

ش

102:اّلنعام ؎3

11

تبحم:ِؿ اضیف

کت،::ہن:وہ:ہک:اس:راہتس:رپ:لچ:رک:مہ:رصػ:ٹیپ:اسیراہتس:وہ:ےہ:وج:اہلل:کت:چنہپ:راہ:وہ۔:ا:اور

:تقیقح:،وہ:ملع:،۔:وہ:راہتسانبںیل:ہعیک :ذر:یوک:نت:رپور:نید:،نطب:اور:وخنتاوہں:کت:ںیچنہپ لیمکت

؎ وج:اہلل:کت:ہن:اچنہپدے:ملع:ںیہن:ںیم

َا ہ الم قاو

ا ال اایَہہا

ۃ سا را

د ما ِذی ِِف ال

َہا کہل هہ ما

و ہم تہ ل َصا حا

ۃ سا وا

س وا

سفن::ستۂیک:،وہےئ:اصِبح:تبسن:ںیہن:،ایک:وقؾ!:ارگ:مت:ےن:اہلل:وک:احلص:ںیہن:دمرہس:وایل:اے

ک ::ؿایب:ےریم:۔:ایھبوھچڑا:وت:اہمترا:اسرا:ملع:ووسہس:ےہ:اور:ھچک:ںیہن:انگوہں:وک:ںیہن:ای،رکا:ںیہن

ہک:ابرش:لسلست:ےس::ںویک:الکشمت:ںیہ:اس:ںیم:ےیل:ےوہاگ،:ارگہچ:ریم:ںیمزابؿ:رتہمج:ہلگنب:

:ربےس:وہےئ:اس:وک:تہب:الکشمت:ڑپیت:ک :وزؿ:وہات:ےہ:وت:ریغب:اپین:ےہ،:بج:ابدؽ:ںیم:یتوہ

ےنک:ںیم:ےہ،:رتہمج:ےک:ےیل وزؿ:وہاتک :ولعؾ:رپ: رطح:رقمر:ےک:ہنیس:۔:ایسںیہُتہب:لکشم::ر

:یذہم:دار:ہک:املعء:یک:ایےن:رفام:اہلل:ک ہی:اصبح:رۃمحدمحم:ادمح:رضحت:ومالان:اشہ::نکیل:ےہ:وہیت

؎ ےہ:اتحمج:ںیہن:۔:تبحم:زابؿ:یکںیئوک:الیھپ:نیےہ:ہک:اگؤں:اگؤں:اجرک:اہلل:ےک:د

اھچےیئ ہپ: اہجں:رھب: ےک: ارب:نب: ک : رتمح

اھجبےیئ رک: ربس: ےہ: راہ: لج: ہی: اعمل

؎ ےہ:یذہم:دار:املعء:یک:انالیھپ:نیرھپ:رک:د:یتسب:یتسب:ہیرق:ہیک :ارب:نب:ےک:رق:رتمح

اھچےیئ ہپ: اہجں:رھب: ےک: ارب:نب: ک : رتمح

اھجبےیئ رک: ربس: ےہ: راہ: لج: ہی: اعمل

ومالان::ینعی ااقتنؽ:وہایگ:ٓاج:سج:ک :ہلغلغ:ےہ،:اوسفس:ہک:اؿ:ک :یھب:رعوبں:ںیم:ڑبا:اعمل:ہک:اانت

:ںیم:اوہنں:ےن:رعیب:جیاور:رخت:اؼ:ک :احہیشزفنصم:دبعارل:اہلل:ک ہی:رۃمح::ایمظارلنٰمح:بیبح

رعش:ڑپاھ:اھت۔:ہیرضحت:ےن::اُؿ:ےک:داراولعلؾ:ںیم:،ےہ:یھکل

ےہ انؾ: ک : ےنلھگپ: ےک: دؽ: داراولعلؾ

و:ک :احلص:رغؼ:یف:ذرک ّ

ن

ےہ ر:وہان:ال

اور:زتپ::سایپ:یک:ہن:رےہ،:اہلل:اعتٰیل:ےب:نیچ:ملع:ےک:ابووجد:دؽ:دخا:ےک:ےیل:ارگ

تبحم:ِؿ اضیف 12

:ںیم:اید ےہ:ہک:دؽ:اہلل:یک:ہی۔:ملع:ک :احلص:وہیئ:احلص:ںیہن:تقیقح:ہن:وہ:وت:ملع:یک:ادیپ:دؽ:ںیم

رےہ،:سک::ےب:نیچ:ےہ:ہک:دؽ:رہ:وتق:اہلل:ےک:ےیل:ںیم:ایاالتم:ےک:واص:یواب:وہا:وہ۔:میکح

:اپیت:نیچ:ںیم:اپین:ےک:اسھت:ںیہن:اپین:،ےہ:اپیت:نیچ:ںیم:اپین:یلھچم:ےسیج:رےہ؟ رطح:ےب:نیچ

وہ::وہیئ:یویب:ںیم:اپین:یھب:ےچین:،اورپ:یھب:،یھب:ابںیئ:،وہ،:داےنہ:یھب:اپین:ےہ۔:رس:ےک:اورپ:یھب

:وہیت:تگننِ:امم:تایح:یک:ک :رس:الھک:وہ:وت:ھجمس:ول:ہک:اس:یلھچم:ےک:اسھت:وہ:ًالثم:یلھچم:ارگ:اپین:نکیل

:ایہٰل:ایےئالتبم:ےہ:وت:وہ:در:وضع:انگہ:ںیم:ےہ:ذٰہلا:ارگمسج:ک :وکیئ:اجیت:یلچ:ےہ،:وسیتھکِےس::رقو

ِر ےہ،:اس:ےیل:ںیہن:ںیم:ےک:اسھت:وت:ےہ:رگم:اپین:اپین:یلھچم:روح:یک:ابرہ:ےہ،:اس:یکۡبِِذک ااّلا

بہ اہللِ ۡقہوہِۡنَنہ ال ما

ۡ تاط

::ک ہیاہلل:رۃمح:یتپ:انثء:اہلل:اپین:اس:ابت:وک:العہم:اقیض:ںیم:ریسفت:یک ؎4

ِر اہلِل ااّلا ہک:اے:دووتس!::ایےن:رفام:وتق:ےک:اامؾ:یقہیبۡاسھت:ےک::ینعمب باہی:ےہ::با وج: ںیمبِِذک

::ِِف ےہ:ہکلب:ینعمب:ںیہن:ںیم:ےہ،اصمتح:ےک:ینعم:ںیہن کا ےک:ےہ۔ ما ا ااَنا الَسا ما ۃا کا

ِنَنہ ما اِِف تاط ما

:ِ ال

ا:ِ ّلا بِال ما

ےک:اسھت::ےہ:اپین:اپیت:یوو:رک:نیچ:ںیم:اپین:سج:رطح:یلھچم ؎5

وک::ےس:اخرج:ےہ:وت:اس:یلھچم:ہصح:اپین:اس:ےک:مسج:ک :وکیئ:ایک :رس:الھک:وہا:ےہ::۔:ًالثم:یلھچمںیہن

:ںیم:یدبرظن:التبم:ےہ،:ٓاںیھکن:وضع:انگوہں:ںیم:رطح:ارگ:امہرا:وکیئ:لم:اتکس۔:ایس:ںیہن:نیچ

::ایےئالتبم:ےہ:وت:ھجمس:ول:در:ںیم:التبم:ےہ،:زابؿ:وھجٹ:اور:تبیغ:ںیم:ےننسک ؿ:اگان::،التبم:ںیہِرقو

ااء:اخرج:ںیہ:یلھچم:روح:یک:یےس:امہر:ایہٰل

ن

ضع:لم:اتکس۔:اس:ےیل:ںیہن:ذٰہلا:روح:وک:نیچ:ےک:وہ:ا

:ایرفام:ےس:ریبعت:یلھچم:رقو:یک:ایےئےن:دخا:ےک:اعوقشں:وک:اہلل:ےک:در:اہلل:ک ہی:رۃمح:ومالان:رویم

؎::::ہلگنب:اجاتن:ںیم:ای ردو:وہیتزابؿ:اُ :ٓاپ:یکک ش: ونعاؿ:ےہ۔:ٓاہ!:راایپ:ایک:ورےہ:ا

دامن:نم:ہلگنب:و:نم:ہلگنب:یمن:ایرِ زابِؿ

؎::رفامےت:ںیہ:رویم:ومالان

الجؽ ایےئدر رعق: امایھؿ

رہگے::وج:یلھچم:ہکنویک:ںیہ:ںایلھچم:رےنہ:وایل:ںیم:ںرہگاویئ:رقو:الجؽ:یک:ایےئاہلل:واےل:در:ہی

28:ارلَد ؎4 (26)الفجر،10/261:التفسری المظػری ؎5

13

تبحم:ِؿ اضیف

:ےچ:ےٹاس:وک:وھچےٹ:وھچ:ںیم:ےہ،:وجؿ:ےک:ےنیہم:وہیت:ںیم:اپین:وھتڑے:وہیت:ںیہن:ںیم:اپین

:ہی۔:ےہ:رقو:رہگا:ںیہن:ایےئونر:اور:در:ایےئک :در:ی ۔:نج:ک :ذرک:اہلل:ک :اور:وقتںیہ:ڑکپےتیل:یھب

ٓارک:ااقتستم:ےس:رحموؾ::و:انؾ:ےک:رکچ:ںیم:ِبح:داین:،ےس،:اجہ:اور:امؽ:اعمرشہ:ےس،:وساسیٹئ

حطس:اظرہ:وک:رگؾ:رکات::یک:بج:وسرج:اپین:ںیہ:وہیت:ںیم:رہگے:اپین:ںاور:وج:ایلھچم:وہاجےت:ںیہ

ےئ:ایرکو:اتہک:اہمترے:در:ایدمکح:ےہ:ہک:رثکت:ےس:اہلل:وک::اس:ےیل:،ںیہ:ےہ:وہ:ادنر:سھگ:اجیت

:رقو:یک:ایےئرث:ہن:رکےکس:اور:مت:اس:وتق:درأتممت:وک::اہللوہں:اور:ریغ:ںرہگاایئ:رقو:ںیم

:ںیہن:اارسگ:ںیم:ذرک:ےک:وھتڑے:ےس:اپین:،رکو:ایدا:اہلل:وک:رثکت:ےس:اُرتاجؤ۔:ذٰہل:ںیم:ںرہگاویئ

؎ رعش:ڑپاھ:ہیوہاگ۔:وت:رضحت:ےن:

ےہ انؾ: دؽ:ےک:ےنلھگپ:ک ::داراولعلؾ

رکاتم:رظن:یک:واولں:یک:اہلل

وہےئ::ےھٹیبدنوہ:ےہ:اس:وتق:تہب:ےس:املعءِ :الماقت:بج:ومالان:ےس:وہیئ:یلہپ:ریمی

:ےہ:وت:رھپ:اہلل:واولں:یک:رظن:وت:گل:اجیت:یدنوہ!:رُب:ءےھت:اور:رضحت:رفامرےہ:ےھت:ہک:اے:املع

:رکات:ےہ:اور:اس:ےک:ےیل:رظن:وک:االسؾ:میلست:یرکےت:وہ؟:ارگ:رُب:ںیہن:میلست:ںرظن:وک:ویک:ایھچ

::۔ےگ۔:ںیمرظن:ہن:ایھچ:وہج:ےہ:ہک:اہلل:واولں:یک:ےک:ادنر:ذموکر:ےہ:وت:ایک:احدثیاھجڑ:وھپکن:ا

بج::نکیل:ےن:امؿ:ایل:اہلل:واال:ہہک:راہ:ےہ،:ںیم:کیابت:ےہ:اور:ا:یک:ػوصت:کیا:ہیےن:اھجمس:ہک:

:یک:ثیدح:ےن:ایس:اہلل:ک ہی:رۃمح:یاقر:الم:یلع:وت:دحمث:میظع:یھکید:ۃرشح:رماق:یک:فیرش:ۃٰوکشم

ر،:اس:یک:رظن:گل:اجیت:یےہ۔:رُب:ایک:ہک:االسؾ:ےن:رظن:وک:میلست:ایرفام:ح:ںیمرش

ن

:ےہ:اور:اس:ک :م

:ںرظن:ویک:وت:رھپ:اہلل:واولں:یک:،ےک:اوصؽ:ےک:اطمقب:اجزئ:ےہ:ثیاھجڑ:وھپکن:رکاان:رقٓاؿ:و:دح

فا فاکا ،ہن:گل:اجےئ:یگ ی

اِرفِ ناظ عا

الہا ر

َاِذ ی ال

ی ہل عا ہؤِمًنا َیا

ماکااِفروک:ؤمنم::ک رفوج::ال

ہ وا ،ےہ:رکیتل عا لِ َیا فااِسقا وا

اال ہ وا ،ےہ:انبیت::وک:ویلاور:افقس:َیً

ل عا ا عاالًِما َیا

ااِہل اور::اْل

ہ وا ،ےہ:اجلہ:وک:اعمل:رکیتل عا انًا َیا سا

با ِان کال6ےہ۔:اور:ےّتک:وک:ااسنؿ:انبیت:ال

؎

::ِوہ:اّتک:وج:ااحصو

اس::ای،اس:ک :ذرک:ٓا:اہلل:ےک:الکؾ:ںیم:،ک :زج:نب:ایگ:کفہک:ک :وظنمِر:رظنوہا:وہ:اظمل:ٓاج:رقٓاِؿ:اپ

ملتان ،مکتبۃ امدادیۃ،کتاب الطب وارلیق،8/364 :رمقاۃ المفاتحی ؎6

تبحم:ِؿ اضیف 14

:ہک:رقٓاؿ:اپک:ےک:امتؾ:رحوػ:رپ۔:میکح:ےہ:ےسیج:رطح:ےس:یتلم:ایس:رپ:دس:یکینےک:رہ:رحػ:

:یک:ومحض:ارقلٓاؿ:ےک:فنصم:دیلہ:ریسفت:ہک:اشہ:دبعااقلدر:اصِبح:ایےن:رفام:اہلل:ک ہی:االتم:رۃمح

:وہ:اّتک:دیلہ:،ےّتک:رپ:رظن:ڑپیئگ:کیےلکن:ا:یہ:۔:ےسیجوغشمؽ:ےھت:کت:ذرک:ںیم:رید:ںیم:یدجسم:حتف:وپر

اجےت::اہجں:اجات:اھت:اسرے:ےّتک:اس:ےک:اسےنم:ادو:ےس:ھٹیب:،نب:ایگ:ے:وّتکں:ک :ا خےک:اسر

رحموؾ::اگنوہں:ےس:اجونر:یھب:ہک:ٓاہ!:نج:یک:اسسن:یچنیھک:یڈنھٹ:کیت:ےن:ارضحےھت۔:رھپ:

:تبحم:اؿ:یہ:اہلل:یک:،تقیقح:اتکس:ےہ؟:ملع:یک:رہرحموؾ::اگنوہں:ےس:ااسنؿ:ےسیک:رےتہ:اؿ:یک:ںیہن

اہلل:واولں::یہی۔:رکاایل:اےنپ:سفن:ک :ستہیک:تبحص:ںیم:وہنجں:ےن:اہلل:واولں:یک:املعء:وک:احلص:وہیئ

ےک:قلعتم:رضحت:ومالان::۔:ایسرظن:ےہ:ورہن:ملع:ےک:رصػ:وقنش:احلص:وہےت:ںیہ:ِؿ ک :اضیف

؎ رعش:ڑپاھ:اھت:ہیےن:املعء:ےک:اسےنم::اہلل:ک ہی:دمحم:ادمح:اصبح:رۃمح

:ک :انؾ:ےہدؽ:ےک:ےنلھگپ:داراولعلؾ

روح:ےک:ےنلج:ک :انؾ:ےہ:داراولعلؾ

۔:وقبؽ:ومالان:ںیہن:ہبت:کت:ملع:ک :ھچک:زم:یتلج:بج:کت:روح:ںیہن:ےک:قشع:و:تبحم:ںیم:اہلل

:ڑپےنھ:ڑپاھےن:ک :فطل:بج:ےہ:ہک:ڑپاھےن:واال:یھب:ثیےک:دح:اہلل:ک ہی:رۃمح:ادمح:وگنگیہ:ردیش

فطل:ٓاات:ےہ۔:ایک:وھکی:وہ:رھپ:داصِبح:تبسن:اصِبح:تبسن:وہ:اور:ڑپےنھ:واال:یھب

لیثمت:بیجع:کیا:عم:اہلل:یک:تبسن

:،ہن:وہ:ےک:ادنر:اپین:ایڑپاھدو،:رگم:در:زہار:اتکںیب:کیےک:امتؾ:وخاص:رپ:ا:وک:اپین:درای

اجےن:وساےئ:اخک::وہ:ایک:،ذگرے:ںیہن:یھبک:ےک:ادنر:اپین:ایدر:نکیل:،ک :ڑپاھدو:ومضمؿ:اپین

ذلت:ےس:رحموؾ::یک:وخد:اپین:رکےل،صصخت:رکےل،:نکیل:یی:چیا:رپ:یپ:اچےہ:اپین:،اُڑاےن:ےک

رتمح:ےس:ابرش:وہاجےئ:وت:دور:ےس:ہتپ:لچ:اجات::ابلبل:رھباجےئ،:دخا:یک:ایدر:ویہےہ:اور:ارگ:

ڑپ :ےل::رطح:الھک:اتکںیب:ےہ۔:ایس:ڈنھٹک:دور:دور:اجیت:ےہ،:اس:یک:اپین:ںیم:ایےہ:ہک:اس:در

ہن::،ھچک:ںیہن:اہیںہتپ:لچ:اجات:ےہ:ہک:::دورسوں:وک:یھبےہ:وت:تبحم:ےس:اخیل:ارگ:دؽ:اہلل:یک:نکیل

:ذگر:اجےئ:وت:اس:یک:تبحم:ک ،:تبسن:عم:اہلل:ک :اپین:اہلل:یک:ےہ:اور:ارگ:دؽ:ںیم:اتاپ:اوخد:زم:ہی

ےہ۔::ڈنھٹک:دور:دور:اجیت:دور:دور:اجات:ےہ۔:اہلل:واولں:یک:ڈنھٹک:اور:ضیف

15

تبحم:ِؿ اضیف

اصِبح:تبسن::اہلل،:وکیئ:ویل:ہک:ارگ:رہش:ےس:وکیئ:ےتھکل:ںیہ:اہلل:ک ہی:رۃمح:یاقر:الم:یلع

ربتک:ےس::ؾ:ک :ومعق:ہن:وہ:وت:اس:رہش:واےل:اس:ےک:ذگرےن:یکذگر:اجےئ:اور:اس:وک:واہں:ایق

ےگ۔:رںیہ:رحموؾ:ںیہن ِان

َِل َا وا رما

لِ ااو ا:ِ ِمن اٰل یا لادا اہلِل تاعا بِبا

ا ۃ ٰاالا بار انا ِرٖه ۃا ل

و ہ رمہ

با کا ال تِلہل ۃِ لادا ااہ

7؎:در :ےہ:اپین:ںیم:ایاہجں :وہات :ڑچ ڈنھٹا :دور :وہاؤں:یک:ویںدور :رکچ، :ک

اےنپ::اصِبح:تبسن:انتک:یہ:ےہ۔:وکیئ:اپین:ںیم:ایےہ:ہک:اس:در:یتیاتبد:اییلرہ:ڈنھٹک،:دروتخں:یک

پ اا:اس:وک:ات:ےہ:اہلل:اعتٰیلاپھُچوہ::،وہاتکس:وک:اپھچےئ:وہ:اپھچےن:رپ:اقدر:ںیہنَھچ

ےہ۔:ومالان:سمش::اتید:

ادنر:وت:ھچک::ےریم:،اپلگ:ےہ:ں!:وت:ھجم:رپ:ویکرویم:نیےن:اہک:اھت:ہک:اے:الجؽ:ادل:سییربت:نیادل

ہک:اےنپ::ایک:ےھت،:وہ:ادتسالؽ:شیپ:ںیہن:تیصخش:ومعمیل:یھب:اہلل:ک ہی:رۃمح:۔:ومالان:رویمںیہن:یھب

اپؿ:اھکرک:اس::رک:اور:االیچئ:رشاو:یپ:یک:صخش:داین:ہک:ارگ:وکیئ:ایاور:رفام:ایاخومش:رکد:وک:یھب:ریپ

؎ ےل:اجےئ:اگ:ںتسم:ٓاوھکنں:وک:اہک:اظمل:اینپ:دے:نکیل:اپھچ:یھب:وب:وک:یک

دنک ونکمں: ےسک: رگ: را: ےم: وبےئ

دنک وچں: را نتشیوخ تسم: مشچ

؎::: وہں:ںیہن:یاس:ابت:ک :اعد:رمدش!:ںیم:ےاے:رسااپ:امجؽ:ریم:ذٰہلا

یرتہم امجِؽ اے::میدناروخ

یکشخ:و:وت:اہنت:وخر بل:ام:ہک

:اور:اےلیک:الپرےہ:ںیہ:ٓاپ:ںیہن:اجؾ:یھب:کیا:تبحم:ک :وکیئ:کشخ:بل:وہں،:ےھجم:اہلل:یک:ںیم:ہک

ےحفص:ےک:ومالان:ک :انؾ:ٓاےت:یہ:ہک:ریپ:و:تبحم:یھت:تدیقع:یسی۔:ارےہ:ںیہ:یپ:ایےک:در:ایدر:اےلیک

:؟ںیہ:رعض:رکراہ:اھت:ہک:داراولعلؾ:ےسک:ےتہک:ہی۔:وت:دووتس!:ھکل:اجےت:ںیہ:تبحم:ںیم: ےحفص:اؿ:یک

ےہ؟:ایک:تقیقح:اور:ملع:یک

رےہ دیاشکب ہک: ابدش: ٓاں: ملع

؎::وہ:ےہ:وج:اہلل:کت:ےنچنہپ:ک :راہتس:وھکؽ:دے:اور:ملع

مطبوَۃ دارالکتب العلمیۃ،(2288)5/191 ،باب امسا:اہلل تعاٰل :رمقاۃ المفاتحی ؎7

تبحم:ِؿ اضیف 16

ے:دیٓا شیپ ہک: ابدش: ٓاہ: راہہ

ش

اشہ:وکؿ:ےہ؟:راہتس:وہ:ےہ:وج:دخا:کت:اجراہ:وہ:اور:یقیقح:اور

ےہ:یک:ابداشتہ:رصػ:اہلل:اعتٰیل:یقیقح

ٓاں:ابدش:ہک:از:وخد:ہش:وشد:اشہ

؎ ذات:ےس:اشہ:وہ:اشہ:وہ:ےہ:وج:اینپ:ایلص

ز:رکشل:ےن:ز:دوتل:ہش:وشد:ےن

:ےہ،:رصػ:اہلل:اعتٰیل:ےہ:وہ:وت:اتحمیج:و:رکشل:ک :اتحمج:ہن:وہ۔:وفج:و:رکشل:ےس:وج:ابداشتہ:وہیت:وفج

ارگ:اسرا:اعمَل،::ےئھکید:۔:اس:ےیلبس:اس:ےک:اتحمج:ںیہ:،اتحمج:ںیہن:یک:ےہ:وج:یسک:یسیا:اشیہ:یک

ڑپے::ہن:رےہ،:بس:رات:رھب:دجسہ:ںیم:ک رف:یھب:کیا:ںیم:اہلل:نب:اجےئ،:داین:ک انئت:ویل:یاسر

وہےئ:ہا س ا ِبَ را انا ب

اّل :اہلل:اعتٰیل:ےتہک:رںیہ:ٰٰ َ :ااضہف:ںیہن:کیا:تمظع:ںیم:یک:وت ہ

ّ:ذر

:یک:اہلل:اعتٰیل:نکیل:نب:اجےئ:یگ:یڑگب:یےگ،:امہر:ےس:مہ:اپک:وہاجںیئ:تاحیبست:یوہاتکس۔:امہر

:امہر:وتمظعں:ںیم :ا:یامہرے:دجسوں:ےس، :ااضہف:ںیہن:کیابعدات:ےس، ہّ:ارگ::ذر :اور وہات

ہ:اصقنؿ:ںیہن:کیتمظع:وک:ا:یک:ک رف:وہاجےئ،:اغبوت:رکدے:وت:اہلل:اعتٰیل:داین:یاسرّچنہپ::ذر

:اعمل:یلصاس:ےیل:۔اتکس ہک::ایومضمؿ:اطع:رفام:یک :رسک ر:وملس:ےن:مہ:وک:اعمیف::ک ہیاہلل:رسوِر

:وہک:ویںےس::اہلل:اعتٰیل

بہ یاانہو هہ الَذہ َہ َّلا تاُضہ

ن اہہ وا م ہ

قہصِفا ّلا تان

غ ما ۃہ ال

ب ِل کا مااّلا فاہا ہقہص وا یان

ِف کا مااّلا ِل اغ َہ یاُضہ

8؎

:ےنیاتچنہپ:اور:شخب:د:اصقنؿ:ںیہن:اے:اہلل!:اے:وہ:ذاِت:اپک!:سج:وک:امہرے:انگوہں:ےس:وکیئ

مہ:وک:وہ:رفغمت:سج:ےس::ےئجیسپ:شخب:د:ٓایت:ںیہن:یمک:وکیئ:رفغمت:ےک:زخاہن:ںیم:ےس:سج:یک

سج:ےس::ےئجی۔:اور:امہرے:اؿ:انگوہں:وک:اعمػ:رکدٓاےئ:یگ:ںیہن:یمک:وکیئ:ٓاپ:ےک:زخاہن:ںیم

، یالقر;ن بالتفخۃقرا: ِف فصل،بکرالسایس ہذادعا:اب،(7305)5/465:یہیقللب یمانشعب اّل ؎8 ریوةب،یۃدارالکتب العلم

17

تبحم:ِؿ اضیف

اتچنہپ۔:اصقنؿ:ںیہن:ٓاپ:وک:اے:دخا!:وکیئ

ٓاپ::تیوج:ٓا:۔وک:رصتخم:رکراہ:وہںرضحات:کھت:ےئگ:وہں:ےگ:ذٰہلا:ومضمؿ::ٓاپ

وک:اچہپؿ:ےکچ:اور::ےہ:ہک:وج:ولگ:اہلل:اعتٰیل:ہیاس:ک :رتہمج::یھت رضحات:ےک:اسےنم:التوت:یک

بس:ےس::ںیم:تک انئ:یاپےکچ:اؿ:وک:اسر:ےک:درہج:ںیم:نیقیتمظع:اور:رعمتف:وک::یک:اہلل:اعتٰیل

ےہ۔::تبحم:اغبل:وہیت:تبحم:رپ:اہلل:یک:تبحم،:وچبں:یک:یک:یےہ۔:ویب:وہیت:تبحم:یک:اہلل:اعتٰیل:ایدہز

وک::اہلل:اعتٰیل:،رکات:اہلل:وک:انراض:ںیہن:تبحم:ںیم:اؿ:یک:وچبں:ےس:وخو:تبحم:رکات:ےہ:نکیل:یویب

:ےہ:وت:ولخمؼ:یک:تبحم:ادش:ںیہن:رےتھک:وہےئ:اُؿ:ےک:وقحؼ:ادا:رکات:ےہ:اور:ارگ:اہلل:یک:رایض

وک:انراض:رکات:ےہ۔:اہلل:اعتٰیل:ںیم:تبحم

ک :ذعاو:وکاتیہ:ےک:وقحؼ:ںیم:وادلنی

:یک:یاس:ےن:ویب:وعض:نکیل:یک:صخش:ھجم:وک:الم،:ابمل:رُکات،:ابلکل:اصنیحل:کیا:ںیم:یئبمب

:امں:ےن:اس:وک:دو:دبداعںیئ:۔:اُس:یکایاور:امں:وک:ھچک:ہہک:د:یرکد:یامں:ےس:دبزیمت:اینپ:تبحم:ںیم

دخا:ھجت:وک:رشتک:ک :ومعق:ہن:دے۔::انجزہ:ںیم:ےوہرک:رمے:اور:ریم:ہک:وت:وکڑیھ:ںیدے:د

:اور:ںیم:دبداع:گل:یئگ:دجہت:ےک:ابووجد:ےھجم:امں:یکاور: ہک:اس:ےبمل:رکےت:حیبست:ایاتب:اس:ےن:ےھجم

:امں:ےک:انجزہ:ںیم:وہایگ:وکڑیھ وملس:ک ::اہلل:ک ہی:اعمل:یلص:وہاکس۔رسورِ :ںیہن:کیرش:یھب:اور

اس::ںیم:یہ:بج:کت:داین::ومت:ہن:ٓاےئ:یگاراشِد:ابمرک:ےہ:ہک:وج:امں:ابپ:وک:اتسات:ےہ،:اس:وک

اہلل::وت:ٓاپ:یلص:ںیےن:اہک:ہک:ارگ:امں:ابپ:مہ:رپ:ملظ:رک:احصیب:اکیوک:دخا:ذعاو:ہن:دے:دے۔

اهہ ںی:رک:ہک:ارگ:امں:ابپ:مت:رپ:ملظ:یھب:ایوملس:ےن:اراشد:رفام:ک ہی لاما ظا ِان اهہ وا لاما ظا

ِان وا

اهہ لاما ظا ِان وا

9؎اجزئ::امں:ابپ:ےس:دبہل:انیل:بت:یھب:ںیارگ:ملظ:رک:ںی،ارگ:ملظ:رک:ںی،ملظ:رک:ارگ

اہمترا:ووجد:امں:ابپ:ےس::،تنم:ےہرموہِؿ:ہک:اہمترا:ووجد:اؿ:ےک:ہفطن:ےس:ےہ،:اؿ:ک ::ںیہن

ےب:ںی،وہج:ےس:مت:وک:ھچک:یاٹن:یٹپ:رک:ارگ:ڑباھےپ:یک:،رکےت:روہ:مت:داع:یہ:وہا،:اؿ:ےک:ےیل

تش:رکو۔وت:ربدا:ںیئومعق:ٓاپ:رپ:ہصغ:وہاج

کتب خانہ ییمقد،باب الرب والصہل 2/421:ۃالمصابحیمشٰک ؎9

تبحم:ِؿ اضیف 18

ےک:وقحؼ:ویبویں

وہاجےئ،::اتسگیخ:ےس:ذرا:یس:یویب:،وک:اتسےت:ںیہ:ویںویب:رطح:ضعب:ولگ:اینپ:ایس

!:مت:وک:انز:ک :ہک:ںیہ:رکےت:ںیہ:وک:یڈنا:ےل:رک:اٹپیئ:یدؽ:اچاتہ:ےہ:ھچک:انز:رکےن:وک:وت:ویب:اس:ک :یھب

::ایک ٰا قح:ےہ؟ َا ہۡونا م الہ قاَوٰ آ:ِ اارَلِجا سا

النَِ:ےئنس:نکیل:، تب:رکےت:ںیہسب:وکحتم:اث ؎10

:اعمل:یلص ہک:اے::ایدنم:وہاتکس:ےہ۔ٓاپ:ےن:رفام:توکؿ:ریغ:ایدہوملس:ےس:ز:اہلل:ک ہی:رسوِر

:انز:رکیت:اعہشئ!:بج:وت:روھٹ:اجیت :ےاے:ریم:ےہ:وت:ےھجم:ہتپ:لچ:اجات:ےہ۔:رعض:ایک:ےہ،

ولعمؾ:وہات::امں:ابپ:ٓاپ:رپ:رقابؿ:وہں،:ٓاپ:وک:ےسیک:ےوملس!:ریم:اہلل:ک ہی:یلص:یبن:رےایپ

ےہ:وت:مسق:اس:رطح::اجیت:ہک:بج:وت:ھجم:ےس:روھٹ:ایرفام:؟وہں:وہیئ:لک:رویھٹ:جٓا:ےہ:ہک:ںیم

اِہ ےہ::اھکیتاِبَ ِاب ر را ا وا

ِبَ ےہ::ےہ:وت:یتہک:اور:بج:وخش:ریتہ:!مسق:ےک:رو:یک:اربامیہ:ی را وا

د اَما !مسق:ےک:رو:یک(وملس::اہلل:ک ہی:یلص:)دمحمُمہواول!:نس::ہک:اے:داین:ایرفاماور:ٓاپ:ےن:اراشد: ؎11

روح:ااعملین:ریسفت۔ولگ:ںیہ:ےنیمک:ہی رکرےہ:ںیہ:اھرک:دیس:ٹیپ:وک:ٹیپ:ویںویب:وج:ولگ:اینپ:ول

ا ےہ:ہک::وکلقن:ایک:تیےن:اس:روارۃمح:اہلل:ک ہی: العہم:ٓاولیس:ںیم لِب

رِ یاغ ًماکا

اہلل::وضحر:یلص:ی

اغبل::وعرںیتہی:وشرہوں:رپ::قئاور:ال:فیوشرہوں:رپ،:رش:میہک:رک:وملس:اراشد:رفامےت:ںیہ:ک ہی

::ہیہک::ںیہ::اجیہکنویک:ںیہ:ٓااجیت :ااھُٹےل:اگ۔ َنا وا امہرے:انز ہہ ہلِب اِن یاغ ل

:ےنیمک:ی وشرہ::اور

وملس::اہلل:ک ہی:۔:رسور:اعمل:یلصولگچ:ےس:اؿ:رپ:اغبل:ٓااجےت:ںیہ:یڈنے:ےک:زور:ےس:اور:اگیل

رِ وہاتکس:ےہ؟:رفامےت:ںیہ:رےس:ڑب :رک:وکؿ:ویغ نا کاو ااکہ

ًمافااہِحَبہ اان

بًا ی وہ :ںیم:ماغ

ارگ:ھچک:وھتڑا:اس:انز:رخنہ::ایںویب:،اچےہ:ولغمو:روہں:،روہں:میرک:وبحمو:راتھک:وہں:ہک:ںیم

:ں:ںیمویدنلب:انمرئ:اور:االخیق:االخیق:ےوشرہ:ونبں،:ریم:میوت:اس:وک:ربداتش:رکےک:رک:ںیداھکد

،ہن:ٓاےئ:یمک:ذرا:یھب ّلا اہِحَبہ اان اِن وا نا ل

و ااکہً غاالًِبا ْی

12؎رکات:ہک::دنسپ:ںیہن:ہی اور:ںیم:

رک،:زابؿ:ےک:زور:ےس،:یڈنے:ےک:زور:ےس:اؿ:رپ:اغبل:ٓااجؤں۔:اور:دباالخؼ:نب:ہنیمک

34:النسا: ؎1۲ قدییم کتب خانہ ،باب غریۃ النسا: ووجدہن ،2/787:حصحی الخباری ؎11 ریوةب ،الرتات یا:داراح،5/14:روح المعان ؎12

19

تبحم:ِؿ اضیف

:کمن:زیت:وعرت:ےس:اےنپ:وشرہ:ےک:اھکےن:ںیم:کیہک:ا:االتم:رفامےت:ںیہ:میکح

کت:داؽ:اھک:اھکرک:زابؿ::اھت،:ھچ:ہنیہم:ایال:ےک:دعب:رمیغ:ھچ:ہنیہم:،اھت:ٓادیم:بیاور:وہ:رغ:وہایگ

اہک،:پچ::وک:ھچک:ںیہن:یاس:ےن:ویب:نکیل:ایرکدرگم:کمن:زیت:،یھت:ےب:نیچ:اھکےن:ےک:ےیل:رمیغ

داامد::ادنسپ:رکات:ہک:ریم:ہی وہاجات:وت:ںیم:ےس:کمن:زیت:یٹیب:ی!:ارگ:ریمایاہللہک::اہکاور::اھکایل:اچپ:

ک ::ےک:ہجیلک:یسک:یھب:یویب:یریم:ہیےک:ڑکٹے:وک:ھچک:ہن:ےہک:وت::ہجیلک:ےاس:وک:اعمػ:رکدے،:ریم

:راض:ےک:ےیل:ٓاپ:یک:ےہ،:سب:ںیم:یدنب:یےہ:اور:اے:دخا!:ریت:یٹیب:امں:ابپ:یک:ڑکٹا:ےہ،:یسک

ہک::رفامےت:ںیہ:ؿایب:اےنپ:وظع:ںیم:اہلل:ک ہی:رۃمح:یاالتم:اھتون:رکات:وہں۔:میکح:ػاس:وک:اعم

اعمہلم::ایک:ا!:ریتوپاھچ:اھبیئ:اھکی،د:زبرگ:ےن:وخاو:ںیم:کیاوت:اےس::بج:اس:ک :ااقتنؽ:وہایگ

اھجمس:ہک:او::ںیم:،انگہ:ایک:،ہیانگہ:ایک:ہیہک:وت:ےن::ایےن:ھجم:ےس:رفام:وہا؟:اس:ےن:اہک:ہک:اہلل:اعتٰیل

لمع:رپ::ہک:اجؤ!:مت:وک:اعمػ:رکات:وہں،:اس:کین:ایےن:رفام:اہلل:اعتٰیل:اجؤں:اگ۔:ٓارخ:ںیم:دوزخ:ںیم

:ی،د:ںیہن:امرا،:اس:وک:اگیل:اور:اس:وک:یڈنا:ںیہن:یھت:اطخ:اعمػ:یک:کیا:یک:یدنب:یہک:مت:ےن:ریم

اھت،:اس:ےک:دبہل::ایاطخ:وک:اعمػ:رکد:اھت:وت:مت:ےن:اس:یک:وہایگ:ےس:کمن:زیت:یدنب:یسج:دؿ:ریم

مت:وک:اعمػ:رکات:وہں۔:ٓاج:ںیم:ںیم

:ز:ایدہز:انتج رجتہب:ےہ:ہک:ارگ: اریم:ذرک:رکےن:واےل:ںیہ:ایدہدجہت:ڑپےنھ:واےل:اور

ہک:ھجم:رپ:ذرک:ک ::وہ:ےتہک:ںیہ:،وہاجات:ےہ:اہصغ:دیپ:ہن:وہں:وت:ارثک:اؿ:ںیم:ایہتفالہ:اہلل:ےک:تبحص:

رپ::ؼولخم:ذرک:ےس:وت:دخا:یک:،ک :وابؽ:ڑچاھ:وہا:ےہ:ؿالجؽ:ڑچاھ:وہا:ےہ۔:ارے:انالقئ!:ھجت:رپ:وت:اطیش

وکیئ:وک::یٹیب:اتھجمس:ےہ۔:اینپ ہک:اےنپ:وک:رہ:وتق:رفہتش:ہن:ہک:وت:اانت:رگؾ:وہایگ:اچےیہ:اور:رتمح:وہین

داامد:اتسراہ:ےہ::اوک:ریم:یٹیب:یریم:ںی،دے:د:ذیےگ:ہک:وضحر:وعت:اتسےئ:وت:وفراً:اعولمں:ےک:اپس:اجںیئ

:دخا:وک:وج:اتسےئ:اگ:رہ:سگ:ویل:ِؼ ۔:ولخمانسےت:ںیہ:ںاور:اگایل:وک:یڈنے:اگلےت:ںیہ:ویںویب:اور:وخد:اینپ

ولخمؼ:وک:اتسےئ:اگ::وج:اہلل:یک:الھک:ذرک:رکے:نکیل:کیالھک:جح:و:رمعہ:رکے،:ا:کیاتکس،:اوہ:اہلل:ںیہن

وہاتکس:رہ:سگ:وہ:ؤمنم:ک لم:ںیہن ؤہم الہل ما ا ِمِن ااک

انًاِا ی ماُہہ ی نہ سا

ہًقا ااح ل خہ13؎

ٰٰ باب ماجا:ِف حق الرم>ۃ ،1/219 :رتمذیجامع ال ؎13 /ایم سعید ایج، زوجہاَ قدییم کتب خانہ،الخ...باب َرشۃ النسا: ،282 :مشٰکۃ المصابحی

تبحم:ِؿ اضیف 2۲

قبس:ٓاومز:واہعق:کیک :ا:راسین:ذیاا:یک:ولخمؼ

:اینریپ:یہک:ڑب:ایواہعق:انس:ہیوخد::ےن:ےھجم:اہلل:ک ہی:اصبح:رۃمح:یارٹک:دبعایحل:رضحت

وج:مہ:ےن::ںرمایغ:ہیوہں،::اجریہ:ںیم:یذرا:رہتش:دار:اصہبح:ےن:رضحت:ےس:اہک:ہک:ومالان:ںیم

۔:او:اانت:ڑبا:دجمِد:ےئجیدے:د:اگ:اور:داہن:اپین:ےئجیاؿ:وک:یرہب:ےس:اکنؽ:د:ٓاھٹ:ےجب:دؿ:ںیم:ںیہ:اپیل

ےنھکل:واال:اس:وک:الھب::ہن:وجاو:ےھکل:اور:دنپرہ:وس:اتکںیباالتم:وج:اسھٹ:وطخط:ک :روزا:زامہن:میکح

:رمایغ:ایداہکں::رمیغ :ک :وجاو:دنب:رںیہ:یرہب:ںیم:ںرےہ۔:رضحت:وھبؽ:ےئگ، ۔:او:وطخط

:ؽٓاراہ:ےہ،:د:ںیہن:ھچک:ھجمس:ںیم:،اسرے:ولعؾ:متخ:ایملق:ااھُٹ ارقلٓاؿ:ےک:ےیل:ؿایب:ریسفت:،دنارد

رگ:رک:روےن:۔ےگ:ہک::اسرے:ولعؾ:و:اعمرػ:اغبئ:وہےئگ۔:رضحت:دجسہ:ںیم:،ٓاایگ:اادنریھ:ںیم

دؽ:رپ:ےس:ٹہ::ےاگنہِ:رکؾ:ریم:انگہ:ےہ:ہک:سج:ےس:ٓاج:ٓاپ:یک:ایک:،اطخ:وہیئگ:!:ھجم:ےس:ایکایاہلل

اپراہ:وہں۔:ٓاامسؿ::وت:ٓاج:دؽ:وک:ابلکل:اخیل:ںیم:،دؽ:ےس:اسرے:ولعؾ:اغبئ:وہےئگ:ےاور:ریم:یئگ

ٓاج:وہ:ادنر:ادنر::،دنب:ںیہ:یرہب:ںیم:ںولخمؼ:رمایغ:ی!:ریمارشػ:یلع:ہک:ٓایئ:ےس:ٓاواز:دؽ:ںیم

وک::ںرمویغ:یولخمؼ:وک:اتسرک:ولعؾ:و:رعمتف:ک :ااظتنر:رکےت:وہ،:اجؤ!:دلج:یریم:،ںیہ:ڑک :ریہ

۔:بج:واسپ:ایرھک:د:وک:وھکال:اور:داہن:اپین:ںوھکول۔:رضحت:ک پن:ےئگ،:اھبےگ:وہےئ:ےئگ،:رمویغ

:ذعاو:ےہ:اور:امہرا:ایک:ہیاجونر:رپ:ملظ:ک :وت::کیےنہب:اگل۔:ا:ایے:ولعؾ:ک :دروفراً:اسر:ٓاےئ:وت:دؽ:ںیم

ےہ،::وہریہ:وک:اتسراہ:ےہ،:امں:ابپ:ےس:ڑلایئ:یوشرہ:ویب:،وک:اتسراہ:ےہ:ےگس:اھبیئ:احؽ:ےہ۔:اگس:اھبیئ

احؽ:ےہ:اس:وتق!:ایکابت:رپ:یڈنا:لچ:راہ:ےہ،::اجراہ:ےہ،:ذرا:ذرا:یس:ایوک:اتس:ںڑپوویس:ہلحم:ںیم

ےک::اہلل:ک ہی:رۃمح:اطسبیم:سیدیاب:رضحت

واہعق:ربص:ک :ربعت:ازیگن

اہلل::رۃمح:اطسبیم:سیدیک :انؾ:ےہ؟:رضحت:اب:اور:اسوکل!:نس:ول:ہک:وصتػ:سک:زیچ:وصویف

:ےن:ھجم:اہلل:ک ہی:واہعق:ومالان:اشہ:دمحم:ادمح:اصبح:رۃمح:ہیاور::اہلل:اجرےہ:ںیہ:اےنت:ڑبے:ویل:ک ہی

:ک :رکشل:اور:وفج:اسھت:دیوںرم:،اجرےہ:ںیہ:اہلل:ک ہی:رۃمح:اطسبیم:سیدیہک:رضحت:اب:ایےس:رفام

ک :وٹرکا:رھب::راھک:اور:رھگ:ک :رچکا:اور:دنگیگ:دبک ر:وعرت:ےن:وچےہل:یک:ی،رڈن:کیےہ۔:اورپ:ےس:ا

21

تبحم:ِؿ اضیف

ےن:وپاھچ:ہک:رضحت!:اس:وتق::دیوںادمحلہلل!:رم:ای۔:رضحت:ےن:رفامایرک:اؿ:ےک:رس:رپ:یاؽ:د

:سا:ہک:تنس:ےہ:نکیل:ڑپ :ایل:یھب:اہلِلِ نَا ِا ےن:ںیم:ہک:دؽ:ںیم:ایرفام:؟اہک:ںٓاپ:ےن:ادمحلہلل:ویک

ٰٰ ،ادا:رکراہ:وہں:تنس:یھب:یدورس:کیتنس:ےک:اسھت:ا َا دہ ہلِلِ ام ال ااْل َ حا

اخدومں::کہِل

:ااجزت:د ۔:ںیےس:اکپچد:ویاررطح:د:یک:اتہک:اس:وک:مہ:امھگرک:یلکپھچ:ےئجیےن:اہک:ہک:رضحت!

ا ّلا ،وہ:اسھت:رےنہ:ےک:اقلب:ںیہن:ےہک:مت:ولگ:ریم:ایرفامِقم تا

ن ہم نہ ِاَنا ال

یاکہ

ِ ل اواااقتنؾ::َیً

اھبگ::،ںیہن:الصتیح:اسھت:رےنہ:یک:ےریم:وہاتکس:ذٰہلا:مت:ولوگں:ںیم:اہلل:ںیہن:واال:ویل:ےنیل

اسھت:وھچڑ:دو،::اےک:اسھت:روہ:ورہن:ریم:اطسبیم:سیدیارگ:ربص:ےس:رانہ:ےہ:وت:اب:،اجؤ،:ھجم:وک:وھچڑ:دو

ربص:رکو۔:رپ:یھب:تیاذ:ربص:رکو،:ولخمؼ:یک:دخا:ک :راہتس:ربص:ک :راہتس:ےہ،:انگہ:وھچڑےن:رپ:یھب

اشِؿ:ربص:یک:اہلل:ک ہی:رۃمح:یاالتم:اھتون:میکح:رضحت

ےہ:وت:ںیم:یتید:ںہک:بج:ولخمؼ:ےھجم:اگایل:رفامےت:ںیہ:اہلل:ک ہی:االتم:رۃمح:میکح

۔:رہ:رطػ:رضحت:رضحت:بجع:و:ربک:ک :العج:وہایگ:ےک :رکش:ادا:رکات:وہں:ہک:ٓاج:ریم:اہلل:اعتٰیل

:ھکل:رک:جیھب:ںاگایل:طخ:ںیم:بجع:و:ربک:ک :وج:ہشن:ڑچ :اجات:ےہ:وت:بج:وکیئ:ٓاوازوں:ےس:دامغ:ںیم:یک

ےیل:ےریم:ہیےہ،::اتید

ن

ئِ

ن

:تلِدو:ربتک:ےس:ںیم:ےہ:اور:اس:یک:اتیک :ک ؾ:د:وُکن

ن

ئَ

ن

ونَاپراہ:وہں::ک

رطػ::پھچ:اجات:ےہ:وت:ولخمؼ:یک:بجع:و:ربک:ےک:ابدولں:ںیم:تبسن:عم:اہلل:ک :اچدن:بج:یھبک:ینعی

::ںیہ:ےتیاس:وک:ابدولں:ےس:اکنؽ:د:ےنچنہپ:ےس:اہلل:اعتٰیل:فیلکت:ےس:اس:رطح:یک :فیلکت:ہیذٰہلا

:سیدیرضحت:اب:وت:اجات:ےہ۔اُرت:ایک :ببس:ےہ:سج:ےس:بجع:و:ربک:ک :ریلم:ےہ:وج:دوتل:وکنین:وکنین

اہک:ہک:وج:رس:ٓاگ:ربےنس:ےک::ےن:ادمحلہلل:اس:ےیل:ہک:ںیم:ایےن:وجاو:د:اہلل:ک ہی:رۃمح:اطسبیم

؎:البؤں:ےس:اچبایل:یالب:دے:رک:ڑب:اس:ک :ااسحؿ:ےہ:ہک:وھچیٹ:،اقلب:اھت:اس:رپ:دخا:ےن:راھک:رباسیئ

زبرگ اہےئ: الب: دعف: الب: اںی

ہک:سب:مہ:رفہتش:وہےئگ۔::اہلل:واےل:اور:مہ:ولگ:دنچ:راعکت:ڑپ :رک:اےنپ:وک:ےتھجمس:ںیہ:ںیہ:ہی

اور:ہہک::رےہ:ںیہ:دیٓاول:رخ،ےگ:ںیگل:ےنید:ذرا:اس:ھچک:ہہک:دے:سب:دبداعںیئ:وکیئ:ارگ:ںیمہ

::یسٓاںیھکن:ںیہن:ےتھکیوہ:رات:رھب:دجہت:ڑپاھ:ےہ،:د:یاول،:اجےتن:ںیہن:ایدہہک:دو:ٓاول:ز:رےہ:ںیہ

؎ ںیہ:وہریہالؽ:

تبحم:ِؿ اضیف 22

:انؾ:ںیہن:الج

ےک:اخک:ہن:رکدوں:وت:داغ

۔ےس:مک:ںیہن:اہلل:ک ہی:رۃمح:اطسبیم:سیدیالتبم:وہےئگ:ہک:مہ:اب:ابعدت:رکےک:اور:بجع:ںیم:یس:وھتڑی

:رضحت:اھتون:میکح

ملتل

اشِؿ:انفتیئ:یک:یاالتم:دجمد:ا

االتم:میکح:ںیم:ھٹاس:ک :انؾ:ےہ:ہک:ریم:ےہ:دووتس!:زبریگ:زبریگ:ےہ،:ایک:یریقف:ایک:ہی

االتم::میکح:ۂفیلخ:ک ہی:اہلل:اصبح:رۃمح:یفطصم:میکح:،اھجڑو:دے:راہ:ےہ:یگنھب:،ڑسک:رپ:اجرےہ:ںیہ

اصبح:اےنت:اقلب:ےھت::میکح:ہیگل:اجےئ:اور:ہن:وک:رگدوابغر::ریپ:ےہک:ریم:وک:رکف:وہیئ:یاھتون

ابت:اشہ::ہیےتھکل:اجےت:ےھت۔::ںیم:وتق:اس:وک:رعیب:ایس:ک :وظع:وہات:اھت:اردو:ںیم:تہک:بج:رضح

ڑبے:اعمل::تیےھت،:رگم:اہن:ہک:انؾ:ےک:میکح:ےن:ھجم:ےس:رفامیئ:اہلل:ک ہی:اصبح:رۃمح:دبعاینغل

:وظع:وک:وظع:ےک::ہک:ےنتک:ڑبے:اعمل:ےھت:ہک:میکح:ےھت۔:او:وخد:ھجمس:ےیجیل االتم:ےک:اردو

ےس::ےن:ٓاےگ:اجرک:یگنھبک ۔:اوہنں::اقتیلب:ےھت۔:امکؽ:ےہ:اؿ:یک:ھکل:ےتیل:ںیم رعیب:دوراؿ:یہ

:ای۔:رفامرضحت:ےن:نس:ایل:۔اھجڑو:ہن:اگلؤ:رید:یوھتڑ:،اصبح:اجرےہ:ںیہ:امہرے:ریپ:وھکیاہک:ہک:د

ک :المزؾ:ےہ،:وکحتم:ک :المزؾ:ےہ،::یٹلپسنویم:ہیےھجم:مت:رفوعؿ:انبان:اچےتہ:وہ،::اصبح:ایک:ہک:میکح

::وخنتاہ:اتیل:یکوکحتم: اخرط:ےس::یےہ:ہک:ریم:اجزئ:ںیہناانپ:قح:ادا:رکراہ:ےہ،:ٓاپ:وک::ہیےہ،

:افصیئ:ڑسک:یکُ ےہ۔:یسگار:۔:امہرے:زبروگں:ےن:وت:اس:رطح:زدنیگںیوکادوک:ٓاپ:ر

و:انفتیئ:ی ک :وقت:یاصبح:وھپوپلر:اشہ:دبعاینغل:رضحت

ونوجاؿ:اجلہ::کی۔:ایھت:وہیئگ:یطلغ:ےس:ذرا:یس:اہلل:ک ہی:اصبح:رۃمح:دبعاینغل:اشہ

:دیرم:اریم:،اشرگد:ںیہن:اریم:ہیرضحت:وک:ااسحس:وہا:ہک::دعب:ںیم:ای،یاٹن:د:ایدہاسکؿ:وک:ذرا:ز

:دو:لیم:ای،یاٹن:د:ایدہےن:اس:وک:رضورت:ےس:ز:ںیم:،ںیہن اس:ےک:اگؤں:ےئگ۔:رصع:ےک::وفراً

:اؿ:وک:اہلل:یک:ہک:راہتس:وھبؽ:ےئگ:وج:اہلل:واےل:وہےت:ںیہ:وہیئ:اشیینرپ:اینت:دعب:ےلچ:ےھت:نکیل

:وہاجےت:ںیہ:زدنیگ:ےہ:ہک:اینپ:وہیت:ےب:ینیچ:ےک:دعب:اینت:انرفامین ۔:رضحت:ےس:ےب:زار

:ھجم:ےس:ٓاج:تہب:زےچنہپ:اور:اہک:ہک:اھبیئ:اہیںاس:ےک::ںیم:ےادنریھ ےہ،::وہیئ:یطلغ:ایدہ!

ےھجم:اعمػ::۔:مت:دخا:ےک:ےیلایےن:مت:وک:ےب:اج:یاٹن:د:ںیم:،ںیہن:دیرم:،مت:اشرگد:ںیہن:ےریم

23

تبحم:ِؿ اضیف

زعت::،ڑبے:ںیہ:ایدہز:ابپ:ےس:یھب:ےرکدو۔:اس:اجلہ:اسکؿ:ےن:اہک:ہک:رضحت!:ٓاپ:ریم

ےک:دؿ:ولعمؾ::تم!:ایقرہ:سگ:ںیہن:ایٓاپ:وک:قح:ےہ:ےھجم:یاےنٹن:ک ۔:رفام:،ںیہ:نید اعمل:،دار:ںیہ

ےن::ےس:اجؤں:اگ۔:اس:ےن:اہک:ااھچ!:ںیم:اہیںرکدو:بت::اعمػاحؽ:وہاگ؟::ک :ایک:دبعاینغل:ںیہن

اجےئ:ورہن:ٓاپ:ک :ھجم:رپ:قح:ےہ۔:ہک:ٓاپ:ک :دؽ:وخش:وہ:ایہہک:د:اس:ےیل:ہیاور::ایاعمػ:رکد

دخا: الم:ولخمِؼ :رات:وک:ااعنؾ:ایک:ایس:ایاس:ےک:دعب:رضحت:ولٹ:ٓاےئ۔:رضحت:ےن:ھجم:ےس:رفام

دو::اھکی،د:وملس:وک:وخاو:ںیم:اہلل:ک ہی:ہک:رسوِر:اعمل:یلص:ک امےنگن::رپ:رمح:رکےن:ک :اور:ملظ:رپ:اعمیف

:اعمل:یلص:یتشک:کیا،ںیہ:ںایتشک :ٓاپ:ےک:اسھت::رفام:ںیہ:فیوملس:رشت:اہلل:ک ہی:رپ:رسوِر اور

:اس:رپ:اشہ:دبعاینغل،ھچک:افہلص:رپ:ےہ:یتشک:یدورس:،رفام:ںیہ:فیاہلل:ہنع:رشت:ریض:رضحت:یلع

:!:دبعاینغلہک:اے:یلع:ایوملس:ےن:رفام:اہلل:ک ہی:وضحر:یلص:۔ںیہ::ےھٹیباےلیک:اہلل:ک ہی:اصبح:رۃمح

:شیپ:ےھت،:رگم:اس:ومضمؿ:وک:رعش:ںیم:ےس:وجڑ:دو۔:رضحت:اشرع:ںیہن:یتشک:یوک:ریم:یتشک:یک

؎ ہک:ایرکد

ےک:ےیل:یلست:رطضم:یک بلقِ

وک انؤ: دو: الم: ےہ: وہات: مکح

امےگن:ہک::ڑکپ:رک:اعمیف:وہ:وہ:اجرک:ریپ:وہیئگ:ایدیتصخش:سج:ےس:ز:ٓاپ:ےن،:ٓاج:ےہ:وکیئ:داھکی

:ےہ:ایلص:ہی ،امہرے:زبروگں:یک:اشؿ:یھت:ےھجم:اعمػ:رکدو۔:احبسؿ:اہلل!:ایک:،ھجم:ےس:اطخ:وہیئگ

ےہ:ہک:ابعدت:رکےک::ہیالعتم::یک:۔:وبقمتیلہک:دو:لفن:ڑپ :رک:اڑک:رےہ:ںیہ:ںیہن:ہی۔:زبریگ

وہاجےئ۔:ادیپ:انفتیئ:زایدہاور:

ی اشِؿ:وقت:یک:اہلل:ک ہی:رۃمح:یاالتم:اھتون:میکح:رضحت

وک::ےن:یسک:ہک:ارگ:ںیم:ایہک:رمےن:ےس:ےلہپ:االعؿ:رکد:اشؿ:یھت:ایک:االتم:یک:میکح

؎ وک:رُبا:اہک:وہ:وت:وہ،:یسک:ایاتس

ااقتنؾ ےل: ےس: ٓاج:ٓاؿ:رک:ھجم::وہ

ک ؾ ہیےک:دؿ:رپ:ہن:رےھک::ایقتم

تبحم:ِؿ اضیف 24

وہ ہن: اجختل: تمایق ربوزِ

وہ ہن: دناتم: وک: ھجم: اپس: دخا

االصح::اور:اینپ:یتنطلس:وھچڑ:د:تبحم:ںیم:رعض:رکراہ:اھت:ہک:اہلل:واولں:ےن:اہلل:یک:ہی ںیم:وت

:رو:ےک:اعمیف:وت:اؿ:ےک:ریپ:ای۔:امں:ابپ:وک:ارگ:اتسرکیل وت::ایوک:ارگ:اتس:یویب:اینپ:،امہ ی:ڑکپ:رک:رو

:وہاجےئ:وت:دورسے:وتق:ایدیتےس:ھچک:ز:یطلغ:ارگ:یھبک:ی،رکد:التیف:دورسے:وتق:اس:یک

:شیاو:دور:ادن:ںیمالھکؤ:اور:اس:ےس:ہہک:دو:ہک::شیالھکؤ،:دنس:اس:وک:الگو:اجنم:الھکؤ،:اھٹمیئ

نپچب:ےس::ہک:اصبح:ںیم:اتسؤں:اگ۔:ضعب:ولگ:ےتہک:ںیہ:ٓاپ:وک:ںیہن:دنیہاو:ٓا:،وہایگ

ےل::رخاو:لکش:وایل:یربمن:ک :ہمشچ:اگلرک:ڑب:رہاامں:ایگ:یروامکٹن:اور:نسح:رپتس:اھت:رگم:ریم

داامد:ےس:مک::یھب:وہ،:وصرت:ںیم:ہصغ:وایل:یٹیب:ٓاپ:یک:یوجاو:نس:ول،:ارگ:امہر:ک :یھب:اس۔:ٓایئ

:ےےگ:ہک:اے:دخا!:ریم:رات:دؿ:روںیئ:ایےگ:ہک:داامد:الطؼ:دے:دے::اچںیہ:وہ:وت:ٓاپ:ایک

اپر::زدنیگ:یک:یٹیب:مک:وخو:وصرت:ہصغ:وایل:یتبحم:یاؽ:دے:ہک:ریم:یسیا:داامد:ےک:دؽ:ںیم

ٓاؤ۔::ابنہ:دو:ہکلب:نسح:ولسک:ےس:شیپ:ےک:اسھت:زدنیگ:ویںویب:،ےہ:یگدنچ:روزہ:زدن:،رکدے

ےتکس۔:ںیہن:ےگ:ہک:ٓاپ:وسچ:یھب:ںیٓاپ:وک:اانت:وخش:رکد:اہلل!:اہلل:اعتٰیلاؿ:اشء:

رطػ:ےس::یک:یلص:اہلل:ک ہی:وملس::اعمل::رسورِ

یوخربخش:وعروتں:ےک:ےیل

:یک:ثیوک:دح:ویںویب:اینپ:اسرے:وشکر:جنگ:واےل:اینپ:،انسات:وہں:یوخربخش:کیا:ںیم

انہتش:ےلم:اگ۔:وہ:وخش::نیرطػ:ےس:ٓاپ:وک:رتہب:یک:ویںاؿ:اشء:اہلل!:حبص:ویب:ںی،انسد:یوخش:ربخ

:ہملس:ریض:اہلل:ک ہی:ےہ؟:رسور:اعمل:یلص:ایک:یربخِ:ایاہنع:ےس:رفام:اہلل:اعتٰیل:وملس:ےن:رضحت:اُؾ

ہک:اے:ِ۔یگ:اجںیئ:یوخو:وصرت:رکد:ایدہوحروں:ےس:ز:ایںاملسمؿ:ویب:ہملس!:تنج:ںیم:ُاؾ

14؎:

۔:یگ:اجںیئ:بس:وجاؿ:وہرک:تنج:ںیم:،یگ:اجںیئ:یوت:وجاؿ:رکد وہں:یگ:اور:ڈبیھ

2/416:مشٰکۃ المصابحی /وة بری ،داراحیا: الرتات،27/126 :روح المعان ؎14

25

تبحم:ِؿ اضیف

رطػ:ےس::یک:وضحریلص:اہلل:ک ہی:وملس:

یوخربخش:رمدوں:ےک:ےیل

دالخ:وہں::رمد:بج:تنج:ںیم:احؽ:وہاگ؟:یتنج:ےگ:ہک:امہرا:ایک:ٓاپ:ولگ:ںیہک:اور

الہ رمع:وہیگ:اسؽ:یک:اور:سیتنیت:ےگ:وت:سیت لِکا کاماادہ بِذٰ ا رمہ

اِب اال با :امکؽ:رپ:وہیگ:وجاین:الَشا

۔وہیگ:ںیہن:یھب:اڑیھیک لج:اگل:وہاگ:اور:: سریت:ٓاوھکنں:ںیم:،رےہ:یگ:اور:ہشیمہ

15؎ اڑیھی واہں

:ہشیمہ:،وہیگ:امرٹیک:وکیئ:یک:ہن:واہں:ڈیلب:،وہیگ:رضورت:ںیہن:یک:واہں:ڈیلب:،ںیہن:یہ:ےلکن:یگ:یھبک

ڈنمارک::اڑیھی اہیںونوجاؿ:وہات:ےہ:ذٰہلا::اسؽ:ک :رسخ:و:دیفس:ااھٹرہ:اسین:ےگ:ےسیج:رںیہ:ےسیا

:اہلل:ک ہی:اعمل:یلص:وروج:رس:وک:ےلم:یگ::تنج:اںیہنہکنویک:ںیوکشش:ہن:رک:ےننب:یک:یتنج:ڈیواسنا

رانھک::اڑیھیتشم::کیا:کیےگ۔:اچروں:اامومں:ےک:زند:رںیھک:اڑیھیوملس:ک :مکح:امؿ:رک:

:کیوابج:ا:یہ:امنز:ےہ،:اینت:امنز:ےہ،:ورت:یک:یک:امنز:ےہ،:رقب:دیع:یک:وابج:دیع:ینتج:،وابج:ےہ

:وہ،:انیئ:اینپ:یھب وہ:اور:یھٹم:اڑیھی یھٹم:کیرطػ:ا:ںرانھک:ےہ:اور:رہچہ:ےک:ونیت:اڑیھیتشم:

:دس:اسہل:ہچب:ےل:ٓاںیئ:یئٓاپ:ان:ورہن:ںیہک:ںیہن:یک :اس:یک:ک :اڑیھیےس:انپ:رک::یھٹم:اور

:یھٹم:کیا:اڑیھیےس:انپ:رک::یھٹم:ذٰہلا:اینپ:ںی:ےننب:ک :ذوؼ:وپرا:رکاور:اس:رطح:نسمک:ںیوٹکاد

ااھُٹےئ::رےھک:وہےئ:اڑیھیےک:دؿ::تمایق:رھک:رےہ:ںیہ:اڑیھیوج::اہیںرانھک:وابج:ےہ:اور:

:ااھُٹےئ:اجںیئ:احؽ:ںیم:ایس:ںیم:تمایق:اِؿ دیم:نکیل:وہیگ:ںیہن:اڑیھی ےگ۔:تنج:ںیم:اجںیئ

:وخاہج:اصبح:رفامےت:ںیہ:ومت:ٓایئ:ےگ:سج:احؽ:ںیم : اڑیھی اینپ:ںیم:تمہک:ایق:ےہ۔

؎ رعش:ڑپوھں:اگ:ہیوک:داھکرک::ںاہلل:ایم

وہں ایٓا:ےک ےل: ابشتہ: ای:رو: یک وبحمو: رتے

وہں ایوصرت:ےل:ےک:ٓا:اس:وک:وت:رکدے:ںیم:تقیقح

:ربعت:و:اتز:ےک:ےیل:انرفامونںِ تبحم:ایۂناقمؾ

ےگ:اور:بج:روسؽ:اہلل::ڈنمے:ااھُٹےئ:اجںیئ:اڑیھیوہ::ڈنما:رےہ:ںیہ:اڑیھیوج::اور

ایم سعید ایج ،باب ماجا: ِف سن اہل اْلنۃ ،2/81:جامع الرتمذی ؎15

تبحم:ِؿ اضیف 26

:ریمےگ:ہک:اے:اہلل:ےک:یبن:ںیوملس:ےس:رعض:رک اہلل:ک ہی:یلص :یریم:،افشتع:ےئجیک:ی!

ھجت:وک::لکش:ںیم:یہک:ریم:وساؽ:رکایل:ہیےن:ارگ::وت:اہلل:ےک:یبن:ےئجیھجم:وک:وشخباد:،افسرش:ےئجیک

:یک:وہیدویں ویئں،اسیع:،انبیئ:لکش:ںیہن:یسیج:یہک:وت:ےن:ریم:یھت:رظن:ٓایت:یبرخا:اے:اظمل:ایک

اوہنں:ےن::تبحم:ںیم:ہک:اےنپ:رگوانکن:یک:ایل:وت:ےن:قبس:ںیہن:وھکسں:ےس:یھب:،لکش:انبیئ:یس

ےگ۔:اپںیئ::وہ:ابپ :رپ:ےھت،:ک رف:ےھت،:اجنت:ںیہنہکناحال:رںیھک:ںاڑایھی

وک::ریش:یسک:ںیم:ےہ،:ٓاپ:ےن:داین:نسح:و:امجؽ:یھب:رےنھک:ںیم:اڑیھی !:رشیعدووتس

ٓاپ::،وہیگ:ںیہن:اڑیھیےک::ینریش:ےئھکی،اجرک:د:اخونں:ںیم:ایہن:وہ،:ڑچ:اڑیھیسج:ےک::اھکید

:اماشء:اہلل!:رہ:رطػ:ےس:ٓاواز:ٓاریہ:؟یب:یب:یک:ریش:ای اننب:اچےتہ:ںیہ:ریش:؟اننب:اچےتہ:ںیہ:ولگ:ایک

رپوا::یک:وہ:یسک:ںیم:یربدارں:رفام:اہلل:یک:ینعی ںیہ:ؤمنم:اہلل:ےک:ریش:،اننب:اچےتہ:ںیہ:ےہ:ہک:ریش

۔ہن:اےنپ:سفن:یک:،یک:ؿہن:اطیش:،ہن:زامہن:یک:،رکےت،:ہن:اعمرشہ:یک:ںیہن

ملظ:ےہ:نیدبرت:انیوک:ورہث:ہن:د:ونہبں

امؽ:و:دوتل::ہیےہ؟::ملظ:ںیہن:ہی ایک:،دابایل:ک :تیھک:یسک:،ک :امؽ:امرایل:ہک:یسک:ںیہن:ہی

رکےت:رگم:بج:اباب:ک ::اضق:ںیہن:۔:دجہت:یھبکاہلل:وک:انراض:رکےت:ںیہ:ےہ:سج:ےک:ےیل:دنچ:دؿ:یک

:ےتہک:ںیہ:اور:نہب:ےس:ایک:رپ:ہضبق:رکایل:زنیم:یاسر:ونہبں:ک :ورہث:اور:ونہبں:یک:وت:اینپ:ااقتنؽ:وہایگ

:ںیوجڑا:انبداکی: ےگ:اور:اہمترا:یھب:ںیےک:ڑپکے:انبد:ںدہعف:ٓاان:اہمترے:وچب:کیا:اسؽ:ںیم

:ٓارک:ا :یک:وخو:اھکانیل:ہنیہم:کیےگ، رگم:ربخدار::،وچٹھک:رپ:اانپ:دؽ:وخش:رکانیل:اور:ابپ:دادا

وت::ہیےہ؟::یردنیاد:ہیدوں:اگ۔:ٓاہ!::ےنیپ:ںیہن:یھب:وھگٹن:اپین:کیوت:ا:ںیہن:،ک :انؾ:ہن:انیل:ےنیل:زنیم

:یمک:تبحم:یک:یک:بس:اہلل:اعتٰیل:ہیرعض:رکات:وہں:ہک::ملظ:ےہ۔:اس:ےیل:نیاور:دبرت:اقشوت:یبلق

:تبحم:نیت:یک:ٓااجےئ:وت:لمع:ٓااسؿ:وہاجےئ۔:اہلل:اعتٰیل:تبحم:دؽ:ںیم:یک:ٰیلےس:ےہ۔:ارگ:اہلل:اعت

اچدن،::ےیل:رےےک:ااسحانت:وک:وسےئچ:ہک:سج:ےن:امہ:اہلل:اعتٰیل:کیےہ۔:ربمن:ا:ےس:ٓایت:ہقیرط

،ابؽ:ےچ:د:ای،اطع:رفام:امیؿاالسؾ:و:ا:،ٓاامسؿ:انبےئ:،ج،:زنیمروس

ے

:ںیتمعن:ایک:اور:ایک:ید:یروز:یئ

:ذرک:ےئجیکاطع:رفامںیئ :اہلل:ک ےہ:ہک::اختیص:اہلل:واےل:ےسوپھچ:رک۔ذرک:ںیم:یسک:۔ربمن:دو

دؽ::،لقن:انبےت:ںیہ:یکدخا:ےک:اعوقشں::نیاخص:رک:وج:ذارک:،ےہ:اتیرکد:اتبحم:دیپ:یک:اہلل:اعتٰیل

27

تبحم:ِؿ اضیف

وسہل:ٓاہن:تبحم:ےہ۔::ےگ:ےسیج:ںیٓاہن:ےہ:رگم:اہلل:اہلل:اس:رطح:رک:کیےہ،:ا:یتبحم:وھتڑ:ںیم

لقن::یک اعوقشں:ےریم:ہیےہ:رگم::یتبحم:وت:وھتڑ:رمح:ٓااجات:ےہ:ہک:اس:اظمل:ےک:دؽ:ںیم:اہلل:وک

دو۔:رکراہ:ےہ:ذٰہلا:اس:وک:تبحم:دے:یہ

تبثم:اور:ذرکِ:یفنم:ذرکِ

وت:ذرِک:تبثم:ےہ:اور::ہیوت:دجہت،:ارشاؼ،:اہلل:اہلل:رکان::کیا:ںیہ:دو:ںیمسق:ذرک:یک:نکیل

:اسی۔:اوھکیوک:تم:د:امں:نہب:یٹیب:یک:وچب،:رظن:وک:اچبؤ،:یسک:انگہ:ےس:ینعیےہ::مسق:ذرِک:یفنم:یدورس

:اظملضعب::،ٓاوھکنں:ک :زان:ےہ:ج انھوک:د:ؿا:وھکی،ومھچن:ہن:وہ:اس:وک:تم:د:اڑیھیڑلک :سج:ےک:

:ھکیرصػ:د:؟ےل:رےہ:ںیہ:مہ:ایک:،وت:ول:ھکیول:ہن:دو:د:انی،ہن:د:انگہ:ےہ:ہن:انیل:ایک:ہک:اس:ںیم:ےتہک:ںیہ

:اہلل:ک ہی:ہک:مت:ٓاوھکنں:ک :زان:رکرےہ:وہ۔:وضحر:یلص:ربخ:ںیہن:ہیاؿ:وک::۔:نکیلوت:رےہ:ںیہ:یہ

ہک:وج::رفامےت:ںیہ:اہلل:ک ہی:االتم:رۃمح:ٓاوھکنں:ک :زان:ےہ۔:میکح:وملس:ک :اراشد:ےہ:ہک:دباگنیہ

:ہزم:ہن:اس:وک:ذرک:ںیم:،ےلم:یگ:الحوت:ںیہن:رکات،:اس:وک:ابعدت:یک:افحتظ:ںیہن:صخش:رظن:یک

:اھٹمس:ک :ودعہ:ےہ۔:زنک:اامعلؽ:یک:امیین:افحتظِ:رظن:رپ:اہکنٓاےئ:اگ۔:ویک:ہزم:ز:ںیمٓاےئ:اگ،:ہن:امن

:یک:امیؿاس:ےک:بلق:وک:ا:اہلل:اعتٰیل:ای،ےہ:ہک:سج:ےن:اہلل:ےک:وخػ:ےس:رظن:وک:اچب:ثیدح

:،وک:ھجم:رپ:رقابؿ:ایک:وخیش:دنبہ:ےن:ٓاھکن:یک:ےےہ:ہک:ریم:ہیالحوت:اطع:رفامےئ:اگ۔:اس:ک :راز:

ذلت:دے:دوں:اگ۔:تبحم:یک:اھٹمس،:اینپ:امیینا:اس:وک:اینپ:اس:ےک:دبہل:ںیم:ںیم

وہات:ےہ:یوق:ایدہک :ونر:ز:یفنم:ذرکِ

:ذیابعدت:ذل:اھٹمس:سج:ےس:اس:یک:تبحم:یک:یک:ےہ؟:اہلل:اعتٰیل:زیچ:ایک:امیینا:الحوِت

الھک::یکدو:رتعک:دورسوں::ےہ،:اس:ک :دجسہ:دو:وس:تنطلس:ےس:الضف:وہاجات:ےہ،:اس:یک:وہاجیت

ابر:اہلل:انہک:دورسوں:ےک:الوھکں:ابر:اہلل:ےنہک:ےس::کیےہ،:اس:ک :ا:راعکت:ےس:الضف:وہاجیت

رک:تبثم:ذک :ونر::ےہ:اور:ذرک:یفنم:ےس:اطع:وہیت:ذرک:یفنم:امیین:الحوِت:اہکنالضف:وہات:ےہ،:ویک

:دو:اور:رھک:ںیم:ےڑلپ:کیزہار:دجہت:ک :ونر:ا:کیہک:ا:االتم:رفامےت:ںیہ:وہات:ےہ۔:میکح:یےس:وق

ونر:زہاروں:دجہت:ےک:ونر:ےس::ہیرھک:دو:وت::ںیم:ےانگہ:ےس:ےنچب:ک :مغ:ااھُٹےن:ک :ونر:دورسے:ڑلپ

تبحم:ِؿ اضیف 28

اور::رظن:وک:اچبایل:اس:ےن:اینپ:،ٓایئگ:اجراہ:ےہ،:اسےنم:ڑلیک:صخش:ابزار:ںیم:کیوہاگ۔:ا:یوق:ایدہز

ک :ونر:ذرک:تبثم::وہاگ۔:ذرک:یفنم:یوق:ایدہوت:اس:ک :ونر:ز:وک:ُااھٹایل:فیلکت:ےک:مغ:یک:ےنھکیدؽ:رپ:ہن:د

اتبات:وہں۔:یھب:ےہ؟:دلیل:ایک:وہات:ےہ،:دلیل:ایدہےک:ونر:ےس:ز

اہلل ِاٰلا یلجت:یکِاَّلا :یک:ّلاّ

ن

رپ:وموقػ:ےہ:ت

ےلہپ:ےہ؟:ےلہپ:لسغ:رکےت:وہ،:ڑپکا:اصػ:رکےت: اہللَّلا ِا ےلہپ:ےہ:ہک::ٰلا ِا ّلا ! اتبےیئ

اہللہک:ارگ::ایاتبد:ںیم:ےن:ۂملک:وتدیح:ےلہپ:رطع:اگلےت:وہ؟:اہلل:اعتٰیل:ایوہ: ک :رطع:اگلان:اچےتہ:وہ:وت: ِاَّلا

امایرف:؟الم:زبرگ:ےس:وپاھچ:ہک:ٓاپ:وک:اہلل:ےسیک:کیےن:ا:ےس:بلق:وک:اپک:رکو۔:یسک:اہللریغ

ِاٰلا اس:ےس:وت::،ومریت:دنہوؤں:یک:وت:رھتپ:ےک: تب:ںیہ:کیا:،ںیہ:دو:ںیمسق:یکِاٰلا ےس:الم۔:اور::ّلا

۔:وج:صخش:ےتلچ:ںیہ:ِاٰلا یھب:ہی وخااشہت:ںیہ:یرُب:یوج:رُب:سفن:یک::اجات:ےہ:نکیلاملسمؿ:چب

:ہی:،اتچ،:ےس:ںیہن:ی:اھجکن:رکات:ےہ،:دبرظنکنےہ،:انرحمؾ:وعروتں:وک:ات:اتھکیرھپےت:وتبں:وک:د

:اجپر:یھب :اہلل:اعتٰیل:یابپ :دخاؤں:ک :ےہ۔ :رکراہ :زان :ٓاوھکنں:ک لم:اتکس۔:اس:وک:ںیہن:ےہ،

َا ِل ِب سا ٰٰ

ی وہاتکس۔:ںیہن:اس:وک:بیصن:امیؿاہلل:ک :ا:ءاوایل:ینعی یاِۃ ّلا ِو ال

دلیل:ابہلط:وہےن:یک ِاٰلا ےک::اسفنہین:وخااشہِت دالخ::ںیم:ِاٰلا وخااشہت:یھب:یرُب:ےئنس:ہک:سفن:یک:دلیل:رقٓاؿ:اپک:ےس:اس:یک:او

ِاٰلا ،ںیہ اراشد::رفض:ےہ۔:قح:اعتٰیل:یھب:یفن:وخااشہت:یک:یامہرے:او:رپ:اؿ:رُب:ںیم:یفن:یک:ّلا

:ا رفامےت:ںیہ اٰوىہہ یۡتا اافار ہا

ٗہ اذا ِالٰـہا اِن اَّتا

:ٓاپ:ےنںیہن:وملس!:ایک:ک ہی اہلل دمحمیلصاے؎16م

وخااشہت:وک:دخا:انب: یرُب:ں:وک،ےبووقوفں:وکوہنجں:ےناےنپ:سفن:یکوھدگ:ارٹنلنشین اھکیاؿد

ر:رحاؾ:وخیش:وک:وھچڑ:رک:اےنپ:سفن:ںیم:وخیش:یراض،:ریم:یراھک:ےہ۔:ریم ئ

:،رکےت:ںیہ:اداس

رھتپوں:وک:وپاتج::وکیئ:،وہاجات:ےہ:انسسج:ےس:بلق:ایتس:درٓادم:رکےت:ںیہ:،اوپمرٹ:رکےت:ںیہ

۔وپاج:رکرےہ:ںیہ:وخاشہ:یک:اینپ:ہیےہ،:

23 :اْلاثیہ ؎16

29

تبحم:ِؿ اضیف

تفلک:یک:دبرظنی

:ہکنٓاےئ:اگ:ویک:ازم:ایدہےس:ز:یدبرظن:افحتظ:ںیم:رظن:یک:ےھکیذرا:لمع:رکےک:وت:د:وکیئ

صخش:ےس::کیےہ۔:ا:ریتہ:اشیینک :ےہ،:رھپ:وٹنھگں:ارطضاو:و:رپ:رید:یوت:وھتڑ:ازمک : یدبرظن

:اشیینرپ:یک:رید:رےتہ:وہ:اور:رظن:اچبرک:ینتک:اشیؿرپ:رید:االتم:ےن:وپاھچ:ہک:رظن:یاؽ:رک:ینتک:میکح

ہک::ےہ:ہک:ہتپ:ںیہن:ریتہ:ٹنم:کت:فیلکت:وہں:وت:نیت:وت:اس:ےن:اہک:ہک:بج:رظن:اچباتیل:؟ےہ:وہیت

وہں:وت::اتیل:ھکیبج:رظن:رھب:ےک:د:نکیل:؟ںیہن:ایوہ::وہ؟:رہچہ:اتکیب:وہ؟:انک:یس:اسیک:ایوہ؟::یس

:،ونسمؿ:ےہ:ںدؿ:ویک:نیت:تیدؿ:کت:زتاتپ:وہں۔:او:ولعمؾ:وہا:ہک:زعت:نیت:ینعیہٹنھگ::رّتہب

:مک:وہان:اس:ےک:دعب:فیلکت:،ےہ:ریتہ:فیلکت:دؿ:کت:اس:یک::بج:دؽ:رپ:زل :ہ ات:ےہ:وت:نیتہکنویک

انگہ:ک ::نکیل:ایےن:ونسمؿ:رکد:تعیرش:انید:دؿ:کت:زمغدہ:وک:یلست:نیت:ےہ۔:اس:ےیل:رشوع:وہاجیت

ا:ںیہن:یلست:وکیئ:اس:ںیم:،ذعاو:وت:اگل:ےہّ رکےل۔:ہک:وتہب:رکےک:اہلل:وک:رایض:ہیدے:اتکس،:اِل

اشعِؼ:قح:اشِؿ

اہلل:وک::ےک:اعنیقش:دخاےئ:اعتٰیل:وت:یھب:ہک:ارگ:دوزخ:ہن:وہیت:االتم:رفامےت:ںیہ:میکح

امرات:::یڈنا:ںیہناّبوج:ا:ےئھکیاپےنل:واال:امکل:انراض:وہاجےئ:اگ۔:د:اوہ:ےتہک:ہک:ریم:،انراض:ہن:رکےت

:وہاگ:وہ:اےنپ:امرات:وت:وج:القئ:اٹیب:ےہ،:یڈنا:ںیہن:اتیےہ،:نھکم:د:اتید:اڈنا:الھکات:ےہ،:یلب:رویٹ:نکیل

:امرات:نکیل::یڈنا:ںیہناّبا:ااگ:ہک:ارگہچ:ریم:رکے:اگ۔:اےنپ:دووتسں:ےس:ےہک:ابپ:وک:انراض:ںیہن

:رکات:ےہ،:ذٰہلا:ںیم:امہرے:اورپ:ےب:دح:رہمابین:رپورش:ںیم:ی:ھجم:رپ:ااسحؿ:رکات:ےہ،:امہراّبا:اریم

:یک:اہلل:اعتٰیل:ایدہز:ہک:منہج:ےس:االتم:رفامےت:ںیہ:رکاتکس۔:میکح:اےنپ:ابپ:وک:انراض:ںیہن

راض:وبحمو:وہان::یک:اہلل:اعتٰیل:ایدہتنج:ےس:ز:،ےس:یران:دخا:ےک:اعوقشں:رپ:رفض:ےہ:انرایگض

ےئنس۔:دلیل:اعقش:رپ:رفض:ےہ۔:او:اس:یک

تمکح:یک:میدقت:یک:رپ:بلطِ:راضےئ:ایہٰل:تنج

راھک:ںیم:اثین:تنج:وک:درۂج:اس:ںیم:وملس:ےن:وج:داع:امہ ی:ک ہی:اہلل:اعتٰیل:اعمل:یلص:رسور

تبحم:ِؿ اضیف 3۲

َا ِاِنَ م ہَٰنا ااّلَل ا

اْل اکا وا لہکا ِرضا ئا

ۃا ااس

ہک:ٓاپ::امےتگن:ںیہ:وخیش:دخا!:مہ:ٓاپ:ےس:ٓاپ:یک:اے

َنا ۔:اور:مہ:ےس:وخش:وہاجےیئ:ر:رفامےیئاطخؤں:وک:درسگ:یامہر:،ش:وہاجےیئوخمہ:ےس: ا اْل :ۃا وا

:اس:ےیل:ںیم:اثین:راھک:اور:تنج:درۂج:ںیم:اثین:تنج:وک:درۂج:۔اماتگن:وہں:اور:ٓاپ:ےس:تنج:یھب

ےگ۔:اطع:رفامںیئ:ےگ:اس:وک:تنج:یہ:ںوہ:سج:ےس:رایض:راض:ےہ۔:دخاےئ:اعتٰیل:ہک:وہ:لحم

تمکح:یک:میدقت:قح:ےس:ااعتسذہ:یک:رپ:انرایگضٔ:منہج

:۔:رفامےت:ںیہےس:انپہ:امہ ی:انرایگض:ےلہپ:اہلل:یکہکلب: امہ ی:دوزخ:ےس:ےلہپ:انپہ:ںیہن:اور

ہ ٰ ااّلَل

ذہبِکا ِمن و َہ ااَا ِاِنَ اِر م الَنا اِطکا وا َسا

17؎ےس:انپہ:اچاتہ::انرایگض:ٓاپ:یک:دخا!:ںیم:اے

اِر وہں۔: الَنا ::سج:ےس:اہلل:اعتٰیلہکنراھک:ویک:ںیم:اورمنہج:ےس:انپہ:اماتگن:وہں،:منہج:وک:درۂج:اثینوا

:الص:زیچ:انرایگض:اہلل:یک:ےگ۔:اس:ےیل:ںیانراض:وہں:ےگ:اس:وک:منہج:د ےہ:اور::ےس:یران

اقتاضےئ:تبحم:ےہ۔

ےقیتبحم:ادش:احلص:رکےن:ےک:رط:یک:اعتٰیل اہلل

ےس::ؽتبحم:وہاجےئ،:الہ:و:ایع:اہلل:یک:ایدہاجؿ:ےس:ز:اینپ:ینعیتبحم:ادش::یک:اعتٰیل:اہلل

:اہلل:اعتٰیل:ایدہےس:ز:ڈنھٹے:اپین:ںیم:سایپ:دیوہاجےئ:اور:دش:ادیپ:دؽ:ںیم:تبحم:اہلل:یک:ایدہز

رپ::وقیںرفامےئ۔:اؿ:رط:ؿاالتم:ےن:ایب:رضحت:میکح:ےقیرط:۔:اس:ےک:نیتوبحمو:وہاجںیئ

:ہی کی۔:ربمن:اتبحم:ادش:احلص:وہاجےئ:یگ:یک:اہلل:اعتٰیل:وج:لمع:رکے:اگ:اس:وک:اؿ:اشء:اہلل:اعتٰیل

اس:وک::،االتم:ک :ومضمؿ:ےہ:میکح:ہی۔:ںیےک:ااسحانت:وک:وساچ:رک:ہک:روزاہن:دس:ٹنم:اہلل:اعتٰیل

اجہعم:اقمئ:ہی: ؿ:ےہ:سج:ےک:قہق:ںیمک :ومضم:اس:ذاِت:رگایم:،ہیومضمؿ:ہن:ںیھجمس:اریم

:وخاہ:ےنتک:یہوت:تبحص:ہن:ااھُٹےت::االتم:یک:ارگ:میکح:اہلل:ک ہی:اصبح:رۃمح:ارہط:یلع:،ومالانےہ

:الغیم:االتم:یک:میکح:،ہیزعت:اؿ:وک:احلص:ہن:وہیت:ہیڑبے:اعمل:وہےت:ٓاج: ک :قہق::تبسنِ

ک :قہق:ےہ،:اس::یاالتم:دجمد:زامہن:رضحت:اھتون:میکح:ہیوج:ٓاج:زعت:ےہ::مہ:بس:یک:،ےہ

رکے:اگ:اہلل:ک :اعقش::روج:اایتخ:ےقیرط:رکراہ:وہں:ہک:نیت:ک :ومضمؿ:شیپ:االتم:یہ:میکح:ےیل

123:مسند اّلمام الشافیع ؎17

31

تبحم:ِؿ اضیف

ےس::ؽالہ:و:ایع:ایدہ،اجؿ:ےس:ز:ہک:اینپ:تبحم:اس:وک:اس:حطس:رپ:لم:اجےئ:یگ:وہاجےئ:اگ،:دخا:یک

۔تبحم:اس:وک:احلص:وہاجےئ:یگ:یک:اہلل:اعتٰیل:ایدہےس:ز:ڈنھٹے:اپین:ایدہ،ز

ےک:ااعنامت:ک :رماہبق:قح:اعتٰیل( 1ربمن::ہخسن

ےس:روزاہن:ابت:رکو:ہک::تہب:ٓااسؿ:ےہ۔:اپچن:ٹنم:دس:ٹنم:اہلل:اعتٰیل:ہقیوہ:رط:اور

:ایانب:اجونر:ںیہن:،وسر،:اّتک،:دگاھ،:لیب:ای،ااسنؿ:انب:اے:دخا!:ٓاپ:ک :ااسحؿ:ےہ:ہک:ٓاپ:ےن:ںیمہ

:۔:ٓاپ:ےن:ںیمہایانب:ک رف:ںیہن:یئ،اسیع:وہیدی، ہک:ٓاپ:ےن:ںیمہےہ: ہیاور:اس:ےس:ڑبا:ااسحؿ:

اابتع:رکےن:واال::وملس:یک:اہلل:ک ہی:اعمل:یلص:الہ:قح،:الہ:تنس:وج:رسورِ :،:رھپ:ںیمہایاملسمؿ:انب

:نیملع:د:،اطع:رفامیئ:اڑیھای،یرپ:وج:ہقبط:اھت:اس:ےس:واہتسب:رفام:قیاہلل:مہنع:ےک:رط:احصہب:ریض

ااء:قلخ:رفام:ےچ:اطع:رفامےئ:اورمیلس:یویب:ای،اطع:رفام

ن

ضع:ادیپ:ٓاپ:ےن:امدرزاد:ادناھ:ںیہن:ای،اال

اا:حیحص:ای،انب:ک :ڑگنلا:ںیہن:ریپ:ای،انب:اہھت:ک :ولال:ںیہن:،ایک

ن

ضعمہ:ٓاپ:ےک:رکش::،الستم:ںیہ:اسرے:ا

اہلل:اؿ:اشء::وھکیرکےت:روہ:د:ےس:ابںیت:ادا:رکےت:روہ۔:اہلل:اعتٰیل:اسھت:اسھت:رکش:یھب:،سگار:ںیہ

:تبحم:اتچنہپ:ےہ۔:ا:ںیم:دنچ:ہنیہمِ:ابت:مہ:ہن:امںین:االتم:یک:میکح:رگاہکں:ےس:اہکں:ٓاپ:ک :اقمؾ

ھچک:امؽ::ذایتااانپ:ےک:العوہ:ریم:اداجدیئ:ےگ،:اےنپ:ابپ:دادا:یک:ابت:اہکں:ےس:الںیئ:ےگ:وت:اینپ

رکراہ::شیپ:اداجدیئ:اےنپ:ابپ:دادا:یک:ےیل:ایس:،ےک:ہینید:ادابابتعر:اجدیئ:ںوہ:نیکسم:ںیم:،ںیہن

رکرا