ОНЦЛОХ

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©0 0 7 7 0

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 8 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

УЛААНБААТАР2017.11.23

БАГА ЗЭРГИЙН ЦАСТАЙ

-11° -19°

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2444.01 369.45 41.41

ЗЭС 5-ЧИНГИС БОНД

100.230.04%

98.7400.08%

АЛТMSE ALL 10-ЧИНГИС БОНД

1282.980.19%

УЛС ТӨРЭлчин сайд Л.Баттулга итгэмжлэх жуух бичгээ барив. ТНБД Д.Даваасүрэн АСЕМ-ын Гадаад хэргийн сайд нарын уулзалтад оролцлоо. УИХ-ын Эдийн засгийн байнгын хорооны хурал хойшлов. Намуудын мөрийн хөтөлбөрийн биелэлтэд шалгалт хийнэ. Импортоор авах малын тэжээл, өвсийг НӨАТ-аас чөлөөлөхийг дэмжив.

ЭДИЙН ЗАСАГХөрөнгийн биржийн “MSE ALL” индекс 1234.15 нэгж болж, 1.54 хувиар өсөв. Налайхын уурхайд нөхөн сэргээлт хийхэд 8.1 тэрбум төгрөг шаардлагатай. Монголын бизнесийн итгэл сэргэж байгааг онцоллоо. АНУ-д орон сууцны борлуу-лалт өнгөрсөн сард хоёр хувиар өсчээ. “Rio Tinto” худалдан авал-тын шинэ санал хүргүүлэв.

НИЙГЭМСав баглаа боодол үйлдвэрлэгчид дотоодын хэрэгцээний 30 хувийг хангадаг.Шижир, Ар гүнтийн даваанд хяналтын пост ажиллуулж эхэллээ.Британийн иргэнийг хөнөөсөн этгээдэд 16 жилийн хорих ял оноожээ.Мандал сумын сургууль, цэцэрлэгийг тав хоног хаалаа.Зураач С.Заяасайханыг Монголын соёлын элчээр томилсон байна.

ДЭЛХИЙД.Трамп, В.Путин нар утсаар ярьж, Сири, Украйн, Хойд Солонгосын талаар хэлэлцэв. Токиод Robot World 2017 ажлын байрны роботын үзэсгэлэн нээгдсэн байна. Британийн эрдэмтэд архи, дарс хүмүүст янз бүрээр нөлөөлдөгийг тогтоов. ОХУ-д түр орших суух эрх авахад зориулсан шинэ виз нэвтрүүллээ. Ikea-гийн шүүгээний улмаас найман хүүхэд нас барсан тул буцаан татахаар болов.

69091.19%

1234.151.5%

2017.11.23, ПҮРЭВ ~ №224 (770) YНЭ: 1000₮~ СОЁЛТ ХҮНИЙ ӨГЛӨӨ СОНИН УНШИХААС ЭХЭЛДЭГ ~

ЗГМ

Говийн бүс болон баруун тийш орд илэрнэХайгуулын аргачлалаа өөрч лөхгүй бол гадаргуу дээр байгаагаас цааш хэтрэхгүй. > 7

Намын тамгатай хамт ирсэн тогтвортой байдлын баталгааМАН-ын энэ удаагийн шийдвэр эв нэгдлийн илэрхийлэл болсныг онцолж буй. > 2

Тоглоом үйлдвэрлэгчид бизнес загвараа өөрчилнө

Uber чухал мэдээлэл алдсанаа нуужээ

Ubinfo.mn сайт шилдэгт багтлааGogo.mnXopom.comIkon.mnCaak.mnUbinfo.mn

“Засгийн газрын мэдээ” сонины цахим хуудас Ubinfo.mn нь Монголын мэдээллийн шилдэг сайтуудын тавдугаарт бичигдлээ.

Zaluu.comNews.mnMedee.mnZindaa.mnView.mn

Эх сурвалж: Alexa.com©

ubinfo.mnБҮРЭЛДЭХҮҮНКОМПАНИ

THE OFFICIAL GAZETTE

Түүхийн алтан агшин дээдсийн оюун санааны эрчисийг агуулдагГ.Мэнд-Ооёо

ЦАГ АГААР

Өнгөрсөн онд Монгол Улсын 18316 “иргэн”-ийг эхийн хэвлийгээс нь буцаасан гунигт мэдээ байна. Тэгэхэд төр засаг нь жирэмсэн эхчүүдэд утааны маск тараах мэтийн харалган бодлогоор элэг эмтэрсэн эмэгтэйчүүдийг доромжлох юм. 5

С.Батсайхан / ЗГМ©

НИЙТЛЭЛЧИЙН БУЛАН

ЭДИЙН ЗАСАГ

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

Шийдвэр гаргахад мэдээллийн гол эх сурвалж болдог

Нам дагагсдын орогнох газар нь төрийн өмч болжээ

Тоогоор тоглож, толгой эргүүлэгсэд тодорно

Б.Бямбасайхан (“NovaTerra”

компанийн захирал)

-Бид алхам бүртээ шийдвэр

гарган ажиллаж байдаг. Шийд-вэр гаргахад нөлөөтэй нэг чухал өгөг дөхүүн бол бодит мэдээлэл. Энэ мэдээллийг олох гол нэгэн эх сурвалж бол “Засгийн газрын мэдээ” сонин. Гадна, дотнын олон эх үүсвэрээс мэдээлэл авч, үүндээ дүн шинжилгээ хийж уншигч надад хүргэж буйд талархаж явдаг. Шинэ арга

Ёо ёо гэдэггүй төрийн мөнгө-тэй, төрийн компаниудын ста-тистикийг эхлээд харъя. Энэ оны есдүгээр сарын сүүл гэхэд төрийн өмчийн болон төрийн өмчийн оролцоотой нийт 102 хуулийн этгээд бүртгэлтэй байна. Эдгээр компанид 45400 орчим хүн ажилладаг. Одоогоор төрийн өмчийн компаниуд 8.7 их наяд төгрөгийн өр төлбөртэй байх юм.

Гэхдээ энэ төлбөрт Хөгжлийн банк, Төрийн банкнаас олгосон 5.2 их наяд төгрөгийн зээлийн эх үүсвэрийг оруулж тооцсон дүн. Хэрэв энэ 5.2 их наяд төгрөгийг хасаж тооцвол 3.5 их наяд төгрөгийн өр төлбөр үлдэнэ гэсэн үг. Дээр дурдсан 102 хуулийн этгээдээс 18 нь ЗГХЭГ-ын харьяанд байдаг. Харин зургаа нь Сангийн яам, 83 компани нь Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газар /ТӨБЗГ/-т данстай. ТӨБЗГ-ын 83-аас гурвынх нь үйл ажиллагаа одоо хүртэл жигдрээгүй бол, таван компани огт үйл ажиллагаа эрхэлдэггүй гээд боддоо.

Түүнээс гадна орон нутгийн 170 орчим хуулийн этгээд буй. Эдгээрт 5600 төрийн албан хаагч бий. Энэ бол Монголын төр ямар данхгар болохын нотолгоо.

Он солигдох мөч ойртохын хэрээр гацуурын чимэглэл шиг чамин, чихэр мэт амттай үгс уншигч таныг бялууруулж магадгүй. Төсвийн алдагдал буу лаа, бүсээ тултал нь чангалж, агшсан эдийн засгийг сэргээлээ, өсгөж, өөд нь татлаа… гэх мэтээр донгодно. Ялангуяа, баярын уур амьсгалаар бялхдаг арванхоёрдугаар сард ийм чихэнд чимэгтэй үгс улстөрчдийн амнаас урсаж өгдөг. Жил бүрийн энэ үед эрвээхий зангиатай дэгжин дарга нар эдийн засгийг хэрхэн өөд 123

барил, технологийн ололтыг байнга эрэлхийлж, цаашид өөрсдийн үйл ажиллагаанд тогтмол үүнийг нэвтрүүлээрэй. Энэ нь та бүхний ажилд илүү тус нэмэр болох нь дамжиггүй. Бид өнөөдөр их мэдээллийн эрин үед амьдарч байна. Тиймээс мэдээ, мэдээллийн үнэ цэнэ гэдэг хамгаас чухал болж хувирсан. Ийм цаг үед өдөр тутмын сонины гүйцэтгэх үүрэг, ач холбогдол улам нэмэгдэж байна. “Засгийн газрын мэдээ” сонины хамт олонд гурван жилийн ойн баярын мэнд хүргэе.

татсаныгаа статистикаар хачирлан, сайрхах нь бий.

Жилийн жилд төсвийн алдагд-лыг буурууллаа хэмээн Сангийн яамныхан бас уралдан сайрхдаг. Бүр бүсээ тултал нь чангалж, хэмнэлтийн горимоор ажилласан хэмээн хо шуу унжуулах нь бий. Гэсэн хэдий ч төсвийн тайланг нь сөхөөд үзвэл тэдний үг зө рүүтэй болохыг нүцгэн тоонууд баталж орхидог юм. Төсвийн “цоорхой”-г бууруулж байна хэмээн албаныхны ярьсан сүүлийн 10 орчим жилд манай сангийн алдагдал тасралт-гүй тэлж, талийсан.

Б.Энхжаргал@enkhjrglZGM

Г.Байгал@baigalZGM

Монголын ипотекийн корпораци©

ИПОТЕКИЙН ЗЭЭЛИЙН ЕРӨНХИЙ ҮЗҮҮЛЭЛТ

Эхийн хэвлийд эрсэдсэн амь

Ипотекийн зээлийн жигнэсэн дундаж жилийн хүү

12.5%

17.9

58.1%

70.0

35.7

Нэг зээлдэгчид ногдох зээлийн хэмжээ

жил байна

сая төгрөг

сая төгрөг

Улаанбаатар хотод

Орон нутагт

Банкууд 2-30 жилийн хугацаатай ипотекийн зээл олгосон

Дундаж хугацаа

Эдгээр нь ОНБ-уудын салбарын нийт ипотекийн зээлийг бүрдүүлж байна

ОНБ*-уудын ипотекийн зээлийн үлдэгдлийг аймгуудаар авч үзвэл

15.6% 15.3% 9.0% 7.3% 5.5% 5.4%

Орхон Дархан-Уул Дорноговь

Дорнод Ховд

Увс

*ОНБ-Орон нутаг дахь банк

61.3сая төгрөг

2 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2017.11.23, ПҮРЭВ ~ №224 (770)

Улс төр

Намын тамгатай хамт ирсэн тогтвортой байдлын баталгааМонгол Улсын тогтвортой байдлын баталгаа хангагдлаа

Б.Даваатогтох@datoZGM

Б.ТогтохЗГМ

хариуцлага хүлээх ёстойг намын зарим гишүүн сануулж буй. Д.Амарбаясгалангийн хувьд УИХ-ын сонгуулийн кампанит ажлыг удирдсан гэдгээрээ намдаа гавьяатай ч Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн ялагдлын хариуц-лагыг хамт үүрэх ёстой нь зүйн хэрэг. Түүнээс гадна Сүхбаатар дүүргийн Засаг дарга, НИТХ-ын төлөөлөгчөөр ажиллаж байсан Б.Баярмагнай ч генсекийн сунгаанд өрсөл-дөхөөр бүртгүүлсэн. Генсекийн болох сохирхолтой хүн тэднээр дуусахгүй. Д.Амар баясгаланд хариуцлага тооцох ёстойг сануулж, Тусгаар тогт нолын

ордны үүдэнд улс төрийн акц өрнүүлсэн С.Ганбаатар Ерөн-хий нарийн бичгийн даргад өрсөлдөхөө албан ёсоор зарлаагүй ч сонирхол бий. Учир нь Нийслэлийн гэр хорооллыг хөгжүүлэх газрын даргын албан тушаалаа өөрийн хүсэлтээр хүлээлгэн өгсөн юм. Үүнээс гадна улс төрийн томоохон шийдвэрийг шууд гаргах үүрэг хүлээдэг Удирдах зөвлөлийн бүрэлдэхүүнийг ч Бага хурлаар шинэчилнэ. Товчхондоо, Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх өнгөрсөн аравдугаар сард Засгийн газрын бүрэлдэхүүнээ эмхлэн байгуулсан бол энэ удаад

намын аппаратаа бүрдүүлнэ.Ямартай ч, засгийн эрхийг

барьж буй хүчин Ерөнхийлөгчийн сонгуулиас хойших бүхий л цаг хугацааг дотоод “зодоон”-оо зохицуулахад зарцуулсан бол Их хурлаа ийнхүү хуралдуулснаар үүсээд байсан талцал хуваагдалд цэг тавив. Учир нь эвдрэлцсээр байх уу, эвлэрч үлдэх үү гэдэг хоёрхон сонголттой тулгараад байсан МАН-ын энэ удаагийн шийдвэр эв нэгдлийн илэрхийлэл болсныг онцолж буй.

Их хурлын 1309 төлөөлөгчийн 60 гаруй хувь “Намын дарга Ерөнхий сайд байна” гэсэн намынхаа дүрмийг баримталж,

Эв нэгдлийг чухалчилсан МАН-ын XXVIII Их хурал үндсэн зорилго болох намын даргаа тодруулж, дүрмийн шинэчлэлийнхээ хүрээнд Бага хурлын 369 гишүүнийг шинээр сонгосноор өндөр лөв. Харин өнөөдөр намын шинэ дарга У.Хүрэлсүх Бага хур лын шинэ-хэн бүрэлдэхүү нийг удирдаж, анхны хурлаа раа намынхаа “гал тогоо”-той холбоотой хэд хэдэн шийдвэрийг гаргана.

Тодруулбал, Ерөнхий нарийн бичгийн дарга болон түүнд дэмжлэг үзүүлэх үүрэгтэй Нарийн бичгийн дарга нараа сонгох юм. Намын өдөр тутмын үйл ажиллагааг удирдлагаар хангаж ажиллах үүрэгтэй Ерөнхий нарийн бичгийн даргад өрсөлдөх нэр дэвшигчид урьдчилсан байдлаар тодроод буй. Мэдээж одоогийн дарга Д.Амарбаясгаланд албан ту-шаалаа хадгалж үлдэх сонирхол бий. Гэхдээ Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн ялагдалд улс төрийн

Монгол Улсын засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслөөр УИХ дахь Ардчилсан намын бүлэг завсарлага авсан юм. Тэгвэл бүлгийн хуралдаанаар хэлэлцээд Төрийн албаны тухай хуулийн хоёрдугаар хэлэлцүүлгийг Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуультай хамтатгаж хийх нь зөв гэж үзлээ. Үүнтэй холбоотойгоор ирэх долоо хоногт салбарын эрдэмтэн, судлаачид, хуульчид, УИХ-ын гишүүдтэй хамтарч хэлэлцүүлэг зохион байгуулах болжээ.

Энэ талаар УИХ дахь Ард-чилсан намын бүлгийн дарга Д.Эрдэнэбат “Эрх бариг чид аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн ИТХ-ын 3.1 хүртэл хувь нь тө рийн албанд, төрийн захир-гааны албан хаагчаар ажиллаж болно гэсэн заалтыг энэ хуульд нэмж оруулахаар хуулийн төсөл санаачлан оруулж ирсэн. Энэ нь нийтдээ 39 хуулийн заалтыг зөрчсөн. ИТХ-ын төлөөлөг-чид улс төрийн нам, эвслээс төлөөлөн тухайн орон нутагтаа сонгогддог. Төрийн албан хаагч гэдэг бол мерит зарчимтай, улс төрөөс ангид байх ёстой. Хэрэв энэхүү хууль батлагдвал ИТХ-ын 7240 төлөөлөгчийн 3.1 хувийг нь төрийн захиргаанд оруулж ажиллуулна гэвэл 2340 улстөрчийг төрийн албанд

оруулна гэсэн үг. Энэ нь төрийн албыг улстөржүүлэх хамгийн том шийдэл рүү алхаж байгаа. Өнөөдрийн байдлаар зөвхөн аймаг, нийслэлийн хэмжээнд хууль зөрчөөд 60 гаруй ИТХ-ын төлөөлөгч төрийн албан хааг-чаар давхар ажиллаж байна. Тиймээс зөвхөн 60 хүнд үйл-чил сэн хуулийг эрх баригчид санаа чилж оруулж ирж байна гэдэг нь хариуцлагагүй үйлдэл” гэлээ.

Банкны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлд олон ноцтой дутагдал байгаа. Тиймээс ч сайн нягтлах шаардлагатай гэдэг үүднээс Ардчилсан намын бүлэг мөн л завсарлага авсан юм. Энэ талаар бүлгийн дарга Д.Эрдэнэбат “Банкны тухай хууль дээр зээлийн хүүгийн дээд хязгаарлалтыг

Монголбанк тогтооно гэсэн нь зах зээлийн зарчмаас ух-раад, банкны бизнесийн үйл ажиллагаанд төрөөс хэт оролцох гэсэн оролдлого байна гэж бид харж байгаа. Мөн энэ хуульд тодорхойгүй нэр томъёо маш олон орж ирсэн. Энэ хууль чинь өөрөө Банкны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай асуудал биш байна. Нийт хуулийн 50 гаруй хувьд өөрчлөлт орж байгаа учир Банкны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга гэж үзэж байгаа. Ер нь банк, санхүүгийн эрх зүйн орчныг зайлшгүй шинэчлэх шаардлагатай гэж үзэж байгаа бол ОУВС-гийн шинжээчдийн дүгнэлтийг эцсийн байдлаар харах хэрэгтэй. Монголын нийт 13 банкинд хийсэн шалгалтын үр дүнг сонссоны дараа банк санхүүгийн

системд ямар гажуудал байна гэдэг мэдээллийг аваад, дараа нь эрх зүйн шинэчлэлээ багцлан хийх нь зөв” хэмээн байр сууриа илэрхийлэв.

Харин УИХ-ын гишүүн З.Нарантуяа “Банк санхүүгийн салбарыг сайжруулах, зээ-лийн хүүг бууруулах, банкны үйлчилгээг хүртээмжтэй болгох

чиглэлээр банкны багц хуулийн төслийг оруулж ирж эрх зүйн орчныг сайжруулах шаардлага байгаа. Гэхдээ анхаарах хэрэгтэй олон асуудал байна. Тухайлбал, Банкны тухай хууль дээр гурван зүйл дээр маш анхааралтай байхгүй бол өнөөдөр эдийн засгийн салбарт үүргээ тодорхой хэмжээгээр гүйцэтгээд явж байгаа банкны салбарыг доголдуулах нөхцөл байдал руу түлхэх эрсдэлтэй байна. Банкны зээлийн хүүг тогтоох тухай асуудлыг оруулж ирэх шаардлага байхгүй. Учир нь мөнгөний бодлогыг үндсэн чиглэлийг батлахдаа зээлийн хүүг бууруулах цогц арга хэмжээг агуулсан стратегийг Монголбанк боловсруулж, батлуулж хэрэгжүүлэх үүрэг болгосон. Тиймээс цаг хугацааны хувьд зээлийн хүүг тогтоох тухай энэ заалтыг оруулж ирж байгаа нь буруу. Ер нь Монголбанкнаас мөнгөний бодлогын буюу зах зээлийн арга хэрэгсэл зарч-муудыг хэрэглэхийн оронд шууд захиргаадсан хэм хэмжээнүүдийг гаргаад байна. Энэ нь банкны системд ашиг тус авчрах, сөрөг үр нөлөө үзүүлэх эсэх тал дээр олон талаас нь бодож, дүгнэх шаардлагатай байна. Манай улсын банкнуудын хувьд үндсэн төлбөр тооцоо гүйцэтгэх чадвар сайн байгаа. Тиймээс өнөөдөр дампуурах банк байхгүй” гэлээ.

Дашрамд дурдахад, УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандан нарын 21 гишүүний санаачилгаар нийтийн сонсгол явуулах тухай асуудлаар бүлгийн гишүүд ярилцаад, сонсгол явуулах нь зөв гэж үзсэн байна.

НАМУУД

-Санхүүгийн тогтолцоо нь дан ганц банкны системээс хамааралтай, тэдний олж ирж байгаа мөнгө өөрөө асар өндөр өртөгтэй байхад ойрын хугацаанд зээлийн хүүг бууруулах тухай ярихад хэцүү. Санхүүгийн бүтцээ өөрчилж, эрүүлжүүлж чадахгүй л бол зээлийн хүүг бууруулж чадахгүй. Гол нь бүтцийн өөрчлөлт хийхдээ хөрөнгийн зах зээлээ тэлэх хэрэгтэй. Тэгж байж санхүүгийн өртөг өөрөө буурна. Банкууд 15-20 хувийн хүүтэй хадгаламж авчихаар яаж зээлийн хүүгээ бууруулах юм бэ. Банкууд хөрөнгийн зах зээлээс хямд өртөгтэй хөрөнгө татаж чаддаг болсон цагт л зээлийн хүү буурна. Өөрөөр хэлбэл, суурь өртгийг нь бууруулах гол гарц нь ерөөсөө л хөрөнгийн зах зээлийг хөгжүүлэх, тэлэх гэж хэлж болно.

УИХ-ын гишүүнБ.Жавхлан

сонголтоо хийв. Өнгөрсөн есдүгээр сард болсон Бага хурлаас У.Хүрэлсүхэд гүйцэтгэх засаглалыг тэргүүлэх боломж олгосон бол энэ удаагийн XX-VIII Их хурлаараа улс төрийн эрх мэдлийг ч атгууллаа. Товч хондоо, Монгол Улсын гүй цэтгэх засаглалыг тэргүүлж буй Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх улс орны хувь заяатай холбоотой то моо хон шийдвэр гаргахад улс тө рийн дэмжлэгтэй болж чадлаа.

Нөгөөтэйгүүр, Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх намын даргын албыг давхар хаших болсноор улс төр хийгээд засаглалын хувьд тогтвортой орчин бүрдэх нөхцөл үүсэж, бодлогын залгамж халаа алдагдах эрсдэлээс сэргийллээ. Мөн Монгол Улсын тогтвортой байдлын баталгаа ч хангагд-лаа. Хэдийгээр У.Хүрэлсүх улс төрийн дэмжлэгтэй болсон ч үүнийг дагаад томоохон хариуцлага ирж буй. Учир нь намын гишүүд нь 2020 оны сонгуулиар дахин улс даяар улаан далбаагаа намируулах хүсэх бол ард түмэн өнгөрсөн сонгуулиар амласан мөрийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлж, ард түмний амьдралыг өөд татахыг хүлээж сууна. МАН-д итгэж, итгэлээ өвөрлүүлсэн ард түмэн тогтвортой байх, улс төрийн хэрүүл, талцлаа зогсоох, улс орны төлөө ажлаа хийхийг л хүсэж байна. Тиймээс ирэх 2020 он хүртэлх улс орон болон намынхаа хувь заяа, өнгө төрхийг тодорхойлох У.Хүрэлсүхээс бүх зүйл шалтгаална.

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

БҮЛЭГ

Д.Эрдэнэбат: Төр банкны үйл ажиллагаанд хэт оролцох гэж байна

ЗГМ ТОВЧХОН» НАМУУДҮндэсний аудитын газраас 2016 оны УИХ-ын сонгуульд өрсөлдсөн намуудын мөрийн хөтөлбөрийн биелэлтэд аудит оруу лахаар болжээ. Сонгуульд өрсөлдсөн намууд мө рийн хөтөлбөрөө ҮАГ-т өгч Үндсэн хууль болон бусад холбогдох хууль тог тоомжийн дагуу хийгдсэн эсэхийг хянуул-даг. Мөн хэрэгжих сан хүү эдийн засгийн үндэс лэлтэй эсэхийг батал гаажуулдаг. Үүний дагуу МАН, АН, МАХН-ууд мөрийн хөтөлбөрөө аудитын байгууллагаар хянуулсан учраас амлалтаа биелүүлэхийг тө рийн аудитын байгуул лагаас шаардаж байгаа аж.

» ТОО

5.3Их наяд төгрөг. Энэ оны эхний 10 сарын байдлаар нэгдсэн төсвийн нийт зарлагын 83 хувь буюу 5.3 их наяд төгрөгийг урсгал зардал эзэлж байна. Урсгал зардлын 44.3 хувийг бараа, ажил үйлчилгээний зардал, 16.4 хувийг зээлийн үйлчилгээний төлбөр, 3.7 хувийг татаас, 35.6 хувийг урсгал шилжүүлэг бүрдүүлж байна.

» БАЙНГЫН ХОРООУИХ-ын Эдийн засгийн байнгын хороо өчигдөр хуралдаж, Төв банкны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн хэлэлцэх байсан ч ирц бүрдсэнгүй. МАН-ын Их хурал болж байгаатай холбогдуулан байнгын хорооны хуралдааны ирц бүрдсэнгүй.

ТОДРУУЛГА & ЗАЛРУУЛГА

Уншигч та манай сонины мэдээ, нийтлэл, сурвалжилгатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай

санал, хүсэлт байвал

› INFO@ZASAG.CO

Утас: 99903584 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

ЭШЛЭЛ

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

Үүргээ гүйцэтгээд явж байгаа

банкны салбарыг доголдуулах

нөхцөл байдал руу түлхэх эрсдэлтэй

Нийтлэлчийн булан

2017.11.23, ПҮРЭВ ~ №224 (770) 3ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

Нам дагагсдын орогнох газар нь төрийн өмч болжээ

◄1Хэлэх гэсэн санаагаа илэр-

хийлэхийн өмнө Австрали улсаас Монгол Улсад суугаа Элчин сайд Жон Лангтритигийн өдөр тут мын сонинд өгсөн ярилцлагын хэс гээс эшлэе. “Австралийн хувьд эдийн засгийг хөгжүүлэх хамгийн шилдэг арга нь эдийн засгаа нээлттэй байлгах ёстой ухаарсан явдал. Тийм учраас манай улсад төрийн оролцоотой компани байхгүй. Төр нь тодорхой хэмжээний хувь эзэмшдэг уул уурхайн компани ч байхгүй. Төрийн нислэгийн компанитай байснаа хувьчилсан. Төмөр зам, далайн тээвэр, арилжааны банк ч ялгаагүй, бүгд хувийнх” гэсэн юм. Харин Монгол Улс

Төрийн өмчийн 102 хуулийн этгээдэд 45400 хүн ажилладаг

• Үр ашиггүй, урсгал зардал ихтэй, ногдол ашгийн орлого өгдөггүй аж ахуйн нэгжүүдийг төр өөр дээрээ байлгах сонирхолтой байна.

• Төрийн өмчийн болон оролцоотой компаниудын үйл ажиллагааг дүгнээд үр ашигтайг нь үлдээ. Бусдыг нь хувьчил” гэсэн чиглэлийн Засгийн газарт өгсөн.

• Хэн дуртай нь эзэн сууж болдог, харин хариуцлага хүлээх болохоор мултарч чаддаг тийм л эд улсын өмч байдаг.

байна. Уг нь одоогоос яг нэг жилийн

өмнө 2016 оны төсвийн тодот-гол хийх үед л өмч хувьчлалын орлогоос улсын төсөвт 170 орчим тэрбум төгрөг оруулахаар төлөвлөж байлаа. Тэгэхдээ таван обьектыг хувьчлахаар заасан. Гэвч энэ талаар өмнөх Засгийн газар нэг ч алхам хийсэнгүй. 2016 оны төсвийн тодотголыг батлах үед УИХ-аас тогтоол гаргаж, өмч хувьчлалын талаар Засгийн газарт лүндэн буулгасан. “Төрийн өмчийн болон оролцоотой ком паниу-дын үйл ажиллагааг дүгнээд үр ашигтайг нь үлдээ. Бусдыг нь хувьчил” гэсэн чиглэлийг Засгийн газарт өгсөн ч одоо хүртэл хэрэгжүүлэхгүй байна.

Сангийн юм сандайлаад байгаарай” гэсэн нэртэй нэлээд дээхэн үеийн шог зураг байдаг даа. Их л турж, эцсэн нэгдлийн морин дээр арван хэдүүлээ сун далд чихсан зураг. Өгүүлэх гэсэн гол санаа нь уналга муутай нэгдлийн морь биш улсын өмч

яаж тантан болдогт л байгаа юм. Хэн дуртай нь эзэн сууж болдог, харин хариуцлага хүлээх болохоор мултарч чаддаг тийм л эд улсын өмч байдаг. Манай хэдэн улсын өмчит үйлдвэр, аж ахуйн нэгжүүдийн нийтлэг төрх юм даа. Харин үүнийгээ “саалийн үнээ” гэж цоллох нь бий. Сайндаа ч аваагүй энэ нэрээр одоо 102 компани цоллуулж буй.

Төрийн өмчийн бодлого, зохицуу лалтын газраас гаргасан үйл ажиллагааны мэдээлэлд анхаарал татах зарим зүйл бас дурайна. Үүнд нэг жилийн хугацаанд төрийн өмчит хуулийн этгээдийн удирдлагын зардлыг гурван тэрбум, барилга засвар, тавилга эд хогшлыг 8.8 тэрбум, жийп машин 3.3 тэрбум, тансаг хэрэглээний зардлыг 15 тэрбум төгрөгөөр тус тус бууруулсан хэмээн тайлагнажээ. Хэт үрэл-гэн зардлаа танасан нь сайн хэрэг. Гэхдээ танасан гэдэг нь зог соо сон гэсэн үг биш. Цаана нь танагдаагүй тансаг хэрэглээ,

жийп машин, удирдлагын нэмэг дэл, эд хошглын төсвийг санаатайгаар үлдээсэн л гэсэн үг.

Төрийн өмчийг хувьчлах талаар ярих бүрт үндэсний аюулгүй байдалтай холбоотойгоор төр өөр дээрээ байлгах шаардлагатай хэд хэдэн салбарыг нэрлэдэг. Тоочвол, цахилгаан, дулааны станцууд, МИАТ… гэх мэт нэлээд урт жагсаал гаргана. Гэтэл сургуулийн хүүхдийн үдийн хоолыг хийх материалыг заавал төр нийлүүлэх ямар хэрэг байна аа. Тэгж яривал тэр том Австрали улс нислэгийн компани, төмөр зам, далайн тээврээ хүртэл хувьчилчихаад, аюулгүй байдал нь алдагдлаа гэж сонсогдохгүй л байна.

Ер нь төрийн өмчийн бодлогод аль салбар төрд байх ёстой гэдгээсээ илүү хэн нь сайн засаглаж байна гэдэг нь чухал. Төр сайн менежер байж чадвал тухайн компанийг хувьчлах шаардлагагүй. Энгийнээр хэлбэл, орчин үеийн зах зээлийн нөхцөлд

Австралид төрийн оролцоотой компани байдаггүй.

эсрэгээрээ. Үр ашиггүй, урсгал зардал ихтэй, ногдол ашгийн орлого өгдөггүй аж ахуйн нэг-жүүдийг төр өөр дээрээ байлгах сонирхолтой байна. Чухам яагаад? Яагаад гэвэл улс төрийн нам, улстөрчдийг дагасан бүлэг хүмүүсийг ажлын байртай болгодог орон зай нь төрийн өмчит компаниуд болчихсон учраас. Тиймдээ ч яг адилхан үйл ажиллагаа явуулж буй компанийн хувийнх нь ашигтай, төрийнх нь огт ашиггүй ажилладаг.

Ирэх оны төсөвт өмч хувьч-лалын орлогоор 100.7 тэрбум төгрөгийг төсөвт төвлөрүүлэхээр тооцсон байна. Тодруулбал, “Төрийн банк” ХХК-ний хувьч-лалаас 75.0 тэрбум төгрөг, төрийн өмчит хуулийн этгээдийн үндсэн хөрөнгөд бүртгэлтэй зарим хөрөнгийг нээлттэй дуудлага худалдаагаар худалдах замаар 25.7 тэрбум төгрөгийг тус тус төвлөрүүлнэ гэж байгаа. Гэвч энэ төлөвлөгөө бараг биелэхгүй л болов уу. Төрийн банкны тухайд 2017 оны төсвийг хэлэлцэх үед л

төрийн өмчийн сайн засаглал гэдэг нь төр хувийн хэвшилдээ саад болохгүй, хамтарч ажил-лах, худалдан авалтыг ил тод шударгаар явуулах, ТУЗ, захирал нь улс төрөөс хараат бус ажиллах, компаниуд нь үр ашигтай байж дэлхийн зах зээлд улс орныхоо эдийн засгийн хүч чадлыг илтгэхийг хэлнэ. Гэвч манайд Сингапурын “Темаск” сан шиг сайн засаглалаар удирдаж, төрийн өмчит аж ахуйн нэгжүүд нь өгөөжөө өгнө гэдэг үлгэрийн далай байлгүй.

Харин ч тэндээс хулгайч, хумслагчийн дүр тодрох нь илүү учраас өмчлөх нь хамгийн сайн арга гэж үзэх нь олон.

Сайн ажиглавал сайд дарга нар “үнэд оруулж байж зарна”, “тө рийн өмчийг хямд хувьчилж болохгүй” гэж ярих дуртай. Яг үнэндээ тэнд нь намынх нь, найзынх нь, төрсөн гарснаас эхлээд төрөл садангийнхаа хү мүү сийг томилохын тулд л хувьч лалгүй хав дарчихаад байдаг нь нууц биш юм.

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

С.ЦОГТБАЯР ЗУРЖ БАЙНА

хувьчлах обьектын жагсаалтад байсан. Гэвч өнөөдрийг хүртэл хувьчлалгүй, харин улсын өрийг улам зузаатгахад хорон хувь нэмэр оруулж байгааг дээрх статистик нотолно.

Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газраас 2016 оны наймдугаар сараас өнгөрсөн есдүгээр сар хүртэлх үйл ажил-лагааны мэдээлэл УИХ-ын гишүү дийн гар дээр ирсэн юм. Тус мэдээлэлд дурдсанаар Тө-рийн банкийг хувьчлахгүй байх саналыг Сангийн яамнаас тус газарт хүргүүлсэн байх юм. Сангийн яам Төрийн банкнаас гадна Монголын хөрөнгийн биржийг өөр дээрээ байлгах сонир холтой байсан нь Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газарт хүргүүлсэн саналаас харж болохоор. Харин Эрчим хүчний яам “Эрдэнэт-Булганы цахилгаан түгээх сүлжээ” ТӨХК-ийг мөн л хувьчлахгүй гэсэн бичгийг тус газарт илгээсэн аж. Тухайн үед 30 тэрбум төгрөгөөр хувьчилна хэмээн тооцож байсныг санаж

4 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2017.11.23, ПҮРЭВ ~ №224 (770)

Шинжлэх ухаан

Лабораториудаа Азийн дундаж түвшинд хүргэх зорилттой байна

Б.Энхжаргал @enlhjrglZGM

0 0 7 7 0

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын ДУЛАМХОРЛОО

ЗөвлөхШатарбалын ДАВААДОРЖ

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.Даваатогтох

Утас: 99901637

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн албаЭдитор Б.Баяртогтох

Утас: 99901532

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор Г.Баярсайхан

Утас: 99903574

Э.ЭнхбаатарУтас: 99903578

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131, Факс: 70106065

ubinfo.mn

Дугаарын удирдагчЛ.Сугармаа

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг дээдэлж, чөлөөт

сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн

индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм

зорилгоо болгоно.

РЕДАКЦИ

ЗАР СУРТАЛЧИЛГАА

ХАЯГ

ЦАХИМ ХУВИЛБАР

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

Өмнөд Флоридын их сургуулийн профессор Жерри Эдвардс тэргүүтэй хэсэг судлаач танихуйн чадамжийг дасгалжуулах тоглоом тархины хөгшрөлтийг зогсооход нөлөөлдөг гэсэн дүгнэлт дэлгэлээ. Тухайлбал, мэдээлэл боловсруулах хурд нэмэгдэх нь ухаан муудахаас сэргийлдэг хэмээн Science Alert сэтгүүл мэдээлэв. Эрдэмтэд 10 жилийн турш 84 хүртэл насны 2802 хүн оролцсон туршилтын дүнд шинжилгээ хийсэн байна. Сайн дурынхныг санамсаргүй байдлаар дөрвөн бүлэгт хуваажээ. Нэг бүлэгт нь дасгал хийлгээгүй аж. Бусад гурван бүлэгт ой санамж, логик сэтгэлгээ, мэдээлэл боловс-руулах хурдны дасгалаар туршилт явуулжээ. Туршилтад оролцогч бүр 5-6 долоо хоногийн туршид 10 цагийн сургалтад хамрагдав. Туршилтын 11 болон 35 дугаар сард нэмэлт сургалт явуулсан

байна. Туршилтын бүх хугацаанд сайн дурынхны танихуйн чадам-жийг таван удаа (1, 2, 3, 5 болон 10 дахь жилд) хэмжжээ. Нийт орол цогсдоос 1220 нь 10 жилийн сургалт туршилтын курсийг дүүргэсэн байна. 260 хүнд оюун ухааны сулрал ажиглагдсан бол

мэдээлэл боловсруулах хурдны дасгал хийсэн хүмүүсийн дунд хяналтын бүлэгтэй харьцуулахад ухаан муудах эрсдэл 29 хувь бага байгаа нь илрэв. Харин бусад төр-лийн оюуны дасгал ухаан муудах өвчинд үр ашиггүй болохыг тогтоосон юм.

Монголд болсон АСЕМ-ийн чуулга уулзалтын үеэр Улаанбаатар хотын гудамжинд ширхэг чихрийн цаас, нимгэн тоосгүй болтлоо өнгөө засаж байсныг та санаж байна уу. Хамгийн гол нь Улаанбаатарын төв цэвэрлэх байгууламжаас ялгардаг таагүй үнэрийг тухайн өдрүүдэд мартаж байлаа. Тэгвэл энэ үнэрийг арилгах бэлдмэлийг Шинжлэх ухааны академийн хими, химийн технологийн хүрээлэнгийн дэргэдэх гарааны “Уужим булган” компани гаргаж байжээ. Нийт 50 орчим тонн био бэлдмэлээр 150 мянган метр квадрат бүхий цэвэрлэх байгууламжийн талбайг үнэргүйжүүлж, улсынхаа нийс-лэлийн нэрийг олон улсын төр засгийн тэргүүнүүдийн өмнө хамгаалж байсан уг бүтээг дэхүү-нийг өчигдөр болсон “Шинжлэх ухаан, технологи, инноваци” үзэсгэлэнгийн үеэр олон нийтэд танилцуулж байв.

Тус компанийг үүсгэн бай-гуулагч, химийн ухааны доктор Ж.Дугаржав мөн малын нэмэлт тэжээл гаргаж авчээ. Хүч тамир алдсан малыг тэнхрүүлж, ашиг шимийг нь нэмэгдүүлэх сайн талтай уг бэлдмэлийг мөн тахиа шувуу, гахайнд ч хэрэглэж болох аж.

Үзэсгэлэнд урьдчилан сэргийлэх эм бэлдмэл, вакцин, оношлуур, биологийн идэвхит бүтээгдэхүүн, барилгын материал, био халаагуур, сэргээгдэх эрчим хүч, уул уурхайн нөхөн сэргээлтийн технологиуд газрын ховор элемент, мэдээллийн технологи гэх зэрэг чиглэлийн 200 гаруй нэр төрлийн бүтээгдэхүүн,

Эрдэмтэд Азийн дундаж түвшинд хүрэхийг хүсдэг

Монголын эрдэмтэн, судлаачид “тайлан”-гаа тавив .

Огторгуйн тоос амьдрал үүсгэсэн гэх таамаг

Шотландын Эдинбургийн их сургуулийн эрдэмтэд огторгуйн тоосны урсгалаар дамжин амьдрал ирсэн байж магадгүй гэсэн таамаг дэвшүүллээ.

70 км/цаг хүртэл хурдтай огторгуйн тоосны хүчтэй урсгал бичил амьд биетүүдийг дэлхийд тээж авчирсан байх боломжтой гэж үзэж байна. Дэлхийн агаар мандлыг байнга бөмбөгдөж байдаг огторгуйн тоосонцор гадаргуугаас 150 км болон түүнээс дээш өндөрт байгаа бичил биетүүдийг дэлхийн таталцлаас цохиж гаргаснаар тэд өөр гарагт хүрэх боломжтой хэмээн бичсэн

байна.Ийм нөхцөлд өөр гарагуудад ч

үүсэж болох бөгөөд үүний үр дүнд амьд биетүүд нэг гарагаас нөгөө гараг руу шилжих боломжтой гэнэ. Үүний зэрэгцээ ургамал болон бактери мэтийн бичил

биетүүд задгай сансарт амьд үлдэх чадвартай агаад эрдэмтдийн таамгийг давхар нотолж байгаа аж.

Урьд нь гарагаас гарагт амьд биетийг ганцхан солир зөөдөг гэж үздэг байсан юм.

Ц.Улам ЗГМ

Тархийг хөгшрөлтөөс хамгаалах арга нээжээ

“Мастер групп” ХХК нийгмийн хөгжилд эерэг нөлөө үзүүлдэг үлгэр жишээ, сайн бизнесийн байгууллагуудыг тодруулж, тэдний үүрэг оролцоог олон нийтэд таниулан сурталчилж, урамшуулах зорилгоор “Сайн хотын төлөө сайн бизнесийг дэмжье” аяныг санаачлаад байна. Энэхүү уралдааныг хоёр үе шаттайгаар явуулах бөгөөд эхний шатанд мэдээллээ ирүүлсэн газруудаас олон нийт болон уралдааныг дүгнэх ажлын хэсгээс шилдэг 10 компанийг сонгоно. Дараагийн шатанд үлдсэн 10 байгууллага өөрсдийн илтгэлээр өрсөлдөх бөгөөд үүнээс сүүлийн шатанд гурвыг нь шалгаруулах юм. Улмаар эхний гурван байрын эздийг “Мастер групп”-ын шинэхэн ашиглалтад орсон “Хоймор” оффист хөнгөлттэй үнээр үйл ажиллагаа явуулах эрх олгох аж. Тухайлбал, тэргүүн байрт орсон компани хотын төвөөс нэг километрийн зайд орших тус оффист бүтэн жилийн турш үнэгүй үйл ажиллагаа явуулах эрхтэй болох юм. Харин хоёрдугаарт орсон нь зургаан сар, гуравт орсон байгууллага гурван сарын турш хотын төвийн үнэгүй оффист тухлах боломжтой аж. Түүнчлэн шилдэг 10-т шалгарсан компаниудад оффис худалдаж авахад 30 хувийн хөнгөлөлт

НИЙГМИЙН ХАРИУЦЛАГА

Сайн бизнесийг дэмжинэ500 сая төгрөгийг хотын тохижуулалтад зарцуулна

Б.ЭнхжинЗГМ

үзүүлэх юм байна. Шалгаруулалтыг явуу лахдаа тухайн байгууллага байгальд ээлтэй, эко, эрүүл амьдралыг дэмжсэн бүтээгдэхүүн, үйлчил гээ үзүүлдэг, шинэ санал санаа чилгыг хэрэгжүүлдэг, нийг-мийн хариуцлагадаа анхаардаг, боловсролыг дэмжин ажилладаг зэргийг чухалчлан үзэх аж. Хэрэв тухайн байгууллага эдгээр шалгуурыг хангасан бизнес эрхэлдэг бол өрсөлдөөд үзэх боломж бүрэн нээлттэй байна. Аяныг энэ сарын 21-нд эхлүүлж, ирэх оны нэгдүгээр сарын 22-ныг хүртэл үргэлжлүүлэх юм.

“Мастер групп” 10 жилийнхээ ойн хүрээнд өөр нэгэн том санаа-чилга гаргасан нь “Гоё гудамж” төсөл. Уг төслийн хүрээнд хотын хойморын 5700 ам км талбайг тохижуулахаар зөвшөөрөл авч, ирэх хавраас ажлаа эхлүүлэхээр төлөвлөжээ. Энэхүү төсөлд 500 гаруй сая төгрөг зарцуулахаар төлөвлөсөн байна. Бизнесийн байгууллага хотын тохижилт, бүтээн байгуулалтад ийм хэмжээний мөнгө зарцуулж байсан түүх үгүй болов уу.

“Гоё гудамж” төслийн хүрээнд ногоон байгууламж, явган хүний зам, гэрэлтүүлэг, автобусны шинэ буудал, нийтийн эзэмшлийн 100 авто зогсоол байгуулах юм.

“Агаарын бохирдлыг бууруулья, хотоо сайхан тохижуулья гэж олон жил ярьсан ч дорвитой ахиц гараагүйг хүн бүхэн харж байгаа. Уг нь барилгын компаниудаа дэмжээд, энэ бүсүүдээ хөгжүүлье гэвэл тийм ч хэцүү биш. Гол нь шийдвэр гаргах түвшний хүмүүс хийхгүй байна. Харин манай компани зоригтойгоор энэ бүсэд бүтээн байгуулалт хийхээр болсон” хэмээн “Мастер групп” ХХК-ийн Маркетингийн албаны захирал Г.Лхамрагчаа хэлсэн юм.

технологи, загваруудыг танил-цуулж байлаа.

Тухайлбал, Шинжлэх ухааны академийн дэргэдэх одон орон, геофизикийн судалгааны төв дэлхий дахинд, нийслэл хот орчим, Монгол орны хэмжээнд болж буй газар хөдлөлийн мэдээг шууд боловсруулдаг болжээ.

Түүнээс гадна Монголын

эрдэмтэд буудайн нийт 144 сорт гаргаж авсныг үзэсгэлэн дээр мөн дэлгэн тавьсан байлаа. Эдгээр сортуудаараа манай улсын тариалангийн үрийн 30 орчим хувийг дангаараа хангадаг Дарханы ургамал, газар тариалангийн хүрээлэнгийн хэсэг олны анхаарлыг татаж байв. Үр тарианаас гадна хүнсний ногоо,

жимс жимсгэний олон сортыг гаргаж авдаг аж. Тус хүрээлэнгийн секторын эрхлэгчийн хэлснээр “Манай сортуудаас Дархан 144 сорт л гэхэд нийт тариалангийн 30 гаруй хувийг эзэлж байгаа. Энэхүү сортыг 2009 онд нутагшуулсан. Мөн өндөр уулын бүс, Дорнод тал гэх мэт газар нутгийн бүсүүдэд тохирох сорт бүр тусдаа гардаг”

гэлээ. Шинжлэх ухаан, технологийн

сангаас энэ жил нийт 8.7 тэрбум төгрөгийг 450 гаруй төслийг санхүүжүүлэх зорилгоор гаргажээ. Гэхдээ Монгол Улсад төрөөс шинжлэх ухаан, технологийн салбарт баримтлах бодлого гэж бий. Энэ бодлогын дагуу 2021-2025 он гэхэд тус салбарын нийт зардлыг ДНБ-ий хоёр хувьд хүргэх ёстой. Гэвч өнөөдрийн байдлаар шинжлэх ухааны салбарт өгч байгаа нийт санхүүжилт ДНБ-ий дөнгөж 0.12 хувьтай тэнцэж байгаа юм. Харин тус салбарын төсвийн талаар Шинжлэх ухааны академийн ерөнхийлөгч Д.Рэгдэл “Шинжлэх ухааны салбарын төсвийг сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд бага боловч нэмж байна. 2017 онд 1.5 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдүүлсэн.

Харин ирэх жил шинжлэх ухааны салбарын эрдэм шинжилгээний ажилд зориулан 2.5 тэрубм төгрөг суулгасан. Энэ өсөлт мөн үү гэвэл

мөн. Гэхдээ хэр сайн өсөлт гэдгийг ярих ёстой асуудал. Одоо ажиллаж буй Засгийн газар 2020 он гэхэд шинжлэх ухааны салбарын төсвийг өнөөдрийнхөөс тав дахин нэмнэ гэж мөрийн хөтөлбөртөө оруулсан.Тэгэхийн тулд одоо байгаа 30 гаруй тэрбум төгрөгийг 160 тэрбум төгрөгт хүргэх асуудал байгаа юм. Эхний хоёр жилийн хурдыг харахад тав дахин нэмсэн хэмжээнд очно гэдэг амаргүй. Тиймээс жил бүр хөрөнгө оруулалтыг тодорхой хэмжээгээр нэмээд байвал эрдэм шинжилгээний ажил мэдэгдэхүйц сайжирна гэдэгт эргэлзэхгүй байна. Манай эрдэмтэн судлаачид дэлхийн дундаж түвшний хэмжээнд хүрсэн. Бид 2019 он гэхэд энэ салбарын зардал 80-90 тэрбум төгрөгт хүрээсэй гэж хүсч байна. Тэгж чадвал тэр мөнгөний дийлэнх нь тоног төхөөрөмжид зарцуулагдана. Ядахдаа манай лабораториуд Азийн дундаж түвшинд очих хэрэгтэй байна” гэлээ.

ЗГМ: Сэдэв

2017.11.23, ПҮРЭВ ~ №224 (770) 5ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

Эхийн хэвлийд эрсэдсэн амьМонгол эмэгтэйгээс эрүүл хүүхэд мэндлэх нь өдрийн од шиг ховордох нь

Хэвлийг минь бүлээцүүлэх алгын чинээ үрээ харж чадалгүй буцаана гэдэг амьдын хагацал үзэж буйгаас ялгаа юун.

Хүү хэдтэй болохыг хүсээд ч олддоггүй олон эмэгтэй байдаг ч ганц олдсон үрээ сар ч хүрэхгүй хугацаанд сэтгэлдээ өлгийдөөд буцааж буй эмэгтэйчүүд эрс олширч байгаа нь харамсалтай.

Эхийн хэвлийд үр тогтсон эхний долоо хоногт олон сая эс шинээр бий болж, командлагдсан юм шиг хуваарилалтад орж хүний бие махбод, эд эсийг бүрдүүлдэг. Дөрөвхөн долоо хоногийн дараа ургийн нурууны ясны суурь тавигддаг байна. Харин тав дахь долоо хоног буюу нэг сартайд ур гийн мэдрэлийн тогтолцоо хөгжиж эхэлдэг аж. Ийм их гай-хамшгаар бүтсэн бүтээл хорвоод хүн болох гэж ирсэн байхад амийг нь таслахдаа амьтны амь хороохоос ч амар хялбарт тооцдог болжээ.

Өнгөрсөн онд гэхэд Монгол Улсын 18316 “иргэн”-ийг эхийн хэвлийгээс нь буцаасан гунигт мэдээ байна. Эрүүл мэндийн яамнаас гаргасан өнгөрсөн жилийн статистик үзүүлэлтээр улсын хэмжээнд амьгүй төрсөн мянган ураг тутмын 6.8 хувь нь өсөлтгүй бол нийслэлд 7.8 хувь нь өсөлтгүй жирэмслэлт гэсэн тооцоог гаргажээ. Жирэмсэн эмэгтэйчүүдийн хэвлий дэх ураг өсөлтгүй болж байгаагийн шалтгаан нь амьдралын буруу хэвшил, эрүүл мэндийн байдал, агаар болон орчны бохирдолтой шууд хамааралтай гэж эрдэмтэд нотолж байна.

Жирэмсэн эмэгтэйчүүдийн амьдралын буруу хэвшил нь өндөр хөгжилтэй орнуудад ч сөрөг үр дагавар учруулаад буй. Өдгөө дэлхийд жилд дунд жаар шинээр 130 гаруй сая иргэн мэндэлснээс 7.6

нь 2-3 удаа үр хөндүүлсэн байдгаас 27-28 долоо хоногтой жирэмсний өсөлт зогсох тохиолдол гардаг байна. Өөрөөр хэлбэл, олон удаа үр хөндөлт хийлгэсэн, үрэвсэлт өвчнөөр өвчилсөн хүний умайн хана үр хөврөлийг хүлээж авах, түүнийг тэжээх орчин болж чаддаггүй аж. Тиймээс эхсээс тэжээл авч чадахгүй болсон ураг өсөлтгүй болдог гэдгийг төрөх эмнэлгийн эмч нар хэлэв.

Саяхан л гурван сая дахь иргэн болон түүний чацуутнуудыг хүндэтгэлтэйгээр тодруулж, Монголын хүн ам өсөн нэмэгдэж буйг сүр дуулиантай тунхагласан атал хорвоод дуу нь цангинаж амжилгүй эхийн хэвлийгээс буцсан 18 мянга гаруй “иргэн”-ий эмгэнэлийг нэг ч удаа хэлэлцэхгүй байгаа нь харамсалтай. Энгийн иргэнээс эхлээд төрийн эрх

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

сая нь төрөлхийн гаж хөгжилтэй байгаа юм. Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагаас гаргасан мэдээллээр гаж хөгжилтэй төрсөн эдгээр нярайн 3.2 сая нь хорвоог орхиж, 3.6 сая нь насан туршдаа хөгжлийн бэрхшээлтэй амьдардаг байна.

Ази Номхон далайн баруун эргийн бүсийн орнуудад ч энэ дүр зураг онцлох асуудал болоод байгаа аж. Тэгэхээр гаднын орнуудын хөндүүр сэдэв болоод байгаа өсөлтгүй жирэмслэлтийн эмгэнэл манай орны хувьд ч улаан гэрлээ анивчуулж байна.

Уг нь Төрөөс хүн амын хөгж-лийн талаар баримтлах бодлогод хүн амын тогтвортой өсөлтийг хангаж, иргэдээ урт удаан, эрүүл энх бүтээлчээр амьдрах таатай орчныг бүрдүүлнэ гэж заасан. Мөн жирэмсэн эмэгтэйчүүд болон ураг, нярайд үзүүлэх эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг сайжруулах

талаар ч холбогдох үг, өгүүлбэрийг тун гоёор дурдсан байдаг. Гэвч өнөөдрийн монголчуудын амьд-ралд бодлогын хэрэгжилт туйлын хангалтгүй байна.

ХОРТ УТАА УРГИЙН ЖИНД ШУУД НӨЛӨӨЛДӨГ

Гадаа гудамжинд халтирч унахаас эхлээд хорт утаагаар амьсгалж, сөрөг нөлөө ихтэй хүнсний бүтээгдэхүүн хэрэглэж эрүүл бус орчинд амьдарч, өдөр

Гурван сая дахиа

хүндэтгэл-тэйгээр

хүлээж авсан ч мэндэлж амжаагүй

иргэдээ хөсөр хаяжээ.

бүр эрсдэлтэй нүүр тулж байгаа нь хэвлий дэх үрээ алдаад нулимс урсгаж буй ээжүүдийн гунигийг нэмж байна. Улаанбаатарт амьдарч байгаа иргэд өвлийн гурван сар, хавар, намрын нэг сар гээд жилийн 150 хоногийг хорт утаанд өнгөрүүлдэг. Түүнчлэн зуны гурван сар, хавар, намар гээд үлдсэн долоон сарыг бүтээн байгуулалтын үе буюу тоосжилт ихтэй орчинд харшилд дарлуулж үднэ. Ингээд бодохоор Улаанбаатар хотын иргэд жилийн 365 хоног эрсдэл дунд амьдарч байгаа юм.

Өвлийн улиралд нийслэлийг бүрхэн манантуулж, хоолой гашуун оргиулсан хорт утаа эхийн хэвлий дэх ургийн жинг 138.2 граммаар бууруулж, эрхтэн тогтолцоог гэмтээх болон эндэх эрсдлийг нэмэгдүүлдэг байна. Тодруулбал, агаар дахь хүхрийн давхар исэл 30.48, азотын давхар исэл 42.96, нүүрстөрөгчийн

Сүүлийн жилүүдэд өсөлтгүй жирэмслэлт нэмэгдэх нь эрс олширлоо. Үүнд ямар хүчин зүйлс нөлөөлж байгааг ЭМЯ-ны Эх барих эмэгтэйчүүдийн мэр-гэжлийн салбар зөвлөлийн ерөн хий мэргэжилтэн Б.Мөнх цэцэгээс тодрууллав.

-Эхийн хэвлий дэх ураг зул бах нь нэмэгдэж байгаа шалтгаан нь юу вэ?

-Өсөлтгүй жирэмслэлт өмнө нь ховор тохиолддог байсан бол сүүлийн гурван жил эрс нэмэгдэж одоо хэвийн үзэгдэл мэт болоод байгааг эмч, мэргэжилтнүүд анхааруулж байна. Өнөөдөр эрт өсөлтгүй жирэмс лэлтийн 50-иас илүү хувь нь халдварт өвчин, хоол хүнсний хэрэглээ, орчны бохирдол болон эхийн эрүүл мэнд ялангуяа агаарын бохирдолтой шууд холбоотой. Мөн нийгмийн стресс, нийгмийн байдал, зохисгүй хүнсний хэрэг лээ, бэлгийн замын халдварт өвчин, үрэвсэл зэрэг олон асуудал үүнд нөлөөлж байна.

-Үр хөндөлт ч өсөлтгүй жи-рэмслэлтэд нөлөөлж байгаа юу?

-Тийм ээ. Олон удаа үр хөндөлт хийлгэх болон хожуу жирэмслэлт ч үүнд ихээхэн нөлөөлдөг. Өөрөөр хэлбэл, олон удаа үр хөндөлт хийл гэсэн, үрэвсэлт өвчнөөр өвчилсөн хүний умайн хана үр хөврөлийг хүлээж авах, түүнийг тэжээх орчин болж чаддаггүй.

-Ураг өсөлтгүй болгож буй үр хөндөлт эдийн засагтай хол-боотой юу?

-Амьдралын боломж тааруу, хэрэглэж байгаа хүнс нь эрүүл бус байгаагаас их шалтгаалж байна. Мөн өвлийн улиралд агаарын бохирдол шууд нөлөөлж байгаа. Эрүүл хүүхэдтэй болох, эсэх нь гэр бүл төдийгүй улс орны хариуцлага. Учир нь хүүхэд бол улс орны ирээдүй. Тиймээс ээж

болох бэлтгэлийг охин байхаас нь хийх ёстой. Мөн гэр бүл төлөвлөлт хийхдээ эхнэр, нөхөр хоорондоо ярилцаж, хэзээ хүүхэдтэй болохоо төлөвлөх шаардлагатай. Хэрэв иргэд эдийн засагт толгой өвтгөхгүй, амьдарч буй орчиндоо сэтгэл хангалуун байж чадвал уг асуудал газар авахгүй.

-Өсөлтгүй жирэмслэлтийн үед тохиолдох гол хүндрэл нь юу вэ?

-Жирэмсэн болсон л бол эм чийн хяналтад орох шаард-лагатай. Хамгийн гол нь эхний гурван сартайд мэргэжлийн эмчид үзүүлж шаардлагатай бүх шинжилгээг өгч өсөлтгүй болохоос сэргийлэх ёстой. Хэрэв шинжилгээгээр өөрчлөлттэй гарвал эмч нь эмчилгээ хийж арга хэмжээгээ аваад явна. Гэтэл эхчүүд шинжилгээ өгөхгүй явсаар өсөлтгүй болсон хойно нь эмнэлэгт ханддаг. Өсөлтгүй жирэмслэлтийн гол хүндрэл нь цус алдалт. Ингээд их хэм жээний цус алдалттай шокийн байдалтай ирэх тохиолдол олон байна.

-Охид, бүсгүйчүүд өсөлтгүй жирэмслэлтийн талаар мэдлэг мэдээлэл хэр байдаг вэ?

-Манайд ирж байгаа эмэг-тэйчүүдийн дийлэнх нь өсөлтгүй жирэмслэлтийн талаар ямар ч мэдээлэлгүй байдаг. Тэр бит гий хэл жирэмсний болон төрөх тухай ойлголтгүй байна. Тухайлбал, жирэмслэлт гэж юу вэ, жирэмсэн эх эхний гурван сард юуг анхаа-рах, ямар халамж тавих ёстой талаар ямар ч ойлголтгүй. Хүүх-дээ 10 сар тээгээд төрөх хугацаа нь болоод төрж байгаа ээжүүд ч төрөх тухай ойлголтгүй байх тохиолдол элбэг тохиолддог. Гэхдээ бүгдийг жирэмсэн эмэгтэй рүү чихэж болохгүй. Манай анхан шатны байгууллага ачааллаасаа хамаарч тухайн ээжид бүрэн мэдээлэл өгч чадахгүй байна.

АЛБАНЫ ХҮНИЙ ҮГ

Нийгмийн орчин, эхийн эрүүл мэндтэй холбоотойГ.Оюунтөгс

@oyuntugsZGM

Нийт 138.28 граммаар жирэмсний тээлтийн хугацаанд ургийн жинг бууруулж байна.

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

ЭХ, ХҮҮХДИЙН ЭНДЭГДЭЛ МОНГОЛ УЛСЫН ХЭМЖЭЭНД

Монгол Улсын эмэгтэйчүүдийн жирэмслэлтийн 20-30 хувьд өсөлтгүй жирэмслэлт тохиолдож байна

20-30% 1-2%Өсөлтгүй жирэмслэлтийн дараа эмэгтэйчүүдийн 1-2 хувь нь гурав болон түүнээс дээш удаа үр зулбах эрсдэлтэй

ЭМЯ ©

Амьгүй төрөлт

2015 он 557 2016 он 420

Эрсдэл дагуулах хүчин зүйлс

Агаарын бохирдолоос үзүүлэх сөрөг нөлөө

30.48 грХүхрийн давхар исэл

42.96 грАзотын давхар исэл

29.96 грНүүрстөрөгчийн дутуу исэл

34.88 грТом ширхэгт тоосонцор

%

29.3Жирэмсний хүндрэл

23.6Эхсийн эмгэг

12.9Ургийн генетик буюу бүтцийн өөрчлөлт

10.4Эх болон ургийн халдвар

9.2Даралт ихсэх эмгэг

7.8Эхийн бусад өвчлөл

30Цахилгаан хэрэгсэл, агаарын бохирдол

мэдэлтнүүд дор бүрнээ энэ асуудлыг нэн тэргүүнд тавихгүй бол монгол эмэгтэйгээс эрүүл хүүхэд мэндлэх нь өдрийн од шиг ховордох нь.

хөндүүлэхээс өөр аргагүйд хүрдэг байна. Эрүүл мэндийн яамны статистик үзүүлэлтээс харахад өсөлтгүй жирэмслэлт гэсэн оноштой эмэгтэйчүүдийн ихэнх

дутуу исэл 29.96, том ширхэгт тоосонцор 34.88 граммаар ургийн жинг бууруулж хэвийн жинг алдагдуулдаг аж. Ургийн жин алдагдсанаар хүүхдийн зүрхний цохилт удаашрах, эрхтэн тогтолцоо доголдох зэрэг ноцтой эрсдэл үүсч шууд амь тасрах нөхцөлд хүрдэг. Үүгээр ч зогсохгүй эхийг үргүй болгох, цаашлаад амь насанд нь нөлөөлөх аюул хөшигний цаана үлддэг байна.

НИЙГМИЙН СТРЕСС Ч НЭГ ШАЛТГААН

Эдийн засаг хямарсан энэ үед иргэд өнөө маргаашийн идэх хоолоо аргацааж байгаа үед эмэгтэйчүүд жирэмслэнэ гэдэг маш том үүрэг хариуцлага дагуулдаг. Тиймээс иргэд амьдралаа дээшлүүлэхийн тулд жирэмслэлтээс сэргийлэх, эсвэл өөрийн хүсэлтээр үр

Өнгөрсөн онд 18316 "иргэн"-ийг эхийн хэвлийгээс буцаасан гунигт

мэдээ бий

6 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2017.11.23, ПҮРЭВ ~ №224 (770)

Зах зээл

Хүүхэд асрагчийн эрэлт маш их байдаг ч монголчууд тэнцдэггүй

Б.Бямбасүрэн@byambaab_zgm

Гадаадад хамгийн эрэлттэйд тооцогддог хүүхэд асрагчийн үйлчилгээ Монголд зах зээлийн суурь баазаа дөнгөж засаж байна. Даяарчлагдаж буй энэ нийгэмд эмэгтэйчүүд гэрийн ажилд нухлагдахаас илүүтэйгээр хувийн карьер, бизнесийн амжилтаа ахиулахыг эрмэлздэг болжээ. Ийн эмэгтэйчүүд ажлын талбарт хүч үзэх сонголт хийж, харин тэдний орон зайг хүүхэд асрагчид нөхөж байна.

Тэгвэл энэ удаагийн “Зах зээл” буландаа хүүхэд асрагчийн үйлчилгээ үзүүлдэг компаниудыг онцлов.

Монголд мэргэжлийн түвшинд үйл ажиллагаа явуулж буй хүүхэд асрагч нарыг ажилд зуучилдаг таван компани байдаг аж. Хуулиар дотооддоо хөдөлмөр зуучлалын үйлчилгээ үзүүлж буй нөхцөлд төрийн байгууллагаас ямар нэгэн зөвшөөрөл авах шаардлагагүй ч зуучлалын компаниудын хүлээх үүрэг, үүрэх эрсдэл өндөр. Сүүлийн үед хүүхэд асрагчийн эрэлт хэрэгцээ ихсэж, хүмүүс найдвартай, итгэл даах хүнээр хүүхдээ харуулах сонирхолтой болжээ. Угтаа саяхныг хүртэл бид бяцхан үрсээ тэтгэвэрт гарсан ээж аавдаа л найдан үлдээх эсвэл арван жилийн сурагч дүүгээрээ харуулах гэх мэтээр аргацааж дөнгөдөг байв. Харин өнөө цагт хөгшин залуу гэлтгүй хүн бүр өөрийн гэсэн эрхэлсэн ажил, гүйцэтгэх үүрэг хүлээдэг болжээ. Тиймээс л хүүхэд асрагчийн зах зээл бий болсон хэмээн мэргэжилтнүүд ярьж байна. “Мон сафо” ХХК-ийн дэргэдэх “Super nanny” хүүхэд асрагч, гэрийн үйлчлэгч зуучлалын агентлагийн захирал Б.Цэрэнлхагва “Манайх хүүхэд асрагчийн үйлчилгээ үзүүлдэг болоод долоон сар болж байна. Хүүхэд асрагчид ээжүүдийн “баруун гар” болдог. Иймд асрагч зөвхөн хүүхэд харах, асрахаас гадна хүмүүжүүлэх, эрүүл чийрэг байлгах, витаминлаг хоол хүнсээр хооллох гэхчилэн маш өндөр хариуцлагатай ажил хийнэ. Тиймээс бид хүүхэд асрагчдад болон энэ төрлийн үйлчилгээ авахаар хандсан эцэг, эхчүүдэд өндөр шаардлага тавьдаг. Манайд гол төлөв залуу гэр бүлүүд хандаж байна. Түүнчлэн ханиад томуу их, агаарын бохирдолттой буюу өвлийн улиралд хүүхдээ гэрээр харуулах сонирхолтой хүмүүс ч олон бий. Тэгэхээр хүүхэд асрагчийн эрэлт ямар их байгааг эндээс харж байна. Хэдийгээр мэргэжлийн хувьд тийм ч өндөр ур чадвар шаардахгүй ч гэлээ энэ бол маш хариуцлагатай ажил. Гэтэл манайхан энэ ажлыг боолчлогдож байна гэдэг ойлголтоор хийх нь элбэг. Тэд хариуцлагагүй, цагаа барьдаггүй, амархан шантардаг гэх мэт асуудал үүсгэдэг.

Завгүй ээжүүдийн "баруун гар"

Нөгөөтэйгүүр, энэ үйлчилгээг авч байгаа хүмүүс шинэ соёлд суралцаагүйн дээр заримдаа ажилд авсан хүнээ өөрийн боол мэт үзэж, дээрэлхэх, зандрах гэх мэтээр зүй бус хандлага гаргадаг” гэв.

Хүүхэд асрагчийн үйлчилгээ хоёр хэлбэрээр явагддаг. Үйлчлүүлэгчид хүүхдээ нэг цаг болон бүтэн долоо хоногоор харуулах боломжтой бол өөр нэг хувилбар нь асрагчаа гэртээ байлгаж ажиллуулах боломжтой аж. Асрагчийг ажилд авахдаа эхлээд сэтгэл зүйн тест авдаг бөгөөд тэнцсэн тохиолдолд эрүүл мэндийн халдварт өвчний найман төрлийн шинжилгээнд хамруулдаг аж. Харин үнийн хувьд, асруулах хүүхдийн тоо, ажилчдын ур чадвар зэргээс хамаарч төлбөр нь 650 мянгаас нэг сая хүртэл төгрөгт хэлбэлзэж байгааг хүүхэд асрагч, гэрийн үйлчлэгчийн үйлчилгээ үзүүлж

буй "Happy Flowers" компани мэдээллээ. Тэрчлэн хүүхдийг нь харах нэрийдлээр хулгай хийх тохиолдол цөөнгүй гардаг гэдгийг зуучлалын үйлчилгээ үзүүлдэг компаниуд хэлж байна. Тиймээс компаниуд ийм нөхцөл байдал үүсэхээс сэргийлж, нөгөө талаар хоёр талыг шинэ тутам соёлд сургах үүднээс арсагч болон захиалагч талтай чанд тогтоосон дүрэм журам, гэрээний хүрээнд хамтран ажилладаг аж.

Сүүлийн жилүүдэд бэлтэй айлын эхнэрүүд Филиппин улсын асрагчаар хүүхдээ асруулахын сацуу англи хэлний мэдлэгийг нь дээшлүүлэх үүднээс өндөр үнээр хөлсөлж ажиллуулдаг болсон. Филиппинчүүд ч хүүхэд асрагчийн ажлыг хамгийн сайн хийдэг хүмүүс бөгөөд дэлхийн өнцөг булан бүрт энэ ажлыг эрхлэн ажиллаж, амьдарч байна. Тэдний гол чанар нь хулгай хийдэггүй, гэрт нь байнгын байрлаж ажилладаг, угааж, цэвэрлэх ажилд гарамгай, амттай хоол хийдэг төдийгүй хүүхэдтэй нь англиар харилцдаг нь давуу тал болдог юм. Ийм найдвартай, хийх ажлаа бүрэн дүүрэн ухамсарласан учраас тэднийг сонгож, тэдэнд өндөр үнэ төлөх шалтгаан болж байгааг бизнес эрхлэгчид хэлж байна. Энэ талаар “Хүүхэд асрагчийн үйлчилгээ үзүүлдэг компаниуд Филиппинээс ажилчин авчрах сонирхолтой байдаг. Гэхдээ Монголын нийгэмд ажилгүй, өрх толгойлсон болон тэтгэврийн насны олон эмэгтэй байдаг. Бид энэ орон зай, зэх зээлийг заавал гаднаас биш дотоодоосоо нөхөх боломжтой гэж харж байна. Тиймээс насны хязгаарыг 20-55 гэж тогтоосон. Хамгийн гол нь хариуцлагатай, тогтвор суурьшилтай ажиллах нь чухал. Монголд зөвхөн нэг удаа ажилд зуучлаад төлбөр авдаг компаниуд ч байдаг. Гэхдээ үүний сөрөг тал нь тухайн ажил олгогч нэг сар ажиллуулчихаад ажлаас нь халчихдаг. Ингээд асрагч ахиад л ажил хайх эрэлд гардаг. Тиймээс

хүүхэд асрагчийн зуучлалын үйлчилгээ үзүүлдэг компаниуд энэ эрсдэлээс сэргийлэх үүднээс ажлаасаа халагдвал өөр ажилд зуучлах зэрэг тухайн асрагчийг байнгын ажилтай байлгах үүрэг хүлээдэг юм. Үүнд л зуучлалын компанийн үнэ цэнэ оршдог” хэмээн Б.Цэрэнлхагва өгүүлэв.

Хүүхэд асрагчийн үйлчилгээ үзүүлэгч “Super nanny” агентлаг хүмүүстээ зургаан сараас дээш хугацаанд ажиллах ёстой гэсэн шаардлага тавьж, зуучлалын үйлчилгээ үзүүлдэг аж. Харин тэнцсэн нөхцөлд эрсдэлээс хамгаалсан даатгалд хамруулдаг гэнэ. Учир нь асрагчид ажиллаж

байгаа айлынхаа эд хөрөнгийг санамсар, болгоомжгүй байдлаар эвдэх, сүйтгэх тохиолдол гардаг юм байна. Энэ үед даатгалаас эвдэрсэн эдлэлийн үнийг тогтоож, 80 хувийг, харин ажилтан үлдсэн 20 хувиа өөрөө төлөх зохицуулалттай аж. Энэ бол ажилтан, захиалагч гээд аль аль талыг нь эрсдэлээс хамгаалж буй хамгийн зөв хэлбэр аж. Мөн компаниуд ажилчдаа нэгдсэн дүрэмт хувцсаар хангадаг бөгөөд асрагч нарт айл очихдоо өөрсдийн аяга таваг, халбага сэрээгээ тусад нь бэлдэж очихыг шаарддаг байна. Энэ бол үйлчилгээний маш том соёл гэдгийг мөн онцлов.

Асрагчийн цалингийн хувьд долоо хоногийн таван өдөр ажиллаж, хоёр өдөр амрах нөхцөлд үндсэн цалин 600-650 мянган төгрөг байдаг бөгөөд илүү цагийн мөнгийг нэг цагт 30-35 мянган төгрөгөөр тооцдог аж. Харин байрлаж ажиллах тохиолдолд долоо хоногийн зургаан өдөр ажиллаж, нэг өдөр амрах бөгөөд 700-800 мянган төгрөгийн цалинтай гэнэ.

Харин захиалагчид нь гол төлөв Зайсан, Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэн, Маршал таун зэрэг газарт амьдардаг, амьжиргааны түвшин дээгүүр өрхүүд хүүхэд асрагч авдаг юм байна.

Асрагчид зөвхөн хүүхэд харахаас гадна хүмүүжүүлэх, эрүүл чийрэг байлгах, витаминлаг хоол хүнсээр хооллох гээд өндөр хариуцлагатай ажил хийдэг.

• Монголд хүүхэд асрагчдыг ажилд зуучилдаг таван компани байдаг.

• Ажилд авахдаа эхлээд сэтгэлзүйн тест авдаг бөгөөд тэнцсэн тохиолдолд эрүүл мэндийн найман төрлийн шинжилгээнд хамруулдаг.

• Гэхдээ манайхан энэ ажлыг боолчлогдож байна гэдэг ойлголтоор хандаж, ажилдаа хариуцлагагүй ханддаг.

БОРЛУУЛАЛТЫН МЕНЕЖЕР:

АЖЛЫН БАЙРАНД ТАВИГДАХ ШААРДЛАГА:• Сурталчилгаа,борлуулалтыгнэмэгдүүлэхчиглэлээрбайнгынхарилцагчдынхүрээллийг

тогтмол тэлэх, санаачилга гаргах, гэрээ хэлэлцээр хийх, албан бичиг боловсруулах, танилцуулах чадвартай байх• Борлуулалтынхэлцэлхийх,уулзалтзохионбайгуулж,танилцуулгабэлтгэх,танилцуулах• Байгууллагаасзахиалсансурталчилгаагхүлээнавах,хянах,эцсийнбайдлаархүлээлгэнөгөх• Байгууллагынбусадажилтнуудтайхамтранажиллах

АЖИЛ ГОРИЛОГЧИД ТАВИГДАХ ШААРДЛАГА:• Цагүеийнөөрчлөлтийгмэдэрч,шинэсанаачилгагаргах,үүнийгээхэрэгжүүлэх,хянах,

тайлагнах чадвартай байх• Шинийгсанаачлагч,багааражиллахчадвартай,тогтворсуурьшилтайажиллахэрмэлзэлтэй

байх• Уулуурхайнсалбартмэргэжлээрээажиллажбайсанболдавууталболно• Төлөвлөлтболонбэлтгэлажлыгоновчтойхийдэгбайх• Англихэлнийөндөрмэдлэгтэйбайхбахятадэсвэлоросхэлийгхоёрдогчхэлээболгон

эзэмшсэн бол давуу тал болно• Холбогдохчиглэлээрмэргэжилэзэмшсэн,эсвэлажлынтуршлагатайбайх

Хэрэв та өөрийгөө дээрх ажлын байранд нийцэх боловсон хүчин гэж үзэж байгаа бол англи эсвэл Монгол хэлээр бэлтгэсэн танилцуулгаа доорх хаягаар илгээгээрэй. Бид тантай холбогдож, дараагийн алхмуудыг хэлэлцэх болно.

НЭЭЛТТЭЙ АЖЛЫН БАЙРНЫ ЗАР

ХОЛБОО БАРИХ: 9913 5112 info@asiamining.mn хаягаар холбоо барина уу.

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

Дэлхийн хамгийн том литийн олборлогчид хувь эзэмших гэсэн “Rio Tinto”-гийн эрмэлзэл тус компанийг сүйрүүлж болзошгүй гэж шинжээчид анхааруулж байна. “Rio Tinto” нь өнөөгийн ханшаар 13 тэрбум ам.долларын үнэлгээтэй Чилийн “Chemical and Mining Society”-ийн 32 хувийг худалдаж авах санал хүргүүлжээ. 2013 оноос хойш литийн карбонатын ханш гурав дахин өссөнийг дагаад энэ онд “Chemical and Mining Soci-ety”-ийн хувьцааны ханш хоёр дахин өссөн байна. Тиймээс компанийн гуравны нэгийг эзэмшилдээ авахын тулд 4.8 орчим ам.доллар шаардах аж.

Хэдий тийм боловч энэ худалдан авалт өмнөх алдааг давтана болзошгүй. Энэ онд хөнгөн цагааны ханш өсөх үед “Rio Tinto” компани Канадын “Al-can”-ийг худалдаж авсан юм. Гэвч энэхүү хэлцлийн дараах 24 сарын хугацаанд хөнгөн цагааны ханш 20 жилийн ёроол руу унажээ. Тиймээс “Rio Tin-to” их өрийн хуримтлалаас гарахын тулд БНХАУ-ын хөнгөн цагааны корпорациас тусламж авахад хүрч байв. Мөн 2010 оны нүүрсний ханшны өсөлтийн үед “Riversdale”-ийг худалдаж авах шийдвэр ч алдагдалд хүргэсэн. Хэлцэл хийсний дараахан нүүрс ний ханш огцом унаснаар анхны худалдан авалтын үнийн ердөө хоёр хувь буюу 74 сая ам.доллараар эргүүлэн худалдаж байжээ.

Уул уурхай

2017.11.23, ПҮРЭВ ~ №224 (770) 7ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

ГЕОЛОГИ, ХАЙГУУЛ ДЭЛХИЙ

Монголын үйлдвэрлэлийн геологчдын холбооны тэргүү-лэгч гишүүн Б.Бат-Эрдэнэтэй ярилцлаа.

-Геологи, хайгуулын салбарт хэрэгжиж буй төслүүд хэр урагшилж байна?

-Улирлын онцлогоос шалт-гаалаад геологийн ажил зогсон-ги байдалд ороод байна. Өв-лийн улиралд хэрэгжүүлж байсан төслүүдийнхээ үйл ажилла гааг түр царцаадаг. Энэ салбарт амжилттай урагшилж буй хэд хэдэн тодорхой төслүүд бий. Түүний нэг нь “Эрдэнэ Монгол” компанийн Баянхонгор аймаг дахь төсөл. Геологийн судалгааны ажлын явц нь чамлахааргүй амжилттай байгаа.

-Ашигт малтмалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруул сан. Хайгуулын тусгай зөв шөөрөл олголтыг түр зог-соо сон ч одоогийн хэрэгжүүлж буй бодлого хэр оновчтой вэ?

-Хайгуулын тусгай зөвшөөр-лийг 1997 оноос чөлөөтэй олгож эхэлсэн. Үүний дараа хориг

Говийн бүс болон баруун тийш л шинэ орд илрэх боломжтой

Б.МөнхЗГМ

Б.ДашнямШинжээч

Б.Тулгат ЗГМ

С.Батсайхан / ЗГМ©

“Оюу толгой” компанийн хөрөнгө оруулалттай “Говийн оюу хөгжлийг дэмжих сан” нь Өмнөговь аймаг, тус аймгийн Ханбогд сум болон “Оюу толгой” компанийн хооронд байгуулсан Хамтын ажиллагааны гэрээг хэрэгжүүлэх үүрэг бүхий ТББ юм.

Хамтын ажиллагааны гэрээ-ний дагуу “Оюу толгой” компаниас олгодог сайн дурын санхүүжилтээр Өмнөговь аймгийн тогтвортой хөгжлийг дэмжих, хүн ардын сайн сайхан байдлыг дээшлүүлэхэд чиглэсэн, иргэд олон нийтийн оролцоонд тулгуурласан олон төсөл хөтөлбөрийг санхүүжүүлэн амжилттай хэрэгжүүлж байна.

Сангийн эрхэм зорилго, санхүүжилтийн журмын нэн тэргүүний зорилтын нэг нь нийгмийн зорилтот бүлэг болох эмэгтэйчүүд, хөгжлийн бэрх-шээлтэй иргэд, хүүхэд залууст чиглэсэн төсөл хөтөлбөрийг санхүүжүүлэн дэмжихээс гадна тэдэнд шаардлагатай үйл ажиллагааг ивээн тэтгэж хамтран ажиллах явдал байдаг.

Энэ ажлын хүрээнд Өмнөговь аймагт Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн байгууллага үүссэний 20 жилийн ойд зориулсан хөгж-лийн бэрхшээлтэй иргэдийн болон эмэгтэйчүүдийн чуулга уулзалт, соёл урлагийн нэгд-сэн тоглолт “Говийн оюу хөгж-

лийг дэмжих сан”-гийн сан-хүү жилтээр амжилттай болж өндөрлөв.

Аймгийн Хөгжлийн бэрх-шээлтэй иргэдийн холбооноос зохион байгуулсан чуулга уулзалтыг Өмнөговь аймгийн хөгжлийн бэрхшээлтэй 1800

иргэний асран хамгаалагчдын идэвхийг сэргээж, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд зорилготой, санаачилгатай амьдрах, нийг-мийн идэвхтэй гишүүн байхад дэмжлэг үзүүлэх зорилгын дор амжилттай зохион байгууллаа.

Мөн аймгийн Эмэгтэйчүүдийн

холбооноос зохион байгуулсан Өмнөговь аймгийн эмэгтэй-чүүдийн VI нэгдсэн чуулганы үеэр эмэгтэйчүүдийн эерэг хандлагыг бий болгох, хувь хүний хөгжлийг дээшлүүлж, өөртөө эерэг өөрчлөлт хийж, амьдралаа аз жаргалтай

удирдахад чиглэсэн сургалт семинар зохион байгуулж, эмэгтэйчүүдийн хөгжилд дэмжлэг үзүүлэх, өрхийн орлогыг нэмэгдүүлэх, орон нутгийн брэнд бүтээгдэхүүнийг сурталчлан таниулах зэргээр тавьсан зорилгоо амжилттай хэрэгжүүлсэн чухал үйл явдал боллоо.

“Говийн оюу хөгжлийг дэмжих сан” дээрх хоёр чуул га уулзалтыг тус бүр 10 сая төгрөгөөр санхүүжүүлэн ерөнхий ивээн тэтгэгчээр ажил ласан бол хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн чуулга уулзалтад Өмнөговь аймгийн Засаг дарга Н.Наранбаатар, эмэгтэйчүүдийн чуулга уулзалтад УИХ-ын ги шүүн Н.Амарзаяа нар санхүү гийн дэмжлэг үзүүлэв.

“Говийн оюу хөгжлийг дэмжих сан” говь нутгийнхаа гэрэл гэгээ, хүсэл тэмүүллийн тод жишээ болсон хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, эмэгтэй-чүүдийн төлөө төрийн болон төрийн бус байгууллагуудтай нягт хамтран ажиллаж байна.

ӨМНӨГОВЬ АЙМГИЙН ЭМЭГТЭЙЧҮҮДИЙН БОЛОН ХӨГЖЛИЙН БЭРХШЭЭЛТЭЙ ИРГЭДИЙН ЧУУЛГА УУЛЗАЛТ БОЛЛОО

ГОВИЙН ОЮУ ХӨГЖЛИЙГ ДЭМЖИХ САН

Налайхын уурхайн 335.2 га талбайд байгаль орчны үнэл-гээгээр техникийн болон био-логийн нөхөн сэргээлт хий хэд нийт 8.1 тэрбум төгрөг шаард лагатай гэж тооцоолсон байна. Тус уурхай хаагдсанаас хойш 22 жилийн хугацаанд эмх замба раагүй олборлолт газар авч, хувиараа

ашигт малтмал олборлогч иргэд бэртэж гэмтэх, улмаар амь насаа алдах явдал өнөөг хүртэл гарсаар байна. Одоогийн байдлаар нийт 240 орчим хүн нас барж, 735 хүн хүнд гэмтэж бэртжээ. Энэ оны байд лаар Налайх дүүрэгт 111 тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч байна. Үүний 75 нь ашиглалтын тусгай зөвшөөрөлтэй бол үлдсэн нь хайгуулын тусгай зөвшөөрөлтэй аж ахуйн нэгж үйл ажиллагаа явуулж байна.

“Chemical and Mining Society”-ийн 32 хувийг худалдан авна

Налайхын уурхайн нөхөн сэргээлтэд 8.1 тэрбум төгрөг шаардлагатай

ЭКОЛОГИтавьж тусгай зөвшөөрлийн хувь хэмжээ багассан. Өнөөдрийн байдлаар хайгуулын 1800 орчим тусгай зөвшөөрөл хүчин тө-гөлдөр байна.

Үүний цөөнгүй нь барилгын материалын тусгай зөвшөөрөл. Ашигт малтмалын тухай хуульд өөрчлөлт орсноор өргөдлөөр бус дуудлага худал дааны дүнд эрх нээгдэнэ. Манайх 1997 он хүртэл

ийм замаар явсан. 1997 оноос чөлөөтэй ол го дог болсон тул эерэг, сөрөг үр да гавар гарсан. Үүний үр дүнд өнөөдрийн Оюутолгой бий болсон.

-Газрын тосны хайгуул хэр урагшилж байна. Томоохон орд илрүүлэх боломжтой юу?

-Монгол Улс нефтийн су-далгаа хийж болох ч томоохон ордуудыг илрүүлэх боломж тааруу.

-“Оюутолгой” шиг орд илрүүлэх боломжтой байна уу. Геологи, хайгуулын салбарын нөөц, боломжийг хэрхэн харж байна вэ?

-Гадаргууд ойрхон байгаа ордуудыг бараг л илрүүл чихсэн. Монгол гэлтгүй дэлхий нийтээр гүн рүү орж байна. Монголд ч ялгаагүй гүний ордууд нээх боломжтой. Гэхдээ өнөөдрийн

хайгуулын аргачлалаа өөрч-лөхгүй бол гадаргуу дээр байгаагаас цааш хэтрэхгүй. Цагаан суваргын ордыг малчин хүн олсон. Бидний хувьд гүн рүү л явах шаардлагатай болно. Говийн бүс болон баруун тийш шинэ орд илрэх боломжтой.

-Хөрөнгө оруулалт татахын тулд юу хийх ёстой вэ?

-Дэлхийн томоохон компаниуд манай улсад ирж ажиллаж байсан бол 2012-2013 онд бараг бүгд буцаж гарсан. Шалтгаан нь, эрх зүйн орчны тогтворгүй байдал. Үүнээс шалтгаалан бид маш их боломжоо алдсан. Хөрөнгө оруулагчдын сонирхлыг татах бодит төслийг эхлүүлэх хэрэгтэй байна. Гацуурт тэргүүтэй томоо-хон төслөө хөдөлгөх нь чухал. Ингэснээр хөрөнгө оруулагчдыг татаж чадна.

Улирлын онц логоос шалт гаалаад

гео логийн ажил зогсон ги байдалд

ороод байна

Говийн бүс болон баруун тийш орд илэрнэ

УДЭТЛев Толстойн мэндэлсний 190 жилийн ойг угтаж түүний “Холстомер“ бүтээлээс сэдэвлэсэн М.Розовскийн “Адууны түүх“ хоёр бүлэгт жүжгийг энэ сарын 24-нөөс арванхоёрдугаар сарын 3-н хүртэл толилуулна.

УЛААНБААТАР ПАЛАС“Салхи” хамтлагийн 20 жилийн ойд зориулсан тоглолт энэ сарын 25-нд ганцхан удаа болно. Тус хамтлаг ойн тоглолтынхоо үеэр сэтгэлд хоногшсон хуучны дуунуудаасаа гадна шинэ уран бүтээлээ үзэгчдэд толилуулах юм. Тасалбарын үнэ 30-40 мянган төгрөг.

“Тусгаар тогтносон Монгол Улс" хэмээн тив дэлхийд тунхаглан зарласан түүхт 93 жилийн ойд зориулсан "Би Монгол хүн" хүндэтгэлийн тоглолтод энэ сарын 26-нд 19 цагаас "Ub palacе"- н концертын их танхимд ганцхан удаа болно. Тоглолтын тасалбар 20 мянган төгрөгийн үнэтэй.

ХҮҮХЭЛДЭЙН ТЕАТР“Жигүүрхэндээ хүчтэй” тоглолт энэ сарын 25, 26-нд Хүүхэлдэйн театрт болно. 55 минут үргэлжлэх хүүхдийн жүжгийн тасалбар 5000 төгрөгийн үнэтэй бөгөөд үндэсний ёс заншил, өв уламжлал, түүний баялаг сангаас суралцах боломжийг олгож байна.

ЧОЙЖИН СҮИТСБамбүү театрын хамгийн анхны уран бүтээл болох “3 бяцхан тоорой" хүүхдийн жүжиг ирэх сарын 3-наас эхлэн тоглоно. 60 минут үргэлжлэх жүжгийн тасалбар 10-15 мянган төгрөг.

Сэлэнгэ аймгийн Мандал суманд мал, амьтны гоц халдварт шүлхий өвчин гарсантай холбогдуулан нийслэлд орж ирэхээс урьдчилан сэргийлж нийслэлийн Онцгой комиссоос Шижир болон Ар гүнтийн даваанд хяналтын пост ажиллуулах шийдвэр гаргалаа.

Шийдвэр гарсан даруйд Сонгинохайрхан, Чингэлтэй дүүргийн холбогдох мэргэжлийн байгууллагууд хамтран постуудыг байршуулж, үйл ажиллагаагаа эхлүүлжээ. Иргэд Сонгинохайрхан дүүр гийн 22 дугаар хорооны Шижирийн даваа, Чингэлтэй дүүргийн 19 дүгээр хорооны Ар гүнтийн даваагаар Улаанбаатар хотод шүлхийн вирус тээвэрлэн орж ирж болзошгүй тул урьдчилан сэргийлэх үүднээс ийм арга хэмжээ авчээ. Хяналтын постуудад мал эмнэлгийн хяналтын улсын байцаагч нар ажиллаж байна.

8 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2017.11.23, ПҮРЭВ ~ №224 (770)

Лавлах

Билгийн тооллын 5Өвлийн тэргүүн цагаагчин гахай сарын найман цагаан мэнгэтэй хөх бар өдөр.Үс засуулбал: Эд, мал арвижна.Наран ургах, шингэх: 08.13-17.13 Барилдлага: Үл тохирохШүтэн барилдлага: Тийн мэдэхүйСуудал: Төмөр

(Өмнөх дугаарын хариу)

6

1

3

4

8

1

684 7

2

52

64

53

5

2

96

81

5

4

9

728194653

274968135

436752918

391275486

159683724

865341279

943817562

587426391

612539847

ЗГМ: СҮДОКҮ

08.00

12.00

14.00

18.00

20.00

22.00

09.00 “Гэмт хэргийн мөрөөр” ОАК 5, 6 дугаар анги

11.00 “Монголын мэдээ” мэдээллийн хөтөлбөр /шууд/

14.00 “Хойд нутгийнхан” Японы ОАК 15, 16 дугаар анги

17.00 Алтан намар-2017

19.35 Туульсын хаан Жангар

21.10 “Соёл эрдэнэ” хөтөлбөр

07.05 “Бяцхан оцон шувуу Пороро” хүүхэлдэйн кино

11.20 “Оддын академи” шоу нэвтрүүлэг

14.05 Кино миний амьдрал

17.05 “Дипер Мэйбл хоёрын адал явдал” хүүхэлдэйн кино

20.40 “Давааны цаана даваа” нэвтрүүлэг

22.00 “Нууц материалууд” ОАК 1.23 дугаар анги

06.30 Өнөө өглөө

12.30 “Эрүүл мэндийн өмгөөлөл” ОАК 39 дүгээр анги

14.30 Наашаа цаашаа

18.00 “Бяцхан эрдэмтэн Сид” 17 дугаар анги

20.00 Оргил цаг мэдээллийн хөтөлбөр

22.30 “Хавай тав-0” ОАК /season-7/ 8 дугаар анги

11.30 “Бизнесийн аялал” нэвтрүүлэг

14.00 “Хариуцлага ба үнэ цэнэ” нэвтрүүлэг

18.00 “Бизнесийн төв цэг” давталт

20.00 Made In Mongolia: Ора Металл ХХК

22.00 “Дэвид Рубенштэйний шоу” нэвтрүүлэг

MNB Bloomberg Боловсрол Монгол ТВ08.00 “Bloomberg Daybreak Asia”

ТВ ХӨТӨЛБӨР

ЗУРХАЙ

ҮЗВЭР

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР

УВС -6o

-17o

ХОВД -1o

-13o

ЗАВХАН -8o

-21o

БАЯНХОНГОР -5o

-15o

ГОВЬ-АЛТАЙ -5o

-15o

ӨВӨРХАНГАЙ-5o

-16o

АРХАНГАЙ -5o -16o

ХӨВСГӨЛ -5o

-16o

БУЛГАН -9o

-20o

ТӨВ -13o

-20o

ДУНДГОВЬ -6o -17o

ӨМНӨГОВЬ-3o

-14o

ГОВЬ-СҮМБЭР -9o

-20o

ДОРНОГОВЬ-4o

-15o

СҮХБААТАР -11o

-21o

ХЭНТИЙ -11o

-24o

СЭЛЭНГЭ -6o

-18o

ОРХОН -7o

-17o

ДАРХАН-УУЛ -7o

-18o

ДОРНОД -9o

-20o

БАЯН-ӨЛГИЙ -1o

-12o

ОНЦЛОХ ҮЗВЭР

XI.25 -12o

-19o 10 м/с

7 м/с

Бага зэргийн цастай

XI.24 -13o

-18o 8 м/с

6 м/с

Бага зэргийн цастай

XI.23 -11o

-19o 9 м/с

6 м/с

Бага зэргийн цастай

XI.27 -14o

-16o 9 м/с

7 м/с

Үүлшинэ

XI.26 -5o

-16o 8 м/с

6 м/с

Үүлшинэ

ХОРИО ЦЭЭР

СПОРТ

Хяналтын пост ажиллуулж эхэллээ

Хакүхо эсэргүүцлээ илэрхийлэв

Кюүшюү башёгийн 11 дэх өдөр их аварга Хакүхо М.Даваажаргал сэкивакэ Ёшиказэд маргаантай унасны дараа шүүгчдийн шийд-вэрийг эсэргүүцэн дэвжээнээс буулгүй удаан зогссон нь дуулиан дэгдээгээд байна. Хоёр бөх зэрэг босоогүй тул дахин барилдах ёстой гэж аварга үзсэн ч шүүгчид түүний хүсэлтийг хэрэгсээгүй юм. Харүмафүжиг тойрсон дуулианыг эсэргүүцсэний улмаас Хакүхо ийм авир гаргалаа хэмээн Японы хэвлэлүүд таамаглажээ.

Харүмафүжи аварга башёгийн өмнө нутаг нэгт Таканоивагийн толгой руу шар айрагны шилээр цохиж хүнд гэмтээсэн хэрэгт ороод буй. Гэхдээ Харүмафүжи болон Хакүхо аварга үүнийг үгүйсгэж, түүнд гар хүрсэн нь үнэн, гэхдээ шилээр цохиогүй хэмээн мэдэгдсэн юм. Харин Таканоивагийн багш Таканохана ояката эмчийн дүгнэлтийг хуурамчаар гаргуулж, ялихгүй гэмтлийг сүр болгон зарласан хэрэгт бас ороогдоод байгаа билээ. Таканоханагийн үйлдэл болон сүмогийн холбооны шийдвэрт дургүйцсэнээ Хакүхо ийн илэрхийлж байна хэмээн хэвлэлүүд бичээд эхэлжээ. Ямартай ч их аварга гаргасан үйлдлийнхээ төлөө холбооноос сануулга авах бололтой.

Б.ЭнхжинЗГМ

“Мөнхөд дуурсах аялгуу”

Аргын тооллын арваннэгдүгээр сарын 23. Бархасвадь гараг. Бил-гийн тооллын 5. Элдэв тэнгэртэн одтой, хөх бар өдөр.

Өдрийн наран 08.13 цагт мандан, 17.13 цагт жаргана. Тухайн өдөр морь жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба үхэр, луу, хонь, нохой жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр хууль цааз гаргах, батлах, хэрэглэх, хулгай дээрмийг номхотгох, гэмтнийг шийтгэх, мал адгуус номхруулах, сан тавиулах, угаал үйлдэх, амилуулах, өглөгийн түллэг хийх, хишиг дуудуулах, хот балгадын үйл, цэрэг, цагдаагийн үйл, тангарагаа буцаахад сайн. Золиг гаргах, бомбын үйл, сэтгэлд сэвтэй газар очих, хүүхэд хөлд оруулахад муу. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, үхэр, луу, могой, хонь, нохой болой. Хол газар яваар одогсод баруун урагш мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал эд, мал арвидна.

“Баян Монгол” жазз найрал хөгжмийн шинэ бүтээлийн дээжис болох “Мөнхөд дуурсах аялгуу” тоглолт арванхоёрдугаар сарын 1, 2-нд Улсын филармонийн тайзнаа болох гэж байна. Тоглолтод “Баян Монгол” чуулгынхан бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ оролцох бөгөөд удирдаачаар урлагийн гавьяат зүтгэлтэн Б.Ганбат, соёлын тэргүүний ажилтан С.Саруул-Од нар ажиллах юм. Гавьяат С.Эрдэнэцэцэг, Б.Мөнхбаатар болон С.Баттулга, Н.Наранбаатар, Ц.Хулан, Л.Насанбуян, Б.Дэлгэрбаяр, Т.Отгонбаяр нарын авьяаслаг дуучид ая дуугаа өргөх аж. 90 минут үргэлжлэх тоглолтын тасалбарын үнэ 20 мянган төгрөг.

ТЕХНОЛОГИ

ТАТАН БУУЛГАВ

WeChat Face-book-ээс өндөр үнэлгээтэй

Хятадын сошиал сүлжээний WeChat үйлчилгээг эрхлэгч Тен сент компанийн зах зээлийн үнэлгээ 534 тэрбум ам.долларт хүрс нээр Facebook компаниас давж гарлаа. Facebook-ийн үнэлгээ 519 тэрбум ам.доллар байгаа юм. Ингэс нээр Тенсентийн урд технологийн компаниудаас зөвхөн Амазон, Google, Microsoft, Apple жагсаж байна. Тенсентийн хувьцааны үнэ оны эхнээс 130 хувь өссөн бол 10 гаруй жилийн өмнө анх хувьцаагаа гаргаснаас хойш 11,250 хувиар өсөөд байгаа аж.

Мөн Тенсент нь 500 тэрбум ам.долларын босгыг давсан үзүүлэлттэй Азийн анхны компани болжээ.

ЗГМ: ҮГИЙН СҮЛЖЭЭ

Өмнөх дугаарын хариу / 11.22

БОСООГООР:1. Баргил хоолой2. Харамсалтайгаар нас барсан улсын начин (Булган)3. Бууз болгох сав, суулга4. Үнс7. Уралдъя гэвэл хэмээгдсэн автомашин (Герман)

9. Хуучны Октябрийн районы шинэ нэр (товчилсон нэр)

ХӨНДЛӨНГӨӨР:1. Засаг захиргааны нэгж3. Өөр тусдаа5. Омогшил6. Дэлхийн олон оронд тархсан

Оросын алдартай буу8. Эмнэлгийн оношилгооны аппартыг нэрээр нь нэрлэсэн Нобелийн шагналт, Германы физикч эрдэмтэн10. Загас11. Шатрын ноёныг тэмээгээр хөөх үг

12. Энэтхэгийн төрийн дууллыг зохиосон их соён гэгээрүүлэгч, зохиолч, нийгмийн зүтгэлтэн 13. Хятадын задгай мөнгө14. Хөлийн доод хэсэг15. Оросын телевизийн суваг

● Удирдах зөвлөлийн 2017 оны арваннэгдүгээр сарын 17-ны өдрийн 009 тогтоолоор 8128685 регистрийн дугаартай Монгол Хятадын нийгмийн хөгжлийн санг татан буулгав.

УБ-Москва 08.00 09.50УБ-Бээжин 07.30 09.45Бээжин-УБ 10.50 13.20УБ-Хонконг 07.50 12.25Хонконг-УБ 13.25 18.05УБ-Бусан 07.35 12.00Бусан-УБ 13.00 16.10УБ-Өлгий 11.40 13.40Өлгий-УБ 14.10 18.10

НИСЛЭГИЙН ЦАГИЙН ХУВААРЬ

ГАЛТ ТЭРЭГНИЙ ЦАГИЙН ХУВААРЬ

УБ-Москва 21.35 07.30УБ-Эрээн 20.00 10.25УБ-Бээжин 07.15 14.04Эрхүү-УБ 15.35 06.20УБ-Эрхүү 21.10 02.40УБ-Сүхбаатар 21.15 05.12Сүхбаатар-УБ 20.55 05.03УБ-Эрдэнэт 20.30 07.45Эрдэнэт-УБ 19.10 05.48УБ-Замын-Үүд 17.20 07.05Замын-Үүд-УБ 17.35 08.55

Я

Ж

Г

РА

Т Р

А

Э

Т

А

А

М

Д

А Н

ЕА

ХХ

Л

С

А

АИ

М О

МЕ

А

А

Н

Х

ГО

БЛ

О

Э

РИ

Л

АФ

ИР

ПТ

Ь УШ

1 2 3 4

5 6

87 9

10

12

11

13

15

14

ЗГМ: КОМИКС

Маргааш өглөө

долоон цагт босно оо

Хөөе чи босооч ээ, нар аль хэдийнэ

мандсан

Надад ямар

хамаатай юм бэ?

Би ямар нарны

дагуул уу?

Mr. Баагийгийн ПАЯН

Анна Николау, Мамта БадкарHasbro компани Mattel-ийг

нэгтгэж, дэлхийн хамгийн том хоёр тоглоом үйлдвэрлэгч хамтрах яриа гарсны дараа Mat-tel хүүхэлдэйн наадам зохион байгууллаа. Барби болон 1990-ээд онд дэлхий даяар тарсан Америк охин хэмээх хүүхэлдэйг зохион бүтээсэн Mattel хуучин нэр алдраа сэргээхийг оролдож буй нь энэ юм. Гэвч Америк охинд аюул учрав бололтой. Сайн борлогдож байсан 115 ам.долларын үнэтэй хүүхэлдэйний эрэлт 2015, 2016 оноос эхлэн доошилсоор энэ онд 18 хувь унажээ. Mattel компанийн хувьд мөн таагүй жил болж, өнгөрсөн сард ногдол ашгаа зогсоосон бол хувьцаа нь үнийнхээ гуравны нэгийг алдаж, борлуулалт нь 10 хувь уналаа.

Түүнчлэн хувийн эзэмшилтэй Данийн Lego группийн бор-луулалт ч гэсэн унаад байна. 90 тэрбум ам.долларын багтаамжтай дэл хийн тоглоомын зах зээлд хамгийн ашигтай үйлдвэрлэгч болсон тус компанийн есдүгээр сарын борлуулалт сүүлийн 10 жилд анх удаа буурсан үзүү-лэлт тэй гарлаа. Интернет нь тог лоо мын уламжлалт бизнес загва рыг эвдсэн төдийгүй онлай-наар хямд хялбархан тоглоом санал болгож, төсөв ихтэй бүтээг-дэхүүнийг зах зээлээс шахсан аж.

Ийм зүйлсийг хэдхэн цагийн дотор онлайнаар түгээж болдог үнэтэй шинэ тоглоом зах зээлд гаргахад хэдэн сарыг зарцуулдаг. Гарт эргүүлдэг жижиг тоглоом үйлдвэрлэдэг Орегоны Zing компанийн дэд захирал Жош Лоезел “Энэ тоглоом уламжлалыг өөрчилсөн. Хэр түргэн хариу үйлдэл хийж чадах тухай асуудал юм” гэжээ. Hasbro илүү шуурхай байж чадсан гэж шинжээчид үнэлж байна. Bloomberg-ийн тооцоолсноор Hasbro 1993 оноос хойш жилийн борлуулалтаараа Mattel-ээс давах төлөвтэй байгаа бөгөөд хөрөнгө оруулагчид Mat-tel-ээс зугтаж байгаа бол харин Hasbro-гийн зах зээлийн үнэлгээ өрсөлдөгчийнхөөсөө бараг хоёр дахин илүү гарч 11.8 тэрбум ам.долларт хүрлээ.

Hasbro одоог хүртэлх жилийн хугацаанд 3.6 тэрбумын орлого олсноор өсөлт нь долоон хувь

Татварын шинэчлэлээр хожих, хохирох нь тодорхойгүй

Интернетийн хаан авлигын хэрэгт холбогджээ

Татварын шинэчлэл дотоодын компаниудад ашигтай, үндэстэн дамнасан аваргуудад ашиггүй. > 10

Лу Вэйг шалгаж буй нь ХКН-ын XIX их хурлаас хойш гарч буй авлигын анхны ноцтой хэрэг болов. > 10

Тоглоом үйлдвэрлэгчид бизнес загвараа өөрчилнө

Uber чухал мэдээлэл алдсанаа нуужээ

Сири дахь байлдаан бараг төгслөө

Сирийн Ерөнхийлөгч эх орныг нь аварсан Оросын армид талархал илэрхийлэв. > 10

Лесли ХукUber компани 57 сая зорчигч,

жолооч нарын нэр, имэйл хаяг, утасны дугаар зэрэг мэдээл-лийг алдсанаа нууж байгаад эцэст нь хүлээлээ. Тус компани өгөг дөл задруулснаа анх удаа албан ёсоор зөвшөөрч, аюулаас хамгаалахын ахлах ажилтан Жоэ Салливаныг огц руу лахаа мэдэгдсэн байна. Компанийн удирдах бүрэлдэхүүнд ордог энэ хүн өмнө нь холбооны прокурор, Facebook-ын аюулаас хамгаалах албаны тэргүүн зэрэг алба хашиж байсан аж. Uber хэрэглэгчийн мэдээлэл алдагдсаныг 2016 оны арванхоёрдугаар сард мэдсэн бо ловч хакеруудад 100 мянган ам.доллар төлж, хулгайлсан файлаа устгахыг хүссэн гэнэ.

Есдүгээр сард компанийн удирдла гыг авсан Дара Хосров-шахи ууч лал хүссэн мэдэгдэлдээ өгөг дөл алдагд саныг мэдмэг цээ мөр дөн бай цаалт эхлүүлсэн хэ-мээн тайл барлав. Тэрбээр “Ийм зүйл бо лох ёсгүй байсан. Би үүний төлөө ууч лал хүсэж байна”

хэмээн бичжээ. Эднийх SoftBank тэргүүтэй консорциумаас 10 тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалт авахаар хэлэлцээ хий хийн зэрэгцээ удирдлагын хям ра лыг давахыг оролдож буй эгзэг тэй цаг үед ийм ноцтой хэрэг манд лаа. Ноён Хосровшахи цааш нь “Би өнгөрснийг баллуур даж чадах гүй. Би алдаандаа дүгнэлт хийхийг Uber-ийн ажилтан бүрийн өмнөөс амлаж байна. Бид бизнесийнхээ арга барилыг өөрч-лөх болно” хэмээн онцолсон юм.

Алдагдсан өгөгдөл дотор до лоон сая жолоочийн үнэм-лэхний дугаар, 50 сая зорчигчийн данс ны мэдээлэл байгаа аж. Uber-ийн төлөөлөгч хэлэхдээ дэл хийн улс орнуудын зохих алба ны ханд хакерын дайралтын талаар мэдээлэл өгч, жолооны үнэм лэхний дугаар нь алдагдсан АНУ-ын жолооч тус бүрт ханд-санаа дурдав. Мөрдөн байцаалтад ойр эх сурвалжийн ярьснаар алдагдсан дансны дугааруудтай хол боотой хэвийн бус зүйл ажиглагдаагүй аж. Хэдийгээр

BBМ©

шинэчлэгдэхийг хичээж буй. Хоёр жилийн турш ерөнхий захирлын суудалдаа хүн хайсны эцэст Google-ийн зар сурталчилгааны захирлаар ажиллаж байсан Марго Жеоржиадисийг ажилд авсан байна.

Эднийх мөн дижитал ор чин болон кинонд азаа со рихоор

үүсгэжээ. Mattel-ийн брэнд нэрийг 10 тэрбумаас дээш үнэтэй гэж тооцдог BMO фирмийн шинжээч ноён Жонсон Disney, Viacom гэх мэт энтертайнмент компаниудаас мөн санал авах боломжтой хэмээв.

Toys “R” Us компани есдүгээр сард дампуурлаа зарласан нь тоглоомын салбарыг доргиож, жижиглэн худалдаанд тасалдал үүсгэсэн билээ. Hasbro, Mattel-ийн зүгээс уг дампуурал гуравдугаар улирлын борлуулалтад нь сөргөөр нөлөөлснийг мэдээлсэн. Өнөөг хүртэл Mattel-ийн алдагдал голдуу Hasbro-гийн орлого болж байсан ч хоёр компани нэгдвэл хоёуланд нь ашигтай гэж шинжээчид үзэж буй. Hasbro-гийн саналын тухай мэдээ гармагц Mattel-ийн хувьцааны үнэ өсөж эхэлжээ. Jef-feries фирмийн шинжээч Стефани Виссинк Америк охин хүүхэлдэйг тоглоомын ертөнцийн Louis Vuit-ton хэмээн зүйрлээд “Түүнийг хүмүүс одоо болтол мэддэг. Гэхдээ Walmart-ын хүүхэлдэйн тасагт ирсэн жаахан охид 115 ам.доллараар худалдан авах нь юу л бол” хэмээн өгүүллээ.

болж, Mattel-ийн 3.3 тэрбум ам.доллараас давав. 2011 оноос хойш тоглоомын борлуулалт жилд гурав орчим хувийн өсөлт тэй байгаа боловч зах зээл тогтворгүйгээс тоглоом үйлд-вэрлэгчид кино, телевиз рүү шил жих болсныг NPD Group судал гааны фирм мэдээлэв. Ийм стратеги Lego-гийн хувьд амжилт авчирсан агаад 2014 онд анхны лего кино гарснаас хойш үйл ажиллагаа нь өргөжсөн. Toys, Tots, Pets & More сэтгүүлийн редактор Крис Бирн “Hasbro дан тоглоом үйлдвэрлэгч байснаа дэлхийн энтертайнмент компани болохоор хөгжиж байна. Энэ нь хоёр том компанийн гол ялгаа юм. Тоглоом үйлдвэрлэл нь найман настнуудын сонирхлоос

алдсан өгөгдөлд зээлийн картын дугаар болон явсан замын бичлэг ороогүй ч уг хэргийг нуун дараг-дуулж, хакеруудад мөнгө төлсөн явдал компанийн хувьд толгойн өвчин болж магадгүй юм.

Ноён Хосровшахи өгөгдлийн хулгайг АНУ-д талархлын баяр болж буй үед зарлахаар шийд-сэн нь ажлаа авснаас хойш сарын дотор амжиж, хуучин урх гийг арилгах эрмэлзэлтэй хол бон тайлбарлаж байна. Түүнийг шинээр ажилд авсан гол хүмүү-сийн тоонд хуулийн зөвлөх Тони Уэст багтаж буй. Мөн АНУ-ын Үндэсний аюулгүй байдлын агентлагт ажиллаж байсан цахим аюулгүй байдлын мэргэжилтэн Мэтт Олсенийг зохих хэлтэст бүтцийн өөрчлөлт хийлгэхээр хөлсөлжээ. Uber түүнчлэн авто-мат жолоодлоготой машины мэдрэгчийн технологийн нууцыг хулгайлсан хэргээр АНУ-ын шүүхэд дуудагдсан агаад ирэх сард шүүх хурлыг товложээ.

хамаардаг мөчлөгтэй бизнес учир кино бүтээх нь илүү найдвартай орлогын эх сурвалж байж болох юм” хэмээн дүгнэжээ.

Энэ онд 30 төрлийн тоглоом Hollywood-ын лиценз авсан нь өнгөрсөн оныхоос гурав дахин нэмэгдэв. Энэ нь тоглоом борлуулалтын 30 орчим хувийг бүрдүүлж байгаа аж. 2015 онд Hasbro Диснейн гүнжийн сэдэвтэй хүүхэлдэй бүтээснээр уг төр лийн бизнест 20 жил зонхилсон Mattel-ийг ардаа орхив. Paramount Pictures компани Transformers кинонд Hasbro-той хамтарсныхаа дараа эднийхтэй таван жилийн хугацаатай уран бүтээлийн гэрээ байгууллаа. Хүүхдүүд iPads, ухаалаг утаснаас салахаа больсон XXI зуунд Mattel

төлөв лөжээ. Хатагтай Жеор-жиадис технологи руу алхам хийж байгаа боловч энд нууцла-лын эрсдэл, өндөр өртөг гэх мэт харанхуй зүйлс бий. Өнгөрсөн долоо хоногт Reuters агентлаг өрсөлдөөний үзүүлэлт болон Hasbro-гийн саналын үнэлгээ доогуур байсан зэргээс Mattel нэгдэх саналыг няцаасныг мэдээл сэн. Гэвч энэ хоёр компани нэгд вэл дэлхийн тоглоомын зах зээлийн 25 хувь, Америкийн 30 хувийг эзлэх тул зохицуулагчид оролцоход хүрч магадгүй гэж шин жээчид тэмдэглэв.

Энэ хоёр өмнө нь нэгдэх тухай яриа гарч байсан бөгөөд Mattel-ийн хувьцаа унасан нь шинэ боломж бүрдүүллээ. Fitch-ийн шинжээч Эллен Ицкович “Ийм нэгдэл тоглоом үйлдвэрлэгчдийн байр суурийг бэхжүүлэхийн зэрэгцээ жижиглэн худалдааны түвэгтэй сүлжээг илүү үр ашигтай зохицуулах боломж олгоно” хэмээн дүгнэсэн байна. Тоглоомын салбарынхан кино болон контент бүтээл рүү хошуурч байгаа учир Has-bro ганцаараа Mattel-д санал хүргүүлээгүй байх гэсэн таавар

Дэлхийн топ 10 тоглоом үйлдвэрлэгч (2016 онд дэлхийн жижиглэн худалдаанд эзэлсэн хувь хэмжээ)

Mattel (US)

Hasbro (US)Lego (Denmark)

Vtech (China)

Takara Tomy (Japan)

Bandai Namco (Japan)Hallmark Cards (US)

Spin master (Canada)

MGA Entertainment (US)Brandstatter (Germany)

0 2 4 6 8 10

Бүгд Найрамдах намынхны төлөвлөгөө зөвхөн АНУ-ын дотоодод ажилладаг компаниудад ашигтай ч үндэстэн дамнасан аваргуудад өгөөж муутай.

Кэтрин Хилл, Эрика СоломонВладимир Путин Ерөнхийлөгч

Башар Асадыг Сочид хүлээн авч ярилцсанаар Сирийн хямралыг ОХУ улс төрийн аргаар шийд-вэрлэх шинэ шат эхэллээ.

Сирид ноён Асад цэргийн хүчээр ноёрхох нөхцөлийг бүр дүүлж өгсөн ОХУ-ын Ерөн-хийлөгч энэ удаа улс төрийн давуу байдлаа баталгаажуулахаар эрмэлзэж байна.

Ноён Путин лхагва гарагт Сирийн асуудлаар Туркийн Ерөнхийлөгч Режеп Тайип Эрдоан, Ираны Ерөнхийлөгч Хасан Рухани нартай ярилцсаны дараа даваа гарагт Хар тэнгисийн эрэг дэх амралтын газарт ноён Асадыг хүлээн авсан юм.

ОХУ-ын Батлан хамгаалахын сайд, Зэвсэгт хүчний жанжин штабын удирдлага байлцсан уулзалтын үеэр ноён Асад “Эх орныг минь аварсан” хэмээн Оросын армид талархсанаа илэрхийлэв. Сири дахь ОХУ-ын цэргийн ажиллагаа төгсөх дөхөж байгааг тэрбээр ноён Путины хамт мэдэгдлээ.

Сирийн ямар ч улс төрийн хүч, бүлэглэлтэй яриа хэлэлцээ өрнүүлэхэд бэлнээ ноён Асад ОХУ-ын Ерөнхийлөгчөөр зангуулан байж мэдэгдсэн юм. “Бид өнгөрсөн юмыг сөх-мөөргүй байна. Улс төрийн аргаар асуудлыг шийдвэрлэхийг эрмэлзэгч ямар ч хүчнийг бид хүлээн авна. Ийм хүмүүстэй яриа хэлэлцээ хийхэд бид бэлэн”

хэмээн Сирийн Ерөнхийлөгч өгүүлсэн юм.

Гэхдээ асуудлыг сиричүүд өөрсдөө шийдвэрлэхэд гаднын тоглогч хөндлөнгөөс саад үл учруулах нөхцөл бүрдүүлэхэд ОХУ-ын дэмжлэг хэрэгтэйг тэрбээр онцлон дурдлаа.

Уг мэдэгдэл нь ноён Асад эрх мэдлээ хадгалж үлдэх улс төрийн үйл явцад өрнөдийнхөн болон дотоодын орон нутгийн удирдлагууд янз бүрээр хандаж буйн илрэл болов. Женевт НҮБ-ын удирдлагаар өрнөж буй энхийн явцыг ирээдүйгүй болгож буй ОХУ-ын дипломат

хүчин чармайлтыг дэмжихээр өрнөдийнхний байр суурь хуваагдмал байгаа. ISIS-ийн эсрэг дайн бараг эцэслэж буй үед ОХУ-ын дипломат хүчин чармайлт өрнөж байна. Ирак, Сирийн нутагт ноёрхож байсан жихад бүлэглэлийн орон зайг олон улсын өрсөлдөгч хоёр эвсэл эзлэх боллоо.

АНУ тэргүүтэй олон улсын эвсэл Ирак дахь үндэсний арми, зүүн умард Сири дахь курдүүд голлодог зэвсэгт бүлэглэлийг дэмждэг. Харин газар нутгаа ISIS болоод өөрийнх нь засаг-лалыг эсэргүүцэгч зэвсэгт

бүлэг лэлүүдээс эргүүлэн ава-хыг чармайдаг ноён Асадыг ОХУ, Иран дэмждэг. Энэ долоо хоногт Сирийн Засгийн газрын зэвсэгт хүчин ISIS-ын мэдэл дэх сүүлчийн гол түшиц Aль Букамал хотыг гартаа орууллаа.

Асадын дэглэмийг дэмжигч гаднын том хүч - Иран улс ISIS төгсгөл болсныг бүр мягмар гарагт зарлажээ. “Муу нөлөө нь үргэлжилсээр байх ч ... өнөөдөр гай гамшиг үндсээрээ тасарлаа” хэмээн ноён Рухани мэдэгдэв.

Анх 2011 онд ноён Асадын засаглалыг эсэргүүцсэн бос-логоор эхэлсэн Сирийн

мөр гөл дөөн олон улсын шинж чанартай, олон талын оролцоо-той иргэний дайн болж хувирсан юм. Дайны явцад жихад болон курд бүлэглэлүүд тус тусдаа өөрийн нөлөөний бүстэй болж авчээ. Ноён Асад, мөн АНУ-ын дэмжлэгт курдүүд мөр гөл дөөний хамгийн хүчирхэг хоёр тоглогчоор тодроод бай-на. Сирийн Засгийн газар тус улсын нутаг дэвсгэрийн 40 гаруй, курдууд 25 орчим хувийг хяналтдаа байлгаж бай-на. Сирийн нутаг дэвсгэрийн үлд сэн хэсэг нь тарж бутарсан өрсөл дөгч бүлэглэлүүд, жихад

нарын мэдэлд байсаар байна. Москва анх арваннэгдүгээр

сарын 18-нд Сочид Сирийн улс төрийн бүх гол төлөөлөгч-дөөс бүрдсэн “Си рийн ардын конгресс” хурал дуулахаар төлөв-лөж байв. Гэтэл эцсийн мөчид хэд хэдэн чухал сөрөг бүлэглэл оролцохоос татгалзаж, өрнөд болон бүс нутгийн зарим Засгийн газар ноён Асадын засаглалыг хүлээн зөвшөөрөхгүйгээ мэдэгд-сэнтэй уялдан төлөвлөгөө хэрэгжүүлж чадсангүй.

Сирийн ардын конгресс Сочид ойрын үед төлөвлөснийхөө дагуу чуулна хэмээн ноён Асад мэдэгдэж байгаа.

Улс төрийн шийдвэр гаргахад НҮБ-ын дэмжлэг чухлыг ноён Путин даваа гарагт дахин дахин дурдаж байсан юм. ОХУ нь Иран, Түркээс гадна Ирак, АНУ, Египет, Саудын Араб, Йордантай “тогтмол яриа хэлэлцээ өр-нүүлж байгаа”-г Ерөнхийлөгч тайлбарлав.

Ноён Асадтай ярилцсан яриа, Сирийн асуудлаарх Москвагийн төлөвлөгөөний талаар ноён Путин мягмар гарагийн шөнө АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трамп, Саудын Арабын ван Сал ман нарт утсаар тайл барла-жээ. Утсаар ярилцсаны дараа Сирийн асуудлыг энх тайвнаар шийдвэрлэх НҮБ-ын дэмжлэг бүхий Женевийн хэлэл цээг АНУ, ОХУ аль аль дэмжиж байгааг Цагаан ордон мөн мэдээлсэн юм.

Татварын шинэчлэлээр хожих, хохирох нь тодорхойгүйНикол Баллок, Эрип Платт

Татварын шинэчлэлийн хувь заяа хааш эргэх нь хөрөнгө оруулагчдад энэ жилийн турш толгой эргүүлсэн асуулт байлаа. Он дуусах дөхөж байхад байдал тодорхойгүй хэвээр, үнэт цаас, бондын ертөнцөд хэн нь хожиж, хэн нь хохирохыг хөрөнгө оруулагчид мэдэх сэн гэж хүсэж байна.

ХӨРӨНГӨНэгийг нь АНУ-ын Сенат,

нөгөөг нь Төлөөлөгчдийн танхим хэлэлцэж буй хуулийн хоёр төсөл аль аль нь компаниудын татварыг одоогийн 35 хувиас 20 болгон багасгах саналтай. Оффшор татварын хөнгөлөлтийг харгалзах юм бол АНУ-ын олон компани хэрэг дээрээ энэхүү хөнгөлөлтийг одоо ч эдэлж байгаа.

“Оффшор орлоготойнхоо тө лөө ийм хөнгөлөлт угаас эдэл-дэг үндэстэн дамнасан аварга компаниудыг энэ хуулиар давхар хөнгөлөхгүй учраас ашиггүй. Харин өндөр татвар төлж ирсэн дотоодын компаниуд уг хуулийн ачаар ялагч болцгооно” хэмээн даатгалын Pacific Life Fund Ad-

visors компанийн тэргүүн Макс Гокхэм тайлбарлав.

Санхүүгийн болон харилцаа холбооны үйл ажиллагаа эрхэл-дэг компаниудад шинэ хууль илүү ашигтай тусна хэмээн ноён Гокхэм үзэж байна.

Өөрчлөлт аж үйлдвэр, эрчим хүчний салбарт ажилладаг ком паниудад таатай нөлөөтэй. Ком паниуд удаан эдэлгээ бүхий үнэтэй бүтээгдэхүүн ху дал дан авахад эдлэх татва рын хөн-гөлөлтийг хэдэн жилд хуваалгүй, нэг дор 100 хувь эд лэхээр хуульд заажээ. Уг заалт нь “Худалдан авагчдад илүү ашигтай учраас ба раа бүтээгдэхүүний наймааг өс гөж өгнө” хэмээн State Street Global Advisors-ын хөрөнгө оруу-лалтын стратегич Майкл Арон тайлбарлав.

Харин бэлэн мөнгөнийхөө үлэмжхэн хэсгийг хилийн ча-на дад хадгалдаг технологийн группүүдийн хувьд байдал баргар. Татварын шинэчлэл гадаад дахь мөнгөө эх орондоо эргүүлэн авчрахыг дэмжих заалттай ч үүнээс шалтгаалан дам нөлөө үүсэх эрсдэл бий.

Татвар багасгах хэрээр төсвийн алдагдал өсөж, ам.долларын

ханш сулрах эрсдэлтэйг ноён Гокман анхааруулж байлаа. ”Эд ангийнхаа ихэнхийг импортоор авдаг бол таны зардал өснө. Харин та экспортлогч бол ашиг-тай. Гэтэл экспортлогчдын олонх нь үндэстэн дамнасан компани учраас байдал тааварлахад тү-вэгтэй” хэмээн тэрбээр өгүүлэв.

БОНДТатварын тогтолцоо өөрчлөг-

дөх нь 8.6 их наяд ам.доллараар хэмжигдэж буй компанийн өрийн зах зээлд үлэмж нөлөөтэй. Төлөөлөгчдийн танхим хэлэлцэж буй төсөлд татварын нийт хувь хэмжээг багасгах заалт бий. Гэхдээ компаниудын жилийн ор ло гынх нь 30 хүртэлх хувийг бүр дүүлэх нөхцөл болдог хөнгө-лөлтийг ч бууруулах зорилготой.

Үүнээс шалтгаалан шинээр арилжих бондын нийт хэмжээ багасаж, улмаар ихэнх ком-па ниудын зээл авах боломж багас на. Ялангуяа, өр ихтэй, зэрэглэл муу тай компаниудад шинэ тог толцоо илүү хүнд тусна.

Өр ихтэй муж улс, орон нутгийн захиргаад энэ онд хэр зээл авахыг тааж ядсаар өнгөрч буй хөрөнгө оруулалтын банкууд

тат варын шинэчлэлээс өмнө амжиж бонд гаргахаар чармайж байна.

Юутай ч татварын шинэч лэ-лийн нөлөө их байж ча да хаар гүй байгаа. Татварын тог толцоо өөрчлөгдсөнөөр эдийн засаг эрс сайжрах, инфляцийн хэмжээ өсөх магадлал муу хэ мээн арилжигч, шинжээч нар өгүүл-дэг. “Ноцтой өөрчлөлт гарахгүй л болов уу. Эдийн засагт үүсэх өөрчлөлт даруухан байх тул Сангийн яамны үнэт цаасны үнэд төдийлэн нөлөөлөхгүй” хэмээн Wels Fargo Investment Institute-ийн стратегич Брайан Релинг өгүүллээ.

Татварын шинэчлэл яригдаж эхэлсэн наймдугаар сард 1.75 хувьтай байсан инфляц эдүгээ 1.90 хувь болж өсөөд байгаа. Гэх-дээ санхүүгийн түлхэц өгөх арга хэмжээ хүчтэй байсан нэгдүгээр сард инфляц үнэмлэхүй их 2.08 хувьтай гарсан үеийнхээс аанай бага хэвээр. “Инфляц өсөх тооцоо долдугаар сараас хойш арай байсан. Татварын шинэчлэлийн талаарх энэ бүх яриа инфляцийг өсгөж дөнгөсөнгүй” хэ мээн ноён Релинг тайлбарлав.

Интернетийн хаан авлигын хэрэгт холбогджээТом Митчелл

Хятадын интернет ертөнцийн хаан байсан эрхэм онлайн орчныг зохицуулах байгууллагыг орхисноосоо хойш жил гаруйхны дараа авлигын хэрэгт шалгагдаж эхэллээ. Лу Вэйг “сахилга ноцтой зөрчсөн” хэмээн буруутгаж байгааг ХКН-ын авлигатай тэмцэх байгууллага мягмар гарагт вэбсайтдаа товч тайлбарлажээ.

Хятадын кибер орчны захир-гааны (Cyberspace Administration of China) тэргүүн байх үедээ тэрбээр Twitter, Facebook зэрэг сошиал медиа платформ, дэлхийг хамардаг мэдээллийн байгууллагуудад иргэдээ хандахыг цагдан хориглодог намын хяналтын тогтолцоо, “интернет бие даасан байдал”-ыг тууштай хамгаалагч байсан юм.

Цагтаа ноён Луг Хятадын

интернет, түүний 700 сая хэрэглэгчийг хянагч гол эрхэм гэдэг байлаа. Тэрбээр урьд нь мэдээллийн “Шиньхуа” агентлагт ажиллаж байсан түүхтэй. Хятадын зах зээлд нэвтрэхэд ноён Лу-г тус болно хэмээн найддаг гадаадын технологи, мэдээллийн компаниудын удирдлага түүнтэй л харилцаа тогтоохыг хичээдэг.

Түүнийг 2014 онд Калифорни дахь Facebook-ын төв байранд зочлох үед тус компанийг үн-дэслэгч, ерөнхий захирал Марк Цу кер берг англи хэлээр хэвлэсэн Ши Жиньпиний эмхтгэлийг өр-сөн ажлын ширээгээ харуулж байв.

Цукербергийн гэрээр зо-чил сон, хэвлэлийн магнат Ру перт Мердоктой ойр харил цаа-тайгаараа ноён Лу сайрхдаг тухай зарим хүмүүс тайлбарладаг. Ноён Мердокийн Wall Street Journal сэтгүүлийн вэбсайтад Хятадын

хяналтын байгууллага 2014 оноос хойш хаалт тавиад байгаа.

Ноён Лу 2016 оны зургадугаар сард Хятадын кибер орчны захиргаанаас гарч буй талаар “Шиньхуа” агентлаг товч мэдээлсэн нь түүнийг авлигын хэрэгт холбоотой гэсэн цуу тархаа нөлөөлсөн. Гэтэл тэрбээр ХКН-ын хамгийн хүчирхэг 200 эрхэм багтдаг Төв Хорооны гишүүн хэвээрээ байна.

Сахилгын хяналтын төв комиссоос (СХТК) шалгасан албан тушаалтан ихэвчлэн 6-12 сарын дотор олны нүднээс алга болдог уламжлалтай. Үүний дараа уг албан тушаалтныг намаас хөөж, шүүх байгууллагаас хэргийг нь шүүж, ял оноодог. Гэхдээ СХТК-д шалгуулсан зарим хүн хэрэгт өртөлгүй эсэн мэнд сулардаг тохиолдол ч бий.

Одоогоор ноён Лу-гаас тайлбар авах боломжгүй байгаа.

СХТК-оос ноён Луг шалгаж байгааг мэдэгдсэн нь БНХАУ-ын дарга Ши Жиньпин ХКН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн даргаар хоёр дахь таван жилдээ ажиллаж эхэлснээс хойш гарч буй авлигын анхны ноцтой хэрэг болов.

Авлигатай хийх тэмцэл цаашид хэвээр үргэлжилнэ гэдгийг ноён Ши ХКН-ын XIX Их хурал дээр батлан мэдэгдсэн. Ноён Шигийн эхний сонгуульт хугацаанд Ва Чишанийн удирдлага дор ХКН-ын Төв Хорооны 18 гишүүнийг авлигын хэргээр огцруулжээ. Энэ нь Төв Хорооны нийт гишүүдийн бараг 10 хувьтай тэнцэж байна.

Өнгөрсөн сард чуулсан ХКН-ын XIX Их хурлын үеэр СХТК ноён Ванг огцруулж, оронд нь Жао Лөжи-г томилсон юм.

Сири дахь байлдаан бараг төгслөөБашар Асад, Владимир Путин нар Сочид.

ВВМ©

ВВМ©

ВВМ©

Эдийн засаг

2017.11.23, ПҮРЭВ ~ №224 (770) 11ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

ЗГМ ТОВЧХОН

Ам.доллар 2,444.01

Евро 2,873.67

Япон иен 21.81

ОХУ рубль 41.41

БНХАУ юань 369.45

БНСУ вон 2.25

ВАЛЮТЫН ХАНШ

АНУ, Монголын бизнес, хө-рөнгө оруулалтын гүүр бол-дог Монгол дахь Америкийн худал дааны танхим (АмЧам) энэ онд 10 гишүүнээр бүл нэмж, хоёр улсын худалдааг дэмжих 30 гаруй арга хэмжээ зохион байгуулж, бодлогын таван баримт бичиг гаргасан талаар тус байгууллагын ТУЗ-ийн дарга Жэймс Лиотта онцоллоо. АмЧам лхагва гарагт 2017 оны үйл ажиллагаагаа дүгнэж, ирэх жилийн зорилтоо тодорхойлохын зэрэгцээ ТУЗ-ийн гишүүдээ сонгосон юм. Түн шүүддээ үйлчилж, ирэх оны зорилтоо хэрэгжүүлэх ТУЗ-ийн бүрэлдэхүүнд PwC аудит ком-панийн захирал Елена Песич, “Монполимет” группийн ерөн-хий захирал Н.Мөнхнасан, “Минтер Эллисон” компанийн ахлах Скотт Шлинк, ХХБ-ны ТУЗ-ийн гүйцэтгэх дэд дарга Рандольфф Коппа, “Саусгоби сэндс” компанийн ерөн хийлөгч бөгөөд гүйцэтгэх захирал Ч.Мөнхбат нар сонгогдсон байна.Тус танхимын гүйцэтгэх захир лаар томилогдоод удаагүй байгаа О.Адъяатай цөөн хором ярилцлаа.

-Юуны өмнө АмЧам-ын гүй-цэт гэх захирлаар томилогдсонд баяр хүргэе. Өнөөдөр өн гөрсөн жилийн ажлаа дүгнэж байна. 2017 онд хоёр ул сын бизнесийн харилцаанд ямар ахиц гарсан байна?

-Баярлалаа. 2017 оны ахиц дэвшлийг багцлан ярья. Юуны өмнө бод логын хэд хэдэн өөрч-лөлт хийж, санхүүгийн шинэ хороо байгуулж, энэ тухайгаа Монголбанкинд танилцуулаад байна. Мөн Монгол Улсын Га-даад хэргийн сайд Ц.Мөнх-Оргил

АмЧам-ын гишүүнчлэлийг нээлттэй болгохоор зорьж байнаЖижиг зах зээлийн давуу тал их гэдгийг хөрөнгө оруулагчдад ухуулдаг

болон АНУ-ын Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд асан Женнифер Зимдал Галт нарын тусламжтай АНУ-тай хийх гадаад худалдааны чиглэлээр ихээхэн ам жилттай ажиллаа. Энэ бол хоёр орны худалдааны харилцаанд гарсан томоохон ахиц юм. Мөн гишүүддээ зо-риулсан арга хэмжээг тогтмол явуулсан. Үүний нэг нь нийгмийн хариуцлагаа сайжруулах хүрээнд зохион байгуулсан Мен тор өдөрлөг юм. Өдөрлөгийн үеэр ажил, хөдөлмөрийн гараагаа эхлүүлж буй оюутан залуус манай гишүүн байгууллагуудын захирлуудаас туршлага хуваалц-сан. Мөн есдүгээр сард “Амери-кийн өдрүүд” экспог анх удаа зохион байгуулж, 100 гаруй бизнес эрхлэгч хамрагдсан

байна. Товчхондоо, 2017 он бол бидний хувьд ахиц дэвшлээр дүүрэн байлаа.

-Эдийн засгийн нөхцөл байд-лыг эерэгээр илтгэх үзүүлэлт сүүлийн өдрүүдэд давамгайлах боллоо. Энэ бүхэн Монголын бизнесийн орчны талаар биз-нес эрхлэгчдэд ямар хүлээлт үүсгэж байгаа бол?

-Эдийн засаг сайжирна гэх хүлээлт оны эхэнд бидэнд байгаагүй гэдгийг хүлээн зөвшөөрөх хэрэгтэй. ОУВС-гийн Өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөрийн ачаар бид эерэг өөрчлөлтүүд харж байна. Мөн Засгийн газрын бүтэц өөрчлөгдөж, улс төрийн тодорхойгүй байдал ариллаа. Хөрөнгө оруулагчдын хувьд хөрөнгө оруулалт, бизнесийн

орчны бодлого тогтвортой, тууштай байна гэдэгт эерэг хүлээлттэй байгаа. Ирэх онд ч эдийн засаг улам тогтворжиж, сайжирна гэж найдаж байна. Бид ОУВС, Засгийн газартай хамтран ажиллаж байна. Засгийн газар бизнест оролцохоос илүүтэй хувийн сектор давамгайлсан эдийн засаг илүү хөгжинө.

-Тэгвэл ирэх онд бизнесийн харилцаагаа тэлж, хөрөнгө оруулалт татахаар юу төлөв-лөсөн бэ?

-Мэдээж АНУ болон өөр эх үүсвэрээс хөрөнгө оруулалт татахад гол анхаарлаа хандуулна. Гэхдээ энэ амаргүй. Монгол Улс жижигхэн зах зээлтэй учир хөрөнгө оруулагчдын сонирхол ч гэсэн жижигхэн л байдаг. Гэхдээ нэгэнт ороод ирвэл энэ

2017 онд бод логын хэд хэдэн өөрчлөлт хийж, санхүүгийн шинэ хороо байгуулсан.

жижиг зах зээлийн давуу тал их гэдгийг байнга ухуулдаг юм. Ирэх оны зургадугаар сард АНУ-ын Конгрессийн гишүүд, Худалдааны яам, бу-сад төлөөлөгчидтэй хөрөнгө оруулалт татах уулзалт зохион байгуулахаар төлөвлөсөн.

Нөгөөтэйгүүр, 2018 оны төлөв эерэг байх болов уу. Улс төрийн орчин тогтвортой байж, Засгийн газар ОУВС-гийн хөтөлбөрийг үргэлжлүүлж байгаа. Тиймээс эдийн засаг улам сайжрах байх. Мөн төсвийн орлогыг бүрдүүлдэг түүхий эдийн ханш дэлхийн зах зээл дээр нэмэгдэж байна.

-АмЧам-ын цаашдын чиглэл юу байх вэ. Өөрчлөлт гарах болов уу?

-Байгууллагын үндсэн дүрэм-дээ өөрчлөлт оруулна. Хэдийгээр бид нээлттэй байхыг хичээдэг ч байгууллагын ерөнхийлөгч, дэд ерөнхийлөгч Америкийн иргэн байна, гишүүнээр элсэхэд АНУ-д бизнес эрхэлдэг байх ёстой гэсэн хатуу зүйл заалтууд бий. Тиймээс бид гишүүнчлэлээ иргэншил, эрхэлж байгаа бизнесийн газар нутаг харгалзахгүйгээр нээлттэй болгож, тэлэх бодлого барих юм.

-Эрх баригч нам шинэ даргаа сонголоо. Засгийн газар ч ши-нээр бүрэлдсэн. Ямар байд лаар хамтарч ажиллах гэж байна?

-Манай байгууллага аль ч Засгийн газрын бизнесийн орч-ныг сайжруулахад чиглэсэн бүхий л санал, санаачилгыг идэвх тэй дэмждэг. Шинэ Засгийн газар ч энэ жишгээ үргэлжлүүлж, өмнөх кабинетийн эерэг санаа-чилгуудыг улам сайжруулна гэж найдаж байна. Тухайлбал, Хөрөнгө оруулагчдын эрх аш-гийг хамгаалах зөвлөл бол хө-рөнгө оруулагчдын хувьд том найдлага тавьсан санаачилга. Засгийн газар энэ зөвлөлийн үйл ажиллагааг үргэлжлүүлж, хөрөнгө оруулагчдын дуу хоо-лойг сонсох байх. Улс төр, эрх зүйн орчин тогтвортой, бодлогын гэнэтийн өөрчлөлтгүй, бизнесийн үйл ажиллагаанд хөндлөнгөөс оролцохгүй байгаасай гэж найдаж байна. Засгийн газар тоглоомын дүрмээ боловсруулж, эдийн засгийн өсөлт бий болгох боломжийг хувийн хэвшилдээ олгох нь чухал.

З.ГэрэлЗГМ

ОРОН СУУЦ

Тансаг болон газар доорх байрууд эрэлттэй байна

» ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТ

1.5Сая. “Содон фүүдс” компани шууд найруулан уудаг кофе, цайны дотоодын зах зээлийн 30-50 хувийг хангах үйлдвэр байгуулахаар 1.5 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийжээ.

» ҮЙЛДВЭР

30Хувь. Улсын нийт хэрэгцээний 30 орчим хувийг хангах сав, баглаа боодлын 40 гаруй үйлдвэр үйл ажиллагаагаа явуулж байна.

» ХЭРЭГЛЭЭ

8Хувь. 2014-2016 онд өрхийн дундаж хэрэглээ бодитоор найман хувь буурсан байна. Хэрэглээ багассан нь 2014-2016 онд өрхийн бодит орлого ихээхэн буюу 15 хувиар буурсантай холбоотой.

» ОРЛОГО

2.1Сая. Энэ оны гуравдугаар улирлын байдлаар 2.1 сая төгрөгөөс дээш орлоготой өрх 50.5 мянга буюу нийт өрхийн 5.7 хувийг эзэлж байгаа бол мөн ийм хэмжээний зарлагатай өрх 7.6 хувь байжээ.

» ХӨРӨНГИЙН ЗАХ ЗЭЭЛ

2181.3Тэрбум. Хөрөнгийн зах зээлд үйл ажиллагаа явуулж байгаа хувьцаат компаниудын үнэт цаасны зах зээлийн нийт үнэлгээ оны эхний 10 сард 2181.3 тэрбум төгрөг болжээ. Энэ нь өмнөх сараас 4.7 хувь буюу 98.2 тэрбум төгрөгөөр өссөн үзүүлэлт юм.

» ҮНЭ

6.9Хувь. Хэрэглээний бараа, үйлчилгээний үнэ улсын хэмжээнд өмнөх сараас 0.4 хувь, өмнөх оны эцсээс 5.7 хувь, өмнөх оны мөн үеэс 6.9 хувиар тус тус өссөн байна.

» ОРОН СУУЦ

0.3Хувь. БНХАУ-ын шинэ орон сууцны үнэ аравдугаар сард 0.3 хувиар өссөн байна. Тус улсын Засгийн газар өнгөрсөн оны сүүлчээс эрсдэлтэй худалдан авалтыг бууруулах зорилгоор хяналт шаардлагаа чангатгаж эхэлсэн ч үл хөдлөх хөрөнгийн үнэ ийнхүү тасралтгүй өссөөр байна.

ИПОТЕК

Багш, эмч нарыг ипотекийн зээлд тусгайлан хамруулнаТ.ДэмбэрэлнямШинжээч

Ирэх онд ойролцоогоор 4000 орчим айлыг орон сууц-жуулах боломжтойг БХБЯ-аас мэдээллээ. Урьдчилсан тооцоогоор 2018 онд ипотекийн зээлийн эргэн төлөлтөөр 200 гаруй тэрбум төгрөг орж ирнэ. Энэ мөнгөөр эргэн ипотекийн зээлийг санхүүжүүлэх юм.

Мөн ирэх оны төсөвт ипотекийн зээлд 120 тэрбум төгрөг суулгасан юм. Энэ хөрөнгөөр зорилтот бүлэг, төрийн албан хаагч, ялангуяа

багш, эмч нарыг тусгайлан ипотекийн зээлийн хөтөлбөрт хамруулах зорилт тавин, ажлын хэсэг байгуулан ажиллаж байгаа талаар салбарын сайд мэдээллээ. Үүнээс гадна га-даадын хөнгөлөлттэй зээл тусламж, Монголбанкинд үндэс-ний хөрөнгөөр баталгаажсан орон сууцны бондыг хоёрдогч зах зээлд гаргаж, хөрөнгө босгох хөтөлбөрийг боловсруулж, удахгүй Засгийн газарт өргөн барихаар болжээ.

Одоогийн байдлаар зах зээлд 80 мянга орчим барилга, орон сууц шинээр баригдаж байгаа-гаас 30 мянган айлын орон

сууц ашиглалтад ороод байгаа аж. Харин нийслэлд 200 мянга гаруй өрх гэр хороололд амьдарч байгаа бөгөөд тэднийг орон сууцжуулах ажлыг яаралтай шийдвэрлэх шаардлагатай байгаа. Тиймээс иргэдийн бо-лом жийг харгалзан ипотекийн зээлийн төрлийг өөрчлөх шаардлагатай байгаа аж. Мөн төр компаниудаас орон сууцны үнийг бууруулж, худалдаж авах талаар судалж байгаа ажээ. Ингэснээр Төрийн орон сууцны корпорациар дам жуулан түрээсийн орон сууц хэлбэрээр олгох боломжтой болох юм байна.

БИЗНЕС ЭРХЛЭЛТЗГМ: ГРАФИК

Бизнесийн итгэл сэргэж эхэллээТ.ЭлисаШинжээч

Манай улсын бизнесийн итгэл сэргэж, эдийн засгийн өсөлт хурдсаж байгааг World Eco-nomics байгууллагын судалгаа харууллаа. Тус байгууллагаас сар бүр эрхлэн гаргадаг Монгол Улсын борлуулалтын мене-жерүүдийн индекс энэ сард өсөж, 53 нэгж болсон байна.

Мөн зах зээлийн өсөлтийн индекс өсөж, 52.8 нэгж боллоо. Бизнесийн итгэлийн индекс өмнөх сарынхаас буурч, 53.3 нэгж болсон байна. Хэдийгээр

ийнхүү өмнөх сарынхаас буурсан үзүүлэлттэй байгаа ч индекс 50 нэгжээс дээш байгаа тохиолдолд өсөлт үргэлжилж байгаа гэсэн үг юм. Харин арваннэгдүгээр сарын байдлаар борлуулалтын өсөлтийн индекс үргэлжлэн буурч, 50 нэгж болжээ. World Economics байгууллагын тай-ланд үнийн өсөлт сэргэж бай-гаатай зэрэгцээд дефляцийн болгоомжлол намжиж байна гэж дүгнэжээ. Эргэн сануулахад, өнгөрсөн сард хэрэглээний үнийн индекс өмнөх оны мөн үеийнхээс 6.9 хувиар өссөн. Үнийн өсөлт цаашид үргэлжилнэ гэж эдийн засагчид таамаглаж байна.

Үл хөдлөхийн зах зээлд тан саг зэрэглэлийн, сайтар тохижуулсан хоргодох байрууд эрэлттэй байна.

АНУ-ын Техас мужид төвтэй Rising S компанийн мэдээлснээр 2016 онд борлуулсан тан-саг зэрэглэлийн, газар доор байрлах хоргодох байруу-дын тоо өмнөх оныхоос 700 хувиар өсжээ. Үүнээс гадна жилийн өмнө болсон АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн сонгуулиас хойш нийт борлуулалт нь 300 хувиар нэмэгдсэнийг онцолсон

байна. Rising S компанийн худалдаалж байгаа хоргодох байрууд нь олон арван жилийн баталгаатай, газар хөдлөлтөд тэсвэртэй байхын зэрэгцээ нэг хүний хүнсний нэг жилийн хэрэгцээг түвэггүй багтаахаар уужим аж.

Ойролцоогоор 5000 хүний багтаамжтай газар доорх байгууламжийн хоргодох байр тус бүрд хийх интерьер дизайны өртөг 25-200 мянган ам.доллараар хэмжигдэж байна.

АЖ ҮЙЛДВЭРИЙН САЛБАРЫН ҮЙЛДВЭРЛЭГЧИЙН ҮНИЙН ИНДЕКС

Аж үйлдвэрийн салбарын үйлдвэрлэгчийн үнэ энэ оны аравдугаар сард өмнөхөөс 1.5, өнгөрсөн оны эцсээс 46.9, өмнөх оны мөн үеэс 75.8 хувиар өссөн байна.

I93.4

96.3101.7

105.7100.0

112.8108.0

107.1 102.698.4

95.997.9

103.9

99.6102.6

103.4102.8

94.5 95.9

104.0

102.5102.9

99.8101.5

96.5

112.3106.8

102.9100.1

93.1

99.898.2

96.7

122.2

2015 2016 2017

II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

ҮСХ ©

С.Батсайхан / ЗГМ©

12 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2017.11.23, ПҮРЭВ ~ №224 (770)

Эдийн засагСТАТИСТИК

Эдийн засгийг хэрхэн өөд татсаныгаа статистикаар хачирлан, сайрхах нь бий

BBM©

МОНГОЛЫН ХӨРӨНГИЙН БИРЖ

Тухайн өдөр арилжаалагдсан хувьцаа

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНООГОВЬ ХК GOV 31160 9.64% 22.11.2017МАХ ИМПЕКС ХК MMX 2556 -7.89% 22.11.2017МОНГОЛ ШУУДАН ХК MNP 707.27 9.80% 22.11.2017ДАРХАН НЭХИЙ ХК NEH 22000 0% 22.11.2017СҮҮ ХК SUU 225.7 -0.52% 22.11.2017ТАЛХ ЧИХЭР ХК TCK 26600 -0.75% 22.11.2017ТАВАНТОЛГОЙ ХК TTL 9400 0.37% 22.11.2017АДУУН ЧУЛУУН ХК ADL 2800 1.63% 22.11.2017БАГАНУУР ХК BAN 2499 -0.04% 22.11.2017МОГОЙН ГОЛ ХК BDL 7000 1.45% 22.11.2017БИ ДИ СЕК ХК BDS 1241 2.73% 22.11.2017БЭРХ УУЛ ХК BEU 800 0% 22.11.2017ДАРХАН ХҮНС ХК DHU 4320 1.17% 22.11.2017ХАЙ БИ ОЙЛ ХК HBO 62 0.55% 22.11.2017АЙТҮҮЛС ХК TLS 184.29 5.37% 22.11.2017ЖЕНКО ТУР БЮРО ХК (JTB) JTB 62 0% 22.11.2017

▲▼▲

◄►▼▼▲▲ ▼▲▲

◄►▲▲▲

◄►

МОНГОЛД ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ЯВУУЛДАГ ГАДААД КОМПАНИУД

ТҮҮХИЙ ЭД

НЭР СИМБОЛ НЭГЖ ХАНШ ($) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АЛТНЫ СПОТ XAU унци 1277.49 +0.04% 11/21/2017

ЦАГААН АЛТ PLA унци 928.8 +0.56% 11/21/2017

МӨНГӨ SIA унци 16.935 +0.55% 11/21/2017

ЗЭС (COMEX) HGA фунт 312.3 +0.24% 11/21/2017

ТӨМРИЙН ХҮДЭР TIOA тонн 61.77 +0.46% 11/21/2017

WTI ТОС CLA баррель 56.5 +0.14% 11/21/2017

БРЕНТ COA баррель 62.28 +0.1% 11/21/2017

БЕНЗИН XBA 175.03 +0.37% 11/21/2017

БАЙГАЛИЙН ХИЙ NGA Mmbtu 3.03 -0.56% 11/21/2017

НҮҮРС (NYMEX) QZA тонн 336.55 +0.21% 11/21/2017

НҮҮРС (NEW CASTLE) XWA тонн 89.25 +0.39% 11/21/2017

ЭЛСЭН ЧИХЭР SBA фунт 0.150 +0.27% 11/21/2017

БУДАА RRA центнер 12.32 -0.44% 11/21/2017

БУУДАЙ WA бушель 438.5 -0.06% 11/21/2017

КАКАО CCA тонн 2100 +0.53% 11/21/2017

КОФЕ KCA фунт 1.262 +0.36% 11/21/2017

Энэхүү ханшийн мэдээлэл нь хүснэгтэд заасан өдрийн 15 цагийн байдлаарх дүн тул үүнээс хойш өөрчлөгдсөн байх боломжтой.

▲

▲

▲

▼

▲

▲

▲

▲

▼

▲

▲

▲

▼

▼

▲

▲

RIO TINTO RIO ASX AUD

WOLF PETROLEUM WOF ASX AUD

PETRO MATAD MATD LON GBX

ASPIRE MINING AKM ASX AUD

GUILDFORD COAL GUF ASX AUD

PROPHECY DEVELOPMENT PCY TSX CAD

TURQUOISE HILL RESOURCES TRQ TSX CAD

SOUTHGOBI RESOURCES SGQ TSX CAD

XANADU MINES XAM ASX AUD

ENTREE GOLD ETG TSX CAD

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

NASDAQ COMPOSITE CCMP 6790.715 +7.92 +0.12% 11/21/2017DAX INDEX DAX 13176.89 +118.23 +0.91% 11/21/2017TORONTO STOCK EXCHANGE SPTSX 16004.4 +5.83 +0.04% 11/21/2017S&P/ASX 200 AS51 5963.521 +17.85 +0.3% 11/21/2017S&P 500 INX 2582.14 +3.29 +0.13% 11/21/2017SHANGHAI COMPOSITE SHCOMP 3410.498 +18.1 +0.53% 11/21/2017DOW JONES INDUSTRIAL AVERAGE INDU 23430.33 +72.09 +0.31% 11/21/2017TOP 20 MSETOP 22416.49 +652.35 +3% 11/21/2017FTSE 100 UKX 7411.87 +22.41 +0.3% 11/21/2017HANG SENG HSI 29818.07 +557.76 +1.91% 11/21/2017NIKKEI 225 NKY 22416.48 +154.72 +0.7% 11/21/2017

▲▲▲ ▲▲▲▲▲ ▲▲▲

ДЭЛХИЙН ГОЛЛОХ ИНДЕКСҮҮД

НЭР СИМБОЛ БИРЖ ВАЛЮТ ХАНШ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

71.1 +0.42% 11/21/2017

0.019 -5% 11/21/2017

7 +3.7% 11/21/2017

0.012 -20% 11/21/2017

0.013 -7.69% 11/21/2017

4.84 +2.98% 11/21/2017

3.88 -0.77% 11/21/2017

0.2 +14.29% 11/21/2017

0.59 -4.84% 11/21/2017

0.29 +7.41% 11/21/2017

▲

▼

▲

▼

▼

▲

▼

▲

▼

▲

АНУ-ын агуулахуудын газрын тосны нөөц сүүлийн гурван долоо хоногийн хугацаанд анх удаа буурлаа. Үүнээс үүдэн АНУ-ын газрын тосны жишиг WTI төрлийн газрын тосны ханш 1.6 хувиар өсөж, 57 ам.долларыг давав. Энэ нь 2015 оны зургадугаар сараас хойших хамгийн өндөр цэгт тооцогдож байна. Мөн алтны ханш харьцангуй тогтвортой

буюу 1281.77 ам.доллартай тэнцэж байна. Үүнтэй зэрэгцээд Азийн хөрөнгийн зах зээлийн үзүүлэлтүүд уралдан өслөө. Тухайлбал, Японы хөрөнгийн зах зээлийн Topix индекс 0.3 хувиар өслөө. Мөн тус улсын Nikkei 225 индекс 0.5 хувиар өссөн бол Австралийн S&P/ASX 200 нь 0.4 хувиар дээшилсэн байна. Харин БНСУ-ын Kospi индекс 0.4 хувиар нэмэгджээ.

WTI-ийн ханш 1.6 хувиар өслөө WTI-ийн ханш сүүлийн нэг сард(нэгжээр)

57.0056.0055.0054.00

53.0052.00

2017/11/22 57.71

1Өнгөрсөн онд л гэхэд төсвийн

алдагдлыг бууруулж, хэмнэлтийн горимоор ажиллахаа Ерөнхий сайд асан Ж.Эрдэнэбат зоригтой зарласан. Оны эхний улирлуудад л төсвийн алдагдал буурсан мэдээлэл хэвлэлийн хуудаснаас харагдаж байсан. Албаныхан ч үүнийг ам уралдан ярьцгааж байв. Гэтэл өнгөрсөн оны эцэст өнөөх алдагдал буурах бус харин ч өсөж, 3.6 их наяд төгрөгийг давсан юм. 2016 оны эхнээс гуравдугаар улирал хүртэл төсвийн зарлага, алдагдал тогтвортой байсан. Энэ хугацаанд ч сайд, дарга нар төсвийн зарлагыг бууруулж, төрийн мөнгийг хэмнэж буйгаа шагшин магтаж байсан ч он дуусахтай зэрэгцээд төсвийн зарлага огцом тэлж, төсвийн алдагдал танигдахын аргагүй болтлоо тэлж орхисон. Ер нь ийм зүй тогтол төсвийн зарлагын гүйцэтгэлд нийтлэг ажиглагддаг. Жил бүрийн эхний улируудад зарлага харьцангуй нам дор, харин сүүлийн улиралд үлэмж хэмжээгээр огцом нэмэгддэг зураглал бий.

Мэдээж, Засгийн газар жилийн эцсээр холбогдох хөрөнгө оруулалтаа гүйцээснээр зарлага тэлэх нь мэдээж. Гэхдээ жилийн эцэст төсвийн алдагдал үлэмж хэмжээгээр тэлэхийг мэдсээр байж сайд, дарга нар түр зуурын тоогоор “богино зайны улс төр” хийж, иргэдийн толгойг эргүүлэх нь бий.

Уг жишиг энэ онд ч давтаг-дахыг үгүй гэх газаргүй. Үндэсний статистикийн хороо энэ оны эхний арван сарын байдлаар төсвийн алдагдал өнгөрсөн оны мөн үеэс 2-3 дахин буурч, 669 тэрбум төгрөгт хүрснийг

Тоогоор тоглож, толгой эргүүлэгсэд тодорно

Сангийн яамныхан санаатай эсвэл санаанд-гүйгээр төсвийн зарлагаа оны эцэст хүртэл бараг зогсоочихдог. Үүнийгээ төсвийн алдагдал бага байна хэмээн тайлбарладаг.

2750

3000

3250

3500

3750

1500

1750

2000

2250

2500

250

0

500

750

1000

1250

2016.01

2016.02

2016.03

2016.04

2016.05

2016.07

2016.08

2016.09

2016.10

2016.11

2016.12

ҮСХ©

Төсвийн алдагдал 2016 ондмэдээлэнгүүт энэ аятайхан тоог эрх баригчид өлгөж аваад, өөрийгөө магтахад ашиглахаар зэхэж байгаа нь ойлгомжтой. Жилийн эцэст эрх баригчдын яриа, ярилцлагыг үзээхэд энэ байдал тодорхой харагдана. Харин дараа нь жилийн эцсийн төсвийн тоймыг сонирхоорой. Буурууллаа хэмээн сайрхаж байсан төсвийн алдагдал жилийн эцэст танигдахгүй болтлоо талийчихсан байхыг ирэх оны эхний улиралд мэдэж магадгүй.

Өөрөөр хэлбэл, Сангийн яам ны хан санаатай эсвэл санаанд гүйгээр төсвийн зарла гыг оны эцэст хүртэл бараг зогсоо чихдог. Зарлагаа царцаа чихаар төсвийн алдагдал тэлэхгүй нь ойлгомжтой. Харин энэ хугацаанд төсвийн зарлага бага, алдагдал буурсныг ам уралдан ярьж, өөрсдийнх нь гавъяа мэтээр тайлбарладаг болоод он удаан жил боллоо.

Ингэж тоогоор тоглож, ард иргэдийн тархийг угаадаг оролдлого үүгээр зогсохгүй.

Хийсэн ажлаа хуурай тоогоор хачирлан, иргэдэд итгүүлэхээр улайрах нь цөөнгүй. Он шувтрах дөхөж буйтай зэрэгцээд албан байгууллага, аж ахуйн нэгжүүд бүр улиран одох гэж буй оныхоо алдаа, оноог дүгнээд эхэлж байна. Хэдхэн хоногийн өмнө Монгол Улсын Засгийн газар хүртэл үйл ажиллагааныхаа үндсэн гүйцэтгэлийг УИХ-ын чуулганд танилцуулсан. 2018 оны эхний хагас хүртэл хэрэгжих “Эдийн засгийг сэргээх хөтөлбөр”-ийн хэрэгжилт 60 хувь давсныг Ерөнхий сайд сүр дуулиантай мэдэгдэж байна. 54 арга хэмжээг багцалсан уг хөтөлбөрийн зургаан арга хэмжээг 100 хувь биелүүлсэн аж. 25 нь 70 давсан хувийн биелэлттэй байгаа хэмээн бахдан өгүүлж буй. Үүнээс үзэхэд Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөр бараг биелэх дөхжээ. Гэхдээ хэрэгжилтийг сөхвөл арай өөр дүр зураг харагдана.

Тухайлбал, өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд Монголын

Засгийн газраас түлхэц өгч, урагшлуулсан том хэмжээний ганц төсөл бий бил үү. Монголын эдийн засагт “амин дэм” мэт хэрэгтэй том хэмжээний ямар төслийг Засгийн газар урагш-луулав. Бараг эдийн засгийн эргэл тэд оруулахад бэлэн гэгдэж байсан Гацууртын төсөл хүртэл өнөөг хүртэл гацчихсан хэвээр байгаа. Өнөөх төмөр зам, боловсруулах үйлдвэрүүд, цахилгаан станцын төсөл гээд бүгд зогссон. Зэс хайлах, нефть нэрэх үйлдвэр, Тавантолгой, тавдугаар цахилгаан станц, Тавантолгой-Гашуунсухайт чиглэлийн төмөр зам гээд Засгийн газар хөтөлбөрийнхөө тэргүүн эгнээнд жагсаасан нэг ч хөтөлбөрөө хэрэгжүүлээгүй. Бүр эхлээгүй байхад яагаад биелэлт хэдийнэ 60 хувийг давчихдаг билээ. Тэгэхээр гайхуулж буй энэ тоо хэр боди той байна вэ.

Засгийн газартай зэрэгцээд нийслэлийн удирдлагууд ч өөрсдийнхөө үйл ажиллагааны биелэлтийг бараг 90 хувиар дүгнэчихэж. Тэгвэл хотын шинэ

удирд лагын төлөвлөгөө 90 хувь биелсэн гэдэгтэй нийс лэлийн иргэн та санал нийлэх үү.

Ийм байсаар байхад хуурай тоогоор хачирлан, хийсэн ажлаа товойлгон харагдуулдаг өнгөлөн далдлалт хэр зохистой вэ. Энэ оны гуравдугаар улирлын эдийн засгийн 5.8 хувийн өсөлтийг ч эрх баригчид өөрсдийн гавьяа мэтээр мэдэгдэж байна. “Энэ бол та бидний гаргасан зөв шийдвэрийн үр дүн”. Төрийн гурван өндөрлөгийн нэг УИХ-ын ээлжит бус чуулганы нээлтийн үеэр ийн мэдэгдсэн. Агшиж байсан эдийн засгийг өөрийн хүчээр өсгөчихсөн мэт улстөрчид сайрхаж байна. Эдийн засгийн өсөлтийг задлаад харвал зэс, нүүрсний үнэ, экспорт дагасан өсөлт, НӨАТ-ын хэрэгжилт л эдийн засгийн өсөлтийг бий болгосон юм уг нь. Гэтэл биднийх, минийх хэмээн эрээ цээргүй өмчлөх аж.

Цаашид ч ийм утга агуулга бүхий үсгийг олонтоо сонсох биз. Өнгөтэй, өөдтэй үзүүлэлт бүрийг өөр дээрээ наах гэж оролддог энэ байдал цаашид үргэлжлэх нь ойлгомжтой.

(тэрбум төгрөгөөр)