13
اهپزشکی دانش گی ایران دورة05 ، شمارة1 ، ابستان بهار و ت1931 ص( 39 - 11 ) Iranian Journal of Plant Protection Science Vol 50, No 1, Spring & Summer 2019 (61-73) DOI: 10.22059/ijpps.2018.235101.1006790 * Corresponding author E-mail: [email protected] معرفی گونه های قارچFusarium ستاننج در ا براه بذر همر خوزستان های فارس ود خسروی وحی1 حمد جوان ، م نیکخواه2 * ن صارمی ، حسی2 می ، شهرام نعی3 رسول زارع و4 1 ی دکتری گروه . دانشجو گ ی اه پزشک تهراننشگاهعی داع طبیس کشاورزی و مناب، پردی ی ، کرج و مربیحقیقاتسۀ ت مؤس برنج کشو ر،ج کشاورزی، آملزش و ترویحقیقات، آمون، سازمان تزندرا معاونت ما2 ستاد . ا، گروه گ ی اه پزشک تهران، کرجنشگاهعی داع طبیس کشاورزی و مناب، پردی ی3 ستادیار . احقیقاتسۀ تولوژیک، مؤس کنترل بیحقیقات بخش ت گ ی اه پزشکزی، تهرانویج کشاورزش و ترحقیقات، آمو ی کشور، سازمان ت4 . ا رستنیحقیقاتاد بخش ت ستحقیقاتسۀ ت ها، مؤس گ ی اه پزشکزی، تهرانویج کشاورزش و ترحقیقات، آمو ی کشور، سازمان تتاریخ( دریافت:11 / 3 / 1331 - تاریخ پذیرش:13 / 3 / 1331 ) چکیده در جریان ید بازد ازرهای لیزا شا برنجستان ا های فارس و خوزستان در مرحلۀ سفت شدن دانه، 42 نمونه بذر گرد آوری شد. برایسازی جداFusarium از نمونه ها، بذرها روی محیطی غذایاصی اختص فوزاریوم( Pepton-PCNB-Agar, PPA ) به دو روش ضدعفون ی باول محلپوکلریت هی سدیم1 رصد د و بدون ضدعفونی کشت و در نکوباتور ا تاقک ا( ) رشد با دمای1 ± 22 درجۀ یوسلس س و نور متناوبیروشنای( و)کی تاری نگهداری شدند.21 جدایه براس اسژگی وی های ریخت شناختی روی محیط های کشتPDA ، CLA وSNA وستفاده ا از منابع معتبری شناسای شد.ین همچنابی ارزی فیلوژنیک)یرزایتبا( 11 و1 جدایۀ منتخب براس اس توالی ناحیۀ ژنیTEF1-α و توالیدی نوکلئوتی ناحیۀITS نجام ا گرفت. نتایجشان ن داد، جدایه هایFusarium موردرسی، بر متعلق به دو گون ۀ مرکبFIESC ( Fusarium incarnatum-equiseti species complex ) وGFSC ( Gibberella fujikuroi species complex ،) به ترتیب با فراوانی25 و41 رصد د ند. بودF. fujikuroi درستان ا فارس وF. semitectum درستان ا خوزستانشترین بی فراوانی رااشتند. د در اینیق تحق دو گونۀF. fujikuroi وF. andiyazi متعلق به گون ۀ مرکبGFSC براس اس توالی ژنTEF1-α ، در دود ک مجزایک تفک شدند. توالیابی ی ناحیۀ ژنیTEF1-α برای یک تفک وی شناسایعضای ا گون ۀ مرکبGFSC مفید استما ا توالی ناحیۀITS وانست نت این گونه ها رای شناسای و از همدیگریک تفک کند. تک جدایۀF. merismoides که براس اسژگی وی های ریخت شناختیی شناسای شد، توسط توالی ژنTEF1-α ی شناسای نشدما ا در درخت فیلوژنیک رسم شده براس اس توالی ناحیۀITS از جنسFusarium یک تفک و به جنسFusicolla و گونۀF. acetilerea منتقل شد. واژه هایدی: کلی بذرزاد،گر بیمار، فلور قارچی،لوژنی فی. Fusarium species associated with rice seed in Fars and Khuzestan provinces, Iran Vahid Khosravi 1 , Mohammad Javan-Nikkhah 2* , Hosein Saremi 2 , Shahram Naeimi 3 and Rasoul Zare 4 1. Ph.D. Candidate, Department of Plant Protection, College of Agriculture and Natural Resources,University of Tehran, Karaj, Iran, and Instructor of Rice Research Institute, Mazandaran Branch, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Amol, Iran 2. Professor, Department of Plant Protection, College of Agriculture and Natural Resources,University of Tehran, Karaj, Iran 3. Assistant Professor, Department of Biological Control Research, Iranian Research Institute of Plant Protection, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran 4. Professor, Department of Botany, Iranian Research Institute of Plant Protection, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran (Received: Jun. 7, 2017 - Accepted: Jun. 9, 2018) ABSTRACT During survey of rice fields in Fars and Khuzestan provinces at mature grain stage, 42 seed samples were collected. Fusarium isolates were obtained from these samples by planting seeds on selective Fusarium medium (Pepton-PCNB-Agar, PPA) by two methods i.e.; surface sterilization by sodium hypochlorite (NaClO 1%) and without disinfection. Cultivated samples were kept in incubator at 25±1° C and intermittent light (12 hours of light and 12 hours of darkness). Morphological identification of 26 purified Fusarium isolates was performed on the WA, PDA, CLA and SNA. Phylogenetic relationships of 18 isolates on the basis of TEF1-α gene region and ITS1-5.8S-ITS2 region sequences were investigated. The results revealed that Fusarium isolates belonged to two species complexes FIESC (Fusarium incarnatum- equiseti species complex, 50%) and GFSC (Gibberella fujikuroi species complex, 46%). Fusarium fujikuroi species in Fars and F. semitectum species in Khuzestan were most frequent. Two species F. fujikuroi and F. andiyazi belonging to the GFSC species complex were identified in two separate clades in phylogentic tree based on TEF1-α. On the basis of TEF1-α gene, F. merismoides was not identified, but the ITS region sequence was identified as Fusicolla acetilerea and differentiated this species from Fusarium species in the phylogenetic tree. Keywords: Mycobiota, seedborne, phylogeny, pathogen.

ناتسزوخ و سراف یاهناتسا ر{ جنرب رذب هارمه Fusarium ... · 2020-07-10 · * Corresponding author E-mail: [email protected] ناتسزوخ و سراف

  • Upload
    others

  • View
    1

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ناتسزوخ و سراف یاهناتسا ر{ جنرب رذب هارمه Fusarium ... · 2020-07-10 · * Corresponding author E-mail: jnikkhah@ut.ac.ir ناتسزوخ و سراف

ایراندانش گیاهپزشکی

(11-39)ص 1931بهار و تابستان ،1، شمارة 05دورة Iranian Journal of Plant Protection Science

Vol 50, No 1, Spring & Summer 2019 (61-73)

DOI: 10.22059/ijpps.2018.235101.1006790

* Corresponding author E-mail: [email protected]

های فارس و خوزستانهمراه بذر برنج در استان Fusariumهای قارچ معرفی گونه

4و رسول زارع 3، شهرام نعیمی2، حسین صارمی*2نیکخواه، محمد جوان1وحید خسروی

ر، برنج کشو مؤسسۀ تحقیقات مربی، کرج و ی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهرانپزشک اهیگ. دانشجوی دکتری گروه 1 معاونت مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، آمل

ی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرجپزشک اهیگگروه ،. استاد2

ی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهرانپزشک اهیگبخش تحقیقات کنترل بیولوژیک، مؤسسۀ تحقیقات . استادیار3

ی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران پزشک اهیگها، مؤسسۀ تحقیقات ستاد بخش تحقیقات رستنی. ا4 (13/3/1331 پذیرش: تاریخ - 11/3/1331 دریافت: )تاریخ

چکیده

از Fusarium جداسازی برای شد. آوریگرد بذر نمونه 42 ،دانه شدن سفت مرحلۀ در خوزستان و فارس هایاستان برنج شالیزارهای از بازدید جریان در بدون و درصد1 سدیم هیپوکلریت محلول با یضدعفون روش دو به (Pepton-PCNB-Agar, PPA) فوزاریوم اختصاصی غذایی محیط روی بذرها ها،نمونه

اساس بر جدایه 21 شدند. نگهداری تاریکی( و )روشنایی متناوب نور و سلسیوس درجۀ 22±1 دمای با رشد( )اتاقک انکوباتور در و کشت ضدعفونی 1 و 11 )تبارزایی( فیلوژنیک ارزیابی همچنین شد. شناسایی معتبر منابع از استفاده و SNA و PDA، CLA کشت های محیط روی شناختیریخت های ویژگی متعلق بررسی، مورد Fusarium هایجدایه داد، نشان نتایج .گرفت انجام ITS ناحیۀ نوکلئوتیدی توالی و TEF1-α ژنی ناحیۀ توالی اساس بر منتخب جدایۀ

به GFSC (Gibberella fujikuroi species complex،) و FIESC (Fusarium incarnatum-equiseti species complex) مرکب ۀگون دو به دو تحقیق این در داشتند. را فراوانی بیشترین خوزستان استان در F. semitectum و فارس استان در F. fujikuroi بودند. درصد 41 و 25فراوانی با ترتیب ژنی ناحیۀ یابیتوالی شدند. تفکیک مجزا کالد دو در ،TEF1-α ژن توالی اساس برGFSC مرکب ۀگون به متعلق F. andiyazi و F. fujikuroi گونۀ

TEF1-α مرکب ۀگون اعضای شناسایی و تفکیک برای GFSC ناحیۀ توالی اما است مفید ITS کند. تفکیک همدیگر از و شناسایی را هاگونه این نتوانست فیلوژنیک درخت در اما نشد شناسایی TEF1-α ژن توالی توسط شد، شناسایی شناختیریخت هایویژگی اساس بر که F. merismoides جدایۀ تک .شد منتقل F. acetilerea گونۀ و Fusicolla جنس به و تفکیک Fusarium جنس از ITS ناحیۀ توالی اساس بر شده رسم

.فیلوژنی قارچی، فلور، بیمارگر بذرزاد، کلیدی: هایواژه

Fusarium species associated with rice seed in Fars and Khuzestan provinces, Iran

Vahid Khosravi1, Mohammad Javan-Nikkhah2*, Hosein Saremi2, Shahram Naeimi3 and Rasoul Zare4 1. Ph.D. Candidate, Department of Plant Protection, College of Agriculture and Natural Resources,University of Tehran, Karaj, Iran,

and Instructor of Rice Research Institute, Mazandaran Branch, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Amol, Iran

2. Professor, Department of Plant Protection, College of Agriculture and Natural Resources,University of Tehran, Karaj, Iran 3. Assistant Professor, Department of Biological Control Research, Iranian Research Institute of Plant Protection, Agricultural

Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran 4. Professor, Department of Botany, Iranian Research Institute of Plant Protection, Agricultural Research, Education and Extension

Organization (AREEO), Tehran, Iran (Received: Jun. 7, 2017 - Accepted: Jun. 9, 2018)

ABSTRACT

During survey of rice fields in Fars and Khuzestan provinces at mature grain stage, 42 seed samples were collected. Fusarium isolates were obtained from these samples by planting seeds on selective Fusarium medium (Pepton-PCNB-Agar, PPA) by two methods i.e.; surface sterilization by sodium hypochlorite (NaClO 1%) and without disinfection. Cultivated samples were kept in incubator at 25±1° C and intermittent light (12 hours of light and 12 hours of darkness). Morphological identification of 26 purified Fusarium isolates was performed on the WA, PDA, CLA and SNA. Phylogenetic relationships of 18 isolates on the basis of TEF1-α gene region and ITS1-5.8S-ITS2 region sequences were investigated. The results revealed that Fusarium isolates belonged to two species complexes FIESC (Fusarium incarnatum-equiseti species complex, 50%) and GFSC (Gibberella fujikuroi species complex, 46%). Fusarium fujikuroi species in Fars and F. semitectum species in Khuzestan were most frequent. Two species F. fujikuroi and F. andiyazi belonging to the GFSC species complex were identified in two separate clades in phylogentic tree based on TEF1-α. On the basis of TEF1-α gene, F. merismoides was not identified, but the ITS region sequence was identified as Fusicolla acetilerea and differentiated this species from Fusarium species in the phylogenetic tree. Keywords: Mycobiota, seedborne, phylogeny, pathogen.

Page 2: ناتسزوخ و سراف یاهناتسا ر{ جنرب رذب هارمه Fusarium ... · 2020-07-10 · * Corresponding author E-mail: jnikkhah@ut.ac.ir ناتسزوخ و سراف

خوزستان و فارس هایاستان در برنج بذر همراه Fusarium قارچ هایگونه یمعرفخسروی و همکاران: 16

مقدمه

غذای ارزشمند، و مهم غالت از يکی عنوان به برنج

تشکيل را جهان مردم درصد 15 از بيش اصلی

گيالن، مازندران، استان پنج کاران یشال دهد. می

درصد 6/39 توليد با فارس و گلستان خوزستان،

وليدت پنجم تا اول هایمقام ترتيب به کشور شلتوك

از يکی (.Ahmadi et al., 2015) دارند را شلتوك

و زنیجوانه درصد بر عالوه بذر کيفيت مهم هایجنبه

است بذرزاد بيمارگر عوامل از بودن عاری باال، خلوص

(Diekmann, 1993.) برنج، بذر با همراه هایقارچ

در برنج نشای مرگ بذر، زنیجوانه توان کاهش باعث

و طوقه پوسيدگی مانند هايی ماریبي ايجاد خزانه،

به است ممکن که قارچی هایزهرابه توليد برنج، ۀريش

وزن کاهش و بزنند آسيب اهلی حيوانات و انسان

15 از بيش (.Neergaard, 1986) شوند بذر ۀهزاردان

است شده معرفی برنج بذرهای با همراه قارچی ۀگون

البته هستند. برنج روی بيمارگر گونه، 65 حدود که

در توجه قابل هایبيماری بروز باعث ها آن ۀهم

هم ها آن انتقال )بازدة( راندمان و شوندنمی شاليزارها

(.Mew & Gonzales 2002) نيست مشخص

است آسکوميست هایقارچ از Fusarium جنس

و حيوانات گياهان، زایبيماری عامل يک عنوان به که

باعث که ثانويه هایليتمتابو ةکنند توليد و هاانسان

هاانسان توسط آلوده غذای مصرف از ناشی مسموميت

اعضای است. شده شناخته شود،می ديگر حيوانات و

،گربيمار عنوان به و بوده متداول های قارچ از جنس اين

از گندرو و (endophyte) ست ردرون یهاقارچ

اند شده گزارش جهان نقاط ۀهم در مختلف بسترهای

(Leslie & Summerell, 2013). اعضای شناسايی

اولين برای جنس اين که زمانی از ،Fusarium جنس

مفاهيم است. بوده دشوار تاکنون است شده توصيف بار

بيولوژيکی ،شناختی( )ريخت مورفولوژيکی هایگونه

توصيف در همگی )تبارزايی( فيلوژنيک و )زيستی(

توانندمی که هايیگونه و اندبوده استفاده مورد هاگونه

صحت شوند، شناسايی مفاهيم اين از تا دو حداقل با

بر تنها که ستا يیها آن از ترقوی بسيار شانشناسايی

& Leslie) اندشده شناسايی مفهوم يک اساس

Summerell, 2013.) مختلفی مولکولی هایروش

،(RAPD) تصادفی ةتکثيرشد یچندشکل DNA مانند

غيره و (AFLP) تکثيرشده هایقطعه یطول یچندشکل

،DNA microarrays مانند ترجديد هایروش تا

برای pyrosequencing و DNA بارکدگذاری

اند.شده معرفی Fusarium مولکولی های ارزيابی

کانديدای توانندمی که )ژنگان( ژنوم در هدف مناطق

فيلوژنی بررسی برای و بوده، کاوشگر توليد برای بالقوه

معرفی نيز باشند استفاده قابل Fusarium هایگونه

يک که TEF1-α ژن (.Nayaka et al., 2011) اندشده

کندمی کد را پروتئين ۀترجم ماشين از ضروری بخش

در (single-locus) جايگاه تک شناسايی ابزار يک

در را زيادی توالی یچندشکل زيرا است. فوزاريوم

ةکدکنند هایژن ترونیاين غنی هایبخش با مقايسه

،H3 هيستون و بتاتوبولين کالمودولين، مانند پروتئين

دهد.می نشان نزديک و مرتبط هایگونه ميان در

ژن اين (ارتولوگ) نسخهراست غير هایکپی همچنين

آغازگر و اندنشده شناسايی Fusarium جنس در

هایبررسی در که است شده طراحی آن برای عمومی

Geiser et) دارد کارايی Fusarium جنس فيلوژنيک

al. 2004). تشخيص برای گسترده طور به ژن اين

است شده پذيرفته Fusarium جنس هایگونه

(Benali et al., 2011.) پايگاه در ژن اين توالی

تخصصی هایداده ايگاهپ و GenBank های داده

Fusarium (Fusarium-ID) است دسترس در

(Geiser et al., 2004.) روی ديگری تحقيق در

از برنج بذر نمونه پنج از برنج، بذرزاد هایفوزاريوم

پايين درصد با F.moniliforme ۀگون فقط ايران،

هایگونه (.Nath et al., 1970) شد مشاهده

Fusarium از زيادی نامحقق توسط برنج، بذرزاد

النکاسری از ازجمله مختلف، کشورهای

(Jeyanandarajah & Seneviratne, 1991،) اندونزی

(Supriama et al., 1980،) ايتاليا (Saponaro et al.,

پاکستان (،Zianun & Nik, 1977) مالزی (،1986

(Butt et al., 2011) بنگالدش و (Islam et al., 2012)

Amatullia et al. (2010،) 191 اند.شده گزارش

بيماری به آلوده برنج گياه از را Fusarium ۀجداي

جداسازی ايتاليا در برنج بذرهای همچنين و باکانی

و شناسايی TEF1-α ژن توالی اساس بر هاجدايه کردند.

Page 3: ناتسزوخ و سراف یاهناتسا ر{ جنرب رذب هارمه Fusarium ... · 2020-07-10 · * Corresponding author E-mail: jnikkhah@ut.ac.ir ناتسزوخ و سراف

19 1931بهار و تابستان ، 1 ة، شمار05 ة، دورايران دانش گياهپزشکی

فقط زايیبيماری آزمون در شد. بررسی ها آن زايیبيماری

هایشدت با را باکانی بيماری F. fujikuroi های جدايه

اساس بر فيلوژنيک ليوتحل هيتجز کردند. ايجاد متفاوت

هایگونه که نمود ترسيم درختی TEF1-α توالی

Fusarium اعتبارسنجی ارزش با مختلف هایگروه در را

قابل طيف G. fujikuroi مرکب گونۀ .نمود جدا باال

توليد را قارچی های زهرابه از ایگسترده و مالحظه

آلوده جهان سرتاسر در را علوفه و غذايی مواد که کند می

و انسان در هابيماری انواع به منجر واندتمی و کرده

توليد با F. fujikuroi ژهيو به گردند. حيوانات

F. verticillioides فومونيزين، و بووريسين مونيليفورمين،

توليد با F. proliferatum و فومونيزين توليد با

در بيشتری اهميت فوزاپروليفرين و بووريسين فومونيزين،

شناسايی (.Amatullia et al., 2010) دارند زمينه اين

G. fujikuroi مرکب گونۀ های جدايه مولکولی

ژن توالی اساس بر ذرت و نيشکر برنج، از آمده دست به

TEF1-α گرفت انجام مالزی در (Hsuan et al., 2011.)

،F. sacchari، F. fujikuroi، F. proliferatum ،گونۀ پنج

F. andiyazi و F. verticillioides در شدند. شناسايی

يک در هرگونه هایجدايه شده، رسم فيلوژنيک درخت

نشان همچنين هايافته اين نتايج گرفتند. قرار مجزا کالد

شناسايی برای شناختیريخت صفات از استفاده فقط داد،

تعيين به ،G. fujikuroi مرکب گونۀ درون هایگونه

برنج بذر یهانمونه .شد خواهد منجر نادرست هایگونه

مرکب گونۀ به آلودگی نظر از آسيايی کشور ده

G. fujikuroi(GFSC،) و مولکولی هایويژگی

نظر صرف (.Jeon et al., 2013) شدند بررسی زايی بيماری

بذر، از GFSC جداسازی ميزان جغرافيايی، منشأ از

،F. fujikuroi گونۀ چهار بود. درصد15 تا درصد9

F.concentricum، F.proliferatum و F. verticillioides

گونۀ F. fujikuroi که شدند، يافت برنج بذر با همراه

،DNA هایتوالی فيلوژنيک وتحليل تجزيه در بود. غالب

جغرافيايی منشأ و هاجدايه ها،گونه بين ای رابطه هيچ

آلودگی ميزان ای مطالعه در نشد. پيدا ها آن

طوقه پوسيدگی بيماری به اصفهان لنجان شاليزارهای

بذرهای آلودگی ميزان و گزارش درصد 1/3-6/16 بين

بيماری عامل قارچ به مختلف مزارع از شده یآور گرد

& Damadzadeh) شد تعيين درصد 0/6-65 بين

Hassanpoor, 1987.) Padasht (1993،) ميانگين

F. fujikuroi قارچ به گيالن شاليزارهای از بذرها آلودگی

و درصد 91 آن حداکثر و 1/16 با برابر خزر قمر در

درصد 63 حداکثر و 0/0 بينام، رقم در آن ميانگين

قارچ بودن بذرزاد تحقيق اين در همچنين نمود. گزارش

آلوده بذرهای جنين از بيماری عامل قارچ و شد اثبات

نشان Khosravi (1999) هایبررسی نتايج شد. جداسازی

هایگونه به مازندران برنج یبذرها درصد 0/13 داد،

Darvishnia et al.(2006،) بودند. آلوده فوزاريوم مختلف

استان 69 گندميان تيرة گياهان از فوزاريوم جدايۀ 1655

به مربوط فراوانی بيشترين که کردند جدا را کشور

F. verticillioides و F. proliferatum فراوانی کمترين و

بود. F. buharicum و F. sporotrichioides به مربوط

استان در برنج خوشۀ رنگ تغيير بيماری قارچی عوامل

،Bipolaris جنس سه داد، نشان نتايج و بررسی مازندران

Alternaria و Fusarium بيماری ايجاد اصلی عوامل

بذرهای از جداسازی هنگام را فراوانی بيشترين و هستند

با (.Khosravi et al., 2014) داشتند يافته رنگ تغيير

اهميت و کشور غذايی امنيت در برنج اهميت به توجه

ها،گونه شناسايی شد، بيان باال در که Fusarium جنس

نظام()بوم اکوسيستم در ها آن پراکنش و فراوانی

از ناشی هایبيماری مديريت برای کشور شاليزارهای

و یداخل قرنطينۀ شاليزارها، در زابيماری هایگونه

از ناشی قارچی هایزهرابه توليد از جلوگيری و خارجی

اين از هدف است. ضروری ها آن توليدکنندة هایگونه

هایگونه گسترش دامنۀ تعيين و شناسايی تحقيق

Fusarium در هاخوشه از آمده دست به بذر با همراه

هایارزيابی تلفيق اساس بر برنج برداشت هنگام

از يک هر فراوانی تعيين نيز و یمولکول و شناسی ريخت

است. خوزستان و فارس هایاستان در ها،گونه

ها روش و مواد

یبردار نمونه

و فارس هایاستان مختلف مناطق شاليزارهای از

،1936 سال در دانه شدن سفت ۀمرحل در خوزستان

هر مختلف نقاط از شد. انجام بردارینمونه و بازديد

و شد برداشت تصادفی طور به شهخو 65-05 شاليزار

مشخصات ثبت از پس و گرفت قرار کاغذی پاکت در

Page 4: ناتسزوخ و سراف یاهناتسا ر{ جنرب رذب هارمه Fusarium ... · 2020-07-10 · * Corresponding author E-mail: jnikkhah@ut.ac.ir ناتسزوخ و سراف

خوزستان و فارس هایاستان در برنج بذر همراه Fusarium قارچ هایگونه یمعرفخسروی و همکاران: 19

آزمايشگاه به بردارینمونه تاريخ و محل رقم، شامل

برای و شده جدا هاخوشه از هاشلتوك ند.شد منتقل

نگهداری خنک و خشک شرايط در مطالعات ۀادام

شدند.

بذرهای از Fusarium جنس های قارچ جداسازی

آلودگی درصد تعیین و برنج

شد انتخاب نمونه هر از تصادفی طور به بذر عدد شصت

سطحی عفونی ضد بدون و عفونی ضد با روش دو به و

Peptone فوزاريوم اختصاصی غذايی محيط روی

PCNB Agar (PPA = Nash-Snyder Medium)

زير بذرها ابتدا سطحی، یضدعفون روش در .شد کشت

1 محلول با آنگاه و شسته دقيقه سی مدت به آب شير

دقيقه سه مدت به (NaClO) سديم هيپوکلريت درصد

آب با بار سه بذری های نمونه ند.شد سطحی ضدعفونی

سترون صافی کاغذ الی و شده شسته سترون مقطر

محيط حاوی پتری های تشتک در بذرها شدند. خشک

60±1 دمای با انکوباتور در و کشت اختصاصی کشت

و روشنايی ساعت 16) متناوب نور و سلسيوس ۀدرج

روش در همچنين شدند. نگهداری تاريکی( ساعت 16

سطحی، یضدعفون انجام بدون بذرها ،یضدعفون بدون

های تشتک بررسی شدند. کشت باال روش همانند ولی

درصد و شروع کشت، از پس هفتم روز از پتری

روش به آمده دست به یها قارچ .شد ثبت بذرها آلودگی

نگهداری برای شدند. خالص ريسه نوك يا و اسپور تک

کاغذ روی قارچ نگهداری روش از ها قارچ مدت یطوالن

Nelson et) شد استفاده یباد ماسه و سترون صافی

al., 1983; Leslie & Summerell, 2006.) برای

از گونه سطح در Fusarium هایجدايه شناسايی

آگار -دکستروز -زمينیسيب کشت هایمحيط

(PDA،) آگار-ميخک برگ CLA (Carnation leaf

Agar) ضعيف آگاردار مصنوعی محيط و SNA

(Synthetic Nutrient-poor Agar) شد. استفاده

شناختیریخت شناسایی

هایجدايه از يک هر ماکروسکوپی های ويژگی

Fusarium و رويی )سطح پرگنه رنگ شکل، نظر از

روی رشد ميانگين و پرگنه ۀحاشي شکل تحتانی(،

سلسيوس ۀدرج 60 ±1 دمای در ،PDA غذايی محيط

ۀتهي با نيز ها آن ميکروسکوپی های ويژگی و تاريکی در

و مقطر آب بسترهای روی ميکروسکوپی اساليد

هاینمونه ۀتهي با .شد بررسی الکتوفنل بلو+ کاتن

وجود عدم يا و وجود وضعيت ميکروسکوپی،

صورت به ها آن توليد ةنحو و شکل ميکروکنيديوم،

و )منوفياليد فياليد نوع دروغی، سرهای يا و زنجيری

و تاريکی شرايط در SNA محيط روی فياليد(پلی

تشکيل همچنين سلسيوس، درجۀ 61±1 دمای

کالميدوسپور تشکيل ،ها آن اندازة و شکل ماکروکنيديوم،

61±1 دمای و تاريکی شرايط در CLA محيط روی

از استفاده با سپس شد. بررسی سلسيوس ۀدرج

شناسايی Fusarium جنس هایگونه شناسايی های کليد

;Gerlach & Nirenberg, 1982) شد انجام ها گونه

Nelson et al., 1983; Leslie & Summerell, 2006.)

مولکولی بررسی

محيط روی Fusarium هایجدايه روزه هفت ۀپرگن از

به DNA استخراج و ميسليوم ۀتهي برای PDA غذايی

Pordel و Zhong & Steffenson(2001) روش

و مولکولی شناسايی منظور به شد. استفاده (2014)

بخشی تحقيق، اين هایجدايه فيلوژنيک وتحليل تجزيه

منتخب ۀجداي 11 در TEF1-α ژنی ۀناحي از

-'EF1T (5 آغازگرهای ترکيب از استفاده با (6)جدول

ATGGGTAAGGAGGACAAGAC-3') و EF2T

(5'-GGAAGTACCAGTGATCATGTT-3') به

و (forward) مستقيم آغازگرهای عنوان به ترتيب

شد توالی تعيين و تکثير (reverse) معکوس

(O’Donnell et al., 1998; Geiser et al., 2004.)

rDNA از ITS1-5.8S-ITS2 نواحی همچنين

Fusarium گروه از رشد کند ۀجداي تک از ای، هسته

چندگونه همراه به (Fusarium-like clade) مانند

Fusarium تحقيق اين در بررسی مورد هایجدايه از

ITS 1 آغازگرهای ترکيب از استفاده با (6 )جدول

(TCCGTAGGTGAACCTGCGG) و ITS 4

(TCCTCCGCTTATTGATATGC) ترتيب به

عيينت و تکثير معکوس و مستقيم آغازگرهای عنوان به

در PCR واکنش (.White et al., 1990) شد توالی

Page 5: ناتسزوخ و سراف یاهناتسا ر{ جنرب رذب هارمه Fusarium ... · 2020-07-10 · * Corresponding author E-mail: jnikkhah@ut.ac.ir ناتسزوخ و سراف

10 1931بهار و تابستان ، 1 ة، شمار05 ة، دورايران دانش گياهپزشکی

ميکروليتر 0 شامل ميکروليتر 65 حجم به مخلوطی

10X PCR ، 0بافر ميکروليتر 0/6 سترون، ديونيزة آب

نوکلئوتيد، هر از موالر ميلی MgCl2، 655 موالر ميلی

Taq DNA واحد يک آغازگر، هر از پيکومول 15

نانوگرم 0-15 غلظت با DNA ميکروليتر 9 و پليمراز

چرخه 90 با ترموسايکلر دستگاه در تکثير و شد انجام

درجۀ 39 دمای در اوليه واسرشت شرايط در

30 دمای در واسرشت ثانيه، 10 مدت به سلسيوس

در آغازگر اتصال ثانيه، 90 مدت به سلسيوس درجۀ

در بسط ثانيه، 10 مدت به سلسيوس درجۀ 03 دمای

بسط و ثانيه 35 مدت به سيوسسل درجۀ 36 دمای

15 مدت به سلسيوس درجۀ 36 دمای در نهايی

Zhang et al., 2011; Heidarian et) شد انجام دقيقه

al., 2013.) محصول ارزيابی برای PCR، 1 آگارز ژل از

ولتاژ با الکتريکی ميدان يک در TBE 1X بافر با درصد

شد. استفاده الکتروفورز دستگاه در ولت 35

کره بايونير شرکت توسط توالی تعيين و سازی الصخ

از اطمينان برای بعد، ۀمرحل در گرفت. انجام جنوبی

تأييد و جدايه هر از آمده دست به هایتوالی درستی

يک هر ،Fusarium های گونه شناختیريخت شناسايی

BLAST جستجوی ابزار از استفاده با هاتوالی از

(Biological Local Alignment Search Tool)

(Altschul et al. 1997) در موجود هایتوالی با

GenBank اطالعاتی پايگاه و FUSARIUM-ID v. 1.0

(Geiser et al., 2004; O’Donnell et al., 2012)

از همانندی بيشترين با معتبر هایتوالی شدند. مقايسه

رديفهم جهت شناسايی برای اطالعاتی پايگاه هر

دريافت فيلوژنيک روابط برآورد و (alignment) سازی

Muscle گزينۀ از استفاده با هاتوالی شدند. ذخيره و

و رؤيت دقت با و (Edgar, 2004) شدند رديفهم

ميان فيلوژنی روابط .گرفت انجام الزم اصالحات

ديگری تعدادی توالی با همراه بررسی مورد هایجدايه

افزار نرم با ژن بانک از شده گرفته هایجدايه از

(Molecular Evolutionary Genetics Analysis, v

5.0) MEGA5.0 (Tamura et al., 2011) روش به

و (Maximum- Likelihood) درستنمايی حداکثر

و تجزيه (Neighbor-joining) همسايه اتصال روش

با هاشاخه اعتبار شد. رسم فيلوژنيک درخت و تحليل

تکرار 1555 در (Bootstrap) اعتبارسنجی انجام

درخت روی درصد05 از بيشتر اعتبار ارزش و سنجش

Trichoderma گونۀ شد. داده نشان فيلوژنی

harzianumخارجی گروه آرايۀ عنوانبه (outgroup)

به مربوط هایتوالی (.Kvas et al. 2009) شد انتخاب

NCBI ژنی های داده بانک در بررسی مورد جدايۀ 11

(.6 )جدول شد اخذ ها آن دستيابی هایشماره و ثبت

بحث و یجانت

Fusarium هایگونه شناختیریخت شناسایی

91 از آمده دست به Fusarium ۀجداي 61 مجموع از

،F. semitectum هایگونه بررسی، مورد بذر ۀنمون

F. fujikuroi،F. andyazi و Fusarium merismoides

3/9 و 3/9 ،1/91 ،1/91 بترتي به و شدند شناسايی

،F. semitectum ۀگون .(1جدول) داشتند فراوانی درصد

-FIESC (Fusarium incarnatum مرکب ۀگون به

equiseti species complex) های گونه و F. fujikuroi و

F. andyaziمرکب ۀگون به GFSC (Gibberella

fujikuroi species complex) جدايۀ تک دارند. تعلق

F. merismoidesشناختی ريخت هایويژگی براساسکه

& Nelson et al., 1983; Leslie) شد شناسايی

Summerell, 2006،) جنس از مولکولی بررسی در

Fusarium عنوان به و جدا Fusicolla acetilerea

قارچ رشد ميزان بود. رشد کند بسيار و شد شناسايی

ۀرجد 60±1 دمای و PDA کشت محيط روی

و 1/1 ترتيب به روز 11 و 0 از بعد تاريکی و سلسيوس

و هوايی ميسليوم بدون قارچ ۀپرگن بود. مترسانتی 1/9

ۀپرگن و داشت کمی و ضعيف خيلی هوايی ميسليوم يا

(.9 )شکل بود شرابی رنگ به و مخمرمانند براق، لزج،

توليد SNA و PDA کشت محيط روی قارچ

(pionnotes) یاسپور لزج ةدتو و فراوان اسپوردوشيوم

ةديوار سه با هايیماکروکنيديوم از مملو که نمود

بودند. ميکرومتر 60-91×9-0 ابعاد به و عرضی

درصد ،گرددمی مشاهده 1 جدول در که گونه همان

هایگونه به استان دو بذر هاینمونه آلودگی

Fusariumهاینمونه درصد نظر از است. توجه قابل

،Fusarium به ها آن آلودگی ميزان و آلوده بذر

گونۀ .داشتند بيشتری آلودگی فارس استان بذرهای

Page 6: ناتسزوخ و سراف یاهناتسا ر{ جنرب رذب هارمه Fusarium ... · 2020-07-10 · * Corresponding author E-mail: jnikkhah@ut.ac.ir ناتسزوخ و سراف

خوزستان و فارس هایاستان در برنج بذر همراه Fusarium قارچ هایگونه یمعرفخسروی و همکاران: 11

F. semitectum در برنج بذر روی بيشتری فراوانی

فراوانی اما داشت فارس به نسبت خوزستان استان

خوزستان به نسبت فارس استان درF. fujikuroi ۀگون

تواندمی استان دو اقليمی متفاوت شرايط بود. بيشتر

مانند عواملی همچنين باشد. دخيل تفاوت اين در

رقم و زراعی مديريت و انسان دخالت خاك، هایويژگی

)گياهان( فلور تنوع در نيز، منطقه کشت تحت برنج

Fusarium هایگونه جمله از و خاك يا بذر قارچی

& Karlsson et al., 2016; Leslie) دارند دخالت

Summerell, 2006; Mew & Gonzales, 2002.) در

هزار پانصد از بيش روی گرفته انجام بذر سالمت آزمون

Fusarium هایگونه فراوانی بيشترين برنج، بذر نمونه

و F.moniliforme های گونه به مربوط شده يیشناسا

F. semitectum بود (Mew & Gonzales, 2002.)

ده جبرن بذر هاینمونه Jeon et al. (2013) همچنين

مرکب ۀگون به آلودگی نظر از را آسيايی کشور

Gibberella fujikuroi، و مولکولی هایويژگی

جغرافيايی، منشأ از نظر صرف ند.کرد بررسی يیزا یماريب

درصد15 تا درصد9 بين بذر، از GFSC جداسازی ميزان

،F. fujikuroi، F. concentricum شامل گونه چهار بود.

F. proliferatum وF. verticillioidesبرنج بذر با همراه

بود. غالب ۀگون F. fujikuroi که ،ندشد شناسايی

فیلوژنیک های وتحلیل تجزیه

منجر منتخبۀ جداي 11 در TEF1-α ژنیۀ ناحي تکثير

نوکلئوتيدی توالی طول که شد محصوالتی توليد به

درختدر بود. متغير باز جفت 115-130 بينها آن

با .شد شناسايی اصلی گروه دوشدة ترسيم فيلوژنيک

حداکثر روش بهشده ترسيم درخت به توجه

هایگونه TEF1-αۀ ناحي توالی اساس بر درستنمايی

GFSC (Gibberella ایگونه کمپلکس به متعلق

fujikuroi species complex،) اعتبارسنجی مقدار با

دو (.1 )شکل دادند نيايیتک گروه تشکيلدرصد 30

در GFSC مرکب ۀگون به متعلق شده شناسايیۀ گون

توالی طول شدند. تفکيک همديگر از مجزا کالد دو

ۀ جداي هشت در تکثيرشده TEF1-α ژن نوکلئوتيدی

F. fujikuroi و فارس برنج بذر ازآمده دست به

ميزان و بود متغير باز جفت 113-115 بين خوزستان،

با بررسی مورد یهاجدايه نوکلئوتيدی توالی شباهت

هشت اين است.درصد 33-155 مرجع هایجدايه

هایجدايه بادرصد 15 اعتبارسنجی مقدار با جدايه

جداشده ،FN252407 شامل F. fujikuroiۀ گون مرجع

از جداشده JN092354 و JN092356 نپال، برنج بذر از

در .دهدمی تشکيل نيايی تک گروه ايتاليا برنج بذر

توالی طول،Heidarian et al.(2013) تحقيق

F. fujikuroiۀ جداي نه درTEF1-α ۀ ناحي نوکلئوتيدی

133-113 بين گيالن و مازندران برنج ازآمده دست به

F. proliferatum کالدنيای هم بود. متغير باز جفت

داد راF. fujikuroi کالد با خواهری گروه تشکيل

هایويژگی لحاظ از گونه دو هر (.1 )شکل

بيشتر در و دارند هم با زيادی شباهت شناختی ريخت

هایويژگی اساس بر ها آن تفکيک و تشخيص اوقات

خويشاوندی روابط نظر از .است مشکل شناختیريخت

و نزديک هم به بسيار گونه دو اين )فيلوژنيک(،

O’Donnell et al., 1998; Peterson) هستند مرتبط

& Logrieco, 1991،) متفاوت ها آن يوتيپکار اگرچه

و شناسايی برای بنابراين (.Xu et al., 1995) است

DNA هایتوالیۀ مقايس ها آن دقيق تفکيک

.(Leslie & Summerell, 2006) است ريناپذ اجتناب

تشکيلF. andyazi وF. verticillioides کالدهای

لحاظ ازF. verticillioidesۀ گون دادند. خواهری گروه

اما استF. andiyaziۀ گونشبيه بسيار تیشناخريخت

ها آن تفکيک و دهدنمی دروغی کالميدوسپور تشکيل

.است مشکل هم از

خوزستان و فارس هایاستان در برنج بذرزاد Fusarium فراوانی .1 جدول

Table 1. Frequency of rice seedborne Fusarium in Fars and Khuzestan provinces

No. of seed

samples

No. of isolates

Infected seed samples

(%)

Detection levels (%)

F. fujikuroi (%)

F. semitectum (%)

F. andyazi (%)

Fusicolla acetilerea (%)

Fars 16 16 31.25 0-14 68.75 25 - 6.25 Khuzestan 26 10 26.9 0-5 10 80 10 - Total 42 26 28.6 - 46.1 46.1 3.9 3.9

Page 7: ناتسزوخ و سراف یاهناتسا ر{ جنرب رذب هارمه Fusarium ... · 2020-07-10 · * Corresponding author E-mail: jnikkhah@ut.ac.ir ناتسزوخ و سراف

13 1931بهار و تابستان ، 1 ة، شمار05 ة، دورايران دانش گياهپزشکی

( Maximum-Likelihood) روش حداکثر درست نمايیبه TEF-1αبخشی از ژن توالی اساس شده بر ترسيم . درخت فيلوژنيک1شکل

در باالی هر شاخه نشان داده شده است. گونۀ 05(. اعداد اعتبارسنجی بيش از Bootstrapتکرار ) 1555با درجۀ اعتبارسنجی Trichoderma harzianum عنوان گروه به( خارجیoutgroup) است. جايگزينی به ازای هر نوکلئوتيد 50/5دهندة و مقياس نشان

اند.های دارای نام گونه و شماره ثبت از بانک ژن استخراج شدهتوالیFigure 1. Phylogenetic tree inferred from maximum likelihood analysis of the partial sequences of TEF-1 α gene. The

scale bar shows 0.05 substitutions per site and bootstrap supports values from 1000 replicates shown at node. Only bootstrap support values of 50% or above are shown. The tree was rooted to Trichoderma harzianum. Sequences with

species name and accession number are obtained from GenBank.

هایياخته توليد توانايیF. verticillioides گونۀ

از ها آن تمايز که دارد را ای()ريسه هيفی متورم

& Leslie) است سخت دروغی کالميدوسپور

Summerell, 2006.) جدايۀ تک F. andiyaziمورد

ميخک برگ کشت محيط روی تحقيق اين در بررسی

داد را مشخص دروغی کالميدوسپورهای تشکيل آگار

TEF-1α ژن توالی از استفاده با همچنين و (6 )شکل

FUSARIUM-ID و NCBI هایداده پايگاه در

در برنج از بار اولين برای جدايه اين شد. شناسايی

با تحقيق اين نتايج همچنين شود.می گزارش ايران

دارد. تطبيق Heidarian et al.(2013) هایيافته

FIESC (Fusarium بمرک ۀگون به متعلق هایگونه

incarnatum-equiseti species complex،) مقدار با

نيايی تک گروه تشکيل درصد155 اعتبارسنجی

ديده تنوع FIESC اعضای بين امادادند. را مجزايی

و تجزيه نتايج گرفتند. قرار مجزا گروه دو در و شود یم

10 برای TEF1-α توالی از استفاده با فيلوژنيک تحليل

نشان مختلف یها یسبز از F. semitectum يۀجدا

دو به و بودند متمايز فيلوژنيک لحاظ از هاجدايه داد،

شناختیريخت هایويژگی اگرچه شدند، تفکيک گروه

ميزبان اساس بر هاجدايه اين بود. مشابه بسيار ها آن

داد، نشان بررسی اين همچنين نشدند. تفکيک

به متعلق و بوده تنوعم بسيار بررسی مورد های جدايه

.(Latiffah et al., 2013 ) هستند مرکب ۀگون کي

سنبله با همراه فوزاريوم هایگونه زيستی تنوع

هایسنبله ،Poaceae تيرة به متعلق هرز های علف

در ها آن اطراف و غالت کشتزارهای وحشی گندميان

هایويژگی اساس بر هاجدايه و بررسی اردبيل استان

شناسايی TEF-1α ژن يابیتوالی و سیشناريخت

هایگونه تحقيق اين در (.Davari et al., 2013) شدند

FIESC، FGSC شامل مرکب گونۀ شش به متعلق

(Fusarium graminearum species complex،)

FTSC (Fusarium tricinctum/ avenaceum/

acuminatum species complex،) GFSC (Gibberella

Page 8: ناتسزوخ و سراف یاهناتسا ر{ جنرب رذب هارمه Fusarium ... · 2020-07-10 · * Corresponding author E-mail: jnikkhah@ut.ac.ir ناتسزوخ و سراف

خوزستان و فارس هایاستان در برنج بذر همراه Fusarium قارچ هایگونه یمعرفخسروی و همکاران: 11

fujikuroi species complex،) FOSC (Fusarium

oxysporum species complex) و FSAMSC

(Fusarium sambucinum species complex) به

درصد 0/1 و 0/1 ،1/1 ،0/3 ،0/3 ،9/11 فراوانی با ترتيب

جدايه Petrovic et al.(2013) 36 شدند. شناسايی

.O برنج از را Fusarium گونۀ شش به متعلق

australiensis بر هاآرايه کردند. جداسازی استراليا در

ژن )توالی فيلوژنيک و شناختیريخت صفات اساس

TEF1-α) مرکب هایگونه عنوان به و شدند محدود F.

incarnatum-equiseti species complex (00،)%

Gibberella fujikuroi species complex (63،)%

F. longipes (19)% ناشناخته فوزاريوم گونه کي و

Fusarium sp. (9)% گونۀ شدند. شناسايی F. sacchari

يک عنوان به و بود، GFSC کمپلکس در غالب گونۀ

و )بووريسين هامايکوتوکسين زهرقارچ توليدکنندة

ایخوشه ذرت و نيشکر در زا یماريب عامل و فومونيزين(

عامل ،F. fujikuroi عنوان به ایجدايه هيچ شد. گزارش

مناطق ديگر و آسيا شرق جنوب در برنج باکانی بيماری

-ITS1 نواحی تکثير نشد. شناسايی برنج، کشت تحت

5.8S-ITS2 از rDNA منتخب جدايۀ شش در ای هسته

نوکلئوتيدی توالی طول که شد محصوالتی توليد به منجر

به توجه با بود. متغير باز جفت 095-013 بين ها آن

-Neighbor) همسايه اتصال روش به شده ترسيم درخت

joining) ناحيۀ توالی اساس بر ITSجنس هایگونه

Fusariumمقدار با تحقيق اين در بررسی مورد

دادند. نيايیتک گروه تشکيل درصد 35 اعتبارسنجی

و F. verticillioides گونۀ دو از F. fujikuroi گونۀ

F. andyazi در اما رفتگ قرار مجزا کالد در و شد تفکيک

وF. proliferatum و F. fujikuroi هایگونه درخت، اين ۀگون به متعلق F. andyazi و F. verticillioides گونۀ دو

نتايج (.9 )شکل نشدند تفکيک همديگر از GFSC مرکب

وO’Donnell & Cigelnik(1997) تحقيقات با باال

Heidarian et al. (2013) جدايۀ تک دارد. مطابقت

F. merismoides ژنی ناحيۀ توالی براساس TEF1-α

رسم فيلوژنيک درخت در هاگونه بقيۀ از و نشد شناسايی

شده ترسيم درخت از دليل همينبه و نشد تفکيک شده

پايگاه در ITS ناحيۀ توالی از استفاده با اما شد. حذف

Fusicolla acetilerea عنوان به NCBI هایداده

ITS ناحيۀ نوکلئوتيدی توالی طول شد. شناسايی

فارس، برنج بذر از آمده دست به جدايۀ تک در تکثيرشده

نوکلئوتيدی توالی شباهت ميزان و بود باز جفت 095

33-155 مرجع هایجدايه با بررسی مورد هایجدايه

با شده ترسيم درخت به توجه با جدايه اين است. درصد

توالی براساس (Neighbor-joining) همسايه اتصال روش

جنس به متعلق هایگونه همراه به ITS ژنی ناحيۀ

Fusicolla گروه تشکيل درصد31 اعتبارسنجی مقدار با

تفکيک Fusarium جنس هایگونه از و دادند نيايیتک

(.9 )شکل دادند را خواهری گروه تشکيل آن با و شدند

,Safaee et al. (2000 توسط F. merismoides گونۀ

شد. گزارش کرمانشاه استان گندم ريشۀ از (2012

Khosravi et al. (2015) گونۀ F. merismoides بر را

برنج بذر روی از شناختی ريخت هایويژگی اساس

توسط فيلوژنيک مطالعۀ يک نتايج نمودند. گزارش

Gräfenhan et al. (2011) و Lombard et al. (2015)

نياتک Nectriaceae در Fusarium جنس داد، نشان

(monophyletic) مانند فوزاريوم کالد کي آن از و نيست

(Fusarium-like clade) از کمی تعداد شد. پذيرش

مانندفوزاريوم کالد اين در موجود هایدودمان و هاگونه

به شناختی،ريخت و فيلوژنيک وتحليل تجزيه براساس

مانند موجود يا شده معرفی دوباره جديد، هایجنس

Fusicolla، Dialonectria، Macroconia، Microcera،

Atractium و Stylonectria طور به يا اندشده منتقل

آن هایتلومورف از يکی يا Fusarium عنوان به موقت

Triest et) شدند حفظ Cosmospora و Nectria مانند

al., 2016.) Wafa (2016) جدايۀ 191 تعداد Fusarium

از استفاده با را مالزی در )حر ا( گرومان های خاك از

نمود. شناسايی مولکولی و شناختیريخت های روش

F. semitectum و F.solani هایگونه را فراوانی بيشترين

F. merismoides از جدايه يک همچنين داشتند.

وتحليلتجزيه و شناختیريخت هایويژگی براساس

مورد جدايۀکت شد. شناسايی ITS ژنی ناحيۀ فيلوژنيک

تيپيک شناختیريخت های ويژگی تحقيق، اين در بررسی

بر شناسايی و داشت را مانندفوزاريوم هایگونه از بسياری

دييتأ را موضوع اين نيزITS ژنی ناحيۀ توالی اساس

گونۀ عنوان به و شد تفکيک Fusarium جنس از و نمود

Fusicolla acetilereaشود.می معرفی

Page 9: ناتسزوخ و سراف یاهناتسا ر{ جنرب رذب هارمه Fusarium ... · 2020-07-10 · * Corresponding author E-mail: jnikkhah@ut.ac.ir ناتسزوخ و سراف

13 1931بهار و تابستان ، 1 ة، شمار05 ة، دورايران دانش گياهپزشکی

استفاده مورد خوزستان و فارس هایاستان در خوشه روی برنج بذر از آمده دست به Fusarium هایجدايه مشخصات .6 دولج فيلوژنيک رابطۀ ارزيابی برای

Table 2. Characterization of Fusarium isolates recovered from rice seeds on panicle in Fars and Khuzestan provinces, included in phylogenetic analyses

GenBank accession No. ITS

GenBank accession No. EF-1 α

NCBI Identities% Host Location Isolate Species

- KY564222 99-100 rice seed Fars VKF2

Fusarium fujikuroi

- KY564223 99-100 rice seed Fars VKF3 - KY564224 99-100 rice seed Fars VKF4 - KY564225 99-100 rice seed Fars VKF10 - KY564226 99-100 rice seed Fars VKF11 - KY564227 99-100 rice seed Fars VKF12 - KY564228 99-100 rice seed Fars VKF14

MG732920 - 100 rice seed Fars VKF15 - KY564232 99-100 rice seed Khuzestan VKF26

MG732921 KY575978 100 rice seed Khuzestan VKF18 F. verticillioides - KY575979 100 rice seed Khuzestan VKF19 F. proliferatum

MG732922 KY564229 96-99 rice seed Khuzestan VKF21 F. andyazi - KY575981 95-99 rice seed Fars VKF1

F. semitectum

MG732919 - 99-100 rice seed Fars VKF6 - KY575982 97-99 rice seed Fars VKF7 - KY564230 99 rice seed Khuzestan VKF22 - KY575983 98-99 rice seed Khuzestan VKF23 - KY564231 98 rice seed Khuzestan VKF25

MG732923 KY575984 99-100 rice seed Khuzestan VKF28 - KY564233 98 rice seed Khuzestan VKF29

MG256500 - 100 rice seed Fars VKF5 Fusicolla acetilerea - FN252407 99-100 rice seed Nepal 7ALH

F. fujikuroi

- KP009974 99-100 rice India F259 - JN092354 99-100 rice seed Italy M1150 - KC121068 99-100 rice Italy Augusto2 - AB725605 99-100 rice Taiwan CBS 221.76 - JN092356 99-100 rice seed Italy M3096 - JF699624 99-100 rice Philippines PRC 2a - GQ848527 99-100 rice Italy S6S

JQ363720.1 - 99-100 rice Iran F13 MG543727.1 - 99-100 red spider lily China LrBF9 HQ165925.1 - 99-100 - China PUF022

- JF740801 99-100 - - NRRL 52719

F. proliferatum - JF278607 99-100 wheat seed France LMSA 1.09.147 - AF291058 99-100 wheat Canada NRRL 31071 JX118976 99-100 wheat Iran CBS 131570

EU151487.1 - 99-100 maize kernels Italy PO1 EF152433.1 - 99-100 - USA M-3790 F. thapsinum

- JF715935 98-99 rice Philippines Lb2

F. incarnatum/ equiseti species complex

- KF962952 98-99 wheat Spain F714 - JX971224 98-99 sorghum seed India UOMS45 - KF962951 98-99 wheat Spain F670 - KF962948 99-100 wheat Spain F767 - JN092338 99-100 rice Italy E87 - KF962947 99-100 wheat Spain F745 - JF740801 99-100 wheat seed France NRRL 52719 - JF278607 99-100 wheat seed France LMSA 1.09.147 - AF291058 99-100 wheat pathogen USA NRRL 31071 - JX118976 99-100 wheat pathogen USA CBS 131570

KX965656.1 - 99-100 plant Colombia GIBI221 KT587650.1 - 99-100 - Egypt ASU3 KX965656.1 - 99-100 plant Colombia GIBI221 KY426410.1 - 99-100 wheat China HS3 F. equiseti

- FN179341 99-100 rice seed China 35 ALH

F. verticillioides - FN179345 99-100 rice seed China 31 ALH - AF160262 99-100 maize Germany NRRL22172

EU151483.1 - 99-100 maize kernels Italy VP2 EU151476.1 - 99-100 maize kernels Italy NOVb1

- FN252387 99-100 wheat seed France 30ALH

F. andiyazi

- HM243238 99-100 rice Italy S09-8 - KT257545 99-100 rice stem South Korea RF258

KC954400.1 KC954401 99-100 - - CBS strain 134430 GU205409.1 - 99-100 - Spain 4647 KP017770.1 - 99-100 plant South Korea IR-1Sm-1-1-3 DQ093759.1 - - pinus Lithuania KP10 F. oxysporum

EU860058.1 - 99-100 - Spain

F-223,908

F. merismoides var. acetilereum

EU860060.1 - 99-100 - Spain F-167,589 F. merismoides var. violaceum EU860059.1 - 99-100 - Spain F-254,178

NR_137617.1 - 99-100 San Jose scale Iran CBS 634.76; BBA 62461 Fusicolla violacea NR_111603.1 - 99-100 Polluted soil Japan BBA 63789

Fusicolla acetilerea

KF494020.1 - 99-100 sand (tomato rhizosphere)

Canada TVD_Fungal-Culture22

KF494018.1 - 99-100 sand (tomato rhizosphere)

Canada TVD_Fungal-Culture20

KF494017.1 - 99-100 sand (tomato rhizosphere)

Canada TVD_Fungal-Culture19

KJ125529.1 - 99-100 water Belgium BCCM/IHEM 2040 Fusicolla sp.

- FJ618590 - rice Iran BL3-7 Trichoderma harzianum

AY566996.1 - - - - CBS 180.74 Sarocladium oryzae

AY566993.1 - - - - CBS 361.75 NR_147489.1 - - Barley USA CBS 327.64 Bipolaris victoriae

Page 10: ناتسزوخ و سراف یاهناتسا ر{ جنرب رذب هارمه Fusarium ... · 2020-07-10 · * Corresponding author E-mail: jnikkhah@ut.ac.ir ناتسزوخ و سراف

خوزستان و فارس هایاستان در برنج بذر همراه Fusarium قارچ هایگونه یمعرفخسروی و همکاران: 35

و فياليد ماکروکنيديوم، ميکروکنيديوم، (b-d روز، هشت از پس PDA کشت محيط روی پرگنه (Fusarium andiyazi: a .6 شکل

ميکرومتر(. 15 )مقياس= آگار ميخک برگ محيط در دروغی کالميدوسپورهای

Figure 2. Fusarium andiyazi: a) Colony after 8 days on PDA, b–c) Macroconidia, microconidia, phialide and

pseudochlamydospores on CLA (Bar = 10 µm).

درجۀ با (Neighbor-joining) همسايه اتصال روش با ITS ناحيۀ نوکلئوتيدی توالی اساس بر شده ترسيم فيلوژنيک درخت .9 شکل

Bipolaris گونۀ است. شده داده نشان شاخه هر باالی در 05 از بيش اعتبارسنجی اعداد (.Bootstrap) تکرار 1555 اعتبارسنجی

victoriaخارجی گروه عنوان به (outgroup) نام دارای هایتوالی است. نوکلئوتيد هر ازای به جايگزينی 50/5 دهندة نشان مقياس و

اند.شده استخراج ژن بانک از ثبت شمارة و گونهFigure 3. Phylogenetic tree inferred from Neighbor-joining analysis of the ITS1-5.8S-ITS2 rDNA sequences. The

scale bar shows 0.05 substitutions per site and bootstrap supports values from 1000 replicates shown at node. Only

bootstrap support values of 50% or above are shown. The tree was rooted to Bipolaris victoriae. Sequences with

species name and accession number are obtained from GenBank.

Page 11: ناتسزوخ و سراف یاهناتسا ر{ جنرب رذب هارمه Fusarium ... · 2020-07-10 · * Corresponding author E-mail: jnikkhah@ut.ac.ir ناتسزوخ و سراف

31 1931بهار و تابستان ، 1 ة، شمار05 ة، دورايران دانش گياهپزشکی

فياليد، و کنيديوفر (c روز، 11 از پس PDA کشت محيط روی زيری و رويی سطح از پرگنه (Fusicolla acetilerea: a-b .9 شکل

d) کشت محيط در ماکروکنيديوم PDA =ميکرومتر(. 15 )مقياسFigure 4. Fusicolla acetilerea: a-b) Colony after 16 days on PDA (surface and reverse of colony, respectively), c)

Conidiophore, phialide, and d. Macroconidia on PDA (Bar = 10 µm).

کلی گیری نتیجه

اين کههنگامی از ،Fusarium جنس اعضای شناسايی

دشوار تاکنون است شده توصيف بار اولين برای جنس

و بيولوژيکی ،شناختیريخت هایگونه مفاهيم است. بوده

اندبوده استفاده مورد هاگونه توصيف در همگی فيلوژنيک

شوند،می شناسايی مفهوم دو حداقل با که هايیگونه و

تنها که دارند يیها آن به نسبت بيشتری اعتبار یطورکل به

صفات براساس شوند.می شناسايی مفهوم يک اساس بر

مجموع از ،TEF1-α ناحيۀ يابی توالی و شناختیريخت

مورد بذر های نمونه از آمده دست به Fusarium ۀجداي 61

هایگونه ،خوزستان و فارس های استان در بررسی

F. semitectum، F. fujikuroi و F. andiyazi

در F. fujikuroi ۀگون بررسی اين در شدند. شناسايی

خوزستان در F. semitectum ۀگون و فارس استان

ژنی ۀناحي يابیتوالی داشتند. را فراوانی بيشترين

TEF1-α مرکب ۀگون اعضای شناسايی و تفکيک برای

GFSCۀناحي توالی اما است مفيد ITS اين نتوانست

تک کند. تفکيک همديگر از و شناسايی را هاگونه

هایويژگی اساس بر که F. merismoides ۀجداي

روی از Khosravi et al. (2015) توسط شناختیريخت

ژن توالی اساس بر نتوانست شد گزارش برنج بذر

TEF1-α درخت در هاگونه بقيه از و شناسايی

درخت در اما گردد تفکيک شده رسم یيلوژنيکف

ازITS ناحيۀ توالی اساس بر شده رسم یفيلوژنيک

و Fusicolla جنس به و تفکيک Fusarium جنس

اين درست شناسايی .شد منتقل F. acetilerea گونه

برنج، بذر روی ها آن زودهنگام تشخيص و هاگونه

يدميولوژیاپ درك برای مفيد بسيار ابزار يک تواندمی

ۀتوسع )راهبردی( استراتژی و شناسی( گيری)همه

به آلودگی باکانی، بيماری مديريت برای بيماری

اندوفيت هایگونه شناسايی و فوزاريوم هایزهرابه

نمايد. فراهم را مفيد رست()درون

سپاسگزاری

93/1/3115566 شماره گرنت از استفاده با تحقيق اين

از است. شده انجام تهران دانشگاه یپزشک اهيگ گروه در

حمايت خاطربه تهران دانشگاه پژوهشی محترم معاونت

آيد.می عمل به قدردانی پژوهش اين مالی

REFERENCES 1. Ahmadi, K., Gholizadeh, H., Ebadzadeh, H., Hoseinpour, R., Hatami, F., Fazli, B., Kazemian, A. &

Rafiei, M. (2015). Agricultural Statistics Crop Year Book for 2013-2014, Vol. 1. Ministry of Agriculture-Jahad Publishing, Planning and Economic Deputy, Information and Communication Technology Center. 169 pp. (in Farsi)

2. Altschul, S. F., Madden, T. L., Schaffer, A. A., Zhang, J., Miller, W. & Lipman, D. J. (1997). Gapped BLAST and PSI-BLAST: A new generation of protein database search programs. Nucleic Acids Research, 25, 3389-3402.

Page 12: ناتسزوخ و سراف یاهناتسا ر{ جنرب رذب هارمه Fusarium ... · 2020-07-10 · * Corresponding author E-mail: jnikkhah@ut.ac.ir ناتسزوخ و سراف

خوزستان و فارس هایاستان در برنج بذر همراه Fusarium قارچ هایگونه یمعرفخسروی و همکاران: 36

3. Alian, S. A. (2005). Study on vegetative compatibility and sexual fertility in populations of

Gibberella fujikuroi, the causal agent of rice bakanae disease in Mazandaran province. M. Sc. Thesis, University of Tehran. Iran. 77 pp. (in Farsi)

4. Amatulli, M. T., Spadaro, D., Gullino, M. L. & Garibaldi, A. (2010). Molecular identification of Fusarium spp. associated with bakanae disease of rice in Italy and assessment of their pathogenicity. Plant Pathology, 59, 839-844.

5. Aoki, T. & O’Donnell, K. (1999). Morphological and molecular characterization of Fusarium pseudograminearum sp. nov., formerly recognized as the group 1 population of F. graminearum. Mycologia, 91, 597-609.

6. Benali, S., Mohamed, B., Eddine, H. J. & Neema, C. (2011). Advances of molecular markers application in plant pathology research. European Journal of Scientific Research, 50(1), 110-123.

7. Bentley, S., Peggy, K. G. & Dale, J. L. (1995). Genetic variation among a worldwide collection of isolates of Fusarium oxysporum analyzed by RAPD-PCR fingerprinting. Mycological Research, 99, 1375-1384.

8. Butt, A. R., Yaseen, S. I. & Javaid, A. (2011). Seed-borne mycoflora of stored rice grains and its chemical control. TheJournal of Animal and Plant Sciences, 21(2), 193-196.

9. Damadzadeh, M. & Hassanpoor, H. (1987). Rice foot rot and its chemical control in Esfahan. Iranian Journal of Plant Pathology, 23, 49- 61.

10. Damadzadeh, M. (2003). Identification of isolates of Fusarium moniliforme, the causal agent of rice foot rot disease, using RAPD technique. Journal of Nahal and Bazr, 19(2), 227-244. (in Farsi)

11. Davari, M., Babai-Ahari, A., Arzanlou, M., Zare, R., Van Diepeningen, A. D. & de Hoog, G. S. (2013). Morphological and molecular characterization of three new Fusarium species associated with inflorescence of wild grasses for Iran. Rostaniha, 14(2), 124-134. (in Farsi)

12. Darvishnia, M., Alizadeh, A., Zare, R. & Mohammadi Goltapeh, E. (2006). Three new Fusarium taxa isolated from gramineous plants in Iran. Rostaniha, 7(2), 193-205. (in Farsi)

13. Diekmann, M. (1993). Epidemiology and geophytopathology of selected seedborne disease. ICARDA, ALEPPO, Syria. Pp 1-15.

14. Geiser, D. M., Jimenez-Gasco, M., Kang, S., Makalowska, I., Veeraraghavan, N., Ward, T. J., Zhang, N., Kuldau, G. A. & O’Donnell, K. (2004). FUSARIUM-ID v. 1.0: a DNA sequence database for identifying Fusarium. European Journal of Plant Pathology, 110, 473-479.

15. Gräfenhan, T., Schroers, H. J., Nirenberg, H. I. & Seifert, K. A. (2011). An overview of the taxonomy, phylogeny, and typification of nectriaceous fungi in Cosmospora, Acremonium, Fusarium, Stilbella, and Volutella. Stud Mycol, 68, 79-113.

16. Heidarian, Z., Javan-Nikkhah, M., Fotouhifar, K. B. & Ahmadpour, A. (2013). Morphological and phylogenetic investigation on selected Fusarium species belong to Gibberella fujikuroi species complex in Iran. Rostaniha, 14(2), 163-174. (in Farsi)

17. Hsuan, H. M., Salleh, B. & Zakaria, L. (2011). Molecular identification of Fusarium species in Gibberella fujikuroi species complex from rice, sugarcane and maize from Peninsular Malaysia. International Journal Molecular Science, 12, 6722-6732.

18. Islam, M. S., Rahman, H., Pervez, Z., Mahmud, M. R. & Alam, A. (2012). Studies on seed borne fungi in rice cultivars grown in non saline Tidal Zones of Patuakhali and their effect on seed germination. Bangladesh Research Publications Journal, 6(3), 286-290.

19. Jeon, Y. A., Yu, S. H., Lee, Y. Y., Park, H. J., Lee, S., Sung, J. S., Kim, Y. G. & Lee, H. S. (2013). Incidence, molecular characteristics and pathogenicity of Gibberella fujikuroi species complex associated with rice seeds from Asian countries. Mycobiology, 41(4), 225-233.

20. Karlsson, I., Edel-Hermann, V., Gautheron, N., Durling, M. B., Kolseth, A-K., Steinberg, C., Persson, P. & Friberg, H. (2016). Genus-specific primers for study of Fusarium communities in field samples. Applied and Environmental Microbiology, 82(2), 491-501.

21. Khosravi, V. (1999). Investigation on important seedborne fungal diseases of dominant rice cultivars in Mazandaran region. M.Sc. thesis. Tehran University, Iran. Pp. 102. (in Farsi)

22. Khosravi, V., Javan-Nikkhah, M., Saremi, H. & Naeimi, Sh. (2015). Fusarium species associated with rice seeds in Fars and Khuzestan provinces, Iran. In: Proceedings of 2nd Iranian Mycological Congress, Tehran University, Karaj, Iran. 77. (Abst.)

23. Khosravi, V., Naeimi, S., Rostami, M., Bahrami, M., Zare, L. & Ghalandari, M. (2014). Study of the

fungal causal agents of rice panicle discoloration in Mazandaran. In: Proceedings of 21st Iranian

Plant Protection Congress, 23-26 Aug., Urmia University, Iran. 100. (Abst.) 24. Kvas, M., Marasas, W. F. O., Wingfield, B. D., Wingfield, M. J. & Steenkamp, E. T. (2009). Diversity

and evolution of Fusarium species in the Gibberella fujikuroi complex. Fungal Diversity, 34, 1-21. 25. Latiffah, Z. NurulHuda, M. S. & Tengku Ahmad Akram, T. M. A. (2013). Characterization of

Fusarium semitectum from Isolates Vegetable Fruits. Sains Malaysiana, 42(5), 629-633. 26. Leslie, J. F. & Summerell, B. A. (2006). The Fusarium Laboratory Manual. Blackwell Publishing,

Oxford, UK. 388. pp.

Page 13: ناتسزوخ و سراف یاهناتسا ر{ جنرب رذب هارمه Fusarium ... · 2020-07-10 · * Corresponding author E-mail: jnikkhah@ut.ac.ir ناتسزوخ و سراف

39 1931بهار و تابستان ، 1 ة، شمار05 ة، دورايران دانش گياهپزشکی

27. Leslie, J. F. & Summerell, B. A. (2013). An overview of Fusarium. In Fusarium, Genomics,

Molecular and Cellular Biology, Brown D. W. & Proctor, R.H. (eds.), Caister Academic Press, Norfolk, UK, pp. 1–9.

28. Lombard, L., van der Merwe, N. A., Groenewald, J. Z. & Crous, P. W. (2015). Generic concepts in Nectriaceae. Studies in Mycology, 80, 189-245.

29. Mew, T. W. & Gonzales, P. (2002). A Handbook of Rice Seedborne Fungi. International Rice Research Institute, Science Publishers Inc. 83 pp.

30. Nayaka, S. C., Wulff, E. G., Udayashankar, A. C., Nandini, B. P., Niranjana, S. R., Mortensen, C. N. & Prakash, H. S. (2011). Prospects of molecular markers in Fusarium species diversity. Applied Microbiology and Biotechnology, 90, 1625-1639.

31. Neergaard, P. (1986). Seed Pathology. S. Chand & Company Ltd. New Delhi. 466 pp. 32. Nelson, P. E., Toussoun, T. A. & Marasas, W. F. O. (1983). Fusarium Species: An Illastrated

Manual for Identification. Pennsylvania State University Press. USA. 193 pp. 33. O’Donnell, K. & Cigelnik, E. (1997). Two divergent intragenomic rDNA ITS2 types within a

monophyletic lineage of the fungus Fusarium are nonorthologous. Molecular Phylogenetics and Evolution, 7, 103-116.

34. O’Donnell, K., Cigelnik, E., Weber, N. S. & Trappe, J. M. (1997). Phylogenetic relationships among ascomycetous truffles and the true and false morels from 18S and 28S ribosomal DNA sequence analysis. Mycologia, 89, 48-65.

35. O’Donnell, K., Cigelnik, E. & Nirenberg, H. I. (1998). Molecular systematics and phylogeography of the Gibberella fujikuroi species complex. Mycologia, 90, 465-493.

36. O’Donnell, K., Humber, R. A., Geiser, D. M., Kang, S., Park, B., Robert, V. A. R. G., Crous, P. W., Johnston, P. R., Aoki, T., Rooney, A. P. & Rehner, S. A. (2012). Phylogenetic diversity of insecticolous fusaria inferred from multilocus DNA sequence data and their molecular identification via FUSARIUM-ID and Fusarium MLST. Mycologia, 104(2), 427-445.

37. Padasht, F. (1993). Evaluation of rice foot rot disease (Gibberella fujikuroi) in Guilan. M. Sc. thesis, University of Tehran. 123 pp. (in Farsi)

38. Peterson, S. W. & Logrieco, A. (1991). Ribosomal RNA sequence variation among interfertile strains of some Gibberella spp. Mycologia, 83, 397-402.

39. Petrovic, T., Burgess, L. W., Cowie, I., Warren, R. A. & Harvey, P. R. (2013). Diversity and fertility of Fusarium sacchari from wild rice (Oryza australiensis) in Northern Australia, and pathogenicity tests with wild rice, rice, sorghum and maize. European Journal of Plant Pathology, 136, 773-788.

40. Pordel, A. (2014). Systematic study on Magnaporthe species in southern Caspian Sea. M.Sc. thesis. University of Tehran, Iran. 105 pp. (in Farsi)

41. Safaee, D., Hedjaroude, Gh. A. & Okhovvat, M. (2000). The first report of presence of Fusarium merismoides and F. cf. udum in Iran. Proceedings of the 14

th Iranian plant protection congress, vol.

II, 5–8 Sept., Esfahan, Iran: 1. 42. Safaee, D., Younesi, H. & Sheikholeslami, M. (2012). Fusarium species that cause root and crown rot of

wheat in Kermanshah province. Iranian Journal of Plant Pathology, 48(2), 89 -91 (Short Article) 43. Saponaro, A., Puglia, A. P. & Montorsi, F. (1986). Some important seedborn pathogenic fungi on

rice. (Abstr.) Informatore Fitopatologico, 36(1), 40. 44. Schoch, C. L., Seifert, K. A., Huhndorf, S., Robert, V., Spouge, J. L., Levesque, C. A. & Chen, W.

(2012). Nuclear ribosomal internal transcribed spacer (ITS) region as a universal DNA barcode marker for Fungi. In: Proceedings of the National Academy Sciences of the United States of America, 109, 6241-6246.

45. Tamura, K., Peterson, D., Peterson, N., Stecher, G., Nei, M. & Kumar, S. (2011). MEGA5: Molecular evolutionary genetics analysis using maximum likelihood, evolutionary distance, and maximum parsimony methods. Molecular Biology and Evolution, 28, 2731-2739.

46. Triest, D., Cremer, K. D., Denis Piérard, D. & Hendrickx, M. (2016). Unique Phylogenetic Lineage Found in the Fusarium-like Clade after Re-examining BCCM/ IHEM Fungal Culture Collection Material. Mycobiology, 44(3), 121-130.

47. Verstraete, F. (2008). EU legislation on mycotoxins in food and feed: overview of the decision-making process and recent and future developments. In Mycotoxins, Leslie, J.F., Bandyopadhyay, R. & Visconti, A., (eds.). CABI,Wallingford, Oxfordshire, UK., pp. 77-99.

48. Wafa, S. & Mohamed Zubi. (2016). Occurrence and characterization of Fusarium spp. isolated from Mangrove soils. Ph.D. thesis, Universiti Sains Malaysia. 168 pp.

49. Xu, J. R., Yan, K., Dickman, M. B. & Leslie, J. F. (1995). Electrophoretic karyotypes distinguish the biological species of Gibberella fujikuroi (Fusarium section Liseola). Molecular Plant-Microbe Interactions, 8, 74-84.

50. Zhong, S. & Steffenson, B. J. (2001). Virulence and molecular diversity of Cochliobolus sativus.

Phytopathology, 91, 469-476.