1

၂ဝ၁၆ ခႏစမစတင၍ ပခးတငးေဒသႀကးအစးရအေနျဖင ျပညသ႔ဘ႑ာမားက ပမအကးရၿပး ထေရာကမတ စြာ သးစြႏငေရးအတြက ႀကးပမးအားထတခပါသည။ ႏငငသ႔မဟတ ေဒသတစခ၏ လမႈစးပြားေရး တးတက ဖြ႔ၿဖးေရးအတြက ဘ႑ာေရးအေျခအေနမာ အဓကကၿပး၊ ျပညသ႔ဘ႑ာေရး စမခန႔ခြမႈ ခငမာေကာငး မြနေရးမာ လအပခကတစရပျဖစပါသည။ ဘ႑ာေရးဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈ၊ တာဝနယ၊ တာဝနခမႈႏင ျပညသလထ၏ ပးေပါငးပါဝငမႈတ႔မာ ျပညသ႔ဘ႑ာေရးစမခန႔ခြမႈ ခငမာေကာငးမြနေရးအတြက အေရးပါ ေသာအစတအပငးမား ျဖစၾကပါသည။ ျပညသ႔ဘ႑ာေရးစမခန႔ခြမႈ ခငမာေကာငးမြနေရးဆႏၵမြနျဖင ၂ဝ၁၇-၁၈ ဘ႑ာေရးႏစအတြက ပခးတငးေဒသႀကး၏ ျပညသ႔အတြက ရသးခန႔မနးေျခ ေငြစာရငးစာေစာငက ပထမဆးအႀကမ ျပစထတျပနရျခငးျဖစပါသည။

ယခ ပထမဦးဆးအႀကမ ပႏပထတေဝသည ပခးတငးေဒသႀကး၏ ျပညသ႔အတြက ရသးခန႔မနးေျခ ေငြစာရငးစာေစာငမာ ပြငလငးျမငသာမႈႏင တာဝနယ၊တာဝနခမႈတးျမငလာေရးႏင ျပညသ႔ဘ႑ာေရး စမခန႔ခြမႈတြင ျပညသအမားပါဝငလာေရးအတြက ကြႏပတ႔၏ စေပါငးႀကးပမးအားထတမႈမ ေပၚထြကလာ သည အေရးပါေသာ ေျခလမးတစချဖစပါသည။ ဤစာေစာငသည အေရးပါေသာ ဘတဂကဆငရာ သတငး အခကအလကမားက မဆႏၵရငမားအား ႐းရငးလြယကစြာ ျဖန႔ေဝအသေပးျခငးျဖင ဘ႑ာေရးဆငရာ လပထးလပနညးႏင အယအဆသေဘာထားမားက အမားျပညသက ပမနားလညသေဘာေပါကၾကေစရန ရညရြယပါသည။ ထ႔ေၾကာင ဘတဂကလပငနးစဥမားတြင ေလးနကတကကြစြာ ပါဝငလာေစရန သတငး ႏင လအပသညအခကအလကမားက ျဖန႔ေဝအသေပးျခငး ျဖစပါသည။ ဤစာေစာငတြင တငးေဒသႀကး အစးရ၏ ရေငြ၊ အသးစရတမားႏင ဘတဂကလပငနးစဥမားက ေဖာျပထားပါသည။

အတတကြ ႀကးပမးေဆာငရြကျခငးျဖင တငးေဒသႀကးအစးရအေနျဖင ဘ႑ာအရငးအျမစမားက မဆႏၵရင မား၏လအပခကအရ ထေရာကအကးရစြာ ေဆာငရြကေပးျခငးျဖင စညပငသာယာဝေျပာသည အခငး အကငးတစရပက ဖနတးေပးႏငလမမညဟ ေမာလငပါသည။ ျပညသ႔ဘ႑ာအရငးအျမစႏင ျပညသ႔ လအပခကမားက ေပါငးစပညႇႏႈငးေပးျခငးျဖင ပခးတငးေဒသႀကးႏင ၎တြင မတငးေနထငၾကသည ျပည သမားအတြက ပမတးတကဖြ႔ၿဖးမႈက ေဆာငၾကဥးေပးႏငမညျဖစပါသည။ တငးေဒသႀကးအစးရသည ျပညသ႔ဘ႑ာေရးစမခန႔ခြမႈ ခငမာေကာငးမြနလာေရးအတြက ဆကလက ႀကးပမးသြားမညျဖစပါသည။ ယခထတေဝသည ျပညသ႔အတြက ရသးခန႔မနးေျခေငြစာရငးစာေစာငသည ယငးႀကးပမးမႈ၏ ပထမ ေျခလမးတစရပျဖစပါသည။ တစႏစထကတစႏစ ျပညသလထအတြက အမနတကယအကးရေစမည ႏစစဥ ရသးခန႔မနးေျခေငြစာရငးျဖစေပၚလာေစေရးအတြက အတတကြ ႀကးပမးေဆာငရြကသြားႏငရန ပခးတငး ေဒသႀကးအစးရအဖြ႕အေနျဖင အေလးထား အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကလကရေၾကာငး ျပညသလထ သ႔ အစရငခအပပါသည။ ဦးဝငးသနးဝနႀကးခပပခးတငးေဒသႀကး

3

4

ဖတ႐ႈရလြယကေစရန ကနးဂဏနးမားက အနးစပဆးယသညအတြက အခ႕ကနးဂဏနးမား၏ ေပါငးျခငးသည စစေပါငးတနဖးနင အနညးငယ ကြလြျခငး၊ ရာခငနႈနးအနညးငယ ကြလြျခငးမား ျဖစနငပါသည။

6

တာဝနယမႈ၊ တာဝနခမႈတာဝနယမႈ၊ တာဝနခမႈရျခငးသည သတငးအခက အလကထတျပနရန၊ ရငးလငးတငျပရန တာဝန ခေစျခငး ၊သ႔မဟတ၊ ကတကဝတျပျခငး ျဖစပါ သည။ တာဝနယမႈ၊ တာဝနခမႈ ရျခငးသည ေကာငးမြနေသာအပခပမႈစနစတစရပတြင အေျခခက သည လအပခကတစရပျဖစပါသည။ ေဒသႏရ အစးရမားအေနျဖင ကယစားျပထားသည ျပညသ လထကယစားခမတသည ဆးျဖတခကမား၏ အကးဆကမားက အစရငခရန၊ ရငးလငးတငျပရန ႏင တာဝနခရန ကတကဝတထားရရပါသည။

ရသးခန႔မနးေျခေငြစာရငးအစးရ၏ အသးစရတ၊ ရေငြ၊ ပေငြ/လေငြႏင ေကြးၿမ တ႔ အပါအဝင ဘ႑ာေရးဆငရာအစအစဥမားက ျပညျပညစစေဖာျပထားသည ထတျပနခကျဖစၿပး၊ အစးရတစရပ၏ အဓကကေသာ စးပြားေရးဆငရာ မဝါဒအစအစဥတစရပျဖစပါသည။ အစးရ (သ႔မ ဟတ) ဌာနဆငရာ အဖြ႔အစညးတစရပက မဝါဒ ရညမနးခကမား ေအာငျမငစြာအေကာငအထည ေဖာႏငေရးအတြက ျပညသ႔ဘ႑ာမားက မညသ႔ အသးျပ၍ အစအစဥ ခမတမည၊ ဘ႑ာေရး လပ ေဆာငခကမား မညသ႔ေဆာငရြကမညက ေဖာျပပါ သည။ ရသးခန႔မနးေျခေငြစာရငးက ပမနအားျဖင ႏစစဥ ေရးဆြၿပး၊ အစးရ၏ လာမညဘ႑ာေရးႏစ အတြက အဆျပ အသးစရတမား၊ ရေငြမား၊ ေၾကြးၿမမားႏင အျခားဘ႑ာေရးဆငရာ စာရငး ေရးသြငးမႈမား ပါဝငပါသည။ ႏငငအမားအျပား တြငလညး တစႏစထကပ၍ ၂ ႏစ (သ႔မဟတ) ၃ ႏစစာ ေဖာျပေလရပါသည။

ဘတဂကစကဝနးရသးခန႔မနးေျခေငြစာရငးအတြက ဆးျဖတခကခ ရာတြငလညးေကာငး၊ လပငနးမား အေကာငအ ထညေဖာရာတြငလညးေကာငး အဆပါ ဆးျဖတ

ခကမားက ျပနလညဆနးစစရာတြင လညးေကာငး အဓကပါဝငေသာ လပငနးစဥမားျဖစပါသည။ သာ မနအားျဖင (က) ရသးခန႔မနးေျခေငြစာရငး ေရး ဆြျခငး၊ (ခ) စစစ အတညျပျခငး၊ (ဂ) အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငးႏင (ဃ) စစေဆးျခငး ဟ၍ လပငနး ၄ ရပ ပါဝငပါသည။

ဘတဂကခန႔မနးေျခဘ႑ာေရးႏစမတငမ အစးရ လပငနးေဆာငတာ မားအတြက ႀကတငခန႔မနးထားသည ကနက စရတမား၊ ရေငြမား ပါဝငပါသည။ ဘ႑ာေရးႏစ တစႏစအတြငး အစးရက က႑အသးသးတြင ေဆာငရြကမည လပငနးမားအတြက ကနကစရတ ႏင ရေငြခန႔မနးခကမား ပါဝငပါသည။

သာမနအသးစရတသာမနအသးစရတမားမာ ဝနထမးလစာမား၊ ပင စငႏင လပသက ဆေၾကးေပးေငြမား၊ ျပငဆငထနး သမးစရတမား၊ ပစၥညးမားဝယယျခငးႏင ဝန ေဆာငမႈမားရရျခငးတ႔အတြက ကနကစရတမား စသည အစးရ၏အေထြေထြအသးစရတမား ျဖစပါ သည။

ေငြလးေငြရငးအသးစရတေမာေတာယာဥ၊ ေျမ၊ စကယႏယားမား၊ အေဆာက အအႏင လမး/တတား ကသ႔ေသာ တစႏစထက သကတမးပသည ရရနပငခြငမားအတြက ရငးႏး ျမႇပႏမႈ ကနကစရတမားျဖစပါသည။

အသးစရတအစးရအပခပမႈယႏယား လညပတေရး၊ ျပညသ႔ ဝနေဆာငမႈမားေပးေရးႏင ရငးႏးျမႇပႏမႈဆငရာ ကနကစရတမားအတြက အစးရ၏ ဘ႑ာရငးျမစ မားက ခြေဝသးစြျခငး ျဖစပါသည။

7

ဘ႑ာေရးႏစဘ႑ာေရးႏစက ဘတဂကႏစဟ၍လညး ရဖနရခါ ဖလယ ေခၚေဝၚသးစြပါသည။ ဘ႑ာေရးႏစသည အစးရ၏ ရသးခန႔မနးေျခေငြစာရငးမားအတြက ဘ႑ာေရးဆငရာ စာရငးေရးသြငးျခငးႏင ဘ႑ာ ေငြအရ/အသး ရညရြယခကမားအတြက အသးျပ သည ကာလအပငးအျခားျဖစပါသည။ ျမနမာႏငင၏လကရဘ႑ာေရးႏစသည ဧၿပလတြင စတငၿပး၊ မတလကနတြင ၿပးဆးပါသည။ ၂ဝ၁၈ ခႏစမ စတင၍ ဘ႑ာေရးႏစက ေအာကတဘာလတြင စတင၍ စကတငဘာလကနတြင ၿပးဆးရန ေျပာငး လမညျဖစပါသည။

ေထာကပေငြေထာကပေငြတြင လဒါနးေပးကမးျခငး (သ႔မဟတ) ပမနျဖစေစ၊ အခါအားေလာစြာျဖစေစ ထညဝငေငြထညသြငးျခငးအားျဖင လကခရရသသ႔ အၿပးအပင ေပးေခသည ေငြမား ျဖစပါသည။ ေထာကပေငြက အမးအစားအားျဖင (က) ႏငငေတာမ ေထာကပ ေငြႏင (ခ) ျပညပမေထာကပေငြ (ျပညပအကအည ရေငြ) ဟ၍ ခြျခားႏငၿပး၊ ႏငငေတာမ ေထာကပေငြ တြင ႏငငေတာ၏မဝါဒအရ ေထာကပေငြမားႏင လပငနးလအပခကအရဌာန၊ အဖြ႕အစညးမားက တငျပ ေတာငးခ၍ေပးရသည ေထာကပေငြမား ပါဝငပါသည။

စစေပါငး ေဒသတြငး ထတလပမႈတနဖး (ဂဒပ)ႏငငတစႏငင၏ ကာလတစခ (မားေသာအားျဖင ႏစတစႏစ) အတြငး ေနာကဆးထတလပေသာ ကနစညႏင ဝနေဆာငမႈမား၏ စစေပါငးတနဖး ျဖစသည။ စးပြားေရးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈက ႏစအလက စစေပါငး ျပညတြငး (ေဒသတြငး) ထတကနတနဖး အေျပာငးအလအေပၚ မတည၍ တငးတာသည။

ျပညသ႔ဘ႑ာေရးစမခန႔ခြမႈျပညသ႔ဘ႑ာေရးစမခန႔ခြမႈဆသညမာ ျပညသ႔ ေရးရာဝနေဆာငမႈမားက ထေရာကအကးရစြာ ေဆာငရြကေပးႏငေရးအတြက ႏငငေတာ၏ဘ႑ာ ရငးျမစမားက စနစတက ထနးေၾကာငးေပးသည စနစျဖစၿပး၊ ရေငြႏင သးေငြမား စမခန႔ခြမႈ၊ ၎ႏင မဝါဒမား တစခႏငတစခ ခတဆကမႈ၊ အေကာင အထညေဖာမႈ၊ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြက သညအေပၚ တာဝနယမႈ၊ တာဝနခမႈ၊ ဘ႑ာေရး စမခန႔ခြမႈဆငရာ စညးမဥးႏငကကညမႈရေသာ ျပညသ႔ဘ႑ာေရး အေျခအေနတစရပလးက ဆ သည။ ယငးစကားရပတြင ဘ႑ာေရးစမခန႔ခြမႈ ဆငရာ စညးမဥးခမတျခငး၊ ျပညသ႔ဘ႑ာေငြမား က မဟာဗဟာေျမာက ခြေဝလာထားျခငး၊ အစရင ချခငးတ႔ ပါဝငသည။

ရေငြအစးရ၏ရေငြမားျဖစၿပး၊ မဝါဒခမတရာတြင အေရး ႀကးေသာအခနးက႑မ ပါဝငပါသည။ အစးရက ရေငြမားက ႏငငဖြ႔ၿဖးတးတကေရး၊ လမးမား ေဖာကလပ၊ ျပငဆငေရး၊ အမယာမား ေဆာကလပ ေပးေရးႏင ေဆး႐မားတညေဆာကေပးျခငး စ သညတ႔အတြက ျပနလညသးစြပါသည။ အစးရ၏ ရေငြမားမာ တစဦးခငးႏင စးပြားေရးလပငနးမား၏ ဝငေငြခြနမား၊ ယစမးခြန၊ အေကာကခြန၊ ပစၥညး ခြနမား၊ အခႏင ဒဏေၾကးမား၊ လမႈဖလေရး အစအစဥမားအတြက ထညဝငေငြမားႏင အျခား အမးမးေသာ ရေငြမားမ ျဖစပါသည။

ဘ႑ာေရးဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈအစးရ၏လပငနးေဆာငတာမားႏင အစးရအဖြ႔ အစညးမား၊ အစးရ၏ စးပြားေရးႏင ဘ႑ာေရး ဆငရာ ပနးတငမားႏင ရညမနးခကမား၊ ေငြေရး ေၾကးေရးဆငရာ ေမာမနးခကမားႏင ျပညသ႔ေငြ

8

စာရငးမားအား အမားျပညသသရေစရန အသေပး ထတျပနသည မဝါဒ လပငနးစဥတစရပျဖစပါသည။ ဘ႑ာေရးဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈတြင အစးရ၏ လပငနးေဆာငတာမားကသာမက အစးရက႑၏ ျပငပတြငျဖစေပၚေနသည ဘ႑ာေရးႏင စးပြားေရး ဆငရာျဖစေပၚမႈအေျခအေနမားကပါ ထတျပန အသေပးမႈမား ပါဝငပါသည။ အဆပါထတျပနေပး သည သတငးအခကအလကမားသည ယၾကည လကခႏငရန၊ ျပညျပညစစ ေဖာျပထားရန၊ အခန

ႏင တေျပးညျဖစရန၊ ႏငငတကာ အေျခအေနမား ႏငႏႈငးယဥႏငသည သတငးအခကအလကမား ျဖစရနလအပပါသည။ သ႔မသာ မဆႏၵရငမား၊ ဥပေဒျပသမားႏင ေငြေရးေၾကးေရးေစးကြကမားက အစးရ၏ လကရႏင အနာဂတဘ႑ာေရး အေျခ အေနက ေလလာသးသပႏငမညျဖစပါသည။

9

အစးရတစရပ၏ ဘတဂကသည ျပညသလထ၏ လအပခကမားႏင အစးရ၏ လပငနးေဆာငတာ မားထပတကေစသည စနစတစချဖစသညအတြက ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးျဖစစဥတြင အဓကကစြာ ပါဝင ပါသည။ ပခးတငးေဒသႀကးအစးရအေနျဖင စးပြား ေရးတးတကမႈ၊ အလပအကငမားဖနတးေပးႏငမႈ ႏင ဆငးရႏြမးပါးမႈ ေလာခေရးတ႔တြင အေျခခက သည စမကနးႏင ဘတဂကေရးဆြျခငးလပငနးစဥမားက စြမးေဆာငရည ျပညဝစြာ ထထေရာက ေရာက ေဆာငရြကႏငေရးႏင ျပညသမား၏ဘဝမား တးတကေကာငးမြနလာေစေရးတ႔အတြက အဓဌာန ျပထားၿပးျဖစပါသည။ ၎တ႔က အငျပညအားျပည ေဆာငရြကႏငေရးအတြက ျပညသ႔ဘ႑ာေရး စမ ခန႔ခြမႈ အားေကာငးရနလအပပါသည။ အေရးအႀကး ဆးအခကမားမာ (က) ဘ႑ာေရးဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈရေရး၊ (ခ) တာဝနယမႈ၊ တာဝနခမႈရေရးႏင (ဂ) ျပညသလထ အတတကြ ပးေပါငး ပါဝငႏင

မည နညးလမးမားက ေဖာထတေပးေရးတ႔ ျဖစပါသည။

ေဖာျပပါအခကတစခကခငးစ ထေျမာကေအာင ျမငေရးတြင တငးေဒသႀကး၏ဘတဂကက မဆႏၵ ရငျပညသမား အစရငခတငျပျခငးသည အေရးပါ သညက နားလညသေဘာေပါကပါသည။ ထ႔ အတြက ယခဘတဂကအစရငခစာမား ျပညသမား လကဝယ သ႔ေရာကရေစျခငးျဖင ျပညသ႔ဘ႑ာေရး စမခန႔ခြမႈ တးတကဖြ႔ၿဖးေစေရးအတြက အတတကြ

လကတြ ေဆာငရြကႏငရန ေမာမနးပါသည။

ဘ႑ာေရးဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈရျခငးသည ျပညသ႔ဘ႑ာရငးျမစမားက မညသ႔ရရသည၊ မည သ႔စမခန႔ခြသည၊ မညသ႔သးစြသညက ရငးလငး၊ ျပညစစြာ အသေပးတငျပျခငးျဖစၿပး၊ ဒမကေရစ နညးကအပခပမႈစနစတြင အေရးပါသညလပငနးတစရပျဖစပါသည။ ျပညသ႔အတြက ဘတဂကအစ ရငခစာသည ဘ႑ာေရးပြငလငးျမငသာမႈရေရး တြင အဓကကသည လပငနးတစရပျဖစၿပး၊ ၎၏ အေျခခအကဆး သြငျပငလကၡဏာမာ ျပညသ မားက ျပညသ႔ဘ႑ာေရးဆငရာသတငးအခကအလကမားက သရနားလညႏငေရး ျဖစပါသည။ ျပညသ႔ဘ႑ာေငြမားက မညသ႔စမခန႔ခြ၊ သးစြ သညက ပမနားလည သေဘာေပါကေစရန ရည ရြယ၍ ေရ႕တြင ဆကလကေဖာျပမည စာမကႏာ မားတြင ပခးတငးေဒသႀကး၏ စးပြားေရးအေျခ အေနမား၊ က႑အလက၊ ဝနႀကးဌာနအလက အသးစရတမား၊ ဘတဂကခန႔မနးေျခမားက အမား ျပညသ လြယလငတကနားလညႏငရန တငျပထား ပါသည။

ထ႔အျပင ျပညသ႔အတြက ရသးခန႔မနးေျခေငြစာရငးအစရငခစာသည အစးရက ျပညသ႔ဘ႑ာေငြက မညသ႔ ရရ၊ သးစြသညက ေဖာျပျခငးျဖင ျပညသ႔ ေရးရာ တာဝနယမႈ၊တာဝနခမႈက အားေကာငး ေစမည ျဖစပါသည။ ထ႔အျပင ျပညသမား၏

10

ပါဝငမႈကေမာမနး၍ ယခအစရငခစာတြင ပခးတငး ေဒသႀကး ရသးမနးေျခေငြစာရငးဦးစးဌာနသ႔ ဆက သြယႏငမည အခကအလကမားကလညး ေဖာျပ ထားပါသည။

မဝါဒေရးဆြသမား၊ အေကာငအထညေဖာေဆာင ရြကသမားႏင ျပညသမားအၾကား ဆကသြယမႈက ေပါငးကးေပးျခငးျဖင ကြႏပတ႔ေမာမနးထားသည အစးရႏင ျပညသအၾကား အျပနအလနခတဆကမႈ အားေကာငးေရးက အေထာကအပျဖစေစမညျဖစ ပါသည။ ကြႏပတ႔ ပခးတငးေဒသႀကးအစးရအေန ျဖင ျပညသမား၏ ပပး၊ပါဝငမႈက ႀကဆျခငးျဖင အျပနအလန ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ၊ ကတကဝတ မားက တးတကေကာငးမြနလာေစမညျဖစပါသည။

ထ႔အတြကေၾကာင ယခစာေစာငတြင ဘတဂကေရး ဆြျခငး လပငနးစဥ၌ ျပညသလထပါဝငႏငသည နညးလမးမား၊ အခြငအလမးမားကလညး ေဖာျပ ထားပါသည။ ျပညသမားကလညး မမတ႔၏ဘဝမား အေပၚ တကရကသကဆငသည ဆးျဖတခကခမႈလပငနးစဥမားတြင ပါဝငႏငရန တကတြနးအားေပး လပါသည။

ယခကသ႔ေသာ ဘတဂကအစရငခစာမားက ႏစ စဥ ထတျပနေဖာျပျခငးျဖင မမတ႔၏ ဘဝ၊ မမ တ႔၏ လအပခကမားက ပမျဖညဆညးႏငမည မတ ေသာ၊ အားလးပါဝငႏငေသာ ဘတဂကႏင စမကနး ေရးဆြျခငးလပငနးစဥမားက ေကာငးမြနနားလည စြာ သရၿပး၊ ပမ ပါဝငႏငရန ေမာမနးပါသည။

၂ဝဝ၈ ခႏစ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒသည တငး ေဒသႀကးႏင ျပညနယအဆငမားသ႔ အာဏာ ခြေဝ အပႏငးထားမႈႏင စပလဥးသည အေျခခ သတမတ ခကမားက ညႊနျပပါသည။ ပ၍ အေသးစတ ဆရ လင ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒဇယား (၁) သည ျပည ေထာငစအစးရ၏ အခြငအာဏာမားက ေဖာျပၿပး၊ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒဇယား (၂) သည တငးေဒသ ႀကးႏင ျပညနယအစးရမား၏ ဥပေဒျပေရးႏင

အပခပေရးအခြငအာဏာမားက ေဖာျပပါသည။ ဇယား (၂) တြင ေဖာျပထားေသာ တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယအစးရမား၏ လပပငခြငမားအတြက ဘ႑ာေရးဆငရာအခြငအာဏာလညး ေပးအပ ထားၿပး၊ အဆပါလပပငခြငမားက တငးေဒသႀကး ႏငျပညနယမား၏ ရသးခန႔မနးေျခေငြစာရငးမား တြင ျမငေတြ႔ႏငပါသည။ ပခးတငးေဒသႀကးအစးရ အသးစရတမားႏင ျပညေထာငစအစးရ အသး စရတမားက အပငး ၄.၁ ႏင ၄.၂ တ႔တြင ေဖာျပ ထားပါသည။

ဥပမာဆရလင ၿမ႕ျပႏငသကဆငေသာ ျမနစ ပယေရးရာစမခန႔ခြမႈမားႏင ဝနေဆာငမႈမားမာ ပခးတငးေဒသႀကး၏ ရသးခန႔မနးေျခေငြစာရငးတြင ပါဝငပါသည။ သ႔ေသာလညး ကနးမာေရးႏင ပညာေရးက႑တ႔မာ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒဇယား (၂) တြင မပါဝငသျဖင ပခးတငးေဒသႀကး၏ ရသး ခန႔မနးေျခေငြစာရငးတြင ပါဝငျခငးမရပါ။

11

ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒနင စပလဥး၍ ပမ၍ ျပညျပညစစသရလပါလင ေနာကဆကတြျဖင ေဖာျပထား သည “ေလလာဖတ႐ႈနငသည သတငးအခကအလကမားက႑” တြင ရညညႊနးခကမားအတငး ေလလာဖတ႐ႈနငပါသည။

ဘတဂကလပငနးစဥသည တစဆငၿပးတစဆင အေကာငအထညေဖာရေသာ ျဖစစဥတစချဖစၿပး အဆငတစဆငခငးစက ေရ႕တစဆင ဆကလကေဆာငရြကရမည လပငနးစဥက ညႊနျပပါသည။

ပခးတငးေဒသႀကး အစးရအသးစရတႏင ျပညေထာငစဘတဂကမ ေငြလးေငြရငးအသးစရတမားက “အခနး (၄) အသးစရတ” တြင အေသးစတ ေဖာျပထားပါသည။

12

* ျမနမာနငငအေနျဖင ၂ဝ၁၈-၁၉ ဘ႑ာေရးနစမစတင၍ ဘ႑ာေရးနစက ေအာကတဘာလ ၁ ရကေန႔မ စကတငဘာလ ၃ဝ ရကေန႔အထသ႔ ေျပာငးလကငသးရန ျပငဆငထားပါသည။

ပခးတငးေဒသႀကးအစးရ ျပညေထာငအစးရ bwf*sufvkyfief;pOf

tp

13

ျပညေထာငစလႊေျပာငး ေထာကပေငြမား

စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကေရး

အသးစရတမား

စးပြားေရး ပမတးတကရန

အလပအကငမား ပမဖနတး ေပးနငရန

ဆငးရႏြမးပါးမႈ ေလာကရန

အစးရ အခြနဝငေငြ

တးတကရရရန

ဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရး

အသးစရတမားတငးေဒသႀကးရေငြမား

ရေငြမား အသးစရတမား ေမာမနးရလဒ

14

15

တငးေဒသႀကး၏ စးပြားေရး တးတကလာ

GDPေဒသတစခ၏ စးပြားေရးစြမးေဆာငရညက ေယဘယအားျဖင စစေပါငးျပညတြငး ထတလပမႈ (ဂဒပ) တးတကမႈႏင တငးတာေလရပါသည။ စစေပါငးျပညတြငးထတလပမႈဆသညမာ ေဒသတစခက ႏစတစႏစအတြငး ထတလပသည ကနစညႏင ဝနေဆာငမႈမား၏ စစေပါငးတနဖးျဖစပါသည။ စးပြားေရး ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈက ျဖစထြနးေစသည အေၾကာငး ရငးခ အမားအျပားရသညအနက အစးရ၏ဘတဂကႏင အသးစရတတ႔မာ အေရးပါသညအေၾကာငးရငး တစချဖစပါသည။ ေဒသစးပြားေရး ဖြ႔ၿဖးတးတကေစရနႏင ျပညသမား၏ လမႈဘဝတးတကေရးမာ ကၽြနပတ႔ အစးရ၏ ရညမနးခကတစရပျဖစပါသည။

ပခးတငးေဒသႀကး၏စးပြားေရးမာ စစေပါငး ျပညတြငးထတလပမႈတနဖးမားအရ တစႏစထက တစႏစ တးတကလာလကရပါသည။ ႏစစဥအစးရႏင ျပညသမား၏ ဝငေငြႏင သးစြမႈမား တးျမငလာလကရ ပါသည။ စးပြားေရးတးတကလာရသညမာ အစးရက အေျခခအေဆာကအအႏင အျခားနယပယမားတြင တးျမႇငသးစြျခငးႏင ပဂၢလကက႑တြင ျပညသမား၏ ကနစညႏငဝနေဆာငမႈမား ထတလပမႈတးျမင လာျခငး တ႔ေၾကာင ျဖစပါသည။

တငးေဒသႀကး ဂဒပ (ျမနမာကပ သနးေထာငေပါငး ၊ ၂ဝ၁၃/၁၄ မ ၂ဝ၁၇/၁၈ ဘ႑ာေရးနစအထ)

16

ၿပးခေသာဘ႑ာေရးႏစ ၅ ႏစအတြငး တငးေဒသႀကး၏ ဘတဂကအသးစရတမား သသသာသာ ျမငတကခပါသည။ ၂ဝ၁၇-၁၈ ဘ႑ာေရးႏစ ဘတဂကခန႔မနးေျခအရ ပခးတငးေဒသႀကး အစးရ၏ အသး စရတမာ ကပ ၁၅၈ ဘလဝနးကငျဖစၿပး ေဒသတြငး ထတလပမႈတနဖး (ဂဒပ) ၏ ၂ ရာခငႏႈနး ရပါသည။

ေဒသတြငး လတစဦးက ပမးမထတလပမႈတနဖးသည လေနမႈအဆငအတနးကေဖာျပသညညႊနကနး တစချဖစပါသည။ ၂ဝ၁၇-၁၈ ဘ႑ာေရးႏစတြင တငးေဒသႀကးအတြငး လတစဦးကထတလပမႈတနဖးသည ၁,၅၂၇,၈၉၇ ကပ ျဖစၿပး၊ ႏစစဥ ျမငတကလာပါသည။

တစဦးက အသးစရတႏင ဘ႑ာရငးျမစသည အစးရက လတစဦးလင ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈမား မညမ ပပးေပးႏငသညက ေဖာျပပါသည။ ၂ဝ၁၇-၁၈ ဘ႑ာေရးႏစတြင ပခးတငးေဒသႀကး၏ တစဦး က အသးစရတ/ဘ႑ာရငးျမစသည ကပ ၃၂,၄၇၆ ရၿပး၊ ၂ဝ၁၆-၁၇ ဘ႑ာေရးႏစကထက ျမငတက ပါသည။

တငးေဒသႀကးဘတဂက (ကပသနးေပါငး၊ ၂ဝ၁၃-၁၄ မ ၂ဝ၁၇-၁၈ ဘ႑ာေရးနစအထ)

အသးစရတ

ဘ႑ာရငးျမစမား

17

ပခးတငးေဒသႀကး၏စးပြားေရးက စကပးေရး၊ စကမႈႏင ဝနေဆာငမႈဟ၍ က႑ႀကး ၃ ရပ ျဖင ခြျခားႏငပါသည။ တငးေဒသႀကးစးပြားေရး၏ ၄ဝ ရာခငႏႈနးမာ ဝနေဆာငမႈက႑ ျဖစသည။ ဝနေဆာငမႈက႑တြင သယယပ႔ေဆာငေရးႏင ကနသြယမႈတ႔မာ အဓကျဖစၿပး၊ တငးေဒသႀကး စးပြားေရး၏ ၁၃ ရာခငႏႈနး ႏင ၂ဝ ရာခငႏႈနး အသးသး ရၾကပါသည။ စကပးေရးက႑ႏင စကမႈက႑တ႔မာလညး တငးေဒသႀကး၏ စးပြားေရးတြင အေရးႀကးေသာက႑မားျဖစၿပး တငးေဒသႀကးစးပြားေရးတြင ၃ဝ ရာခငႏႈနးစ ပါဝငပါသည။ တငးေဒသႀကး၏စးပြားေရးဆငရာ အေသးစတက ယဥတြေဖာျပထားေသာ ဇယား တြင ၾကညရႈေလလာႏငပါသည။

ကပသနးေထာငေပါငး

ပါဝငမႈ%

လယယာက႑ႀကး ၂၂၉၁ ၃ဝ %

လယယာ ၁၄၉၁ ၂ဝ %

သားငါး ၇၉၄ ၁၁ %

သစေတာ ၆ ဝ %

စကမႈက႑ႀကး ၂၂၂၆ ၃ဝ %

စြမးအင ၁ ဝ %

သတႏင တြငးထြကပစၥညး ၁၄ ဝ %

စကမႈလကမႈ ၁၆၉၈ ၂၃ %

လပစစဓာတအား ၅၉ ၁ %

ေဆာကလပေရး ၄၅၅ ၆ %

ဝနေဆာငမႈက႑ႀကး ၂၉၉၈ ၄ဝ %

ပ႔ေဆာငေရး ၉၆၈ ၁၃ %

ဆကသြယေရး ၁၄၉ ၂ %

ေငြေရးေၾကးေရး ၉ ဝ %

လမႈေရးႏင စမခန႔ခြေရး ၁၇၆ ၂ %

ငားရမးခႏင အျခားဝနေဆာငမႈ ၂၁ဝ ၃ %

ကနသြယမႈတနဖး ၁၄၈၆ ၂ဝ %

စစေပါငး ေဒသတြငး ထတလပမႈတနဖး ကပသနးေထာငေပါငး၊ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ဘ႑ာေရးႏစ

18

2017-2018

b@ma&;ESpf

19

၂ဝ၁၅-၁၆ ဘ႑ာေရးနစမစတင၍ ျပညေထာငစ၏ ေထာကပေငြစစေပါငးမ တငးေဒသႀကး/ျပညနယမားသ႔ လႊေျပာငးေထာကပေငြက နညးလမးတစရပ အသးျပ၍ တြကခကခြေဝေပးခပါသည။ နငငတကာမ အေကာငးဆးနညးလမးမားက နညးနာယ၍ အသးျပသည တြကခကမႈနညးလမးသည တငးေဒသႀကး/ ျပညနယအလက အသးစရတ လအပခကမားနင ဘ႑ာေငြလအပခကမားက ထညသြငး၍ တြကခကထား ျခငးျဖစၿပး၊ လကရတြင ေအာကေဖာျပပါ ညႊနးကနးမားက သးစြပါသည -

l တငးေဒသႀကး/ျပညနယအလက လဦးေရ l တငးေဒသႀကး/ျပညနယအလက ဆငးရႏြမးပါးမႈညႊနကနး l တငးေဒသႀကး/ျပညနယအလက တစဦးက ဂဒပ l တငးေဒသႀကး/ျပညနယအလကအကယအဝနး l တငးေဒသႀကး/ျပညနယအလက ၿမ႕ျပလဦးေရ l တစဦးက အခြနေကာကခရရမႈ

20

ကပ သနး ေပါငး

တစဦး ကလင (ကပ)

အခြန ရေငြတြင

ပါဝငမႈ %

အေထြေထြ အပခပေရး ဦးစးဌာန

၂,၆၂၈ ၅၄ဝ ၅၂%

ယစမးခြန ၂,၂၂၈ ၄၅၈ ၄၄%

ေျမယာခြန ၂၃၈ ၄၉ ၅%

ဓာတသတခြန ၁၆ဝ ၃၃ ၃%

ငါးလပငနးဦးစးဌာန ၁,၁၉၈ ၂၄၆ ၂၄%

အငးအငခြန ၁,၁၉၈ ၂၄၆ ၂၄%

သစေတာဦးစးဌာန ၁၉၁ ၃၉ ၄%

သစေတာထြကပစၥညးမားအေပၚ စညးၾကပသည အခြန

၁၉၁ ၃၉ ၄%

စညပငသာယာေရးအဖြ႔မား ၁,ဝ၄၁ ၂၁၄ ၂၁%

ပစၥညးခြန ၇၇၇ ၁၆ဝ ၁၅%

ဘးခြန ၂၆၄ ၅၄ ၅%

အခြနရေငြမားမာ (က) အေထြေထြအပခပ ေရး ဦးစးဌာန၊ (ခ) ငါးလပငနးဦးစးဌာန၊ (ဂ) သစေတာ ဦးစးဌာနႏင (ဃ) စညပငသာယာ ေရး အဖြ႕မားက ေကာကခသည အခြနအမး အစား ၈ ရပမ ရရပါသည။ အေထြေထြအပခပ ေရးဦးစးဌာနက ေကာကခသည ယစမးခြန၊ ေျမယာခြန၊ တာတမခြနႏင ဓာတသတ ခြနတ႔မာ တငးေဒသႀကးက ေကာကခရရ သည အခြနအခရေငြမား၏ ၅၂ ရာခငႏႈနး ပါဝငၿပး၊ ယစမးခြနတစမးတညးမ ၄၄ ရာခင ႏႈနး ပါဝငပါသည။ အျခားအခြနရေငြမားတြင ငါးလပငနးဦးစးဌာနႏင သစေတာဦးစးဌာန တ႔က ေကာကခသည အငးအငခြနႏင သစေတာထြက ပစၥညးမားအေပၚ စညးၾကပ သည အခြနတ႔ အသးသးပါဝငပါ သည။ ၿမ႕ျပဝနေဆာငမႈလပငနးမားတြင တာဝနခထား သည စညပငသာယာေရးအဖြ႔မားမာ တငး ေဒသႀကး အခြနရေငြ၏ ၂၁ ရာ ခငႏႈနးက ရာေဖြေပးၿပး၊ ၇၅ ရာခငႏႈနးနးပါးက ပစၥညးခြန ေကာကချခငးမ ရရပါ သည။ ပစၥညးခြနသည ၿမ႕ေနလထက ၿမ႕ျပဝနေဆာငမႈမားရရျခငး အတြက ေပးေဆာငရေငြ ျဖစပါသည။

တငးေဒသႀကး၏ အခြနအေကာကရေငြ ကပသနးေပါငး၊ ၂ဝ၁၃/၁၄ မ ၂ဝ၁၇/၁၈ ဘ႑ာေရးႏစ

အခြနအမးအစားအလကေကာကခရရေငြ (၂ဝ၁၇/၁၈ ဘတဂကခန႔မနးေျခ)

တာတမခြနမာ ေကာကခရရမႈ နညးပါးသညအတြက ထညသြငး ေဖာျပမထားပါ။

21

ျပညတြငးအခြနမားဦးစးဌာန l ဝငေငြခြန l ကနသြယလပငနးခြန l တဆပေခါငးခြန l အထးကနစညခြန

သစေတာဦးစးဌာန l သစေတာခြန

ငါးလပငနးဦးစးဌာန l အငးအငခြန

အေထြေထြအပခပေရးဦးစးဌာန l ယစမးခြန l ေျမယာခြန l ဓာတသတခြန l တာတမခြန

တငးေဒသႀကးဘတဂက

ျပညေထာငစအစးရ

စညပငသာယာေရး အဖြ႔မား

l ပစၥညးခြန l ဘးခြန

အစးရတစရပ၏ အခနးက႑သည ျပညသမားႏင စးပြားေရးလပငနးမား အကးျဖစထြနးေစမည ျပညသ႔ ဝနေဆာငမႈမား ပပးေပးရနျဖစၿပး၊ လမးတတားမား တညေဆာကျခငး၊ လမႈဝနေဆာငမႈမားေပးျခငး၊ တရား ဥပေဒစးမးေစျခငးႏင ႏငငေတာလျခေရးစသညတ႔ ပါဝငပါသည။ အစးရက ၎ျပညသ႔ေရးရာ ဝနေဆာငမႈ မားေပးရနႏင ဝနေဆာငမႈမား တးတကေကာငးမြနလာေရးတ႔အတြက ႏငငသားတစဦးခငးစက ေပးေဆာင သည အခြနအေပၚ မခရပါသည။ အခြနက အခနႏငတေျပးည မနကနစြာ ေပးေဆာငျခငးသည ႏငငသား တစဦးခငး၊ စးပြားေရးလပငနးတစခခငးစအတြက အေကာငးဆး အကးျပနလညျဖစထြနးေစမည ျဖစပါ သည။ အစးရအတြကလညး ေဒသတစခလး၊ ႏငငတစခလးက ပမသာယာဝေျပာေသာအေျခအေနသ႔ ေရာကရေစရန ေဆာငရြကႏငမညျဖစပါသည။ ယခအစရငခစာတြင အခြနစနစက ပမပြငလငးျမငသာစြာ သရႏငေစရနအလ႔ငာ အခြနအမးအစားတစရပခငးစအလက ရငးလငးေဖာျပထားပါသည။

22

၂ဝ၁၇/၁၈ ဘ႑ာေရးႏစတြင ပခးတငးေဒသႀကး အစးရအသးစရတသည ၂ဝ၁၃ ခႏစကထက ၂ ဆေကာ ျမငတကလာခပါသည။ လကရဘ႑ာေရးႏစတြင ေဆာကလပေရးဝနႀကးဌာနက တငးေဒသႀကး ဘတဂက ၏ ၄ဝ ရာခငႏႈနးနးပါးက သးစြၿပး၊ တငးေဒသႀကးအတြငးရ လမးပနးဆကသြယေရးလပငနးမားအတြက သးစြျခငးျဖစပါသည။

ကပသနးေပါငး၊ ၂ဝ၁၃/၁၄ မ ၂ဝ၁၇/၁၈ ဘ႑ာႏစအထ

အစးရ၏အသးစရတမားသည ကနစညႏင ဝနေဆာငမႈမား ဝယယရျခငးအတြကျဖစၿပး၊ ၎တြင ျပညသ႔ေရးရာက႑ ရငးႏးျမႇပႏမႈမား ပါဝငပါသည။ ပခးတငးေဒသႀကးတြင တငးေဒသႀကးအစးရ ဘတဂကမ အသးစရတႏင ျပညေထာငစအစးရဘတဂကမ အသးစရတဟ၍ ခြျခားႏငပါသည။ ပခး တငးေဒသႀကး အစးရအသးစရတမားက ေဖာျပပါအတငး ရငးလငးတငျပထားပါသည။

23

တငးေဒသႀကးအစးရ အသးစရတတြင က႑အလကပါဝငမႈအခး(၂ဝ၁၅/၁၆ မ ၂ဝ၁၇/၁၈ ဘ႑ာေရးႏစအထ)

စစေပါငးအသးစရတ၏ က႑အလကပါဝငမႈအခး(၂ဝ၁၇/၁၈ ဘတဂကခန႔မနးေျခ)

တငးေဒသႀကးဗဟအဖြ႕အစညးမား

ျပညထေရး

လပစစ/စြမးအင

သဘာဝပတဝနးကင

ေဆာကလပေရး

အားကစား စညပငသာယာ

ေဆာကလပေရး

စမ/ဘ႑ာ

24

တငးေဒသႀကးအစးရဘတဂကတြင အသးစရတ အမားဆးသးစြသည ဝနႀကးဌာနႏင ဥးစးဌာနအခ႕၏ အသးစရတက စာမကႏာ (၂၅) တြင အေသးစတ ေဖာျပထားပါသည။

25

ကပသနးေပါငး

တငးေဒသႀကး လဥးေရ

တစဥးကအသးစရတ (ကပ)

ေဆာကလပေရးဝနႀကးဌာန ၆၂,၄၂ဝ ၁၂,၈၂၅

လမးဥးစးဌာန ၅၈,ဝ၉၇ ၁၁,၉၃၇

ၿမ႕ျပႏငအးအမဖြ႕ၿဖးေရးဥးစးဌာန ၄,၃၂၃ ၈၈၈

ဗဟအဖြ႕အစညးမား ၃၅,ဝ၄၂ ၇,၂ဝဝ

တငးေဒသႀကးအစးရအဖြ႕ ၃၁,၆၂၉ ၆,၄၉၉

တငးေဒသႀကးလႊတေတာ ၁,ဝ၁၉ ၂ဝ၉

တငးေဒသႀကး တရားလႊတေတာ ၆၇ ၁၄

တငးေဒသႀကးဥပေဒခပ႐း ၆၅၅ ၁၃၅

တငးေဒသႀကးစာရငးစစခပ႐း ၁,၆၇၂ ၃၄၄

စညပငသာယာေရးအဖြ႕မား ၁၉,၃၇၂ ၃,၉၈ဝ

စညပငသာယာေရးအဖြ႕မား ၁၉,၃၇၂ ၃,၉၈ဝ

ျပညထေရးဝနႀကးဌာန ၁၅,၆၄၈ ၃,၂၁၅

အေထြေထြအပခပေရးဥးစးဌာန ၁ဝ,၅၇၅ ၂,၁၇၃

မးသတဥးစးဌာန ၄,၄၆၆ ၉၁၈

အထးစစမးစစေဆးေရး ဥးစးဌာန ၆ဝ၇ ၁၂၅

လပစစႏငစြမးအငဝနႀကးဌာန ၉,၉၃၄ ၂,ဝ၄၁

လပစစဓာတအားျဖန႔ျဖးေရးလပငနး ၉,၉၃၄ ၂,ဝ၄၁

လယယာစကပးေရး၊ ေမြးျမေရးႏင ဆညေျမာငးဝနႀကးဌာန

၈,၉၁၈ ၁,၈၃၂

စကပးေရးဥးစးဌာန ၅,၈၇၈ ၁,၂ဝ၈

သမဝါယမဥးစးဌာန ၁,၁၉၇ ၂၄၆

ငါးလပငနးဥးစးဌာန ၈ဝ၃ ၁၆၅

ေမြးျမေရးႏငကသေရးဥးစးဌာန ၇၇၃ ၁၅၉

အေသးစားစကမႈလကမႈလပငနးဥးစးဌာန ၁၉၉ ၄၁

ပားလပငနးဥးစးဌာန ၆၉ ၁၄

26

ကပ သနးေပါငး

စစေပါငး သာမနအသး

စရတ၏ %ဝနထမးလစာႏငပငစင ၂၃,၂၈၇ ၃၄%လစာ၊ စရတ၊ ခးျမႇငေငြ စသညမား ၂၂,၈၁၅ ၃၃%ဝနထမးအကးခစားခြငႏငလမႈဖလေရး ၄၇၂ ၁%

ကနစညႏငဝနေဆာငမႈစရတမား ၄ဝ,၆၉၃ ၆ဝ%ဆညေျမာငး၊ တာတမႏင စကပးေရ ရရေရးလပငနးမားအတြက အသးစရတ

၁၈,၈၇၈ ၂၈%

ျပငဆငထနးသမးစရတ ၁၁,၉၆၅ ၁၈%ပစၥညးမား ဝယယျခငး၊ ေဆာငရြကေပးျခငး တ႔အတြက ကနကစရတႏငလပအားခ

၇,၁၉၈ ၁၁%

ဓာတဆ၊ ေခာဆႏင စကဆ ၁,ဝ၃၁ ၂%ေရအရငးအျမစအသးခေရးဦးစးဌာန သာမနအသးစရတ

၈၃၃ ၁%

ခရးသြားလာစရတ ၅ဝ၇ ၁%အျခား ၂၈၁ ဝ%

လႊေျပာငးေထာကပေငြအသးစရတမား ၄,၂၅၈ ၆%ျပညေထာငစလႊတေတာမ လႊေျပာငး ေထာကပေငြအသးစရတ

၂,၈ဝဝ ၄%

ဌာနဆငရာ ပညာေရး၊ ကနးမာေရးသးစြေငြ ၁,ဝ၆ဝ ၂%ကဝၿမ႕နယဖြြ႔ၿဖးေရးအတြက ကလသမဂၢ ဖြ႔ၿဖးေရးအစအစဥ (UNDP)ေထာကပေငြအသးစရတ

၂၃၁ ဝ%

အျခား ၁၆၇ ဝ%

စစေပါငး ၆၈,၂၃၈ ၁ဝဝ%

ကပ

သနးေပါငး

စစေပါငး

ေငြလးေငြရငး

အသးစရတ၏ %

လမးဦးစးဌာန ၄၆,၈၄၁ ၅၂%

စညပငသာယာေရးအဖြ႕မား ၁၃,၈၉၅ ၁၅%

လပစစဓာတအားျဖန႔ျဖးေရးလပငနး ၉,၉၃၁ ၁၁%

တငးေဒသႀကးအစးရအဖြ႕ ၇,၃၂၉ ၈%

ၿမ႕ျပႏင အးအမဖြ႔ျဖးေရးဦးစးဌာန ၄,၁ဝ၆ ၅%

မးသတဦးစးဌာန ၁,၉၂ဝ ၂%

အေထြေထြအပခပေရးဦးစးဌာန ၁,၈၆၁ ၂%

စကပးေရးဦးစးဌာန ၉၇၅ ၁%

အျခားဦးစးဌာနမား ၂,၉၆ဝ ၃%

စစေပါငး ၈၉,၈၁၈ ၁ဝဝ%

27

သာမနအသးစရတ

ေငြလးေငြရငးအသးစရတ

သာမနႏငေငြလးေငြရငးအသးစရတ ကပသနးေပါငး၊ ၂ဝ၁၃/၁၄ မ ၂ဝ၁၇/၁၈ ဘ႑ာေရးႏစ

ပခးတငးေဒသႀကးအတြက ျပညေထာငစအစးရ၏ ျပညေထာငစဘ႑ာရနပေငြမ သးစြသည ေငြလးေငြရငး အသးစရတမာ တငးေဒသႀကးအစးရအသးစရတထက ႀကးမားပါသည။ ျပညေထာငစ၏ ေငြလးေငြရငး အသးစရတမားသည အေရးပါၿပး၊ ယခေဖာျပမႈတြငမ သာမနအသးစရတမား မပါဝငပါ။ ထ႔အတြက ျပညေထာငစအစးရက ျပညေထာငစဘ႑ာရနပေငြမ ပခးတငးေဒသႀကးအတြကသးစြမႈ၏ တစစတ တစေဒသကသာ ေဖာျပပါသည။

အသးစရတ ကပသနးေပါငး၊ ၂ဝ၁၇/၁၈ ဘ႑ာေရးႏစ

28

ကပ သနးေပါငး

ၿမ႕နယအလက တစဥးက အသးစရတ

(ကပ)

ပခးခရင ၈၆,၈၄၇ ၁၇,၈၄၄

ပခး ၂၉,၁၇၆ ၅,၉၉၅

သနပပင ၄၇၉ ၉၈

ကဝ ၈၉၉ ၁၈၅

ေဝါ ၅,၇၈၁ ၁,၁၈၈

ေညာငေလးပင ၇၄၁ ၁၅၂

ေကာကတခါး ၄၆,ဝ၉ဝ ၉,၄၇ဝ

ဒကဦး ၁,၈၃၁ ၃၇၆

ေရႊကင ၁,၈၅၂ ၃၈ဝ

အသးစရတရာခငႏႈနးအခး၊ ၂ဝ၁၇/၁၈ ဘ႑ာေရးႏစ

29

ကပ သနးေပါငး

ၿမ႕နယအလက တစဥးက အသးစရတ

(ကပ)

ေတာငငခ႐င

၉,၇၈၁ ၂,ဝ၁ဝ

ေတာငင ၃,ဝ၂၈ ၆၂၂

ေရတာရည ၁,၂၉၅ ၂၆၆

ေကာကႀကး ၁,၁၅၈ ၂၃၈

ျဖး ၃,ဝ၅၆ ၆၂၈

အတတြငး ၃၈၆ ၇၉

ထနးတပင ၈၅၇ ၁၇၆

ျပညခ႐င ၅၁,၆၇၆ ၁ဝ,၆၁၈

ျပည ၁၅,၅၅၂ ၃,၁၉၅

ေပါကေခါငး ၇,၇၆၁ ၁,၅၉၅

ပနးေတာငး ၆၉၅ ၁၄၃

ေပါငးတည ၂၆,၂၉၈ ၅,၄ဝ၃

သကနး ၄၃၆ ၈၉

ေရႊေတာင ၉၃၄ ၁၉၂

သာယာဝတ ခရင ၁၆,၇ဝ၈ ၃,၄၃၃

သာယာဝတ ၆၃၃ ၁၃ဝ

လကပတနး ၉၅၅ ၁၉၆

မငးလ ၄ဝ၅ ၈၃

အတဖ ၁,၁ဝ၃ ၂၂၇

ဇးကနး ၃၇၂ ၇၆

နတတလငး ၁၁,၇၆၉ ၂,၄၁၈

မးည ၈၉၅ ၁၈၄

ႀက႕ပငေကာက ၅၇၇ ၁၁၉

30

5%

ပခးတငးေဒသႀကးအတြငး ျပညေထာငစ၏ ေငြလးေငြရငးအသးစရတတြင က႑အလကပါဝငမႈအခး (၂ဝ၁၇/၁၈ ဘတဂကခန႔မနးေျခ)

31

ကပ သနးေပါငး

ၿမ႕နယအလက တစဥးက

အသးစရတ (ကပ)

လယယာစကပးေရး၊ ေမြးျမေရးႏင ဆညေျမာငး ဝနႀကးဌာန

၁ဝ၄,၇ဝ၈ ၂၁,၅၁၄

ဆညေျမာငးႏငေရအသးခမႈ စမခန႔ခြေရးဦးစးဌာန ၉၆,၅၇၁ ၁၉,၈၄၂

ေကးလကေဒသဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဦးစးဌာန ၇,၅၂၈ ၁,၅၄၇

စကပးေရးဦးစးဌာန ၃၃၇ ၆၉

အျခား ၂၇၂ ၅၆

လပစစႏင စြမးအငဝနႀကးဌာန ၁၆,၃ဝ၇ ၃,၃၅၁

လပစစဓာတအားပ႔လႊတေရးႏင ကြပကေရး ဦးစးဌာန ၁၂,၂၃၄ ၂,၅၁၄

လပစစဓာတအားျဖန႔ျဖးေရးလပငနး ၃,ဝ၁၃ ၆၁၉

လပစစဓာတအား ထတလပေရးလပငနး ၈၇၃ ၁၇၉

ျမနမာေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕လပငနး ၁၈၇ ၃၈

ပညာေရးဝနႀကးဌာန ၁၆,ဝ၄၈ ၃,၂၉၇

အေျခခပညာဦးစးဌာန ၁ဝ,၅၁၇ ၂,၁၆၁

အဆငျမငပညာဦးစးဌာန ၅,၅၃၁ ၁,၁၃၆

ကနးမာေရးႏငအားကစားဝနႀကးဌာန ၁၃,၉၈၆ ၂,၈၇၄

ကသေရးဦးစးဌာန ၆,၄၉ဝ ၁,၃၃၃

ျပညသ႔ကနးမာေရးဦးစးဌာန ၃,၉၉၈ ၈၂၁

အစားအေသာကႏင ေဆးဝါးကြပကေရး ဦးစးဌာန ၁,၁၅၅ ၂၃၇

အားကစားႏင ကာယပညာဦးစးဌာန ၁,ဝ၉ဝ ၂၂၄

အျခား ၁,၂၅၃ ၂၅၈

32

ပခးတငးေဒသႀကး အစးရအေနျဖင ဘတဂကေရးဆြျခငးႏင သးစြျခငးတြင ျပညသလထ၏ လအပခကအေပၚ အေျခခရန အေရးႀကးေၾကာငး သရနားလညပါသည။ ကနးဂဏနးအခကအလကမား ေကာကယရရမႈ တးတကလာသညႏငအမ ျပညသမား၏လအပခကႏငထငဟပသည ဘတဂကေရးဆြမႈမား ပ၍ေကာငးမြန လာေစမညျဖစပါသည။ ေအာကေဖာျပပါသ႐ပေဖာပတြင အစးရ၏ ၂ဝ၁၄ ခႏစ သနးေခါငစာရငးအရ တငး ေဒသႀကးအတြငး ၿမ႕နယအလက စာတတေျမာကမႈႏႈနးမားက ေဖာျပထားပါသည။ ထသ႐ပေဖာပအရ ၿမ႕နယမား အလကေသာလညးေကာငး၊ ကား/မအရေသာလညးေကာငး ျပညသလထ လအပခကမား ကြျပားေနပါသည။ အနာဂတတြင လထ၏လအပခကမားက ေျဖရငးေဆာငရြကေပးႏငေရးအတြက ေနရာ ေဒသအလကႏင ကား/မအရ ကနးဂဏနးအခကအလကမားေကာကယရန အေရးႀကးပါသည။

33

ပခးတငးေဒသႀကး၏ ျပညသ႔အတြက ဘတဂကအစရငခစာသည ျပညသ႔ဘ႑ာေရးဆငရာ အခက အလကမားက ျပညသလထသ႔ အသေပးတငျပရနႏင အနာဂတတြင စမကနးေရးဆြျခငးႏင ဘတဂကေရးဆြျခငးလပငနးစဥမားတြင ျပညသမား နားလညသေဘာေပါကစြာ ပါဝငလာႏငရန ရညရြယ၍ ထတျပန ရျခငးျဖစပါသည။ ဘ႑ာေရးဆငရာ ပ၍ ပြငလငးျမငသာမႈရေရး၊ တာဝနယ၊ တာဝနခမႈရေရးႏင ျပညသမား၏ပါဝငမႈကတးျမႇငေရးတ႔အတြက ျပညသ႔အတြက ဘတဂကအစရငခစာက ေရ႕ဆကလက၍ ပမတးတက ေကာငးမြနေအာင ေဆာငရြကသြားမညျဖစပါသည။။ ယခကသ႔ ဘတဂကအစရငခစာက ႀကးပမး ထတေဝ ျခငးျဖင လာမညႏစမားတြငလညး ျပညသ႔အတြက ဘတဂကအစရငခစာမားက ႏစစဥထတျပနႏငရန အေထာကအပျဖစေစမညျဖစပါသည။

လာမည ၂ဝ၁၈-၁၉ ဘ႑ာေရးႏစတြငထတျပနမည ဘတဂကအစရငခစာတြင တငးေဒသႀကးအတြငးရ လမႈ၊စးပြားဘဝအေျခအေနမားက ထညသြငးထတျပနသြားႏငရန ရညမနးပါသည။ ထ႔အျပင ဘ႑ာေရးႏစကာလအေျပာငးအလႏငအည ဘတဂကေရးဆြျခငးႏင ဘတဂကစကဝနးဆငရာ ေျပာငးလတးတကမႈ အေျခအေနမားက အသေပးသြားမညျဖစပါသည။ အဆပါသတငးအခကအလကပပးမႈမားသည ဘတဂက ေရးဆြျခငးလပငနးစဥမားတြင ျပညသမားပါဝငႏငရန အေထာကအပျဖစေစမညျဖစပါသည။

ပခးတငးေဒသႀကးအစးရအဖြ႕ႏင ျပညသမားအၾကား ပးေပါငးေဆာငရြကမႈက တးျမႇငႏငရန ေပါငးကး ေပးျခငးျဖင ကတကဝတက အားေကာငးလာေစရနႏင ျပညသလထ၏လအပခကက ပမနားလညသေဘာ ေပါက ျဖညဆညးႏငရန ေမာမနးပါသည။ ယခ ဘတဂကအစရငခစာသည မဝါဒခမတျခငးႏင မဝါဒ ရလဒမား စြမးေဆာငရညေကာငးမြနစြာ တးတကလာေစေရးအတြက အစးရႏင ျပညသမားအၾကား အျပန အလန နားလညသေဘာေပါကမႈတြင အေရးပါပါသည။ ျပညသလထလအပခကက ထငဟပႏငသည ဘတဂကျဖစေစေရးအတြကအေရးပါသည လပငနးစဥအသစတြင ကၽြနပတ႔ႏင အတတကြပါဝငရန ေမတာ ရပခအပပါသည။

ရသးခန႔မနးေျခေငြစာရငးဆငရာ အခကအလကမားႏငပတသက၍လညးေကာငး၊ ဤစာေစာငႏင ပတ သက၍ အႀကျပလလငလညးေကာငး ပခးတငးေဒသႀကး ရသးမနးေျခေငြစာရငးဦးစးဌာနသ႔ စစမးေမးျမနး၊ အႀကျပႏငပါသည။

ဖနးနပါတ - ဝ၅၂-၂၂ဝဝဝ၈၈Email - bagobudget@gmail.com

34

A Quick Guide to Public Financial Management in Myanmar (Oxfam)ေဖာျပပါ ဝကဘဆဒလပစာ https://myanmar.oxfam.org/policy_paper/quick-guide-public-financial-management-myanmar တြင ရယႏငပါသည။

ပခးတငးေဒသႀကး ရသးခန႔မနးေျခ မဝါဒဆငရာ အကဥးခပအစရငခစာ (Renaissance Institute)Renaissance Institute ၏ ဝကဘဆဒျဖစေသာ https://rimyanmar.org/mm/publications တြင ရယႏငပါသည။

ျမနမာႏငငတြင ဘ႑ာေရးဆငရာ ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး (ျပျပငေျပာငးလေရးအတြက မဝါဒလမးစဥတစခဆသ႔) (အာရေဖာငေဒးရငး)ေဖာျပပါ ဝကဘဆဒလပစာ https://asiafoundation.org/publication/fiscal-decentralization-in-myanmar-towards-a-roadmap-for-reform/ တြင ရယႏငပါသည။

အစးရဌာန၊ အဖြ႕အစညးမား၏ တညေဆာကျခငး၊ ပစၥညးဝယယျခငး၊ ဝနေဆာငမႈရယျခငး၊ ငားရမးျခငးႏင ေရာငးချခငးမား ေဆာငရြကရာတြင လကနာရမည တငဒါလပထးလပနညးစမကနးႏင ဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာန၏ ဝကဘဆဒ ျဖစေသာ www.mof.gov.mm ႏင www.mopf.gov.mm တြင ရယႏငပါသည။

ျမနမာႏငင၏ ဘ႑ာေရးစမခန႔ခြမႈဆငရာ စညးမဥး (၂ဝ၁၇)စမကနးႏင ဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာန၏ ဝကဘဆဒ ျဖစေသာ www.mof.gov.mm ႏင www.mopf.gov.mm တြင ရယႏငပါသည။

ျပညသ႔ဘ႑ာစမခန႔ခြမႈဆငရာ အဓပၸာယႏငအသးအႏႈနးမား (အာရေဖာငေဒးရငး)ေဖာျပပါ ဝကဘဆဒလပစာ https://asiafoundation.org/publication/public-financial-management-glossary-terms/ တြင ရယႏငပါသည။

ျပညေထာငစသမၼတ ျမနမာႏငင၊ တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယမား၏ စမကနးေရးဆြျခငး၊ ရသးခန႔မနးေျခေငြစာရငး ေရးဆြျခငးႏင ဘ႑ာေငြ လာထားျခငးဆငရာ လပထးလပနညးမားႏင ရလဒမား (အာရေဖာငေဒးရငး)ေဖာျပပါ ဝကဘဆဒလပစာ www.asiafoundation.org/publication/state-region-financing-planning-budgeting-myanmar/ တြင ရယႏငပါသည။

ျမနမာႏငင တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယမားရ အပခပမႈစနစ (အာရေဖာငေဒးရငး) ေဖာျပပါ ဝကဘဆဒလပစာ https://asiafoundation.org/publication/state-and-region-governments-in-myanmar-report/ တြင ရယႏငပါသည။

ျမနမာႏငင၏ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမားရ ျပညသ႔ဘ႑ာက႑ (အာရေဖာငေဒးရငး) ေဖာျပပါ ဝကဘဆဒလပစာ https://asiafoundation.org/publication/state-and-region-public-finances-in-myanmar/ တြင ရယႏငပါသည။

၂ဝ၁၇-၁၈ ဘ႑ာေရးႏစ၊ ျပညေထာငစ ရသးခန႔မနးေျခေငြစာရငးဆငရာ အခကအလကမား စမကနးႏင ဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာန၏ တရားဝငဝကဘဆဒ ျဖစေသာ www.mof.gov.mm ႏင www.mopf.gov.mm တြင ရယႏငပါသည။

35

36