Πρόγραμμα: ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ

ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ – LAWPreT Agreement n°: 2014-1-EL01-KA202-001557

Output Identification: O4 Output Title: Οδηγός Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων

Παραδοτέο O4-1:

Οδηγός Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων

Βασικές Πληροφορίες & Κατάσταση στην ΕΕ (σχέδιο)

Αθήνα – Ελλάδα Ιούνιος 2016

1

Οργανισμός που ηγείται της Δράσης:

• Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης – Ελλάδα www.ecorec.gr Συμμετέχοντες Οργανισμοί:

• Znanstveno raziskovalno sredisce Bistra Ptuj – Σλοβενία www.bistra.si • CRE.THI.DEV Creative Thinking Development – Ελλάδα

www.crethidev.gr • Up To date Εκπαίδευση Ltd – Κύπρος www.uptodatecy.com • Δήμος Αθηναίων – Ελλάδα www.cityofathens.gr • ΕΟΕΣ ΕΥΞΕΙΝΗ ΠΟΛΗ - ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ–

Ελλάδα www.efxini.gr • Reuse and Recycling European Union Social Enterprises – Βέλγιο

www.rreuse.org

2

Πρόλογος

Ο παρών Οδηγός Πρόληψης εκπονήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος Erasmus, με τίτλο: ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ – LAWPreT. Ο Οδηγός Πρόληψης, που απευθύνεται σε στελέχη Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), αποτελείται από δύο τόμους και παρέχουν όλες τις βασικές πληροφορίες για την Πρόληψη Αποβλήτων, καθώς και οδηγίες για τον άμεσο σχεδιασμό και υλοποίηση δράσεων Πρόληψης στους ΟΤΑ. Το υλικό του πρώτου τόμου επιλέχθηκε από το τεράστιο σχετικό υλικό και πληροφόρηση από προηγούμενα προγράμματα κυρίως στην ΕΕ, από τις σχετικές ιστοσελίδες, που παρουσιάζονται στο κεφάλαιο 4. Πιο συγκεκριμένα το υλικό που επιλέχθηκε για τον πρώτο τόμο έχει σαν στόχο την απόκτηση των αρχικών γνώσεων και υπαρχόντων πληροφοριών από τα στελέχη των ΟΤΑ, ώστε: α) να μπορούν να κατανοήσουν τις βασικές έννοιες και πληροφορίες σχετικά με την Πρόληψη, και β) να γνωρίσουν πως εφαρμόσθηκαν οι πολιτικές Πρόληψης στις διάφορες χώρες. Ο δεύτερος και σημαντικότερος τόμος του Οδηγού Πρόληψης είναι αποτέλεσμα της συλλογικής δουλειάς αποκλειστικά των εταίρων του προγράμματος LAWPreT και αποτελεί τον ουσιαστικό Οδηγό Πρόληψης για τη Τοπική Αυτοδιοίκηση (ΤΑ), όπου με 4 βήματα να μπορεί ένα στέλεχος της ΤΑ να σχεδιάζει ολοκληρωμένο Σχέδιο Πρόληψης για τον δήμο του και να υλοποιεί σχετικές δράσεις. Ο Οδηγός Πρόληψης (ο α’ τόμος αλλά κυρίως ο β’ τόμος) αποτελούν ταυτόχρονα ένα πολύ σημαντικό εκπαιδευτικό υλικό για την εξ αποστάσεως παρακολούθηση ενός τριών εβδομάδων Σεμιναρίου, που εμπεριέχεται επίσης στο πρόγραμμα LAWPreT. Με την εξ αποστάσεως παρακολούθηση αυτού του σεμιναρίου τα στελέχη των ΟΤΑ μεγιστοποιούν και ολοκληρώνουν τους στόχους του παρόντος Οδηγού Πρόληψης. Και οι δύο τόμοι του Οδηγού Πρόληψης και το υπόλοιπο εκπαιδευτικό υλικό και πληροφορίες για το σεμινάριο υπάρχουν και μπορούν να ανακτηθούν στην ιστοσελίδα του προγράμματος www.waste-prevention.gr Ο Οδηγός Πρόληψης δοκιμάστηκε και συζητήθηκε σε πιλοτικά σεμινάρια στελεχών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΤΑ), που εθελοντικά συμμετείχαν, οι οποίοι χρησιμοποίησαν τον Οδηγό Πρόληψης και οι παρατηρήσεις και προτάσεις τους ήταν πολύ εποικοδομητικές για την τελική διαμόρφωση του Οδηγού. Ευχαριστούμε λοιπόν όλα αυτά τα στελέχη της ΤΑ από διάφορους δήμους/κοινότητες της Ελλάδας, της Κύπρου και της Σλοβενίας για την συνεισφορά τους. Επίσης, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε το ΙΚΥ και το πρόγραμμα ERASMUS+ του Ελληνικού Υπουργείου Παιδείας για την χρηματοδότηση του προγράμματος, την εμπιστοσύνη στην ομάδα υλοποίησης και την άριστη συνεργασία. Ελπίζεται ότι και ο παρών Οδηγός Πρόληψης θα αποτελέσει ένα πολύτιμο εργαλείο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, ώστε να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για την αποτελεσματική υλοποίηση πολλών δράσεων Πρόληψης σε Ελλάδα, Κύπρο και Σλοβενία, αλλά και σε χώρες εντός και εκτός της ΕΕ.

Αθήνα, Ιούνιος 2016 Φίλιππος Κυρκίτσος Δρ. Περιβαλλοντολόγος Υπεύθυνος Ομάδας Σύνταξης του Οδηγού Πρόληψης

3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. Πρόληψη Παραγωγής Αποβλήτων.......................................................................................................................... 6

1.1 Εισαγωγή ............................................................................................................................................................. 6

1.2 Αρχές ................................................................................................................................................................... 9

1.3 Πρόληψη παραγωγής αποβλήτων που σχετίζεται με κάποια διεργασία ......................................................... 11

1.4 Πρόληψη παραγωγής αποβλήτων που σχετίζεται με κάποιο προϊόν .............................................................. 11

1.5 Υπηρεσίες .......................................................................................................................................................... 12

1.6 Πρόληψη παραγωγής αποβλήτων που σχετίζεται με κατανάλωση ................................................................. 12

1.7 Εμπόδια ενάντια στην πρόληψη παραγωγής αποβλήτων ................................................................................ 13

1.8 Εργαλεία ............................................................................................................................................................ 14

1.9 Μέθοδοι Επιλογής μιας Στιβαρής Στρατηγικής για την Πρόληψη Παραγωγής Αποβλήτων ............................. 16

2. Έργα για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων στην Ευρώπη ............................................................................. 18

2.1 Γενικά ................................................................................................................................................................ 18

2.2 Γρήγορη εισαγωγή σε βασικά θέματα .............................................................................................................. 19 2.2.1 Επεξηγηματικό σημείωμα βασικών θεμάτων ..................................................................................... 19 2.2.2 Είδος Προγράμματος ........................................................................................................................... 21 2.2.3 Σκοποί για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων .............................................................................. 21 2.2.4 Κλάδοι που καλύπτονται ..................................................................................................................... 28 2.2.5 Είδη αποβλήτων που καλύπτονται ...................................................................................................... 29 2.2.6 Ποσοτικοί στόχοι ................................................................................................................................. 29 2.2.7 Ληφθέντα μέτρα πρόληψης σύμφωνα με το Παράρτημα ΙV της 98/2008 (1-16) ............................... 36 2.2.8 Προτεινόμενοι δείκτες και παρακολούθηση....................................................................................... 63 2.2.9 Πλήρεις περιλήψεις κρατών για τα προγράμματα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων .................... 72

3. Βιβλιογραφία ....................................................................................................................................................... 72

4. Επιλεγμένοι σύνδεσμοι ......................................................................................................................................... 73

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I ........................................................................................................................................................... 79

Τι είναι τα Απόβλητα? .............................................................................................................................................. 79

1. Εισαγωγή στα απόβλητα ..................................................................................................................................... 79

2. Τύποι Αποβλήτων ................................................................................................................................................ 80 2.1 Αστικά απόβλητα (περιλαμβάνονται τα Οικιακά και Εμπορικά) ........................................................... 80 2.2 Βιομηχανικά απόβλητα (και μεταποίησης) ............................................................................................ 81 2.3 Επικίνδυνα απόβλητα ............................................................................................................................. 82 2.4 Απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων ............................................................................................ 83 2.5 Απόβλητα Εξόρυξης ................................................................................................................................ 84 2.6 Απόβλητα από Ηλεκτρικό και Ηλεκτρονικό Εξοπλισμό (ΑΗΗΕ) ............................................................. 85 2.7 Βιοδιασπώμενα Αστικά Απόβλητα ......................................................................................................... 86 2.8 Απόβλητα συσκευασίας ......................................................................................................................... 88 2.9 Οχήματα στο Τέλος του Κύκλου Ζωής τους (ΟΚΤΖ) και Ελαστικά .......................................................... 89

4

2.10 Αγροτικά απόβλητα .............................................................................................................................. 90

3. Επεξεργασία αποβλήτων .................................................................................................................................... 91 3.1 Πρόληψη και ελαχιστοποίηση ................................................................................................................ 91 3.2 Επαναχρησιμοποίηση ............................................................................................................................. 92 3.3 Ανακύκλωση ........................................................................................................................................... 92

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II .......................................................................................................................................................... 93

Λίστα Επαφών Ειδικών στην πρόληψη παραγωγής αποβλήτων ανά Χώρα/Περιοχή .............................................. 93

5

Οδηγός Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων

Βασικές Πληροφορίες & Κατάσταση στην ΕΕ

1. Πρόληψη Παραγωγής Αποβλήτων (Πηγή: http://scp.eionet.europa.eu/themes/waste/prevention/)

1.1 Εισαγωγή Οι βασικές αρχές της διαχείρισης αποβλήτων είναι

• Η μείωση των επιπτώσεων στο περιβάλλον και στην υγεία

• Η εξοικονόμηση πόρων

Η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων είναι ένα θέμα προτεραιότητας για τις πολιτικές διαχείρισης αποβλήτων.

Ορισμός και Στόχοι

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία για τα απόβλητα, η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων σημαίνει λήψη μέτρων που στοχεύουν στη μείωση της ποσότητας και της επικινδυνότητας για το περιβάλλον των ποικίλων ρευμάτων αποβλήτων.

Ειδικότερα, οι στόχοι της πρόληψης παραγωγής αποβλήτων είναι:

• Η μείωση των εκπομπών αερίων

• Η μείωση των επικινδύνων ουσιών σε ρεύματα υλικών και της διάχυσης αυτών

• Η βελτίωση της αποδοτικότητας χρήσης των πόρων.

Τύποι αποβλήτων υψηλής προτεραιότητας

Συνεπώς τα ρεύματα αποβλήτων που αντιμετωπίζονται από την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων είναι:

• Ρεύματα αποβλήτων με μεγάλη μάζα ροής

• Ρεύματα επικινδύνων αποβλήτων

• Ρεύματα αποβλήτων που περιέχουν ουσίες σε ανεπάρκεια

6

Αρχές Σχεδιασμού

Κατά το σχεδιασμό πρωτοβουλιών πρόληψης παραγωγής αποβλήτων θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι εξής κατευθυντήριες αρχές :

• Βιωσιμότητα

• Οικολογική αποδοτικότητα και οικολογική επάρκεια

• Αρχή της προφύλαξης

• Αρχή της συνεργασίας και της συμμετοχής

• Αρχή «Ο ρυπαίνων πληρώνει»

• Ευθύνη του παραγωγού

• Ανάλυση κύκλου ζωής και συστήματος

• Αρχές πραγματικού κόστους, αποδοτικότητας και ελάχιστου κόστους

Τεχνικές Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων

Γενικά, η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων μπορεί να επιτευχθεί είτε

• Μειώνοντας τη ζήτηση που πρέπει να καλυφθεί (immaterialisation), ή

• Χρησιμοποιώντας λιγότερα ή λιγότερο επιβλαβή υλικά για την κάλυψη της ζήτησης (dematerialisation)

Συνήθως οι τεχνικές πρόληψης παραγωγής αποβλήτων συνδέονται με μια συγκεκριμένη διεργασία, ένα συγκεκριμένο προϊόν, μια υπηρεσία ή ένα σύστημα προϊόντων-υπηρεσιών ή με μια συγκεκριμένη καταναλωτική συμπεριφορά.

• Η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων που σχετίζεται με κάποια διεργασία αποτελείται από τις τεχνικές εκείνες που μειώνουν τα απόβλητα που προκύπτουν από την παραγωγή μέσω

- καθιέρωσης εσωτερικών κύκλων για βοηθητικά υλικά και απόβλητα παραγωγής - υποκατάστασης επικίνδυνων υλικών

- εισαγωγής πιο αποδοτικών τεχνολογιών

• Η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων που σχετίζεται με κάποιο προϊόν αποτελείται από τεχνικές οι οποίες

- επιτρέπουν την επαναλαμβανόμενη χρήση προϊόντων ή τμημάτων του προϊόντος - επεκτείνουν τη ζωή του προϊόντος και/ή καθιστούν τα προϊόντα πιο εύκολα επισκευάσιμα ή - αλλάζουν το σχεδιασμό ενός προϊόντος με τρόπο τέτοιο ώστε να περιέχει λιγότερο υλικό ή λιγότερο επικίνδυνο υλικό

• Η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων που σχετίζεται με κάποια υπηρεσία είτε αντικαθιστά προϊόντα με υπηρεσίες για την κάλυψη της ζήτησης ή συμπληρώνει τα προϊόντα με ένα σύστημα υπηρεσιών προκειμένου να συντηρήσει τα προϊόντα με αποδοτικό τρόπο.

Η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων που σχετίζεται με κατανάλωση αποτελείται από τεχνικές που επηρεάζουν τον τρόπο ζωής ή την καταναλωτική συμπεριφορά.

7

Εμπόδια

Τα τελευταία χρόνια έχουν ξεκινήσει πολλά έργα σχετικά με την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων είτε από διάφορα επίπεδα Διοίκησης είτε από την ίδια τη Βιομηχανία. Ωστόσο, η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων δεν έχει γίνει ακόμα μια βασική αρχή κατά τον σχεδιασμό προϊόντων ή διεργασιών παραγωγής. Ο λόγος είναι ότι υπάρχουν πολυάριθμα εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν πρώτα. Αυτά τα εμπόδια μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ως:

• Κοινωνικά-οικονομικά εμπόδια για τους καταναλωτές

• Κοινωνικά-οικονομικά εμπόδια για τους παραγωγούς

• Οικονομικά εμπόδια

• Εμπόδια αγοράς

• Νομικά εμπόδια

• Τεχνικά εμπόδια

Πολιτικά εργαλεία για την προώθηση της Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων

Προκειμένου να ξεπεραστούν τα εμπόδια αυτά , η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων μπορεί να υποστηριχτεί ή/και να εφαρμοστεί από τα ακόλουθα είδη εργαλείων:

• Προγράμματα πληροφόρησης και κινητοποίησης

• Οικονομικά εργαλεία

• Απαγορεύσεις, υποχρεώσεις, πρότυπα

• Εθελοντικές συμφωνίες

• Προμήθειες δημοσίου

Στην Οδηγία Πλαίσιο για τα Απόβλητα (98/2008 / ΕΚ) προτείνεται στα Κράτη-Μέλη της ΕΕ να προετοιμάσουν προγράμματα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων. Τα προγράμματα αυτά θα περιέχουν σκοπούς, μέτρα και στόχους σχετικά με αυτά που θα επιτευχθούν με αυτά τα μέτρα. Επίσης, δίνεται ένας κατάλογος από οικονομικά, κυρίως, μέτρα από τα οποία τα Κράτη-Μέλη μπορούν να επιλέξουν.

Το Όραμα – Μια πλήρως ολοκληρωμένη οικονομία ροής υλικών

Προκειμένου να ενεργοποιηθεί η πλήρης δυναμικότητα της , η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων συνεισφέρει στις βελτιώσεις αποδοτικότητας σε όλες τις περιοχές της οικονομίας και βοηθά να σχηματιστεί μια πλήρως ολοκληρωμένη οικονομία ροής υλικών όπως φαίνεται στην εικόνα 1.

8

Εικόνα 1: Σχέδιο μιας οικονομίας ροής υλικών κλειστού κυκλώματος

1.2 Αρχές

Βιωσιμότητα

«Η βιώσιμη ανάπτυξη είναι η ανάπτυξη που ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος, χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τη δυνατότητα των επόμενων γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές τους» (WCED 1987 Brundlandtreport) «Η Βιώσιμη Κατανάλωση και Παραγωγή (Sustainable Consumption and Production (SCP)) είναι μια ολιστική προσέγγιση στην ελαχιστοποίηση των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τα συστήματα παραγωγής-κατανάλωσης στην κοινωνία. Η ΒΚΠ στοχεύει στην μεγιστοποίηση της αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας των προϊόντων, υπηρεσιών και επενδύσεων ώστε οι ανάγκες της κοινωνίας να ικανοποιούνται χωρίς να διακινδυνεύεται η δυνατότητα των επόμενων γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες». (Υπουργείο Περιβάλλοντος Νορβηγίας, Συμπόσιο Όσλο, 1994).

Οικολογική αποδοτικότητα

Οι ανάγκες πρέπει να ικανοποιούνται με την ελάχιστη κατανάλωση πόρων και ελάχιστες περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Οικολογική επάρκεια

Επίσης οι ανάγκες (ο τρόπος ζωής και η καταναλωτική ζήτηση) θα πρέπει να αντιμετωπίζονται έτσι ώστε να επιτευχθεί ένα βιώσιμο σύστημα. Μόνο οι «βιώσιμες» ανάγκες θα ικανοποιούνται.

Αρχή της προφύλαξης

Η αρχή της προφύλαξης εφαρμόζεται όταν υπάρχει επιστημονικά τεκμηριωμένος λόγος ανησυχίας ότι μπορεί να υπάρχουν σημαντικοί κίνδυνοι για το περιβάλλον ή/και την ανθρώπινη υγεία.

9

Αρχή της συνεργασίας και της συμμετοχής

Οι αρχές αυτές απαιτούν τη δίκαιη συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων και θιγόμενων κοινωνικών δυνάμεων στην διαδικασία λήψης αποφάσεων.

Αρχή «Ο ρυπαίνων πληρώνει»

Το άτομο, το οποίο είναι υπεύθυνο για κάποιο περιβαλλοντικό φορτίο, πρέπει να καλύψει το κόστος της πρόληψης και αφαίρεσης του φορτίου αυτού και της σχετικής περιβαλλοντικής βλάβης.

Ευθύνη του παραγωγού

Ο παραγωγός ενός προϊόντος πρέπει να καλύψει το περιβαλλοντικό κόστος που θα προκαλέσει το προϊόν αυτό κατά την παραγωγή, αξιοποίηση, επαναχρησιμοποίηση και τελική απόρριψη. Η αρχή αυτή θα αποτελέσει κίνητρο για την ανάπτυξη ιδεών για περιβαλλοντικά ασφαλή προϊόντα.

Ανάλυση κύκλου ζωής και συστήματος

Η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων μπορεί να εφαρμοστεί σε κάθε φάση του κύκλου ζωής ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας. Τα αποτελέσματα συνήθως δεν περιορίζονται στην φάση της εφαρμογή. Μάλλον επηρεάζεται ολόκληρος ο κύκλος ζωής. Συνεπώς, κατά το σχεδιασμό ενός προγράμματος πρόληψης παραγωγής αποβλήτων είναι απαραίτητο να λάβουμε υπόψη, όχι μόνο την υπό στόχευση φάση του κύκλου ζωής ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας, αλλά ολόκληρο το σύστημα που παρέχει μια υπηρεσία. Σε πολλές περιπτώσεις συστήνεται να αξιολογηθούν επίσης άυλα ζητήματα, όπως το επίπεδο πληροφόρησης, το κίνητρο, ο τρόπος ζωής, θέματα αγοράς και η χρηματοδότηση.

Αρχές πραγματικού κόστους, αποδοτικότητας και ελάχιστου κόστους

Όταν εφαρμόζεται η αρχή του πραγματικού κόστους, όλα τα μακροοικονομικά κόστη λαμβάνονται υπόψη. Μη χρηματικό κόστος όπως αυτό που προκύπτει από τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, τις επιπτώσεις στην υγεία, και από την κατανάλωση φυσικών πόρων λαμβάνονται υπόψη, καθώς και το μικροοικονομικό κόστος και όλα τα μακροοικονομικά οφέλη (ως αρνητικό κόστος). Σύμφωνα με την αρχή της αποδοτικότητας, πρέπει να ληφθούν μέτρα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων όταν το μακροοικονομικό όφελος υπερτερεί του μακροοικονομικού κόστους. Σύμφωνα με την αρχή του ελαχίστου κόστους, θα πρέπει να εφαρμοστούν τα μέτρα εκείνα που οδηγούν σε ένα σύστημα που ικανοποιεί την βιώσιμη ζήτηση με το ελάχιστο κόστος, λαμβάνοντας υπόψη το μακροοικονομικό κόστος και όφελος.

10

1.3 Πρόληψη παραγωγής αποβλήτων που σχετίζεται

με κάποια διεργασία • Αναλύσεις εισροών/εκροών, αναλύσεις ροής υλικών, οικολογικές και οικονομικές

αξιολογήσεις καθώς και αναλύσεις επικινδυνότητας μπορούν να βοηθήσουν στην αναγνώριση τεχνικών και οργανωτικών επιλογών βελτίωσης κάποιας διεργασίας ή μείωσης του αριθμού των διεργασιών που απαιτούνται για να παραχθεί ένα προϊόν.

• Εισάγονται εσωτερικοί κύκλοι για βοηθητικά υλικά και απόβλητα παραγωγής, επικίνδυνα υλικά αντικαθίστανται και εφαρμόζονται πιο αποδοτικές, καινοτόμες τεχνολογίες.

• Καινοτόμες Τεχνολογίες οι οποίες μπορούν να συνεισφέρουν στην αύξηση της αποδοτικότητας των διεργασιών, και συνεπώς και πρόληψη παραγωγής αποβλήτων μπορεί να είναι:

- Βιομηχανική βιοτεχνολογία και νέοι καταλύτες

- Βελτιωμένες διεργασίες διαχωρισμού

- Νέα υλικά (όπως νανοτεχνολογία και πολύ-λειτουργικά υλικά)

- Καλύτερος έλεγχος διεργασίας

1.4 Πρόληψη παραγωγής αποβλήτων που σχετίζεται με κάποιο προϊόν

Οι αρχές οικολογικού σχεδιασμού εφαρμόζονται για να δημιουργηθούν προϊόντα που προκαλούν μικρότερες ποσότητες αποβλήτων και λιγότερα επικίνδυνα απόβλητα. Αυτές οι αρχές σχεδιασμού είναι:

• Ανάλυση με βάση τον κύκλο ζωής (εξετάζονται, και πιθανώς βελτιστοποιούνται, όλες οι φάσεις της ζωής ενός προϊόντος)

• Ανάλυση με βάση συστήματα και πολυδιαστατική σκέψη (επίσης εξετάζονται η διαθεσιμότητα πόρων, ο θόρυβος, η γεύση, οσμές, κίνδυνοι κτλ)

• Ανάλυση με προτεραιότητα στην υπηρεσία (δεν αρχίζουμε με το να σχεδιάσουμε μια καφετιέρα αλλά με το να σκεφτούμε πώς να ετοιμάσουμε καλό καφέ (Melnitzky 2004))

Ο σκοπός είναι να σχεδιάσουμε και να κατασκευάσουμε ένα προϊόν το οποίο θα είναι εξαιρετικό σε

• μακροζωία

• δυνατότητα επισκευής

• δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης

• χαμηλή κατανάλωση υλικών

• χαμηλή κατανάλωση σε βοηθητικά λειτουργίας

• χαμηλή περιεκτικότητα σε επικίνδυνες ουσίες

11

Τα προϊόντα τα οποία δείχνουν δυνατότητες ικανοποίησης της απαιτούμενης ζήτησης ενόσω καταναλώνουν λίγα (σπάνια) υλικά είναι:

• Τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνίας

• Επαναχρησιμοποιήσιμα προϊόντα

• Ανανεώσιμα υλικά και βιοπλαστικά

1.5 Υπηρεσίες Παραδείγματα υπηρεσιών που αντικαθιστούν ή συμπληρώνουν προϊόντα με δυνατότητες πρόληψης παραγωγής αποβλήτων είναι:

• Συστήματα δανεισμού (π.χ. εργαλεία ή μπογιές) • Χρησιδάνεια, συμπεριλαμβανομένης της συντήρησης πχ. για αυτοκίνητα, διαμερίσματα ή

υπολογιστές • Συνεπιβατισμός (από κοινού χρήση αυτοκινήτου) • Οικιακή περίθαλψη με σκοπό την μείωση της κατανάλωσης φαρμάκων • Οικιακή διανομή βιολογικών τροφίμων • Κέντρα επισκευής, συντήρησης, επανάχρησης • Συμβάσεις συμφωνημένης απόδοσης (πχ για φωτοτυπικά ή ενέργεια)

Ο τομέας των υπηρεσιών παίζει επίσης σημαντικό ρόλο κατά την εναρμόνιση του τομέα παραγωγής με την πραγματική ζήτηση των καταναλωτών.

1.6 Πρόληψη παραγωγής αποβλήτων που σχετίζεται με κατανάλωση

Οι τρόποι κατανάλωσης που μπορούν να συνεισφέρουν στην πρόληψη παραγωγής αποβλήτων είναι:

• Κατανάλωση υψηλής αξίας, δηλαδή ικανοποίηση της ζήτησης με οικολογικά αποδοτικά προϊόντα και υπηρεσίες

• Αξιοποίηση των υπολειμμάτων και δευτερογενής χρήση αγαθών και προϊόντων • Ορθή δοσολογία των λειτουργικών υλικών, ορθή λειτουργία και συντήρηση • Αγορά αγαθών που είναι πραγματικά απαραίτητα • Αξιοποίηση συσκευασίας με λίγα υλικά ή επαναχρησιμοποίηση συσκευασιών • Αγορά επαναχρησιμοποιήσιμων αγαθών • Αυξημένη ζήτηση για άυλες υπηρεσίες όπως στον πολιτισμό, στον αθλητισμό, την

εκπαίδευση και την ευημερία

Ένα πρόγραμμα για την αλλαγή της καταναλωτικής συμπεριφοράς προς την χαμηλή παραγωγή αποβλήτων θα πρέπει να αποτελείται από τα ακόλουθα 4 στοιχεία:

• Διευκόλυνση (παροχή στους καταναλωτές της πληροφόρησης και των εργαλείων εκείνων που θα τους διευκολύνουν να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους)

• Ενθάρρυνση (παροχή κινήτρων για αντικατάσταση της μη αποδοτικής με αποδοτική συμπεριφορά)

• Εμπλοκή (των καταναλωτών σε κοινοτικές διεργασίες) • Ηγεσία μέσω παραδείγματος («Θα το κάνω, αν το κάνεις») (Jackson 2005)

12

1.7 Εμπόδια ενάντια στην πρόληψη παραγωγής αποβλήτων

Κοινωνικά-οικονομικά εμπόδια για τους καταναλωτές

• Τα προβλήματα που σχετίζονται με τα απόβλητα δεν είναι αρκετά σημαντικά για να ασχοληθούν

• Έλλειψη προθυμίας να επενδύσουν χρήματα, χρόνο και ενέργεια • Δεν υπάρχει πραγματικό ενδιαφέρον • Δεν υπάρχει όραμα για βελτίωση • Υπάρχει έλλειψη πληροφόρησης σχετικά με

- Την περιβαλλοντική βλάβη και άλλα προβλήματα που προκαλούνται από τα απόβλητα - Τις δυνατότητες να γίνουν αλλαγές

- Τις τεχνικές, τις διεργασίες, τα προϊόντα και τις υπηρεσίες πρόληψης παραγωγής αποβλήτων

Κοινωνικά-οικονομικά εμπόδια για τους παραγωγούς

• Έλλειψη ειδικών ικανοτήτων και οικονομικών πόρων • Έλλειψη εμπιστοσύνης στην ποιότητα των μεταχειρισμένων προϊόντων • Έλλειψη προτύπων για τα επαναχρησιμοποιούμενα προϊόντα

Οικονομικά εμπόδια

• Λόγω του χαμηλού κόστους απόρριψης αποβλήτων υπάρχει έλλειψη κινήτρων για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων

• Ο απαιτούμενος ρυθμός απόδοσης για τα έργα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων είναι πολύ μεγαλύτερος από τον προσδοκώμενο ρυθμό απόδοσης για επενδύσεις στο κύριο αντικείμενο της επιχείρησης

• Οι επενδύσεις είναι καταρχήν απαραίτητες, το πιθανό κέρδος ακολουθεί και είναι συνδεδεμένο με κάποιο επίπεδο ρίσκου

• Η ανάπτυξη οικολογικά σχεδιασμένων προϊόντων διαρκεί περισσότερο από αυτή των ανταγωνιστικών προϊόντων

• Το άτομο που απαιτείται να επενδύσει στην πρόληψη παραγωγής αποβλήτων δεν είναι το ίδιο άτομο που θα καρπωθεί τα οφέλη

Το περιβαλλοντικό κόστος και όφελος δεν εσωτερικοποιούνται, οπότε από μικροοικονομικής άποψης δεν συνυπολογίζονται

13

Εμπόδια της αγορά για μεταχειρισμένα προϊόντα

• Διαφορετικά επίπεδα πληροφόρησης ανάμεσα στους πιθανούς αγοραστές και πωλητές • Έλλειψη κινήτρων για τη διάχυση της εμπειρίας των πρώτων αγοραστών • Κόστος για την λήψη της πληροφορίας και για την ολοκλήρωση μιας μη τυποποιημένης

σύμβασης • Ισχύς στην αγορά (Johnstone 2005)

Νομικά εμπόδια

Η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων μπορεί να βρεθεί σε σύγκρουση με άλλους σκοπούς, προωθούμενους από τη δημόσια διοίκηση. Συνεπώς νομικοί περιορισμοί μπορεί να θέσουν εμπόδια στην εφαρμογή μέτρων πρόληψης παραγωγής αποβλήτων.

Τεχνικά εμπόδια

Διαφορετικές τεχνικές απαιτήσεις μπορεί να περιορίσουν την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων. Σε αυτές περιλαμβάνονται:

• Έλλειψη χώρου για την εγκατάσταση ενός κύκλου υλικού μέσα σε ένα εργοστάσιο • Η τεχνολογία πρόληψης παραγωγής αποβλήτων μειώνει την ποιότητα ή αυξάνει τις

εκπομπές • Η τεχνολογία πρόληψης παραγωγής αποβλήτων δεν είναι ακόμα ώριμη

1.8 Εργαλεία Προγράμματα πληροφόρησης και κινητοποίησης

Τα προγράμματα πληροφόρησης που στοχεύουν στην αλλαγή των τρόπων ζωής περιλαμβάνουν:

• Πληροφόρηση σχετικά με τη διαθεσιμότητα των φυσικών πόρων - τρέχοντα καταναλωτικά πρότυπα και οι επιπτώσεις τους στο περιβάλλον - ικανοποίηση της ζήτησης με άυλες υπηρεσίες

• Ενέργειες για την αμφισβήτηση τρόπων ζωής με υπερβολική χρήση πόρων • Συζητήσεις για τους παράγοντες εκείνους που πραγματικά συνεισφέρουν σε μια καλύτερη

ποιότητα ζωής • Εκπαίδευση των παιδιών για να γίνουν υπεύθυνοι καταναλωτές

Τα προγράμματα πληροφόρησης που στοχεύουν στην αλλαγή των καταναλωτικών προτύπων πληροφορούν σχετικά με:

• Τα οικολογικά αποδοτικά προϊόντα • Την αποδοτική αξιοποίηση των προϊόντων • Την αντικατάσταση των προϊόντων από υπηρεσίες

Τα προγράμματα πληροφόρησης που στοχεύουν στον τομέα παραγωγής και υπηρεσιών πληροφορούν σχετικά με:

• Τις τεχνικές και τεχνολογίες για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων • Τα αποτελέσματα των ροών προϊόντων και υλικών • Την κατάσταση του νομικού πλαισίου και την χρηματοδότηση • Την αποδοτική συμπεριφορά.

14

Οικονομικά εργαλεία

Οι φόροι και τα τέλη στοχεύουν:

• στην εσωτερικοποίηση του εξωτερικού κόστους, και • στην καθιέρωση της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει»

Οι επιδοτήσεις και οι φοροαπαλλαγές

• παρέχουν κίνητρα για την δημιουργία μακροοικονομικού οφέλους, και • βοηθούν στην υπερίσχυση των εμποδίων εισόδου στην αγορά

Απαγορεύσεις, υποχρεώσεις, πρότυπα

Όταν τα άλλα εργαλεία δεν λειτουργούν αποτελεσματικά, πρέπει να εφαρμοστούν πρότυπα, απαγορεύσεις και υποχρεώσεις. Οι υποχρεώσεις

• δημιουργούν συμπεριφορά φιλική προς το περιβάλλον, • κάνουν το ανεύθυνο άτομο υπεύθυνο (αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει»), και • εξασφαλίζουν ίσες ευκαιρίες για όλους τους συμμετέχοντες στην αγορά

Οι απαγορεύσεις απαιτούνται όταν πρέπει να εξαλειφθούν επικίνδυνες ουσίες.

Εθελοντικές συμφωνίες

Οι εθελοντικές συμφωνίες συνήθως προτείνονται από την βιομηχανία ή τμήματα αυτής και τη δεσμεύουν να επιτύχει ένα συγκεκριμένο στόχο ή να συμμορφωθεί με ορισμένα πρότυπα. Το εργαλείο αυτό είναι περισσότερο προσανατολισμένο στην αγορά από τις υποχρεώσεις και πιο ευέλικτο. Ωστόσο, οι καθορισμένοι στόχοι δεν είναι δεσμευτικοί νομικά και μπορεί να γίνει κατάχρηση στο σύστημα από όσους δεν συνεισφέρουν αλλά επωφελούνται από αυτό.

Προμήθειες δημοσίου

Σε πολλές χώρες ο δημόσιος τομέας συνιστά ένα σημαντικό μερίδιο της αγοράς. Εκτός από την ευθεία ισχύ στην αγορά του δημόσιου τομέα, υπάρχει και μια επιπλέον επίδραση της περιβαλλοντικά ασφαλούς προμήθειας του δημοσίου: το κράτος λειτουργεί ως καλό παράδειγμα για τον μέσο πολίτη. Επιπλέον, ο δημόσιος τομέας μπορεί να γίνει ο αποφασιστικός παράγοντας για την υπερπήδηση όλων των εμποδίων όταν προτιμώνται οικολογικά σχεδιασμένα προϊόντα ή αποδοτικές υπηρεσίες.

15

1.9 Μέθοδοι Επιλογής μιας Στιβαρής Στρατηγικής για την Πρόληψη Παραγωγής Αποβλήτων

Τα μέτρα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων στοχεύουν σε μια μοναδική διεργασία, μία, αρκετές ή όλες τις φάσεις του κύκλου ζωής ενός προϊόντος/υπηρεσίας (βλ. εικόνα 2). Ένα μέτρο μπορεί να είναι μια αποδοτική διεργασία, προϊόν, υπηρεσία ή καταναλωτική συμπεριφορά κατά την εφαρμογή των εργαλείων πρόληψης παραγωγής αποβλήτων. Στις περισσότερες περιπτώσεις μπορούν να ληφθούν καλύτερα αποτελέσματα από την εφαρμογή ενός πακέτου αμοιβαία υποστηρικτικών μέτρων πρόληψης παραγωγής αποβλήτων, το οποίο αποτελεί μια στρατηγική πρόληψη παραγωγής αποβλήτων. Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτή η στρατηγική θα είναι αποδοτική για κάποια χρόνια. Συνεπώς, κατά την επιλογή της «καλύτερης» στρατηγικής, είναι απαραίτητο να λάβουμε υπόψη την αβεβαιότητα των μελλοντικών εξελίξεων.

Εικόνα 2: Κύκλος ζωής ενός κτιρίου και το αποτέλεσμα ενός μέτρου Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων

Για την επιλογή μιας «στιβαρής» στρατηγικής μπορούν να χρησιμοποιηθούν διαδικασίες που βασίζονται στην Ανάλυση Κύκλου Ζωής, την Ανάλυση Ροής Υλικών και τον Ολοκληρωμένο Προγραμματισμό Πόρων, με τη συμμετοχή των αρμοδίων για τη λήψη αποφάσεων, των ενδιαφερόμενων και επηρεαζόμενων μερών και ειδικών (βλ. εικόνα 3):

• Στην αρχή της διεργασίας προγραμματισμού καθορίζονται το έργο και τα προβλήματα προς επίλυση. Μια πρώτη ανάλυση ανιχνεύει το βασικό πρόβλημα.

• Στο επόμενο βήμα καθορίζονται οι σκοποί. Για κάθε σκοπό, τουλάχιστον ένα κριτήριο καθορίζεται, βάσει του οποίου θα μετρηθεί η επίτευξη του σκοπού.

• Έπειτα το σύστημα που θα επηρεαστεί περιγράφεται, καθορίζοντας τις βασικές του διεργασίες και τις βασικές ροές υλικών.

• Το σύστημα βαθμονομείται, εισάγοντας το ισοζύγιο υλικών για το έτος-βάση.

16

• Όταν η στρατηγική για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων θα είναι ενεργή για πολλά

χρόνια, λαμβάνεται υπόψη μια παράμετρος που θα αφορά τη μελλοντική εξέλιξη του συστήματος, είτε ως frame data (με ένα προκαθορισμένο μονοπάτι εξέλιξης), ως σενάριο (με δύο διακριτά μονοπάτια εξέλιξης) είτε ως μέρος των στρατηγικών πρόληψης παραγωγής αποβλήτων προς σύγκριση.

• Έπειτα επιλέγονται μια κατάλληλη μέθοδος και τα κατάλληλα εργαλεία υπολογισμού για την εκτέλεση της ανάλυσης επιπτώσεων. Αυτή είναι μια προσομοίωση των αποτελεσμάτων των προτεινόμενων στρατηγικών για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων στην μελλοντική εξέλιξη του συστήματος εντός των 2 καθορισμένων σεναρίων.

• Επιλέγεται και προτείνεται η στρατηγική για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων εκείνη η οποία καλύτερα ικανοποιεί τους σκοπούς και τα κριτήρια και στα δύο σενάρια.

• Αφού αποφασιστεί η επιλογή μιας συγκεκριμένης στρατηγικής για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων, σχεδιάζεται η εφαρμογή της. Αργότερα, παρακολουθούνται οι πραγματικές επιπτώσεις και αξιολογούνται τα αποτελέσματα της στρατηγικής.

Εικόνα 3: Διαδικασία για την επιλογή μιας στιβαρής στρατηγικής για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων

17

2. Έργα για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων στην Ευρώπη

(Πηγή: http://scp.eionet.europa.eu/facts/WPP/measures)

2.1 Γενικά Η αναθεωρημένη Οδηγία Πλαίσιο για τα Απόβλητα της ΕΕ (2008/98/EΚ) απαιτεί από τα Κράτη-Μέλη, ως τις 12 Δεκεμβρίου 2013, να έχουν καθιερώσει εθνικά προγράμματα για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων. Σύμφωνα με το Άρθρο 30 (2) της Οδηγίας για τα Απόβλητα, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (EΟΠ - EEA: European Environmental Agency) καλείται να συμπεριλαμβάνει στην ετήσια αναφορά του μια αξιολόγηση της προόδου όσον αφορά την ολοκλήρωση και εφαρμογή των προγραμμάτων για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων.

Σκοπός αυτού του κεφαλαίου είναι η ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τα προγράμματα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων. Στην πλατφόρμα παρουσιάζονται οι περιλήψεις στα Αγγλικά των εθνικών και περιφερειακών προγραμμάτων πρόληψης παραγωγής αποβλήτων. Το κεφάλαιο αυτό περιλαμβάνει τα υφιστάμενα προγράμματα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων, τα οποία έχουν ήδη αναπτυχθεί σε συμφωνία με το Άρθρο 29 της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Απόβλητα. Νέες και ενημερωμένες περιλήψεις θα προστεθούν μόλις τα προγράμματα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων δημοσιευτούν στις χώρες/περιφέρειες.

Η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων ορίζεται στο Άρθρο 3 (12) (2008/98/ΕΚ) ως: «πρόληψη» τα μέτρα τα οποία λαμβάνονται πριν μία ουσία, υλικό ή προϊόν καταστούν απόβλητα, και τα οποία μειώνουν:

1. την ποσότητα των αποβλήτων, μέσω επαναχρησιμοποίησης ή παράτασης της διάρκειας ζωής των προϊόντων,

2. τις αρνητικές επιπτώσεις των παραγόμενων αποβλήτων στο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία, ή

3. την περιεκτικότητα των υλικών και προϊόντων σε επικίνδυνες ουσίες,

Σύμφωνα με το Άρθρο 29 (2008/98/EΚ) τα προγράμματα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων πρέπει να αξιολογούνται κάθε έξι χρόνια τουλάχιστον. Θα πρέπει να ενσωματωθούν είτε στα σχέδια διαχείρισης αποβλήτων ή σε άλλα προγράμματα περιβαλλοντικής πολιτικής, κατά περίπτωση, ή θα λειτουργήσουν ως ξεχωριστά προγράμματα. Τα προγράμματα θα θέτουν τους Στόχους για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων. Τα Κράτη Μέλη θα πρέπει να περιγράψουν τα υφιστάμενα μέτρα και να αξιολογήσουν την χρησιμότητα των παραδειγμάτων μέτρων που υποδεικνύονται στον Παράρτημα IV της αναθεωρημένης Οδηγίας Πλαίσιο για τα Απόβλητα ή άλλα κατάλληλα μέτρα. Ο στόχος τέτοιων σκοπών και μέτρων θα είναι να διακοπεί η σχέση μεταξύ της οικονομικής ανάπτυξης και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που σχετίζονται με την παραγωγή αποβλήτων.

18

2.2 Γρήγορη εισαγωγή σε βασικά θέματα 2.2.1 Επεξηγηματικό σημείωμα βασικών θεμάτων Η περίληψη είναι μια περίληψη του προγράμματος πρόληψης παραγωγής αποβλήτων. συνεπώς η περίληψη έχει γραφτεί χρησιμοποιώντας το έγγραφο του εθνικού προγράμματος πρόληψης παραγωγής αποβλήτων και ΜΟΝΟ. Άλλες σχετικές πηγές έχουν τοποθετηθεί στα «άλλα σχόλια», όπως συνεχιζόμενες δραστηριότητες.

Τύπος προγράμματος

Τα προγράμματα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων πρέπει να ενσωματωθούν είτε στα σχέδια διαχείρισης αποβλήτων ή σε άλλα προγράμματα περιβαλλοντικής πολιτικής, κατά περίπτωση, ή θα λειτουργήσουν ως ξεχωριστά προγράμματα, σύμφωνα με το Άρθρο 29 (1) (2008/98/EΚ).

Σκοποί για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων

Κατάλογος σκοπών για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων. Τα προγράμματα πρέπει να θέτουν τους Σκοπούς για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων σύμφωνα με το Άρθρο 29 (2).

Ως «σκοποί» νοούνται οι συνολικοί στόχοι για τα προγράμματα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων. Τομείς που καλύπτονται Περιγράφονται οι τομείς που καλύπτονται. Οι τομείς είναι:

• Γεωργία

• Ορυχεία, επεξεργασία α’ υλών

• Κατασκευές/υποδομές

• Μεταποίηση

• Εμπόριο, λιανική πώληση, μεταφορές

• Νοικοκυριά

• Δραστηριότητες ιδιωτικών υπηρεσιών / Νοσοκομεία

• Δημόσιες υπηρεσίες

Είδη αποβλήτων που καλύπτονται

Περιγράφονται τα είδη αποβλήτων που αναφέρονται συγκεκριμένα στο πρόγραμμα

• Τρόφιμα/οργανικά

• Απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων

• Επικίνδυνα απόβλητα

• Οικιακά/αστικά απόβλητα

• Χαρτί

• Συσκευασία

• Απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) /μπαταρίες

• Απόβλητα μεταποίησης

• Απόβλητα μεγάλου όγκου

• Άλλα

19

Ποσοτικοί στόχοι Κατάλογος ποσοτικών στόχων. Τα προγράμματα μπορούν να ορίζουν ποσοτικούς στόχους, σύμφωνα με το Άρθρο 29 (3).

Με τον όρο «στόχοι» εννοείται μια λεπτομερής απαίτηση απόδοσης, η οποία προκύπτει από τους σκοπούς για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων και οι οποίοι πρέπει να τεθούν και να ικανοποιηθούν προκειμένου να επιτευχθούν οι σκοποί αυτοί.

Μέτρα για την ποσοτική πρόληψη

Περιγράφονται τα σχεδιαζόμενα μέτρα σχετικά με την ποσοτική πρόληψη.

Μέτρα για την ποιοτική πρόληψη

Περιγράφονται τα σχεδιαζόμενα μέτρα σχετικά με την ποιοτική πρόληψη.

Η ποιοτική πρόληψη ορίζεται ως: η μείωση των επικίνδυνων περιεχομένων των αποβλήτων, αντί της μείωσης του συνολικού όγκου των αποβλήτων, θεωρείται ποιοτική πρόληψη παραγωγής αποβλήτων και συνεισφέρει στη μείωση της έκθεση του ανθρώπου και του περιβάλλοντος σε επικίνδυνες ουσίες (Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2012: Οδηγός για την προετοιμασία ενός προγράμματος πρόληψης παραγωγής αποβλήτων).

Μέτρα πρόληψης που καλύπτονται σύμφωνα με την 98/2008 Παράρτημα IV (1-16) τα σχεδιαζόμενα μέτρα στα προγράμματα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων κατηγοριοποιούνται σύμφωνα με τα παραδείγματα μέτρων που εμφανίζονται στο Παράρτημα IV της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Απόβλητα (2008/98/EΚ).

Προτεινόμενοι δείκτες και παρακολούθηση

Περιγράφονται οι προτεινόμενοι δείκτες στα προγράμματα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων. Σύμφωνα με το Άρθρο 29(3), τα Κράτη –Μέλη θα καθορίσουν κατάλληλα σημεία αναφοράς, ποιοτικά ή ποσοτικά, για τα μέτρα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων που υιοθετήθηκαν, προκειμένου να παρακολουθείται και να αξιολογείται η πρόοδός τους. Αξιολόγηση και παρακολούθηση ενός προγράμματος

Περιγραφή της αξιολόγησης του προγράμματος, επιπλέον της απαίτησης για αξιολόγηση κάθε 6 χρόνια (Οδηγία Πλαίσιο για τα Απόβλητα άρθρο 30). Συμμετοχή των ενδιαφερομένων παραγόντων

Περιγραφή της συμμετοχής των ενδιαφερομένων παραγόντων στην δημόσια διαβούλευση, η οποία είναι υποχρεωτική.

20

2.2.2 Είδος Προγράμματος Τα προγράμματα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων πρέπει να ενσωματωθούν είτε στα σχέδια διαχείρισης αποβλήτων ή σε άλλα προγράμματα περιβαλλοντικής πολιτικής, κατά περίπτωση, ή θα λειτουργήσουν ως ξεχωριστά προγράμματα, σύμφωνα με το Άρθρο 29 (1) (2008/98/EΚ).

2.2.3 Σκοποί για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων Κατάλογος σκοπών για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων. Τα προγράμματα πρέπει να θέτουν τους Σκοπούς για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων σύμφωνα με το Άρθρο 29 (2).

Αυστρία - Σκοποί για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων Με βάση την Οδηγία Πλαίσιο για τα Απόβλητα και το σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων της Αυστρίας, οι ακόλουθοι στόχοι καθορίζονται για το πρόγραμμα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων (σελ. 225):

• Αποσύνδεση της οικονομικής ανάπτυξης από τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις στον κύκλο ζωής των αποβλήτων της Αυστρίας και των προηγούμενων ροών υλικών τους

• Μείωση εκπομπών αερίων

• Ελαχιστοποίηση της διάχυσης των ρυπαντών

• Μείωση των ρυπαντών

• Διατήρηση πόρων, εστιάζοντας στις πρώτες ύλες και τους φορείς ενέργειας

Βέλγιο (Βρυξέλλες) - Σκοποί για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων

• Ελαχιστοποίηση τροφικών, οργανικών αποβλήτων και αποβλήτων χαρτιού, υπερβολικής συσκευασίας και μη αναγκαίων αγορών

• Επιδίωξη μιας φιλόδοξης πολιτικής για τις βιώσιμες προμήθειες

• Προώθηση πρακτικών επαναχρησιμοποίησης

• Προώθηση πρόληψης παραγωγής αποβλήτων και βιώσιμης κατανάλωσης σε γραφεία, καταστήματα, ξενοδοχεία, εστιατόρια, καφετέριες, σχολεία

• Βοήθεια στις επιχειρήσεις να μειώσουν και να διαχειριστούν καλύτερα τα απόβλητά τους

• Ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης «οικολογικής κατασκευής»

21

Αγγλία - Σκοποί για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων Οι σκοποί του προγράμματος (σελ. 13) είναι να:

• Ενθαρρυνθούν οι επιχειρήσεις να συνεισφέρουν σε μια πιο βιώσιμη οικονομία ενσωματώνοντας τη μείωση αποβλήτων στο σχεδιασμό, προσφέροντας εναλλακτικά επιχειρηματικά μοντέλα και παρέχοντας νέα και βελτιωμένα προϊόντα και υπηρεσίες,

• Ενθαρρυνθεί μια κουλτούρα εκτίμησης των πόρων, καθιστώντας πιο εύκολο για τους ανθρώπους και τις επιχειρήσεις να ανακαλύψουν πώς να μειώσουν τα απόβλητά τους, πώς να χρησιμοποιήσουν τα προϊόντα τους για περισσότερο, να επισκευάσουν χαλασμένα αντικείμενα, και να διευκολύνουν την επαναχρησιμοποίηση αντικειμένων από άλλους,

• Βοηθηθούν οι επιχειρήσεις να αναγνωρίσουν και να ενεργήσουν με βάση την πιθανή εξοικονόμηση μέσω καλύτερης αποδοτικότητας πόρων και πρόληψης αποβλήτων, να αναγνωρίσουν ευκαιρίες για ανάπτυξη,

• Υποστηριχθεί η δράση από την κυβέρνηση και την τοπική αυτοδιοίκηση, τις επιχειρήσεις και την κοινωνία των πολιτών για την εκμετάλλευση των ευκαιριών αυτών.

Ο στόχος του προγράμματος είναι να βελτιωθεί το περιβάλλον και να προστατευθεί η ανθρώπινη υγεία μέσω της υποστήριξης μιας οικονομίας αποδοτικότητας πόρων, της μείωσης της ποσότητας και των επιπτώσεων των παραγόμενων αποβλήτων ενόσω προωθείται η βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη (σελ. 13).

Φινλανδία - Σκοποί για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων

• Βελτίωση της αποδοτικότητας των υλικών στις κύριες κατηγορίες προϊόντων

• Βελτίωση της αποδοτικότητας των υλικών στη βιομηχανία και την εξόρυξη ορυκτών

• Επέκταση της χρήσιμης ζωής των κτιρίων

• Η ιδιωτική κατανάλωση θα εστιάζει στα οικολογικά αποδοτικά προϊόντα και υπηρεσίες, καθώς θα μειώνεται η παραγωγή οικιακών αποβλήτων

• Η χρήση ορισμένων επικίνδυνων χημικών θα μειωθεί και θα αντικατασταθούν από λιγότερο επικίνδυνες εναλλακτικές λύσεις

Γερμανία - Σκοποί για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων Το κεφάλαιο 3.3 του Γερμανικού Προγράμματος Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων (ΠΠΠΑ) περιγράφει ότι, σύμφωνα με την Εν.33 παρ.3 αρ. 1 του Νόμου περί Κλειστού Κύκλου Διαχείρισης Ουσιών (Kreislaufwirtschaftsgesetz, KrWG), το πρόγραμμα πρέπει να ορίσει σκοπούς για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων. Ο γενικός σκοπός είναι να αποσυνδεθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις στους ανθρώπους και το περιβάλλον από την οικονομική ανάπτυξη. Στοχεύει στην ποσοτική και ποιοτική πρόληψη παραγωγής αποβλήτων εφόσον αυτή οδηγεί στη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων στους ανθρώπους και το περιβάλλον (σελίδες 19 και 22).

Επιπλέον, το πρόγραμμα περιγράφει λειτουργικούς στόχους (μείωση παραγωγής αποβλήτων, μείωση των επιβλαβών περιβαλλοντικών επιπτώσεων, μείωση και αντικατάσταση επικίνδυνων ουσιών) και συγκεκριμένους υπο-στόχους (μείωση παραγωγής αποβλήτων σε σχέση με το ΑΕΠ, τον αριθμό των εργαζομένων και τον πληθυσμό, πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση διαφόρων ομάδων-στόχων, κλειστοί εσωτερικοί κύκλοι ουσιών, σχεδιασμός προϊόντος χαμηλής παραγωγής

22

αποβλήτων, επέκταση χρόνου ζωής προϊόντων, υποστήριξη της επαναχρησιμοποίησης προϊόντων, αύξηση έντασης χρήσης προϊόντων, σελίδες 20/21).

Ουγγαρία - Σκοποί για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων Ο συνολικός σκοπός του ΠΠΠΑ είναι να εισάγει μέτρα τα οποία:

• Προωθούν την αποσύνδεση της χρήσης πόρων από την οικονομική ανάπτυξη η οποία βασισμένη στις ανάγκες και λογική,

• Μειώνουν τη χρήση υλικών και παραγωγή αποβλήτων,

• Συνεισφέρουν στην υλοποίηση μιας πιο αποδοτικής διαχείρισης πόρων,

• Προωθούν την εφαρμογή λύσεων που έχουν την μικρότερη επίπτωση στο περιβάλλον κατά τη διάρκεια της ζωής τους,

• Προωθούν την δημιουργία θέσεων εργασίας (σελ. 249).

Ιρλανδία - Σκοποί για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων Οι γενικοί σκοποί είναι να διακοπεί ο δεσμός μεταξύ της οικονομικής ανάπτυξης και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων:

• Να αυξηθεί η ενημέρωση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της υπερβολικής κατανάλωσης και αποβλήτων,

• Να μειωθεί η χρήση πόρων υλικών, νερού και ενέργειας προκειμένου να μειωθεί η παραγωγή αποβλήτων,

• Να αυξηθεί η εκτροπή των βιοδιασπώμενων αστικών αποβλήτων από τις χωματερές,

• Να μειωθεί η χρήση των επικίνδυνων ουσιών και η παραγωγή επικίνδυνων αποβλήτων,

• Να λαμβάνονται υπόψη οι αρχές της αποδοτικότητας πόρων και της πρόληψης παραγωγής αποβλήτων κατά το σχεδιασμό και την υλοποίηση όλων των έργων υπό τη λειτουργική ηγεσία του Εθνικού Προγράμματος Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων,

• Να προκαλέσει μετρήσιμες βελτιώσεις στην αποδοτικότητα των πόρων και παραγωγή αποβλήτων σε επίπεδα οργανισμού και κλάδου,

• Να δημιουργηθούν μελέτες περιπτώσεων (case studies) προκειμένου να γίνει ενεργή επίδειξη των ευκαιριών και της εξοικονόμησης κόστους που μπορούν να αντληθούν από την αποδοτικότητα πόρων και την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων,

• Να προωθήσει τον σημαντικό ρόλο της αποδοτικότητας πόρων στην πράσινη οικονομία και τις ευκαιρίες της πράσινης ανάπτυξης, και

• Να διασπείρει τις αρχές της αποδοτικότητας πόρων και της πρόληψης παραγωγής αποβλήτων σε όλο τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα για να ενθαρρυνθεί η ανάληψη βέλτιστων πρακτικών σε σχέση με τις εσωτερικές πρακτικές και την επιρροή στο κοινό και τους πελάτες.

23

Ιταλία - Σκοποί για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων Το πρόγραμμα θέτει σκοπούς που στοχεύουν στην αποσύνδεση της οικονομικής ανάπτυξης από τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που προκαλούνται από τα απόβλητα, σελ. 7.

Λετονία - Σκοποί για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων Οι σκοποί του προγράμματος είναι οι εξής (σελ. 85):

• Να διακοπεί η σύνδεση μεταξύ της οικονομικής ανάπτυξης και της παραγωγής αποβλήτων και των σχετικών επιπτώσεων στο περιβάλλον,

• Να μειωθεί ο όγκος των αποβλήτων, μέσω της προώθησης της επαναχρησιμοποίησης ή της εκτεταμένης περιόδου χρήσης των προϊόντων,

• Να μειωθούν οι ποσότητες των επικινδύνων που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή των υλικών και των προϊόντων.

Λιθουανία - Σκοποί για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων Στόχος του προγράμματος είναι να παρέχει μια ανάλυση της τρέχουσας κατάστασης της πρόληψης παραγωγής αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένης της αναγνώρισης των ροών αποβλήτων προτεραιότητας, των σκοπών, των καθηκόντων και των μέτρων για την υλοποίησή τους. Ως αποτέλεσμα, σε συμφωνία με την ιεραρχία των αποβλήτων, η υψηλότερη προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στην πρόληψη παραγωγής αποβλήτων, προωθώντας την βιώσιμη κατανάλωση και την υπεύθυνη χρήση υλικών και πόρων (σελ. 1).

Σκοποί για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων:

• Αποφυγή της παραγωγής αποβλήτων,

• Μείωση της ποσότητας των παραχθέντων και μη ανακτήσιμων αποβλήτων,

• Μείωση της ποσότητας των επικίνδυνων ουσιών σε υλικά και προϊόντα,

• Επαναχρησιμοποίηση ή επέκταση του χρόνου ζωής των προϊόντων (σελ. 6).

Σκοποί του προγράμματος για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων, 2014-2020:

1. Να επιτευχθεί, σε μια αναπτυσσόμενη οικονομία, μια πιο αργή αύξηση της παραγωγής αποβλήτων από τη μεταποίηση, τις κατασκευές και άλλους κλάδους και η ποσότητα των παραγόμενων αποβλήτων να μην υπερβαίνει τον μέσο όρο των Κρατών Μελών της ΕΕ,

2. Να επιτευχθεί, σε μια αναπτυσσόμενη οικονομία, μια πιο αργή αύξηση της παραγωγής αστικών αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένων των αποβλήτων συσκευασιών, των ΑΗΗΕ και βιοδιασπώμενων αποβλήτων και η ποσότητα των παραγόμενων αποβλήτων να μην υπερβαίνει τον μέσο όρο των Κρατών Μελών της ΕΕ. (σελ. 6)).

Για να επιτευχθεί ο σκοπός αρ.1 του Προγράμματος Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων (βλ. 7):

1.1 Προώθηση πρόληψης στην μεταποίηση και άλλους κλάδους,

1.2 Αύξηση στην αποδοτικότητα των υλικών και των πόρων,

1.3 Βελτίωση εκπαίδευσης στην πρόληψη παραγωγής αποβλήτων για επιχειρήσεις, αγρότες, αγροτικές εταιρίες και αρχές.

24

Για να επιτευχθεί ο σκοπός αρ.2 του Προγράμματος Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων (βλ. 7):

2.1. Βελτίωση νομοθεσίας διαχείρισης αποβλήτων ώστε αν καθιερώνει απαιτήσεις σχετικά με την δημοτική πρόληψη παραγωγής αποβλήτων και επαναχρησιμοποίηση,

2.2. Προώθηση βιώσιμης κατανάλωσης,

2.3. Προώθηση της επαναχρησιμοποίησης των προϊόντων και προετοιμασία για λειτουργίες επαναχρησιμοποίησης,

2.4. Αύξηση ευαισθητοποίησης του κοινού και βελτίωση της εκπαίδευσης του προσωπικού των δήμων σχετικά με την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων.

2.5.

Λουξεμβούργο - Σκοποί για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων Ο στόχος είναι να καθοδηγηθούν οι καταναλωτές προς προϊόντα μεγαλύτερης διάρκειας χρήσης ή πολλαπλής χρήσης (σελ. 29).

Μάλτα - Σκοποί για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων Με βάση τα στατιστικά στοιχεία για τη διαχείριση αποβλήτων, καθώς και τις διαβουλεύσεις που διεξήχθησαν, οι περιοχές προτεραιότητας που καθορίστηκαν για το Πρόγραμμα Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων της Μάλτας είναι (σελ. 181):

1. Αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με την ανάγκη μείωσης της παραγωγής των αποβλήτων μέσω κατάλληλων αλλαγών συμπεριφοράς που είτε ελαχιστοποιούν την ποσότητα των αγορών που δημιουργούν απόβλητα μέσω «έξυπνων» αγορών ή μέσω της επέκτασης του κύκλου ζωής των αγαθών και της αποφυγής της πρόωρης μετατροπής τους σε απόβλητα.

2. Μείωση της παραγωγής των αστικών στερεών αποβλήτων:

a) Οργανικό κλάσμα

b) Κλάσμα ανακυκλώσιμων

c) Προώθηση πρωτοβουλιών επαναχρησιμοποίησης και επισκευής

Ολλανδία - Σκοποί για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων Μια μετατόπιση προς μια κυκλική οικονομία που χειρίζεται τους φυσικούς πόρους όσο το δυνατόν πιο αποδοτικά και που εξασφαλίζει τις μικρότερες δυνατές περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Μια κυκλική οικονομία περιλαμβάνει (σελ. 8/9):

• Βέλτιστη χρήση πόρων

• Όχι απόβλητα, όχι εκπομπές

• Βιώσιμη χρήση πόρων

25

Τρεις τύποι πρακτικών ενεργειών προτείνονται (σελ. 10):

• Καλύτερος σχεδιασμός (μικρότερη χρήση υλικών, λιγότερες επικίνδυνες ουσίες, περισσότερα ανακυκλωμένα υλικά, μεγαλύτερη διάρκεια ζωής)

• Λιγότερα απόβλητα στη φάση παραγωγής (λιγότερα υλικά/απώλεια υλικών, λιγότερες επικίνδυνες ουσίες, κλειστοί κύκλοι υλικών)

• Συνειδητή κατανάλωση (αυξημένη ευαισθητοποίηση στην πρόληψη με ενημέρωση και ενθάρρυνση των μελετημένων επιλογών, λιγότερα απόβλητα και περισσότερη επαναχρησιμοποίηση)

Νορβηγία - Σκοποί για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων

Σχετική αποσύνδεση της οικονομικής ανάπτυξης από την παραγωγή αποβλήτων (σελ. 33).

Πολωνία - Σκοποί για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων Ένας από τους κύριους σκοπούς του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων 2014 (KPGO 2014): η διατήρηση της τάσης για αποσύνδεση της παραγωγής αποβλήτων από την οικονομική ανάπτυξη στην χώρα, εκφρασμένη από το ΑΕΠ.

Πορτογαλία - Σκοποί για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων Υπό μια ευρύτερη έννοια, ο στόχος είναι επίσης να δημιουργηθούν οι συνθήκες για τη σύνδεση με την Εθνική Διαχείριση Αποβλήτων (PNGR) και την εφαρμογή της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Απόβλητα 2008/98/EΚ στην Πορτογαλία, και ειδικότερα του άρθρου 29, και να γίνουν προοδευτικά ενέργειες για τα προϊόντα κατανάλωσης ώστε να μειωθεί:

1. Η ένταση των χρησιμοποιούμενων φυσικών πόρων (για τα υλικά: από την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση, για την ενέργεια: μέσω συντήρησης και ανάκτησης ενέργειας) με συνεπαγόμενα οφέλη σε διαχείριση φυσικών πόρων, διαχείριση χώρου, εκτροπή των αποβλήτων από τις χωματερές, και επιπλέον, μείωση των εκπομπών των αερίων θερμοκηπίου (CO2, CH4), σχετική διαχείριση αποβλήτων.

2. Η παρουσία των επικίνδυνων ουσιών (προϊόντα, υλικά και απόβλητα) (7651).

Σκωτία - Σκοποί για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων Οι σκοποί του προγράμματος είναι να προληφθεί η παραγωγή αποβλήτων, να αυξηθεί η αποδοτικότητα πόρων και να γίνει δυνατή η μετατόπιση προς μια πιο κυκλική οικονομία (σελ.11). Αυτός ο συνολικός στόχος θα υποστηρίζεται από τους ακόλουθους σκοπούς (σελ.11):

• Να βοηθηθούν οι επιχειρήσεις να χρησιμοποιούν τους πόρους πιο αποδοτικά,

• Να τονωθούν οι ευκαιρίες καινοτομίας και επιχειρηματικότητας στους κλάδους επαναχρησιμοποίησης, ανακαίνισης και ανακατασκευής,

• Να προωθηθεί ο βιώσιμος σχεδιασμός προϊόντος,

• Να βελτιωθεί η υπευθυνότητα του Παραγωγού και να μειωθούν οι επιπτώσεις της συσκευασίας,

• Να βελτιωθεί η πρόσβαση στην πληροφορία σχετικά με τα υλικά και την σημασία τους για την οικονομία ή τις επιχειρήσεις,

26

• Να τονωθεί μια κουλτούρα αποδοτικότητας πόρων, που θα επηρεάζει την συμπεριφορά

μέσω της αύξησης της ευαισθητοποίησης, της εκπαίδευσης και της ανάπτυξης δεξιοτήτων.

Σλοβακία - Σκοποί για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων Ο κύριος σκοπός του προγράμματος είναι η μετατόπιση από την ανάκτηση υλικών, διακηρυγμένη προτεραιότητα του Προγράμματος για τη Διαχείριση Αποβλήτων της Δημοκρατίας της Σλοβακίας το 2010, προς την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων. Αυτό σημαίνει ότι το 2018 η διαχείριση αποβλήτων στην Δημοκρατία της Σλοβακίας θα είναι σύμφωνη με την ιεραρχία για τα απόβλητα όπως αναφέρεται στην παράγραφο 3 της τροπολογίας του νόμου για τα απόβλητα (σελ. 32).

Αντίθετα με το Πρόγραμμα Διαχείρισης Αποβλήτων, το οποίο θέτει τους ποιοτικούς και ποσοτικούς σκοπούς στον χώρο της ανακύκλωσης και ανάκτησης των επιλεγμένων ροών αποβλήτων, το Πρόγραμμα Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων δεν είναι απλώς ένα εργαλείο για τον σχεδιασμό των σκοπών και τον καθορισμό μέτρων. Το Πρόγραμμα Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων είναι περισσότερο μια διεργασία διαρκούς αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας των ληφθέντων μέτρων (σελ. 31).

Υπάρχουν διάφοροι ειδικοί σκοποί (μορφοποιημένοι πολύ γενικά με συγκεκριμένα μέτρα για την ικανοποίηση του κάθε σκοπού) που έχουν τεθεί για συγκεκριμένους τύπους αποβλήτων:

• Μικτά αστικά απόβλητα: Συνέχιση της τάσης για την ετήσια μείωση των μικτών αστικών αποβλήτων (σελ. 37).

• Βιοδιασπώμενα αστικά απόβλητα (BΑΑ): Μείωση της ποσότητας των παραγόμενων BΑΑ και μείωση του ποσοστού των BΑΑ στα μικτά αστικά απόβλητα (σελ. 40).

• Απόβλητα χαρτιού: Μείωση της ποσότητας των παραγόμενων αποβλήτων χαρτιού και μείωση του ποσοστού των αποβλήτων χαρτιού στα μικτά αστικά απόβλητα (σελ. 43).

• Απόβλητα συσκευασίας: Μείωση της ποσότητας των παραγόμενων αποβλήτων συσκευασίας (σελ. 44).

• Απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων: Μείωση της ποσότητας των απορριπτόμενων αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων (σελ. 45).

• Επικίνδυνα απόβλητα: Συνέχιση της τάσης για την μείωση της ποσότητας τω παραγόμενων επικινδύνων αποβλήτων (σελ. 46).

• Απόβλητα από την βιομηχανία εξόρυξης: Μείωση της ποσότητας των παραγόμενων από την εξορυκτική βιομηχανία αποβλήτων (σελ. 46).

Ισπανία - Σκοποί για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων Ο κύριος σκοπός του προγράμματος είναι να μειωθεί κατά 10 % η ποσότητα των παραγόμενων αποβλήτων μεταξύ 2010 και 2020 (σε τόνους) και να συνεισφέρει στην μείωση των θαλάσσιων απορριμμάτων από χερσαίες πηγές (σελ. 25).

Το πρόγραμμα έχει τέσσερεις στρατηγικούς άξονες: μείωση της ποσότητας αποβλήτων, επαναχρησιμοποίηση και επέκταση της ζωής των προϊόντων, μείωση της επικινδυνότητας, μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων καθώς και των επιπτώσεων στην ανθρώπινη υγεία (σελ. 25).

27

Η υλοποίηση αξιόπιστων συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης στην δημόσια διοίκηση και επιχειρήσεις πρέπει να έχουν σαν προτεραιότητα την λήψη περισσότερων κατάλληλων μέτρων πρόληψης (σελ. 25-26).

Σουηδία - Σκοποί για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων Ο στόχος του προγράμματος είναι να καθοδηγήσει και να εμπνεύσει τους Σουηδούς ενδιαφερόμενους παράγοντες ώστε να επιτευχθούν οι περιβαλλοντικοί στόχοι, να παράγονται λιγότερα απόβλητα και τα προϊόντα να παράγονται κατά τρόπο τέτοιο ώστε να μην περιέχουν επικίνδυνες ουσίες, ανεξάρτητα από το πόσο η οικονομία αναπτύσσεται (σελ. 8).

Ουαλία - Σκοποί για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων Ο κύριος σκοπός του προγράμματος είναι να αποσυνδεθεί η οικονομική ανάπτυξη από τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την παραγωγή αποβλήτων (σελ. 3).

Αυτός ο συνολικός στόχος θα υποστηρίζεται από τους ακόλουθους σκοπούς:

• Να βοηθηθούν οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά να μειώσουν την ποσότητα των αποβλήτων μέσω της επαναχρησιμοποίησης ή της επέκτασης του εύρους ζωής των προϊόντων (σελ. iv).

• Να μειωθεί το περιεχόμενο σε επικίνδυνες ουσίες των υλικών και προϊόντων

• Να τονωθεί μια αλλαγής κουλτούρας προς μια κοινωνία αποδοτικότητας πόρων, που θα επηρεάζει την συμπεριφορά μέσω της αύξησης της ευαισθητοποίησης, της εκπαίδευσης και της ανάπτυξης δεξιοτήτων (σελ.16/17).

• Να βοηθηθούν οι επιχειρήσεις να χρησιμοποιήσουν τους πόρους πιο αποδοτικά, με την προώθηση του οικολογικού σχεδιασμού και την ανταλλαγή πόρων.

• Προώθηση νέων και εναλλακτικών μοντέλων επιχειρηματικότητας για την βελτίωση της υπευθυνότητας του Παραγωγού και των βιώσιμων προμηθειών (σελ.37).

2.2.4 Κλάδοι που καλύπτονται

28

2.2.5 Είδη αποβλήτων που καλύπτονται

2.2.6 Ποσοτικοί στόχοι Κατάλογος ποσοτικών στόχων. Τα προγράμματα πρέπει να θέσουν στόχους πρόληψης παραγωγής αποβλήτων σύμφωνα με το Άρθρο 29 (2).

Αυστρία - ποσοτικοί στόχοι Όχι.

29

Βέλγιο (Βρυξέλλες) - ποσοτικοί στόχοι Το σχέδιο ενσωματώνει στόχους για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων που πρέπει να επιτευχθούν μεταξύ 2013 και 2020. Εδώ παρουσιάζονται μόνο οι στόχοι για το 2020:

Νοικοκυριά

• Μείωση τροφικών αποβλήτων κατά 5 kg/κάτοικο/έτος

• Μείωση αποβλήτων χαρτιού κατά 7 kg/κάτοικο/έτος

• Μείωση οικιακών αποβλήτων συσκευασίας κατά 10 kg/κάτοικο/έτος

• Μείωση της κατανάλωσης μικροσυσκευών κατά τουλάχιστον 2 kg/κάτοικο/έτος και μείωση αποβλήτων από πάνες μιας χρήσης κατά 1kg/κάτοικο/έτος

• Μείωση αποβλήτων κήπου κατά 12kg/κάτοικο/έτος

• Επιλεκτική συλλογή και επιστροφή στην αγορά 6 kg/κάτοικο/έτος σε επαναχρησιμοποιήσιμα αντικείμενα

Επιχειρήσεις

• Μείωση αποβλήτων χαρτιού κατά 30 kg/εργαζόμενο/έτος

• Μείωση τροφικών αποβλήτων κατά 6 kg/εργαζόμενο/έτος

• Μείωση αποβλήτων συσκευασίας κατά 1 kg/εργαζόμενο/έτος

Σχολεία

• Μείωση αποβλήτων χαρτιού κατά 2,5kg/μαθητή/έτος

• Μείωση αποβλήτων συσκευασίας και ειδικότερα κουτιά από χυμούς, κατά 1kg/μαθητή/έτος

• Μείωση τροφικών αποβλήτων κατά 3 kg/μαθητή/έτος

Επαναχρησιμοποίηση

• Η Φλάνδρα του Βελγίου έχει θέσει ένα στόχο απασχόλησης για 3.000 ισοδύναμες θέσεις πλήρους απασχόλησης μαζί με ένα στόχο επαναχρησιμοποίησης 5 kg χρησιμοποιημένου υλικού κατά κεφαλή ως το 2015. Ως αποτέλεσμα ο κλάδος επαναχρησιμοποίησης στην Φλάνδρα προσφέρει πάνω από 5.000 θέσεις εργασίας και έχουν ξεκινήσει διαβουλεύσεις σχετικά με την ανοδική αναθεώρηση του στόχου αυτού.

Αγγλία - ποσοτικοί στόχοι Το Πρόγραμμα Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων για την Αγγλία δεν διαθέτει ποσοτικούς στόχους, κάποιες πρωτοβουλίες όμως εντός του προγράμματος έχουν τους δικούς τους στόχους που εστιάζουν ειδικά σε διαφορετικά υλικά/κλάδους όπως η Συμφωνία Courtauld, η οποία στοχεύει στη μείωση των οικιακών αποβλήτων τροφίμων και ποτών, μείωση των αποβλήτων συσκευασίας των συστατικών και προϊόντων τροφίμων μέσα στην εφοδιαστική αλυσίδα και στη βελτίωση του σχεδιασμού συσκευασίας.

Για παράδειγμα, η δέσμευση «Greening Government» περιλαμβάνει τον ακόλουθο στόχο:

30

• Έως το 2015, να επιτευχθεί μια μείωση στην ποσότητα των παραγόμενων αποβλήτων

κατά 25 % ως προς τα στοιχεία του 2009/10 (σελ. 18).

Οι στόχοι της δέσμευσης Courtauld είναι:

• Ειδικός στόχος για τροφικά απόβλητα: Μείωση με βάση την Δέσμευση Courtauld: 5% έως το 2015 ως προς τα στοιχεία του 2012 (σελ. 22).

• Ειδικός στόχος για απόβλητα χαρτιού και χαρτονιού: Μείωση των αποβλήτων συσκευασίας των υλικών και των προϊόντων στην εφοδιαστική αλυσίδα των τροφίμων κατά 3 % έως το 2015, ως προς τα στοιχεία του 2012 (σελ. 23).

Φινλανδία - ποσοτικοί στόχοι Σταθεροποίηση της ποσότητας των αστικών αποβλήτων στο επίπεδο των αρχών του αιώνα (2,3-2,5 εκ. τόνοι ετησίως) και εξασφάλιση ότι η τάση θα είναι καθοδική μέχρι το έτος 2016.

Γερμανία - ποσοτικοί στόχοι Το ΠΠΠΑ δεν περιλαμβάνει ποσοτικούς στόχους για το συνολικό πρόγραμμα και σαφώς περιγράφει ότι η ποσότητα των παραγόμενων αποβλήτων είναι δύσκολο να συνδεθεί με κάποιο εθνικό πρόγραμμα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων.

Ουγγαρία - ποσοτικοί στόχοι Όχι.

Ιρλανδία - ποσοτικοί στόχοι Όλα τα έργα που αναλαμβάνονται στα πλαίσια του Εθνικού Προγράμματος Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων έχουν ενσωματωμένες μετρήσεις. Οι δείκτες είναι ποσοτικοί όπου είναι δυνατό και ποιοτικοί όπου απαιτείται.

Ιταλία - ποσοτικοί στόχοι Το πρόγραμμα θέτει τους ακόλουθους στόχους οι οποίοι πρέπει να επιτευχθούν έως το 2020, ως προς τα επίπεδα του 2010 (σελ. 7):

a. 5 % μείωση στην αναλογία: παραγόμενα Μικτά Αστικά Απόβλητα (ΜΑΑ) /ΑΕΠ, ως μέτρο παρακολούθησης, η τάση της αναλογίας ΜΑΑ/οικιακή κατανάλωση θα λαμβάνεται επίσης υπόψη

b. 10 % μείωση στην αναλογία: παραγόμενα ειδικά επικίνδυνα απόβλητα/ΑΕΠ.

c. 5 % μείωση στην αναλογία: παραγόμενα ειδικά μη-επικίνδυνα απόβλητα/ΑΕΠ.

Τα ειδικά απόβλητα περιλαμβάνουν, σύμφωνα με το άρθρο 184, παρ.3 του Ιταλικού νόμου 152/2006:

a. απόβλητα από την αγροτική δραστηριότητα και αγροβιομηχανία,

b. απόβλητα από τις κατεδαφίσεις, κατασκευές και από τις δραστηριότητες εκσκαφής,

31

c. απόβλητα από βιομηχανικές διεργασίες,

d. απόβλητα μεταποίησης,

e. απόβλητα από εμπορικές δραστηριότητες,

f. απόβλητα που προέρχονται από δραστηριότητες ανάκτησης και απόρριψης αποβλήτων, ιλύος από την επεξεργασία νερού, και

g. απόβλητα προερχόμενα από υγειονομικές δραστηριότητες.

Το πρόγραμμα δηλώνει ότι αυτοί οι στόχοι μπορούν να μετατραπούν σε στόχους για μεμονωμένες ροές τύπων αποβλήτων.

Λετονία - ποσοτικοί στόχοι Στόχοι σχετικοί με τους δείκτες παρουσιάζονται στην σελίδα 87. Οι στόχοι είναι:

• Όχι περισσότερα από 400 kg παραγόμενων ΜΑΑ κατά κεφαλή έως το 2020

• Όχι περισσότεροι από 650.000 τόνοι παραγόμενων ΜΑΑ συνολικά έως το 2020

• Όχι περισσότεροι από 50.000 τόνοι παραγόμενων επικίνδυνων αποβλήτων έως το 2020

Άλλοι στόχοι (σελ.87) είναι:

• Ανακύκλωση του 50 % των ΜΑΑ έως το 2020

• Ανακύκλωση του 75 % των επικίνδυνων αποβλήτων έως το 2020

• Ανακύκλωση του 75 % των αποβλήτων μεταποίησης έως το 2020

• Όχι περισσότερο από το 50 % των ΜΑΑ σε χώρους υγειονομικής ταφής έως το 2020

• Όχι περισσότερο από το 25 % των επικίνδυνων αποβλήτων σε χώρους υγειονομικής ταφής έως το 2020

• Όχι περισσότερο από το 25 % των αποβλήτων μεταποίησης σε χώρους υγειονομικής ταφής έως το 2020

Λιθουανία - ποσοτικοί στόχοι Το Πρόγραμμα Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων δεν περιλαμβάνει συγκεκριμένους ποσοτικούς στόχους.

Λουξεμβούργο - ποσοτικοί στόχοι Διευκρίνιση των μεθόδων που χρησιμοποιούνται για την επίτευξη των σκοπών πρόληψης παραγωγής αποβλήτων και της νομοθεσίας διαχείρισης στο Λουξεμβούργο, και ανταπόκριση στις απαιτήσεις σχεδιασμού που επιβάλλονται από τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες για τα Απόβλητα.

Μάλτα - ποσοτικοί στόχοι Το Πρόγραμμα Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων της Μάλτας περιγράφει ειδικούς στόχους ειδικά στο πεδίου της πρόληψη παραγωγής αποβλήτων τροφίμων:

32

• Αύξηση του αριθμού αυτών που μειώνουν συστηματικά τα απόβλητα τροφίμων κατά 10%

ετησίως (σελ. 188)

• Προώθηση της μείωσης των τροφικών αποβλήτων σε τουλάχιστον 30 παρεμβάσεις σε ραδιόφωνο, τηλεόραση και εφημερίδες (σελ. 188)

• Διανομή συμβουλών αγοράς τροφίμων σε τουλάχιστον τον μισό από το συνολικό αριθμό σχολείων, μεσαίων-μεγάλων εργοδοτών, σουπερμάρκετ και τοπικών καταστημάτων τροφίμων (σελ. 189)

• Στόχευση στη μείωση των τροφικών αποβλήτων από 22% σε τουλάχιστον 15% εντός πέντε ετών (σε ποσοστό της ποσότητας του φαγητού που πετάγεται και καταλήγει στην ροή στερεών αποβλήτων) (σελ. 189)

Ολλανδία - ποσοτικοί στόχοι

• Το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων δηλώνει ότι η συνολική παραγωγή αποβλήτων το 2015 δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη από 68 Μεγατόνους, και το 2021 όχι μεγαλύτερη από 73 Μεγατόνους (σελ.12).

• Τροφικά Απόβλητα: Ο Ολλανδικός στόχος είναι μια μείωση 20% σε απώλειες τροφίμων το 2015 σε σχέση με το 2009. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο σκοπός, τα απόβλητα θα πρέπει να μειωθούν μεταξύ 276 και 522 τόνων (μεταξύ 17 και 31 κιλά κατά κεφαλή) (σελ.13).

• Απόβλητα υφασμάτων: Μέχρι το τέλος του 2015, η ποσότητα των απορριπτόμενων στα υπολειμματικά απόβλητα αποβλήτων υφασμάτων θα μειωθεί κατά πενήντα τοις εκατό, συγκριτικά με το 2011.

Νορβηγία - ποσοτικοί στόχοι Όχι.

Πολωνία - ποσοτικοί στόχοι Όχι.

Πορτογαλία - ποσοτικοί στόχοι Το πρόγραμμα αναλύει τις επιπλοκές τεσσάρων τύπων σεναρίων:

a. Το «αισιόδοξο» σενάριο

b. Το «μετριοπαθές» σενάριο

33

c. Το σενάριο ‘PERSU II’ (Στρατηγικό Σχέδιο για τη Διαχείριση των Αστικών Στερεών

Αποβλήτων)

d. Το σενάριο «διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης (business-as-usual)»

Το «μετριοπαθές» σενάριο αναφέρεται ως το πιο ρεαλιστικό, και θεωρείται ως η κινητήριος δύναμη του προγράμματος. Το σενάριο οραματίζεται μια μείωση κατά 10% στα επίπεδα των παραγόμενων κατά κεφαλή αποβλήτων του 2007 μέχρι το 2016, οπότε η μείωση θεωρείται ένας συνολικός ποσοτικός στόχος.

Σκωτία - ποσοτικοί στόχοι Ο στόχος είναι να μειωθεί η παραγωγή των αποβλήτων κατά 7 % έως το 2017 ως προς τα στοιχεία του 2011 των 13,2 εκ.τόνων. Το πιο μακροπρόθεσμο όραμα είναι η επίτευξη μιας μείωσης κατά 15% έως το 2025 (σελ. 6).

Σλοβακία - ποσοτικοί στόχοι Οι μόνοι ποσοτικοί στόχοι καθορίζονται υπό τον ειδικό σκοπό που σχετίζεται με τα ΒΑΑ:

• Μείωση της ποσότητας των ΒΑΑ που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής στο επίπεδο του 40 % της ποσότητας το 1995 (944.000 τόνοι) (σελ. 41).

• Μείωση της ποσότητας των ΒΑΑ που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής, μέσω της αύξησης της οικιακής και κοινοτικής κομποστοποίησης ως εξής: 54 % των δήμων με περισσότερους από 1500 κατοίκους θα εμπλακεί στην κοινοτική κομποστοποίηση, και 47 % των νοικοκυριών θα συμμετέχουν σε οικιακή κομποστοποίηση (σελ. 42).

Η προθεσμία για τον πρώτο στόχο είναι συνεχής, μέχρι το τέλος του προγράμματος (έτος 2018). Η προθεσμία για τον δεύτερο στόχο είναι το 2018.

Ισπανία - ποσοτικοί στόχοι Ο κύριος σκοπός του προγράμματος είναι να μειωθεί κατά 10 % η ποσότητα των παραγόμενων αποβλήτων το 2010 μέχρι το 2020 (σε τόνους), (σελ. 25 & 37).

Επαναχρησιμοποίηση:

Στις 20 Φεβρουαρίου 2015, η Ισπανία ενέκρινε το νέο Βασιλικό Διάταγμα Royal Decree 110/2015, για τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ), το οποίο μεταφέρει στην εθνική νομοθεσία την Οδηγία της ΕΕ για τα ΑΗΕΕ 2012/19, εισάγοντας έτσι την πρώτη εθνική προετοιμασία για στόχο επαναχρησιμοποίησης στην Ευρώπη:

• Από την 1η Ιανουαρίου 2017 έως τις 14 Αυγούστου 2018 για μεγάλες συσκευές (2%) και εξοπλισμό πληροφορικής (3%)

• Από τις 14 Αυγούστου 2018 για μεγάλες συσκευές (3%) και εξοπλισμό πληροφορικής (4%)

34

Όσον αφορά τα δεδομένα σχετικά με την πρόληψη, προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και ανάκτηση ΑΗΗΕ (σελ. 127 του ΒΔ 110/2015):

1. Για την συλλογή των ΑΗΗΕ: ποσότητα κατά βάρος των ΑΗΗΕ που αποστέλλεται σε εγκαταστάσεις διαχωρισμού, εντός της αυτόνομης κοινότητας προέλευσης και σε άλλες κοινότητες- προορισμούς (ο προορισμός πρέπει να αναφέρεται).

2. Για την συλλογή και διαχωρισμό των ΑΗΗΕ: ποσότητα κατά βάρος των ΑΗΗΕ που αποστέλλεται για προετοιμασία σε εγκαταστάσεις επαναχρησιμοποίησης εντός της αυτόνομης κοινότητας προέλευσης και σε άλλες κοινότητες- προορισμούς. Αναφορά του προορισμού.

Σουηδία - ποσοτικοί στόχοι Το πρόγραμμα περιλαμβάνει οκτώ στόχους:

a. Η ποσότητα των αποβλήτων θα μειώνεται συνεχώς σε σχέση με το 2010 (σελ. 25).

b. Η περιεκτικότητα σε επικίνδυνες ουσίες σε υλικά και προϊόντα θα μειωθεί (σελ. 25).

c. Τα τροφικά απόβλητα σε ολόκληρη την αλυσίδα τροφίμων θα μειωθεί σε σχέση με το 2010. Η Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος (ΥΠΠ) έχει λάβει εντολή από την κυβέρνηση να βρει έναν αριθμητικό στόχο για τα μειωμένα τροφικά απόβλητα έως τον Ιανουάριο του 2014 (σελ. 33).

d. Τα απόβλητα υφάσματα από τα νοικοκυριά θα μειωθεί σε σχέση με το 2010. Η ΥΠΠ έχει λάβει εντολή από την κυβέρνηση να βρει έναν αριθμητικό στόχο για τα υφάσματα και τα απόβλητα υφασμάτων έως τον Ιανουάριο του 2014 (σελ. 46).

e. Το ποσοστό των μεταχειρισμένων αγαθών στην συνολική αγορά υφασμάτων θα αυξηθεί σε σχέση με το 2014 (σελ. 46).

f. Η γνώση για τη χρήση και την περιεκτικότητα των επικίνδυνων ουσιών σε υφάσματα θα έχει αυξηθεί στον κλάδο των υφασμάτων σε σχέση με το 2014 (σελ. 46).

g. Το 2020 η παραγωγή αποβλήτων ανά τμ δόμησης θα έχει μειωθεί σε σχέση με το 2014 (σελ. 56).

h. Το 2020, οι προεπεξεργαστές και ανακυκλωτές των ΑΗΗΕ θα έχουν πρόσβαση σε χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με την σύνθεση των προϊόντων και την περιεκτικότητά τους σε επικίνδυνες ουσίες σε σχέση με το 2014 (σελ. 66).

Ουαλία - ποσοτικοί στόχοι Ο πρωταρχικός στόχος είναι μια σημαντική μείωση στα απόβλητα (27 %) έως το 2025 και έως το 2050 μείωση στην παραγωγή αποβλήτων κατά 65 % σε σύγκριση με το 2007 (σελ. 2). Οι ειδικοί στόχοι είναι:

Οικιακά απόβλητα:

• Μείωση κατά 1,2 % κατ’έτος έως το 2050 ως προς τα στοιχεία των ετών 2006/7.

• Αυτό αντιστοιχεί σε 18.869 τόνους ετησίως οικιακών αποβλήτων (σελ.14).

Βιομηχανικά απόβλητα:

35

• Μείωση κατά 1,4 % κατ’έτος έως το 2050 ως προς τα στοιχεία των ετών 2006/7 (σελ.25).

Εμπορικά απόβλητα:

• Μείωση κατά 1,2 % κατ’έτος έως το 2050 ως προς τα στοιχεία των ετών 2006/7 (σελ.25).

Απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων:

• Μείωση κατά 1,4 % κατ’έτος έως το 2050 των αποβλήτων με μη επιτόπια επεξεργασία, ως προς τα στοιχεία των ετών 2006/7 (σελ. 44).

2.2.7 Ληφθέντα μέτρα πρόληψης σύμφωνα με το Παράρτημα ΙV

της 98/2008 (1-16) Τα μέτρα στα προγράμματα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων κατηγοριοποιούνται σύμφωνα με τα παραδείγματα των μέτρων που αναφέρονται στο Παράρτημα IV της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Απόβλητα (2008/98/EΚ).

Αυστρία - Ληφθέντα μέτρα πρόληψης σύμφωνα με το Παράρτημα ΙV της 98/2008 (1-16) Το Πρόγραμμα Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων της Αυστρίας δίνει μια συνοπτική περίληψη σχετικά με τα μέτρα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων και την εφαρμογή τους στην Αυστρία (σελ. 226). Οι δέσμες των ειδικών μέτρων εστιάζουν, μεταξύ άλλων, στα ακόλουθα θέματα:

1. «Τυποποίηση» του εργαλείου «πάσο κτιρίων» το οποίο θα υποδεικνύει την χρήση και θέση των υλικών και των ρυπαντών και γίνεται καταχώρηση βασικών δεδομένων του πάσου κτιρίων στο κεντρικό μητρώο κτιρίων και διαμερισμάτων (σελ. 230).

2. Πιλοτικά έργα για επιλεκτική κατεδάφιση και επαναχρησιμοποίηση υλικών κατασκευής (σελ. 230).

4. Επιμήκυνση της φάσης χρήσης των κτιρίων, πιλοτικά έργα για κτίρια χαμηλών αποβλήτων (σελ. 230).

5. Ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού για δόμηση χαμηλών αποβλήτων (σελ. 230).

6. Αξιολόγηση του εργαλείου «Ιδέα διαχείρισης αποβλήτων» για την ενίσχυση της ενσωμάτωσης της πρόληψης παραγωγής αποβλήτων κατά τη διεργασία της αδειοδότησης (σελ. 232).

8. Ενημερωτικά δελτία βέλτιστων πρακτικών για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων στις βιομηχανίες παραγωγής και εκπαίδευση σε τεχνικές πρόληψης παραγωγής αποβλήτων (σελ. 232).

10. Υποστήριξη των συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης (σελ. 232).

36

12. Ενημερωτικά δελτία και εκστρατείες ενημέρωσης για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων σε οικίες, υποστήριξη σε συμβούλους αποβλήτων στους δήμους (σελ. 233).

12, 13. Ανάπτυξη προδιαγραφών ποιότητας και οδηγιών για ΜΚΟ που ασχολούνται με το μη καταναλωμένο φαγητό, ανάπτυξη προδιαγραφών ποιότητας για μεταχειρισμένα προϊόντα (σελ. 235).

15. Ενδυνάμωση της πρόληψης παραγωγής αποβλήτων σε οδηγίες για τις προμήθειες (σελ. 236).

16. Υποστήριξη σε δίκτυα επαναχρησιμοποίησης, ανάπτυξη εργαλείων δικτύωσης για τον κλάδο επαναχρησιμοποίησης και αποβλήτων (σελ. 236).

Βέλγιο (Βρυξέλλες) - Ληφθέντα μέτρα πρόληψης σύμφωνα με το Παράρτημα ΙV της 98/2008 (1-16)

2. Ανάθεση των απαραίτητων μελετών για την αναγνώριση των υλικών και τεχνικών που παρεμποδίζουν την αποσυναρμολόγηση, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση ή υλικών δόμησης προκειμένου να προταθούν εναλλακτικές (σελ. 36).

8. Στο πλαίσιο του σήματος «eco-dynamic company», οργάνωση συναντήσεων για την ανταλλαγή καλών πρακτικών, ώστε οι εταιρίες να μαθαίνουν η μία από την άλλη (σελ. 36). Ανάπτυξη εκστρατειών αύξησης ευαισθητοποίησης για ΜΜΕ σχετικά με την κατάλληλη διαχείριση και πρόληψη επικίνδυνων αποβλήτων.

12.Το Βέλγιο θα αναπτύξει μια επικοινωνιακή στρατηγική για την παροχή επαναλαμβανόμενων εκστρατειών, ποικίλων πεδίων, πάνω στην οικιακή πρόληψη παραγωγής αποβλήτων (σελ. 10).

14. Προκειμένου να ενθαρρυνθεί η εθελοντική δέσμευση των επιχειρήσεων (καταστήματα, ξενοδοχεία, εστιατόρια, καφετέριες), θα αναπτυχθεί ένα σήμα «eco-dynamic company». Το σήμα αυτή θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την περιβαλλοντική διαχείριση της επιχείρησης, καθώς επίσης και τα «πωλούμενα προϊόντα» στους καταναλωτές (σελ. 30).

16. Μελέτη της διαχείρισης των ογκωδών αποβλήτων που συλλέγονται πόρτα-πόρτα και σε κέντρα υποδοχής αποβλήτων, προκειμένου να αξιολογηθεί ανά είδος υλικού ποια είναι τα επαναχρησιμοποιήσιμα κλάσματα αποβλήτων και να καθοριστούν οι προτεραιότητες δράσης (σελ. 20).

Αγγλία - Ληφθέντα μέτρα πρόληψης σύμφωνα με το Παράρτημα ΙV της 98/2008 (1-16) Τα μέτρα που έχουν αναγνωριστεί στο Πρόγραμμα Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων εμφανίζονται παρακάτω ανά μέτρο:

1, Μέτρα σχεδιασμού/οικονομικά εργαλεία:

• Εφαρμογή των Οδηγιών της ΕΕ για τον Οικολογικό Σχεδιασμό και το Σχήμα Ecolabel (σελ. 20).

• Ανάπτυξη μιας Βιομηχανικής Στρατηγικής η οποία θέτει μια μακροπρόθεσμη προσέγγιση στην υποστήριξη των επιχειρήσεων, παρέχοντας εμπιστοσύνη στην ανάπτυξη και τις επενδύσεις (σελ. 17).

• Ανάπτυξη τοπικών Σχεδίων Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων από το δημόσιο τομέα (σελ. 33).

37

• Συνεργασία με την βιομηχανία για την εξερεύνηση πως μπορεί να εφαρμοστεί η Ατομική

Ευθύνη του Παραγωγού (σελ. 17).

2, Έρευνα & Ανάπτυξη:

• Υποστήριξη της, καθοδηγούμενης από τις επιχειρήσεις, Ομάδας Εργασίας για την Κυκλική Οικονομία (Circular Economy Task Force), η οποία αναζητεί τρόπους για την ανάκτηση υλικών προς ανακατασκευή και επαναχρησιμοποίηση.

• Προώθηση του έργου της Επιτροπής Τεχνολογικής Στρατηγικής (Technology Strategy Board) και των Δικτύων Μεταφοράς Γνώσης για την υποστήριξη δράσεων σχετικά με την αποδοτικότητα πόρων, προϊόντων και την καινοτομία (σελ. 21).

• Επένδυση £900.000 σε πιλοτικά Ερευνητικά έργα τα οποία ελέγχουν τις καινοτομίες στα αποδοτικά ως προς τους πόρους προϊόντα και επιχειρηματικά μοντέλα καθώς και σε καινοτομίες εφοδιαστικής αλυσίδας (σελ.21).

• Ανάληψη έρευνας για την πλήρη κατανόηση των ευκαιριών και των προκλήσεων στις δράσεις πρόληψης παραγωγής αποβλήτων (σελ. 22).

• Συνέχιση της υποστήριξης του Product Sustainability Forum, το οποία αναγνωρίζει τα υψηλότερης προτεραιότητας προϊόντα που πρέπει να αντιμετωπιστούν προκειμένου να μειωθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις που σχετίζονται με την κατανάλωση προϊόντων διατροφής (σελ. 22).

3, Δείκτες:

Ανάπτυξη μιας σουίτας μετρήσεων με σκοπό την υποβοήθηση της παρακολούθησης της προόδου στην πρόληψη παραγωγής αποβλήτων, η οποία θα καθιστά δυνατή τη συνεπή μέτρηση των, για παράδειγμα, οικονομικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων και επίπεδα εμπλοκής (σελ. 6/21).

Ανάληψη έργου για την καθιέρωση μιας πιο στιβαρής βάσης μέτρησης για τις παραγωγές αποβλήτων (σελ. 22).

Ανάπτυξη ηλεκτρονικού συστήματος υποχρέωσης αρωγής για τη λήψη μιας πιο ολοκληρωμένης εικόνας των επιχειρηματικών αποβλήτων (σελ. 22).

4, Προώθηση του οικολογικού σχεδιασμού:

• Υποστήριξη της Επιτροπής Τεχνολογικής Στρατηγικής (Technology Strategy Board) στην καινοτομία στο σχεδιασμό (σελ. 19).

• Εφαρμογή των Οδηγιών της ΕΕ για τον Οικολογικό Σχεδιασμό και το Σχήμα Ecolabel (σελ. 20).

• Εκκίνηση του ”Great Recovery Project” το οποίο θα υποστηρίζει την μετατόπιση προς το σχεδιασμό που θα λαμβάνει υπόψη ολόκληρο το σύστημα του κύκλου ζωής του προϊόντος, συμπεριλαμβανομένων των επενδύσεων σε «νέες συνεργασίες σχεδιασμού και επιχειρήσεων που «επανεφευρίσκουν» προϊόντα, συστατικά και συστήματα που «κλείνουν τον κύκλο» (σελ. 27).

• Ανάπτυξη του Σχεδίου Δράσης για Βιώσιμα Ηλεκτρικά (Sustainable Electricals Action Plan) (σελ. 18).

5, Ενημέρωση για τις Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές ανά βιομηχανία:

38

• Σύνδεση επενδυτών και αναπτυξιακούς φορείς σε εκδηλώσεις δικτύωσης για την

ανταλλαγή γνώσης και εξειδίκευσης στον επιχειρηματικό σχεδιασμό προκειμένου να καταστούν τα έργα περισσότερο «έτοιμα για επενδύσεις» (σελ. 20).

• Υποστήριξη του Product Sustainability Forum, το οποία αναγνωρίζει τα υψηλότερης προτεραιότητας προϊόντα που πρέπει να αντιμετωπιστούν προκειμένου να μειωθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις που σχετίζονται με την κατανάλωση προϊόντων διατροφής (σελ. 22).

6, Εκπαίδευση των αρμόδιων αρχών:

• Υποστήριξη εκπαίδευσης στην τοπική αυτοδιοίκηση προκειμένου να προσφέρει συμβουλευτικές υπηρεσίες στις τοπικές επιχειρήσεις και σε ομάδες της κοινωνίας των πολιτών για τη μείωση των αποβλήτων (σελ.21).

7, πρόληψη παραγωγής αποβλήτων σε εγκαταστάσεις:

• Ανάπτυξη τοπικών Σχεδίων Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων (σελ. 33).

• Παροχή επεξηγήσεων σχετικά με την εφαρμογή του ορισμού των αποβλήτων ώστε να βοηθηθούν οι επιχειρήσεις να συνειδητοποιήσουν τις ευκαιρίες επαναχρησιμοποίησης και επισκευής (σελ. 17).

8, Εκστρατείες ευαισθητοποίησης ή παροχή υποστήριξης σε επιχειρήσεις:

• Δημιουργία ενός διετούς ταμείου κοινοτικής συνεργασίας για την προώθηση καινοτόμων δράσεων πρόληψης παραγωγής αποβλήτων (σελ. 19).

• Βελτίωση των διαθέσιμων στις τράπεζες πληροφοριών ώστε να διευκολυνθούν να προωθήσουν επιχειρηματικά οφέλη από επενδύσεις σε αποδοτικότητα πόρων (σελ. 20).

• Σύσταση μιας επιχειρηματικής τράπεζας για μικρές έως μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις, η οποία θα υποστηρίζει την πρόσβαση σε χρηματοδότηση για επιχειρήσεις (σελ. 20).

• Συνέχιση του ταμείου δανείων πρόληψης παραγωγής αποβλήτων, το οποίο υποστηρίζει δράσεις σχετικά με την πρόληψη και επαναχρησιμοποίηση (σελ. 20).

• Η Τράπεζα Green Investment Bank επενδύει σε γενικά και περιβαλλοντικά έργα στο ΗΒ (σελ. 20).

• Υποστήριξη εκπαίδευσης σε υπαλλήλους της τοπικής αυτοδιοίκησης προκειμένου να προσφέρουν συμβουλευτικές υπηρεσίες στις τοπικές επιχειρήσεις για τη μείωση των αποβλήτων (σελ. 21).

• Συνεργασία με επιχειρήσεις και κοινωνικές επιχειρήσεις σχετικά με τους κλάδους διαχείρισης κεφαλαίων, επισκευής και επαναχρησιμοποίησης για την αύξηση της δυναμικότητας, ποιότητας της παραγωγής και την εμπορική βιωσιμότητα (σελ. 21).

• Ανάπτυξη ενός πλαισίου δράσεων που υλοποιούν τα πλήρη οφέλη της εταιρικής υπευθυνότητας για τις επιχειρήσεις (σελ. 21).

8, Διαθεσιμότητα διαφόρων εργαλειοθηκών για τον επιχειρηματικό τομέα:

• Εργαλειοθήκη επιχειρηματικής αποδοτικότητας πόρων (Business Resource Efficiency Toolkit) (βοηθά στην αναγνώριση τρόπων ώστε οι επιχειρήσεις να γίνουν πιο αποδοτικές από πλευράς πόρων, και κερδοφόρες), (σελ. 29).

39

• Εργαλείο Προμηθειών Διαχείρισης Εγκαταστάσεων (Facilities Management Procurement

tool) (παρέχει πληροφορίες σχετικά με τους τρόπους απαίτησης λήψης μέτρων πρόληψης παραγωγής αποβλήτων κατά την προμήθεια υπηρεσιών), (σελ. 29).

• Διαδικτυακό εργαλείο ReThink Waste (βοηθά τους κατασκευαστές να μειώσουν τα απόβλητα, να βελτιώσουν την αποδοτικότητα πόρων και να εξοικονομήσουν χρήματα), (σελ. 29).

• Εργαλείο Σχεδιασμού χωρίς Απόβλητα (βοηθά στη βελτίωση της αποδοτικότητας πόρων των υλικών σε έργα δόμησης), (σελ. 29).

9, Χρήση εθελοντικών συμφωνιών:

• Συνέχιση της καθιέρωσης της μείωσης αποβλήτων μέσα την κεντρική κυβέρνηση μέσω της δέσμευσης Greening Government Commitment (σελ. 18).

• Υποστήριξη της Εθελοντικής Συμφωνίας για τις υπηρεσίες Φιλοξενίας και Διατροφής (σελ.18).

• Υποστήριξη της Δέσμευσης Courtauld (σελ. 19).

• Υποστήριξη του Σχεδίου Δράσης Βιώσιμης Ένδυσης (σελ. 19).

• Ανάπτυξη του Σχεδίου Δράσης Βιώσιμων Ηλεκτρικών (σελ. 18).

10, Προώθηση των συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης:

• Συνέχιση της καθιέρωσης της μείωσης αποβλήτων μέσα την κεντρική κυβέρνηση μέσω της δέσμευσης Greening Government Commitment (σελ. 18).

• Ανάπτυξη ενός πλαισίου δράσεων που υλοποιούν τα πλήρη οφέλη της εταιρικής υπευθυνότητας για τις επιχειρήσεις (σελ. 21).

• Ενθάρρυνση του δημόσιου τομέα να γίνει τοπικός ηγέτης (δράση L1) το οποίο περιλαμβάνει την επίτευξη προτύπων όπως το ISO 14001 ώστε να αποδείξει τη δέσμευσή του στην μείωση της χρήσης των υλικών και την συνάφεια των πολιτικών για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων των διαφόρων οργανισμών (σελ.33).

11, Οικονομικά εργαλεία:

• Υποχρέωση καταβολής αντιτίμου 5 πενών για τις πλαστικές σακούλες μιας χρήσης (σελ. 17).

12, Εκστρατείες ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης προς καταναλωτές:

• Προώθηση αποδοτικότητας πόρων και πρόληψης παραγωγής αποβλήτων σε σχολεία και στην ανώτερη εκπαίδευση (σελ. 19).

• Ανάπτυξη ενός εργαλείου αναζήτησης με βάση τον ταχυδρομικό κώδικα ώστε να καταστεί δυνατό τα νοικοκυριά να βρίσκουν υπηρεσίες επαναχρησιμοποίησης και επισκευής (σελ. 21).

• Παροχή καθοδήγησης και επικοινωνιακού υλικού το οποίο μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι τοπικές αρχές και άλλοι για την προώθηση δράσεων στις περιοχές τους (σελ. 21).

13, Οικολογικά Σήματα (Ecolabels):

40

• Συνεργασία με την βιομηχανία για την αύξηση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης στην

ποιότητα των μεταχειρισμένων αγαθών με την ανάπτυξη ενός προτύπου ή ανάλογου μηχανισμού για τον κλάδο επαναχρησιμοποίησης (σελ. 18).

• Εφαρμογή του Σχήματος της ΕΕ Ecolabel το οποίο θα φέρει τις απαιτήσεις της πρόληψης παραγωγής αποβλήτων στις προδιαγραφές προϊόντων (σελ. 20).

14, Συμφωνίες με την Βιομηχανία:

• Υποστήριξη της Εθελοντικής Συμφωνίας για τις υπηρεσίες Φιλοξενίας και Διατροφής (σελ.18).

• Υποστήριξη της Δέσμευσης Courtauld (σελ. 19).

• Υποστήριξη του Σχεδίου Δράσης Βιώσιμης Ένδυσης (σελ. 19).

• Ανάπτυξη του Σχεδίου Δράσης Βιώσιμων Ηλεκτρικών (σελ. 18).

15, Προμήθειες:

• Συμπερίληψη των κριτηρίων πρόληψης παραγωγής αποβλήτων και επαναχρησιμοποίησης στις Προδιαγραφές Προμηθειών της Κυβέρνησης (σελ. 6, 17).

• Ενθάρρυνση των αρχών να εμπλέκονται σε προσυμβατικές αγοραστικές συμφωνίες με ένα ευρύ φάσμα προμηθευτών και να χρησιμοποιούν απαιτήσεις προμηθειών που βασίζονται σε αποτελέσματα τα οποία υποστηρίζουν λύσεις χαμηλών αποβλήτων (σελ. 18).

• Εφαρμογή του Νόμου για τις Δημόσιες Υπηρεσίες (2012) ο οποίος απαιτεί από τους ανώτερους υπαλλήλους των δημόσιων υπηρεσιών να λαμβάνουν υπόψη τον τρόπο με τον οποίο οι υπηρεσίες ωφελούν τον τοπικό πληθυσμό (σελ. 17).

• Συνεργασία με το Βρετανικό Ινστιτούτο Προτύπων (British Standards Institute) ώστε να ενθαρρυνθεί να περιλαμβάνονται οι απαιτήσεις και αρχές για πρόληψη παραγωγής αποβλήτων στην ανάπτυξη των προτύπων (σελ. 21).

16, Προώθηση των δραστηριοτήτων επαναχρησιμοποίησης και επισκευής:

• Ερευνητικές πιλοτικές δοκιμές σε σχήματα αποδοχής επιστροφών για επαναπώληση και σχήματα χρησιδανείων/ενοικίασης (σελ. 21).

• Ανάπτυξη ενός προτύπου ή παρόμοιου μηχανισμού για επαναχρησιμοποίηση (σελ. 6, 18, 23).

• Πιλοτική λειτουργία «ανταλλακτικού καταστήματος» σε όλες τις κυβερνητικές υπηρεσίες (σελ. 18).

• Συνεργασία με τις εγκαταστάσεις συλλογής της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την αύξηση των ευκαιριών επαναχρησιμοποίησης ΑΗΗΕ (σελ. 17).

• Ανάληψη περαιτέρω έρευνας σχετικά με τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις στον κλάδο επισκευών (σελ. 22).

Φινλανδία - Ληφθέντα μέτρα πρόληψης σύμφωνα με το Παράρτημα ΙV της 98/2008 (1-16)

41

1. Παιδικοί σταθμοί και εκπαιδευτικά ιδρύματα δημιουργούν σχέδιο λειτουργίας σχετικά με την βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση (σελ.15).

2. Υποστήριξη πιλοτικών έργων δόμησης που προωθούν την καινοτομία στην βιώσιμη δόμηση και την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων. Η έρευνα πάνω στις επικίνδυνες ουσίες να γίνει πιο αποδοτική από την πλευρά των αποβλήτων. Αξιολόγηση πιθανών κινδύνων που σχετίζονται με απόβλητα που προκύπτουν από την νανοτεχνολογία και την βιοτεχνολογία (σελ.14).

3. Σύνταξη πρακτικών δεικτών για την μέτρηση της αποδοτικότητας των υλικών και της παραγωγής και της κατανάλωσης και επεξήγηση των τάσεων σε όγκους αποβλήτων (σελ.29).

4. Προώθηση της ενσωμάτωσης των κριτηρίων αποδοτικότητας υλικών σε προδιαγραφές προϊόντων, των προβλέψεων υλοποίησης για την οικολογική ανάπτυξη ενεργοβόρων προϊόντων και οικολογικών σχημάτων (σελ.11). Προώθηση αποδοτικότητας υλικών σε νέες κατασκευές με χρήση του νέου συστήματος ταξινόμησης για τα κτίρια (σελ.14). Κατά τον σχεδιασμό και την κατασκευή των κτιρίων και την επίβλεψη της κατασκευής, πρέπει να δίνεται έμφαση στην μετατρεψιμότητα του κτιρίου, την δομική αντοχή, την πρόληψη βλαβών νερού και δομικών στοιχείων και την δυνατότητα αναβάθμισης των αυτοματισμών του κτιρίου (σελ.14). Μείωση της χρήση ορισμένων επικίνδυνων ουσιών και αντικατάστασή τους με λιγότερο επικίνδυνες εναλλακτικές λύσεις (σελ.19).

5. Βαθμιαία ενσωμάτωση πληροφορίας για την αποδοτικότητα υλικών και συγκεκριμένους όγκους αποβλήτων στα κλαδικά έγγραφα BREFF της ΕΕ (σελ.13).

6. Συμπερίληψη των βλαβερών επιπτώσεων των χημικών κατά την φάση απόρριψής τους, κατά την σύνταξη των κατευθυντήριων οδηγιών για τις αρχές περιβαλλοντικής αδειοδότησης (σελ.19).

8. Καλύτερη εκμετάλλευση της εμπειρίας και της ενεργής ανάμιξης των ΜΚΟ για την ενίσχυση της εκστρατείας ενημέρωσης. Ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να παρέχει στο προσωπικό του συμβουλές (σελ.15).

9. Σύναψη κλαδικών συμφωνιών σε δοκιμαστική βάση και θέση στόχων για την αποδοτικότητα υλικών (σελ.12).

10. Οι κατασκευαστές θέτουν στόχους για την οικολογική αποδοτικότητα του κύκλου ζωής του κτιρίου στα συστήματα ποιότητας και περιβάλλοντος και στους όρους και προϋποθέσεις για τις προσφορές (σελ.14).

12. Διεύρυνση του δικαιώματος του καταναλωτή να λαμβάνει πληροφορίες για την αντοχή των προϊόντων (σελ.11). Εξασφάλιση χρηματοδότησης για το κέντρο για την αποδοτικότητα υλικών που ιδρύθηκε το 2007 (σελ.12). Παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών από τους δήμους σχετικά με την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων (σελ.14). Παροχή εθνικών συμβουλευτικών υπηρεσιών υποστήριξης και ενημερωτικό υλικό για την αποδοτικότητα (σελ.14). Καλύτερη εκμετάλλευση της εμπειρίας και της ενεργής ανάμιξης παραγόντων όπως μη κυβερνητικών οργανώσεων, σχολείων, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, βιβλιοθηκών, αλυσίδων καταστημάτων λιανικής πώλησης για την ενίσχυση της διανομής πληροφοριών στους καταναλωτές (σελ.15).

12,13 Αναθεώρηση της ελάχιστης απαίτησης για σήμανση και εγγυήσεων που υπάρχουν στη νομοθεσία προστασίας του καταναλωτή (σελ.11).

13. Οι εταιρίες προσθέτουν πληροφορίες και άλλα σημαντικά δεδομένα σχετικά με την οικολογική αποδοτικότητα στη σήμανση των προϊόντων ως μέρος της εξυπηρέτησης πελατών τους (σελ.15).

42

15. Ενσωμάτωση ελάχιστων απαιτήσεων για την δυνατότητα αναβάθμισης, ανθεκτικότητα, δυνατότητα επισκευής και άλλα χαρακτηριστικά αποδοτικότητας υλικών των προϊόντων κατά τις δημόσιες προμήθειες (σελ.12).

16. Προώθηση επαναχρησιμοποίησης των επαναχρησιμοποιήσιμων, επισκευάσιμων και αναβαθμίσιμων προϊόντων και υλικών κατασκευής, σε μια συλλογική προσπάθεια που περιλαμβάνει δήμους, ενώσεις παραγωγών, εταιρίες, τον εθελοντικό τομέα και εργασιακές αρχές (σελ.12). Προώθηση συστηματικής συντήρησης κτιρίων και αποδοτικής ως προς τα υλικά ανακαίνιση κτιρίων (σελ.13). Εξέταση της ανάγκης για/ευκαιρίες για/οφέλη από την παροχή μεγαλύτερης οικιακής οικονομίας, η οποία συνδέεται με α) τις υπηρεσίες συντήρησης και επισκευής που στοχεύουν στην επέκτασης της χρήσιμης ζωής των οικιακών συσκευών, των επίπλων και άλλων καταναλωτικών διαρκών αγαθών και β) τις προμήθειες υπηρεσιών ανακαίνισης σχεδιασμού (σελ.15). Το παράρτημα Α του προγράμματος δίνει μια περίληψη των συνεχιζόμενων μέτρων πρόληψης, δομημένων σύμφωνα με το παράρτημα IV της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Απόβλητα, εκ των οποίων δεν περιλαμβάνονται όλα στο ίδιο το πρόγραμμα, πχ ο φόρος της Ιρλανδίας στις πλαστικές σακούλες ή η ανάπτυξη ενός πρωτοκόλλου για την επαναχρησιμοποίηση ΑΗΗΕ.

Γερμανία - Ληφθέντα μέτρα πρόληψης σύμφωνα με το Παράρτημα ΙV της 98/2008 (1-16) Το Γερμανικό ΠΠΠΑ διακρίνει μεταξύ των μέτρων που προτείνονται για εφαρμογή, αυτών που πρέπει να ελεγχθούν για περαιτέρω ανάλυση και των επιπρόσθετων συνοδευτικών μέτρων από την Γερμανική κυβέρνηση για υποστήριξη του ΠΠΠΑ. Τα μέτρα για εφαρμογή πχ από τα ομόσπονδα κρατίδια, την τοπική αυτοδιοίκηση και άλλους δημόσιους και ιδιωτικούς παράγοντες αναφέρονται στα κάτωθι:

12. Εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης που στοχεύουν σε διαφορετικούς παράγοντες με συμφέροντα, με ειδική εστίαση στην Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Μείωσης Αποβλήτων ως ομπρέλα για τρέχουσες και μελλοντικές ενέργειες (σελ. 28). Σημεία εστίασης ενδιαφέροντος θα είναι η διάχυση των συστημάτων υπηρεσιών προϊόντων (πχ από κοινού χρήση αυτοκινήτων) και εκστρατείες που εστιάζουν στην πρόληψη αποβλήτων στις αποφάσεις αγοράς των καταναλωτών, πχ η εκστρατεία για την πρόληψη παραγωγής τροφικών αποβλήτων ονομάζεται «πολύ καλό για να το πετάξεις» (σελ. 31).

4. Η Γερμανική κυβέρνηση θα υποστηρίξει και θα συμμετέχει στην έρευνα για την ανάπτυξη μετρήσιμων κριτηρίων για την χρήση των πόρων στις προδιαγραφές σχεδιασμού των προϊόντων (σελ. 28).

16. Η επαναχρησιμοποίηση θα υποστηριχτεί από εκστρατείες αύξησης της ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης σε όλα τα επίπεδα και ειδικά από την υποστήριξη των σημάτων και προτύπων ποιότητας.

2. Ενδυνάμωση των στοιχείων πρόληψης παραγωγής αποβλήτων σε υφιστάμενα R&D προγράμματα, ειδικά όσον αφορά την επίβλεψη και τους δείκτες (σελ. 28).

3. Το ΠΠΠΑ περιγράφει ότι θα είναι απαραίτητο να αναπτυχθούν δείκτες για τις ροές υλικών και την περιβαλλοντική αξιολόγησή τους, συνδεδεμένοι με την παραγωγή, την χρήση και την φάση τέλους-ζωής των προϊόντων (σελ. 29).

6./7. Το ΠΠΠΑ περιγράφει την ανάγκη να επικαιροποιηθούν οι κανονισμοί για τις απαιτήσεις πρόληψης παραγωγής αποβλήτων σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις, πχ όσον αφορά τους

43

κανονισμούς για τις εκπομπές. Επίσης, οι αρμόδιες αρχές θα εκπαιδευτούν σχετικά με την ενσωμάτωση της πρόληψης παραγωγής αποβλήτων στις διαδικασίες αδειοδότησης (σελ. 29).

10. Το ΠΠΠΑ στοχεύει να αναπτύξει κίνητρα για να εγκατασταθούν συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης, ειδικά σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Για τις εταιρίες αυτές θα είναι απαραίτητο να προσαρμόσουν πολύ περίπλοκα συστήματα όπως το ISO ή το EMAS στις εξειδικευμένες ανάγκες τους και σε στοιχεία πρόληψης παραγωγής αποβλήτων, όπως πχ στην μεθοδολογία “EMAS easy” (σελ. 30).

15. Όσον αφορά τις Περιβαλλοντικές Δημόσιες Προμήθειες, έχει ληφθεί απόφαση να αναπτυχθούν πρακτικές οδηγίες για την ενσωμάτωση της αποδοτικότητας πόρων και στοιχείων πρόληψης παραγωγής αποβλήτων στους κανονισμούς δημόσιων προμηθειών από το κέντρο επάρκειας για τις βιώσιμες προμήθειες στο Υπουργείο Οικονομίας (BMWi) (σελ. 31).

11. Το ΠΠΠΑ περιγράφει πως τα τέλη αποβλήτων που βασίζονται στην αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» βοηθούν να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση για τις δυνατότητες εξοικονόμησης και για σχήματα κατανάλωσης με λίγα απόβλητα. Στη Γερμανία οι τοπικές αρχές είναι υπεύθυνες για την ανάπτυξη κανονισμών σχετικά με τα δημόσια τέλη αποβλήτων (σελ. 32).

13. Το ΠΠΠΑ προτείνει να συμπεριληφθούν επιπρόσθετες ομάδες προϊόντων στα υφιστάμενα σχήματα σημάτων όπως “Blauer Engel” (Μπλε Άγγελος) – ένα πολύ γνωστό περιβαλλοντικό σήμα στην Γερμανία που ήδη περιλαμβάνει κριτήρια αποδοτικότητας πόρων (σελ. 32).

Ουγγαρία - Ληφθέντα μέτρα πρόληψης σύμφωνα με το Παράρτημα ΙV της 98/2008 (1-16)

1. Σύνταξη ειδικού κανονισμού για τα απόβλητα για τα απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων (σελ. 253).

2. Δημιουργία ενός συντονιστικού φορέα για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων, ο οποίος, μεταξύ άλλων, θα υποστηρίζει την έρευνα και ανάπτυξη στο πεδίο αυτό (σελ. 253).

2, 4. Υποστήριξη έρευνας και ανάπτυξης, οικολογικής καινοτομίας και οικολογικού σχεδιασμού (σελ. 261).

4. Μεταμόρφωση του συστήματος ταξινόμησης των υλικών κατασκευής (συμπεριλαμβανομένης της εισαγωγής υλικών που προορίζονται για επαναχρησιμοποίηση), (σελ. 254), αύξηση του χρόνου ζωής των κτιρίων που έχουν χάσει τις λειτουργίες τους και επανακαθορισμός των λειτουργιών (σελ. 252-254).

5. Μεταφορά τεχνογνωσίας για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων (σελ. 265).

5, 8. Ενθάρρυνση της πιο σαφούς ενσωμάτωσης της πρόληψης στην επαγγελματική κατάρτιση και τις εταιρικές πολιτικές (σελ. 265).

5, 8. Ενθάρρυνση της ανάπτυξης δικτύων μεταξύ των σχετικών ειδικών (σελ. 265).

12. Παροχή πληροφοριών στο κοινό για την τρέχουσα κατάσταση της πρόληψης παραγωγής αποβλήτων και τις σχετικές ευκαιρίες (σελ. 265).

12. Ενθάρρυνση της πιο σαφούς ενσωμάτωσης της πρόληψης στην δημόσια εκπαίδευση και στην καθημερινή ζωή των πολιτών (σελ. 265).

12, 16. Επικοινωνιακή εκστρατεία για την επαναχρησιμοποίηση (σελ. 257).

44

15. Στην περίπτωση της Περιβαλλοντικές Δημόσιες Προμήθειες , καθορισμός ενός υποχρεωτικού ποσοστού για την ενσωμάτωση επαναχρησιμοποιούμενα υλικά στις κατασκευές (σελ. 253-254), σύνταξη κανονισμού για τις Περιβαλλοντικές Δημόσιες Προμήθειες και σταδιακή αυστηροποίηση των στοιχείων του ώστε να ικανοποιηθούν τα κριτήρια της Εργαλειοθήκης της ΕΕ για τις ΠΔΠ (σελ. 258).

16. Καθιέρωση τεχνικών ομάδων εργασίας για την ανάλυση του γενικού πλαισίου επαναχρησιμοποίησης, δημιουργία ενός συστήματος διαπίστευσης για τα κέντρα επαναχρησιμοποίησης, δημιουργία κέντρων επαναχρησιμοποίησης, παροχή χρηματοδοτικών πηγών για την ανάπτυξη του δικτύου επαναχρησιμοποίησης, εξασφάλιση συνθηκών για την διανομή με κοινωνικά κριτήρια προϊόντων κατάλληλων για επαναχρησιμοποίηση, συντονισμός του δικτύου επαναχρησιμοποίησης (σελ. 254-257).

Ιρλανδία - Ληφθέντα μέτρα πρόληψης σύμφωνα με το Παράρτημα ΙV της 98/2008 (1-16) Το Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων της Ιρλανδίας έχει αναπτύξει διάφορους στόχους σχετικά με πρωτοβουλίες πρόληψης (σελ. 12):

• Επιχειρήσεις (Πράσινη Επιχείρηση (Green Business), Πράσινη Φιλοξενία (Green Hospitality), SMILE, Πρόγραμμα παραγωγής Cleaner Greener, Δίκτυο Πρόληψης Τοπικής Αυτοδιοίκησης)

• Νοικοκυριά (Πρόγραμμα Πράσινο Σπίτι (Green Home), Σταματήστε τα Τροφικά Απόβλητα (StopFoodWaste) )

• Νοσοκομεία (Πρόγραμμα Πράσινη Υγεία (Green Healthcare Project) )

• Λιανική πώληση (Πρόγραμμα Πράσινη Πώληση (Green Retail), Σταματήστε τα Τροφικά Απόβλητα (StopFoodWaste) )

• Συσκευασία (Πρόγραμμα Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων Συσκευασίας)

• Τοπική Αυτοδιοίκηση (Δίκτυο Πρόληψης Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Σταματήστε τα Τροφικά Απόβλητα (StopFoodWaste) )

• Κοινότητες (Δίκτυο Πρόληψης Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Σταματήστε τα Τροφικά Απόβλητα (StopFoodWaste), Πράσινο Σπίτι (Green Home), Greening Communities)

1, 3, 6, 8, 12 Το Δίκτυο Πρόληψης Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Local Authority Prevention Network - LAPN) στοχεύει στην ανάπτυξη σε όλες τις Τοπικές Αυτοδιοικήσεις της δυναμικότητας πρόληψης ώστε να υποστηρίξουν εμπορικές και κοινοτικές πρωτοβουλίες. Ένα βασικό αποτέλεσμα του προγράμματος είναι ένας πλήρως αναζητήσιμος διαδικτυακός κατάλογος (http://repository.localprevention.ie) ο οποίος συγκεντρώνει όλα τα εργαλεία, τεχνικές, πρότυπα, μελέτες περιπτώσεων κτλ για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων/Αποδοτικότητα πόρων που έχουν αναπτυχθεί με την πάροδο του χρόνου από το LAPD/LAPN καθώς και μια σχετική εργαλειοθήκη για την υποβοήθηση κάθε τοπικής αυτοδιοίκησης που θέλει να υλοποιήσει πρωτοβουλίες πρόληψης παραγωγής αποβλήτων στην περιοχή της. (σελ. 13)

4, 5, 7, 8, 9, 14 Η πρωτοβουλία Πράσινη Επιχείρηση (Green Business Initiative) στοχεύει κυρίως στην επιχειρηματική κοινότητα στην Ιρλανδία, με έμφαση στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις

45

(ΜΜΕ). Παρέχει εργαλεία και μεθοδολογίες για να βοηθήσει οργανισμούς να κάνουν οικονομία ελέγχοντας την χρήση των πόρων τους, και επίσης να βοηθήσουν το περιβάλλον.

7, 8, 9,10, 13 Το Βραβείο Πράσινης Φιλοξενίας (Green Hospitality Award) είναι ένα πρόγραμμα το οποίο έχει ήδη επιτύχει εξοικονόμηση περισσότερων από 18 εκ. ευρώ για 220 συμμετέχουσες επιχειρήσεις, παρέχοντας ένα σχήμα επιβράβευσης βασισμένο στο EMS, εργαλεία συγκριτικής αξιολόγησης και αξιολογήσεις. Περισσότερα από 110 ξενοδοχεία κέρδισαν βραβεία. Τέσσερα ξενοδοχεία έφτασαν το πλατινένιο επίπεδο, το οποίο υποδηλώνει καλύτερη πρακτική σε παγκόσμιο επίπεδο.

5, 6, 12 Το πρόγραμμα της ΥΠΠ Σταματήστε τα Τροφικά Απόβλητα (StopFoodWaste ) παρέχει συμβουλές και υποδείξεις σχετικά με τρόπους μείωσης τροφικών αποβλήτων στο σπίτι, με καλύτερες αγορές, έξυπνη αποθήκευση και συνετό μαγείρεμα και έπειτα για τρόπους κομποστοποίησης τροφικών αποβλήτων που δεν ήταν δυνατό να αποφευχθούν. Το πρόγραμμα επίσης παρέχει συγκριτικούς ελέγχους και οδηγίες για επιχειρήσεις που επιθυμούν να μειώσουν τροφικά τους απόβλητα και συγκεντρώνει μελέτες περιπτώσεων καλών πρακτικών. Μερικοί οδηγοί για τα τροφικά απόβλητα μπορούν να μεταφορτωθούν από τον ιστότοπο της ΥΠΠ: http://www.epa.ie/downloads/pubs/waste/stopfoodwaste/

12 Μια πρωτοβουλία που αποκαλείται Πράσινο Σπίτι (Green Home) χρηματοδοτείται τώρα από το Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων ώστε να διαχυθεί η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων στα σπίτια και τις κοινότητες.

1, 15 Η πρόληψη και η διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων είναι μια σημαντική προτεραιότητα για όλα τα έργα του ΕΠΠΠΑ. Μια γκάμα από εξειδικευμένα έργα είναι σε εξέλιξη σε σχέση με την υλοποίηση του αναθεωρημένου Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων.

4, 6, 8 Το Πρόγραμμα Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων Συσκευασίας στοχεύει να βοηθήσει τις επιχειρήσεις της Ιρλανδίας με θετικούς και πρακτικούς τρόπους μείωσης των συσκευασιών και να προωθήσει αυτά τα επιτεύγματα σε ένα ευρύτερο κοινό.

16, Το SMILE είναι ένα έργο βιομηχανικής συμβίωσης, σχεδιασμένο να διευκολύνει την ανταλλαγή πόρων μεταξύ επιχειρήσεων ώστε να μειωθεί το κόστος α’ υλών και η απόρριψη αποβλήτων. Επί του παρόντος, πάνω από 500 επιχειρήσεις είναι μέλη του SMILE.

Επιπλέον πληροφορίες μπορούν να βρεθούν στην τελευταία ετήσια αναφορά για τα μέτρα εντός του προγράμματος (http://www.epa.ie/downloads/pubs/waste/prevention/name,32667,en.html)

Ιταλία - Ληφθέντα μέτρα πρόληψης σύμφωνα με το Παράρτημα ΙV της 98/2008 (1-16) 2. Αναπτύσσονται ερευνητικά έργα για την πρόληψη και ελαχιστοποίηση παραγωγής αποβλήτων, συγχρηματοδοτούμενα από την ΕΕ στα πλαίσια προγράμματος LIFE+. Αυτά συνδέονται με την προώθηση της έρευνας( σελ. 18-19).

4. Σχεδιασμός ΗΗΕ με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής και που είναι ευκολότερο να επισκευαστούν ή/και είναι επαναχρησιμοποιήσιμα. (σελ. 27).

9. Υπογραφή συμφωνιών ανάμεσα σε Κοινότητες, κυβερνητικές αρχές υπεύθυνες για τη διαχείριση αποβλήτων, εταιρίες διανομής μεγάλης κλίμακας, εθελοντικές οργανώσεις και φιλανθρωπικές οργανώσεις για την αναδιανομή των διατροφικών προϊόντων σε περίσσεια που δημιουργούνται στην φάση διανομής της εφοδιαστικής αλυσίδας. Ποσότητα των διατροφικών προϊόντων σε περίσσεια που αναδιανέμονται (σελ. 20-21).

46

11. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος δημιούργησε μια Ομάδα Εργασίας η οποία θα καθορίσει τα επόμενα οικονομικά εργαλεία με τα οποία θα πρέπει να οργανωθεί η διαχείριση αποβλήτων (σελ. 18).

12. Με στόχο την βελτίωση της πληροφορίας που σχετίζεται με την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων, θα δημιουργηθεί ένας ιστότοπος. Θα είναι ένας θεσμικός ιστότοπος, αφιερωμένος στην πρόληψη παραγωγής αποβλήτων για όλους τους διαφορετικούς ενδιαφερόμενους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων, πολιτών, σχολείων και τοπικών κυβερνήσεων, μεταξύ άλλων ενδιαφερομένων μερών που ήδη είναι ενεργοί στην πρόληψη παραγωγής αποβλήτων (σελ. 17).

15. Περιβαλλοντικές Δημόσιες: υπάρχει ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις Περιβαλλοντικές Δημόσιες Προμήθειες το οποίο υιοθετήθηκε το 2008 και επικαιροποιήθηκε το 2013. Αυτό έχει σκοπό την επίτευξη το 2014 όχι λιγότερο από 50% οικολογικών προμηθειών σε σχέση με τις συνολικές προμήθειας οποιασδήποτε κατηγορίας συμβάσεων και αγορών. (σελ. 15).

16. Η προώθηση της πρόληψης παραγωγής αποβλήτων αναγνωρίζεται σε ένα κανονισμό ο οποίος αναφέρει ότι το Υπουργείο Περιβάλλοντος θα ρέπει να υιοθετήσει έναν ή περισσότερους νόμους για να καθοριστούν οι τρόποι λειτουργίας που θα ορίζουν και θα συντηρούν διαπιστευμένα κέντρα και δίκτυα επαναχρησιμοποίησης/επισκευής. Οι νόμοι είχαν δημιουργηθεί από το Υπουργείο Περιβάλλοντος μέχρι να ολοκληρωθεί η συγγραφή του προγράμματος (σελ. 16).

Λετονία - Ληφθέντα μέτρα πρόληψης σύμφωνα με το Παράρτημα ΙV της 98/2008 (1-16) 1. Συμπερίληψη ενός Προγράμματος Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων και μέτρων Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων στα έγγραφα εθνικού σχεδιασμού και ανάπτυξης (σελ. 116).

1. Αξιολόγηση της δυνατότητας χρήσης των βιοδιασπώμενων αποβλήτων για παραγωγή ενέργειας (σελ. 116).

1. Αξιολόγηση της διαφοροποίησης της φορολόγησης των φυσικών πόρων για διαφορετικές ομάδες υλικών προκειμένου να προωθηθεί η αποδοτική χρήση των πόρων (σελ. 116).

2. Απόδοση προτεραιότητας στην έρευνα για τα πεδία των καινοτόμων τεχνολογιών παραγωγής (παραγωγή αποδοτική ως προς τους πόρους) και την καινοτόμο ανακύκλωση και ανάκτηση αποβλήτων (σελ. 116).

2. Έρευνα και ανάπτυξη για την υλοποίηση προϊόντων και υπηρεσιών καθαρότερων και με λιγότερα απόβλητα, προώθηση της αποδοτικής χρήσης των πόρων, και στόχευση στην προσέλκυση της χρηματοδότηση του Νορβηγικού Οικονομικού Μηχανισμού για ένα νέο πρόγραμμα βοήθειας για την «πράσινη» βιομηχανία (σελ.118).

2. Υποστήριξη ινστιτούτων ανώτατης εκπαίδευσης στις σπουδές πρόληψης παραγωγής αποβλήτων και ανάκτησης πόρων από απόβλητα (σελ. 119).

3. Στον κανονισμό Αξιολόγησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, αξιολογούνται οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των πιθανών εναλλακτικών για τις πρώτες ύλες στις διάφορες διεργασίες παραγωγής (σελ. 119).

3. Σύμφωνα με τους νόμους και τους κανονισμούς για την ρύπανση, οι χειριστές εγκαταστάσεων αποβλήτων θα πρέπει να χρησιμοποιούν τις καλύτερες διαθέσιμες τεχνικές που παράγουν τα λιγότερα δυνατά απόβλητα (σελ. 120).

47

3. Η Λετονία σκοπεύει να συνεχίσει την εφαρμογή των δύο πιο πάνω κανονιστικών απαιτήσεων (σελ. 119).

4. Ανάπτυξη και εφαρμογή από το Υπουργικό Συμβούλιο κανονισμών για τον περιορισμό ορισμένων επικίνδυνων χημικών στον ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμό (σελ. 120).

4. Προώθηση θεμάτων οικολογικού σχεδιασμού σε ειδικευμένα ινστιτούτα ανώτερης εκπαίδευσης καθώς και σε μαθήματα επαγγελματικής κατάρτισης (σελ. 120).

5. Προώθηση τεχνολογικών φιλικών προς το περιβάλλον κατά την παραγωγή των υλικών. Προώθηση διατήρησης πόρων και συνετή χρήση φυσικών πόρων και αντικατάσταση νέων υλικών με ανακυκλωμένα στις διεργασίες παραγωγής (σελ. 121).

5. Καθιέρωση μεθόδων βιώσιμης παραγωγής και εκπαίδευση για εργασία με τις τελευταίες τεχνολογίες. (σελ. 121).

5. Λήψη μέτρων για την προώθηση οργανικής γεωργίας φιλικής προς το περιβάλλον (σελ. 121).

6. Διασφάλιση της εκπαίδευσης του προσωπικού των Κρατικών Υπηρεσιών Περιβάλλοντος σε θέματα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων. Συμπεριλαμβάνονται προγράμματα για μέτρα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων σε ιατρικές εγκαταστάσεις (νοσοκομεία, χειρουργεία, ιατρικά κέντρα, κέντρα αποκατάστασης και κτηνιατρεία) (σελ. 121).

7. Υπάρχει μια απαίτηση να συμπεριληφθεί η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων στις άδειες για Ρυπογόνες Δραστηριότητες κατηγορίας A , B ή C σύμφωνα με την υπάρχουσα νομοθεσία (CM 30.11.2010. Nr. 1082 of “Procedure for A, B and C categories of polluting activities”). Η Λετονία σκοπεύει να συνεχίσει την εφαρμογή αυτών των κανονιστικών απαιτήσεων (σελ. 122).

8. Συνέχιση της εφαρμογής των υφιστάμενων μέτρων σχετικά με την πρόληψη αποβλήτων και των κριτηρίων για τη λογική χρήση των αποβλήτων (σελ. 122).

8. Εκπαίδευση των παραγωγών για τα φιλικά προς το περιβάλλον υλικά και τις αποδοτικές εισροές υλικών στην παραγωγή (σελ. 122).

8. Προώθηση θεμάτων οικολογικού σχεδιασμού σε ειδικευμένα ινστιτούτα ανώτερης εκπαίδευσης καθώς και σε μαθήματα επαγγελματικής κατάρτισης (σελ. 122).

9. Προοπτική εκτίμησης της αναγκαιότητας εισόδου σε τέτοιες συμφωνίες, σε περίπτωση που η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων δεν μπορεί να επιτευχθεί με τα μέτρα που αναφέρονται στο Παράρτημα 5 του Λετονικού ΠΠΠΑ (σελ. 122).

10. Προώθηση του Ευρωπαϊκού Σχήματος Οικολογικής Διαχείρισης και Ελέγχου (Eco-Management and Audit Scheme, EMAS) (σελ. 123).

11. Από το 2008 έχουν διαφοροποιηθεί οι Φορολογικοί Συντελεστές Φυσικών Πόρων για τις πλαστικές σακούλες. Οι συνήθεις πλαστικές σακούλες χρεώνονται με υψηλότερο φόρο από άλλες, όπως οι βιο-πλαστικές και οξο-διασπώμενες πλαστικές, οι οποίες χρεώνονται με σημαντικά μικρότερο φορολογικό συντελεστή (σελ. 123).

11. Η Λετονική κυβέρνηση θα αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα των υλοποιούμενων μέτρων και των ακόλουθων εργαλείων εφαρμογής ανάπτυξης (σελ. 123).

12. Υποστήριξη δραστηριοτήτων ενημέρωση για την προώθηση της βιώσιμης κατανάλωσης και της αποδοτικότητας πόρων (σελ. 124).

13. Προώθηση και υποστήριξη της εφαρμογής και χρήσης της οικολογικής σήμανσης (σελ. 126).

48

14. Προοπτική εκτίμησης της αναγκαιότητας εισόδου σε τέτοιες συμφωνίες, σε περίπτωση που η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων δεν μπορεί να επιτευχθεί με τα μέτρα που αναφέρονται στο Παράρτημα 5 του Λετονικού ΠΠΠΑ (σελ. 126).

15. Το Λετονικό Υπουργείο Περιβάλλοντος έχει δημοσιεύσει ενημερωτικές αναφορές με συστάσεις για την προώθηση των οικολογικών δημόσιων προμηθειών για το κράτος και τις δημοτικές αρχές, καθώς και για τον κατασκευαστικό τομέα. ”). Η Λετονία σκοπεύει να συνεχίσει με αυτές τις συστάσεις και την εφαρμογή αυτών (σελ. 126).

16. Εξέταση της πιθανότητας οργάνωσης ενός συστήματος συλλογής χρησιμοποιημένων υφασμάτων από νοικοκυριά και υφασμάτινα παραπροϊόντα από επιχειρήσεις υφάσματος για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση (σελ. 126).

16. Υποστήριξη επιχειρήσεων (ειδικά ΜΜΕ) στην επαναχρησιμοποίηση ή/και προετοιμασία για λειτουργίες επαναχρησιμοποίησης/επισκευής (σελ. 127).

16. Οι δήμοι θα εκδώσουν εντολές για την διαχείριση των αποβλήτων χαρτιού, ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού και μπαταριών και συσσωρευτών από τους θεσμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης (σελ. 127).

16. Εκτίμηση αν είναι δυνατό για τις κρατικές και τοπικές αρχές να προωθήσουν την επαναχρησιμοποίηση του παλιού ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού ή να χρησιμοποιούνται κάποια από τα μέρη τους ως ανταλλακτικά και να ενθαρρυνθεί αυτή η συμπεριφορά όσο το δυνατό περισσότερο (σελ. 127).

16. Δημόσια εκπαίδευση η οποία θα απευθύνεται στην ατομική ευθύνη επιλογής πιο φιλικών προς το περιβάλλον προϊόντων και θα προωθεί βιώσιμη κατανάλωση, η οποία θα μείωνε την κατανάλωση των αγαθών, καθώς και προ ώθηση την ανάμιξη των πολιτών στην επαναχρησιμοποίηση προϊόντων (σελ. 127).

Λιθουανία - Ληφθέντα μέτρα πρόληψης σύμφωνα με το Παράρτημα ΙV της 98/2008 (1-16)

2., 1., 9. Έναρξη συμφωνιών για την αποδοτική χρήση των πόρων και υλικών και την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων με βιομηχανικούς συνδέσμους και ανάπτυξη εθελοντικών σχεδίων πρόληψης παραγωγής αποβλήτων για συγκεκριμένους βιομηχανικούς κλάδους.

2. Παροχή οικονομικής βοήθειας για τεχνολογίες με χαμηλά απόβλητα, καινοτόμες και αποδοτικές, που διευκολύνουν περισσότερο οικονομική χρήση των φυσικών πόρων και αποφεύγουν τα απόβλητα.

4. Παροχή οικονομικής υποστήριξης για έργα οικολογικού σχεδιασμού, συμπεριλαμβανομένων των έργων έρευνας, εκπαίδευσης και επίδειξης σε θέματα σχεδιασμού προϊόντων οικολογικής βιομηχανίας και ανάλυσης κύκλου ζωής.

4. Ανάπτυξη οδηγών σχεδιασμού οικολογικών προϊόντων (συσκευασία και ηλεκτρικός και ηλεκτρονικός εξοπλισμός).

5., 6. Παροχή εκπαίδευσης για βιομηχανικές, αγροτικές επιχειρήσεις, την Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος και τα περιφερειακά τμήματα περιβαλλοντικής προστασίας των αγροτών, σχετικά με τις ευκαιρίες και οφέλη από την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων, την αποδοτική χρήση των πόρων και τις αδειοδοτικές απαιτήσεις.

49

7. Διατύπωση προτάσεων για λεπτομερή εξέταση των ρευμάτων αποβλήτων προτεραιότητας όσον αφορά τα μέτρα πρόληψης για εταιρίες, ινστιτούτα και οργανισμούς.

7. Πραγματοποίηση μιας μελέτης σκοπιμότητας για να αξιολογηθούν τα μέτρα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων και η αποτελεσματικότητά τους στην Λιθουανική βιομηχανία, υποβολή των συμπερασμάτων για λήψη περαιτέρω μέτρων πρόληψης παραγωγής αποβλήτων.

8. Εισαγωγή απαιτήσεων για πρόληψη παραγωγής αποβλήτων στη σύμβαση «Λιθουανικό Προϊόν της Χρονιάς» και τα κριτήρια αξιολόγησης Περιβαλλοντικών Επιτευγμάτων για το βραβείο ή/και τις υποψηφιότητες για εξαιρετικά επιτεύγματα στο πεδίο της πρόληψης παραγωγής αποβλήτων, κατά την καθιέρωση ενός διαγωνισμού για Περιβαλλοντικά Επιτεύγματα.

9., 14. Σύναψη συμφωνιών με τον εμπορικό κλάδο προκειμένου να προστατευτούν και να αναπτυχθούν τα υπάρχοντα συστήματα επαναχρησιμοποίησης συσκευασιών για μείωση της παραγωγής αποβλήτων.

10. Παροχή οικονομικής υποστήριξης στη βιομηχανία και τον κατασκευαστικό τομέα για την υιοθέτηση συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης.

12. Οργάνωση δημόσιων εκστρατειών ευαισθητοποίησης (πρακτικές συμβουλές για τρόπους μείωσης των τροφικών αποβλήτων, προώθηση της χρήσης επαναφορτιζόμενων μπαταριών, επιλογές πρόληψης παραγωγής αποβλήτων στη συσκευασία, καθιέρωση διαγωνισμών όπως η οργάνωση του «Πράσινου Σχολείου» για την προώθηση της πρόληψης παραγωγής αποβλήτων και ενός βιώσιμου τρόπου ζωής σε παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας.

13. Με την βοήθεια εμπορικών κέντρων, οργάνωση εκστρατειών προώθησης Οικολογικής Σήμανσης .

16. Υποστήριξη για έργα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων και προετοιμασίας επαναχρησιμοποίησης.

Λουξεμβούργο - Ληφθέντα μέτρα πρόληψης σύμφωνα με το Παράρτημα ΙV της 98/2008 (1-16)

1. Το Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων αναφέρει το SuperDrecksKëscht fir Betriber ως ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται για να ληφθούν μέτρα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων σε επιχειρήσεις [L’action Super DrecksKëscht fir Betriber – σελ. 334].

5. Οι συμβουλές που παρέχονται στις επιχειρήσεις μέσω του SuperDrecksKëscht fir Betriber θεωρούνται στο σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων ως ένα μέσο παροχής πληροφόρησης πάνω στις τεχνικές πρόληψης παραγωγής αποβλήτων προκειμένου να διευκολυνθεί η εφαρμογή των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών [L’action Super DrecksKëscht fir Betriber – σελ. 334].

Και

8. Παροχή υποστήριξης στη λήψη αποφάσεων στις επιχειρήσεις (L’action Super DrecksKëscht fir Betriber – σελ. 334).

9. Ενθαρρύνεται η χρήση εθελοντικών συμφωνιών και κλαδικών διαπραγματεύσεων ώστε οι σχετικές επιχειρήσεις ή βιομηχανικοί κλάδοι να θέσουν τα δικά τους σχέδια πρόληψης παραγωγής αποβλήτων [Une structure de coordination opérationnelle – σελ. 89].

12. Η χρήση εκστρατειών ευαισθητοποίησης και παροχής πληροφόρησης στο κοινό αναφέρεται αρκετές φορές, σε σχέση με τους διάφορους τύπους ρευμάτων αποβλήτων (σελ. 162).

50

16. Η επαναχρησιμοποίηση και επισκευή κατάλληλων απορριφθέντων ΑΗΗΕ προωθείται μέσω της χρήσης εκπαιδευτικών εκστρατειών και την ίδρυση κέντρων επισκευής και επαναχρησιμοποίησης (σελ. 162).

Μάλτα - Ληφθέντα μέτρα πρόληψης σύμφωνα με το Παράρτημα ΙV της 98/2008 (1-16) 4. Ενδυνάμωση της ευθύνης του παραγωγού στην ελαχιστοποίηση, μέσω ανασχεδιασμού, των υλικών συσκευασίας προκειμένου να μειωθούν τα σχετικά με την συσκευασία απόβλητα, καθώς επίσης και να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση σχετικά με τις συσκευασίες που μπορούν να ανακτηθούν (σελ. 185).

8. Συνεργασία με τις επιχειρήσεις ώστε να γίνουν επίσης πρωταθλητές αποβλήτων, τόσο λειτουργικά όσο και εμφυσώντας την αλλαγή συμπεριφοράς στους υπαλλήλους τους. Οι επιχειρήσεις θα λαμβάνουν ένα εγχειρίδιο πρακτικών υποδείξεων για εφαρμογή τους στο χώρο εργασίας. Θα ενθαρρύνονται επίσης να συμμετάσχουν στην εκστρατεία πρόληψης παραγωγής αποβλήτων και να παρουσιάζουν την συμμετοχή τους στον ιστότοπό τους και πιθανόν στο επικοινωνιακό τους υλικό (σελ.184).

8. Ανεπιθύμητη αλληλογραφία: Οι υπάρχοντες φορείς ενθαρρύνονται να εξετάσουν τις ευκαιρίες που υπάρχουν ή μπορούν να δημιουργηθούν, για την ανάπτυξη μιας εικονικής πλατφόρμας διανομής για αυτούς που επιθυμούν να κάνουν μια απτή περιβαλλοντική επιλογή να λαμβάνουν αλληλογραφία ηλεκτρονική παρά σε έντυπη μορφή (σελ. 196).

8. Ενθάρρυνση εταιριών υπηρεσιών καταλόγου και εκδοτών περιοδικών να απομακρυνθούν από την ταχυδρομική διανομή για χάρη της διαδικτυακής διανομής (σελ. 196).

8. Απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων: Συζητήσεις μεταξύ MEPA, KTP, MDA, FOBC και άλλους σχετικούς ενδιαφερόμενους παράγοντες θα πρέπει να ξεκινήσουν, ειδικά όταν αναθεωρούνται τα τοπικά σχέδια, προκειμένου να ληφθεί υπόψη η ανάγκη περιορισμού των περιττών αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων. Αυτό θα πρέπει να γίνει με προοπτική την προώθηση της αξίας του πόρου του ασβεστόλιθου στο στάδιο της εκσκαφής και την αξιοποίηση της δυνατότητας της τεχνολογίας να κάνει την διεργασία αυτή πιο αποδοτική από πλευράς πόρων από την απλή δημιουργία περισσότερων αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων (σελ. 199).

9. Στρατηγικές συμμαχίες θα επιδιωχθούν με τα supermarket προκειμένου να καθοριστεί αν είναι δεκτικά στην παρουσία εξουσιοδοτημένου προσωπικού στις εγκαταστάσεις για την παροχή συμβουλών σε πελάτες σχετικά με τους τρόπους κατανάλωσής τους και την προώθηση της πιο συνετής αγοράς τροφίμων. Η Κυβέρνηση επίσης θα συμφωνήσει επίσης με μεσαίους ως μεγάλους εργοδότες για να χρησιμοποιήσει τους υπαλλήλους τους ως επιλεγμένο κοινό για προγράμματα μείωσης τροφικών αποβλήτων. Για το σκοπό αυτό η Κυβέρνηση θα εξασφαλίσει ότι υπάρχει επαρκής αριθμός εκπαιδευμένων πρωταθλητών τροφίμων για να προωθήσουν την βιώσιμη κατανάλωση στην κοινότητα (σελ. 188).

12. Εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες θα αναπτυχθούν προκειμένου να παρασχεθεί ένα κυλιόμενο πρόγραμμα εκπαίδευσης για δημοσίους υπαλλήλους, με προοπτική να καταστούν ικανοί να εφαρμόσουν την ελαχιστοποίηση αποβλήτων τόσο στον χώρο εργασίας τους όσο και στο σπίτι (σελ. 183).

12. Η εργασία με τα σχολεία θα υποστηριχθεί ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι μελλοντικές γενιές θα έχουν εκπαιδευτεί σε μια νοοτροπία βιωσιμότητας. Όσο είναι δυνατό, οι εκπαιδευτικές

51

πρωτοβουλίες θα προσπαθήσουν να διεισδύσουν στα σπίτια ώστε καθοδηγηθούν οι άνθρωποι προς καλύτερες συνήθειες αγοράς (σελ. 183).

12. Ένας διαδικτυακός κατάλογος εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων και μια λίστα επιχειρήσεων των οποίων τα προϊόντα συνεισφέρουν στην ελαχιστοποίηση των αποβλήτων θα αναπτυχθούν κατά τρόπο τέτοιο ώστε να διευκολύνει την αναγνώριση τέτοιων επιχειρήσεων ανά προϊόν, γεωγραφική τοποθεσία ή άλλα παρόμοια κριτήρια αναγνώρισης (σελ.184).

12. Δημιουργία μεγαλύτερης ευαισθητοποίησης σχετικά με την ποσότητα φαγητού που χρειάζεται πραγματικά ένα ανθρώπινο πλάσμα. Αυτό θα γίνει μέσω παρουσιάσεων σε επίπεδο τοπικών συμβουλίων με προοπτική να υπάρξει πρόσβαση σε μέλη οικογενειών που είναι διαθέσιμα κατά τη διάρκεια της ημέρας και που είναι πιθανό να έχουν αναλάβει τα καθημερινά ψώνια της οικογένειας. Επιπλέον, μια τέτοια παρουσία θα ενθαρρύνεται στις δημόσιες εκδηλώσεις ώστε να απευθυνθεί σε ευρύτερο κοινό (σελ. 187).

12. Συνεργασία με εταιρία τηλεοπτικών παραγωγών για την ανάπτυξη μιας εκπομπής ριάλιτι που στοχεύει σε όσους μειώνουν απόβλητα (σελ. 188).

12. Θα ζητηθεί από τους σύμβουλους οικιακής οικονομίας να παράσχουν οδηγίες για καλύτερη εκπαίδευση των νοικοκυριών στις αγορές τους και των καταναλωτικών τους συνηθειών όπως επίσης και την διαχείριση των τροφικών υπολειμμάτων (σελ. 187).

12. Θα γίνει επαφή με τηλεοπτικά προγράμματα που περιλαμβάνουν ένθετα μαγειρικής, με σκοπό να αφιερώνονται ορισμένα ένθετα σε μαγειρική με περισσεύματα. Οι πρωταθλητές τροφίμων θα ζητείται επίσης να αφηγηθούν τις προσωπικές τους εμπειρίες ώστε να επιδείξουν την απτή φύση των αλλαγών στην συμπεριφορά (σελ. 188).

15. Η κυβέρνηση θα οργανώσει επιθεωρήσεις για τα απόβλητα σε όλα τα Υπουργεία, σε όλο το εύρος της δημόσιας διοίκησης, ώστε να διαπιστωθούν τα υφιστάμενα κενά και να αντιμετωπιστούν κατάλληλα (σελ. 191).

15. Η κυβέρνηση θα αναλάβει την εκπόνηση μιας μελέτης βάσης ώστε να καθοριστεί το μέγεθος της συνεισφοράς των σχετικών με τα απόβλητα δραστηριοτήτων ως προς τις Περιβαλλοντικές Δημόσιες Προμήθειες της Κυβέρνησης. Αυτό θα διευκολύνει την αναγνώριση των προϊόντων και υλικών εκείνων, των παραδοσιακά προμηθευόμενων μέσω της ελεύθερης αγοράς, που μπορούν να θεωρηθούν ότι αποτελούν τους καλύτερους δυνατούς εκπροσώπους της εξασφάλισης μιας μετατόπισης προς την απτή επίδειξη ότι τα απόβλητα μπορούν πράγματι να αποτελέσουν πόρο (σελ. 193).

16. Δραστηριότητες επιρροής για την υποστήριξη κοινοτικών πρωτοβουλιών επαναχρησιμοποίησης, που περιλαμβάνουν μεταφορά αγαθών που δεν είναι πλέον χρήσιμα σε ένα άτομο και μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν από άλλο. Αυτό επιμηκύνει την ζωή του αντικειμένου και αποτρέπει την είσοδό του στο ρεύμα των αποβλήτων σε πρώιμο στάδιο (σελ.185).

Ολλανδία - Ληφθέντα μέτρα πρόληψης σύμφωνα με το Παράρτημα ΙV της 98/2008 (1-16)

1. Συμπερίληψη του προγράμματος πρόληψης στο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (σελ.12).

1. Διαμόρφωσης μιας στρατηγικής για την επιρροή της καταναλωτικής συμπεριφοράς (σελ.12).

1. Δημιουργία μιας σύμβασης πλαισίου για τους σκοπούς της βιωσιμότητας συσκευασιών (σελ.18).

52

2. Εκτέλεση μιας ανάλυσης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των πλαστικών περιτυλιγμάτων των περιοδικών και των εναλλακτικών (σελ.12).

2. Αποδοτικότητα υλικών στην Ευρωπαϊκή μεθοδολογία για τον οικολογικό σχεδιασμό, περαιτέρω έρευνα στα πλαίσια της Οδηγίας της ΕΕ για τον Οικολογικό σχεδιασμό ώστε να επιταχυνθεί η λήψη αποφάσεων για τη διευρυμένη εφαρμογή της Οδηγίας (σελ.12).

2. Υφάσματα: Τεχνολογικές βελτιώσεις, μείωση χρήσης χημικών, μετατροπή του κυκλώματος σε φιλικό προς το περιβάλλον και επέκταση χρόνου ζωής (σελ.17).

4. Υποστήριξη των ΜΜΕ στην εφαρμογή του Οικολογικού Σχεδιασμού, ανάπτυξη επιχειρηματικών εργαλείων για κατάλληλη εφαρμογή του οικολογικού σχεδιασμού στην βελτίωση προϊόντος, πχ στην τοποθέτηση του οικολογικού σχεδιασμού στα συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης (σελ.12).

5. Ενθάρρυνση των οικολογικών εφαρμογών στην Ολλανδία, διαβούλευση με τους ενδιαφερόμενους παράγοντες για τον καθορισμό πως μπορεί ο κυκλικός σχεδιασμός να χρησιμοποιηθεί στις επιχειρήσεις (σελ.12).

5. Πλατφόρμα γνώσης οικολογικού σχεδιασμού, διευκόλυνση της πρόσβασης των επιχειρήσεων στη γνώση σε πιο μόνιμη βάση (σελ.12).

7. Ελαχιστοποίηση παραγωγής αποβλήτων στην βιομηχανία, διάφορες μέθοδοι βελτιστοποίησης διεργασιών (σελ.15).

7. Περισσότερη προσοχή στην μείωση της ποσότητας των αποβλήτων μέσω της εφαρμογής του υπολογισμού περιβαλλοντικής απόδοσης (σελ.16).

7. Υλοποίηση μέτρων Οδικού Χάρτη, όπως ελαφρύτερα προϊόντα, περιορισμός απωλειών λόγω τήξης και βελτίωση τεχνικών διαχωρισμού (σελ.17).

9. Μείωση της χρήσης πλαστικής σακούλας στην βάση εθελοντικών συμφωνιών (σελ.12).

10. Περιβαλλοντικές εταιρίες, κατάλληλη περιβαλλοντική διαχείριση στις εταιρίες ώστε ο αριθμός των εταιριών με πιστοποίηση ISO 14001 να συνεχίσει να αυξάνεται (σελ.15).

11. Διαφοροποίηση φορολογικών συντελεστών για νοικοκυριά και επιχειρήσεις (“diftar” - differentiated tariffs) (σελ.19).

11. «Επιταχυνόμενη απόσβεση των περιβαλλοντικών επενδύσεων» (VAMIL) και «Περιβαλλοντικές Επενδύσεις» (MIA) (σελ.19).

11. Φορολογικά κίνητρα για την βιώσιμη χρήση των α’ υλών (σελ.19).

12. Χρήση (νέων) μέσων για την επισήμανση της χρησιμότητας και της αναγκαιότητας της πρόληψης παραγωγής αποβλήτων στους πολίτες (σελ.12).

12. Λιγότερα απόβλητα στην φάση κατανάλωσης, πληροφόρηση για τις δυνατότητες για επιμήκυνση χρήσης (σελ.16).

12. Μείωση και βελτιστοποίηση των υπολειμματικών αποβλήτων μέσω της προώθησης της διαφάνειας, αύξησης ευαισθητοποίησης, εξαφάνισης συγχύσεων σχετικά με τις ημερομηνίες λήξης (σελ.17).

13. Σήμανση αγαθών, πληροφορίες σχετικά με τη σύνθεση του προϊόντος (σελ.12).

14. Συμφωνίες με τον εμπορικό κλάδο για αύξηση στην παροχή βιώσιμων προϊόντων (σελ.16).

53

16. Προώθηση μεθόδων για βιώσιμες κατασκευές, περισσότερη τυποποίηση, επαναχρησιμοποίηση υλικών κατασκευών (σελ.16).

16. Λιγότερα απόβλητα υφασμάτων και περισσότερη επαναχρησιμοποίηση μέσω της ενθάρρυνσης του διαχωρισμού κατά τη συλλογή και της αυξημένης επαναχρησιμοποίησης υφασμάτων (σελ.17).

16. Επαναχρησιμοποίηση ηλεκτρικών συσκευών, εξέταση της ανάπτυξης ενός συστήματος αξιολόγησης για «βιώσιμους συλλέκτες» (σελ.18).

16. Επισκευή, διανομή και πώληση προϊόντων, ενίσχυση της υποδομής για επαναχρησιμοποίηση για βέλτιστη συλλογή αγαθών και αύξηση της αποδοτικότητας (σελ.16).

Νορβηγία - Ληφθέντα μέτρα πρόληψης σύμφωνα με το Παράρτημα ΙV της 98/2008 (1-16)

3. Ανάπτυξη δεικτών για τα τροφικά απόβλητα από τις περιβαλλοντικές και στατιστικές αρχές (σελ.37).

4. Το Υπουργείο θα υποστηρίξει τους πιο αυστηρούς διεθνείς κανονισμούς για τη χρήση των χημικών στα υφάσματα (σελ. 35).

4. Το Υπουργείο θα αξιολογήσει αν τα σχήματα για την ευθύνη των παραγωγών είναι σε μεγαλύτερο βαθμό σε θέση να υποστηρίξουν την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων των υλικών συσκευασίας και τα ΑΗΗΕ.

5. Οδηγίες για Περιβαλλοντικές Δημόσιες Προμήθειες στις κατασκευές και στις λειτουργίες ακινήτων (σελ. 35).

9. Η Κυβέρνηση θα ξεκινήσει υποχρεωτική συνεργασία με τους ενδιαφερόμενους παράγοντες στην αλυσίδα διατροφής προκειμένου να προληφθούν τα τροφικά απόβλητα (σελ.38). Ένα μεγάλο μέρος του κλάδου έχει ήδη δείξει πρωτοβουλίες για την μείωση των τροφικών αποβλήτων μέσω του προγράμματος “ForMat” (σελ.38).

12. Χρήση εκστρατειών ευαισθητοποίησης και παροχή πληροφοριών προς το γενικό κοινό σχετικά με επαναχρησιμοποίηση, τα οικολογικά προϊόντα και τις αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον της κατανάλωσης μεγάλης κλίμακας (σελ.36).

12. Η ιστοσελίδα (www.erdetfarlig.no) αναπτύχθηκε για να δίνει στους χρήστες πληροφορίες σχετικά με οικολογικά προϊόντα (σελ.34).

14. Το Υπουργείο θα ξεκινήσει ένα διάλογο αυξημένης συνεργασίας μεταξύ των παραγωγών/εισαγωγέων, των εθελοντών συλλεκτών και των δήμων σχετικά με την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων στα υφάσματα (σελ.35).

15. Προώθηση των οδηγιών για τις Περιβαλλοντικές Δημόσιες Προμήθειες στις κατασκευές, στα εργοστάσια και στις λειτουργίες ακινήτων (σελ. 35).

54

16. Προώθηση της επαναχρησιμοποίησης ή/και επισκευής των κατάλληλα απορριφθέντων προϊόντων σε ανακύκλωσης (gjenvinningsstasjonerne) (σελ. 36).

Πολωνία - Ληφθέντα μέτρα πρόληψης σύμφωνα με το Παράρτημα ΙV της 98/2008 (1-16) 1. Αύξηση των τελών για απόρριψη αποβλήτων (ειδικά μικτών αστικών αποβλήτων, βιοδιασπώμενων αποβλήτων και προηγουμένων ανεπεξέργαστων αποβλήτων) (σελ. 56, σελ. 80).

2. Συντονισμός και υποστήριξη επιστημονικής έρευνας (τεχνολογίες με μειωμένο ρυθμό παραγωγής αποβλήτων, προϊόντα με μικρότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις κατά τη χρήση τους και μετά την ολοκλήρωσή της (σελ.64).

4. Ανάπτυξη καθαρών τεχνολογιών (σελ. 56, σελ. 80).

4. Υποστήριξη της εισαγωγής (εφαρμογή) τεχνολογιών χαμηλής παραγωγής αποβλήτων και εξασφάλιση της χρήσης όλων των πιθανών συστατικών από τις χρησιμοποιούμενες πρώτες ύλες (σελ. 56, σελ. 80).

4. Συμπερίληψη κριτηρίου για οικολογικό σχεδιασμό στην διεργασία ανάπτυξης νέων προϊόντων (σελ. 36).

4. Επέκταση χρόνου εξυπηρέτησης, μείωση βάρους συσκευασιών και αύξηση του μεριδίου της επαναχρησιμοποιήσιμης συσκευασίας (σελ.37)

10. Προώθηση της περιβαλλοντικής διαχείρισης (σελ. 56, σελ. 80).

12. Εντατική περιβαλλοντική εκπαίδευση για την προώθηση της πρόληψης παραγωγής αποβλήτων (σελ. 56, σελ. 80).

13. Η χρήση της οικολογικής σήμανσης στην συσκευασία που επιτρέπει στους καταναλωτές να αναγνωρίσουν προϊόντα που ικανοποιούν οικολογικά κριτήρια, συμπεριλαμβανομένων κριτηρίων αποδοτικότητας και περιορισμών στην χρήση επικίνδυνων ουσιών στα υλικά συσκευασίας, παρέχοντας έτσι στους καταναλωτές πληροφορίες για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων τη στιγμή της αγοράς του προϊόντος (σελ. 37).

Πορτογαλία - Ληφθέντα μέτρα πρόληψης σύμφωνα με το Παράρτημα ΙV της 98/2008 (1-16) 1. Το πρόγραμμα ενθαρρύνει τη χρήση τεχνικών, οργανωτικών, κανονιστικών, οικονομικών και επικοινωνιακών μηχανισμών δράσης για την προώθηση της αποδοτικής χρήσης πόρων (σελ. 7678).

4. Προώθηση του μινιμαλιστικού σχεδιασμού συσκευασιών για επαναχρησιμοποιήσιμη/βιοδιασπώμενη συσκευασία (σελ. 7676).

6. Εξασφάλιση της δυνατότητας υλοποίησης του προγράμματος σε επίπεδο δήμου και παροχή εκπαίδευσης πάνω σε καλές πρακτικές στην Δημόσια Διοίκηση (σελ. 7673).

8. Οργάνωση εκστρατειών ευαισθητοποίησης για την εξασφάλιση της δέσμευσης των οικονομικών παραγόντων σχετικά με την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων (σελ. 7673).

9. Προώθηση των εθελοντικών πρωτοβουλιών (συμπεριλαμβανομένης της σήμανσης προϊόντος) (σελ. 7677).

55

12. Χρήση εκστρατειών ευαισθητοποίησης και παροχή πληροφόρησης προς το γενικό κοινό (σελ. 7673).

16. Προώθηση της επαναχρησιμοποίησης και επισκευής προϊόντων που επιτρέπουν αυτή τη δράση (σελ. 7677).

Σκωτία - Ληφθέντα μέτρα πρόληψης σύμφωνα με το Παράρτημα ΙV της 98/2008 (1-16) 5. Καθιέρωση του Προγράμματος “Resource Efficient Scotland” για την διευκόλυνση της πρόσβασης σε πρακτικές πληροφορίες για επιχειρήσεις και οργανισμού να χρησιμοποιούν πόρους πιο αποδοτικά και την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας (συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης δεδομένων και εργαλείων, δίκτυο πρωτοπόρων χρηστών, ανάπτυξη ενός νέου συστήματος δέσμευσης) (σελ. 13).

5., 8. Αξιολογήσεις αξιοποίησης πόρων για επιχειρήσεις με το με τις μεγαλύτερες δυνατές περιβαλλοντικές επιπτώσεις (σελ. 14).

2. Έρευνα των διαφόρων συντελεστών για την καλύτερη κατανόηση της κίνησης των υλικών μέσα από την οικονομία (συμπεριλαμβανομένων των κρίσιμων υλικών) (σελ.19).

2. Συγκέντρωση αποδείξεων των ευκαιριών για την Σκωτία από μια σημαντική μετατόπιση προς μια πιο κυκλική οικονομία (σελ. 16).

9. Εξασφάλιση ότι οι υφιστάμενες εθελοντικές συμφωνίες με επιχειρηματικούς κλάδους-κλειδιά (σουπερμάρκετ, φιλοξενία, μεταποιητές τροφίμων και ποτών) εξυπηρετούν επίσης και την Σκωτία (σελ. 13).

8., 16. Δημιουργία ενός δανειοδοτικού ταμείου για την υποστήριξη της ανακατεργασίας και της ανακατασκευής (επένδυση στην ανακύκλωση και ανακατεργασία πλαστικών) (σελ. 15).

15. Δημόσιες προμήθειες για την κινητοποίηση της καινοτομίας. Συγκέντρωση αποδείξεων για την υποστήριξη της έξυπνης χρήσης της δημόσιας προμήθειας στην ανακαίνιση και την ανακατασκευή που υποστηρίζεται στον επερχόμενο Νόμο Αναμόρφωσης των Προμηθειών (συμπ. της εκπαίδευσης στην βιώσιμη προμήθεια σε πάνω από 300 αγοραστές, καθοδήγηση σε καλές πρακτικές, πρόγραμμα για τη βελτίωση της περιβαλλοντικής απόδοσης σε όλη την Επικράτεια της Σκωτσέζικης Κυβέρνησης) (σελ. 15).

16. Αύξηση της προσφοράς και της ζήτησης για ποιοτικά επαναχρησιμοποιήσιμα αντικείμενα. Διέγερση της ανάπτυξης στην ανακαίνιση και της υποδομής επισκευών, υποστήριξη πιλοτικών εφαρμογών συστημάτων συλλογής επαναχρησιμοποιούμενα αντικείμενα (συμπεριλαμβανομένων των κέντρων ανακύκλωσης και της συλλογής ανακύκλωσης στο πεζοδρόμιο), αύξηση της ευαισθητοποίησης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων (σελ. 16).

4., 14. Προώθηση του βιώσιμου σχεδιασμού προϊόντος, μέσω της υποστήριξης του έργου Product Sustainability Forum που βοηθά τις επιχειρήσεις και άλλους να συνεργάζονται για την βελτίωση της περιβαλλοντικής απόδοσης των προϊόντων (σελ. 17).

12. Στόχευση στην ανάμιξη του κοινού στην υποστήριξη του προγράμματος και υποστήριξη των δασκάλων να εξοπλίσουν τους αποφοίτους με τις σχετικές δεξιότητες (σελ. 20).

12., 16. Προώθηση των δράσεων της τοπικής κοινότητας για την πρόληψη των αποβλήτων μέσω της ανάμιξης του προγράμματος Volunteers and Community Advocate της Σκωτίας. Υποστήριξη της εντατικής προσέγγισης όσον αφορά την ανάμιξη της κοινότητας, με αξιολόγηση των επιπτώσεών της και δημοσίευση των αποτελεσμάτων ώστε να καθοριστούν οι μελλοντικές προτεραιότητες.

56

Περιλαμβάνεται ένα έργο επίδειξης με πρωτοβουλία των κοινοτήτων, για την μελέτη του τρόπου που η ανάμιξη σε ένα συγκεκριμένο πεδίο μπορεί να επηρεάσει την ανακύκλωση και την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων (σελ. 20).

9., 11. Απαίτηση τα καταστήματα λιανικής πώλησης να χρεώνουν για σακούλες από τον Οκτώβριο του 2014 με σκοπό τη μείωση του αριθμού των σακουλών στη Σκωτία (εθελοντικές συμφωνίες) (σελ. 20).

16. Διερεύνηση του ρόλου των προτύπων και της διαπίστευσης στην εξασφάλισης της εμπιστοσύνης των καταναλωτών και των επιχειρήσεων στα ανακατασκευασμένα προϊόντα – βοήθεια στην ανάπτυξη νέων συστημάτων όπου απαιτείται (σελ. 16).

2. Διερεύνηση της βιωσιμότητας των εναλλακτικών επιχειρησιακών μοντέλων για καταναλωτικά προϊόντα, τα οποία θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν κάποιες αγορές με χρησιδάνειο ή ενοικίαση (σελ. 16).

9. Το πρόγραμμα Zero Waste Scotland θα υποστηρίξει την περαιτέρω ανάπτυξη δράσεων σχετικά με την ευθύνη του παραγωγού, ειδικά όσον αφορά τη συσκευασία.

11. Το πρόγραμμα Zero Waste Scotland θα αξιολογήσει τα πιλοτικά προγράμματα «Ανακύκλωση και Ανταμοιβή» για συστήματα επιστροφής τέλους εγγυοδοσίας και ανάστροφης πώλησης (όπως συλλογής κενών φιαλών) και θα εξετάσει την σκοπιμότητα ενός εθνικού σχήματος επιστροφής τελών για την μείωση των απορριμμάτων και την βελτίωση της ανακύκλωσης (σελ. 19). Επιπλέον, δοκιμαστική συλλογή μικρών ΑΗΗΕ, με χρήση ανάστροφου εφοδιασμού και κόμβων συλλογής, για την λήψη αποφάσεων για μελλοντικές δράσεις.

Σλοβακία - Ληφθέντα μέτρα πρόληψης σύμφωνα με το Παράρτημα ΙV της 98/2008 (1-16) 1. Υποστήριξη της προσέγγισης της ποσοτικής συλλογής – πληρωμές με βάση την ποσότητα των παραγόμενων αποβλήτων (σελ. 39).

1. Μείωση της ποσότητας των αποβλήτων από έντυπο διαφημιστικό υλικό μέσω της υλοποίησης της απαγόρευσης της διανομής υλικού στα γραμματοκιβώτια (Τροποποίηση του Νόμου περί διαφήμισης ) καθώς και την εισαγωγή της οικονομικής ευθύνης για τη συλλογή και χειρισμό διαφημιστικού υλικού που μετατρέπεται σε απόβλητα (σελ. 43-44).

1. Καθιέρωση της νομικής υποχρέωσης για τον κλάδο κατασκευών και κατεδαφίσεων να χρησιμοποιεί τα διάφορα υλικά με τρόπο τέτοιο ώστε να μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν ή να ανακυκλωθούν (σελ. 45).

4. Προώθηση του οικολογικού σχεδιασμού – μέρος της μελέτης που στοχεύει στην αύξηση της αποδοτικότητας και στη μείωση της βλαπτικότητας των υλικών συσκευασίας (σελ. 44).

8. Εστίαση στις εκστρατείες προώθησης μέσα σε αλυσίδες καταστημάτων, εστιατόρια και υπηρεσίες τροφοδοσίας, που είναι παραγωγοί μεγάλων ποσοτήτων τροφικών αποβλήτων (σελ. 42).

10. Προώθηση του EMAS και του EMS σύμφωνα με το ISO 14001 για επικίνδυνα απόβλητα (σελ. 46).

12. Ανάπτυξη και υλοποίηση μιας ενημερωτικής εκστρατείας σχετικά με την ορθή αποθήκευση και χρήση του φαγητού (σελ. 42).

57

12. Βελτίωση της ευαισθητοποίησης του κοινού μέσω εκστρατειών ενημέρωσης και εκπαίδευσης, οι οποίες θα στοχεύουν στην πρόληψη της παραγωγής αποβλήτων (αστικά απόβλητα, χαρτί, απόβλητα συσκευασίας και ΒΑΑ3). Η χρηματοδότηση των εκστρατειών θα εξασφαλιστεί από διάφορες πηγές (σελ. 33).

16. Υποστήριξη της ίδρυσης κέντρων επαναχρησιμοποίησης αντικειμένων όπως έπιπλα, ηλεκτρικός και ηλεκτρονικός εξοπλισμός, υφάσματα, βιβλία, CD, αθλητικός εξοπλισμός, κτλ (σελ. 39)

16. Υποστήριξη της ίδρυσης κέντρων επαναχρησιμοποίησης υλικών ή παζαριών (σελ. 46).

Ισπανία - Ληφθέντα μέτρα πρόληψης σύμφωνα με το Παράρτημα ΙV της 98/2008 (1-16) 1. Εφαρμογή στην πράξη της στρατηγικής «περισσότερα τρόφιμα, λιγότερα απόβλητα» και των τοπικών προγραμμάτων για την μείωση των τροφικών αποβλήτων, ενώ προωθούνται οι αγορές σε μικρή απόσταση (σελ. 28).

1. Αναθεώρηση του νόμου που ρυθμίζει την παραγωγή και διαχείριση των αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων με ενίσχυση των στοιχείων πρόληψης κατά τα έργα κατασκευής, κατεδάφισης και αναστήλωσης, η πιθανότητα καθιέρωσης οικονομικών κινήτρων μπορεί επίσης να αξιολογηθεί (σελ. 28).

1. Ενσωμάτωση λόγων παραγωγής αποβλήτων στις εκτιμήσεις των δημοσίων συμβάσεων προμήθειας, ώστε να μπορεί να εκτιμηθεί η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων (σελ. 28).

1. Αναθεώρηση των κανονισμών για τις συσκευασίες, ώστε να ενισχυθεί η πρόληψη από την υπερ-συσκευασία, η χρήση επαναχρησιμοποιήσιμης συσκευασίας και η προώθηση της εύκολα ανακυκλώσιμης συσκευασίας (σελ. 29).

1. Ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των σχεδίων ελαχιστοποίησης των επικίνδυνων αποβλήτων μέσω της ανάλυσης των σχεδίων αυτών και την καθιέρωση προγραμμάτων υποκατάστασης (σελ. 30).

1. Αναθεώρηση των κανονισμών για τα ΑΗΗΕ ώστε να ενισχυθούν τα στοιχεία πρόληψης που συνδέονται με τον περιορισμό των επικίνδυνων ουσιών που περιέχονται σε αυτά, και προαχθεί ο οικολογικός τους σχεδιασμός και η επαναχρησιμοποίησή τους, προσβλέποντας στην πιθανότητα καθιέρωσης κριτηρίων διαφοροποιημένων συντελεστών για την χρηματοδότηση της διαχείρισης των ΑΗΗΕ (σελ. 31).

2. Ενίσχυση προγραμμάτων Έρευνας & Ανάπτυξης προσανατολισμένων στην μείωση των τροφικών αποβλήτων στην εφοδιαστική αλυσίδα των τροφίμων (σελ. 28).

2. Ανάπτυξη τεχνικών επιλεκτικής κατεδάφισης (σελ. 28) και ανάπτυξη εργαλείων αξιολόγησης της περιβαλλοντικής απόδοσης των κατασκευαστικών προϊόντων και της δυνατότητας επαναξιοποίησής τους (σελ. 28).

2. Οικολογικός σχεδιασμός συσκευασιών, ανάπτυξη και χρήση νέων υλικών ώστε να είναι εύκολα ανακυκλώσιμα (σελ. 29).

2. Υποκατάσταση επικίνδυνων ουσιών στις διεργασίες παραγωγής (σελ. 30).

2. Επέκταση της ζωής των οχημάτων, ελαστικών και μπαταριών (σελ. 31).

4. Προώθηση του οικολογικού σχεδιασμού για οχήματα, με σκοπό τη διευκόλυνση της αποσυναρμολόγησης και της ανακύκλωσης στο στάδιο του τέλους κύκλου ζωής (σελ. 31)

58

5. Υποστήριξη επιχειρήσεων στην πρόληψη παραγωγής αποβλήτων, στην τροποποίηση των διεργασιών παραγωγής, της εφοδιαστικής και των πωλήσεων προκειμένου να μειωθούν τα τροφικά απόβλητα (σελ. 28).

5. Παροχή τεχνικής υποστήριξης και διάχυση πληροφόρησης σε εταιρίες για την εισαγωγή δράσεων πρόληψης παραγωγής αποβλήτων και επαναξιοποίησης αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων (σελ. 29).

5. Ανάπτυξη και υλοποίηση εργαλείων συγκριτικής αξιολόγησης ώστε να καταστεί δυνατό να εκτιμηθούν συγκριτικά οι διαφορετικές διαθέσιμες συσκευασίες και να βοηθηθούν οι επιχειρήσεις να λάβουν αποφάσεις σχετικά με την πρόληψη της συσκευασίας, επιπρόσθετα σε άλλα εργαλεία που μπορούν να βοηθήσουν στον υπολογισμό της δυνατότητας ανακύκλωσης των συσκευασιών (σελ. 29).

5. Προώθηση της παροχής πληροφόρησης σε διαχειριστές για την αποσυναρμολόγηση οχημάτων και τη διευκόλυνση επαναχρησιμοποίησης των μερών τους (σελ. 31).

5. Προώθηση της τεχνικής βοήθειας προς τη χημική βιομηχανία και μεταφορά αποτελεσμάτων από την έρευνα μέσω των Τεχνικών Κέντρων και παρόμοιων ιδρυμάτων (σελ. 30).

6. Προώθηση της υλοποίησης εκπαιδευτικών προγραμμάτων για προσωπικό που είναι υπεύθυνο για την έκδοση αδειών και για επιθεωρήσεις της χημικής βιομηχανίας, ώστε να εξασφαλιστεί ότι θα περιλαμβάνεται η πρόληψη σε αυτές τις ενέργειες και ότι αυτή επιτυγχάνεται (σελ. 30)

8. Προώθηση της ίδρυσης καταστημάτων επισκευής ΑΗΗΕ (σελ. 32).

8., 16. Προώθηση της ίδρυσης καταστημάτων επισκευής και πώλησης μεταχειρισμένων για έπιπλα, παιχνίδια, βιβλία και υφάσματα (σελ. 32).

9. Υπογραφή εθελοντικών συμφωνιών με:

• Συνδέσμους και κοινωνικούς φορείς για την αξιοποίηση του περισσεύματος φαγητού που δημιουργείται κατά τις φάσεις παραγωγής και διανομής στην εφοδιαστική αλυσίδα (σελ. 28).

• Τον κατασκευαστικό τομέα για την καθιέρωση καλών πρακτικών πρόληψης παραγωγής αποβλήτων (σελ. 29).

9. Χρήση εθελοντικών συμφωνιών για:

• Την αύξηση των πωλήσεων χύμα.

• Την χρήση επαναχρησιμοποιήσιμης βιομηχανικής συσκευασίας.

• Την προώθηση της μείωσης της κατανάλωσης σε σακούλες μιας χρήσης.

• Την προώθηση της μείωσης της χρήσης συσκευασιών μιας χρήσης στον κλάδο τροφοδοσίας και ξενοδοχείων (σελ. 29).

• Την εφαρμογή των Βέλτιστων Διαθέσιμων Τεχνικών (BΔT), προσανατολισμένων προς την υποκατάσταση των επικίνδυνων ουσιών στην χημική βιομηχανία (σελ. 30).

• Την επιτάχυνση της υποκατάστασης των βαρέων μετάλλων και άλλων τοξικών ουσιών σε οχήματα, ελαστικά και μπαταρίες (σελ. 31).

• Την προώθηση του οικολογικού σχεδιασμού των ΑΗΗΕ για την διευκόλυνση της επισκευής και την επιμήκυνση του χρόνου ζωής τους (σελ. 31).

59

• Την προώθηση της πληροφόρησης όσον αφορά την διευκόλυνση της επισκευής και της

επαναχρησιμοποίησης των συστατικών των ΑΗΗΕ και παροχή πληροφόρησης στους πολίτες σχετικά με τα χαρακτηριστικά των προϊόντων που σχετίζονται με την διαχείριση των αποβλήτων (σελ. 31).

• Την ενίσχυση της επαναχρησιμοποίησης των συστατικών των ΑΗΗΕ στον επαγγελματικό τομέα (σελ. 31).

10. Προώθηση της εφαρμογής αξιόπιστων συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης στη χημική βιομηχανία (σελ. 30).

12. Οργάνωση εκστρατειών εκπαίδευσης ή/και ευαισθητοποίησης σχετικά με:

• Την προώθηση της βιώσιμης κατανάλωσης τροφίμων σε νοικοκυριά, σχολεία και ξενοδοχεία, με την ταυτόχρονη προώθηση της «μαγειρικής χωρίς σπατάλη»(σελ. 28)

• Την ενσωμάτωση της πρόληψης και ειδικότερα της επαναχρησιμοποίησης σε μικρά κατασκευαστικά έργα (σελ. 29)

• Την επισήμανση του ρόλου των καταναλωτών και των τελικών χρηστών στην μείωση και επαναξιοποίηση των αποβλήτων συσκευασίας μείωση (σελ. 29)

• Την προώθηση της χρήσης προϊόντων ισοδύναμων προς τα μιας χρήσης/αναλώσιμα, τα οποία μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν ή να έχουν μεγαλύτερο χρόνο ζωής (σελ. 30)

• Τη βελτίωση της παράδοσης ΑΗΗΕ στα κέντρα επαναχρησιμοποίησης και ενίσχυση της κατανάλωσής τους (σελ. 32)

• Την ενθάρρυνση της παράδοσης και μεταπώλησης επίπλων, παιχνιδιών, βιβλίων και υφασμάτων στα κέντρα επαναχρησιμοποίησης (σελ. 32).

14. Υπογραφή εθελοντικών συμφωνιών για χρήση επαναχρησιμοποιήσιμης βιομηχανικής συσκευασίας στον κλάδο ξενοδοχείων και τροφοδοσίας (σελ. 29-30).

15. Ενσωμάτωση όρων στα έγγραφα δημόσιων προμηθειών που μπορούν να προωθήσουν τη μείωση της συσκευασίας και τη χρήση επαναχρησιμοποιήσιμης ή επαναπληρώσιμης συσκευασίας (σελ. 30).

16. Προώθηση πιλοτικών εμπειριών υποκατάστασης αντικειμένων μιας χρήσης/αναλώσιμων από άλλα προϊόντα με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής (σελ. 30).

16. Προώθηση της χρήσης επαναφορτιζόμενων μπαταριών (σελ. 31).

16. Προώθηση της επαναχρησιμοποίησης μερών ή εξαρτημάτων των οχημάτων (σελ. 31).

16. Προώθηση της χρήσης μεταχειρισμένων ή επισκευασμένων ελαστικών, με την προϋπόθεση ότι μπορεί να εξασφαλιστεί η ασφάλεια και η ποιότητα (σελ. 31).

16. Προώθηση της ίδρυσης δικτύων συλλογής μεταχειρισμένων ΑΗΗΕ, καταστημάτων μεταχειρισμένων και τραπεζών ΑΗΗΕ, για την επαναχρησιμοποίησή τους (σελ. 32).

16. Προώθηση της ίδρυσης δικτύων συλλογής μεταχειρισμένων επίπλων, παιχνιδιών, βιβλίων και υφασμάτων, καταστημάτων μεταχειρισμένων και τραπεζών, για την επαναχρησιμοποίησή τους (σελ. 32).

Σουηδία - Ληφθέντα μέτρα πρόληψης σύμφωνα με το Παράρτημα ΙV της 98/2008 (1-16)

60

2. Συμμετοχή σε εκστρατείες, ερευνητικά έργα και δίκτυα για την αύξηση της επαναχρησιμοποίησης και συνεισφορά σε περισσότερο βιώσιμα υφάσματα (σελ. 48).

3. Ανάπτυξη δεικτών και στατιστικών για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων (σελ. 26).

4. Προσπάθεια εξασφάλισης, εντός της ΕΕ, ότι περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά όπως μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, δυνατότητα επισκευής και η περιεκτικότητα σε επικίνδυνες ουσίες, λαμβάνονται υπόψη κατά το σχεδιασμό νέων προϊόντων (σελ. 68).

4. Παραγωγή, ανάπτυξη, αγορά και πώληση υφασμάτων που έχουν σχεδιαστεί για μεγάλη διάρκεια ζωής και δεν περιέχουν επικίνδυνες ουσίες και που είναι δυνατό να επαναχρησιμοποιηθούν και να ανακυκλωθούν (σελ. 49).

5. Διάχυση καλών παραδειγμάτων πρωτοβουλιών πρόληψης αποβλήτων σε ιδιώτες, κοινοτικά συμβούλια και δήμους (σελ. 26).

7. Ανάπτυξη οδηγιών σχετικά τον τρόπο εφαρμογής των γενικών περιβαλλοντικών κανονισμών και η ιεραρχία των αποβλήτων κατά τον έλεγχο της διαχείρισης των αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων (σελ. 57).

9. Στα πλαίσια του σχεδίου δράσης της Σουηδικής Κυβέρνησης για ένα μη-τοξικό καθημερινό περιβάλλον, συνέχιση του διαλόγου με τα ενδιαφερόμενα μέρη της βιομηχανίας υφασμάτων σχετικά με την σταδιακή εξάλειψη επικίνδυνων ουσιών μέσω της γνώσης και της εκπαίδευσης. Η Σουηδική ΥΠΠ συμμετέχει στον διάλογο (σελ. 48).

11. Αξιολόγηση και ανάλυση των εργαλείων πολιτικής προκειμένου να μειωθεί η ποσότητα των αποβλήτων και η χρήση των επικίνδυνων ουσιών και να προληφθούν τα απόβλητα Τροφίμων, Υφασμάτων, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων και ΑΗΗΕ (σελ. 26).

12. Μείωση τροφικών αποβλήτων ενημερώνοντας τους καταναλωτές ως μέρος ενός τριετούς σχεδίου πρωτοβουλίας της Σουηδικής Κυβέρνησης, με συμμετοχή της Σουηδικής ΥΠΑ, της Εθνικής Υπηρεσίας Τροφίμων και της Σουηδικής Επιτροπής Γεωργίας (σελ. 34-35).

12. Εκπόνηση μιας μελέτης σκοπιμότητας για την διερεύνηση της δυνατότητας υλοποίησης ενός έργου ‘Leva Livet’ σε κλίμακα (έργο τρόπου ζωής που συνδυάζει την ευημερία με τον οικολογικό τρόπο ζωής) σε συνεργασία με, για παράδειγμα, την Σουηδική Ένωση Τοπικών Αυτοδιοικήσεων και Περιφερειών, Δήμους και άλλους σημαντικούς ενδιαφερόμενους παράγοντες (σελ. 26).

14. Μέσω της συνεργασίας με άλλους ενδιαφερόμενους παράγοντες, διάχυση της πληροφόρησης σχετικά με τις ποσότητες τροφικών αποβλήτων, αιτίες τροφικών αποβλήτων, πως μπορούν να μειωθούν και τα οφέλη (περιβαλλοντικά και οικονομικά) (σελ. 34).

14. Σκέψη δημιουργίας δικτύου χειριστών και αρχών που εργάζονται με ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά προϊόντα με σκοπό την αύξηση της γνώσης για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων, την υποστήριξη καινοτόμων προσπαθειών και τη γνωστοποίηση καλών παραδειγμάτων (σελ. 68).

15. Οδηγός για τις δυνατότητες ενσωμάτωσης απαιτήσεων πρόληψης παραγωγής αποβλήτων στις δημόσιες προμήθειες (σελ. 26).

15. Παρακολούθηση και αξιολόγηση της εφαρμογής των απαιτήσεων πρόληψης παραγωγής αποβλήτων σε σχέση με τις δημόσιες προμήθειες και αγορές. Η αξιολόγηση θα ακολουθείται από νέες ενέργειες (σελ. 26).

16. Διερεύνηση της στάσης του κοινού όσον αφορά την επαναχρησιμοποίηση ηλεκτρονικών (σελ. 68).

61

Ουαλία - Ληφθέντα μέτρα πρόληψης σύμφωνα με το Παράρτημα ΙV της 98/2008 (1-16) 1. Το Πρόγραμμα Collaborative Change (CCP) προσφέρει σε όλες τις τοπικές αρχές στην Ουαλία την ευκαιρία να ωφεληθούν από την επιπρόσθετη υποστήριξη για να καταρτίσουν και να υλοποιήσουν ένα λεπτομερές επιχειρησιακό σχέδιο για τις υπηρεσίες τους συλλογής αποβλήτων (σελ. 19).

1. Δημιουργία σχεδίων επιτόπιας διαχείρισης αποβλήτων για τον κλάδο κατασκευών και κατεδαφίσεων με στόχο την ελαχιστοποίηση και ανακύκλωση αποβλήτων και την εκτροπή τους από τη χωματερή (σελ. 49).

4. Η Ουαλική Κυβέρνηση θα επιδιώξει να συνεργαστεί με τους παραγωγούς υλικών κατασκευής για να βρεθούν λύσεις οικολογικού σχεδιασμού σε θέματα ανεπάρκειας παραγωγής, δημιουργία «ιστορικών» αποβλήτων και ανακυκλωσιμότητα (σελ. 48).

4., 14. Η Ουαλική Κυβέρνηση θα ενθαρρύνει τους σχεδιαστές/αρχιτέκτονες να σχεδιάζουν λαμβάνοντας υπόψη το τέλος κύκλου ζωής ενός κτιρίου. Αυτό θα εξασφαλίσει ότι τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν στην κατασκευή θα περιέχουν υψηλό ποσοστό ανακυκλωμένου υλικού (βοηθώντας έτσι την δημιουργία αγοράς για ανακυκλωμένα υλικά και προϊόντα) και ότι σε όλη τη διάρκεια της ζωής του κτιρίου τα υλικά θα μπορούν είτε να επαναχρησιμοποιηθούν είτε να ανακυκλωθούν. Θα εργαστούμε για να αυξήσουμε την ευαισθητοποίηση για την σημασία του σχεδιασμού για το τέλος κύκλου ζωής (σελ. 52).

5. Η Ουαλική Κυβέρνηση θα ενθαρρύνει την μεταφορά γνώσης και καλών πρακτικών από τον κλάδο των πολιτικών μηχανικών προς τον κατασκευαστικό κλάδο, εγείροντας την ευαισθητοποίηση και προωθώντας την χρήση μεθοδολογιών και σχετικών εργαλείων του σχεδιασμού αξίας (σελ. 49).

5. Υποστήριξη της Ουαλικής Κυβέρνησης σε ΜΜΕ για επαναχρησιμοποίηση περίσσειας υλικών (σελ. 52).

6. Η Ουαλική Κυβέρνηση θα εργαστεί μαζί με την βιομηχανία, ειδικούς αποδοτικότητας διεργασιών, και Natural Resources Ουαλίας για να κατανοήσει καλύτερα το βαθμό στον οποίο η βιομηχανία έχει βελτιστοποιήσει τις διεργασίες της. Τα επικίνδυνα απόβλητα θα περιλαμβάνονται στην εργασία αυτή. Επίσης θα αναθεωρήσει τον ρόλο του ρυθμιστή στην παρακολούθηση της απόδοσης των αδειοδοτούμενων βιομηχανιών. Αυτή η εργασία θα αποτελέσει μέρος ενός σχεδίου αποβλήτων βασισμένο σε αποδείξεις, το οποίο εκπονείται με στόχο την υποστήριξη της ανάπτυξης και υλοποίησης πολιτικών (σελ. 32).

8. Η Ουαλική Κυβέρνηση δημιουργεί δεσμούς με τους φορείς τουρισμού για την προσφορά υποστήριξης σε ΜΜΕ του κλάδου και την ενθάρρυνση της υιοθέτησης καλών πρακτικών, χωρίς την ανάγκη μετρήσεων και αναφορών (σελ. 30).

8. Η Ουαλική Κυβέρνηση θα επιδιώξει να αυξήσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με την απομάκρυνση των αποβλήτων κατά το σχεδιασμό (“designing out waste”) σε πελάτες, σχεδιαστές και αρχιτέκτονες και να τους ενθαρρύνει να αξιοποιήσουν αυτές τις αρχές κατά την έναρξη ενός κατασκευαστικού έργου (σελ. 49).

8. Αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων στον κατασκευαστικό κλάδο μέσω της ανάπτυξης, με συνεργάτες, κάποιων καθοδηγητικών εγγράφων, συμπεριλαμβανομένης της καθοδήγησης προς μεταποιητές ώστε να εξασφαλίσουν ότι ο χειρισμός του προϊόντος γίνεται κατάλληλα ώστε να περιοριστεί ο κίνδυνος φθοράς/αποβλήτων.

62

9. Συνεργασία με μεγάλους εταίρους στην Συμφωνία από τον κλάδο της φιλοξενίας και της τροφοδοσίας, όπου μπορούν να επιτευχθούν μεγάλες επιτυχίες. Η δράση αυτή θα εστιάσει στην προσαρμοσμένη στις ατομικές ανάγκες υποστήριξης, η οποία θα ενσωματώνει τους στόχους εντός των επιχειρησιακών σχεδίων και θα αναπτύσσει καλές πρακτικές, οι οποίες μπορούν να διαμοιράζονται (σελ. 30).

9. Προβλέπεται να συνεχιστούν οι δράσεις στα πλαίσια της Δέσμευσης Courtauld, μια εθελοντική συμφωνία μεταξύ των Κυβερνήσεων του Ηνωμένου Βασιλείου και των Βρετανικών κλάδων λιανικής πώλησης ειδών διατροφής και μεταποίησης, την οποία διαχειρίζεται η WRAΡ. Στην 3η Δέσμευση Courtauld (Courtauld Commitment 3 (2013-2015)) τίθενται στόχοι για απόβλητα οικιακά, μεταποίησης, συσκευασίας (σελ. 34).

11. Μεσοπρόθεσμα θα διερευνηθούν οικονομικά κίνητρα για τα νοικοκυριά, ειδικά όσον αφορά ανταμοιβές (σελ. 18).

11. Τέλος Πλαστικής Σακούλας της Ουαλικής Κυβέρνησης (σελ. 38).

12. Οι εκστρατείες προς καταναλωτές θα εστιάζουν στις εξής ροές εργασίας πρόληψης παραγωγής αποβλήτων: τρόφιμα, ένδυση, υπόδηση, ηλεκτρονικός εξοπλισμός, μεγαλύτεροι χρόνοι ζωής προϊόντων, ανεπιθύμητη αλληλογραφία, κομποστοποίηση, πραγματικές πάνες, επαναχρησιμοποίηση και επισκευή, επικίνδυνα οικιακά απόβλητα (σελ. 16-17).

13. Προώθηση της χρήσης και κατανόησης των οικολογικών σημάτων (σελ. 17).

15. Η Ουαλική Κυβέρνηση θα βασιστεί σε αυτή την εργασία για να εξασφαλίσει ότι όλοι οι δημόσιοι οργανισμοί στην Ουαλία είναι σε θέση να εισάγουν όρους που αφορούν την αποδοτικότητα πόρων και την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων στις συμβάσεις τους, και θα δίνουν το παράδειγμα στις δικές τους διαδικασίες προμηθειών (σελ. 33).

16. Η Ουαλική Κυβέρνηση έχει εκτιμήσει τις επιλογές για την αύξηση της επαναχρησιμοποίησης, την προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και επισκευή προϊόντων νοικοκυριού, επιχειρήσεων και κατασκευής και κατεδαφίσεων που προς το παρόν εισέρχονται στο σύστημα αποβλήτων. Λεπτομερή σχέδια με επιλογές έχουν αναπτυχθεί για ηλεκτρικά είδη, έπιπλα και είδη ένδυσης (σελ. 55).

2.2.8 Προτεινόμενοι δείκτες και παρακολούθηση Περιγράφονται οι προτεινόμενοι δείκτες στα προγράμματα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων. Σύμφωνα με το Άρθρο 29(3), τα Κράτη Μέλη θα καθορίσουν τα κατάλληλα ειδικά, ποιοτικά ή ποσοτικά, σημεία αναφοράς για τα υιοθετημένα μέτρα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων ώστε να παρακολουθείται και να αξιολογείται η πρόοδός τους.

Αυστρία - προτεινόμενοι δείκτες Στο Πρόγραμμα Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων έχουν καταρτιστεί δείκτες, οι οποίοι διακρίνονται σε βασικούς δείκτες και επιπρόσθετους δείκτες (σελ. 241):

Βασικοί Δείκτες

Δημιουργία

• αποβλήτων από νοικοκυριά και παρεμφερείς φορείς, κατά κεφαλή

• υπολειμματικών αποβλήτων

63

• βιομηχανικών αποβλήτων

• επικίνδυνων αποβλήτων

• αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων (χωρίς εκσκαφή)

Ποσότητα

• διαχωρισμένων κατά τη συλλογή αποβλήτων συσκευασίας

• διαχωρισμένων κατά τη συλλογή προβληματικών υλικών

Επιπρόσθετοι δείκτες

• Για υπολειμματικά απόβλητα: μάζα επικίνδυνων αποβλήτων, μάζα τροφίμων (συσκευασμένων, αχρησιμοποίητων, κτλ)

• Για επαναχρησιμοποίηση: αριθμός και τζίρος οργανισμών επαναχρησιμοποίησης, αριθμός πωλήσεων μεταχειρισμένων προϊόντων

• Για τον βαθμό ευαισθητοποίησης των καταναλωτών: έρευνες σχετικά με την γνώση διαφορετικών στοιχείων για τα απόβλητα και την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων

• Για τα απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων: ρυθμοί ανακύκλωσης, απόβλητα στη χωματερή, μάζα επικίνδυνων αποβλήτων

Βέλγιο (Βρυξέλλες) - προτεινόμενοι δείκτες Το Βέλγιο θα εργαστεί πάνω στην κατάρτιση ειδικών δεικτών όσον αφορά την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων.

Αγγλία - προτεινόμενοι δείκτες Οι ακόλουθοι δείκτες λαμβάνονται υπόψη (σελ. 14):

Για οικιακά απόβλητα

• Παραγωγή αποβλήτων (Mt) ανά μονάδα οικονομικής δραστηριότητας νοικοκυριού.

Για εμπορικά και βιομηχανικά απόβλητα και απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων:

• Παραγωγή αποβλήτων (Mt) ανά μονάδα Προστιθέμενης Αξίας (ΑΠΑ) σε όρους σταθερής τιμής (όγκου).

Παρακολούθηση των ατομικών δράσεων, εθελοντικών συμφωνιών και έλεγχος βασικών δεικτών (συμπεριλαμβανομένης της συνολικής ποσότητας αποβλήτων που παράγεται από τους κλάδους, της ποσότητας αποβλήτων παραγόμενης από τους κλάδους ανά μονάδα Προστιθέμενης αξίας (ΑΠΑ), των επιπτώσεων άνθρακα των αποβλήτων) προκειμένου να κριθεί η επιτυχία του προγράμματος ως σύνολο προβλέπεται στο πρόγραμμα.

Ως το τέλος του 2014, θα έχει αναπτυχθεί μια σουίτα μετρητικών εργαλείων για την παρακολούθηση της προόδου στην πρόληψη παραγωγής αποβλήτων, διευκολύνοντας την σταθερή μέτρηση, για παράδειγμα των οικονομικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων και τους βαθμούς δέσμευσης (σελ. 14).

64

Φινλανδία - προτεινόμενοι δείκτες Το σχέδιο αναφέρει την ανάγκη βελτίωσης της βάσης πληροφόρησης της βιώσιμης χρήσης των φυσικών πόρων και την αξιολόγηση των επιπτώσεων της πρόληψης παραγωγής αποβλήτων. Ειδικότερα αναφέρεται στην δημιουργία μιας βάσης δεδομένων που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον υπολογισμό των εκπομπών CO

2 και του όγκου των παραγόμενων αποβλήτων κατά τη

διάρκεια ζωής των υλικών και προϊόντων (σελ. 29).

Γερμανία - προτεινόμενοι δείκτες Το πρόγραμμα περιγράφει διάφορους δείκτες πρόληψης παραγωγής αποβλήτων οι οποίοι διακρίνονται ανάμεσα σε δείκτες που αφορούν τις άμεσες επιπτώσεις στην παραγωγή αποβλήτων/πρόληψη (π.χ. για ειδικά μέτρα ή ρεύματα αποβλήτων) και πιο γενικούς δείκτες όπως ο αριθμός των εκπαιδευτικών μέτρων στην πρόληψη παραγωγής αποβλήτων σε μια περιοχή ή ο αριθμός των ανθρώπων σε περιοχές με τέλη αποβλήτων. Το ΠΠΠΑ επίσης αναφέρει την ένταση αποβλήτων ανά ειδικό βιομηχανικό κλάδο (παραγωγή αποβλήτων σε σχέση με το ΑΕΠ) και την εθνική παραγωγικότητα πόρων – και οι δύο δείκτες μπορούν να υπολογιστούν με βάση τις υπάρχουσες στατιστικές (σελ. 25).

Οι ειδικοί δείκτες που αναφέρονται στο ΠΠΠΑ περιλαμβάνουν το μερίδιο των επαναχρησιμοποιούμενων ηλεκτρονικών προϊόντων, το μερίδιο των επαναχρησιμοποιήσιμων συσκευασιών, και τον αριθμό των απαγορευμένων επικίνδυνων ουσιών, τον αριθμό των εταιριών με συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης ή άδειες με ειδικές απαιτήσεις πρόληψης παραγωγής αποβλήτων (σελ. 24).

Στο τέλος το ΠΠΠΑ περιγράφει την ανάγκη για περισσότερη έρευνα στους δείκτες πρόληψης παραγωγής αποβλήτων και δεν καθορίζει ένα συγκεκριμένο σύστημα παρακολούθησης.

Ουγγαρία - προτεινόμενοι δείκτες Γενικοί δείκτες (σελ. 268-269):

• Η ποσότητα ετήσιας παραγωγής αστικών αποβλήτων (t)

• Η αύξηση στην ποσότητα των συλλεγόμενων με διαχωρισμό αστικών αποβλήτων, ως προς τη συνολική ποσότητα παραγωγής αστικών αποβλήτων (%)

Ειδικοί δείκτες (σελ.268-269):

• Ρυθμός επαναχρησιμοποίησης υλικών που προέρχονται από απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων (%)

• Αριθμός διαπιστευμένων κέντρων επαναχρησιμοποίησης

• Μέγεθος του πληθυσμού που εξυπηρετείται από τα κέντρα επαναχρησιμοποίησης (αριθμός ατόμων)

• Ποσότητα μεταχειρισμένων προϊόντα που μεταφέρονται στα διαπιστευμένα κέντρα επαναχρησιμοποίησης

65

• Ποσοστό πωλούμενων μεταχειρισμένων προϊόντων σε σχέση με την ποσότητα που

μεταφέρεται στα διαπιστευμένα κέντρα επαναχρησιμοποίησης

• Ποσοστό οικολογικών στοιχείων ως προς τα υπόλοιπα κριτήρια (%)

• Αριθμός εταιριών που εισάγουν το ISO 14001

• Αριθμός εταιριών που εισάγουν EMAS

• Αριθμός μαθητών που συμμετέχουν σε μαθήματα για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων

• Αριθμός εκδηλώσεων σχετικών με την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων.

Ιρλανδία - προτεινόμενοι δείκτες Η πρόληψη μετριέται σε επίπεδο έργου. Οι δείκτες που χρησιμοποιούνται στο Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων είναι (σελ. 20):

Τα διαθέσιμα δεδομένα επαληθεύονται κατάλληλα και συγκεντρώνονται κλαδικά ή με άλλα μέσα για να δείξουν:

• Την ποσότητα των πόρων που διατηρούνται (τόνοι υλικού, κυβικά μέτρα νερού, kWh ενέργειας) – μετρούμενα πριν και μετά την παρέμβαση

• Την ποσότητα των αποβλήτων που προλαμβάνονται (μετρούμενη ως τόνοι παραγόμενων αποβλήτων πριν και μετά την παρέμβαση , και

• Την εξοικονόμηση χρημάτων (την διαφορά σε ευρώ για κόστος αποβλήτων/νερού/ενέργειας πριν και μετά την παρέμβαση ή αλλαγή.

Παραδείγματα άλλων δεικτών περιλαμβάνουν:

• Παραγωγή υπολειμματικών αποβλήτων κατά κεφαλή

• Κόστος έργων (όπως έργα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων και επεξεργασίας και κλίμακας χρόνου)

• Αριθμός επιχειρήσεων που έλαβαν επικοινωνία (από τα διάφορα προγράμματα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων) ή συμμετέχουν

• Αριθμός οικιών ή κοινοτήτων που έλαβαν επικοινωνία (από τα διάφορα προγράμματα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων) ή συμμετέχουν σε πρόληψη παραγωγής αποβλήτων ή ανακύκλωση

• Αριθμός προσωπικού που απασχολείται στην βιομηχανία αποβλήτων που έχουν ολοκληρώσει μαθήματα πρόληψης

• Αριθμός προσωπικού για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων που απασχολούνται από τοπικές αρχές

Ωστόσο, οι ποσοτικοί δείκτες αυτής της φύσης είναι μόνο μέρος της ιστορίας και δεν μπορούν να μετρήσουν ή να αναπαραστήσουν όλα τα πιθανά οφέλη της δαπάνης δημόσιου χρήματος σε έργα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων.

66

Ιταλία - προτεινόμενοι δείκτες Ένας ή περισσότεροι δείκτες ορίζονται για το κάθε μέτρο, που διακρίνονται για τα διαφορετικά είδη αποβλήτων.

Βιοδιασπώμενα Απόβλητα:

• Αριθμός νόμων ή οδηγιών που σχετίζονται με τα παραπροϊόντα της βιομηχανίας τροφίμων σελ. 19-20.

• Αριθμός υπογεγραμμένων συμφωνιών ανάμεσα σε Κοινότητες, κυβερνητικές αρχές υπεύθυνες για τη διαχείριση αποβλήτων, εταιρίες διανομής μεγάλης κλίμακας, εθελοντικές οργανώσεις και φιλανθρωπικές οργανώσεις για την αναδιανομή των διατροφικών προϊόντων σε περίσσεια που δημιουργούνται στην φάση διανομής της εφοδιαστικής αλυσίδας. Υλοποίηση οδηγιών (ναι/όχι) και ποσότητα των αναδιανεμηθέντων διατροφικών προϊόντων σε περίσσεια σελ. 20-21.

• Αριθμός «ομάδων ηθικών αγορών» που δημιουργήθηκαν, οι οποίες είναι ομάδες καταναλωτών που συνεργάζονται προκειμένου να αγοράσουν φαγητό ή άλλα κοινά αγαθά απευθείας από τους παραγωγούς σε τιμές που είναι δίκαιοι και προς τα δύο μέρη σελ. 21-22.

• Ανάπτυξη οδηγιών (ναι/όχι) για περιβαλλοντική πιστοποίηση ποιότητας στον κλάδο υπηρεσιών διατροφής και αριθμός αιτήσεων για την πιστοποίηση ως προς το σύνολο των παρόχων σελ. 22.

• Αριθμός ενημερωτικών εκστρατειών σχετικών με τα οικιακά τροφικά απόβλητα και δημιουργία ενός εγχειριδίου για μείωση των οικιακών τροφικών αποβλήτων (ναι/όχι) σελ. 22-23.

Απόβλητα χαρτιού:

• Αριθμός διανεμηθέντων αυτοκόλλητων για γραμματοκιβώτια «όχι διαφημιστικά» και αριθμός συμφωνιών με την διαφημιστική βιομηχανία να αποϋλοποιήσει τα διαφημιστικά σελ. 23-24.

• Αριθμός συμφωνιών με επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας για την προώθηση online επικοινωνίας με τους πελάτες τους και αριθμός επιχειρήσεων που διατηρούν online υπηρεσίες σελ. 24.

• Οδηγίες για δημόσιες και ιδιωτικές υπηρεσίες γραφείου (ναι/όχι), αριθμός παραγγελιών χαρτιού σε γραφεία, και αριθμός δημόσιων και ιδιωτικών γραφείων που υιοθέτησαν το ηλεκτρονικό πρωτόκολλο σελ. 24.

Απόβλητα συσκευασίας:

• Αριθμός υπογεγραμμένων συμφωνιών προώθησης σημείων πώλησης χύμα/ασυσκεύαστων προϊόντων και αριθμός επιχειρήσεων που εφαρμόζουν πώληση χύμα/ασυσκεύαστων προϊόντων σελ. 26.

• Αριθμός ενημερωτικών εκστρατειών που υλοποιήθηκαν για την προώθηση της κατανάλωσης νερού βρύσης αντί για εμφιαλωμένο, αριθμός προγραμματικών συμφωνιών

67

για την προώθηση της χρήσης νερού βρύσης, και αριθμός εγκατεστημένων δημόσιων βρυσών σελ. 26.

ΑΗΗΕ:

• Αριθμός εκστρατειών ευαισθητοποίησης για τον προσανατολισμό καταναλωτών προς την επιλογή και αγορά ΑΗΗΕ με λιγότερες επιπτώσεις, για την ορθή χρήση και τους μηχανισμούς απόρριψης σελ. 27.

• Αριθμός προϊόντων που εισέρχονται και φεύγουν από τα κέντρα επαναχρησιμοποίησης και αριθμός επισκέψεων σε κέντρα επαναχρησιμοποίησης σελ. 27-28.

Αυτοί οι δείκτες θα παρακολουθούνται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος μέσω μιας «Τεχνικής Στρογγυλής Τράπεζας» η οποία θα αποτελείται από δημόσιους λειτουργούς και ενδιαφερόμενους παράγοντες που εμπλέκονται στην επίτευξη των μέτρων που καθορίζονται από το πρόγραμμα σελ. 7-8.

Λετονία - προτεινόμενοι δείκτες Ο πίνακας 17 στη σελ. 87 περιέχει όλους τους ποσοτικούς προτεινόμενους δείκτες στο Σχέδιο Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων της Λετονίας. Υπάρχουν 9 δείκτες συνολικά:

• ΜΑΑ που παρήχθησαν (kg/κεφ)

• Συνολικά ΜΑΑ που παρήχθησαν (τόνοι/έτος)

• Συνολική ποσότητα επικίνδυνων αποβλήτων που παρήχθησαν (τόνοι/έτος)

• Συνολική ποσότητα ΜΑΑ που ανακυκλώθηκαν (% της ποσότητας που παρήχθη)

• Συνολική ποσότητα επικίνδυνων αποβλήτων που ανακυκλώθηκαν (% της ποσότητας που παρήχθη)

• Συνολική ποσότητα αποβλήτων μεταποίησης που ανακυκλώθηκαν (% της ποσότητας που παρήχθη)

• Συνολική ποσότητα ΜΑΑ που πήγαν στη χωματερή (% της ποσότητας που παρήχθη)

• Συνολική ποσότητα αποβλήτων μεταποίησης που πήγαν στη χωματερή (% της ποσότητας που παρήχθη)

• Συνολική ποσότητα επικίνδυνων αποβλήτων που πήγαν στη χωματερή (% της ποσότητας που παρήχθη)

Λιθουανία - προτεινόμενοι δείκτες Επιπλέον δείκτες είναι:

• Αστικά και άλλα καθορισμένα απόβλητα που συλλέγονται και η ποσότητα που θα μπορούσε να προετοιμαστεί για επαναχρησιμοποίηση,

68

• Η ποσότητα που δαπανείται στην εγχώρια αγορά για συσκευασία (τόνοι και κιλά κατά

κεφαλή) και ο αριθμός των συσκευασιών κατάλληλων για επαναχρησιμοποίηση (τόνοι, σε κυκλοφορία κατά τη διάρκεια του έτους στην εγχώρια αγορά συσκευασίας, ποσοστό),

• Συλλεχθέντα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (σε τόνους και κιλά κατά κεφαλή) και η ποσότητα αυτού που είναι έτοιμο για επαναχρησιμοποίηση (σε τόνους/έτος ΑΗΗΕ παραγόμενο, ποσοστό)

• Συλλεχθέντα βιοδιασπώμενα αστικά απόβλητα (τόσο τα κλάσματα των συλλεχθέντων με διαχωρισμό όσο και τα βιοδιασπώμενα απόβλητα που αποτίθενται στο ρεύμα μικτών αστικών αποβλήτων) (τόνοι κατά κεφαλή ανά έτος).

Λουξεμβούργο - προτεινόμενοι δείκτες Όχι.

Μάλτα - προτεινόμενοι δείκτες Το Πρόγραμμα Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων της Μάλτας δεν καθορίζει ειδικούς δείκτες για ολόκληρο το Πρόγραμμα Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων. Εντούτοις υπάρχουν σαφείς μετρήσιμοι σκοποί για πεδία προτεραιότητας και ποικίλοι ποσοτικοί στόχοι.

Ολλανδία - προτεινόμενοι δείκτες Η πρόοδος της υλοποίησης των τριών ποσοτικοποιημένων σκοπών του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων λειτουργεί ως δείκτης:

• Συνολική μείωση αποβλήτων.

• Μείωση τροφικών αποβλήτων.

• Μείωση της ποσότητας απορριπτόμενων υφασμάτων.

Therefore the following types of data will be collected:

• Ποσοτικά δεδομένα (αριθμοί)

• Ποιοτικά δεδομένα (η υλοποίηση δράσεων ή τροποποιήσεις σε κανονισμούς)

Η πράξη δείχνει ότι δεν είναι πάντοτε δυνατό να παρακολουθηθούν όλοι οι στόχοι και οι δραστηριότητες. Προκειμένου να καθοριστεί τι πρέπει και δεν πρέπει να παρακολουθείται και/ή να μεταφραστεί σε συγκεκριμένους δείκτες, τέσσερα κριτήρια αναγνωρίστηκαν:

• Η πληροφορία είναι διαθέσιμη ή όχι;

• Αναμένεται ότι η πληροφορία αυτή θα συνεχίσει να είναι διαθέσιμη στο μέλλον;

• Είναι ο δείκτης έγκυρος για μέτρηση και καταγραφή της πρόληψης ή όχι;

• Υπάρχουν γνωστοί παράγοντες παρεμπόδισης, και είναι δυνατή μια ερμηνεία με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα; (σελ.20)

Νορβηγία - προτεινόμενοι δείκτες Όχι.

69

Ωστόσο, το πρόγραμμα δηλώνει ότι η Υπηρεσία Περιβάλλοντος και η Υπηρεσία Στατιστικής της Νορβηγίας θα αναπτύξουν δείκτες για τα τροφικά απόβλητα (σελ. 37) και δείκτες για άλλα ρεύματα αποβλήτων (σελ.34).

Πολωνία - προτεινόμενοι δείκτες Ποσότητα αποβλήτων που παρήχθη (συνολικά και ανά καθορισμένα είδη αποβλήτων) (σελ. 75-78).

Πορτογαλία - προτεινόμενοι δείκτες Ποσότητα παραγόμενων αποβλήτων κατά κεφαλή και μονάδα χρόνου

Ποσοτικοί:

% Μείωση Αστικών Αποβλήτων/κεφ = [(kg/κεφ.ημέρα) έτος αναφ. – (kg/κεφ.ημέρα) έτος στόχος)]/ (kg/κεφ.ημέρα) έτος αναφ.

Ποιοτικοί:

Παρ: αριθμός δράσεων που υλοποιήθηκαν αριθμός επικοινωνιακών εκστρατειών που αναπτύχθηκαν ή άλλα εργαλεία για εκπαίδευση και επικοινωνία, αριθμός χρηστών σε κοινοτικά συστήματα κομποστοποίησης, κτλ.

Σκωτία - προτεινόμενοι δείκτες Δείκτες που σχετίζονται με την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων:

Συνολική ποσότητα αποβλήτων που παράγονται ανά κλάδο (νοικοκυριά, εμπόριο, βιομηχανία και κατασκευές και κατεδαφίσεις).

Ποσότητα αποβλήτων που παράγονται ανά κλάδο ανά μονάδα ΑΠΑ (σελ. 12).

Δείκτες ευρύτεροι από την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων:

Επιπτώσεις άνθρακα των αποβλήτων – οι επιπτώσεις σε ολόκληρη τη ζωή των αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένων των οφελών από την πρόληψη και την ανακύκλωση (σελ. 12).

Σλοβακία - προτεινόμενοι δείκτες Το πρόγραμμα προτείνει τους ακόλουθους δείκτες για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων (σελ. 24):

Συνολική παραγωγή αποβλήτων

Παραγωγή αποβλήτων ανά μονάδα ΑΕΠ

Παραγωγή αποβλήτων κατά κεφαλή.

Επιπλέον δείκτες θα αναπτυχθούν στην βάση των αναγκών, για τη μέτρηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων στο πεδίο της πρόληψης παραγωγής αποβλήτων (σελ. 24).

Ισπανία - προτεινόμενοι δείκτες

70

(Αναφορές στην σελ. 37)

• Ποσότητα παραγόμενων αποβλήτων/έτος.

• Ποσότητα παραγόμενων αποβλήτων ανά οικονομικό κλάδο (δραστηριότητα).

• Ποσότητα παραγόμενων αποβλήτων/έτος/ΑΕΠ.

• Ποσότητα αστικών αποβλήτων/έτος.

• Ποσότητα επικίνδυνων αποβλήτων/έτος/βιομηχανικό ΑΕΠ (ΑΠΑ).

• Ποσότητα αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων/έτος/ΑΕΠ (ΑΠΑ).

• Ποσότητα αποβλήτων συσκευασίας/έτος.

• Ποσότητα ΑΗΗΕ/έτος.

• Ποσότητα οχημάτων στο τέλος κύκλου ζωής (ΟΤΚΖ) /έτος.

• Ποσότητα ελαστικών στο τέλος κύκλου ζωής /έτος

• Ποσότητα αποβλήτων από μπαταρίες και συσσωρευτές/έτος

• Αριθμός και οικονομική αξία των έργων R&D και καινοτομίας που υλοποιούνται ετησίως, σχετικά με την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων και τη βιώσιμη κατανάλωση.

• Αριθμός εκστρατειών ευαισθητοποίησης για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων που πραγματοποιούνται / έτος .

• Αριθμός εθελοντικών συμφωνιών που επιτυγχάνονται ετησίως. Επηρεαζόμενοι κλάδοι.

• Αριθμός λειτουργικών κέντρων επαναχρησιμοποίησης και αριθμός σχετικών απασχολήσεων.

• Συνολικός αριθμός καταχωρήσεων επιθεώρησης για υλοποιούμενα συστήματα EMAS και άλλα συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης.

Για την παρακολούθηση των δεικτών, θα χρησιμοποιούνται οι πληροφορίες από το Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής, το Υπουργείο Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας, το Υπουργείο Βιομηχανίας, Εμπορίου και Ενέργειας, το Υπουργείο Γεωργίας, Τροφίμων και Περιβάλλοντος, τις Αυτόνομες Κοινότητες και τους Τοπικούς Φορείς (σελ.37).

Σουηδία - προτεινόμενοι δείκτες Οι δείκτες και η παρακολούθηση περιγράφονται σε γενικές γραμμές για όλους τους στόχους. Ο δείκτης για την συνολική ποσότητα αποβλήτων θα βασίζεται στα συνολικά απόβλητα, εξαιρουμένων τα αποβλήτων εξόρυξης (σελ. 26). Δείκτες για τα τέσσερα πεδία προτεραιότητας (τρόφιμα, υφάσματα, απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων και ΑΗΗΕ) θα αναπτυχθούν περαιτέρω (σελ. 33, 46, 56 και 66).

Η ευθύνη για την ανάπτυξη και παρακολούθηση των δεικτών περιγράφονται στο πρόγραμμα.

Ουαλία - προτεινόμενοι δείκτες

71

Συνολική ποσότητα αποβλήτων παραγόμενη ανά κλάδο (νοικοκυριά, εμπόριο, βιομηχανία και

κατασκευές και κατεδαφίσεις), (σελ. 19, 40, 54).

Ποσότητα αποβλήτων παραγόμενη ανά κλάδο (εκτός των νοικοκυριών) ανά μονάδα ΑΠΑ (σελ. 40, 54).

Στο επεξηγηματικό σημείωμα παρακάτω, παρουσιάζονται τα διάφορα κύρια θέματα, καθώς και μια παρουσίαση των τιθέμενων ερωτημάτων.

2.2.9 Πλήρεις περιλήψεις κρατών για τα προγράμματα πρόληψης

παραγωγής αποβλήτων Πλήρεις περιλήψεις κρατών για τα προγράμματα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων μπορούν να βρεθούν στην πλατφόρμα του προγράμματος LAWPRET. Στοιχεία επικοινωνίας μπορείτε να βρείτε στο Παράρτημα II.

3. Βιβλιογραφία

• European Commission (2005a): COMMUNICATION FROM THE COMMISSION to the Council, the European Parliament, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions - Taking sustainable use of resources forward: A Thematic Strategy on the prevention and recycling of waste. COM (2005)666, 21.12.2005.

• European Commission (2005b): Proposal for a DIRECTIVE OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL on waste. COM(2005)667, 21.12.2005.

• Jackson, T. (2005): Motivating Sustainable Consumption - lessons from a review of evidence on consumer behaviour and behavioural change. Sustainable Development Commissions, Stirling, Großbritannien.

• Johnstone, N. (2005): Improving Recycling Markets. OECD Working Group on Waste Prevention and Recycling, Paris. www.oecd.org/env/waste.

• Melnitzky, St. (2004): Projekt 52: Eco Solutions – Neue Wege zu nachhaltigen Produkten und Dienstleistungen – Betriebliche Schulungen in Form einer Workshop-Reihe und begleitender Beratung. Kronos, Stenum, ARECon, Brainpool OEG, Wien. www.abfallvermeidungwien.at.

• Norwegian Ministry of the Environment (1994): Brundtland, G.H.: Oslo Symposium on sustainable consumption. Oslo

• WCED - World Commission on Environment and Development (1987): Our Common Future (Brundtland Report). Oxford University Press.

72

4. Επιλεγμένοι σύνδεσμοι Αυτή η ενότητα παρέχει συνδέσμους προς μερικές από τις καλύτερες πηγές πληροφόρησης για την περιβαλλοντική διαχείριση που είναι διαθέσιμες μέσω του Internet. Οι ιστότοποι που αναφέρονται πιο κάτω παρέχουν λεπτομερή τεχνική και βασισμένη στις πολιτικές καθοδήγηση σε θέματα που κυμαίνονται από την στρατηγική πρόληψης παραγωγής αποβλήτων ως την επιβολή της περιβαλλοντικής συμμόρφωσης.

• Eionet European Topic Centre on Sustainable Consumption and Production http://scp.eionet.europa.eu/facts/WPP

• Καταρτισμένα από το European IPPC Bureau, τα έγγραφα αναφοράς που αποκαλούνται BREF περιγράφουν τις «βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές» εφαρμόσιμες από ξεχωριστούς βιομηχανικούς κλάδους. Τα έγγραφα BREF καθοδηγούν τις σχετικές αρχές, βιομηχανικούς διαχειριστές και το κοινό στον καθορισμό των όρων αδειοδότησης με βάση τους όρους των ΒΔΤ.

• Το EnviroWise Programme είναι ένα κυβερνητικό πρόγραμμα του ΗΒ που προσφέρει δωρεάν, ανεξάρτητες συμβουλές με πρακτικούς τρόπους ελαχιστοποίησης των αποβλήτων και μετατροπή του τζίρου σε κέρδος. Έχει δημοσιεύσει περισσότερους από 70 οδηγούς βέλτιστων πρακτικών..

• Η βιβλιοθήκη Joint Service Pollution Prevention Technical Library είναι μια φιλική προς το χρήστη on-line πηγή πληροφόρησης σε τεχνολογίες και πρακτικές διαχείρισης που εξαλείφουν ή μειώνουν τους ρυπαντές μέσω αλλαγής εξοπλισμού, χρήση νέων τεχνολογιών ή εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών διαχείρισης.

• Το εγχειρίδιο αναφοράς του ΟΟΣΑ Strategic Waste Prevention ακολουθεί μια προσέγγιση κύκλου ζωής στην πρόληψη αποβλήτων, ενσωματώνει μια οπτική προσανατολισμένη προς το προϊόν και διερευνά πιθανούς δεσμούς των πολιτικών πρόληψης αποβλήτων με τις ροές υλικών σε όλη την έκταση της οικονομίας.

• Τα sector notebooks της ΥΠΠ των ΗΠΑ παρέχουν μια σύνοψη των χαρακτηριστικών περισσότερων από 30 βιομηχανικών κλάδων, των πιθανών περιβαλλοντικών επιπτώσεων των λειτουργιών αυτών και εφαρμόσιμες ευκαιρίες πρόληψης της ρύπανσης.

• Αυτό το site της ΥΠΑ των ΗΠΑ δίνει μια εξαιρετική σύνοψη των διαφόρων έργων και προγραμμάτων σχετικά με την πρόληψη της ρύπανσης. Περιλαμβάνει ενημερωμένους συνδέσμους σε πλούσια πληροφόρηση, τεχνική και πολιτική, για την πρόληψη ρύπανσης.

• Το IMPEL είναι ένας Ευρωπαϊκός μηχανισμός για την ανταλλαγή εμπειρίας στην διαχείριση περιβαλλοντικής αδειοδοτικής διαδικασίας και την επιβολή ανάμεσα στις διάφορες υπηρεσίες στις χώρες της ΕΕ. Ο ιστότοπος περιέχει πρακτικές αναφορές σε βέλτιστες πρακτικές στην παρακολούθηση της συμμόρφωσης.

• Το Guidebook of Financial Tools: Paying for Sustainable Environmental Systems παρέχει μια καλή ανάλυση των οικονομικών εργαλείων και κινήτρων για την χρηματοδότηση περιβαλλοντικών έργων και περιέχει συγκεκριμένες συστάσεις για την αναζήσηση χρηματοδότησης των έργων

73

• Το Community Waste Prevention Toolkit της INFORM είναι μια πηγή για τη βοήθεια των

αρχών των κοινοτήτων και των περιβαλλοντικών οργανισμών να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν προγράμματα πρόληψης στερεών αποβλήτων στις πόλεις τους.

• Ο οδηγός για την εφαρμογή των Τοπικών Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Δράσης (LEAP) (Guide to Implementing Local Environmental Action Programs) διερευνά πως τα LEAP μπορούν να ξεκινήσουν από το επίπεδο της κοινότητας. Περιγράφει πώς να αξιολογηθούν τα περιβαλλοντικά θέματα και να τεθούν προτεραιότητες, και πώς να εφαρμοστούν συγκεκριμένες ενέργειες και να παρακολουθηθούν και να αξιολογηθούν τα αποτελέσματα.

• Ο ιστότοπος Environmental Practice @ Work προσφέρει προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης απευθείας στο χώρο εργασίας. Η πληροφορία είναι εύκολα προσβάσιμη και η εκπαιδευτική προσέγγιση πολύ πρακτική, με περισσότερες από 750 οθόνες πληροφοριών.

• Σύνδεσμος προς τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στα προγράμματα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων http://ec.europa.eu/environment/waste/prevention/guidelines.htm

• Σύνδεσμος προς τα ενημερωτικά δελτία πρόληψης παραγωγής αποβλήτων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Annex C. http://ec.europa.eu/environment/waste/prevention/guidelines.htm http://ec.europa.eu/environment/waste/prevention/pdf/SR1008_FinalReport.pdf

• Σύνδεσμος προς τα ενημερωτικά δελτία ανά χώρα για τις πολιτικές για τα απόβλητα της ETC/SCP http://scp.eionet.europa.eu/facts/factsheets_waste/2009_edition

• Σύνδεσμος προς βέλτιστες πρακτικές http://ec.europa.eu/environment/waste/prevention/practices.htm

• http://http://www.prewaste.eu/index.php?option=com_k2&view=itemlist&layout=category&task=category&id=49&Itemid=101

• Σύνδεσμος προς νομοθεσία http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32008L0098:EN:NOT

Η ενότητα προσφέρει χρήσιμους διαδικτυακούς συνδέσμους προς οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στο πεδίο της Βιώσιμης Κατανάλωσης και Παραγωγής.

EEA -- ΕΟΠ (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος )

http://reports.eea.europa.eu/eea_report_2005_9/en

ΕΕΑ Report 9/2005 - Sustainable use and management of natural resources

Αναφορά για τη βιώσιμη χρήση και την διαχείριση των φυσικών πόρων

http://reports.eea.europa.eu/eea_report_2005_11/en

EEA report 11/2055 -Household consumption and the environment

Αναφορά για την οικιακή κατανάλωση και το

74

περιβάλλον

http://reports.eea.europa.eu/Topic_report_No_111999/en/tab_content_RLR

EEA Topic report No 11/1999: Making sustainability accountable: Eco-efficiency, resource productivity and innovation

Θεματική Αναφορά Νo 11/1999: Κάνοντας την βιωσιμότητα υπόλογη: Οικολογική αποδοτικότητα, παραγωγικότητα πόρων και καινοτομία

Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος ΕΕ

http://www.europa.eu.int/comm/environment/natres/index.htm

Οι σελίδες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την «Θεματική Στρατηγική για την Βιώσιμη Χρήση των Φυσικών Πόρων (“Thematic Strategy on the Sustainable Use of Natural Resources”) που επεξηγούν το ιστορικό αυτής της Θεματικής Στρατηγικής, τι έχει κάνει η Επιτροπή για αυτή και τι σχεδιάζεται για το μέλλον. Υπάρχουν επίσης πληροφορίες για το πώς μπορεί κάποιος να αναμιχθεί.

Ευρωπαϊκό Θεματικό Κέντρο για τους Πόρους και την Διαχείριση Αποβλήτων (European Topic Centre on Resource and Waste Management (ETC/RWM)

http://waste.eionet.europa.eu/

Το ETC/RWM συνοδεύει την ανάπτυξη πολιτικών της ΕΕ από το 2001. Τα κυριότερα σημεία εστίασης ήταν οι ροές υλικών (material flows), η εφαρμογή της μεθόδου Ανάλυση Ροής Υλικών (Material Flow Analysis (MFA)). Έχουν συγκεντρωθεί για την ΕΕ εκτενή δεδομένα και δείκτες MFA. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) έχει δημοσιεύσει κρίσιμα ευρήματα και συμπεράσματα σε διάφορες αναφορές

ΟΑΣΑ (OECD)

http://www.oecd.org/department/0,2688,en_2649_34441_1_1_1_1_1,00.html

Ο ΟΑΣΣΑ εργάζεται πάνω σε περιβαλλοντικά δεδομένα και δείκτες

Σύστημα Ολοκληρωμένης Περιβαλλοντικής και Οικονομικής Λογιστικής του ΟΗΕ

UN System of integrated Environmental and Economic Accounting (SEEA)

http://unstats.un.org/unsd/envAccounting/default.htm

Το Σύστημα Ολοκληρωμένης Περιβαλλοντικής και Οικονομικής Λογιστικής του ΟΗΕ αναπτύχθηκε από τον Τομέα Στατιστικής των Ηνωμένων Εθνών (UNSD) ως ένα δορυφορικό σύστημα στο Σύστημα των Εθνικών Λογαριασμών (System of National Accounts (SNA)) για να αναλύσει περιβαλλοντικά και οικονομικά ζητήματα εντός ενός κοινού και ευέλικτου πλαισίου. Το London Group on Environmental Accounting δημιουργήθηκε το 1993 για να παρέχει ένα φόρουμ σε επαγγελματίες για να μοιραστούν τις εμπειρίες τους στην ανάπτυξη

75

και υλοποίηση περιβαλλοντικών δορυφορικών λογαριασμών που συνδέονται με τους οικονομικούς λογαριασμούς του Συστήματος Εθνικών Λογαριασμών (SNA). Επί του παρόντος συμμετέχει στην διαδικασία αναθεώρησης του SEEA κατόπιν αιτήματος της Στατιστικής Επιτροπής.

International Society for Industrial Ecology (ISIE)

http://www.yale.edu/is4ie/

Η ISIE είναι μια ένωση που προάγει την βιομηχανική οικολογία ως ένα τρόπο εύρεσης καινοτόμων λύσεων σε περίπλοκα περιβαλλοντικά προβλήματα και διευκολύνει την επικοινωνία μεταξύ επιστημόνων, μηχανικών, νομοθετών, διαχειριστών και παράγοντες που ενδιαφέρονται για τον τρόπο καλύτερης ενσωμάτωσης περιβαλλοντικών θεμάτων και οικονομικών δραστηριοτήτων.

Wuppertal Institute www.wupperinst.org

Ένα διαθεματικό ερευνητικό ινστιτούτο, προσανατολισμένο στην λύση προβλημάτων στο πεδίο της εφαρμοσμένης έρευνας βιωσιμότητας . το Wuppertal Institute αναπτύσσει κατευθυντήριες αρχές και σαφείς έννοιες στα πεδία της ενέργειας, μεταφοράς, ροών υλικών και διαχείρισης πόρων, κλιματικής πολιτικής και αποδοτικών ως προς τους πόρους επιχειρήσεων, καθώς και για τη δημιουργία νέων και καινοτόμων μοντέλων πλούτου.

ConAccount www.conaccount.net

Το ConAccount είναι ένα δίκτυο ινστιτούτων που εργάζονται πάνω στην Ανάλυση Ροής Υλικών (Material Flow Analysis (MFA)). Οι βασικοί στόχοι του ConAccount είναι να υποστηριχθεί η ανταλλαγή πληροφοριών ανάμεσα στους επιστήμονες που ασχολούνται με την MFA και τους χρήστες των αποτελεσμάτων, να παρέχει την βάση για την ανάπτυξη ενός συνεκτικού πλαισίου της μεθοδολογίας MFA και να προωθήσει τη χρήση της MFA για στατιστικούς και κανονιστικούς λόγους.

Factor Four – best practices

http://www.wupperinst.org/FactorFour/FactorFour_best-practises.html

Ένα website, το οποίο διατηρείται από το Wuppertal Institute, παρέχει παραδείγματα βέλτιστης πρακτικής για προϊόντα και υπηρεσίες με βάση την αρχή Factor Four (και παρέχει και περισσότερους συνδέσμους σε άλλα websites καλών πρακτικών).

World Resources Institute

http://www.wri.org http://pubs.wri.org/pubs_content_text.cfm?ContentID=627 http://pubs.wri.org/pubs_content_t

Το WRI είναι μια περιβαλλοντική δεξαμενή σκέψης που υπερβαίνει την έρευνα ώστε να βρει πρακτικούς τρόπους προστασίας της γης και βελτίωσης της ζωής των ανθρώπων. Το

76

ext.cfm?ContentID=628 World Resources Institute παρέχει

πληροφορίες, ιδέες και λύσεις σε παγκόσμια περιβαλλοντικά προβλήματα.

Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ - Κέντρο για την Βιώσιμη Παραγωγή και Κατανάλωση

UNEP Center for Sustainable Production and Consumption

http://www.scp-centre.org

Το Κέντρο συνεισφέρει στο Σχέδιο Υλοποίησης που συμφωνήθηκε κατά την Παγκόσμια Σύνοδο για την Αειφόρο Ανάπτυξη το 2002 για την προώθηση βιώσιμων τρόπων κατανάλωσης και παραγωγής μέσω της παροχής επιστημονικής υποστήριξης σε δράσεις που αναλαμβάνονται από το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ (UNEP) και άλλους οργανισμούς στο πεδίο της ΒΚΠ.

Institute for Interdisciplinary Research and Education (IFF) – Department Social Ecology

http://www.iff.ac.at/socec/index_en.php

Η IFF Social Ecology εστιάζει στη σχέση μεταξύ κοινωνικών και φυσικών συστημάτων στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης. Η διαθεματική προσέγγιση είναι κεντρικό στοιχείο της εργασίας, τόσο στην έρευνα όσο και στην εκπαίδευση.

National Institute for Environmental Studies Japan (NIES)

http://www.nies.go.jp/gaiyo/panf2002/cycle/cycle-e.html

Για να αντιμετωπιστούν τα αυξανόμενα περιβαλλοντικά προβλήματα του 21ου αιώνα, το NIES έχει αναδιοργανωθεί προκειμένου να ανταποκριθεί στις ανάγκες του κοινού με ευελιξία, ως ένας ευκίνητος και αποδοτικός οργανισμός, μια από τις οποίες είναι η «Διαχείριση Αποβλήτων και Βιώσιμοι Κύκλοι Υλικών» ("Waste Management and Sustainable Material Cycles") σχετικά με τη Ανάλυση Ροής Υλικών.

Ecological Footprint

http://www.bestfootforward.com/ http://www.redefiningprogress.org/

http://www.eea.europa.eu/Highlights/20051123145907

Το Οικολογικό Αποτύπωμα (Ecological Footprint) είναι ένας δείκτης μέτρησης «χρήσης της φύσης» και αύξησης της ευαισθητοποίησης για την βιώσιμη ανάπτυξη. Οι λογαριασμοί Οικολογικού Αποτυπώματος παρέχουν μια συντηρητική εκτίμηση της πίεσης της ανθρωπότητας στα παγκόσμια οικοσυστήματα. Αντιπροσωπεύουν τηυν βιολογικά παραγωγική περιοχή που απαιτείται για να παράγει τα τρόφιμα και τα ξύλα που καταναλώνουν οι άνθρωποι, για να προσφέρουν χώρο για υποδομές και να απορροφήσουν το αέριο θερμοκηπίου διοξείδιο του άνθρακα (CO2) που εκπέμπεται από την καύση των ορυκτών καυσίμων. Ο ΕΟΠ εισηγήθηκε τους Εθνικούς Λογαριασμούς Οικολογικού Αποτυπώματος και Βιοδυναμικότητας (national ecological footprint and biocapacity accounts) για τις Ευρωπαϊκές χώρες το 2005.

77

78

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I(Πηγή: http://scp.eionet.europa.eu/themes/waste)

Τι είναι τα Απόβλητα? 1. Εισαγωγή στα απόβλητα Τα απόβλητα περιλαμβάνουν όλα τα αντικείμενα που δεν χρησιμεύουν πλέον στους ανθρώπους, τα οποία είτε σκοπεύουν να τα πετάξουν ή τα έχουν ήδη πετάξει. Επιπλέον, τα απόβλητα είναι αντικείμενα που οι άνθρωποι είναι υποχρεωμένοι να απορρίψουν, πχ από τη νομοθεσία, εξαιτίας των επικίνδυνων ιδιοτήτων τους. Πολλά αντικείμενα μπορούν να θεωρηθούν απόβλητα πχ τα οικιακά απορρίμματα, τα αποχετευτικά απόβλητα, αυτά από τις δραστηριότητες μεταποίησης, συσκευασίες, παρατημένα αυτοκίνητα, παλιές τηλεοράσεις, απορρίμματα κήπου, παλιά κουτιά από μπογιές, κτλ. Έτσι, όλες οι καθημερινές μας δραστηριότητες μπορούν να προκαλέσουν τη δημιουργία μιας ποικιλίας διαφορετικών αποβλήτων που προέρχονται από διαφορετικές πηγές.

Πάνω από 1,8 δις τόνοι αποβλήτων παράγονται κάθε χρόνο στην Ευρώπη. Αυτό αντιστοιχεί σε 3,5 τόνους κατ’άτομο. Αυτά αποτελούνται κυρίως από απόβλητα που προέρχονται από νοικοκυριά, εμπορικές δραστηριότητες (πχ καταστήματα, εστιατόρια, νοσοκομεία κτλ), τη βιομηχανία (πχ φαρμακευτικές εταιρίες, κατασκευαστές ρούχων κτλ), τη γεωργία (πχ ρευστή κοπριά), τα κατασκευαστικά έργα και τα έργα κατεδάφισης, τις δραστηριότητες εξόρυξης και λατόμησης, και από την παραγωγή ενέργειας. Με παραγωγή τέτοιων τεράστιων ποσοτήτων αποβλήτων, είναι ζωτικής σημασίας να γίνει διαχείρισή τους με τέτοιο τρόπο ώστε να μην προκαλεί βλάβες ούτε στην ανθρώπινη υγεία ούτε στο περιβάλλον.

Υπάρχουν διάφορες επιλογές διαθέσιμες για την επεξεργασία και διαχείριση αποβλήτων, περιλαμβανομένης της πρόληψης, της ελαχιστοποίησης, της επαναχρησιμοποίησης, της ανακύκλωσης, της ανάκτησης ενέργειας και την απόρριψης. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία, η υγειονομική ταφή θεωρείται ως η ύστατη λύση και πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο όταν όλες οι άλλες λύσεις έχουν εξαντληθεί, δηλ. μόνο υλικά που δεν μπορεί να προληφθεί η παραγωγή τους, να επαναχρησιμοποιηθούν, ανακυκλωθούν ή με άλλο τρόπο επεξεργαστούν θα πρέπει να οδηγούνται στη χωματερή.

79

2. Τύποι Αποβλήτων

2.1 Αστικά απόβλητα (περιλαμβάνονται τα Οικιακά και Εμπορικά)

Πηγή

Τα αστικά απόβλητα παράγονται από οικίες , εμπορικές δραστηριότητες και άλλες πηγές των οποίων οι δραστηριότητες είναι παρόμοιες με αυτές των οικιών και των εμπορικών επιχειρήσεων. Δεν περιλαμβάνει άλλα απόβλητα που προκύπτουν πχ από την εξόρυξη, βιομηχανικές διεργασίες ή διεργασίες κατασκευής και κατεδάφισης.

Περιεχόμενο

Τα αστικά απόβλητα αποτελούνται από υπολειμματικά απόβλητα, ογκώδη απόβλητα, δευτερεύοντα υλικά από διαχωρισμό κατά τη συλλογή (πχ χαρτί και γυαλί), οικιακά επικίνδυνα απόβλητα, απορρίμματα από το σκούπισμα των δρόμων και από δημόσιους χώρους. Αποτελείται από υλικά όπως χαρτί, χαρτόνι, μέταλλα, οργανικά (τροφικά και απόβλητα κήπου) και ξύλο. Η Εικόνα 1 απεικονίζει την συνήθη σύσταση των αστικών αποβλήτων. Όπως μπορεί να φανεί, το μεγαλύτερο κλάσμα είναι χαρτί και χαρτόνι στο 35% του ρεύματος αποβλήτων, ακολουθούμενο από τα οργανικά υλικά στο 25%.

Ποσότητες Τα αστικά απόβλητα αντιπροσωπεύουν περίπου το 14% όλων των παραγόμενων αποβλήτων.

Διαδρομές Διαχείρισης

Τα αστικά απόβλητα παραδοσιακά κατέληγαν στη χωματερή και αυτός παραμένει ο κυρίαρχος τρόπος διαχείρισης στις περισσότερες χώρες. Ωστόσο, κάποιες χώρες έχουν κάνει σημαντικά βήματα μακριά από την υγειονομική ταφή. Οι διαθέσιμες εναλλακτικές περιλαμβάνουν την αποτέφρωση (με αυξανόμενους ρυθμούς με ανάκτηση ενέργειας), κομποστοποίηση και ανακύκλωση γυαλιού, χαρτιού, μετάλλου, πλαστικών και άλλων υλικών.

Περιβαλλοντική Συνάφεια

Υπάρχουν πολλές πιθανές επιπτώσεις που συσχετίζονται με την υγειονομική ταφή των αποβλήτων, όπως η παραγωγή στραγγισμάτων και αερίων χωματερής, οσμές, έντομα, τρωκτικά και χρήση γης.

Επιπλέον πληροφορίες

• Report: Household and municipal waste: Comparability of data in EEA member countries.

• Report: Baseline projections of selected ρεύματα αποβλήτων.

• Report: Environmental Signals 2002.

• Waste definitions

80

2.2 Βιομηχανικά απόβλητα (και μεταποίησης)

Πηγή και περιεχόμενο

Τα απόβλητα της βιομηχανίας μεταποίησης αποτελούνται από πολλά διαφορετικά ρεύματα αποβλήτων που προκύπτουν από ένα ευρύ φάσμα βιομηχανικών διεργασιών. Κάποιοι από τους βιομηχανικούς κλάδους που αποτελούν τους μεγαλύτερους παραγωγούς αποβλήτων στην Δυτική και Κεντρική Ευρώπη είναι οι παραγωγοί βασικών μετάλλων, προϊόντων τροφίμων, ποτών και καπνού, ξύλου και προϊόντων ξύλου και χαρτιού και προϊόντων χαρτιού.

Ποσότητες

Έχει υπολογιστεί ότι πάνω από 33εκ. τόνοι βιομηχανικών αποβλήτων παρήχθησαν στην Ευρώπη το 1998. Τα απόβλητα από τον τομέα μεταποίησης συνεχίζουν να αυξάνονται, παρά τις εθνικές και διεθνείς δηλώσεις για τη μείωση των αποβλήτων από την βιομηχανία μεταποίησης, την εισαγωγή καθαρότερων τεχνολογιών και άλλων πρωτοβουλιών ελαχιστοποίησης αποβλήτων και για την εργασία προς πρακτικές μεταποίησης που είναι μακροπρόθεσμα βιώσιμες.

Περιβαλλοντική Συνάφεια

Η βιομηχανία μεταποίησης έχει να παίξει κεντρικό ρόλο στην πρόληψη και μείωση αποβλήτων καθώς τα προϊόντα που παράγονται σήμερα είναι τα απόβλητα του αύριο. Οι μεταποιητές μπορούν να το πετύχουν αυτό με τους εξής τρόπους:

• Λαμβάνοντας υπόψη τις επιπτώσεις των προϊόντων τους κατά τη διάρκεια της ζωής τους κατά τον σχεδιασμό τους,

• Χρησιμοποιώντας διεργασίες παραγωγής που ελαχιστοποιούν την χρήση υλικών και ενέργειας,

• Εξαλείφοντας ή μειώνοντας, όπου είναι δυνατό, τη χρήση ουσιών ή υλικών που είναι επικίνδυνα για την υγεία και το περιβάλλον, και

• Παράγοντας προϊόντα κατά τέτοιο τρόπο ώστε να διαρκούν περισσότερο και μπορούν να ανακυκλωθούν ή να επαναχρησιμοποιηθούν κατά το τελικό στάδιο ζωής τους.

Η πολιτική της ΕΕ και των κυβερνήσεων σε όλη την Ευρώπη όλο και περισσότερο κινείται με γνώμονα την ανάγκη να επηρεαστούν οι παραγωγικές πρακτικές προκειμένου να μειωθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των διεργασιών παραγωγής, χρήσης και τέλους κύκλου ζωής.

Επιπλέον πληροφορίες

• Waste definitions

• Waste prevention section

81

2.3 Επικίνδυνα απόβλητα

Πηγή Επικίνδυνα απόβλητα προέρχονται από ένα ευρύ φάσμα διαφορετικών πηγών όπως οικίες, εμπορικές δραστηριότητες και βιομηχανία.

Ποσότητες και περιεχόμενο

Τα επικίνδυνα απόβλητα αποτελούν περίπου το 1% όλων των παραγόμενων αποβλήτων στην Ευρώπη. Τα απόβλητα ταξινομούνται ως επικίνδυνα ανάλογα με τα αν παρουσιάζουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Επιπλέον λεπτομέρειες μπορούν να βρεθούν κάνοντας κλικ στον ακόλουθο δεσμό: Insert link to definitions section.

Διαδρομές Διαχείρισης

Η κύρια διαδρομή απόρριψης των επικίνδυνων αποβλήτων είναι η υγειονομική ταφή, η αποτέφρωση και η φυσική ή χημική επεξεργασία. Όσον αφορά την ανάκτηση, ένα σημαντικό ποσοστό των επικίνδυνων αποβλήτων ανακυκλώνεται ή καίγεται ως καύσιμο.

Περιβαλλοντική Συνάφεια

Παρόλο που τα επικίνδυνα απόβλητα αποτελούν μόνο το 1% του συνόλου των αποβλήτων που παράγονται στην Ευρώπη, μπορούν να είναι ένας εν δυνάμει κίνδυνος για την υγεία και το περιβάλλον. Τα επικίνδυνα απόβλητα αποτελούν συνήθως αντικείμενο ειδικής νομοθεσίας και απαιτούνται ειδικές ρυθμίσεις διαχείρισης για να εξασφαλιστεί ότι τα επικίνδυνα απόβλητα διατηρούνται μακριά και υφίστανται διαφορετική επεξεργασία από τα μη-επικίνδυνα απόβλητα.

Επιπλέον πληροφορίες

• Report: Hazardous waste generation in EEA member countries (2002)

• Report: Dangerous substances in waste

• Report: Hazardous waste generation in selected European countries (2000)

• Waste definitions

82

2.4 Απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων

Πηγή

Τα απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων αποτελούνται από δύο μεμονωμένα συστατικά: απόβλητα κατασκευών and απόβλητα κατεδαφίσεων. Προκύπτουν από δραστηριότητες όπως η κατασκευή κτιρίων και υποδομών, η μερική ή ολική κατεδάφιση κτιρίων και υποδομών, οι κατασκευές οδοποιίας και η συντήρηση. Σε κάποιες χώρες ακόμα και τα υλικά από τις ισοπεδώσεις εδαφών θεωρούνται απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων.

Ποσότητες και περιεχόμενο

Τα απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων αποτελούν περίπου το 25% όλων των αποβλήτων των παραγόμενων στην ΕΕ, με μεγάλο ποσοστό να προέρχεται από την κατεδάφιση και την ανακαίνιση παλιών κτιρίων. Αποτελείται από διάφορα υλικά, όπως τσιμέντο, τούβλα, ξύλα, γυαλί, μέταλλα, πλαστικά, διαλύτες, αμίαντο και χώμα από εκσκαφή, πολλά από τα οποία μπορούν να ανακυκλωθούν με κάποιον τρόπο.

Διαδρομές Διαχείρισης

Οι κύριες μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την επεξεργασία και απόρριψη αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων είναι η υγειονομική ταφή, η αποτέφρωση και η ανακύκλωση, όσον αφορά την οποία κάποιες χώρες φτάνουν ποσοστά της τάξης του 80%.

Περιβαλλοντική Συνάφεια

Η κατασκευαστική δραστηριότητα θεωρείται ως βασικός δείκτης ανάπτυξης και πλούτου στις Δυτικές χώρες. Ωστόσο, τα απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων, αντί να αποτελούν βάρος στην κοινωνία και το περιβάλλον, μπορούν να αποτελέσουν πόρο που μπορεί να ανακυκλωθεί και να επαναχρησιμοποιηθεί εντός της κατασκευαστικής βιομηχανίας.

Τα απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων έχουν αναγνωριστεί ως ένα ρεύμα αποβλήτων προτεραιότητας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό σημαίνει ότι θα

83

δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε πολιτικές και μέτρα που θα εξασφαλίζουν την αυξημένη ανακύκλωση αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων. Λόγω του πολύ μεγάλου όγκου των παραγόμενων αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων, μπορεί να καταλάβει πολύτιμο χώρο μέσα στις χωματερές. Επιπλέον, αν δε διαχωριστεί στην πηγή, μπορεί να περιέχει μικρές ποσότητες επικίνδυνων αποβλήτων. Εντούτοις, έχει επίσης υψηλή αξία πόρων και η τεχνολογία διαχωρισμού και ανάκτησης των αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων είναι εδραιωμένη, εύκολα προσβάσιμη και, σε γενικές γραμμές, οικονομική. Το κυριότερο, υπάρχει αγορά επαναχρησιμοποίησης για τα αδρανή που προέρχονται από τα απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων σε δρόμους, αποχετεύσεις και άλλα κατασκευαστικά έργα.

Επιπλέον πληροφορίες

• Report: Review of selected waste streams: Sewage sludge, construction and demolition waste, waste oils, waste from coal-fired power plants and biodegradable municipal waste.

• Waste definitions

2.5 Απόβλητα Εξόρυξης

Πηγή Τα απόβλητα εξόρυξης προκύπτουν από την αναζήτηση, εξαγωγή, επεξεργασία και αποθήκευση των ορυκτών.

Ποσότητες και περιεχόμενο

Οι δραστηριότητες εξόρυξης και λατόμησης προκαλούν το μεγαλύτερο ρεύμα αποβλήτων, το 29% των συνολικών ποσοτήτων των αποβλήτων που παράγονται στις χώρες τις ΕΕ. Έχει φανεί ότι περίπου 50% του υλικού που εξάγεται κατά τις δραστηριότητες εξόρυξης στην Ευρώπη μετατρέπεται σε απόβλητα. Αποτελείται από επιφανειακά εδάφη, υπερκείμενες γαίες, βράχια, απόβλητα από την επεξεργασία του φορέα του μεταλλεύματος (μεταλλευτικά κατάλοιπα) τα οποία μπορεί επίσης να περιέχουν νερό, χημικά επεξεργασίας και κλάσματα των υπόλοιπων υλικών.

Περιβαλλοντική Συνάφεια

Οι δύο κύριες αιτίες ανησυχίας που σχετίζονται με τα εξορυκτικά απόβλητα είναι οι μεγάλες ποσότητες που παράγονται καθώς και η πιθανότητα να εμφανιστούν επικίνδυνες ουσίες στο ρεύμα αποβλήτων. Μεγάλες περιοχές γης χρησιμοποιούνται για την απόθεση εξορυκτικών αποβλήτων και η δραστηριότητα αυτή έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει περιβαλλοντική ρύπανση εφόσον δεν ελεγχθεί καταλλήλως. Κάποιες πρόσφατες περιπτώσεις μη ελεγχόμενων αποθέσεων εξορυκτικών αποβλήτων σε επιφανειακά νερά (ποτάμια και λίμνες) έχουν επισημάνει τους κινδύνους της κακής διαχείρισης αποβλήτων εξόρυξης. Ως ανταπόκριση σε αυτά, η ΕΕ έχει προτείνει πρωτοβουλίες που έχουν σχεδιαστεί να βελτιώσουν την διαχείριση των αποβλήτων εξόρυξης.

Επιπλέον πληροφορίες • Waste definitions

84

2.6 Απόβλητα από Ηλεκτρικό και Ηλεκτρονικό Εξοπλισμό (ΑΗΗΕ)

Πηγή

Τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (κοινώς αποκαλούμενα ΑΗΗΕ) αποτελούνται από προϊόντα τέλους κύκλου ζωής και αφορούν ένα φάσμα ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αντικειμένων όπως:

Ψυγεία, Πληροφοριακός και τηλεπικοινωνιακός εξοπλισμός, Καταψύκτες, Ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά εργαλεία, Πλυντήρια, Ιατρικός εξοπλισμός, Τοστιέρες, Εργαλεία ελέγχου και παρακολούθησης, Πιστολάκια μαλλιών, Αυτόματα μηχανήματα διανομής, Τηλεοράσεις κτλ.

Συνεπώς, πηγές είναι όλοι οι χρήστες ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών από το νοικοκυριό ως οποιαδήποτε εμπορική και βιομηχανική δραστηριότητα.

Ποσότητες και περιεχόμενο

Τα ΑΗΗΕ είναι από τα πιο γρήγορα αυξανόμενα ρεύματα αποβλήτων στην ΕΕ και αποτελεί περίπου το 4% των αστικών αποβλήτων. Μια εκτίμηση της σύστασης των ΑΗΗΕ φαίνεται στην Εικόνα 4. Όπως φαίνεται, ο σίδηρος και ο χάλυβας είναι τα πιο κοινά υλικά που βρίσκουμε στον ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμό και αντιπροσωπεύει σχεδόν το μισό από το συνολικό βάρος των ΑΗΗΕ. Τα πλαστικά είναι το δεύτερο μεγαλύτερο συστατικό κατά βάρος, ευρισκόμενα περίπου στο 21% των ΑΗΗΕ. Τα μη-σιδηρούχα μέταλλα, μαζί με τα πολύτιμα μέταλλα, αποτελούν περίπου το 13% του συνολικού βάρους των ΑΗΗΕ ενώ το γυαλί περίπου 5%.

Οι προσδοκώμενοι ρυθμοί αύξησης είναι 3-5% ετησίως. Αυτό σημαίνει ότι σε πέντε χρόνια, 16-28% περισσότερα ΑΗΗΕ θα παράγονται και σε 12 χρόνια η ποσότητα αναμένεται να διπλασιαστεί. Αυτή η ταχύτατη αύξηση οφείλεται στους γρήγορους ρυθμούς τεχνολογικής ανάπτυξης, ιδιαίτερα στην πληροφορική (ΙΤ), οι οποίοι έχουν σαν αποτέλεσμα την συχνή αντικατάσταση ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού από την βιομηχανία.

Διαδρομές Επί του παρόντος, ένα μεγάλο ποσοστό ΑΗΗΕ απορρίπτεται στις χωματερές ή σε εγκαταστάσεις αποτέφρωσης, ανάλογα με τις τοπικές ή εθνικές πρακτικές. Σε

85

Διαχείρισης κάποιες χώρες και περιοχές, προϊόντα όπως ψυγεία και καταψύκτες συλλέγονται

χωριστά και αποστέλλονται σε εργοστάσια ανακύκλωσης για αποσυναρμολόγηση και ανακύκλωση.

Περιβαλλοντική Συνάφεια

Τα ΑΗΗΕ έχουν αναγνωριστεί ως ρεύμα αποβλήτων προτεραιότητας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, λόγω της πιθανά επικίνδυνης φύσης τους, της κατανάλωσης πόρων κατά την κατασκευή τους, και των προβλεπόμενων ρυθμών αύξησης. Ως ανταπόκριση σε αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προετοιμάσει νομοθεσία υπό τη μορφή των δύο ακόλουθων Οδηγιών:

• Μια Οδηγία για τα Απόβλητα Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (ΑΗΗΕ), και

• Μια Οδηγία για τον Περιορισμό στην Χρήση Ορισμένων Επικίνδυνων Ουσιών στον Ηλεκτρικό και Ηλεκτρονικό Εξοπλισμό.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζει επίσης νομοθεσία υπό τη μορφή του εξής σχεδίου Οδηγίας:

• Μια Οδηγία για την Περιβαλλοντική Επίπτωση του Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού.

Οι Οδηγίες προτείνουν οι παραγωγοί να γίνουν υπεύθυνοι για την επιστροφή και ανακύκλωση του ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού. Αυτό με τη σειρά του θα παρέχει στην βιομηχανία το κίνητρο να σχεδιάσει ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμό με τρόπο πιο αποδοτικό περιβαλλοντικά, λαμβάνοντας υπόψη τη διαχείριση αποβλήτων.

Επιπλέον πληροφορίες

• Report: Waste from Electrical and Electronic Equipment

• Waste definitions

2.7 Βιοδιασπώμενα Αστικά Απόβλητα

Πηγή

Τα Βιοδιασπώμενα Αστικά Απόβλητα (ΒΑΑ) είναι απόβλητα από οικιακές και εμπορικές δραστηριότητες τα οποία μπορούν να υποστούν βιολογική αποσύνθεση. Τροφικά απόβλητα και απόβλητα κήπου, χαρτί και χαρτόνι, όλα ταξινομούνται ως βιοδιασπώμενα αστικά απόβλητα.

Ποσότητες Περίπου το 60% των αστικών αποβλήτων είναι βιοδιασπώμενα. Το 1995, περίπου 107 εκ. Τόνοι βιοδιασπώμενων αστικών αποβλήτων παρήχθη στην ΕΕ συν τη Νορβηγία, εκ των οποίων 66% αποτέθηκε στις χωματερές.

Διαδρομές Διαχείρισης

Για την επεξεργασία των ΒΑΑ χρησιμοποιούνται διάφορες επιλογές. Οι εναλλακτικές στην υγειονομική ταφή περιλαμβάνουν κομποστοποίηση, μηχανική-βιολογική προκατεργασία ανακύκλωσης και αποτέφρωση (με ή χωρίς ανάκτηση ενέργειας). Όπως μπορεί να φανεί και από την Εικόνα πιο κάτω, οι χώρες και οι περιοχές εκείνες, όπως η Δανία, η Ολλανδία, το Βέλγιο και η

86

Αυστρία, οι οποίες έχουν μικρή εξάρτηση από την υγειονομική ταφή, χρησιμοποιούν μια μίξη από αποτέφρωση, κομποστοποίηση και ανακύκλωση για την επεξεργασία των ΒΑΑ.

Περιβαλλοντική Συνάφεια

Οι πιθανές επιπτώσεις που συνδέονται με την υγειονομική ταφή των βιοδιασπώμενων αστικών αποβλήτων περιλαμβάνουν την παραγωγή στραγγισμάτων και αερίων χωματερής, οσμές, έντομα, τρωκτικά και χρήση γης. Για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων, η Οδηγία περί υγειονομικής ταφής των αποβλήτων (Οδηγία 1999/31/ΕΚ), θέτει, μεταξύ άλλων, στόχους για την μείωση του ποσοστού των βιοδιασπώμενων αστικών αποβλήτων που μπορούν να αποστέλλονται στην χωματερή. Μέχρι το 2006 τα Κράτη Μέλη έχουν περιοριστεί να στείλουν σε υγειονομική ταφή το μέγιστο 75% κ.β. της συνολικής ποσότητας των ΒΑΑ που παρήχθησαν το 1995. Αυτός ο στόχος αυξάνεται σε 50% το 2009 και 35% το 2016. Προκειμένου να πετύχουν τους στόχους αυτούς, τα Κράτη Μέλη είναι υποχρεωμένα να καταρτίσουν εθνικές στρατηγικές για τη μείωση των ποσοτήτων των βιοδιασπώμενων αποβλήτων που αποστέλλονται στις χωματερές.

Επιπλέον πληροφορίες

• Report: Biodegradable Municipal Waste Management in Europe

• Report: Review of selected waste streams: Sewage sludge, construction and demolition waste, waste oils, waste from coal-fired power plants and biodegradable municipal waste

• Waste definitions

87

2.8 Απόβλητα συσκευασίας

Πηγή

Ως συσκευασία ορίζεται κάθε υλικό το οποίο χρησιμοποιείται για να περιέχει, προστατεύει, χειρίζεται, διανέμει και παρουσιάζει αγαθά. Αντικείμενα όπως γυάλινα μπουκάλια, πλαστικά δοχεία, κουτάκια αλουμινίου, περιτυλίγματα τροφών, παλέτες ξυλείας και βαρέλια, όλα ταξινομούνται ως συσκευασίες. Τα απόβλητα συσκευασίας μπορούν να προκύψουν από ένα μεγάλο εύρος πηγών όπως supermarkets, καταστήματα λιανικής πώλησης, βιομηχανίες μεταποίησης, νοικοκυριά, ξενοδοχεία, νοσοκομεία, εστιατόρια και εταιρίες μεταφοράς.

Ποσότητες Τα απόβλητα συσκευασίας αντιπροσωπεύουν έως και 17% του ρεύματος των αστικών αποβλήτων. Καθώς [οι συσκευασίες] έχουν σχετικά μικρό χρόνο ζωής, σύντομα μετατρέπονται σε απόβλητα που πρέπει να επεξεργαστούν ή να απορριφθούν.

Διαδρομές Διαχείρισης

Για την διαχείριση των αποβλήτων συσκευασίας χρησιμοποιούνται πολλές διαφορετικές μέθοδοι, όπως επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση (μηχανική, χημική και α’ ύλης), κομποστοποίηση, θερμική κατεργασία και υγειονομική ταφή. Το 1998, περίπου 50% των αποβλήτων συσκευασίας ανακυκλώθηκε σε 12 χώρες της ΕΕ και άλλο ένα 9% δηλώθηκε ότι ανακτήθηκε (δηλ. απόβλητα προς ενέργεια). Στο εναπομένον 41% των αποβλήτων συσκευασίας έγινε υγειονομική ταφή.

Περιβαλλοντική Συνάφεια

Η συσκευασία και τα απόβλητα συσκευασίας μπορούν να έχουν αρκετές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Κάποιες από αυτές τις επιπτώσεις μπορούν να συνδεθούν με την εξαγωγή των α’ υλών της ίδιας της συσκευασίας, επιπτώσεις που σχετίζονται με τη διεργασία παραγωγής, την συλλογή των αποβλήτων συσκευασίας και την ακόλουθη επεξεργασία ή απόρριψη. Επιπλέον, η συσκευασία μπορεί να περιέχει κρίσιμες ενώσεις, όπως πχ PVC και βαρέα μέταλλα τα οποία αποτελούν κίνδυνο για το περιβάλλον.

Επιπλέον πληροφορίες • Waste definitions

88

2.9 Οχήματα στο Τέλος του Κύκλου Ζωής τους (ΟΚΤΖ) και Ελαστικά

Πηγή

Τα Οχήματα στο Τέλος του Κύκλου Ζωής τους ορίζονται ως οχήματα που φέρουν το πολύ οκτώ επιβάτες επιπλέον του οδηγού, και φορτηγά και νταλίκες που χρησιμοποιούνται για την μεταφορά αγαθών έως 3,5 τόνους. Έτσι οι πηγές τους εκτείνονται από την οικιακή χρήση ως τις εμπορικές και βιομηχανικές χρήσεις.

Ποσότητες, περιεχόμενο και Διαδρομές Διαχείρισης

Κατά το έτος 2000, 13,4 εκ. οχήματα έγιναν σκραπ στην ΕΕ. Αυτό αναμένεται να αυξηθεί κατά 21% έως το 2015, έως τα 17 εκ. Τα αυτοκίνητα αποτελούνται από πολλά και διάφορα υλικά. Περίπου το 75% του βάρους ενός αυτοκινήτου αποτελείται από ατσάλι και αλουμίνιο, τα περισσότερα από τα οποία ανακυκλώνονται. Άλλα υλικά που υπάρχουν είναι μόλυβδος, υδράργυρος, κάδμιο και εξασθενές χρώμιο, επιπλέον άλλων επικίνδυνων ουσιών όπως το αντιψυκτικό, υγρά φρένων, και λιπαντικών, τα οποία, αν δεν γίνει ορθή διαχείρισή τους, μπορούν να προκαλέσουν σημαντική περιβαλλοντική ρύπανση. Το υπόλοιπο αποτελείται από πλαστικό το οποίο ανακυκλώνεται, αποτεφρώνεται ή γίνεται υγειονομική ταφή.

Περιβαλλοντική Συνάφεια

Η ΕΕ εισήγαγε μια Οδηγία για τα Οχήματα στο Τέλος του Κύκλου Ζωής τους (2000/53/EΚ) η οποία είχε ημερομηνία εφαρμογής τον Απρίλιο του 2002. Ο κύριος στόχος της Οδηγίας είναι η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων. Επίσης περιέχει προβλέψεις για την ανακύκλωση των ΟΤΚΖ, την ευθύνη του παραγωγού, μειωμένη χρήση επικίνδυνων ουσιών και αυξημένη χρήση ανακυκλωμένων υλικών κατά την κατασκευή των οχημάτων. Προοδευτικοί στόχοι τίθενται για την ανακύκλωση των ΟΤΚΖ. Η Οδηγία εισάγει όρους για την συλλογή όλων των ΟΤΚΖ, με την απαίτηση τα ΟΤΚΖ να μεταφέρονται σε εξουσιοδοτημένα κέντρα επεξεργασίας.

Επιπλέον πληροφορίες

• Report: Baseline projections of selected waste streams (1999)

• Report: Dangerous substances in waste

• Waste definitions

89

2.10 Αγροτικά απόβλητα

Πηγή

Τα αγροτικά απόβλητα αποτελούνται από οργανικά απόβλητα (ζωικά περιττώματα υπό την μορφή λάσπης και κοπριάς, υπολείμματα κοπροχώματος μανιταριών, υγρά ενσίρωσης χορτονομής) και απόβλητα όπως πλαστικά, εκτός χρήσης μηχανήματα, περιφράξεις, παρασιτοκτόνα, χρησιμοποιημένα λιπαντικά και κτηνιατρικά φάρμακα.

Ποσότητες Δεν υπάρχουν διαθέσιμες συνολικές εκτιμήσεις για τις ποσότητες των αγροτικών αποβλήτων που παράγονται στην ΕΕ. Η Ιρλανδία έχει εκτιμήσει ότι το 1998 πάνω από 80% των εθνικών αποβλήτων προήλθε από αγροτικές πηγές.

Διαδρομές Διαχείρισης

Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι επεξεργασίας των αγροτικών αποβλήτων. Περιλαμβάνονται η εδαφική εφαρμογή υπό αυστηρές συνθήκες, η αναερόβια χώνευση και η κομποστοποίηση.

Περιβαλλοντική Συνάφεια

Τα αγροτικά απόβλητα συνδέονται με αρκετές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, εφόσον δεν γίνεται ορθή διαχείριση αυτών, η σημαντικότερη των οποίων είναι ο κίνδυνος διαρροής των θρεπτικών σε επιφανειακά νερά, η οποία μπορεί να προκαλέσει υπερεμπλουτισμό του υδάτινου φορέα. Οι διαρροές και η ακατάλληλη αποθήκευση των αγροτικών αποβλήτων μπορούν επίσης να αποτελέσουν κίνδυνο για το περιβάλλον εάν τα απόβλητα φτάσουν στα επιφανειακά νερά. Επιπλέον, οι αγροτικές δραστηριότητες μπορεί να προκαλέσουν αύξηση των εκπομπών αμμωνίας και μεθανίου, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν οξοποίηση και να συνεισφέρουν στις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου.

Επιπλέον πληροφορίες • Waste definitions

90

3. Επεξεργασία αποβλήτων

3.1 Πρόληψη και ελαχιστοποίηση

Πρόληψη παραγωγής αποβλήτων και Ελαχιστοποίηση

Πρόληψη σημαίνει εξάλειψη ή μείωση των ποσοτήτων αποβλήτων που παράγονται καταρχήν, μειώνοντας έτσι τις ποσότητες αποβλήτων στις οποίες πρέπει να γίνει διαχείριση. Η πρόληψη μπορεί να έχει τη μορφή της μείωσης τη ποσότητας των υλικών που χρησιμοποιούνται σε μια διεργασία ή μείωσης της ποσότητας των βλαβερών υλικών που μπορεί να περιέχονται σε ένα προϊόν. Η πρόληψη μπορεί επίσης να περιλαμβάνει την επαναχρησιμοποίηση των προϊόντων.

Η πρόληψη είναι η πιο επιθυμητή επιλογή διαχείρισης αποβλήτων καθώς εξαφανίζει την ανάγκη χειρισμού, μεταφοράς, ανακύκλωσης ή απόρριψης αποβλήτων. Παρέχει το υψηλότερο επίπεδο περιβαλλοντικής προστασίας, βελτιστοποιώντας την χρήση των πόρων και απομακρύνοντας τις πιθανές πηγές ρύπανσης.

Η ελαχιστοποίηση περιλαμβάνει κάθε διεργασία ή δραστηριότητα που αποφεύγει, μειώνει ή εξαλείφει τα απόβλητα στην πηγή ή έχει ως αποτέλεσμα την επαναχρησιμοποίηση ή την ανακύκλωση. Είναι ίσως δύσκολο να γίνει σαφής διάκριση μεταξύ των όρων «Πρόληψη» και «Ελαχιστοποίηση».

Τα μέτρα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων και ελαχιστοποίησης μπορούν να εφαρμοστούν σε όλα τα στάδια του κύκλου ζωής ενός προϊόντος, δηλ. την διεργασία παραγωγής, το μάρκετινγκ, την διανομή, ή τα στάδια αξιοποίησης, έως και την απόρριψη του προϊόντος κατά το στάδιο του τέλους κύκλου ζωής του.

Εξετάζοντας κάθε στάδιο του κύκλου ζωής ενός προϊόντος μπορεί να είναι πιθανό να μειωθούν οι ποσότητες των αποβλήτων που παράγονται σε κάθε στάδιο να μειωθούν. Κατά το σχεδιασμό του προϊόντος, μπορεί να δοθεί σημασία στους τύπους των υλικών που θα χρησιμοποιηθούν, τις ποσότητες των υλικών και την ανακυκλωσιμότητα του προϊόντος εφόσον φτάσει στο τέλος του κύκλου ζωής του. Η χρήση αποδοτικών διεργασιών ως προς την ενέργεια και απαιτήσεις υλικών κατά την παραγωγή ενός προϊόντος είναι άλλες σημαντικές παράμετροι. Σημασία επίσης μπορεί να δοθεί στην ελαχιστοποίηση της συσκευασίας του προϊόντος.

91

3.2 Επαναχρησιμοποίηση

Επαναχρησι-μοποίηση

Επαναχρησιμοποίηση σημαίνει χρήση ενός προϊόντος ή συστατικών που δεν αποτελούν απόβλητα, πάνω από μια φορά, είτε για τον ίδιο σκοπό για τον οποίο σχεδιάστηκαν είτε για διαφορετικό, χωρίς την ανάγκη ανακατεργασίας. Η επαναχρησιμοποίηση αποφεύγει την απόρριψη ενός υλικού στο ρεύμα αποβλήτων όταν ολοκληρωθεί η αρχική του χρήση. Είναι προτιμότερο το προϊόν να επαναχρησιμοποιηθεί στην ίδια μορφή, πχ επιστρεφόμενες πλαστικές παλέτες, χρήση ενός άδειου γυάλινου δοχείου για αποθήκευση αντικειμένων και χρήση μεταχειρισμένων ρούχων. Η επαναχρησιμοποίηση είναι γενικά προτιμητέα ως προς την ανακύκλωση καθώς δεν υπάρχει η ίδια απαίτηση να περάσει το υλικό μια περίπλοκη διεργασία επεξεργασίας, βοηθώντας έτσι την εξοικονόμηση ενέργειας και την χρήση υλικών.

Ορισμός της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Οδηγία Πλαίσιο για τα Απόβλητα 2008/98):

«επαναχρησιμοποίηση»: κάθε εργασία με την οποία προϊόντα ή συστατικά στοιχεία που δεν είναι απόβλητα χρησιμοποιούνται εκ νέου για τον ίδιο σκοπό για τον οποίο σχεδιάστηκαν

3.3 Ανακύκλωση

Ανακύκλωση

Η ανακύκλωση περιλαμβάνει την επεξεργασία ή ανακατεργασία ενός υλικού αποβλήτου για να γίνει κατάλληλο για ακόλουθη επαναχρησιμοποίηση είτε στην αρχική του μορφή είτε για άλλους σκοπούς. Περιλαμβάνεται η ανακύκλωση των οργανικών αποβλήτων αλλά αποκλείεται η ανάκτηση ενέργειας. Η ανακύκλωση ωφελεί το περιβάλλον μειώνοντας τα παρθένα υλικά. Πολλά διαφορετικά υλικά μπορούν να ανακυκλωθούν. Απόβλητα υλικά μπορούν είτε να ανακυκλωθούν για χρήση σε προϊόντα παρόμοια προς την αρχική τους χρήση (πχ. Ανακύκλωση χαρτιού) ή μπορούν να ανακυκλωθούν σε προϊόντα που είναι διαφορετικά προς την αρχική χρήση (πχ, ανακύκλωση πλαστικών φιαλών σε ζακέτες φλις ή χρήση αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων ως αδρανή υλικά οδοποιίας.

Στην ΕΕ, έως και 13% των αστικών αποβλήτων ανακυκλώνεται.

92

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IIΛίστα Επαφών Ειδικών στην πρόληψη παραγωγής

αποβλήτων ανά Χώρα/ΠεριοχήΧώρα Όνομα Οργανισμός E-mail

Αγγλία Chris Holton DEFRA chris.holton@defra.gsi.gov.uk

Αγγλία Ibidun Sanusi DEFRA ibidun.sanusi@defra.gsi.gov.uk

Αγγλία Isabella Murfin DEFRA Isabella.murfin@defra.gsi.gov.uk

Αγγλία WPP helpline DEFRA defra.helpline@defra.gsi.gov.uk

Αλβανία NN

Agency of Environment and Forestry. Dept. Heavy Metals and Waste

N/A

Αυστρία Hubert Reisinger

Umweltbundesamt GmbH, Dept.Waste & Material Flow Management

Hubert.reisinger@umweltbundesamt.at

Βέλγιο (Βαλλονία)

Martine Gillet

Direction Générale opérationnelle de l'Agriculture, des Ressources Naturelles et de l'Environnement

martine.gillet@spw.wallonie.be

Βέλγιο (Βρυξέλλες)

Joëlle Van Bambeke

Brussels Environment (IBGE). Dept. Consommation durable et éco-comportement

jvanbambeke@environnement.irisnet.be

Βέλγιο (Φλάνδρα)

Jorn Verbeeck

OVAM, Flemish Waste & Materials Department, Dept. Policy Team Europe

jorn.verbeeck@ovam.be

Βόρεια Ιρλανδία Owen Lyttle

Rethink Waste Team, Environmental Policy Division, Department of

Owen.Lyttle@doeni.gov.uk

93

Χώρα Όνομα Οργανισμός E-mail

the Environment

Βοσνία και Ερζεγοβίνη NN

Federal Ministry of Environment and Tourism

N/A

Βουλγαρία Valentina Zhivkova

Executive Environment Agency. Dept. Waste Monitoring

valiazh@eea.government.bg

Γαλλία Lydie Ougier

ADEME - French Environment and Energy Management Agency. Waste Prevention and Management Department

Lydie.ougier@ademe.fr

Γαλλία Mélanie Calvet

Department for Natural Resource and Risk Economy, Ministry of Ecology, Sustainable Development, Transport and Housing

melanie.calvet@developpement-durable.gouv.fr

Γερμανία Susann Krause

Federal Environment Agency Germany. Dept. Focal Point to the Basel Convention, Hazardous Waste, Municipal Waste Management

susann.krause@uba.de

Γερμανία Joachim Wuttke

Federal Environment Agency Germany. Dept. Focal Point to the Basel Convention, Hazardous Waste, Municipal Waste Management

joachim.wuttke@uba.de

Γερμανία Barbara Friedrich

Federal Environment Agency Germany. Dept. Focal Point to the Basel Convention, Hazardous Waste, Municipal Waste Management

barbara.friedrich@uba.de

94

Χώρα Όνομα Οργανισμός E-mail

Δανία Lone Lykke Nielsen

Danish Environmental Protection Agency. Dept. Soil and Waste

LLN@MST.Dk

Δανία Anne-Mette Bendsen

Danish Environmental Protection Agency. Dept. Soil and Waste

amlbe@mst.dk

Δημοκρατία της Σερβίας

Nebojsa Redzic

Environmental Protection Agency. Dept. for EIS and Communal and Industrial Pollution

Nebojsa.redzic@sepa.gov.rs

Ελβετία Simonne Rufener

Federal Office for the Environment. Dept. Waste Management, Chemicals and Biotechnology Division / Waste Recovery and Treatment Section

Simonne.rufener@bafu.admin.ch

Ελλάδα Κων/να Κολοκοτρώνη

Διαχείριση του Ταμείου Συνοχής & Παρακολούθησης Ειδική Υπηρεσία του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών (ΜΟΔ ΑΕ)

'k.kolokotroni@prv.ypeka.gr'

Ελλάδα Χριστίνα Ζερβού

Τμήμα Διαχείρισης Αποβλήτων, Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής

ch.zervou@prv.ypeka.gr

Ελλάδα Βασίλειος Λιόγκας

ΜΟΔ Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών. Μονάδα τεχνικής υποστήριξης. Σχέδια για στερεά απόβλητα και λύματα για το υπουργείο περιβάλλοντος

vliogkas@mou.gr

Εσθονία Liina Laiverik Ministry of the Liina.Laiverik@envir.ee

95

Χώρα Όνομα Οργανισμός E-mail

Environment of Estonia. Waste Department

Ιρλανδία Odile Le Bolloch

Environmental Protection Agency. Dept. Resource Use Unit, Office of Climate, Licensing & Resource Use

o.lebolloch@epa.ie

Ιρλανδία Dr. Jonathan Derham

Environmental Protection Agency. Dept. Resource Use Unit, Office of Climate, Licensing & Resource Use

j.derham@epa.ie

Ισλανδία Guðmundur B. Ingvarsson

Environment Agency of Iceland gbi@Umhverfisstofnun.is

Ισπανία Teresa Barres

Ministry of Environment and Rural and Marine Affairs. Dept. Environmental Quality and Assessments

TBarres@magrama.es

Ιταλία Federica Incocciati

Divisione VI- Ministero dell’Ambiente e della Tutela del Territorio e del Mare

incocciati.federica@minambiente.it

Κοσσυφοπέδιο βάσει της απόφασης 1244/99 του ΣΑΗΕ

Mimoza Hyseni

Kosovo Environmental Protection Agency. Dept. Environmental Monitoring Directory

mimoza.hyseni@ks-gov.net

Κροατία Jasna Kufrin Croatian Environment Agency. Waste Department

Jasna.Kufrin@azo.hr

Κύπρος Eleni Stylianopoulou

Department of Environment, Ministry of Agriculture, Natural Resources and

estylianopoulou@environment.moa.gov.cy

96

Χώρα Όνομα Οργανισμός E-mail

Environment. Dept. of Environment

Λετονία Intars Cakars

Latvian Environment, Geology and Meteorology Centre. Dept. Environment and Subsoil Department Environmental Risk Division

Intars.Cakars@lvgmc.lv

Λιθουανία Neringa Pundytė

Waste Management Strategy Division,MINISTRY OF ENVIRONMENT OF THE REPUBLIC OF LITHUANIA

n.pundyte@am.lt

Λουξεμβούργο Patrick Thyes Environment Agency Luxembourg. Dept. Division des déchets

Patrick.Thyes@aev.etat.lu

Μάλτα Darren Cordina

Malta Environment and Planning Authority. Dept. Environment and Planning Authority

contact.waste@mepa.org.mt

Μαυροβούνιο Dragan Asanovic

Environmental Protection Agency. Dept. Sector for Permit

dragan.asanovic@epa.org.me

Νορβηγία Jon Fonnlid Larsen

Klima- og forurensningsdirektoratet

jon.fonnlid.larsen@klif.no

Ολλανδία Ir. A.C.W.M. van den Berghe

Rijkswaterstaat Leefomgeving Guus.vandenberghe@rwsleefomgeving.nl

Ουαλία Rhiannon Phillips

Department for Natural Resources and Food, Welsh Government

rhiannon.phillips4@wales.gsi.gov.uk

Ουγγαρία Mariann Nemes

Ministry of Rural Development; Department of Environmental

mariann.nemes@vm.gov.hu

97

Χώρα Όνομα Οργανισμός E-mail

Development Policy

Πολωνία Beata Klopotek

Ministry of the Environment. Dept. of Waste Management

beata.klopotek@mos.gov.pl

Πολωνία Katarzyna Baranowska

Ministry of the Environment. Dept. of Waste Management

Katarzyna.baranowska@mos.gov.pl

Πορτογαλία Susana Pires

Agencia Portuguesa do Ambiente. Dept. Politicas e Estrategias do Ambiente

susana.pires@apambiente.pt

Πορτογαλία Paula Virgínia Meireles

Agencia Portuguesa do Ambiente. Dept. Politicas e Estrategias do Ambiente

paula.meireles@apambiente.pt

Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας

Margareta Cvetkovska

Ministry of Environment and Physical Planning. Dept. Macedonian Environmental Information Center

M.Cvetkovska@moepp.gov.mk

Ρουμανία Simona Ghita

Waste Management and Hazardous Substances Direction, Ministry of Environment and Climate Change

Simona.Ghita@mmediu.ro

Σκωτία Peter Stapleton

Zero Waste Delivery, Environmental Quality Division, Scottish Government

Peter.Stapleton@scotland.gsi.gov.uk

Σκωτία Lorna Walker Scottish Environment Protection Agency lorna.walker@sepa.org.uk

Σκωτία Marissa Lippiatt

Resource Efficient Scotland

Marissa.Lippiatt@resourceefficientscotland.com

Σλοβακία Eleonóra Ministry of eleonora.suplatova@enviro.gov.sk

98

Χώρα Όνομα Οργανισμός E-mail

Šuplatová Environment

Σλοβακία Olga Trckova Ministry of Environment olga.trckova@enviro.gov.sk

Σλοβενία Irena Koželj Ministry for agriculture and environment irena.kozelj@gov.si

Σουηδία Sanna Due Swedish Environmental Protection Agency Sanna.Due@naturvardsverket.se

Τουρκία Ahmet Varır

Ministry of Environment and Forestry. Dept. General Directorate of Environmental Management

ahmet.varir@csb.gov.tr

Τσεχική Δημοκρατία Jiri Hrebicek

Institute of Biostatistics and analyses, Masaryk University

hrebicek@iba.muni.cz

Φινλανδία Hanna Salmenperä

Finnish Environment Institute (SYKE). Environmental Policy Centre (Finlands Miljøcentral)

Hanna.Salmenpera@ymparisto.fi

99