تغذیه سالمندان

یپدیده سالمند

رگ تغييرات فيزيولوژيك از دوران جنيني در بدن انسان شروع و با م•پايان مي پذيرد

در دوران كودكي و رشد، تغييرات آنابوليك غالب است•

تغييرات متعادل است( بعد از بلوغ)در دوران بزرگسالي •

در دوران سالمندي، تغييرات كاتابوليك است•

:مثال•

وضعيت تعادل كلسيم در دوران رشد، بزرگسالي و سالمندي–

وضعيت تعادل ازت در دوران رشد، بزرگسالي، سالمندي–

سن فيزيولوژيك منعكس كننده وضعيت سالمت است•

يتغييرات فيزيولوژيك در سالمند

:تغييرات در تركيب بدن•

كاهش توده عضالني بدن–

افزايش توده چربي متناسب با كاهش توده عضالني–

كاهش متابوليسم پايه –

كاهش نياز به انرژي–

كاهش حواس پنج گانه•

اختالالت دهان و دندان•

تغييرات گوارشي•

بروز بيماريهای مختلف مربوط به دوران سالمندی •

:کاهش توده عضالنی

توده عضالني كاهش مي 2-3%در هر دهه حدود–

.يابد

اين کاهش موجب کم شدن قدرت عضالنی، کاهش –

عملکرد فيزيکی، کاهش کنترل در راه رفتن،

افزايش عوامل خطر بيماريها می شود

:افزايش توده چربی

موجب افزايش احتمال بروز چاقی، پی آمد آن احتمال •

ی بروز اختالالت ناشی از چاقی، کاهش فعاليت جسم

.بعلت چاقی می شود

: کاهش متابوليسم پايه•

کاهش می 15-20%متابوليسم پايه در طول زندگی •

اين کاهش موجب کاهش نياز به انرژی در . يابد

سالمندان می شود

:کاهش نياز به انرژی

به علت کاهش تحرک جسمی، کاهش توده عضالنی، •

ت می افزايش توده چربی، کاهش متابوليسم پايه صور

.گيرد

اصول تنظيم برنامه غذائی برای سالمندان

ند انرژی به ميزان الزم و متعادل تامين گردد، زيرا افراد سالم•

بود يا کم( چاقی)معموالً در معرض خطر دريافت اضافی انرژی

. قرار دارند( سوءتغذيه و الغری)انرژی

ای تمام مواد مغذی به ميزان الزم و کافی دريافت گردد و نيازه•

الت تغذيه ای آنان را بطور کامل تامين نمائيد زيرا بعلت مشک

.خاص اين دوران، هضم و جذب مواد مغذی کاهش می يابد

.تغذيه صحيح موجب افزايش قدرت ايمنی در آنان بشود•

ان مواد مغذی که در سالمت و فعاليت سيستم عصبی سالمند•

ه نقش مهمی دارند در برنامه غذائی به ميزان کافی گنجانيد

.شوند

ه شده وست که در سالمندان شايع است در نظر گرفتيبمسئله •

.و از موادی استفاده شود که در رفع يبوست موثرند

برنامه غذايی مغاير با عادات و سنن غذائی آنان •

.نباشد

.جويدن، هضم و جذب غذا آسان باشد•

مورد عالقه آنان بوده و برايشان دوست داشتنی و •

لذت بخش باشد

:نيازهاي تغذيه اي سالمندان

دي، تأمين نيازهاي تغذيه اي با توجه به تفاوتهاي فر•

بايد براي هر فرد جداگانه در نظر گرفته شود

یانرژ

:كاهش انرژي مصرفي بدليل•

تغييرات حاصله در تركيبات بدن•

كاهش فعاليت بدني•

كاهش متابوليسم پايه •

مطلوب، BMIبراي تعيين انرژي مورد نياز در سالمندان، •معيار مناسبي براي اين تخمين است

كالري در روز بايد مكمل 1500در صورت دريافت كمتر از •مصرف شود

پروتئين

وده تأمين پروتئين كافي در سالمندان، بعلت كاهش ت•

ي عضالني و ناكافي بودن ذخائر پروتئين ماهيچه ها

ست اسكلتي براي سنتز پروتئين مورد نياز، ضروري

در g/kgw5/1-1ميزان پروتئين دريافتي بايد حدود •

روز باشد تا بتواند تعادل ازت را حفظ كند و از

( ی باالبا ارزش بيو لوژيک) پروتئين با کيفيت مطلوب

.استفاده شود

هاچربي

كل انرژي روزانه را 20-30%مقدار چربي مصرفي روزانه •

.بايد تأمين كند

بت به امروزه ثابت شده نوع چربي مصرفي اهميت بيشتري نس•

.مقدار آن دارد

هاي با بايد مقدار چربيهاي اشباع كاهش يافته و بيشتراز چربي•

.يك باند مضاعف و چند باند مضاعف استفاده شود

: نسبت انواع چربيها در رژيم غذايي•

، اسيدهای چرب 7%حدود ( SUF)چربيهای اشباع •

با بيشتر، 15( %MUFA)با يک باند مضاعف

7( %PUFA)اسيدهای چرب با چند باند مضاعف

10%تا

رب، با مصرف مواد حيوانی کم چرب مانند لبنيات کم چ•

گوشت قرمز بدون چربی، گوشت سفيد و تخم مرغ

پخته به ميزان متعادل در برنامه غذايی روزانه، سهم

SFAتامين خواهد شد.

كربوهيدرات ها

يكي از مهمترين و ارزانترين منابع تأمين انرژي •

بخصوص در كشورهاي در حال پيشرفت،

.كربوهيدراتها هستند

45-65%مقدار كربوهيدرات مصرفي روزانه حدود •

. كل انرژي را بايد تأمين نمايد

ه مانند مواد نشاست)مصرف كربوهيدراتهاي پيچيده •

.مفيدتر از قندهاي ساده مي باشد( اي

كربوهيدراتهاي پيچيده عالوه بر تامين انرژي،

:داراي خواص فراواني به شرح زير مي باشند

المت حاوی مقادير قابل توجهی فيبر غذايی هستند که بر س–

.انسان اثرات مهمی دارد

الح حاوی مقادير مناسبی پروتئين گياهی، ويتامينها و ام–

.می باشند

.حاوی فيتوکميکال ها هستند–

ی بعلت آنکه در معده توقف بيشتری نسبت به مواد قند–

.دارند ارزش سيری آنها خيلی بيشتر از مواد قنديست

چون قند آنها بتدريج وارد خون می شود بنابراين برای–

.افراد ديابتی خيلی مناسبتر از مواد قنديست

کمبود کربوهيدراتها در رژيم غذايی روزانه، موجب –

.ی شوداستفاده بدن از پروتئين بعنوان منبع توليد انرژی م

و امالحويتامين ها

سالمندان ممكنست در حد وسيعي در معرض كمبود •

. قرار گيرندو امالح ويتامين ها

و عواملي كه موجب كمبود ويتامين ها

:در سالمندان مي شوند عبارتند ازامالح

انتخاب غلط غذايي •

کم خوری•

كمبود مصرف مواد حاوي فيبر غذايي•

عدم يا كمبود مصرف مواد گوشتي بعلت ترس از •

افزايش فشار خون يا چربيهاي خون

عدم مصرف تخم مرغ بدالئل فوق الذكر•

استرس و فشارهاي رواني كه موجب افزايش نياز به •

. ويتامين ها مي شود

زندگي در اطاقهاي در بسته و قرار نگرفتن در معرض•

نور خورشيد

اختالل در هضم و جذب و متابوليسم مواد غذايي بعلت•

كهولت

مصرف سيگار كه موجب افزايش نياز به برخي از •

. ويتامينها مي شود

كاهش ترشح اسيدكلريدريك معده•

كاهش ترشح فاكتور داخلي•

كاهش مصرف گوشت و مواد حيواني•

و موادبرای پيشگيری از کمبودهای ويتامينی

:الزم است موارد زير رعايت شودمعدنی

مين و ويتابراي تأمين نيازمنديهاي سالمندان به امالح•

. اولين قدم اصالح برنامه غذايي آنان استها

ي استفاده از ويتامين ها بخصوص ويتامين هاي آنت•

از ( Cتوكوفرول، كاروتنوئيدها ويتامين )اكسيدان

.طريق غذا ضروريست

قرار گرفتن در معرض اشعه مستقيم نور خورشيد•. در بدن، الزمستDجهت توليد مقدار كافي ويتامين

. داستفاده از مواد حاوي فيبر غذايي توصيه مي شو•

در صورت عدم تحمل به فيبر غذايی الزم است مواد •حاوی فيبر را به مقدار خيلی کم در برنامه غذايی

.گنجانيد و سپس مقدار آن را بتدريج اضافه نمود

در صورت كمبود اشتها و يا در موارد كمبود هاي •شديد مواد مغذي، الزمست حتماً مكمل هاي امالح

همراه ويتامين ها در يافت گردد

ر ازدياد مصرف برخي فاكتورهاي غذايي بشرح زي

:دمعموالً در رژيم غذايي سالمندان مشاهده مي گرد

عادات غذايي غلط، پيشگيري)ازدياد مصرف چربيها •(از يبوست

ع بخصوص برنج و انوا)ازدياد مصرف كربوهيدراتها •(شيريني

ازدياد مصرف نمك •

ازدياد دريافت كالري•

كمبود مصرف آب

ميلي ليتر آب در روز ضروريست1500مصرف حداقل •

در در افراديكه فعاليت زياد دارند و زياد عرق مي كنند و•

.مناطق گرم، نياز به مقدار بيشتري مايعات است

ري در افراديكه داروهاي ملين يا مدر يا پروتئين بيشت•

.مصرف مي كنند بايد آب بيشتري مصرف شود

بسياري از سالمندان بعلت كمبود مصرف آب و مايعات•

.در معرض دهيدراتاسيون قرار مي گيرند

ت، تشنگي، يبوس: عالئم دهيدراتاسيون عبارتست از •

سردرد، خشكي دهان و مخاط بيني، خشكي پوست،

اختالل الكتروليتها، كم شدن ادرار و تغيير رنگ آن،

گيجي، كاهش كارآئي

نكاتي چند جهت برخورداري از سالمت،

ندانروحيه مناسب و تغذيه صحيح براي سالم

پرهيز از تنهايي، مجالست و معاشرت با اطرافيان، •

. دوستان و همسن و ساالن خود

ايجاد سرگرمي و تنظيم برنامه روزانه براي خود•

ماه يكبار و در 6انجام آزمايشات پاراكلينيكي هر •

صورت لزوم با فاصله كوتاهتر

مشاركت در كارهاي خانه•

وان از قبيل خيار و برگهاي ج)استفاده از مواد كم كالري •

بعوض تنقالت پركالري( كاهو

مصرف آب كافي در روز•

پياده روي سبك و ماليم و متعادل روزانه•

در صورت داشتن توان جسمي، انجام ورزشهاي سبك•

و متعادل روزانه

-4)استفاده از لبنيات كم چرب به مقدار كافي در روز •

(واحد3

ون در صورت عدم تحمل به الكتوز، استفاده از شير بد•

الكتوز و نيز مصرف شير معمولي كم چرب به مقدار

خيلي كم در ابتدا و سپس اضافه كردن آن به مقدار

تدريجي

مصرف روزانه سبزيجات پخته•

نيدن براي افراديكه دستگاه گوارش ضعيف دارند گنجا•

ميوه ها و سبزيجات خام به مقدار كم در برنامه غذايي

روزانه و سپس افزايش تدريجي آن

پرهيز از مصرف آب و مايعات زياد همراه غذا•

پرهيز از غذاهاي شور و پر نمك•

استفاده از حبوبات در برنامه غذايي روزانه، در •

صورت عدم تحمل، ابتدا حبوبات سهل الهضم را

چندين ساعت خيس كرده آب آنرا دور بريزند و سپس

و با مقدار خيلي كم بصورت كامالً پخته شروع كرده

ات را مقدار آنرا تدريجي افزايش دهند و بعد ساير حبوب

.بتدريج وارد برنامه غذايي بنمايند

پرهيز از مصرف نوشابه هاي گازدار و جانشين كردن•

آب و دوغ كم چربي بجاي آن

نپرهيز از افراط در مصرف شيريني ها و مواد شيري•

مصرف متعادل مواد نشاسته اي در روز•

پرهيز از مصرف غذاهاي سرخ كرده و چرب•

مصرف متعادل روغن زيتون همراه ساالد•

استفاده از روغنهاي مايع براي طبخ غذا•

اجتناب از افراط در مصرف پروتئينهاي حيواني•

جانشين كردن گوشت سفيد بجاي گوشت قرمز•

مصرف دوبار ماهي در هفته بصورت كباب شده يا •

پخته