147
ش: تحشإت ،مب ي ډلمي اڅلبع ،څ ٳ ډلمي اوذ ٹبو ،ډ ٹاڃ ٭جياڅٺيو ٹبو ،شبوپ ابوي و د ،اكي يموذبڃ ٵ ٹبو ٴ، كىيڅ ډلمي ډٶش ىٽش ٸ،ڈ ىٹك ومڄ ډلمي ٹبو ي ډلمي اكمي ٭ ىٽش ،بور ث٢ڇ ك ٱ ىٽش ،ي ڈ كچWebsite: www.moj.gov.af E-mail: [email protected] ین شماره: قیمت ا( 54.72 ) ا فغاني چاپ: مطبعه بهیرمتیازحب ا صاليه د. ج. ا. وزارت عد اول مدیر مسو حلين سروش( 0799402936 ) ستار ویرايوم قيوهی عبدالقیساین جلد د صحابه سيرت و وکيلياى هرتضی کويلیپ و صفحه آرایيمور تا ا صحابه سيرتاا ١ ٣ فش ٣ل، حم٣ تخلل- ػاؼت٥ ت/ اس ؿ٠ ؼؼ 196 / صا ج1398 نشان ی: صاست ػذ ٥ ، س ٤ ،ستثاى ػا ا ـشات اػت( ت، ػشن ػذاج دفتش15 ) وات)سشپ٥ؿ( وثش خاذ اح ش٤ص

صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

إت تحشش:

،اڅلبع ي ډلمي بم

،ٹبووذ ډلمي اٳ څ

،ٹبوواڃ ٭جياڅٺي ٹډ

،دبوي واهلل شبوپ

،ٹبووذبڃ ٵم ياكي

،ىٽش ډٶش ډلمييڅ كىٴ

،ٹبوومڄ ډلمي كڈ ىٹٸ

ىٽش ٭ي ډلمي اكمي

،ىٽش ٱالڇ ك٢ر ثبو

،كچڈ ي

Website: www.moj.gov.af

E-mail: [email protected]

فغانيا (54.72) قیمت این شماره:

بهیرچاپ: مطبعه

صاحب امتیاز

ا وزارت عدليه د. ج. ا.

مدیر مسوول

حلين سروش

(0799402936)

ویراستار

عبدالقيوم قيوهی

دیساین جلد

و صحابه سيرت

هرتضی کويل وکيلياى

امور تایپ و صفحه آرایي

صحابه سيرت

1398 جصا / 196ؼؼ ٠ ؿاس/ ت٥ؼتػا - تخلل٣، حمل٣ فش٣ ١اا

نشان

:یت ػذ

صاس٥

، س٤

ى ػا،ت استثا

ت ـشااػ

ن )

ت، ػشدفتش ج ػذا

15)

ص٤ش حذ اوثش خا )ؿ٥شپس( وات

Page 2: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

سذگجى د جدآس ى. وش هاوب بډالٽ ه٤ ثب ب خسب يى ٤ډل ى ډٺبڅ (1

وجبي. A4 ي خسب ٶل 25 ا شث ي ٶل 10 ا مشٽ ابڅ ډٺبڅ (2

ذ ٽ و ى ٵشبى ډؼچ ى ىع ثا بن،پاډ ر ى ،آن ي خسب ڄٵب ثب ما ډٺبڅ اڄ (3

.آن

ى وش ا ځو ث يثب يپؿ .ثبي وب ځ وشؼ ي يچٽ ياځبن ي،پؿ ىاا يثب ډٺبڅ (4

ىي.ٽ بنث اهشب ث ا ډٺبڅ ډلشا ٽ

هث يچٽ ياځبن ي چم(ٽ 150 ظٽ)كيا ډٺبڅ دش ب ٵب يپؿ (5 ايڃ ى يا ٶ ز س ب

ى. آيى ډٺبڅ

:ى آيى ڄ ٹا ث ډٺبڅ بندب ى ډىبث٬ ث اػب٫ ي لبرس١ (6

a. و بڇ و ، ډلڄ ؿبح، وثز ډشػڈ، وبڇ شبة،ٽ وبڇ ىيځبن،و ىي/و هبواىځ وبڇ ي وبڇ شبة:ٽ

ٶل. مب ي اوشب نسب وب،

b. :ځ ىاهڄ ى ډٺبڅ ٭ىان» ىي،و هبواىځ وبڇ ي وبڇ ډٺبڅ و بڇ ،«ډ بڃ، ىي/ ،و نس ب

ٶل. مب ي ػچي مب اوشب،

c. ى ډ٦چ ت ٭ى ان » ز(، ب )ا ډ٦چت بٵزى ن)سب ىي،و هبواىځ وبڇ ي وبڇ :اىشوش زب

ډث. زب ى ىي بډڄٽ آى ثباله ي اىشوش زب وبڇ ،«ډځ ىاهڄ

d. ډىا شٶبى ٶل ى كشب سٶبيس ي ي ډٮٵ ٹجال ٽ ى اب ډىجٮ ث ځب ثب ي، ويا ش

.ى آيى (Ibid اوڂچ ى ب) «مبن» چمٽ

e. ى «هد» چمٽ ثبي؛ ىاش سٶبير ډىاشٶبى ٶل ٽ ىس( اوڂچ op.cet) ٶل ي

.ى آيى ډىاشٶبى

ى. آيى ٶل هدب ى وش ى ډىاشٶبى ا٦الكبر ي هبػ ب وبڇ هالس ډٮبىڃ (7

از. ١ي ډىو٪ ډىج٬ ي ىيو وبڇ ثبي، سػم ابڅ ډٺبڅ ځب (8

سچٶه مب ډظڄ ،ي ث ىش وبو ثب ما ا، ا ٭چم سج ب ٭ىان بډڄ،ٽ وبڇ يثب ىيو (9

.ثٶشي ډٺبڅ ثب ا ٱ ي ڄما آى ب ي

.از آاى ډٺبڅ اي ى ډؼچ (10

.ى وم ٵشبى د ي ابڃ ډ٦بڅت (11

ثبي. ي و ڂى اىشوش بز ب ډؼچ ى ٹجال يوجب ابڅ ډٺبڅ (12

Page 3: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

ج همجل

ب ا٭مبڃ و٪بر ث ٹبون اب ډلمي اى ثډټ***************************************************

ډٶڇ كٺٷ ث ي ػبڂب آن ى كٺٷ ىاهچ ػم االډ اٵٲبوشبن اكميوي** ثب ٽبثى ا ٵاىي ٭ياڅز سډم ډؼبن ٭ياڅز ث ا٥ٶبڃ ى دبن اكمي پت ثي ب

ٹ٢ب ي ج ٹ٢ب ى كمبز ا ٭الڈ سؼبس ډاػ٬وٺ ٭اهلل ډلمي *********************** سلڈ دڅ ى ٮز االډ اى ٵل بكت ************************************************************

ب ي ډجبار اوبن ىيشبو ثا االف آن 19ي 18ب ب ى ي ويان ٹډ ٭جياڅٺي**********

4

21

51

73

105

144

Page 4: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

های اعوال نظارت بر قانوى اساسی شیوه

1اى ثډټډلمي

چىذ

و٪بر ا اػا ٹبون اب ډجشى ث اوي بوز ا ػبڂب ٹبون اب ي

ب ب از. ٽب ػبن ى كٶ٨ ثس آن ث ب ٹاوه ى و٪بڇ

ه و٪بر ث اػا ٹبون اب ب ي ب ڈ ٹ٢بئ ا اهشب

ب وب٩ ب ٹجڄ ث اػاء ىآډين ومى اوي. ى ه ؿڂوڂ ا٭مبڃ و٪بر ډٺبڇ

ٽىىي ي ب ڈ ٹبون آوا ثب٥ڄ ا٭الڇ ومى ي ا ا بث آن ث ډاكڄ ثٮي ػچځ ډ

ثٮي ا اىپ ٹبوو ا ػبوت دبڅمبن ث ست ي ث ث ډ٦بثٺز آن ثب ٹبون

ډػ٬ ب و ٽىىي. اب دىاهش ي ى ر ډٲبر، آوا ٵبٹي ا٭شجب ا٭الڇ ډ

بڅق ى ه ٥ف پبز ٭يڇ ډ٦بثٺز ٹبون ٭بى ثب ٹبون اب ډٮمال ى

ثى ي ٽ ډشاوي سىب ډٺبډبر ٭مډ، اوب كٺٺ ي ب ڈ هى اه ٹبون د

1 ٢ حمق ػ٣ ـاس حمل٣ و٥ؼ٥ ؼتم ظاست تش تث٥ك لا اػاػ٣ افغاؼتا. . واسؿاع اسؿذ سؿت

Page 5: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

5

وهشی

تار

ظل ن

وااع

ی ها

بر

...

ىي ثبي. ث ٭الي ٽبٽى ډٺبڇ وب٩ سىب ث ث ډ٦بثٺز ٹاوه ٭بى ثب ٹبون

ثچپ بډڄ سٶ ٹبون اب، ډاٹجز ا اػا آن، و٪بر ث اب ډلييى وجى

كه اػا ٵآىي ب ىډٽاسټ ي كڄ ي ٵڄ اهشالٵبر ډبڄ وب ا ٹبون

ځىى. ى اٵٲبوشبن ي٩ٶ و٪بر ث اػا ٹبون اب ث ٭ي ش اب و ډ

ا ٽ ش از ث ځوډلپم ي ٽمن ډشٺڄ و٪بر ث س٦جٸ ٹبون اب

ډلپم ث ث ډ٦بثٺز ٹاوه ٭بى ثب ٹبون اب ي سٶ اه ٹبون دىاهش ي

ٽمن ډشٺڄ و٪بر ث س٦جٸ ٹبون اب ٭مچپى ډٺبډبر ي وبىب ىيڅش ا ثب

ىؼي. ٹبون اب ډ

، و٪بر دى. و٪بر، و٪بر ٹ٢بئ، و٪بر ب، و٪بر دى ولذ ثط:

همذهاڄ ث اه از سب ٽچ ډثبر دبڅمبن ثب ٹبون اب ډ٦بثٺز ىاش ي ى

سه اط ډست ثاه اډ، ثس ٹبون اب ث ب ډٲبر ثب آن ٹاوڂى. ډڈ

ب اػا ډاط ثا ث ٹاوه ي ډثبر دبڅمبن ثى ي ثبي ى ٭مڄ ١مبوز

سه ا پب آن سه ي اب بي ٽ ډڈآيى ين اه ډبډڃ يػى ىاش ث

« و٪بر » و٪بر ا ډ٦بثٺز ډثبر دبڅمبن ثب ٹبون اب از. ا٭مبڃ اه ډإډڃ

ډ وز ډڂ ثب سإ وبىب ى ػز ث ډ٦بثٺز ٹاوه ٭بى ثب ٹبون

ا ٭يڇ ډ٦بثٺز ي ب ډٲبر آن ثب ٹبون اب اب ٽ ى ر سو

ست آن ػچځ ث ٭مڄ آيى ب ى ر ست ث څٲ ي اث٦بڃ آن كپڈ

ومبي.

سه ي اب سه يٳ و٪بر ا اػا ٹبون اب بوز ا كٺٷ ي ډڈ

سان ډإڅ سٶ ٹبون اب، سإډه سان ب اب اسجب٫ ثى ؿىي وم آاى

ب ٹا ٭مډ، كڄ ي ٵڄ اهشالٵبر ين ث ٵٮبڅزډبن ٹؤ ٭بڅ ىيڅش، و٪ڈ ثو

Page 6: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

6

اوا٫ » ب ىډٽاسټ وب ا ٹبون اب ي و٪بر ث كه اػا دي

ا وب ىي ځٵز.« اوشوبثبر ي ډاػٮ ث آا ٭مډ

ثب سػ ث بهشب ب كبٽڈ ث و٪بڇ كٺٹ ٽب ډإڅ و٪بر ث اػا

سه آن و٪بر ٹ٢بئ ي ى، ٽ اغ ډوشچٶ ا٭مبڃ ډ ٹبون اب ث اپبڃ

و٪بر ب از. و٪بر ٹ٢بئ ث اػا ٹبون اب ډٮمال ثب ىي

ي و٪بر « اڅڂ آډپب و٪بر » و٪بر ث ٹبون اب س٤ ډلبٽڈ ٭مډ

ٵش ي ر ځ« اڅڂ ايدب و٪بر » س٤ ډلبٽڈ اهشب ٹبون اب

و٪بر ب ا اػا ٹبون اب ډٮمال س٤ ټ وبى ب ډشٺڄ هبع ا

ځى. ك٦ الكز ٹ ر ډ

وبىب و٪بر ٽىىي اػا ٹبون اب ثب ىو٪ ىاز بهشب آن ث پ ا

ډٲب ثب ٹبون ؛ اث٦بڃ ب اڅٲب ٹبون ډٲب ثب ٹبون اب، ٭يڇ اػا ٹبون

اب ي و٪بر ا ډ٦بثٺز ٹاوه ٭بى ثب ٹبون اب ث پڄ ډشٺڈ ٭مڄ و٪بر

ٽىىي. ثىب ىاه ډٺبڅ ثآوڈ سب ثٮي ا ثبن ډٶڇ و٪بر؛ ث ٹبون اب ا ا٭مبڃ ډ

ب ١ير و٪بر ث اػا ٹبون اب، اٹبڇ و٪بر، ډاػ٬ ا٭مبڃ و٪بر،

ب و٪بر ي ډاػ٬ و٪بر ث اػا ٹبون بڃ و٪بر ث ٹبون اب، ٽبٽىا٭م

اب ى اٵٲبوشبن ا ث ث ځڈ.

هفم ظجست -1و٪بر ى څٲز ث ډٮى وڂشه، ډاٹجز، ډاٹت ثىن ي وڂشه از. ى

ا از ٽ ثا ټ و ب وبى ى ډاٹجز ا ا٦الف كٺٷ و٪بر ي٩ٶ

ث ٭جبر ىڂ و٪بر 1ىش اوؼبڇ ٽب ٽ ث ٭ي اي ځاش اوي ىاى ي از.

1، 1388 ، تشا: اتـاسات ج جادا، ػا2. ؼؼد الاس٢ حذ ػ٣ اش٢، داؿا حمق خلك٣، د

.2065ف

Page 7: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

7

وهشی

تار

ظل ن

وااع

ی ها

بر

...

ب سييه ي ي ډى ب ي ٵشب ب اوؼبڇ ي ي ډٺب آن ثب ثوبډ ثوبډ ث

ډٮچڇ از ى ه و٪بر ث اػا ٹبون اب يٳ ث 1اوش٪ب از.

اوه ي ٭مچپىب ډٺبډبر ي وبىب ىيڅش ي ډٺب ب، اٹياډبر، سبډڈ، ٹ ثوبډ

آوب ثب اڃ ي ډٮب ب ي٬١ ي ى ٹبون اب ى ػز سو ډ٦بثٺز ب

٭يڇ آن ثب ٹبون اب از.

هشثجغ ثػوجل آى ثلسجم جى ثسجس،لثجشث ظجست دش -2ث ؿ اٹبډ اه ځى ي اىپ ؿا ثبي ا اػا ٹبون اب و٪بر ر ډ

ى ى ڄ ث آن هاڈ دىاهز. و٪بر ا٭مبڃ ډ

ظجست دش ثجشث لجى ثسجس .3.2سه سه يطٺ ډچ ثبسبة ىىي اب ث ىڅڄ اىپ ٹبون اب ث ٭ىان ٭بڅ

كٺٷ يويان ثى ي ا ىڂ ډجه كييى اهشبار، ي٩بٴ، ول سپڄ ي

ځب ؿڂوڂ ډبٽز يويان ى ٹير ٹا ٭مډ ىيڅز ي سؼچ ب الكز

ي ثس ٽبډڄ وجز ث ب اىبى كٺٹ ټ اڅٮبى ب از ثىب ا امز ٵٷ

ٽ ثهىا ثى يڅ ما ثب ه٦ س٢ٮٴ، سؼبي ي سٮ يثي از. ثىب

ا ا ب اػا بش ١مبوز ثا كٶ٨ ٹياز ي كبٽمز اه ٹبون ثىبىه، ثبي

ب ٽ كبي ي ا٭مبڃ ٽىىي و٪بر ث اػا لق اه ٥ٸ سإ آه ي ىشڂب

آي سب ث اب آن ٹا٭ي ي ٹاوه ي ا٭مبڃ اىا ي ب ډوبڅٴ ٹبون ثبي الڇ ډ

ى ه و٪بر ث اػا ٹبون اب 2ٹبون اب څٲ ي ثب٥ڄ ا٭الڇ ځىى.

وپش كب امز از:

1 .143، ف 1392. ػثذام٥ ػجاد٢، پاسا، ظاست لازاس٢، وات: اتـاساد داـا خات اث٥٥، ػا 2 .65، ف 1395. ػ٥ذ حذ اؿ٣، حمق اػاػ٣ ػاختاس ا٢ ػ٥اػ٣، تشا: اتـاسات ت٥اد حمل٣ ٥ضا، ػا

Page 8: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

8

وبډڈ ثبي سٶٷ ي ثس آن سه يطٺ ډچ ډ اڅٴ( اىپ ٹبون اب ا ٭بڅ

ځىى ٽ اپبب يػى ىاش س٢مه ځىى. اه سٶٷ ي ثس ىڂبډ س٢مه ډ

ډى ب ي ډٺبډبر وب ا ٹبون اب ا يچ آن ثشاوڈ سمبڇ ا٭مبڃ، وبى ثبي سب ث

ځبو ا ث ي و٪بر ٹاىاى ٽ اؼبة سإ ټ وبى ٭بڅ ي ثس ا ٹا

1ومبي سب ا٭مبڃ و٪بر اډپبن د ثبي. ډ

ة( و٪بر ث اػا ٹبون اب س٤ ٹ ډؼ ) ا٭مبڃ اىا ب ب (

سمڈ ب ي ي ي اه ا٭مبڃ ) ها ى ډٺبڇ اسوب ؿىيان ډپڄ ث و٪ وم

اىا ي ب ى ډٺبڇ ي٬١ ډٺار ( ثبي ث اكش ٹبثڄ ٽىشيڃ از. ډٮمال ىاه

ه ډلبٽڈ اب ي ب وبى ب ىاى اب ٹبىوي سب كپڈ اث٦بڃ ا٭مبڃ ٹ

اػائ ا بى ومبىي. اډب اه ډإڅ ى ه ٹاوه ٭بى ٽ ډػ٬ ست آن

ي ا ٹبون ٭بى ډجه ااى ٭مډ و٪ ډ پمٺيا ؿبڅ ثا ډچ از،

ثى ى ٭ه كبڅپ ٹبون اب و ډجه ااى ٭مډ از، اډب ا ىڂ ثب څيڇ

2ي. و٪ وم ثس ٹبون اب، ٭يڇ ١مبوز اػا اه ٹبون ډى٦ٺ ث

ب از؛ ث ىڅڄ اىپ ٽ ب ع( و٪بر ث اػا ٹبون اب ىاا دبډي

اځ ټ ىشڂب ثشاوي ٹب٥ٮبو او٦جبٷ ٹاوه ٭بى ثب ٹبون اب ا ث ومى ي

ب كبٽم ث آن وبى ثى ي آوا سبئي ب ى ومبي ث ډظبث ا٭٦ب ډٺبډ ډب ٵٷ ىشڂب

3اه ډمپه از ا و٪ ب كبز ا ثبي.

1 .1398(، تاتؼتا 4ج لا اػاػ٣ ؿاس )« اذ٤ـ دادسػ٣ اػاػ٣ تا٣ تش» . سن، حذ ادس٤غ تشه: 2 .66. حمق اػاػ٣ ػاختاس ا٢ ػ٥اػ٣، ػ٥ذ حذ اؿ٣، پ٥ـ٥، ف 3 .66 . ا،

Page 9: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

9

وهشی

تار

ظل ن

وااع

ی ها

بر

...

لثي د هظس دشسس هطجدمت آى دج لجى ثسجسش دثلسجم ظجست .3.3و٪بر ث ډ٦بثٺز ٹاوه ٭بى ثب ٹبون اب ډمپه از ث پڄ دى ي ٹجڄ

ا ست، سق، و ي اوٶب آن ثى ي ب ڈ دى ي ثٮي ا اػا ډاكڄ ٹجڄ

اڅٽ ثبي ٽ ى ڄ ث ىي و٫ و٪بر دىاهش هاي ي.

ت پشظجس .3.3.2ى اه و٫ و٪بر ٹجڄ ا اىپ ٥ف ٹبون ػز ست ث دبڅمبن اائ ځىى ثبي

ث ډٺبڇ وب٩ ػز اثا و٪ ابڃ ځىى سب ډٺبڇ وب٩ ث ث ډ٦بثٺز ي ٭يڇ ډٲبر

آن ثب ٹبون اب ثذىاى. ى سپ ډٺبڇ وب٩ اه ٹبون ابڅ ا ا و٪ ډ٦بثٺز ي

بر آن ثب ٹبون اب ډ٦چة سو ىي آوڂب ٹبون اب ث ډاكڄ ٭يڇ ډٲ

ثٮي ا هاي بٵز ي ى ر سو ډٲبر ي ٭يڇ ډ٦بثٺز آن ثب ٹبون

اب اه ٹبون ث ډاكڄ ثٮي ا وبٵش ي ٵبٹي ا٭شجب ي اط كٺٹ هاي ثى. اه

ٹجڄ ا اىپ ٹبون ث ډكچ اػاء ياى ى اڅڂ ايدب و٪بر ډٮمڃ ثى ي

ى. ډظال ى ٽ اس، اشبڅب... و٪بر ى ډ٦بثٺز آن ثب ٹبون اب ث ډ

1ث ٹاوه ٭بى ث مه پڄ از.

ظجست پس .3.3.3ى اه و٫ و٪بر ثٮي ا آوپ ٹبون ث ست دبڅمبن ي ي ث ډكچ اػاء

ځىى سب اه ډٺبڇ ځاش ي، ثٮي ا ا٭شا ي ٥ف ى٭ ث ډٺبڇ وب٩ اائ ډ

ډ٦بثٺز ي ٭يڇ ډٲبر آوا ثب ٹبون اب سو ىي.

ثب ٹبون اب اځ ى اه و٫ و٪بر ٹبوو ى ډٲبر ي ب ٭يڇ ډ٦بثٺز

ځب ا ٥ٸ مه ډٺبڇ وب٩ ثب٥ڄ ا٭الڇ ځىي ي ث سج٬ آن سو ځىى آن

1 .115، 1396، 307التلاد٢، ؿاس -ح٥ذ ؿاوش٢، تا٣ تشاذ٤ـ دادسػ٣ اػاػ٣، تشا: ـش٤ ػ٥اػ٣.

Page 10: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

10

ـڂو اط كٺٹ ث آن ډشست وجى ث ٭الي آطب كٺٹ ٽ ٹجڄ ا ا٭الڇ اث٦بڃ

ډظال ى اه ٹبون و ثػى آډي از ٵبٹي ا٭شجب ي ٱ الڇ االػاء هاي ثى.

ځب كٸ ثىبىه اوب ډشٺمب س٤ ٹبون ډى يډ ٹاځٵش ٽ آڅمبن

ثبي. ډشاوي ٩ٳ پبڃ د ا ث اػاء ى آډين ٹبون ث ىان ٹبون اب

ى 1پبز ومبي ي آوڂب ىان ٹبون اب ى ډى اث٦بڃ آن سمڈ هاي ځٵز.

ػىج دى ىاى ا د ا اوشب ي ث و٪بڇ كٺٹ ابالر ډشلي آډپب و و٪بر

ځىى. اػاء ى آډين ٹبون ا٭مبڃ ډ

هشثجغ ثػوجل ظجست دش لجى ثسجس .3.4و٪بر ث اػا ٹبون اب ډٮمال ى ٽب ػبن ث ىي ځو ر

ى. ځى ٽ ى ڄ ث آوب دىاهش ډ ډ

ظجست سجس .3.4.2و٪بر ب ا اػ ٹبون اب ث اه ډٮى از ٽ ټ وبى ب هب

ث وبڇ ا ٹبون اب ب سلز وبڇ ىڂ سإ ي ي اه ي٩ٶ ا ث ٭ي

مـىه، از.سه ومو اه ىش ا ډاػ٬ ډڈ ا ٹبون اب ٵاوځى. ډ

ر ي سٶ ٹ٢ب ٽ ډٮمال ث ر دى ٽبٽىب اه ډػ٬ ثهالٳ و٪ب

1، تشا: اتـاسات «ا٢ غ٥ش اسپا٣٤ دادسػ٣ اػاػ٣ » ٣ اصذس٤ا٣، داداا٢ لا اػاػ٣ػ٣ اوثش، شج.

.43، ف1394ج،

Page 11: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

11

وهشی

تار

ظل ن

وااع

ی ها

بر

...

ث ٭الي ى ٽىب اه وبى هب ډمپه و٪بر ب ا از.ى دى ا٭مبڃ ډ

1ځى. اػا ٹبون اب س٤ ئ ػم و ر ډ

ؿىبوـ ٹجال ثبن ځىي؛ ٹبون اب ثب يػى اىپ ى ډٺبڇ ٹبون ډبى ي ډى

ڂبن از ثب آن ڈ م ى ډٮ وٺ٠ اكشمبڅ س٤ ډٺبډبر ىيڅش ي اكشاڇ م

ډاػ٬ كپډش ٹاىاى. ډاٹجز ي و٪بر ا اػا ٹبون اب ا ػمچ ي٩بٴ

يى ٽ ى ثه ا ٽ ب ث ٭ي ئ ػم ثب ډڈ ي اب ث مب ډ

ى ٽ ئ آوؼب وب ډځاش ي از. ىڂى ي ډڈ ثىن اه ي٩ٶ ا

ػم ا ډچڇ ث ٹبوومىي ي ث٦ٵ ٽى ي ثب ٹاىاىن ي ى ؿىه ډٹٮش، ا

ى اٵٲبوشبن و پ ا 2ثىيى. ځو ب ي سٮبډڄ هالٳ ٹبون اب ا ډ

3ي٩بٴ ئ ػم ډاٹجز ا اػا ٹبون اب از.

ظجست لعجة .3.4.3و٪بر ٹ٢بئ ث اه ډٮى از ٽ و٪بر ث اػا ٹبون اب س٤ ټ وبى

ځى. اه وبى ډمپه از ى ؿٽبر ٹ ٹ٢بئ ٵٮبڅز ومى ي ب ٹ٢بئ ر ډ

ڈ هبع ا ؿٽبر ٹ ٹ٢بئ ث پڄ ډشٺڄ ا ٥ٸ سإ ټ وبى هب

ر، ٹبون ثٮي ا آوپ ا ٹ ډٺىى ى اڅڂ آډپب و٪بٹ٢بئ ٵٮبڅز ومبي.

ځى ثب ٥ف ى٭ ٭چ آن و٪بر ا٭مبڃ ث ست ډي ي ډى اػاء ٹا ډ

ځىى ى كبڅپ ى اڅڂ ايدب و٪بر ٹجڄ ا اىپ ٹبون ث ډكچ اػاء ياى ډ

ى. دىاهش ډٽ ال ث ىي ى ى ډ٦بثٺز آن ثب ٹبون اب ث ډ

تشپ، ٥ـ، ك حاو تش ك٥ات اص لا اػاػ٣، تشج ػثاػؼ٣ وذ خذا٣٤، ج داـىذ حمق ػ . 1

263، ف 1383، 66ػ٥اػ٣ داـا تشا، ؿاس .202، ف 1395ػثذاؼ٣، حذ٢، حمق اػاػ٣ افغاؼتا، وات: اتـاسات داـا خات اث٥٥، . 23 .64( اد 1. لا اػاػ٣ افغاؼتا، فمش )

Page 12: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

12

2ثلف( ظجست تسط هحجون ػجد ) ثلگ آهشىج (

شىي ٽ بډڄ ډ١٭بس ډسج٤ ث ڇىاا الكز ٭ب ډلبٽڈ ى اه

ډلبٽڈٹ٢بر اه ي ډ١٭بر ډث٣ ث ٹبون اب از. ى ٭بىٹاوه

اب ا اػا ٹبون اب ب وبىب ي ىاى ٭بى مبوىي ٹ٢بر ىان ٭بڅ

ومبىي. و٪بر ډ

ح( ظجست تسط هحجون ثختصجص ) ثلگ ثسپج (

»سلز ٭ىان ډلپميػى ټ س٤ ډلبٽڈ اهشب و٪بر ٹ٢بى

اكپبڇ ډجشى ث و٪بر ث ثب الكز اولب ى ه « ٹبون اب ډلپم

ى. ټ اډ ١ي دىياش ډ ٹبون اب

ج ثػوجل حك تمجظج ظجست ش -3اڅ ٽ ى ه و٪بر ث اػا ٹبون اب ډمپه ډ٦ف ځىى، اه از

ٽ ى ياٹ٬ ا٭شا ي سٺب١ب يځ ث ډ٦بثٺز ٹاوه ٭بى ثب ٹبون اب ؿڂو

سٺب١ب ډ٦بثٺز ٹاوه ٭بى ثب ي سب ٽىن ثا ځى؟ ث و٪ ډ ر ډ

ٹبون اب يػى ىاش ثبي. ٽ ى ڄ ث ثبن ځٵش هاي ي.

ش ثػوجل حك ظجست دس لجلخ دػ ثصل ) تمجظج لغ لجى ( .4.2ى اه سٺب١ب څٲ ي اث٦بڃ ٹبون ى ډلبٽڈ هب ٹبون اب ي ب ډلبٽڈ

ځى ي ثيين ٭بى ٽ الكز آوب ى ٹبون اب اكا ي ثبي، ر ډ

اىپ ى٭ هب ډبن اوب ى دڂب ډلبٽڈ ثػى آډي ثبي ډشٺمب ى٭

ون اب ى دڂب ډلبٽڈ ٹبثڄ اٹبډ ډشٺچ ډجى ث ٭يڇ ډ٦بثٺز ټ ٹبون ثب ٹب

از. ډلپم ١مه ث ډ٫١ ډى و٪ ى ر سو ډٲبر ي ٭يڇ

1 .135، ف 1391. ػشس داؾ، حمق اػاػ٣ افغاؼتا، وات: اتـاسات داـا ات ػ٥ا، ػا

Page 13: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

13

وهشی

تار

ظل ن

وااع

ی ها

بر

...

ٽىي. اه سٺب١ب ډمپه ډ٦بثٺز ٹبون ٭بى ثب ٹبون اب ث څٲ ي اث٦بڃ آن كپڈ ډ

از س٤ اوب ي ب ډٺبډبر ب ر ځى. ى ٹبون اب ٽ ب

ثى ي ف پبز ى ه اه ډإڅ ث ځو ب ډشٶبير دډوشچٴ كٸ ٥

از ا ى ثه ا ٽ ٥جٸ اكپبڇ ډىيع ى ٹبون اب بن ډمپه اوب

٭بى كٸ ٥ف پبز ى ه ٭يڇ ډ٦بثٺز ب ډٲبر ٹبون ٭بى ثب ٹبون

ابالر ډشلي آډپب اب ا وياش ي ٵب ث ډٺبډبر ب ثبي. ډظال ى ٽ

ىي سب ٹجڄ ا آوپ ٹبوو ٭چ آوب ث اػاء ٹا ډى٬ اػاء ث يويان اػب ډ

ىآي يوي اػا آن ا ډشٹٴ بويي ى سپ ٹب١ ىهاز بٽ ا ياى

1ثياوي آوڂب ىش ٭يڇ اػا ٹبون ا بى هاي ومى.

جلخ دػ فشػ ) تمجظج ػذم ثجشث لجى ( ش ثػوجل حك ظجست دس ل .4.3ى ٽ ىڂبڇ يځ ث ټ ى٭ ا ا٭مبڃ ډ ى اه كٸ و٪بر ث ځن

اچ ډمپه از پ ا ٥ٵه ى٭ ، ى٭ ٵ٭ ا ى ه ٭يڇ ډ٦بثٺز ي

پم ب ډٲبر ٹبون ډى اػاء ثب ٹبون اب ا ډ٦ف ومبي، ٽ ى اه كبڅز ډل

ث ډ٫١ يځ ومى ي ى ر سو ډٲبر ب ٭يڇ ډ٦بثٺز ٹبون ډى

يى. اډب اه ٭يڇ و٪ ثب ٹبون اب ا اػا آن ٹبون ى ٹ٢ ډى و٪ اډشىب٫ ډ

اػاء ث ډٮى اث٦بڃ ٹبون وجى ي اط آن ٵب ث ٥ٵه ٹ٢ ي ى ٹ٢ ډى و٪

ډلبٽڈ ڈ ډؼج ث دي اه ؤ وشىي، ډڂ اىپ ډلپم ى ي ب ډلييى ډ

٭بڅ ٭يڇ ډ٦بثٺز ب ډٲبر ٹبون ثب ٹبون اب ا سو ىاى ي ىش ٭يڇ

اػا آن ٹبون ا بى ومبي.

1 .٢55 غ٥ش اسپا٣٤ دادسػ٣ اػاػ٣، پ٥ـ٥، . ػ٣ اوثش شج٣، اصذ س٤ا٣، ا

Page 14: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

14

ى ٭ه كبڃ اځ ډلپم ٭بڅ ٽ ى ه ډ٦بثٺز ٹبون ډى و٪ ثب ٹبون

ډلبٽڈ ىڂ الڇ اإلػاء هاي اه ٹبون ثا ماب كپڈ بى ومبي، آوڂب

1ثى.

ډظال ى ابالر ډشلي آډپب ى اطىب يځ ث ى٭ پ ا ٥ٵه ى٭

ساوي ا ٹب١ ى هاز ومبي سب ىثب اب ثىن ٹبون ډى اػاء ا٭الڇ و٪ ډ

ا اػا آن اډشىب٫ هاي ومبي. ٽ ى ر سو ډٲبر آن ثب ٹبون اب

يي.

ظجست وتشل د شىل هستمن .4.4ى اه و٫ و٪بر ١يس ثا ٥ف پبز ب ىهاز ا ٥ٳ يويان،

٥ٵه ى٭، ډلبٽڈ ي ب ډٺبډبر ٭مډ ث ډى٪ ث ي ډ٦بثٺز ٹاوه ثب ٹبون

ٺڈ ي ث پڄ اػجب ث ډش اب ډػى وجى ثچپ ډاػ٬ و٪بس ث ځو

ثبش سمبډ دىاى ي ډ ث ډ٦بثٺز ډثبر دبڅمبن ثب ٹبون اب ډ

ډثبر دبڅمبن، ثٮي ا ست آن ث ډاػ٬ و٪بس ابڃ ى سب ډاػ٬ و٪بس ى

ه ډ٦بثٺز آن ثب ٹبون اب اثا و٪ ومبي، ٽ ى ر سو ٭يڇ

ن اب، ؤ ث اث٦بڃ آن ډث بى هاىي ومى. ٽ آوڂب ؾ ډ٦بثٺز آن ثب ٹبو

اط كٺٹ ث آن ډث ډشست وواي ي. ؿىبوـ ٹجال و ثبن ځىي؛ اه

2و٪بر ايدب از.

1 .56. ا، ف 2 .56. ا،

Page 15: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

15

وهشی

تار

ظل ن

وااع

ی ها

بر

...

ج همجم جظش وجسوشد -4ب ډٺبڇ وب٩ الڇ از سب ك الكز ي ٹچمي ٽب ي ثا ٵڈ ٽبٽى

ب ډػ٬ وب٩ ث ٥ ٽچ ځش ٵٮبڅز و٪بس ډٮچڇ ځىى. ث اه سست، ٽبٽى

ٽ ى ڄ ث آوب دىاهش هاي 1ى. ى يځ ث ى٭بي اځبوټ هال ډ

ي.

وجسوشد ظجست .5.2سه ٽبٽى ډٺبڇ وب٩، و٪بر ث ا٭مبڃ ي سممبر ډٺبډبر ي ډڈ ث و٪ ډ

ب ڄ ر ب اػائ، سٺىى ي ٹ٢بئ ثبي. ٽ ث ځو ىيڅش ى ٭

هاي ځٵز.

ظجست ثدتىجس .5.2.2ىاه و٫ و٪بر ډٺبڇ وب٩ ث پڄ اثشپب ي ثيين ـڂو پبش ي ثب اشٶبى

« اػائ، سٺىى ي ٹ٢بئ » ا الكز اس هى ث ا٭مبڃ ي سممبر ډٺبډبر

ر ٭يڇ ډ٦بثٺز ي ډٲبر آن ثب ٹبون اب آوا ثب٥ڄ ي ٵبٹي و٪بر ومى ي ى

2ا٭شجب ا٭الڇ ومبي.

ظجست ثفؼجل .5.2.3اه و٫ و٪بر ث هالٳ و٪بر اثشپب ډى٣ ث ٥ف ى٭ ي پبز ا

اٵاى، ډٺبډبر، وبىب ب ي ب ډاػٮ ٽ ى ٹبون اب ډؼب ث اٹبډ

ثبي. سب ډٺبڇ وب٩ ډجشى ث آن ث ا٭مبڃ ي٩ٶ و٪بس هى ى٭ اځبوټ شىي ډ

1 .404. ػثذاؼ٣ حذ٢، حمق اػاػ٣ افغاؼتا، پ٥ـ٥، ف 2 .404-402. ا،

Page 16: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

16

» ٲ ي اث٦بڃ سمڈ اسوب ي ا ډٺبډبر دىاهش ي ى ر اكا ى٭ ث څ

1ؤ بى ومبي.« اػائ، سٺىى، ٹ٢بئ

وجسوشد تفسش .5.3ساوي هبڅ ا اثبڇ، اػمبڃ، سٮب ي ب ڈ پر ثيين ټ ٹاوه اب وم

ى ه ثه ډبڄ ثبي ي ا اىپ ٵآىي سٮيڄ ي ثبوڂ ٹبون اب ث

ومبي سب هى ٹبون اب ډػٮ ا ثا د وز ثىب اؼبة ډبىځ اډپبن

سٶ ٹبون اب بڅق ىاوش ثبي ٽ اه ډػ٬ ډٮمال مبن ډػ٬ و٪بس

2از.

وجسوشد لعجة .5.4ى ٽبٽى ٹ٢بئ ډٮمال ډٺبڇ وب٩ ث كڄ ي ٵڄ اهشالٵبر ډبئڄ وب ا ٹبون

ر ث سٮٺت ي ډلبٽم ان ب ومبي. ٽ ى دىاهش ي كش ډمپه از ډجبى

ڄ ث ؿڂوپ كڄ ي ٵڄ اهشالٵبر ي يځ ث اسبډبر ٭چ ان ب

دىاهش هاي ي.

حل ثختالفجت .5.4.2ى ياٹ٬ ډػٮ ٽ ث كڄ ي ٵڄ اهشالٵبر ډبن ٹا ٭بڅ ىيڅش ٽ وب ا

مه ډٺبڇ وب٩ سٮٴ ي ٹبون دىاى، سٮب الكز ډبن اه ٹاء ثبي ډ

اب از.

1 .404. ا، 2 .404. ا،

Page 17: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

17

وهشی

تار

ظل ن

وااع

ی ها

بر

...

سسذگ د ثتجهجت .5.4.3ى ثه ا و٪بڇ ب كٺٹ ى٭بي ډ٦ف ي ث ٭چ ډٺبډبر ٭مډ و س٤

1ى. ډٺبڇ وب٩ يځ ډ

ج دهوشثته ظجست دش حسي ثجشث فشآذ .5.4.4 كٺٹ ث ب پ ا ي٩بٴ وبز ډڈ ي اب ىڂ ٽ ى ثه ا و٪بڇ

٭ي ډٺبڇ وب٩ ث اػا ٹبون اب ځاش ي از و٪بر ث كه اػا

2ب ىډٽاسټ ث ډبوىي اوشوبثبر ي ډاػٮ ث آا ٭مډ از. ٵآىي

هشثجغ ظجست دش ثجشث لجى ثسجس دس ثفغجستجى -5ډبثڈ ى ى ډ 157ي ډبى 121ه ډبى ثب ډ٦بڅٮ ٹبون اب اٵٲبوشبن ث

ه و٪بر ٹبون اب، اٵٲبوشبن ىي و٪بر ٹ٢بئ ثب دي ا اڅڂ

مز ىبهش آډپب ي و٪بر ب ٹمب ثب دي ا اڅڂ ٵاو ا ث

ٽ اهشبار اه ډاػ٬ ث ٹاڄ از:

ظجست هسد ظجست دش تفسش لجى .6.2ايڅه و٫ و٪بر ث ٹبون اب ى اٵٲبوشبن و٪بر ډى ى ټ ٹ٢ ډٮه

ا ٽ اځ پ ا ٥ٵه ى٭ اى٭ب ډ٦ف ي ى وى ډلبٽڈ ٭بى از، ث ځو

ا ډى يځ ا ډ٦ف بهش ي ب ډجى ٭يڇ ډ٦بثٺز ٹبون ډى اػاء ى ٹ٢

ى اػاء ى ډٲبر ثب ٹبون اب ڈ هى ډلپم سو ىي ٽ ٹبون ډ

ٹاىاى، آوڂب ػز اثا ؤ سٶ آوا ث ش ډلپم اػب٫ هاىي ومى. ؿىبوـ

ث ډ٦بثٺز ٹاوه » ٽىي ٹبون اب اٵٲبوشبن ى ډى كپڈ ډ (121ډبى )

1 .406. ا، 2 .407. ا،

Page 18: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

18

ن اب ي ب ثه اڅمچچ ثب ٹبو ٭بى، ٵاډه سٺىى، ډٮبيار ثه اڅييڃ ي ډظبٷ

ا الكز ب ش ډلپم هحجون سٶ آوب ث اب سٺب١ب كپډز ب

ٽ ىاه كبڅز سب ډبن يي ؤ ش ډلپم ى ه سٶ « ثبي. ډ

ىهاز ي يځ ث ٹ٢ ډچش هاي ثى.

شىجت ػذم سػجت لجى ثسجس .6.3ش ډلپم سبډم ٽ ث ٭چ ساوىي ثب ٥ف پبز ث اٵاى ه ڈ ډ

آوب اسوب ي ي هالٳ ٹبون اب از سٺب١ب اث٦بڃ آوا ومى ٽ ش ډلپم

ډپچٶز ىاى ث آن يځ ومى ي ى ر سو ډٲبر ب ٭يڇ ډ٦بثٺز آن

جى ثب ٹبون اب، آن سمڈ ا ٵبٹي ا٭شجب ا٭الڇ ومبي. ډظال اځ و ا كٸ ا ډ

ث ٽبوييا ين ى مز ب اوشوبث ا ٽمن ب اوشوبثبس ډليڇ بهش

ى آوڂب كٸ هاي ىاز سب ى ه ډإڅ ث ش ډلپم پبز ومبي. ډ

ظجست ول دش هطجدمت لثي دج لجى ثسجس .6.4ه، ى اه و٫ و٪بر ش ډلپم ثيين پبز ى ه ٭يڇ ډ٦بثٺز ٹاو

ب ثه اڅمچچ اٹياڇ ومى ي ى ر سو ٵاډه سٺىى، ډٮبيار ي ډظبٷ

٭يڇ ډ٦بثٺز آن اىبى ثب ٹبون اب، آوب ثب٥ڄ ا٭الڇ ومبي. اډب آوـ ى اه ه

ي؛ اه از ٽ ش ډلپم ث هى هى ي ثيين ىهاز ډڈ ث و٪ ډ

الكز ىاى ى ډى اٹياڇ ومبي. ؿىبوـ ث اب ډاػٮ ٽ ٹبون اب ث آوب

ئ ػم » ( ٹبون اب اٵٲبوشبن الكز ؿىه ىهاش ث 121كپڈ ډبى )

1ا٭٦بء ي از.« ي ډلبٽڈ

1 .477، ف 1393اتـاسات ػؼ٥ذ، ح٥ذ، ٥اص، حمق اػاػ٣ افغاؼتا، وات: .

Page 19: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

19

وهشی

تار

ظل ن

وااع

ی ها

بر

...

پشجد ظغ لثي .6.5ساوي ى ډاى ش ډلپم ي ٽمن ډشٺڄ و٪بر ث س٦جٸ ٹبون اب ډ

ى ٹبون اب دجى ي از آوا ث كپډز اػب٫ ٽ ي٬١ ٹبون ډو

ومى ي ىهاز ٥ف ٹبون ا ومبىي.

ج لث س گج دلت د شول سةس ظجست ثص وجسوشدج فؼجلت .6.6

جوسٽمن ډشٺڄ و٪بر ث س٦جٸ ٹبون اب اٵٲبوشبن ا ا٭مبڃ ي ٽبٽىب

ىيڅش و٪بر ومى ي ډ٦بثٺز ٽبٽىب ي ٭مچپى آوب ا ثب وبى ب ي ډٺبډبر ٹ

ىي. ٽ ى ر ډالك٪ سو٦ ب وٺ٠ ٹبون ٹبون اب ډى ىؼ ٹا ډ

ىي. اب ث آوب ځ ى ومى ي ث ئ ػم ځا ډ

تج گش -6ث ي سان ځٶز و٪بر، ٮى ثب سػ ث آوـ ٽ ډى ثلض ٹا ځٵز ډ

ىؼ ٭مچپى وبىب ي ډٺبډبر ٹا ٭بڅ ىيڅش ى ډٺب ثب كييى ي٬١ ي ى

ٹبون اب ػز كٶب٩ز ي بوز ا كٺٷ ي آاى ب يويان ي س٢مه

ب ٽ ي٩ٶ و٪بر ا ا٭مبڃ ثس ٹبون اب و٪ ث ب ٹاوه از. وبى

ب ٹ٢بئ ثب سپڄ ډلبٽڈ هب ي ب ا ٥ٸ ومبىي ډٮمال ب شىي ي ډ

ډلبٽڈ ٭مډ.

وبىب وب٩ ث اػا ٹبون اب ډٮمال ث ىي ؛ ا٭الڇ ث٦الن ٹبون ډٲب ثب

ٹبون اب ي ٭يڇ اػا ٹبون ډٲب ثب ٹبون اب ث ث ډ٦بثٺز ٹاوه ٭بى

ي ٽ اه و٪بر ب ث پڄ دى از ي ثب ٹبون اب ي٩ٶ و٪بر ا اوؼبڇ ډيى

ب ڈ ث پڄ دى. ث ٭الي ٽبٽىب ډٺبڇ وب٩ سىب ث ث ډ٦بثٺز ٹاوه ثب

ٹبون اب ډلييى وجى ثچپ ث ث ډ٦بثٺز ٭مچپىب ي اػاءار ډٺبډبر

Page 20: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

20

بر ډبن ىيڅش ثب ٹبون اب، يځ ث ى٭بي وب ا ٹبون اب، كڄ اهشالٵ

ٹا ٭بڅ ىيڅش ى ه ډبئڄ وب ا ٹبون اب، و٪بر ث كه اػا

ٽىي. ٵآىي ب ىډٽاسټ ي سٶ ٹبون اب و س ديا ډ

ى اٵٲبوشبن ي٩ٶ و٪بر ث اػا ٹبون اب ى ه ث ډ٦بثٺز

ډظبٷ ب ثه اڅمچچ ثب ٹبون ٹاوه ٭بى، ٵاډه سٺىى، ډٮبيار ثه اڅييڃ ي

اه ٹبون ث ش ډلپم ياځا ي ي 121اب ي سٶ آوب ث اب كپڈ ډبى

مه ٹبون ٽمن ډشٺڄ و٪بر ث س٦جٸ ٹبون اب 157ث اب كپڈ ډبى

بڄ ب، سبډڈ ي ٽبٽى ب ډٺبډبر ٹا ٭بڅ ىيڅش ى ډ ي٩ٶ ىاى سب ا ٵٮبڅز

وب ا ٹبون اب و٪بر ومبي.

هجدغ

، سان: اوشبار ػىڂڄ 2اوب، ډٮى ي ٥ب، ډلمي ٭چ ، ىاىبډ كٺٷ ه، ع -1

. 1388ػبيىاو، بڃ

(، سبثشبن 4ثډټ، ډلمي اى، سبډچ ث اوي ىاى اب، ډؼچ ٹبون اب مب ) -2

1398.

ث بوز ا ٹبون اب، سػم ٭جبٮچ ٽي هيا، ډؼچ ىاوپي سيد، ډڄ، ډى٦ٸ كبٽڈ -3

.1383، 66كٺٷ ي ٭چڇ ب ىاوڂب سان، مب

.1391، 2ىاو، ي، كٺٷ اب اٵٲبوشبن، ٽبثڄ: اوشبار ىاوڂب اثه ىب، ؽ -4

.1392ىاوڂب هبسڈ اڅىجه، بڃ ؼبى، ٭جياڅٺڇ، دبڅمبن، و٪بر ي ٹبووڂا، ٽبثڄ: اوشباى -5

، 307اٹشبى، مب -بٽ، كمي، سبډچ ثاوي ىاى اب، سان: و ب -6

1396 .

، سان: «اڅڂ ٱ ايدب ىاى اب » ځػ اويبو، ٭چ اٽج، ىاىځبب ٹبون اب -7

. 1394اوشبار ػىڂڄ،

.1395ب اٵٲبوشبن، ٽبثڄ: اوشبار ىاوڂب هبسڈ اڅىجه، ډلمي، ٭جياڅٮچ، كٺٷ ا -8

.1393وب، يكي، كٺٷ اب اٵٲبوشبن، ٽبثڄ: اوشبار ٮي، -9

بډن، ٵاو ي ياى، چه، بوز ا ٹبون اب ى ٵاو ي ابالر ډشلي اډپب، -10

.1383، 2سػم ډلمي ػالڅ، و كٺٷ اب، بڃ ىيڇ، مب

بم، ي ډلمي، كٺٷ اب ي بهشب ب ب، سان: اوشبار ثىبى كٺٹ ډان، -11

.1395بڃ

Page 21: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

هفهوم حقوق بشر و جایگاه آى در حقوق داخلی

جوهوری اسالهی افغانستاى

1اكميوي

2ىٽش جز اهلل ووي ډى

ؿپي

٥ اس، ٵ٦ سه كٺٹ از ٽ ٵى ث سه ي اثشيا اب كٺٷ ث

ا٭الډ ػ بو ډ٦بثٸ . ا اىي ى ډىي ډ ا آن ث هى اوبن ثىن ث څلب٧ ٳ

ب مـن ػبن مڃ ثىن، اڅمچچ اه كٺٷ يځ ي ب اىبى ثه كٺٷ ث

وبد، ٭ يڇ سجٮ ٠ ي چت ويو، اوشٺبڃ وبد، سٶپټ ، ث ڈ ثاث ٥چج

ث سم بډ اٵ اى ى ػ ب ا ثيه ابدشڂ ي ى ڈ سىيځ ا ىاا از.

سان ث ٳ ډى٦ٺ ػٲاٵ ب ٽ ى آن ز ٽ ا وم ػبن سٮچٸ ىاى ي ؾ

ا ٵ بٯ اٵاىٽىي، ا كٺٷ ث ډليڇ ٽى ١مه اىپ م ډ ، و اى ؿ ن ٭ اډچ

ي ٱ ى ثهىا ا اه كٺٷ ثب ڈ ثاث ي پ بوىي ي ى ىه، ػىز، ډچز

.اه ه ٽ ا ث ىڂ ثس وز

واسؿاع اسؿذ حمق ػا، داـا آصاد اػال٣ احذ افغاؼتا 1

تشا -ػو ٥ات ػ٣ داـىذ حمق ػ ػ٥اػ٣، داـا ػال ثاثا٣٤ 2

Page 22: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

ډٺبڅ كب١ ڈ ى يى سجه ډٶڇ كٺٷ ث ، وڄ ب آن ي ػبڂ ب آن ى

و٪بڇ كٺٷ ػم االډ ډجبي . ا اه ي سال ب ى ٹ مز س ييه كٺ ٷ

ث ي ډٶڇ آن ى ٦ق ثه اڅمچچ ر ځٵش ا ز ي ا ه س ال ب ډىؼ ث

، ٥ ٽىٶ او كٺٷ ث ي سٺڈ ثىي آن ث وڄ ب ډشٮيىسپڄ ا٭الډ ػبو

ځىي، مـىه ٽ اٵٲبوشبن ڈ ا ػمچ ٽ ب ب ي ٽىاون ب ډسج٤

ي ډجبي ٽ ا٭الډ ػبو كٺٷ ث ا دٵش ي ث سٮياى بى اىبى، ٽىاون ب

ا آن ځىاوي از.ب ډاى ا اه ٹجڄ ه ا ډپچٴ ث ٭بز

، كٺ ٷ اٹش بى، اػشم ب٭، كٺٷ ډيو ي بكٺٷ ث، ثطگجى ولذ:

ٵىڂ ، كٺٷ سٮ ي ىاشه ډل٤ بڅڈ، ػم االډ اٵٲبوشبن

Page 23: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

23

اهیگ

جاو

ر ش

ق بقو

حوم

فهه

ى...

آ

همذه

يػ ى ،ويځ ث ا ثيي ديا سب ث كبڃ م ى كبڃ سٲ يسل ڃ ث ى

اډذاس ب، دبىب، ىيڅز ب ډ٦چٺ، سٮمڄ هاز اوبوب ث پ يڂ، يػ ى

ػىڂب ثا اشٮمب، ػبوڂب ي ٽت ٹير ما ا ډاى ي ډڅٶ ب ثى ٽ

ػڇ ي ػىب بر ى٬ ى ٦ق ث ه اڅمچچ ، جت وٺ٠ كٺٷ ث ځىي از.

اڅمچچ سٮ ياى بى ٹث بو ، پىؼ ، ډٮ ة ي ؿىيه و٫ ډوبمبر ډچلبو ثه

آيا ا هى ثؼب ځاش ٽ سب ث ك بڃ ڈ دأډ ي ب ي آط ب ثؼ ب ډبو ي ا آن جت

وباكش ډچڄ ځىي از. ا اه ي ٽ ب ثٮيا ػىڀ ػبو ىيڇ ى يى سپڄ

ب ډىؼ ث ي كٺٹ ى كمبز ااٵاى ث ځىيوي. ثيه څلب٧ ثه اه سال

ځى ي. ي ا آن ث ثٮ ي ڈ 1948پڄ ځ ي ا٭الډ ػبو كٺٷ ث ى بڃ

ا ا ه ي ٽىاون ب بى ى ا ه اسج ب٣ س ييه ځى ي ا ز . كٺ ٷ ث

٥ اس، ٵ٦، ث ٳ اوبن سه كٺٹ از ٽ ٵى ث سه ي اثشيا اب

. ثىبء اه كٺٷ پ ا ډٶبڈ ي ډ١٭بر ډ ڈ ي ه٦ ى ډىي ډ ثىن ا آن ث

ډجبي ٽ ما ثو ى ډبن كب١ ډى سػ ٽ ب ي ػاډ٬ ٹاىاش ي

ډجبي.

ثب سػ ث ډ٦بڅت ٵٷ ى ډٺبڅ كب١ سال ډب ثيه هاي ثى سب ډٶڇ كٺ ٷ

ب ي وٺ ٽ اه كٺ ٷ ى ؟ ذ ػبڂ ا سجه ي يا١ق بڈ ث ي وڄ ب آن

و٪بڇ كٺٷ ىاهچ ػم االډ اٵٲبوشبن ىاى ا يا١ق بڈ؟ ي ثا دبن ث

( 2اه د ب ى اثشيا ث ډٶڇ كٺٷ ث دىاهش ذ ث وڄ ب كٺٷ ث )

( 3، ػبڂب كٺٷ ث ي كمبز ا آن ى كٺٷ ىاهچ ػم االډ اٵٲبو شبن)

( هاڈ ومى.4ي ى آه وشؼ ځ ) دىاهش

Page 24: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

24

هفجن حمق دشش -2

ى اه ځٶشب اػ٬ ث ډٶڇ كٺٷ ث وه ډ ځڈ سب ث ٭ىان د ىآډي

١ي ىبثڈ ٽ ابب كٺٷ ث ىاا ؿ ډٶڇ از ي ث ا ىبهز كٺ ٷ

ډج بو آن و ث ب ث ي آىب ؿ ثش ثب ډٶ ڇ ي و ڄ ب آن ثبىب

١ي از ا ول وڂ ث اه ډ٫١ ي ى يځب هب ٽ ا آن ډى٪ ث

كٺٷ ث ٽ ثىب ٹاوه ډب ا سپڄ ډ ىي ثب ب ىيځب ب ي ډجبو ډشٶ بير

از ي اه و٪ كبئ امز از ٽ ى ڄ ډٶال اػ٬ ث آن ثلض ډ ٽىڈ.

دشش حمق هفم -2.2

ى ډى سٮٴ ي ډٶڇ كٺٷ ث اسٶبٷ و٪ يػى وياى ي ث ش ث هب شڂب

ٵپ ي ډجبو و٪ ٭چمب كٺٷ ي ىاومىيان ي ٵچٵبن ټ سٮٴ هب ا

آن اائ ٽى ٽ ى ث آن ډ دىاڈ.

حمق دشش ثص دذگج ثذشوذثى – 3.2.2اڇ ث آن ث ٭ي هى اوبن ياځا ي كٺٷ ث ډٶمډ از ٭ٺچ ٽ اكش

از ي ځب ث ٽمټ سثز اهالٹ ى ٹچت اوبوب ػب ځٵز هى ث ه ى ثب٭ ض

1٭بز ډ ځىى ي مـىبن ث ټ ىز ػبو ى ډ آي.

ا و٪ ش ىبهش كٺٷ ث ثب سجه ػبڂب آاى ث ٭ىان كٸ ى اث٦ ا

ٴ از اه سٮٴ ڈ ډشمڄ از ث اائ آاى ث ډىڅ اوبن ي ډىڇ ٹبثڄ سٮ

ٹير ٵى كبٽڈ ث وز ه ډ ثبي ٽ ثا ب آن او بن و ب اثشپ ب

٭مڄ ى ٵشب هى ا ىاا از مـىه ى ثهىا ا آاى، ٹبى ث ډٺبيډز ى

ډٺبثڄ ځو ػج ځا از.

28، ف 1384حد اػا٣، فؼف حمق مذ ثا٣ آ، داـىذ حمق داـا تشا، -1

Page 25: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

25

اهیگ

جاو

ر ش

ق بقو

حوم

فهه

ى...

آ

تؼشف سجس حمق دشش –4.2.2ى اه سٮٴ كٺٷ ث ى ډٮبو آاى، ډشٺڄ ي ما ثب ٹير ډ١ ٭ز

ديا ډپىي ٮى )آاى ي اشٺالڃ ( ى ٹچمي اشٺالڃ ٵى ي هبع ا اػج ب ي اڅ اڇ

اػشمب٭ ي ث ىي ا اوٺبى ي سبثٮز ب ٹا ډ ځى ث اه اب كبٽم بن ك ٸ

بهشه كٺٷ ي آاى اٵ اى ا وياو ي ي ډٶ ڇ ىڂ )آاى ي ډ بٽز ( ډلييى

از ٽ ث اه اب ٵى كٸ اشاٻ ى اىا ي س مڈ اىا ا ىاا ډ ثب ي ي

اه سٮٴ ثش ىاا ا ثش ثا ثبن كٺٷ ي آاى ب ٭مډ از.

تؼشف حمل حمق دشش –5.2.2

، كٺٷ ث ډؼم٭ ا اډشبار ډث٣ ث اٵاى ػبډٮ ا ز ي ا څلب٧ كٺٹ

ډٺ ى كٺٷ ډ١٭ از ٽ اوب ث څلب٧ اوبن ثىن هى ي ى ياث٤ ه ى

ثب ىڂ اٵاىػبډٮ ي ث ب ٹ ير ك بٽڈ ي ث ب س٢ مىبر ي كمب ز ب الڇ ا آن

1ثهىا از.

تؼشف حمق دشش ثص دذگج ثسالم -6.2.2ث ٭جبر ا ډؼم٭ ٹا٭ي ي اياٵ از ٽ ا الڇ ى ا شب سلٺ ٸ كٺٷ

آوب ثا سست كٺٷ ث ٽ مبن اياٳ ٮز ا ز ي ٽ ياڇ ا ك ٸ ك بر

ډبى ي ډٮى كٸ سٶپ ي اوي، كٸ آاى ي وٶ ياث شڂ، ك ٸ اډى ز، ك ٸ

بة ي ى ػبډٮ ي ډبوى ي ٵب٫، كٸ ث ثىا ا ٥جٮز، كٸ ثهىا ا اج

2آوب ى ػبډٮ ډجىب ثو ا ٽڄ ٮز از.

336، ف 1389ػشس داؾ، حمق اػاػ٣ افغاؼتا، وات، اتـاسات ػؼ تحل٥الت ػا٣ ات ػ٥ا، –1

26، ف 1388ػ٥ذ صجا٣، ػثاع ػ٣، ثا٣ حمق تـش دس اػال د٥ا٢ ؼاكش، تشا، ـش جذ، –2

Page 26: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

26

ث كبڃ ىي ي ى ثبة سٮٴ كٺٷ ث ىيځب ډوشچٴ ډػى ا ز

سٮٴ وجز ث ىي ي ثىاز ا كٺٷ ث ر ځٵش از ثيه اب ا ى ي

و ي ٵ ى ثىي كٺٷ ث ٭جبر ا ډؼم٭ ٹا٭ي ي ډٺار از ٽ

ثىبث اوبن ثىن هى ثيين ى و٪ ىاز واى، وڀ، دز ي ب ب ډ اى ا آن

ثهىا ډ ثبي ي اكي ومشاوي ثب٭ض وٺ٠ كٺٷ اٵ اى ي ا وب ى ي ا ه

كٺٷ ڈ ثبي ا ٥ٳ ىيڃ ي اوب ي اٵاى ثبي ډى ٭بز ٹا ثڂ ى ي وٺ ٠

ڃ ىاش ثبي.آن ٽٶ ثبي ى ٹجب

دشش حمق ج سل -3

ٹن ثشڈ ډالى بي ػىج ب ي ه ب بى ا ٹج ڄ ثاث ه ا

ب دشبن، كٺٷ ډبي وبن ي ډىان ي ب ډاى ثب٭ض پڄ ځ ي اوٮٺبى اىبى

ثه اڅمچچ كٺٷ ث ځىي ي ى وشؼ ثب٭ض پڄ ځ ا٭الډ ػ بو كٺ ٷ

ځىي ٽ ثا اٵاى ي اوب ٽچ سم بڇ ػ بن كٺ ٷ ي آاى 1948ډة ث

ب اب ي يوي اؼبى ځىي ي مـىبن ىيڅز ب ى ٹمز ٭بز آن ډپچٴ

ځىيوي ي ثب٭ض ځىي سب وٺ٠ كٺٷ ث ى سمبڇ اوا٫ ي ډاى آن ډمى٫ ٹ ا ىاى

كٺٷ ث ا و ث وڄ ب ډوشچ ٴ ى ثيه څلب٧ ى ٽىب ب سٺمبر اډي

وڄ اثشيا س٤ ټ ٹب١ اڄ ٽ ؿټ ث ٽىوي ٽ اه سٺڈ ثىي ثسٺڈ

د ىبى ي ٽ ا ه سٺ ڈ ثى ي ي ى ڈ 1979ى بڃ "ٽبڃ يابٻ"اڈ

ي ٮب ٽ ى اوٺالة ٵاو ډ٦ف كٺٹ ايدب ػب اٵشبى. اه سٺڈ ثىي ىوجبڅ

اوٺبڇ ځبو كٺٷ ث ى ثٮ٢ ډ اى ډى )آاى، ثاث، ثاى( ډ ثبي

كٺٷ ثىبى اسلبى ايدب ڈ سٽ ىاى ي ا ز. ا٭الډ ػ بو كٺ ٷ ث ى

ځؿ سس ت ا ه كٺ ٷ ى ډ اى ا ه ، ثځوي وڄ ايڃ ي ىيڇ كٺٷ ث از

Page 27: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

27

اهیگ

جاو

ر ش

ق بقو

حوم

فهه

ى...

آ

ث ا ث و ڄ ب كٺ ٷ ث ي و ڄ آن ا٭الډ ٭بز وي از

1ثر ډٶڄ ى ث ثلض ډ دىاڈ.

سجس هذ حمق دشش حمق ثل سل – 2.3

وڄ ايڃ كٺٷ ث ٮى كٺٷ ب ډيو ي ب ٭ميسأ ا ػ ى ك ٸ ب

ٽ ى ث ب ډ ثبي ٽ وجبي ى ډٺبثڄ اػا آوب س٤ بكجبن كٸ ډبو٬ اؼ بى

٭جبس ىڂ كٸ ب وڄ ايڃ مبن آاى ب ىش ي اډش بار يوي او ي ا

ػمچ ډشمڄ از ث ك ٸ و يځ، ډ وز ٵ ى، آاى ٵ ز ي آډ ي، آاى ي

ډوز ډپه، ډوز ډپبسج بر، ډپبڅم بر ډو بثاس و ، ډ وز ا ا

ث ڄ ىاىځ ب ب، و ز و، كٸ ىٵب٫ ي اػا ٭ ياڅز، ك ٸ س بي ى ډٺب

كٺٹ ٵى ى ډٺبثڄ ٹبون، آاى يػيان ي ډ ت، آاى ځٶش ب ي ب ث بن، آاى

اػشمب٭بر، آاى ډ٦ج٭بر، آاى آډ ي دي، كٸ اىياع ي سپڄ ه بواى،

كٸ كمبز ا ٽىٽبن، كٸ ٽز ىاډ ٭مډ يب، ك ٸ ډچ ڄ ى سٮ ه ي

هى، ك ٸ ډ ىڇ ى ث ي ا ط ير ي ډى بث٬ ډچ ه ى، اوشوبة و٫ كپډز

سبي اٵاى ى ډٺبثڄ ٹبون ٽ ث ر ډٶ ڄ ي ډ ف ى ث ٽ ياڇ ډ

2دىاڈ.

صذگ حك – 2.2.3

ويځ پ ا كٺٷ ٵ٦ ي ٥جٮ او بن ا ز ي دب يا ب سم بڇ كٺ ٷ

اوبو ث مب ډ يى ا م كٺٷ ٹبئڈ ث يػى اوبن از ي ثيين آن ؾ

1 - See at: Patrick macklem, Human rights in international law, London review of

international law, forthcoming, 2015

70ف ، 1395تشا، اتـاسات خشػذ٢، تالش الاس٢، اػاد ت٥ ا٣ حمق تـش، –2

واؼ٥ حمق ذ٣ ػ٥اػ٣ سا ت تل٤ة 1983جس٢ 24اثت تا٤ذ ٤اد آس ؿذ و وـس افغاؼتا دس تاس٤خ

سػا٥ذ اػت

Page 28: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

28

ى اىبى ثه اڅمچڄ كٺٷ ث پ ا كٺ ٷ 1كٺ ثا و ډٮىب ي ډٶڇ وياى

كٺٷ اكبء ي سچٺ ډ ځ ىى ى اب ي ثىبىه ث سچٺ ي ي ا ػمچ ايڅه

ا٭الډ ػبو كٺٷ ث آډي از ٽ ٽ كٸ و يځ، آاى ي اډى ز 3ډبى

و ىاى.

ډظبٷ ثه اڅمچچ كٺٷ ډيو ي ب ڈ اىڂو ث اه ك ٸ سبٽ ي 6ي ى ډبى

ي از: كٸ ويځ ا كٺٷ اس و اوبن از ا ه ك ٸ ثب ي ث ډػ ت

بون كمبز ثى. ؾ ٵى ا وم س ان هى او ) ث يين ډؼ ( ا و يځ ٹ

4ډليڇ ٽى. ډبى ىيڇ ٽىاون ايدب كمبز ا كٺٷ ث ي آاى ب اب

اىڂو ث كمبز ا كٸ ويځ ډ دىاى: )) كٸ كبر 1ڈ ىثىي 1950واډج

ى ؾ ٽ وجبي ٭ميا ا كٸ كبر ه و ثبي ث يچ ٹبون كمبز

ډليڇ ى ډڂ ى اػا كپڈ ىاىځب ى د ى ډلپډز ي ث اسپ بة ػىب ز

ٽ ثا آن ث ډػت ٹبون ډؼبار ډث ډٺ ي از.((

22كٸ كبر ي ويځ ث ډػت ډبى ؿبڇ ٽىاون آډپ ب كٺ ٷ ث

ډى كمبز ٹا ځٵش از ي اه ډبى ا ه ځو ا ډبن كمڄ ػىه 1969واډج

ثبن ډ ىاى ٽ: )) و كٸ ىاى ٽ كبر يويځ ي ډلشڇ ىبهش ى اه

كٸ ا ٹبون ا ډبن كمڄ ػىه كمبز هاي ٽى ؾ ٽ وجبي ث ول هى او

((2ا ويځ ډليڇ ى.

ااو ىاش از ؾ ٵى ي ويځ ډجش از ٽ هيايوي آن ا ث ث

كپډش وم ساوي اه كٸ ا ا ٵى چت ٽىي ي ب آج ث ػڈ ي يف اي ياى

آيى.

جا ؼؼد٢، حمق آصاد٢ ا٢ اؿخاف دس لا اػاػ٣ افغاؼتا دس پشت اػاد ت٥ ا٣، وات، – 3

18، ف 1394اتـاست ػؼ٥ذ،

1969واؼ٥ اش٤ىا٣٤ حمق تـش، لب –2

Page 29: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

29

اهیگ

جاو

ر ش

ق بقو

حوم

فهه

ى...

آ

ٽشه ؾ اوبو ثيين ډؼ ٭ ي ٹبوو ػبئ وز بوز ي كمبز ا

ػبن ي ويځ اٵاى پ ا ي٩بٴ اچ كپډز از يثٺب ػبډٮ ي سمبڇ اب

چ ي ثه اڅمچچ ث آن اشا از ؾ كپډش ومشاوي وجز ث ډڅز اډىز ډ

ډچ ي ثه اڅمچچ هى ى اه ثب ث ا٭شىب ثبي ي ث اشىبى ٭يڇ ډياهچ ى اډ

ىاهچ ډبو٬ و٪بر ب ثه اڅمچچ ى ي ډچز هى ا ث وؼ ٽي ي و كبٽمبن ي

ء ٥چج ب هى ډىبث٬ اوبو ي اٹشبى ډچز ډبډياان ټ ٽ كٸ وياوي ثب ػب

ه ا ث وبثى ي سجب ٷ ىىي.

ٹان ٽڈ ڈ كٸ ويځ ا ډلشڇ ډ مبى ي ثا ػچځ ا سؼبي ث

ويځ اوبن ب ي وش ين هن وب كٸ ډ ٵډبي: ٽ ا ٽ هيايوي هو ا

ډ٪چڇ ٽش ي از ثا يڅ ا كاڇ مى وپي ػ ث كٸ ي آن ٽ ٽ

1چ٦ ي كٸ ٹب ٹا ىاىڈ اډب ى ٹشڄ ااٳ وپىي ؿا ٽ اي ډى كمبز از.

ثىبء ػبډٮ اوبو ى كٺٺز ټ ياكي ث وز ي اٵاى آن ڈ مبوىي ا٭٢ب

ټ دپوي ١ ٽ ث پ ا ا٭٢ب ثي ا٭٢ب ىڂ ڈ ى اډبن وواىي ډبوي

ؿىبؿ ب٭ ثبن ٵب ٮي ډ ځي.

ٽ ى آٵى ټ ځوي ثى آىڇ ا٭٢ب پيڂوي

ىځ ٭٢ ب ا ومبوي ٹا ؿ ٭٢ ث ىى آيى يځب

2بډز وىي آىډ وبي ٽ و س ٽ ا ډلىز ىڂان ثٲم

هصت ج ثهت فشد – 3.2.3پ ىڂ ا ډبىٸ كٺٷ ډيو ي ب ډوز ٵى ب اډىز و ب

آاى ٵى از ٽ ث ډٮى اه ٽچم ٮى اىپ ٵى ا ځو سٮ ي سؼبي

لشآ وش٤، ػس ؼا – 3

د٤ا جػ اؿؼاس ؼتا ػؼذ٢ –1

Page 30: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

30

پىؼ ي ب ا٭مبڃ ٱ ٹبوو ي ډبوىي ٹشڄ، ػف، ١ة، كج، سجٮي،

هىاو ي ب ا٭مبڃ ٽ ډىبٵٮ ئن ي كظز اوبو ايز ډبوىي ابر، سمچټ،

ث ٽ ي ثىځ، ٵلبء ي ٱ ډن ي ى اډبن ثبي اه كٸ ب آاى دب ي

اب سمبڇ آاى بز ٽ ث ٵٺيان آن ب آاى ب ٵى ډٮى ي ډٶڇ هى ا

ا ىز ډ ىي.

ٺٷ ث ڈ ى ډبى ڇ هى ثبن ډ ىاى: )) ٽ كٸ ا٭الډ ػبو ك

ويځ، آاى ي اډىز و ىاى((. ډظبٷ ثه اڅمچچ كٺٷ ډيو ي ب ثب

هى ؿىه ثبن 9ډبى 1اكز ي سٶڄ ثش ث اه ډ٫١ دىاهش ي ى ثىي

شان چت آاى ډ ىاى: )) ٽ كٸ آاى ي اډىز و ىاى ؾ ٽ ا وم

ٽى ډڂ ث ػز ي ٥جٸ آه ىاى ډٺ ث كپڈ ٹبون((.

اډىز ػ ١يبر ويځ ث از ي ؾ ىيڅز ي كپډش كٸ وياى ٽ آن

ا ا ډىڇ هى چت ومبي ي ثب ا ٽ ب ىوب ث ىوجبڃ س٢مه آن ى ٹاوه

اب ي ٭بى هى ث آډيوي.

آصثد سفت آهذ ثختجس هسىي – 4.2.3اه آاى وشؼ اډىز و از ي ډٶڇ آن اه از ٽ و

يٹز ثواي ى ىاهڄ ٽ ٵز ي آډي ٽىي ي ى ډلچ ٽ ډبڄ ثبي پوز ي

اٹبډز ومبي ي و ثشاوي ډٹ٬ ثواي آن ٽ ا سٻ ٽىي ي ب ث ٽ هى ثب

ډبو٬ وشاوي اي ا ا اه آاى ثب ىاى. ځىى ي ؾ

آاى ٵز ي آډي ډ٪ ويځ ي ٵٮبڅز ي آن يٹش ٽبډڄ از ٽ ما ثب اډىز

ثبي ي ثيين آن ډٶډ ديا وم ٽىي ثب سلالس ٽ اډي ى ډى اسجب٥بر ديي

وب ب ډڈ آډي سبډه آاى ى ٵز ي آډي ي اهشب ډپه ث ر پ ا

ويځ ػبن اډي از ي ؾ ٽ ومشاوي ډ ب هى ا ث ي هبع ثىيى

ي ا ٵز ي آډي اسجب٫ ٽ ب ب اسجب٫ هى ث هبع ػچځ ومبي ځو

Page 31: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

31

اهیگ

جاو

ر ش

ق بقو

حوم

فهه

ى...

آ

ډلييىز ىاه اډ سيي ػي ثا سٶبڈ ي چق ػبو ډلة ډ ى ډبى

ى ثبن ډ ىاى: ٽ كٸ ىاى ٽ ى ىاهڄ ا٭الډ كٺٷ ث ىاه ډ 13

ٽ آاىاو ٭ج ي ډي ٽىي ي ډلڄ اٹبډز هى ا اوشوبة ومبي ي ٽ ا

ػمچ ٽ هى اسٻ ٽىي ب ث ٽ هى ثب ځىى. ډظبٷ ثه اڅمچچ كٺٷ ډيو

ى اشظىبء ا ڈ ث ١مه سبٽي ث اه كٸ ي ثبن سٶچ آن ډا 12ي ب ى ډبى

مى از ٽ ثب سػ ث امز آن ٭ىب ىع ډ ى:

ٽ ٹبووب ى ٹچمي ٽ ثبي كٸ ٭ج ي ډي آاىاو ي اوشوبة -1)

آاىاو ډپه هاي ىاز.

ٽ آاى از ٽ ا ػمچ ٽ هى ا سٻ ٽىي. -2

ډلييىش وواي ثى ډڂ ډلييىز ب ٽ سبث٬ ؾ ځو كٺٷ ډٽ -3

ث ډػت ٹبون ډٺ ځىي ي ثا كٶ٨ اډىز ډچ، و٪ڈ ٭مډ، الډز ب

اهالٷ ٭مډ ب كٺٷ يآاى ب ىڂان الڇ ثى ي ثب ب كٺٷ ىبهش ى اه

ډظبٷ بځب ثبي.

يى ث ٽ هى ؾ ٽ ا ومشان هىاو ي ثيين ډؼ ا كٸ ي – 4

1ډليڇ ٽى.

هصت خج هسىي –5.2.3ډوز هبو ب ډ په ى ياٹ ٬ ډ شمڈ اډى ز و ي آاى ډ په ا ز

ك ڈ ه ي يػ سم ب ډ بن آاى ي ډ وز هبو ي ډ په ثو ا

سسبڅشبڈ از. كڈ و ٮى آاى ٭م ڄ ٵ ى ى ك ڈ هبو ي و يځ

ه، ياث٤، ډپبسجبر، ډپبڅمبر، ي اا و از ى اه ډل ييى ٵ ى

ډن ا سٮ ي سؼ ي ٽىؼپ بي ب ي ىهبڅ ز دچ ا ز ا و٪ سٶپ

1 - International Covenant on Civil and Political Rights,Adobted 1967

Page 32: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

32

الډ سؼيي ٹا ي اكب آاډ ي سلٺٸ ثوين ث آاىډىبو كڈ ه

وز اوبو از ٽ ثيين آن ٵى ث ػم ثيين يف ډجيڃ ډ ى.

اډىز و و سىب بډڄ ػبن ي ډبڃ ٵى ثچپ بډڄ ډ په اي و ډ ثب ي

هبو و ډن ا سٮ از ي ثيين اػب بكت هبو وم سان ياى ډىڃ اي

ي ب آن ا ډى ثب ٹا ىاى ي كش ډبډان ىيڅش و كٸ وياوي ىاه ڄ هبو ي

ٽ وي ډڂ ثب اػب ډٺبډبر ٹ٢ب ي ثب ٭بز سٶبر ٹبوو.

ٹآن ٽڈ ڈ ى آبر ډوشچٴ هى ث ډوز هبو ي ډپه سبٽي ډ ٽى ي: )

و هى ىاهڄ وي ډڂ آوپ ث ب ا ٽبو ٽ امبن آيىي ځ ث هبو ا ػ هب

بكج او ي اػب بٵشي ىاهڄ ي ي ث اڄ آن هبو ووز الڇ ٽى ي ي آىاة

ي ڇ ا ثؼب آيىي ٽ اه ىيى ي ڇ مب ثش ا از سب ثبي ٽ ډشٽ ئن

آئي س ب پيڂ ي ي اځ هبو ٽ ا وبٵشي ثب ياى وي سب اػب بٵش آوڂ ى

ث ٹز ډشڈ وي ي اځ ث مب ځٶش ي ٽ ثځىي د ثځى ي ياى و ي ي

1آن ثا مب ا ػز سٽ ثش از ي هيايوي ا آوـ ډ ٽىي آځب از(.

آوـ ى ياٹ٬ ډيو٪ ډبز ي ث هبو ا ډ ىي اډىز آن از ٽ ث ا ډ ب

ويځ ىاهچ يه ه ى ا ا شٺالڃ ٽبډ ڄ اه اډپبن ا ٵاڈ ډ ٽىي ٽ ى

اځ ثىب ى ٽ هبو و ډٹ٬ ډى سٮ ي ډاكم ز ٹ ا ثډىي ڈ.

ځى ي ب هىاو سٶش ي ثب ى اډى ز ه ب٥، آاى ي آ ب ٵپ ا

اوبن چت ډ ى ي اشٺالڃ ٵى ث ٥ ٽچ اډى ز و ډٶ ڇ ه ى ا ا

ىز ډ ىي ٵٷ ثه ڈ سسبڅش ي ڈ څجاڃ ى م ه ا ز ى ڈ سس بڅش

ٵٷ ثه كڈ ه ي كڈ ٭مډ ي ىيڅش يػى وياى.

28 27لشاىش٤، آ٤ س، ػس –1

Page 33: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

33

اهیگ

جاو

ر ش

ق بقو

حوم

فهه

ى...

آ

حك ثجشث ػذثلت سسذگ لعج – 6.2.3اډىز ٹ٢بئ ٮى ډن ثىن ٵى ا ځو سٮ ي سؼبي ي سيي وجز ث

آاى، ٳ، كظز، ٲڄ ي ډ په ي ث ٥ ٽچ سم بڇ ػبن، ډبڃ، وبډ،

كٺٷ ٹبوو ي ډي٫ ايز ي آن يٹش سلٺٸ ډ بثي ٽ ػاڈ ي سوچٶبر ي سٺچ ت

ي ٵبى ي ډػجبر اسپبة آن ى ػبډٮ ٽ ه ى ي ث ٥ ٽچ ٭اډ ڄ ٽ

٤ اډ ه ي ډػت هبر ډبڅ ب ػبو ب يك ٵى ډ ى ا ثه ثيى ي ټ ډل

آاڇ ثػى آي سب ٵى ثشاوي ى آن ا كض اكب آب ي آاډ ومب ي. ث ا

اىپ اٵاى ثشاوي ى ډٺبثڄ سٮ ي سؼ بي ثب شىي ي ث ب ؼب٭ز ي ا شا ا

كٺٷ هى ىٵب٫ ٽىىي الڇ از ٹ٢بر ىاىځب ب ب ډلبٽڈ ٽبډال ډ شٺڄ ي ث ٥ ٳ

اػا ٭ياڅز ياٹٮ ا س٢مه ومبي ي اډ ىٵب٫ ٽ كٸ ډ چڈ ثبىي ي آئه ىاى،

بٽ ي هابن ى ډٺبثڄ سٮ ي ي از م ث ب س٢ مىبر ډلپ ڈ ي ډ ط ډ

ثبي ٳ ىاشه ٭ىان ٹ٢بير ثا ٹب١ ٽبٵ وز ي اػا ٭ياڅز ا س٢ مه

ډٶ ڇ ډ وم ٽىي ثچپ اڄ، ٽٶز ي ؿڂوڂ ٽب ايز ٽ ث ٭ ياڅز ډٮى ي

.1ثوي

كٸ اػا ٭ياڅز ډش٢مه ىي كٸ از پ ىاىه ا ي ىڂ آاى ىٵ ب٫

پ ا ډمشه س٢مىبر اډىز ٵى، يػى ىشڂب ٹ٢بئ بش ا از ٽ ث ب

د ي اكٺبٷ كٺٷ ىاىهابن ي سىج ډشؼبيان، ٭ياڅز ي چق ا ځش ى ي

ي وڄ ث مبن اياٳ آي.

حك آصثد ج فىش – 7.2.3

آاى ب ٵپ بډڄ آن ىش ا آاى ب ٽ ث ا٥ال٭بر، اوي، يػيان،

٭ٺي ي ثبن آوب ا ا ب ځوبځن ډبوى ي ځٶش ب ي وىاو، ډ٦ج٭ بر، اى ي

75فپ٥ـ٥، جا ؼؼد٢، -2

Page 34: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

34

سچن، آډ ي ومب س٤ ياويان ډث٣ ډ ځىى پ ا ايبٳ ث ب ي

ٵپ ي اوي از ٽ ثب ٵٮڄ ي اوٶٮبڃ ىائڈ ى اويين اوبن ث ي ك بر ٭بڅ ث

1ډ ثوي ي اي ا ا پيڂ ػىجىيځبن ډشمب ډ بى.

ٵپ م ى ټ ډؼم٭ ثش ى بهش ي دىاهش وم ى ثچپ ى

ا٤ ثب ا ډاى ػج ه بػ ث آن ىڂى ډ ٽى ي بهشب اػشم ب٭،

اٹشبى ي ډاص ب ٵىڂ ث ٥ ي٬ كبٽڈ ث اٵپب ٵى از ياٹٮ ز ا ه

از ٽ ى ىوب ٽىو ٵه آي ب و ه ٽ بهش ي دىاهش ي ب ى اهش ب

ىيڅز ب ب ځي ب ٹيسمىي از.

حك تؼي سششت ج آصثد سجس – 8.2.3آاى ب آن از ٽ ٵى ثشاوي ث ٭ىان ٭٢ ػبډٮ ى و يځ ٭م ډ ي

اػشمب٭ ٽ هى ا ا اوشو بة كبٽم بن ي ډبډ ياان ي ډٺبډ بر ب ٽز

ػي ي ب ث سي ډبٱڄ ب ي اػشمب٭ وبڄ آي ي ب ى ډؼبډ٬، آاىاو ٭ٺب ي

ا٭الډ ػبو كٺٷ ث ى ا ه 21ډبى 2ي ي اٵپب هى ا ث ول ډٺش٢ اثا ومب

ٽ كٸ ىاى ٽ ى اىا اډ ٭م ډ ٽ ه ى -1ډى ثبن ډ ىاى: )

ها ډشٺمب ي ها ثب يب٥ز ومبىيځبو آاىاو اوشوبة ي ثبىي ٽز ػي.

ٽ كٸ ىاى ثب سبي ا٤ ث ډبٱڄ ٭مډ ٽ هى وبڄ آي. -2

اب ي ډىأ ٹير كپډز ااى ډىڇ از اه ااى ثبي ث ي چ – 3

اوشوبثبس اثا ځىى ٽ ا ي ياٹز ٥ اىيا ر د ى اوشو بة ثب ي

٭مډ ي ثب ٭بز ډبيار ثبي ي ثب ا ډوٶ ب ٥ٺ ا و٪ آن اوؼبڇ ځ ى ٽ

آاى ا ا سبډه ومبي.(

141، ف 1390ت٥ظ ػثاػ٣، حمق تـش آصاد٢ ا٢ ت٥اد٤، تشا، ـش دادؼتش، –1

126، ف1388ت٣ ثاثائ٣، آصاد٢ ا٢ ػ٣ حمق تـش، تشا، ػؼ اتـاست داـا تشا، -2

Page 35: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

35

اهیگ

جاو

ر ش

ق بقو

حوم

فهه

ى...

آ

كٺٷ ډيو ي ب ڈ سپ ا ي ي ٭چ ز اىپ 25ى ډبى يمه كپڈ

آن ا ز 1ا٭الډ ػبو كٺٷ ث ثه آاى ي و٪بڇ ىډپا اسجب٣ ثٹا ډ ٽىي

ٽ ا ىيځب آاى بهشب ب ٽ ى سلٺٸ آاى ب ك ب ام ز ي ا

ډ ساو ي آاىاو ي از ي اه ى ډل٤ ٽبډال ىډپاسټ ي ډىډ از ٽ و

ثيين ؾ ځو اػجب ي سلمڄ ااى هى ا ى اوشوبة ډبډ ياان ي اسو بى س٢ مىبر

٭مډ ي ب اثا ٽىي.

دشش حمق دم سل – 3.3

ٮى ث كٺٷ اٹشبى، اػشمب٭ ي ٵىڂ ډشمڄ از ب كٸ ب وڄ ىيڇ

، كٸ ثهىا ا ا٤ ډى ٶبو ث كٸ ځٵشه ٽب، كٸ اوشوبة آاى ٽب ي ٲڄ

ي ١بز ثو ٽب، كٸ ٵاٱز ي اشاكز، ك ٸ س بډه اػشم ب٭، ك ٸ س پڄ

ىيپب ي اڅلبٷ ث آن، كٸ ا٭شبة، كٸ ثهىا ا ٦ق ويځ ډشىبت، ك ٸ

ډبڅپز، كٸ ىډبن ي ثياز، كٸ آډ ي دي ي ثهىا ا ٵائي ٭چڈ ي

ا ػى كٸ ب اؼبث شىي ٽ سلٺٸ آوب ډى٣ ث ٵ اڈ آډ ين ټ ث٦ ٭مي

ا٤ ي اډپبوبر ډ ثبي اډب ثبي هب٥ وبن ٽى ٽ اه كٸ ب ػىج چج و

2ىاوي ٮى ىيڅز ډپچٴ ث ٭يڇ ډياهچ ي اكشاڇ از.

حمق ثلتصجد –2.3.3اه كٺٷ بډڄ ىاشه كياٹڄ يبڄ ي اډپبوبر ى ويځ، آاى ٽت ي ٽب

ي كٸ ډبڅپز ډ ى، كٸ ىاشه كياٹڄ يبڄ ي اډپبوبر ى ويځ ووشه كٸ

٥خاق ت٥ ا٣ حمق التلاد٢ اجتاػ٣ سا ت تل٤ة سػا٥ذ 1983جس٢ 24وـس٢ افغاؼتا دس تاس٤خ –3

اػت2 - Mohammad Reza Sarani, Seyed Hossein Sadeqi, Hossein Ravandeh, The Concept

of “Right” and its Three Generations, International Journal of Scientific Study, vol

5, issue 4, 2017

Page 36: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

36

ا كٺٷ اٹشبى ي اػشمب٭ ي ٵىڂ ي ډجىب كٺٷ اه ډ ثبي اه كٸ ى

ي آاى ي ب ا ٵٺ، ډٮى اه هى بډڄ كٸ سٲ، آة ي دبٻ ډ ثب

ځىڂ، ء سٲ ي ثىڂ ثب ىاشه اه كٸ ډمپه از اوبو ٽ ځى ي

ثى ثبي ىڂ كٺٷ ي آاى ب ثا ي ؿ ډٮىب ي ا ىاى ثب يػى اه

كٺٷ ويځ ډٮى ډٶڇ ي ثجى ډ بثي.

١ير اؼبى طجبر ي ٵب ډى ډچڄ ډشلي ا٭الڇ ډ ٽىي: ثب سػ ث 55ډبى

ثا سبډه ياث٤ ډبڅمز آډ ي ىيشبو ثه اڅمچچ ث اب اكشاڇ ث اڄ ثاث

ثبال –كٺٷ ي هى ډوشب ډچڄ، بډبن ډچڄ اډ ا سٸ هاي ٽى: )) اڅٴ

ثىن ٦ق ويځ، ٵاڈ ٽىن ٽب ثا م ي كڃ ا٤ سٹ ي سٮ ى

اٹشبى ي اػشمب٭((. و٪بڇ

ا٭الډ ػبو كٺٷ ث ى اه اث٦ ثبن ډ ٽىي:)) ٽ كٸ 25ډبى 1ثىي

ىاى ا ٦ق ويځ بش ثا سبډه الډش ي ٵب هى ي هبواى ا ا كض

هاٻ، دبٻ، ډپه، ډاٹجز ب دپ ي ىڂ هيډبر اػشمب٭ الڇ

ه ى ډاٹ٬ ثپب، ثمب، وٺ٠ ا٭٢ب، ث ځ ب ى سمبڇ ثهىا ثبي ي مـى

ډاى ىڂ ٽ ث ٭چڄ هبع ا ااى اوبن، ا يبڄ اډا ډٮب ډليڇ ځىى ا

ا٤ آثيډىياو ثهىا ى.((

ي ى ٭ ثه اڅمچچ ثا سبډه اه اياٳ بډبوب ػبو ا ٹجڄ بډبن

ډبن ثياز ثه اڅمچچ، بډبن سثش، ٭چم ي ٵىڂ يػى ىاى.ٽبي، ب

ډظبٷ كٺٷ اٹشبى، اػشمب٭ ي ٵىڂ ث اشبوياى ب ډىبت 11ډبى

ويځ بډڄ ٱا، دبٻ، ډپه ي ثجى ي ډشم ا٤ ويځ اب ٽى از:

ٽ ب ٥ٳ اه ډظبٷ كٸ ٽ ا ث ىاشه ٦ق ويځ ٽبٵ ثا -1))

په ٽبٵ ي مـىه ثجى ډشم هى ي هبواى ا ٽ بډڄ هاٻ، دبٻ ي ډ

ا٤ ويځ از ث مز ډ ىبي ٽ ب ٥ٳ اه ډظبٷ ث ډى٪ سبډه

Page 37: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

37

اهیگ

جاو

ر ش

ق بقو

حوم

فهه

ى...

آ

ٲڄ ب آاى ٽت ي ٽب پ ا آاى ب ثىبىه ياويان از ي ث ډٮىب

اه كٸ سياث ډٺش٢ اسوب هاىي ٽى ي ا اه څلب٧ ث ام ز اب مپ ب

چ ث ١بز آاىاو آوب ا٭شاٳ ىاوي.ثه اڅمچ

ٽ ب ٥ٳ اه ډظبٷ كٸ ثىبىه ٽ ا ث اډبن ثىن ا ځىڂ ث -2

مز ډ ىبىي ي ث ٥ ٵى ب ا ا مپب ثه اڅمچچ ډاه الڇ ا ػمچ

ثوبډ ب ٭ى ا ثا اډ ست هاىي ٽى.

ثجى ي ب سڅي، كٶ٨ ي سٺڈ ډلالر ٱا ا ا اشٶبى ٽبډڄ – 1

ا ىاوش ب ٵى ي ٭چم، و اڃ ډث٣ ث آډ سٲ ، س ٮ ب ا الف

و٪بڇ ٽ ب ١مه كٶ٨ ي اشٶبى ا ډىبث٬ ٥جٮ.

ث س٢مه سٺڈ ډىٶبو ډىبث٬ ٱا ػبن ث و جز و ب ب ث ب سػ -2

ډپالر ډػى ى ٽ ب ياى ٽىىي ډلالر ٱا((.

آاى و كٺٺ ب كٺٹ ث ى ٹمز آاى ٽت ي ٽب كٸ اوشوبة

اوؼبڇ ٵٮبڅز اٹشبى، ٽب ي ٲڄ ىڅو ا ه ى ا٭ ڈ ا د ، ى ، ىٮز ي

ىيڅ ز ي ىڂ ثبځبو ثيين يػى ډلييىز ډ ثبي ي ا ه ٽ ى ا ه ډى ،

اوب وشاوىي ډبو٬ اي ځىوي يٳ ا ٽت ي ٽب سڅي ٽبال ب هيډبر ثا ډجبىڅ ي

اډا ډٮب ډ ثبي اه آاى دب ٵٮبڅز ب كٵ ا ي ثبځبو ډ ثبي.

8ا٭الډ كٺٷ ث ا الډ ډ بى 13ا٭الډ ػبو كٺٷ ث ډبى 23ډبى

ډظ بٷ ث ه اڅمچچ كٺ ٷ اٹش بى ي 6كٺٷ ډيو ي ب ډبى ډظبٷ ثه اڅمچچ

ٽىاون ايدب كٺٷ ث اڄ آىا ٽت ي ٽب ا 4اػشمب٭ ي ٵىڂ ي ډبى

دٵش اوي.

ٽ ك ٸ ىاى -ا٭الډ ػ بو كٺ ٷ ث ډٺ ډ ىاى: )) 23ډبى

ډظبٷ ثه اڅمچچ كٺٷ اٹش بى، 6ډبى ٽبٽىي، ٽب هى ا آاىاو اوشوبة ومبي. ((

اػشمب٭ ي ٵىڂ ڈ ډ ځي: )) ٽ ب ٥ٳ اه ډظبٷ، كٸ ٽب ٽىن ا ٽ

بډڄ كٸ ٽ از ث اه ٽ ٵز بثي ث يچ ٽ ب ٽ آاىاو اوشو بة ي

Page 38: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

38

ا ثا ٹجڃ ډ ومبي ډٮب هى ا سبډه ٽىي مز ډ ىبىي ي اٹياډبر ډٺش٢

كٶ٨ اه كٸ ډٮمڃ هاىي ىاز((.

ي ى ٹمز كٸ ډبڅپز، كٸ ډبڅپز، ث ډٮى ك ٸ اٵ اى ث س ٳ، اوشٶ ب٫،

ياځا ب ا٭ا ا اډاڃ هى ډجبي ډپشت كٺٷ ٥جٮ ډبڅپز ه ا ى

ډ كٺٷ ٥جٮ ي پ ا ي٩بٴ ػبډٮ ب ي ىيڅز ا كٶب٩ز ا اه ك ٸ

وز ى اياه ي ا وىڈ ي ي ثشڈ ىيڅز ب ١ مه ىب ب ك ٸ ډ ىا

ډبڅپز ث ٭ىان دب و٪بڇ اٹشبى ٽ ب، ډل ييىز ب ا ث ا آن ى و٪

ځٵشىي اډشبار ډبڅپبن ثب سػ ث اڅاډ بر ډىٶٮ ز ٭م ډ ىاا ډل ييىز ب

ځىيوي.

ٵاو ډبڅپز ا ى ډ كٺ ٷ 1789ا٭الډ كٺٷ ث ييوي بڃ 2ډبى

اه ا٭الډ ډ ځ ي: ٥17جٮ ي ٱ ٹبثڄ ډي ډبن ث ٹا ىاى از ي ى ډبى

)) ډبڅپز ټ كٸ سٮ وبد ي ډٺي از ؾ ٽ وم ساو ي ا آن ډل يڇ

ځىى يڅ ى ر يػى ١ير ٭مډ ٽ ث ٥ ٹ بوو اؼ بة ٽ ى ثب ي

از ثي از ٽ اه اډ و ډي٣ ث ػجان هبر ٭بىالو ي ٹجچ اډپبن د

ډمپه هاي ثى.((

و ث ٥ -1ا٭الډ ػبو كٺٷ ث و ا٭الڇ ډ ىاى: )) 17ډبى

ؾ ٽ ا ومش ان هى او ا ك ٸ ډبڅپ ز -2ٵى ب ػمٮ كٸ ډبڅپز ىاى

ډليڇ ومى((.

االڇ ػبڂ ب ي ا ىاى ي ؿىبوـ ا ډؼ ب لق ي مـىه ډبڅپز ى

و بء 32٭ ثيز آډي ثبي ډٮشج ىبهش ډ ى هيايوي ډشٮبڃ ى آ

1ډ ٵډبي: )) ډىان وج ا آوـ ث ىز ډ آيوي ىاوي ي وبن و وج ((.

32لشا وش٤، ػس ؼا، تشج آ٤ -3

Page 39: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

39

اهیگ

جاو

ر ش

ق بقو

حوم

فهه

ى...

آ

حمق ثجتوجػ – 3.3.3ا كٺٷ وڄ ىيڇ از ٽ ث ډى٪ سى٪ ڈ كٺٷ اػشمب٭ ڈ بډڄ ىش ا

ياث٤ ويځ اػشمب٭، ٵ٬ ث ٭ياڅش ب ي اػلبٵبر اػشمب٭ ي اٹش بى وب ا

ا٤ اٹشبى ي اػشمب٭ ػبډٮ ثا ياويان ى و٪ ځٵش ي ا ز ى ا ه

اشب ىيڅز ي ىڂ وبى ب ٭م ډ ٵٮبڅ ز ب ب ه يډبس ا ث ه ب٥ ډىٶٮ ز

اػشمب٭ ي ٽمټ ث اٵاى وبډىي، ځي ب آت د ي ب آت ى ي ) ٽ بځان،

ډٳ ٽىىيځبن، اٵاى ٽڈ ىآډي، بول ىيځبن، بڅمىيان ي...اوؼبڇ ډ ىىي.

سبډه اػشمب٭ ث اب اڄ ډيڅز ډشٺبثڄ مڂبو ا دب ب اچ ٭ ياڅز

ىڇ ډيڃ كمبز ا پيڂوي ي س اوڂان ډ٩ ٴ اػشمب٭ از ٽ ى آن، اٵاى ډ

ث سبډه ويځ سىڂيشبن ي ىډبويځبن ډ ثبىي اه سپچٴ اػشمب٭ ى ى ه ا الڇ

ثيه سست ډى سػ ٹا ځٵش از ٽ ډچمبوبن م ث ډىڅ ټ سه ياكيوي.

ػبډٮ كٸ ا٭الډ ػبو كٺٷ ث: )) ٽ ث ٭ىان ٭٢ 22ث اب ډبى

سبډه اػشمب٭ ىاى ي ثؼبز ٽ ث ي چ ډ ب٭ ډچ ي مپ ب ث ه اڅمچچ

كٺٷ اٹشبى، اػشمب٭ ي ٵىڂ ه ى ا ٽ الډ كظ ز ي اسٺ بء آاىاو

25وز ايز ثب ٭بز سپالر ي ډىبث٬ ٽ ثيز آيى.(( ثىي ټ ډبى

الڇ ډ ىاى: )) ٽ ك ٸ ىاى ٽ ا ٦ق مه ا٭الډ ثب سق ثش ا٭

ويځ بش ث ا س بډه الډش ي ٵ ب ه ى ي ه بواى ا ا ك ض ه اٻ،

دبٻ، ډپه، ډاٹج ز ب د پ ي ىڂ ه يډبر اػشم ب٭ الڇ ثه ىا

ثبي.((

ڇ مـىه ى ډاٹ٬ ثپب، ثمب، وٺ٠ ا٭٢بء، ث ځ ، د ب ى سم ب

ډاى ىڂ ٽ ث ٭چڄ هبع ا ااى اوبن، ا يبڄ اډا ډٮب ډل يڇ ځ ىى

ا ا٤ آثيډىياو ثهىا ى.((

Page 40: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

40

ډظبٷ ثه اڅمچچ كٺٷ اٹش بى، اػشم ب٭، ي ٵىڂ ى ا ه اسج ب٣ 9ډبى

اػشم ب٭ ا ډٺ ډ ىاى: )) ٽ ب ٥ٳ اه ډظبٷ ك ٸ ثه ىا ا س بډه

ػمچ ثم اػشمب٭ ا ثا ٽچ اٵاى ث مز ډ ىبىي.((

كٺٷ اػشمب٭ ٥ٴ يٮ ا بډڄ ډ ى ډبوىي كٺٷ ي آاى ب ډث ٣

ٽبځان ا٭ڈ ا آاى ٽ ب ډمى٭ ز ٽ ب اػج ب، ك ٸ ثه ىا، ا ډ شم

اى ىيپب ب، ك ٸ ا٭ش بة ثپب، كٸ ىبٵز ډى ثاث ثا ٽ ب ثاث ، آ

ٽبځ، كٸ سبډه اػشمب٭ ا٭ڈ ا ډشم ثبوشڂ ي د، ا ٽباٵشبىځ ي ث

دش، كٸ كمبز ا الډز، كٸ سپڄ هبواى ي ب ډاى ٽ ا ك چ

ثلض ٵٮچ هبع از.

فشگ حمق –4.3.3

كٺٷ ٵىڂ ٭جبر ا كٺٷ از ٽ يٳ ا آن ي و ز ي ثبڅى يځ

اوبن ا ا آډ، دي ي اسٺب ٦ق ي ٵىڀ ي اؼبى ىيش ي سٶ بڈ ډ بن

ډىڇ ډ ثبي اه كٺٷ ٭ميسب بډڄ ث كٸ آډ ي د ي ا ٦ق اثش يا س ب

ثب ثاى، سٺز ي سڄ اډ ا٭الډ ػبو كٺٷ ث، دپب 27ي 26٭بڅ ډاى

اػشم ب٭ ي ٵىڂ ، ثه ىا –كٺ ٷ اٹش بى 15سلٺ ٸ ي د ي ډ بى

2يويان ا دٵز ب ٭چم، كمبز ا ډىبٵ٬ ډبى ي ډٮى ډبڅپز ٵپ ثىي

ډظ بٷ كٺ ٷ اٹش بى ي اػشم ب٭، 15ا٭الډ ػبو كٺ ٷ ث ي ډ بى 27ډبى

ا٭الډ 27ډ بى 1952ىاون ػبو ٭ب ز كٺ ٷ ډڅ ٴ ډ ة ٵىڂ ي ٽ

ډظ بٷ كٺ ٷ اٹش بى، اػشم ب٭ ي ٵىڂ سپچ ٴ 15ػبو كٺٷ ث ي ډبى

كمبز ي كاز ا ډاص ٵىڂ ي ٵىڀ ٭بډ ډ ځىى.

وذستگ حمق دشش حمق سم سل -4.3

ٹير ي س ٬ آن ى ػبډٮ مبو٦ ٽ ىځځو ي سٲار اب ى بهشب

ثه اڅمچچ ٥ ػىج ب اوٺالث اياه ي ؼيڈ سب ايڄ ي ثشڈ ي و

Page 41: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

41

اهیگ

جاو

ر ش

ق بقو

حوم

فهه

ى...

آ

ث سست ډىؼ ث ديا وڄ ايڃ ي ىيڇ كٺ ٷ ث 70ي 60يياى ب ى ب

ي ا٤ ي اي١ب٫ ي اكاڃ د ا ػىڀ ػبو ىيڇ ا ډبن ٵشه ٹبثز ب ثچ ٻ

ٱة ي و ثيا ي اٵين ٽ ب ى ك بڃ س ٮ ث سڅ ي ي سپ ه ٷ ي

1وڄ وى ا كٺٷ ث ي ث ٭جبر ىڂ وڄ ڇ اوؼبډي.

پڄ ځ كٺٷ ډبوىي كٸ سٮه وز، كٸ چق ي اډىز، ك ٸ س ٮ،

كٸ ث ډل٤ ز بڅڈ، كٸ ث ډاص ډشٻ ثز، كٸ ثهىا ا ٽم ټ

ب ث ىيشبو، ك ٸ اسجب٥ بر ي ك ٸ ډىډ بن ث ډ ډػ ت كٺ ٷ ث ىا ي

2مجشڂ ځىي ي ى ث ډبو اياه ٹن ثشڈ ثى از.

ا ىيځب ٽبڃ يابٻ وڄ ڇ كٺٷ ث ثا وب ب و ه ى لى ث ه

و از ٽ سبٽ ي اڅمچچ دىبى ي از ي اه دىبىار وب ا اوٺالة ٽج ٵا

آن ثبال ثاث ي ثاى ٽ ب ى لى ثه اڅمچڄ ډ ثبي. ا ه كٺ ٷ و ڄ

ڇ ى كٺٺز ډپمڄ كٺٷ ډ ى سػ ى ىي ډكچ د ه ا ز ي ث ا ب

مجشڂ ؿ ثش اوبن ب ي ىيڅز ٹا ىاى، مپب ي ما او بن ب ي

3مجشڂ سچٺ ډ ى. ىيڅز ب سؼچ ٭ى اه يف

يځ اب كٺٷ وڄ ڇ اه از ٽ آوب ٵب ث ب س ال م ٭اډ ڄ

اػشمب٭ ٮى اٵاى، ىيڅز ب، اوؼمه ب ٭مډ ي ه ي ػبډٮ ثه اڅمچچ ،

ى ياٹ٬ كٺٷ وڄ ايڃ س٤ ٽ ب ٱث ډ٦ف ي كٺٷ 4سلٺٸ هاىي بٵز.

بڅش ثبن ځىيي ى ه كٺٷ ى ش ڇ وڄ ىيڇ س٤ ٽ ب

70، ف 1371، 1حد ؼا٣٤، ؼ جذ٤ذ حمق تـش، ج ػ٥اػت خاسج٣، ؿاس -1 130، ف 157 – 158ذ٢ راوش٤ا، فشا٤ذ ٤ىپاسچ٣ ؼ ا٢ حمق تـش، ج ػ٥اػ٣ التلاد٢، ؿاس – 2

جـ٥ذ تاص، ا٥ش حؼ٥ سجثشا، تم٤ت ىاس٢ ا٢ ت٥ ا٣ دس ص٥ حمق تـش، اتـاسات داـا –3

50، ف 1382تشا، حذ ػ٣ كح چ٣، سا٥ دسا٣، تشسػ٣ ا٥ت حمق ثؼت٣ : حمق جؼ٣ ٤ا شد٣، فلا – 4

147، ف 1392، 41پظؾ حمق ػ٣، ؿاس

Page 42: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

42

ثه ا كٺٷ ډبوىي كٸ سٮه و ز، ك ٸ س ٮ ي ك ٸ ث ډ اص ډ شٻ

ثز س٤ ڄ ٽ ب ى كبڃ سٹ ډ٦ف ځىي ٽ اه كٺ ٷ ا ٵاس ا

كٺٷ ډيو ي ب، اٹشبى ي اػشمب٭ ډ ىاوشىي ډ٦ف ځىي.

ثش ي وڄ ڇ كٺٷ ثي ډياٷ ب آن ى ث ثل ض ثا ثلض

ي ؤوب ډ دىاڈ.

حك تؼي سششت –2.4.3كٸ سٮه وز ټ ا ا ڃ ډ ڈ ب ي ا ػمچ كٺ ٷ ډ مڃ ى

ډى ډچڄ ډشلي ډ ثبي ي ث اه ډٮى از ٽ ډچش ى سٮه وز ب

اى ثا هى ىيڅش سپڄ ىي ؿىي ٽ كٸ ډىڇ ث سٮه هى آاى از ي كٸ ى

وز ه ي هىډوشب ا څلب٧ و٪ ىاا سٶ بير ب شىي يڅ ى

٭مڄ ث ټ ډٮى ډ ثبىي.

ي ا څلب٣ ثيو كٸ سٮ ه و ز ث ډٮى ك ٸ كبٽم ز ډ ىڇ ى ثٮ ي

بو ى اډ آوب ډ ثبي ا ه ك ٸ هبػ ي ثه اڅمچچ اشٺالڃ ي ٭يڇ ډياهچ ثڂ

د ا ػىڀ ػبو ىيڇ ي ى يوي اشٮمب ىا ي ډجب ثب ا ٲبڃ ثڂبو ث ٥

ي٬ ډى ىبب ٹا ځٵش از ي ؿىبوـ ډىډ چ٦ ىيڅ ز ىڂ

ثبىي كٸ سٮه آاىاو وز ب ي ػبڂب ه ى ى ػبډٮ ث ه اڅمچچ ي

ث ث اشٺالڃ ي سپڄ ىيڅز هب ه ى ا ثا ب ا ڄ آاى ډچ ز ب ي ىشب

1ىيڅز ب ي ثاث كٺٹ ډبن آوب ا ىاوي.

ډى ډچڄ ډشلي اڄ سٮه وز ا ث ٭ىان اڄ كٺٹ ي ك ٸ ډ ىڇ ث

سٮه ه ډ٦ف ٽى ٽ ثبي س٤ ډشٮبيه اه ډى ډى كمبز ٹا ځى.

378ف ت٥ظ ػثاػ٣، پ٥ـ٥، – 1

Page 43: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

43

اهیگ

جاو

ر ش

ق بقو

حوم

فهه

ى...

آ

ډى پ ا ؿب يٳ اچ بډبن ډچ ڄ ډشل ي ٽ س ٮ 1بى ډ 2ثىي

ياث٤ ىيشبو ي ډبڅمز آډ ډبن ډچڄ ي ىيڃ ٽ ي از ي اه يٳ ثبي ث دب

ي ډجىب اكشاڇ ي اڄ ثاث كٺٷ ډچز ب ي هىډوشب آوب ثب ي ا ه ډ بى ك ٸ

ى ىبب ٹا ىاى از.سٮه وز ا ث ٭ىان ټ سٮي اڅاڇ آي ډ

حك صلح - 3.4.3ابڅز چق ٵ٦ از ي ػىڀ ٭ب١ از ى ٵىڀ االډ و ث چق ي

ا اه ي اب م كٺٷ ث كٸ ويځ از 1د ا ػىڀ ٶب ي از.

كٸ ويځ ث ٭ىان ټ كٸ اڅ، ٵ٦ ي ثىبى ث ډجىب ىڂ كٺٷ ډبوىي ك ٸ

ىا ا ٭ياڅز، آاى، ٽب، ډبڅپ ز، ثيا ز، س ٮ ي چق ٹ ا ډ ثه

ځى. سييه ٹا٭ي كٺٹ ي سى٪ڈ ويځ اػشمب٭ ى ىػ وو ز ث ا كٶ ٨

اوبن ي ٵاڈ ٽىن ا٤ سيايڇ ويځ ايز كٸ ويځ ډشٺڄ ا كٺٷ ىاهچ ي

ٽال و٪بڇ كٺٹ ثا ىٵب٫ ا اه كٺٷ ثه اڅمچچ ټ كٸ ايڅ از ىڂ كٺٷ ي

.2كٸ ي سٺز آن از

كٸ چق ا كٸ ويځ ػيا وبد از ثىبث ا ه م ا٭شج ب ي ا ك ٸ

ويځ ا ډ سان ث كٸ چق س ىاى مبوڂو ٽ ډمپه از كٸ ويځ اوبوب

ى ىين ټ ٽ س٤ ىڂان ي ىيڅز ډى سيي ٹا ځى اه ٵ ى ٭

از. ا آوؼب ٽ ػىڀ ي وب اډى ى ثه اڅمچڄ ي س٤ ىيڅز ب ىڂ و اډپبن د

٦ق ثه اڅمچچ اط ډشٺڈ ث ويځ اوبن ىاى ډبوىي ػىڀ ػبو ايڃ ي ىيڇ ډ بڅ

، ))ض٤ؼت٣ ؼات آ٥ض اؼا ا اص د٤ذا لشآ ظا ت٥ ا٣ حمق تـش((حذ حؼ حذ٢ ػاج٣، – 2

140، ف 1392، 2- 1ج حمق تـش، ؿاس 2 - Foster Jason Morgan, third generation Rights: what Islamic law can teach the

international human rights movement, Yale human rights & development l. j, vol 8 ,2005, p.94 and 95,

Page 44: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

44

كٸ چق ي اډىز ثه اڅمچچ ډ٦ف ي از چق دٵز سلٺٸ ي اػ ا م

كٺٷ اوبو ث كٸ سٮ ډ ثب ي. ي ك ٸ چق ى ا ىبى ث ه اڅمچچ ډ ى

ٹا ځٵش از.د

حك تسؼ دثشتي هحط صست سجلن – 4.4.3

س٤ سيډه ى ووشه واو آٱ ب ث ٽ ب 1949يا سٮ ى او بڃ

ي ډ٦ف ځىي ي سٮ ث ډٮى ب ٽ ب و بثاث، ډليډ ز، ٵٺ ، ٵب چ

ډبو يځ، ي اٹش بى، ٥جٺبس، ث اى، ثپب، اي١ب٫ ثي ثياز، ٭ٺ ت

اٵا ىآډي ب، ىش ث ٽبال ي هيډبر، سبډه ٵب٫ مڂ بو ي ڂٵب ي ث

٭جبر ىڂ، ٵاڈ ٽىن كياٹڄ يبڄ ي اډپبوبر ويځ ډبى ي ډٮى ثا م

ياويان از م اه ډاى ثا كٸ ويځ ي ځش كٸ ٽاډ ز او بو ي

ي ى 1ى ي ا ډىبث٬، اډپبوبر ي اسٮياى ب هياىاى ١ ي ا ز. اشٶبى ا ث

، ثىي ة ډ بى 22اه ډى ڈ اىبى ثه اڅمچچ ډبوىي ډظبٷ ػبډٮ ثه اڅمچڄ ى ډبى

ډبى ډظبٷ ثه اڅمچچ كٺٷ اٹشبى، اػشم ب٭، 1ډى بډبن ډچڄ ډشلي، ثىي 76

ى ا٭الډ ك ٸ س ٮ ث ډػ ت ٹ٦ٮىبډ مب ي ٵىڂ ي ب ډاى ؿىبوـ

ډؼم٬ ٭مډ بډبن ډچڄ ډشلي ٽ ى ډبى ايڃ آن آډ ي ا ز: 1986ډم 128/41

كٸ سٮ كٸ اس ي ػيا وبد ا اوبن از ٽ ث دب آن ٵى اوبن ي م

ي ٵىڂ اٵاى ډىڇ كٸ ډبٽز ي ڈ ثىن ى يوي سٮ اٹشبى، اػشم ب٭

ي ب ٽ ى دس آن م كٺٷ ث ي آاى ب ثىبىه ډ ساوى ي ث ٥

ٽبډڄ ډلٺٸ ځىوي ىاوي ي و ا اه سٮ ثهىا وي.

ډل٤ ز ډ٫١ از ٽ ى ؿىي ى ځش ث ي ؿىي بڃ اه ث

بن ا سيي ډ ٽى ي اٵ ا سيغ، آځب ث وجز ث ه٦ار ٽ ډل٤ ويځ آو

419ت٥ظ ػثاػ٣، پ٥ـ٥، ف -2

Page 45: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

45

اهیگ

جاو

ر ش

ق بقو

حوم

فهه

ى...

آ

ى اه ٹمز ډؼم٬ ٭مډ بډبن ډچڄ ډشلي ث څيڇ ي اػا ٬ ي 1بٵش از.

ډط اٹياډبس ٽ ثا كمبز ي اسٺب ډل٤ ز ى ػز ډىبٵ٬ وڄ ب ك بڃ ي

آىي ث س٤ ىيڅز ب ي ػبډٮ ثه اڅمچچ ى و٪ ځٵش ي او ي ث يه ا ب

ا ى ٹمز اسوب اٹياډبر ډجى ث ډلبٵ٦ ز ي اسٺ ب ډل ٤ ز بڅڈ ىيڅز ب

ا اه ي ىاشه ډل٤ ز بڅڈ اه كٸ ڈ ا ك ٸ ك بر ي 2ډپچٴ ډ ځىاوي.

ويځ بڅڈ ٽ ا كٺٷ ثىبىه ث ډلة ډ وي ډى ٮت ځى ي ي الډ

ډو ب٥ ثى ياى ك بر ي آن از ډل٤ ز اځ بڅڈ وجبي ي ػبن اوبن ب ا ث

ويځ ث ى ډٮ ه٦ ػي ٹا هاي ځٵز.

ډل٤ ز بډڄ ٭ىب ي ډى بث٬ ٥جٮ ا ٹج ڄ آة، ا، ه بٻ، د

ځب، ي ػبو ي ډل٤ داډن اوبو ډ ثبي. كٸ ىاشه ډل٤ ز بڅڈ ى

ىب بن ي ب شمياان ٭ ثه اڅمچچ ٭ميسب د ا ػىڀ ػ بو ىيڇ س ٤ ٽب

ډ٦ف ي ي ى ٭ ثه اڅمچچ ڈ اىبى ى ه كٸ ث ډل٤ ز بڅڈ

ث ست ي ٽ ث ؿىي آن اب ډپىڈ، ا٭الډ ا شپچڈ، ډى ػ بو

٥جٮز، ا٭الډ ال، ا٭الډ ، ا٭الډ يه ي ا٭الډ ا بډبن ډچڄ ي ٱ.

حك دش هشثث هشتشن دششت – 5.4.3

ٽٴ ډٮبىن ډوشچٴ ى ا٭مبٷ ىب ب ي ايٹ بو ب ى اياه ي و ىڈ

ډان اه ډىبث٬ امز اٹشبى ي دٵز سپىبڅپ ډىؼ ث اؼ بى و٪ بڇ كٺ ٹ

ى ث ز ي 1967واډج بڃ 1ډاص ډشٻ ثز ځىي از. اه ډ٫١ ى

٭مډ بډبن ډچڄ ډ٦ف ي ٽ ى آن ٽ ځىي ٽ ډى بث٬ ى ىيډه اػال ډؼم٬

ح٥ي ص٤ؼت ػا حك تش تذاؿت، فلا اؼات حمق تـش ادس ٥شصاد، ػ٥ا ػپش٢ فش، تؼا حك تش -1

2، ف 1392، 4اػال٣، ؿاس

ؼش٤ لفا، ػاصا تحذ حل ىاس٢ ا٢ اجتاػ٣، فش٣ ت٥ ا٣، تشا، ـش ٥ضا، – 2

209، ف 1390

Page 46: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

46

ثش ىب ب آاى ث ٭ىان ډاص ډشٻ ثز ىبهش ى ي ثب ثلض ب س ٤

ډؼم٬ ٭م ډ 1970ىمبډج 17ډم 2749ٽ ب ډٽ ٹ٦ٮىبډ مب

بب ي اٹبو ب ا ه بډبن ډچڄ ډشلي سلز ٭ىان ا٭الډ اڃ كبٽڈ ث ا٭مبٷ ى

اڄ ا دٵز ي ث اب اه ٹ٦ٮىبډ ؾ ٽ كٸ اى٭ب ډبڅپز ب كبٽم ز

ث ثو ا ډى٦ٺ بى ي ا وياى ي ثا اىا آن ډى٦ٺ ثبي ټ و٪بڇ ثه اڅمچچ

ٽ ډش٢مه ډىبٵ٬ م ٽ ب ثبي ث اٽشبٳ ي ث ثىا آن و٪بر ومبي.

٭مډ ب ډشٻ ث ډٮىب ىاا ي اډ اڃ ډ شٻ ٭م يسب ٥جٮ ي ځ ب ډاص

ډى٭ ټ ػبډٮ از ٽ ا ځشڂبن ث ډب ث اص ي از ي ډب ثبي ا آن ث

٥ ثاث ي ٭بىالو ي ثا ډٺبي چق ػبو اشٶبى ٽى ي آن ا ډبوىي دىبن ډبن

ا ډبىٸ ډاص ډشٻ ثز ډ سان ا ا٭مبٷ ث وڄ ب آىي ډىشٺڄ ومبڈ. ي

ىب ب، ٹ٦ت ػىة ي مبڃ، ٵ٢ب ب ډ بيا ػ ي ىڂ بىآي ٽ ى ٽ ا

ػمچ ډاص ٵىڂ ي ٥جٮ ډ ثبي.

ججگج حمق دشش حوجت ثص آى دس حمق دثخل ثفغجستجى -4

هجوشبو اٵٲبوشبن ڈ ا ػمچ ٽ ب از ٽ ا٭الډ ػبو كٺٷ ث

كٺٹ ػي ي ا ي و٪بڇ بثيه ، 1382ٽ اٵٲبوشبن ا بڃا دٵش ي

ن و ى كبڃ سٲ ي ا الكبر ډ آسؼث ډپىي څا ٹاوه اٵٲبوشبن ي و٪بڇ كٺٹ

اڅمچچ ث يوي ػبو ين كٺٷ ث ي سٮيار ثهىيڅز اٵٲبوشبن و ثب سػ ثبي

اڅمچچ كٺٷ ث، ډاه كٺٷ ث ي س٦جٸ ډٶ بى ا٭الډ ب ى ٹجبڃ اىبى ثه ىيڅز

ٽ ؿى بن . ا ز ځىيآن ا ى ٹبون اب ه ځىؼبوي ي ډشٮي ث اػا آن

ػبډٮ ډٵ ي ډشٹ ثاب ډبى ڈ ٹبون اب اٵٲبوشبن، ىيڅز ا ث اؼبى ټ

٭ياڅز اػشمب٭، كٶ٨ ٽاډز اوبو، كمبز كٺٷ ث، سلٺٸ ىډٽا، سبډه

يكير ډچ، ثاث ثه م اٹاڇ ي ٹجبڄ ي اوپبٳ ډش ان ى م ډى ب٥ٸ ٽ

ډپچٴ ٽى از. ي ډبى ٶشڈ ٹبون اب ىيڅز ا ډپچٴ ٽى سب ډى ډچڄ ډشلي،

Page 47: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

47

اهیگ

جاو

ر ش

ق بقو

حوم

فهه

ى...

آ

اڅمچچ ٽ اٵٲبو شبن ث آن ډچل ٸ ي ا ز ي ب ثه اڅييڃ، ډظبٷ يار ثهډٮب

ا٭الډ ػبو كٺٷ ث ا ٭بز ومبي.

ث مه سست ٵڄ ىيڇ ٹبون اب ٽ ث كٺ ٷ اب ي يػب ت اسج ب٫

اهشب بٵش از، ټ ش كٺٷ ثىبىه ث و٪ ك ٸ ك بر، ك ٸ آاى،

بو، ثاث، ډى٬ سجٮ٠، كٸ ب ا پىؼ ي ٱ ا ث مز ٽاډز او

58از. ډبى ومىىبهش ي ىيڅز اٵٲبوشبن ا ډچڇ ث ٭بز، كمبز ي س٦جٸ آن

اه ٵڄ، ىيڅز اٵٲبوشبن ا ډپچٴ ومى از ٽ ٽم ن ډ شٺڄ كٺ ٷ ث

ى اٵٲبوشبن ي ثج ى ي كمب ز ا ډى٪ و٪بر ث ٭بز كٺٷ ث اٵٲبوشبن ا ث

آن، سب ٽىي سب و ثشاوي ى ر وٺ ٠ كٺ ٷ ث ه ى ث ا ه

ٽمن پبز ٽىي ي ٽمن ډاى وٺ٠ كٺٷ ث اٵاى ا ث ډاػ ٬ ٹ بوو

ٽ اٵٲبوشبن ث ب سػ ث .ومبياػب٫ ٽى ي ى اډ ىٵب٫ ا كٺٷ آوبن ډب٭ير

ٹبون اب هى ٽ ٹجال ڈ ٽ ي ٽم ن ا سل ز ٭ى ان ٽم ن 58ډبى

2002ٽ ى ث ى ى بڃ 2001ډشٺڄ كٺٷ ث ث اب سٮي ٽ ى ٽىٶاو ث ه

سپڄ ٽى ٽ اه ٽمن ىاا ي ا٭٢ب ډ ثبي ي ټ ثىػ ي س پالر ا

ث ي ٭ب ز كٺ ٷ ي ڈ ثا آن ث ست بوي سب ى ٹمز ځش كٺٷ

آاى ب اٵاى ي اوب ٵٮبڅز اوؼبڇ ىي ي مـىبن ى ١مه آن ٽ اٵٲبو شبن

سب ث كبڃ ٽىاون ب ػبو ى اسجب٣ ث ب كٺ ٷ ث ا دٵش ي ى آو ب و

٭٢ز ديا ٽى از ٽ ا ػمچ ٽىاون ډى٬ پىؼ، ٽىاون كٺٷ ٽىٻ،

ډى٬ سجٮ٠ واى، ٽىاون ډى٬ ه وز ٭چ و بن، ٽىاو ن ډى ٬ ٽىاون

پىؼ ي ٽىاون ډى٬ اشٶبى ا الف ب ٽمبي ي ب ٽىاون ب ي ا ىبى

ثه اڅمچچ ٽ هى ثبوڂ آن از ٽ ىيڅز اٵٲبوشبن ى ٹمز كٺٷ ث ثب ااى ي

پالر ٵ ايان ي كمب ز ب ي س٦ج ٸ ډشٮي از ٳ و٪ ا اىپ اډ ي ډ

Page 48: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

48

كٺٷ ث ى اٵٲبوشبن يػى ىاى ٽ آن ث ډڂىى ث ډبڄ ډث٣ ث ډى٦ٺ ي

بز ب ػبو.

تج گش -5

ا بٵش ب اه ډٺبڅ ث اه وشؼ ډ ڈ ٽ ه جوشبو ي ه ځى ي ٽ

ثيڅڄ اوبن ثىن ه ى ا آن ثډى ي كٺٷ ث اثشيا سه كٺٷ از ٽ اوبوب

ډ وي ي اه كٺٷ ٥ سال ب ى ٦ق ثه اڅمچچ ډىؼ ث پڄ ځ آن ث

ي اه كٺٷ ث سمبڇ اوبوب سٮچٸ ډ ځى ي اوبن ب ث ډى٪ پڄ اډي ځىي

او اوبن ثىن هى ا اه كٺٷ ث ډىي ډ وي. هجوشبو ى ٥ ؿىيه ٽىٶ

اه كٺٷ آش آش ځش ديا ومى ث ؿىي وڄ سٺڈ ځىي، و ڄ ټ

چچ كٸ ب ا ثا اوبوب د ثى ي ډيو٪ ځٵش از ي ى ډٺبثڄ ثا ىيڅ ز

ب ټ چچ سٮيار ا د ثى ومى ٽ ى ر وٺ٠ آن ډڅز ثه اڅمچچ

ث ىوجبڃ ىاى اڅجش وجبي ٳ ث اه سٮيار اٽشٶ ب ٽ ي ډڅز ٽٶ ٵى ا

ٽى، ثچپ ثا اػا، كمبز ي ٭بز اه كٺٷ ثبي ټ چچ ٹا٭ ي ي ډٺ ار

ٽٶ ى ٦ق ثه اڅمچڄ ث ٭ىان ١مبوز ٽىىي اػا اه كٺٷ ث يػى آ ي ٽ

ټ چچ ثٮ٢ ا اڅجش ٽ اه ډٺار ا كچ ډٺبڅ كب١ هبع ډ ثبي يڅ

ٹا٭ي ي ډٺار ٽ ى ٦ق ثه اڅمچڄ ث ډى٪ ٭بز كٺٷ ث ډيو٪ ځٵش ي

ثى يا١ق ځىي اڅجش ى ٹمز ػم االډ اٵٲبوشبن ثبي ځٶز ٽ ا ه ٽ

ا ػمچ ٽ ب ثى ٽ ث ا س ت ا٭الډ ػ بو كٺ ٷ ث ا ډظج ز

هى ا ډپچٴ ث كمبز ي ٭ب ز ا ه كٺ ٷ ي ٹا٭ ي آن ه ا اائ ومى ي

ځىاوي از ي مـىبن ى ډاى ډوشچٴ ٹبون اب اب ث كٺٷ ث ي كمب ز

ب وب ا آن ومى از.

Page 49: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

49

اهیگ

جاو

ر ش

ق بقو

حوم

فهه

ى...

آ

دىبى ثىي ث ٭ىان ىاو آډهش ډپشت كٺٷ اه از سب ٽمن كٺٷ ث

ډىڇ ٭بډ ي وٺب٣ ىي ىز اٵٲبو شبن س لڄ ٵآىي آځب ى كٺٷ ث ا ثا

ومبي ي ى ډى ا٭مبڃ، ٭بز ي س٦جٸ اه كٺٷ ب٭ ثبي.

هجدغ

لشثىشن

:وتخ

1395اوب، ثبٹ، اىبى ثه اڅمچچ كٺٷ ث، سان، اوشبار هىي، -1

ىان ډؼم٭ اٮب ځچشبن ٮي -2

1389اٵٲبوشبن، ٽبثڄ، اوشبار ډ سلالر ٭بڅ اثه ىب، ي ىاو، كٺٷ اب -3

ډٮى، وؼمبن، كٺٷ ي آاى ب اوب ى ٹبون اب اٵٲبوشبن ى دس اىبى ثه -4

1394اڅمچچ، ٽبثڄ، اوشبار ٮي،

ان، ډ ٭جب، ي ثبٹ، و٪بڇ ػبو ابث كٺٷ ث ي كمبز ا كٺٷ ث، س -5

1388اوشبار ػىڂڄ،

1392ډد، كه، و٪بڇ كٺٷ ثه اڅمچچ كٺٷ ث، سان، اوشبار ا٥ال٭بر، -6

1388٭مي، وؼبو، ٭جب، ٭چ، ډجبو كٺٷ ث ى االڇ ي ىوب ډٮب، سان، ډؼي، -7

1390٭جب، ثن، كٺٷ ث ي آاى ب ثىبىه، سان، و ىاىځش، -8

1396٭جب، ډب، سٮبډڄ كٺٷ ثه اڅمچچ ث، سان، اوشبار هىي، -9

٥جب٥جبئ، ډسمى ډىؿ، آاى ب ٭مډ ي كٺٷ ث، سان، ډ اوشبار ىاوڂب -10

1388سان،

مي ، وؼجان، اډ كه، سٺز مپب ب ثه اڅمچچ ىډى كٺٷ ث، و ډمشب، ػ -11

1382ىاوڂب سان ،

ډٶب، وه، بډبن ډچڄ ډشلي ي كڃ مپب ب اػشمب٭، ٵىڂ ي ثه اڅمچچ، -12

، 1390سان، و ډان،

ډٺبالر :

اډي، ػچڄ، كٺٷ ث ى ى٭بي ٽٶ ث اب اىبى ثه اڅمچچ ي ډى٦ٺ ا، ډؼچ -13

1386، 49مب ىاوپي كٺٷ ي٭چڇ ب،

1ډبچ، ډلمى، وڄ ػيي كٺٷ ث، ډؼچ بز هبػ، بڃ ڈ، مب -14

158ب ي اٹشبى، مب ډي اٽبن، ٵاىي پذبؿڂ وڄ ب كٺٷ ث، ډؼچ -15

– 157

Page 50: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

50

ډاى، وبى، ذ ٵ، مب، سٮبډڄ كٸ ث ډل٤ ز بڅڈ ي كٸ ث ثياز، ٵچىبډ -16

1392، 4ډ٦بڅٮبر كٺٷ ث االډ، مب

ډكي بيػ، ډلمي كه، مش ډبڅمز آډ اوبن ب ا ىيځب ٹآن ي و٪بڇ ثه -17

1392، 2- 1ډؼچ كٺٷ ث، مب اڅمچچ كٺٷ ث،

چق ؿ، ډلمي ٭چ، ىځب، اډه، ث ډبز كٺٷ مجشڂ : كٺٷ ػمٮ ب -18

، 1392، 41ډىډ، ٵچىبډ دي كٺٷ ٭مډ، مب

:ثسجد

1382ٹبون اب اٵٲبوشبن، ډة -19

English references: Articles:

20- Foster Jason Morgan, third generation Rights: what Islamic law can

teach the international human rights movement, Yale human rights & development l. j, vol 8 ,2005

21- Mohammad Reza Sarani, Seyed Hossein Sadeqi, Hossein Ravandeh, The

Concept of “Right” and its Three Generations, International Journal of Scientific

Study, vol 5, issue 4, 2017 22- See at: Patrick macklem, Human rights in international law, London

review of international law, forthcoming, 2015

23- Documents: 24- The Universal Declaration of Human Rights, Adopted 1948

25- Declaration of Human Rights and Citizenship in 1789, France

26- International Covenant on Civil and Political Rights, Adopted 1967

27- The Convention on Civil and Political Rights, adopted1966

Page 51: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

هی هجریاى عدالت به اطفال با كاربردد پاسخ

از فرایند عدالت ترهیوی

اكمي پت ثي ب

چىذ

ي ځ ب هب ٽىٽبن ا كض ٦ق د به سم ، ىبهز ي س ان ىٵ ب٫ ا

ه اٹش٢ب ىاى سب كمبز ب ډ٢ب٭ٶ ى ډٺب ثب ثځبالن ا ابن ث ٭م ڄ

آي. ي ث ډى٪ دڂ ا ثؿت ىن ث ٽىٽبن يٹثبو ين آوبن ثب ي ى ٭م ڄ

ثوبډ ب ٭ياڅز سډم ثش س٦جٸ ٽىي ي ٭ياڅز س٦جٸ ځىى. ٽ ىاى اٵشاٹ ا

ثب سٺز ك ډئڅز د ي اكب ڇ ٥ٶڄ ث ٽ ب، ډػج بر ثبځ ز ث

. وبن ى ٵاىي و٪بڇ ٭ياڅز ٽٶ ډمبوٮز ډ ومبيآػبډٮ ا سڄ ي ا ډش٢ ين

ا ډ بڅل ٹبون يځ ث سوچٶبر ا٥ٶبڃ اشٶبى 25و٪بڇ كٺٹ اٵٲبوشبن ى ډبى

ا ثب ډلييز ب هب ډبوىي ١بز ٥ٵه دىبى ډپىي. اه ډلييز ب : ٭

ها ث ٽب،ساٵٸ ث ىي، ػجان هبر... ډ ثبي. ډٺبڅ كب١، ايڅه ډٺبڅ ى

Page 52: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

52

-اث٦ ث ٭ياڅز سډم ي ا٥ٶ بڃ ى اٵٲبو شبن ث ى ي ثبا شٶبى ا ي س ٶ

دىاهش ي ث اه وشؼ ډ ي ٽ ث ب ا ا ه ډل ييىز ب، سلچچ ث ث

ىيځب سډڈ ځ ى ثوبډ ب سډم ى ىاى ا٥ٶبڃ ا ټ ٥ ٳ ي ي ب

٭مچ ى ډلبٽڈ ډٲبر ىاى. ثىبء الڇ از سب ٹبون ځا ى ا شب س ييه ٹ اوه

ڈ ثبي .سډم ي اائ سمىبر ډىبت ثب ډبئز سډم

ىاى ا٥ٶبڃدبن ب ا٥ٶبڃ، ٭ياڅز سډم، ٭ياڅز ٽٶ، : ثطگجى ولذ

همذه

ث اب بٵش ب ي ډ٦بڅٮبر ى ش ب ډوشچ ٴ ٭چ ڇ ػى ب، ا ػمچ ػ ڇ

ىب ػبډٮ ىب ي يان ىب ػىب، سڄ ث ىاى ٽٶ ى ثب ا٥ٶبڃ

ثا سٲ ه ى اوپ ب ب، اؼ بى و ز ١ ي اػشم ب٭ ي ي وػاوبن ث ٽب،

ډؼډبو، ي ى وشؼ سپا ػڇ ى ا٥ٶبڃ ي وػاو بن ثپ ب، ډى ا ٵ ا ڈ ډ

ا٥ٶبڃ ي وػاوبن ث ٽب ى ډكچ ي ي پڄ ځ وز ٹ ا ىاو ي. . 1ومبي

اه ي، ؿڂوڂ ثهى بډبو ٭ياڅز ٽٶ ثب اه ى ش ي ډب ز ب ز ب/

وبن ى آىي و٪بڇ ٵشب اه يويان ثب سبط ځا ا ز. آسياث دجى ي ثا

ىي ٭ ډب ي پچ ي ؿڂ وڂ دب ن ث اه اب كٺٷ ٽٶ ا٥ٶبڃ ٽ ى

وبن سػ ىاى. ثب ي آى ث اه ث ٽبان ي مـىه ؿڂوڂ يځ ث ث ٽب

ى ياٹ٬ اه به ثش ث ا ي ي د ي و ز .ػىج كمبش ىاش ثبي

كٺ ٷ ٭وبن ٵ اڈ بى . ى آا٥ٶبڃ ي وػاوبن ث ٽب ي ثبب و٪بڇ ٵشب

ث ٽٶ كمبز ا ٽىٽبن ي وػاوبن ث ٽب ثب وبن ب ډشٮيى ما ثى از

ٽ ا ڂ ٥ٳ ب ډىب٭ ث پڄ ػمٮ ، و٪ ډ ي ٽ ٭ياڅز سډم ٵاىي

387ف فشج٥ا، حذ، داؾ ا ػذات تش٣٥، 1

Page 53: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

53

دخ

سپا

بهت

دال ع

ىریا

هجي

ه...

آن س مڈ ىب ځي ثا كڄ ي ٵڄ ي يځ ث سوچٴ ي دبډي ب اكشم بڅ

ي هاش ب ٭ياڅز سډم سىب ى ثش ٵاىي ب ٮى .1ځ ي او ډ ٽىي

ومو ا ا سلڃ ى ث ى ي سٲ ى ي ك ڄ ي ٵ ڄ .ي 2پڄ ډ ځى ٥ٵه

ٱب٭ از. ٽ ىٻ ډ ب ا ډٶ بم ډبوى ي ػ ڇ، آاهشالٵبر وب ا ػڇ ي

اؼ بى ٭ ياڅز سډم ى يى .ډؼڇ ي ډؼبار ث سيغ ى كبڃ ىځځو از

اثش يا ى ٭ ياڅز سډم سان ثه وڂاو ب ث ىي ي ػبډٮ ډلچ از. و٪

ي ذ وجز ث ثٿ بالن و س بٵ ز، ى ياٹ ٬ ا ه ، ك ا٥ٶبڃ ډ٦ف ي

ي بٵش ب ا ه يپى وجز ث ثپب ا٥ٶبڃ دبن ب ډىبجش اائ ډ ى ي.

ډ بوؼڂ، ا ػمچ ي ب ،وز ب ځي سلٺٸ وبن ىىي آوز ٽ

. شىيثا ا٥ٶبڃ ٭ياڅز سډم ډٶي

٭الي ثاه ى دس اه يپى دبن ب ىبب ي ث ا ا٥ٶ بڃ ث ٽ ب

٭ميسب ػىج كمبش ىاش ډظال ذىن ٥ٶڄ ث ٽب ث هبواى اڅجش ځ ب ث ډىب جز ا

ٽ اه ذىن ى ٭ ياڅز سډم ڈ اشٶبى ډ ى.ياٽى ب چت ٽىىي آاى

از ٽ ا١ال٫ آن ث ىي ث ٽب ػبډٮ ظ٭ياڅز سډڈ ډبوىي ډظچثب اغ ثى. ي

ډلچ از ٭ياڅز سډم ډ ساوي ى ٦ف ډوشچٶ ډى ا شٶبى ٹ ا ځ ى. ٽ

ي ثيين ا٭مبڃ كٺٷ ٽٶ ك ڄ ي ٵ ڄ ډ چق ٭جبر ا اهشالٵبس ٽ ا ٥ٸ

ى ثبة ك ڄ يٵ ڄ وي. ػاڈ ٽؿټ ٽ ا ٥ٸ ىاىن اه٦ب يځ ډ وي.

ٽٶ ي ٽب هچ بى از ث ػب سٮٺت ي ډؼبار ډؼڇ ٮ ث اه ا ز

ش ي ډبڅل ث ٹا ى ي ىيځب ب بن ث ڈ آٽ ثه ډؼڇ ي ث ىي و٭

ټ ځىى څا ډبڅل ځ ي ثا ٽٶ ىا از ؿاٽ اځ ډپ بوڇ ب وى

43، ف تشج حذ ػ٣ اسدت٣٥ ،سػا جشا٤ جاصات ا، تىاس٤ا، ػضاس 1 13، ف ػذات تش٣٥ استما تخـ٥ذ س٤ىشد تض د٤ذ حس٢ ، است٥ سا٤ت، ت٣ اسؿا، ا٤ى ا٤ض 2

Page 54: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

54

وبى ډبوؼڂ ثه ث ٽب ي ث ىي ډٵٸ ٭مڄ ٽىي ى آن ر سٮٺ ت ٽٶ

ډٮچٸ ي كٳ ډ ى.

ٹج ڄ ا آوپ ياى بىائٹ٢ ٭ياڅز ٱ م ب ػائڈ وجشب يي ٽ ا ٥ٸ

ي ػاڈ ثب يي ٽ ثب ي .ا ٵاىي يځ هبع ډ وي ډكچ ډلبٽم وي

وى ىاىځب اٹبډ وي ثب اه كبڃ ډبوؼڂ ب ػچ ځٶشڂ ى ڈ ث ډى٪ سډڈ ي

ډبٽز ٵٮبڃ ث ٽب ى سډڈ ٭اٹت ػڇ ي االف ي ىډبن ي ډى ا شٶبى ٹ ا

ثب اشٶبى ا ثوبډ ب ٭ ياڅز سډم ډ ځى. ى وبز ىاى ځب ب وٺ هى ا

:اٶب ٽىىيا ، ډاى ڄ ډشاوي

اػا ساٵٺبر ث ٭مڄ آډي ثه ث ٽب ي ث ىي، ډلييىز ب بڅت آاى ث

ډاى ٽ ثپبسٺ هى ا ى اسپبة ػ ڇ اوپ ب ډ ٽى ي، ي و٪ بر ث ، ٽب

اډ ب ټ ا اىپ اه ٵاىي سډم ا ز بن كبڄ ٽىن ىىي يځ ػز ا٥مآٵ

ثبي اه اډ ث مز ىبهش ى ٽ دب ن ٥ٳ ىڂ ػبډٮ ڈ ا بى ويى.ٽ

ػبډٮ ډلچ ث ػڇ سىب ث ي ث ٽب ب ث ى ي ډشمٽ وم ى. ثچپ ث

دب ن ىاى، ي ى يى ب ياى ډبٽز ٽڄ ػبډٮ ث ر ٽ ػبډٮ ث يډ

و سمٽ ډ ٽىي كش اځ .ا٭مبڃ يب ػز ٽب ااى يډبر ى آىي ثبي

ى بهشب آن ثبي ډب ثبي ى يى بٵشه يب ثب ڈ ١ ٱ اه اٹياڇ ػبډٮ ث

س ويځ ٽىىي ي ٭ياڅز سډم پ ا ٽ ډىڇ ػبډٮ ډب ثشاوي ى ا٤ ډب٭ي

ػبډٮ ي ثج ى سوچٶ بر ى ډ س اوڈ ا ځ ش يب از ٽ ا ٥ ٸ آن

.ثى اشٶبى ٽىا٦ ٽ ا٭٢ب ػبډٮ ث آن وبډىيوي اځب

Page 55: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

55

دخ

سپا

بهت

دال ع

ىریا

هجي

ه...

دجى هفجن

» يا ٭ياڅز ث ډٮبو ډوشچٴ ث ٽب ٵش از اډب تؼشف ػذثلت تشهو )ثلف

1اٵال٥ن ٭ياڅز ا ى اه ډ ىاوز ٽ ؿ ث ػ ب ب ش ه ى ٹ ا ځ ى.

،، ا ډ بى ٭ يڃ ث ى ػب ث ډٮىب ډبيارىاه مـى بن ٭ يڃ ي ٭ يڃ ٮى ثاث

، ي ث ى ه ا ياث ٤ ااى بن االف ډ ٽى ي. االك ٽ ياث٤ اٵاى ا ى ثه

٭ ياڅز سډم ٵآى ي ا ز ٽ ث ډػ ت آن، “اډب ى ا٦الف 2ها ٱ ااى

ځ ٥ٵه ى ه ؿڂ وڂ يځ ث دبډ يب ػډ ډٮ ه، س مڈ

”ٽىىي. ډ

٭ياڅش از ٽ ډ ٽ ي ث ه »ث ٭ٺي ډبسه از اوڂچ ٭ياڅز سډم

اؼبى ٽى ي ډىبٵ٬ ث ىي، ػبډٮ ي وب ث ثب د اػشمب٭ ث ٽب، سان ي سٮبىڅ

ي ىيى از. سډڈ ي ثجى ي١ٮز ث ىي ا سب كي اډپبن ٭مچ بى ي ى ا ه

ث ىي، ث :ډ م اوب ا ٽ ث ول ى كبىط ډؼډبو وٶٮ ىاوي )ډبوىي

ٽب ي ياثشڂبن آوب( ومبىيځبن ػبډٮ ي ډٺبډبر ٭ياڅز ٽٶ ا ث ډ بٽز ٵٮ بڃ ي

«ؿىه ساو ٵاهاوي. بوي ثا

ػبوج و جز ث ػ ڇ ي ٭ياڅز سډم يپى م - ث ٭ٺي ډلمي ٵػب

ب ىش ٭ياڅز ٽٶ ٽ سمٽ ث اك ا دڂ ا آن از. ثهالٳ ي

ث ٭اډ ڄ ٽ ٭ىان ډؼډبو ي ٽث ډؼډبن از، ٭ياڅز سډم ډ ي٭ ا ز

دىاى، ي ا ياٳ ٭ياڅز سډم ا اؼبى سٮ بىڃ ي ډ ثىب ي اهشالٳ ٽٶ

ىي ي م اٵاى ىاوز ٽ ا يٹ ٫ ػ ڇ س إط ب ثپب، ث سان ډبن ىٱيٱ

ى يځ : ٭ياڅز سډم، دڂ ا سپا ػڇ ي ثډ ىاى ٽاوي. ي سق دٵش

ا ا ډؼا ىشبث ث ىٻ ي ىبهش ٭مٸ ب ػ ڇ ي اه شالٳ، وجز ث

65ف ، مذ ػ حمق ، واتص٤ا، اكش 1 177ف ،ػجل٣ تشج ت٥ذ كالح اذ٤ اسػ، اخالق ٥ى اخع 2

Page 56: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

56

ب ٵىڂ ډجشى ث ػچت ډبٽز ػبډٮ ى كڄ ي ٵڄ ى٭بي ي سبٽي، ث ا

ٽىي چق ي ب، ىوجبڃ ډ

٭ياڅز ػا ى څٲز دبىا ه ي ٽٶ ځىب از. اډب جضثة: تؼشف ػذثلت )ح

ث ٽىش يڃ اػشم ب٭، ٽٶ ث ډٶڇ و٪بڇ از ٽ ىيڅز ثب ث ځ ا آن و جز

ا٭مبڃ ٹاوه ٽٶ ي اػا ٭ياڅز اٹياڇ ډ ٽىي. يب ٭ياڅز ا ىى ي : ډ يڅ ب

پڄ ا ٭ياڅز از ٽ ثب سمٽ ث ٵشب ځ ش ثپ ب پڄ ډ ځ ى ي ي ا

ډشلٸ ٽٶ ډ ىاوي. ډ٦بثٸ اه ىيځب ث ٽب ثبي ا ٭مڄ ه ا ثجى ي ا ه

.1سالٵ ػبو اوشٺبڇ ػبو ي ډجشى ث ډٺبثچ ث ډظڄ از ډيڃ ټ ډيڃ

ډبن شم ځٵ ز ي ا ٭ ياڅز : ٭ياڅزتؼشف ػذثلت هجى سستو ) د

ٽٶ يسډم ډ ثبي ي ثب اشٶبى ا ٹ ٹ و بى ب ٭ يڅ ي ٹ٢ ب ث ا

بڇ ب ٭ يڅ ي ػجان هبر ا ټ ٥ٳ ي ثب ٽب ثى ا ػځ ب ډلچ ى ډٺ

ٹ٢ب ا ٥ٳ ىڂ سپڄ ډ ځىى ي ډٶبى ب ىي ٭ ياڅز ا ث ب ڈ ټ ػ ب

ي ٥ٵه و ډؼ ب ث ډ بٽز ى ا ه بهش ي ا آن ٭ياڅز ػيي ا ثػى آيى

ٽ ثىبڇ ٭ياڅز ډبن شم بى ډ ځىى . 2هاىي ثى.ٵاىي ب ػبن

٥ج ٸ يا ٥ٶڄ ځىي اوب ا ډبن سڅي ين اڅ ثچٯ ث - تؼشف طفل )د

كٺٷ اډ ب 3ځى ي. ا ٲ بڅڂ 18ٹبون ډيو ا ډبن سڅي اڅ ين ث ه

ٽٶ ٭ٵ ي كٺٷ االڇ ا٥ٶبڃ ي وػاوبن ى ر اسپبة ػڇ ٵبٹي ډ ئڅز

و ب ،ٽٶ شىي څپه ١ير يڃ ث يٳ ب ډشٮ بڅ سٮچ ڈ ي سث ز

217ف ، ػذات تش٣٥،ؿ٥ش٢، ػثاع 1 8ف ػذات تش٣٥، ، غال٣، حؼ٥ 2 93ف ، فش فاسػ٣ ػ٥ذ، ػ٥ذ، حؼ 3

Page 57: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

57

دخ

سپا

بهت

دال ع

ىریا

هجي

ه...

سبډه اډىز ٹ٢ ب ي ػج ان ه بر ،وبنادڂ ا سپا ػڇ ،ډى، وز

ث ىيځبن اؼبة ډ ٽىي ٽ و٪ بڇ ٹ٢ ب ٽ ب ى س بډه ا ياٳ ډث

.ډ٫١ اسپبة ػڇ ا دڂ ي ياٽى ػا ډجشى ث اڃ ٭چم اسو ب ومبى ي

٭ي ډىؼڈ ځٶش ډ ى ٽ ى ډى ٽ ٴ ىاى ي ا٥ٶبڃ ث ډؼم٭ ٹا

سلٺٺبر ډٺيډبس ي ول ىاى ثبي ا ثيي سم ب ٽ ىٻ ي وػ ان ،سٮٺت ،ػڇ

ثب ډٺبډبر وبى ب ػا ي ٹ٢ب ث څلب٧ اسپبة ا٭مبڃ ډٲب ث ب ٹ بون س ب هبسم

ىٽ بن ي يځ ث اسبڇ اي ث ډى٪ سبډه يٳ ياال او بن كٶ ٨ ډى بٵ٬ ٭ بڅ ٽ

ٽ ث ى اډب آوـ ى ا ه ٹ مز ٹبث ڄ ث ا ز، آن 1 وػاوبن ٭بز ځىى.

كٺٷ ٽٶ ٲب ى ٭چ ڇ ثىبء ډئڅز ٽٶ ا٥ٶبڃ ا ؿ ى ي٫ ډ ى؟.

ػىب ٽ ا ډٺار پچ ي ډب ډشٶبير، ډشىبت ثب ا٥ٶبڃ ي وػاوبو ډشم بن ي

به ٭مي اه ش هب كٺ ٷ ٽٶ ى ياٹ ٬ . ث ٽبان سپڄ ي از

ش ىاا ډئڅز ٽٶ يٵبٹي ى ه ډ ثبي ٽىٽبن ي وػاوبن ى سمبڇ ىوب ث ىي

.ډئڅز ٽٶ سٺڈ ي از

ث كبڃ ىي ىي ٽ ى ٹبون سٮٴ ځىي ٭مچ ي و٪ ډپڄ اٵ ه ډ

ثب ټ ثځ بڃ( ټ ه ٱچ ٤ سٮ ه ثبي ى ٭مڄ اځ ثا ټ ٥ٶڄ )ى ډٺب

ځىى ي اي ثواي ٽ ى ثاث آن ى٭ا ومبي ا ه و بن ډي ي ٽ ي ىاا وبث ز

ډ ثبي سب اه ډ٫١ ا ث ؿبال ثڂى ث ٭الي كييى ى ٽ ا ٥ ٸ كٺٹ

ى كبڅپ ى ا٤ كبى ي ډجڇ جت ډىب٭ ډ ځ ىى ډب ٥ج ٵاڈ ډڂىىآ

ه ٹبوو ؾ ث٦ ث دوشڂ ػم وياى اځؿ ٹبون ا٥ٶبڃ ث ام ز ك بالر

٩ب ى سٮه ه سبٽي ىاى ثىب اڄ ٭ياڅز ا٥ٶبڃ اه از ٽ ا٥ٶ بڃ و ب

ياو ي اهالٹ ث دوشڂ ،ډىي كمبز ي ډلبٵ٪ز ي اوي ا آوب ا و٪ ػم

43ف حمق اػاػ٣ افغاؼتا، ، داؾ، ػشس 1

Page 58: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

58

ٽ ډٶڇ ه ډئڅز ٽٶ ثا وػاو بن ث ى و٪بڇ ب ٹ٢بدجء وي اوي.

مز ىبهش ډ ىآٱب اه ه ثب سػ ث ياٹٮز ب ثچ ٯ ٭ ب٥ٶ، ياو ي

ث يه سس ت ه ډ ئڅز ٭ٺچ ى ٦ق ى ثب دبه سٮه ووا ي ځى ي.

ډ بڅڂ 12و٪بڇ ٹ٢ ب اٵٲبو شبن ٹبون يځ ث سوچٶبر ا٥ٶبڃ ي ٽٶ ى

پ ا اشىبىار ډ ب ؿىبوـ بن ياى ٽىي، ي . ي سىب ډئڅز ډيو ى ٹجبڃ ىاى ثبي

ثا ى هاز ا٭مبڃ ډؼبار ػبڂه ثا ٽىٽبن ٽىاون كمب ز ا كٺ ٷ

ي ه ډئڅز ٽٶ ډ ثبي . ٭چمب كٺٷ ڄ ٽچم ٲ ډ ځىي، د ٽىٽبن

ي ىهش ٽ ث ثچٯ ٭ وي ا ډلؼه از ث ډل٠ ين ث ثچٯ كؼ اي

ډل ډ ى، ثيين اه ٽ اكشبع ث يي كپڈ، ا كبٽڈ ٫ ثبي، اځ د

ى ر ا ٲ ډم ځى ي. ي ا ثچٯ ث كي ي ٽ ىاا سم ثب ي اي

.اسپبة ػڇ ؾ ځو ډؼبار وجز ث آن ب ا٭مبڃ وم ى

تسط هجشجى ػذثلتج پجسخ دهذحج ثل : دذگج

ډٶڇ ػڇ ي ډؼبار ب وبن ډ ىي ٽ اه ىيدي ي -ډ٦بڅٮ ى سبن سلڃ

٭ ياڅز ٽٶ . 1 ش او ي م ثب اوش٪بار ٭مډ مجشڂ ي مبىڂ وىټ ىا

ٵاىي ي ب وشؼ ا ټ ػبن ٭ياڅز ػا ثى ي اه ثاىي ا سٮبډ ڄ ك ب

ډوشچٴ اٹشبى، ب، ٵىڂ، اػشمب٭ ي ىاو ب ډؼم٭ ي ډسج٤ ث ب آن

ز. ا اه ي٭ياڅز ٽٶ ا٥ٶبڃ، ٵب ډٶڇ ډل٠ ٵچٶ و٪ وز، ثچپ ا ب

ٽى وجز ث ا٥ٶبڃ ثپب ثب سػ ثؿڂوڂ يا ب ، اٹش بى، ي١ٮز ب

ٵىڂ ي اػشمب٭ ډوشچٴ، ډػت اؼبى ي ب ب ځو ب ډشٶ بيس ا آن ي

از. اه ي١ٮز، ڈ ى ٦ق ډچ ي ڈ ى ٹچمي ثه اڅمچچ ٹبث ڄ ث ي د

دب ن ب ث ىځو بځن يػ ا ز. ث سى ي ٭اډ ڄ ډوشچ ٴ ي ډشٮ يى

106ف ،حمق جضا٣٤ ػ٣، پش٤ض ،كاؼ٣ 1

Page 59: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

59

دخ

سپا

بهت

دال ع

ىریا

هجي

ه...

ٽ ث وٺ ي . ا٥ٶبڃ ډطوي 1(دبن ىاى.ثبي ث.ٽب ث ر اٵشاٹ )ثپب

ڈ آن ب ډ٫١ اه وشب وز. وپش اب آن از ٽ ث ب سػ ث او ا٫ ي

ډٮى ث بډيڅ ب اٽى ب وجز ث ثپب ا٥ٶبڃ، ډ سان آوب ا ى ي ب

ث سى ي ٩ ي ى ها ى ډٺبثڄ سؼبيار ٵى ٹا ډڂ ى. ٮى كٸ ىاٽى.

ثي ي ب ډشٶبير دبن ى ث ثپب ا٥ٶبڃ ى ىي ب ډوشچ ٴ ب ،

اٹشبى، اػشمب٭ ى ػبډٮ ا هب، ٳ و٪ ا سٶ بير ډب ز، ډڅٶ ب ي

٤ ٵاځ ب ، ٭ىب ثپب ا٥ٶبڃ ى ىي ب ډٽ، سلز سبط مبن ا

اٹشبى ي... از اه ىي، وڂ ځو ىببو ث سلالر دبن ى ث ثپ ب

ا٥ٶبڃ، و سىب ډى ىبهز ډيڃ كبٽڈ ث و٪بڇ ٭ياڅز ٽٶ ډچ ا ى اه ه

ٵاڈ ډ ايى، ثچپ ډػجبر سبډڄ ي سٮمٸ ى اي١ب ياكاڃ اػشمب٭ ډط ث ث ي ي

و دبن ى ا و اډپبن د ډ بى. اه ي١ٮز ى ثب ثب ا ٽب ثى آن ځ

و٪بڇ ب دبن ى ث ثپب ث ٥ ٽچ ي دبن ى ث ثپب ا٥ٶبڃ ث ٥

هب بىٷ از، اډب وپش سػ ثاوڂ ى اه ه آن ا ز ٽ م ا ى

ا دب ن ى ، ث ب و٪بڇ ب ٭ياڅز ٽٶ ا٥ٶبڃ، ي ب ٭ٳ ب هب

ي ب كبٽڈ ي ٱبڅت ثى از ي ؿ ثب ى ډاى ا شظىب، ث ي ب ي ځو

ب ىڂ دبن ى سڄ ډ ى. يپى ډيڃ ىببو ث ٭ ياڅز ٽٶ ا٥ٶ بڃ،

اث٦ آن ثب ي ب دبن ى ث ىڂ اوا٫ ثپب ب ي ثپبان ىبهز ډى

ي ىي ىي ځب ث ؿب ىش سٺڈ ډ ځىى. ډ ٽىي.ا و ث

17،ف حمق و٥فش٢ ودوا جاا ،٥اص پس، ا٥ش حؼ 1

Page 60: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

60

دذگج حوجت گشث( لفث

اه ىيځب ا سلٺٸ اوؼبڇ ي ثب ډؼبن وبى ب ٭يڅ ي ػا ثي ز آډ ي

-از ٽ اه ډؼبن ى ٹ٢بب ا ىي كمبز ٽىىي، كمبز ډل ي دي ىى ي

يپ ى ا چ ي كمب ز ځاو ىا ه كمبز، ي اشٶبى ثش ډ ٽى ي. ثى بء

ب ث ٥ ٽچ ي ثپ ب ا٥ٶ بڃ ث ثاب اه ي ثپ ٽػمالر وٶش از.

ول هب، ډشبط ا ا٤ ثيو از. ث ٭جبر ىڂ، ىش وياشه ث اډپبو بر

الڇ ي ١ي ثا وڄ ث ډٵٺز ي سٮبڅ، ػبډٮ د ډىبت، سٮچ ڈ ي سث ز ي

ث ٥ ٽچ يػى ډاو٬ بهشب، ډى ب وٺ٠ ىؼب ب ي ا ب اػشم ب٭

اڅبڇ ثو ين 1يى.آا س٤ ځي ا اٵاى ػبډٮ ي ا ػمچ ا٥ٶبڃ ثپب ٵاڈ ډ

ىيځب كمبز ډل ثا ٭ياڅز ى اډ ٽٶ، ډػجبر ٩ ي ثي ډيڃ ٵ ب

ا ٵاڈ ٽى از. ٵب ځا ٽٶ، يپ ى 2٭ياڅز ٽٶ ب ٵبځا ٽٶ

ب ي ثپب ىاى. ى ا ه يپ ى، ثپ ب وب ا ٭چز ىببو وجز ث ثپ

اوا٫ ٭اډڄ اػشمب٭، اٹشبى، ٵىڂ ي....از ٽ ٵى ى اوشوبة ډاػ ثب آن ب

ؾ اهشب وياى ي ثىبثاه وم ساوي ى ډٺبثڄ وشبغ وبځا ي وبهبىي آن ا ػمچ

ى، ځي ب آت د ػبډٮ ث ي ثبي. ى اه يپډئڃ ثپب، ث سىب

ا٥ٶبڃ و سىب ى ډٺبثڄ ٭اډڄ ػڇ ا، ثچپ كش ى وشؼ ثپب ثبي كمبز هب

وي ي ا آت ىيځ ثش آن ب ى ػبډٮ ي ب و٪ بڇ ٭ ياڅز ٽٶ ػچ ځ

.3ثوب٥ ٽ ٵز اويٻ ثا اوؼبڇ ډئڅشب ه ىاويى.

ا اه ي، ١ ير ي٩ٶ و٪بڇ ٭ياڅز ٽٶ ا٥ٶبڃ ى ىػ وو ز سػ ث

ي ډبڅق ٭بڅ آن بز و اػا ډؼبار ي دبن كٺ ٹ ٳ ث ٭م ڄ ب يوب

1 The best social policy is the best criminal policy too 2 Penal welfares

47ف ، تشج حؼ٥ غال٣ ،وتاب وچه ػذات تش٣٥،صش، اسد 3

Page 61: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

61

دخ

سپا

بهت

دال ع

ىریا

هجي

ه...

ثىبثاه ىيځب كمبز ډل، ػبڂب ي سٮ ٴ ىڂ ا ٭ ياڅز ٽٶ ، . ډؼډبو

پ ى، ث اآوپ ٽٶ ٭ياڅز ٽٶ ى اه ي وبىب ي ډؼبن آن اائ ډ ىي.

ىىي ياځا ثبي، كمبز ٽىىي ي ثب دي از. ىز ث مه ىڅڄ از ٽ ث ب

سػ ث ډبڅق ٭بڅ ا٥ٶبڃ ثپ ب ي ث ب سػ ث ١ ير ثه ىا ا ډب ز

كمبز ځاو اٹياډبر وبى ب ٭ياڅز ٽٶ ىاه ه، ىاىځ ب ب، ٹ٢ بر ي

هه ي وبځسه ځى ب، اث ا ياٽ ى آم ٽٶ، ا ػمچ ٵاىي يځ

ث ثپب ا٥ٶبڃ سچٺ ډ وي. پ ا وشبغ ي ىيځب كمبز ډل ، ډياهچ

ٽ اال وب٩ ث ا٤ يهڈ ب وبځا ا٥ٶ بڃ ب يى ب د ا ثپب از.

اكشمبال ثپب ا٥ٶ بڃ ا ى آى ي ىىي ٽ از ي ث آن ىش ا ٵشب ب يا

اٵا ډ ىي، سػ ىاى. ى وشؼ اه يپى، ډياهچ ثا دڂ ا ثپ ب

ا٥ٶبڃ، ډمپه از ث ٦ق دڂ ا آت ىيځ ي ب ثييځ ي ډىؼ ى.

جب ي ي و ٽىشيڃ ػا اڅجش ډمپه از ٽ وبى ب ډياهچ ٽىىي څيډب ا ػمچ ډاػ٬

ؿ ثب وبى ب ډوشچٴ هيډبر اػشمب٭ ا ػمچ ډيى ٽب ي... ٭ ي ىا ا ه اډ

ځىوي. ا ىڂ وشبغ ىيځب كمبز ډل ځابو ٭ياڅز ٽٶ ا٥ٶبڃ، ث م

ٹ٢ ب آن –ػبوج ٭چڄ ثپب ٥ٶڄ ي سمٽوياشه ډل٠ ث ػىج ب ٹ بوو

بو ي وشؼ ا ا ي وٺ٠ ىؼب ب ٽٶ سىب واز. ا اه ي، ثپب ٥ٶڄ

يػى ٭اډڄ ه٦ ا ي ياىىي ا از . ٽ دڂ ب كٳ آن ب ډ ساو ي

يى. ىيځب ب سو ثب ي ػئ ا آډػجبر ٭يڇ ثپب ٥ٶڄ ا و ٵاڈ

سثش ث مب – ثوبډ دبن ى ث ث اسپبث ٥ٶڄ ى ٹبڅت اوا٫ سياث االك

يى. ىيځب كمبز ډل ث ٭ياڅز ٽٶ ا٥ٶبڃ ډػت ٵى ين دبن ب، ډشى ٫

ب وبډٮه ثىن ي ث ا٦الف ٥ٶ ين آن ب ي و ډى ب اٵا اډپ بن ډياهچ

ب ي ډالك٪بر ٹ٢ب ب ٱ ٹ٢ب ى سمڈ ځ اػ٬ ث ٥ٶڄ ثپب ډ ى.

ب ا ا ب ٽ ثبي ى سلٺٺبر وبى ب ٭ياڅز ػا ډى ا شٶبى ځيي ى اه ى

ٹا ډ ځى و كمبز ډ ى. ؿىبوـ ى ډاػ ث ب ٵش ب ٽىٽ بن ي وػاو بن

Page 62: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

62

ډٮب ثب ٹبون اډپبن سلٺٸ ي يځ ٱ م يهبع ا ٵاىي ىاى ٽٶ

ي ٽٴ سلٺٺبر ډٺيډبس ي ىاى ثب ي ي و٪بڇ ٹ٢ب م اډپبن د وجبي ٵاى

ى كبڅپ ث ځو ا بډبن ى ډ ى ٽ كڈ و ابن ٽبډال دىبن ځىى.

.1هبر ثيڃ اڄ كٸ از

دذگج سضثدذ ج ػذثلت وفش )ح

ثب سػ ث ث ديوي ب ػا، ډ سان ؿوه ثىاز ٽ ى ٽ ډؼ بن

ي ٹاوه ٭ياڅز ػا ا ثش ى ډاى ػا اػا ډ ٽىى ي ٮى ٭ياڅز ٽٶ ثب

ث ول ا اولىب ثبي ډشوچٶه ثياوىي ٽ ٭مڄ ٱ ٹبوو آوب ٹبثڄ ډؼبار ي دڂ ډ

اواالن ډ ځي ٽ ا ډؼبار ډؼډه وشؼ ٽ ٹث بو ها بن څى كبڅپ « ثبي

ي ا 2ډكچ ايڃ هبر ياى دىاهز ځىى از ٹبثڄ اكب وز ٮى ثبي ى

او اڃ ٽٶ څىاى ب بٵز ي ى اه سلٺٸ ډ سان ځٶز ٽ ٹ٢بر و جز ث

اواالن ثٿ بڃ سډڈ ډل ډ څاواالن ػان وجز ث څډل از. مـىبن

ثبي ي ډؼبن ٭ياڅز ػا ث اه وپش اب ډ ٽىي ٽ ى ٽ ڄ سم بڇ شڈ ب

ى كبڅ ٽ ىيځب كمبز ډل ٽٶ ث ىشڂب ٭ياڅز ٽٶ ػا ډل از.

ن، اسوب يپى ب كمبز ځاو ا ځ ي آدي ثپبان ي د ا ١ير ثب

آت د ي ى ډٮ ه٦ سبٽي ډ ٽى ي، ي ٭ ياڅز ٽٶ سل ز س بط ب

ډ ب ىش ٵچٶ كٺٷ ٽٶ، ث ١ير ياٽى ػا وجز ث ډؼډ بن ي آ

. يڅ اه كٸ ٽ ثوبىي، وپوا، ٮبىر ډىډبن سٮچٸ كش ا٥ٶبڃ سبٽي ډ ومبي

اى ثپبان ٽ ى آن ډٶي ي ډ چڈ ىاه ي ثب سػ ث آاى ا 3ځٵش از.

324واتص٤ا، پ٥ـ٥، ف 1 111پ٥ـ٥، ف است٥، 2 87تىاس٤ا، پ٥ـ٥، ف 3

Page 63: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

63

دخ

سپا

بهت

دال ع

ىریا

هجي

ه...

سچٺ ي از ي و كبثڂ ػا آوب، ا٥ٶبڃ د ا ين ث ډٺ٬٦ ى ه ب

ؾ ډٮب ډو يان ىبهش ب ػبډٮ ىبهش و وياى سڄ ث دب ن ٽ اال

ى. ب ػا ي ث ه ډؼبار، و سىب ٭بىالو ثچپ ثبىاوي و سچٺ ډ

اه يپى ث ١ير ثبىاويځ ډؼبار ي ځب سىبت ك ي اٽظ ػ ڇ ي ډؼ بار

سپ ډ ٽىي. ااه ي ي ٭ياڅز ٽٶ ى ػ شؼ ٭ ياڅز، ځ ب ا ډٶ ڇ ى

ډىي ي ٵبي ځا سبط ډ ځى ي ځب ا ډٶڇ ايا ي ا شلٺبٷ ث ب ا ه ك بڃ

ث ا٭م بڃ ډؼ بار ي ا شٶبى ا آن ث ا ىي ٥ٴ ډوشچٴ يپى ډٽ، ډىؼ

ي ٭ياڅز ٽٶ ١ مه سبٽ ي ث ثبىاويځ ب اػا ٭ياڅز ډ٦چة ډ وي.

١ير ډلبٽم ا٥ٶبڃ ى ٵاىي ٽٶ ٽ ٭ميسب ثا ثٿ بالن ثپ ب س ياٻ

ىي ي از، سٶبير ب يان ىبهش، ػبډٮ ىبهش ي ز ىبهش ډ بن

ثٿ بالن ا وبىي ځى ي ثب سمٽ ثډٶڇ ډئڅز ٽٶ ي ٭ىب آن ا٥ٶبڃ ي

ياٽى ب ٽٶ وز ځاو وجز ث ا٥ٶبڃ ثپب ډ دىاى. يپ ى ث سػ

ډالى ثب ٹائ ز و ى ډاػ ي ٽ ا آن ث ب ٭ى ان 1970٭ياڅز ٽٶ ا ى

بى ډ ٽىىي. ى اه ٹ 1٭ياڅز اشلٺبٹ ١ ير ا شٶبى ا ډؼ بار ائز ػيي ث

ب طبثز ي ډشىبت ث ا د سبٽي ډ ى. ث ٭الي ٽب ه ډئڅز ٽٶ

ي و ٽب وٺ ډاػ٬ ٱ ٹ٢ب ى و٪بڇ سمڈ ځ اػ٬ ث ا٥ٶ ب ڃ ثپ ب ا

ب ث سى ي اسو . ىڂ آطب ډيڃ ٭ياڅز ٽٶ ى ٹچمي ٭ياڅز ٽٶ ا٥ٶ بڃ ا ز

بز ب ٽٶ ډجشى ث ٭يڇ سبډق ي سبڄ ي سلم ڄ ب ز ب ٽىشيڅ

ى د ػيا ي ٵبچ ځٵشه بز ځ اان ا يپ ى ب ٵ ب ٽٶ ٽ ٭ميسب

ځابو ي سڄ ثش ث يپى ب اځابو ر ځٵش ا ز ى ياع ي

ث ثپب ا٥ٶبڃ ډ ط ث ى ا ز ث ب ٭ياڅز ٽٶ ي سڄ ث آن ثا دبن ى

.ػضااس ؿذ، ؿا٤ؼت٣ 1

Page 64: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

64

يػى اه ى ى اٽظ ٽ ب ډيڃ ٭ياڅز ٽٶ اڅڂ ٱبڅ ت ث ا دب ن ث

ي ى ثش ډاى مب ډلييى ا ځو ب سډم ث ا٥ٶبڃ ثپب سچٺ وم ى.

ا٥ٶ بڃ ي ى كبڅپ ٵاىي ثوبډ ب ٭ياڅز سډم ثا . 1ث ٽبان ډث٣ ډ ى

وػاوبن ث ډچلز وػاوبن سبٽي ىاى ي ا٥مىبن كبڄ هاي وم ى ٽ ځو

ياٽى ى ٹجبڃ ثپبان وػاوبن ما ډشىبت ثب ا٤ ثپبان ي مـىه و ٫

ث ثبي .

يځ ب ٽٶ ي اػ ا جشم ثگجس، وفرش، ىيځب سډڈ ځاو (د

ٽ اځ .ب ا ډڈ سه ځو، ب ي ب ډياهچ ٽٶ اوياكپبڇ ػا، ثو

ث هالٳ اڃ ثىبىه كٺٷ يويان يو كٺٷ ٽٶ ا شٶبى وي، ډػج بر

. آصثد ج فشد سث فرشثن هر ورذ سٮ ٹچمي ٽٶ ي س٬٢ ٹچمي كٺٷ

هه ي چ ي ى آن اڄ ىيځب سډڈ ډل، ډش٢مه سڄ ث كٺٷ ٽٶ ث ٭ىا

ى ٶ كياٹڄ ډاى ١ي از ٭بز وين ډٶبى اه اڄ ثب٭ض سڇ كٺ ٷ ٽ

اثٮبى ػڇ اوڂب ي ٽٶ ځا ډ ى. ث ا ب و٪ ثؿ ت و ى ػ ڇ

ث ثب ا يويان اس بڇ ياى ،ىب سٮ ٹچمي ٭ياڅز ٽٶ ثب٭ض ډ ى

ثيڃ ځىى. ثاب بٵش ب 2« ػبډٮ ډلپډبن » ٭بى ث ي ث سيغ ػبډٮ .ى

٭بډڄ ب طجبر ى ثپب ي ځا ا آن ث اسپ بة ػڇ ىبهش پ ا ډڈ سه

ػڇ ى ثځبڅ ثش هاي ثى. اه ډ٫١ ثب سػ ث آطب ډل ٤ ٽٶ ا

ډ٦بڅٮ ي ث ا ز ى ډٺبث ڄ و ديي ٵىڀ د ا ويان ٹبثڄ ػمچ ويان ي

٭بز اڄ كياٹڄ ثىن كٺٷ ٽٶ ډى سڄ ث ب وبى ب االك سثش

ي و ىڂ اثا ب اػشمب٭ ب يويان ا ٵاڈ ها ي وم ى. ا و سى ب

548ف ،ػذات تش٣٥ تشج شداد سا٤ج٥ا اك٣ ،٤ت، جا تش٤ج 1

2 Convict society

Page 65: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

65

دخ

سپا

بهت

دال ع

ىریا

هجي

ه...

ډبر ب اػشمب٭ ب ٱ ٽٶ ػبڂه ډىبت س ثا اث ا ب ٽىش ڃ

ډ ساوىي ثبىي ثچپ اډپبن اشٶبى ا آن ب ى ٵ٢ب ٱ ٽٶ ث ب ډٵٺ ز ٽٶ

دبجىي ث اڄ كياٹڄ ثىن كٺٷ ٽٶ ثب٭ ض سٺ ز .ثش ما هاي ثى

ا ٭ يڇ ډياهچ ٽٶ ىيڅ ز ډػ ت ،و٪بڇ ٽىشيڃ ٱ م اػشمب٭ ډ ى

ډ ي٭ز ډ بٽز ډىډ ي سػ ثش ث اٹياډبر ٽى ا ټ ي اٵ ا

و٪بر ډشٺبثڄ يوي ا ىڂ ډ ځىى. اڅشاڇ ث اڄ ىيځب سډڈ ډل ث

1.ي ى ٹچمي ٭ياڅز ٽٶ ا٥ٶبڃ آطب ډڈ ڄ ا ى ث ىاى

ٽب سڄ ث ػڇ اوڂب ث ي ىثب ا٭مبڅ ٽ ا ػ ڇ اوڂ ب

ٽم ا ى د ىاوي. ٽبٵ ا وياوي ي ډؼبار ب

سڄ كياٹچ ث ٽٶ ث ي و جز ث ا٥ٶ بڃ ي وػاو بن ثپ ب ي

ػبڂه بهشه دبن ب ٽٶ ثب دبن ب سډم، ډ يو، اىا ي... ث ب يٳ

ٽب ىځ ٽٶ ډسپجبن اٹياډبر ٱ ٹبوو ثب ډاػ٬ ػا.

اٵا اهش بار ډاػ ٬ سٮ ٹچمي ػبڂه ب سٮٺت ٽٶ ي

اواڅ .څوبى ب اډىش ډبوىي .يار ىاهچ ي ي ث٤ ا ػمچ

ا سڄ ث سياث بڅت آاى ؿ ى ډكچ د ا يځ ٽٶ د

ي ډلپډز ث ډؼبار ي ؿ د ا اكا ډؼډز ي ځى دبن ٽٶ.

ى دبن ث ث اسپ بث ا٥ٶ بڃ ا اشٶبى ا كي اٽظ ٩ٵز ب اػشمب٭

ػمچ اشٶبى ا دبن ب ػبډٮ ډل ث آوپ ٵ٢ب ز اػشم ب٭ ث ٵ٢ ب

ز ٽٶ سجيڄ ى.

87، پ٥ـ٥، ف غال٣ 1

Page 66: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

66

سٮ اډپبن ډياهچ ب ي يځ ب ٱ م، ث ب ا شٶبى ډىب ت ا

ي سٶل ،، ډػ٬ ډج، اډډي ، وبىب اػشمب٭ ا ٹجڄ هبواى

ي...

ډ ب ډڈ يپى ىيځب س ډڈ ډل آن ا ز ٽ ا ه يپ ى آپ ا

اځؿ ثب ډياهچ ب ٽٶ سػ وبد ډٵٸ وز، ؿىه ٭يڇ ډ اٵٺش ث ډٮى ب

ى ٹبڅت اډ ب ٵ ب ،ما ٽىن ىڂ ځو ب ډياهچ ٽىشيڅ ٽ ډمپه از

ث اه اب كش ډياهچ ب دڂاو و .ثبي وواي ثى ځابو ب دڂاو و

ا آن ي ٽ ثب٭ض س٢ٸ ٹچمي كٺٷ ي آاى ب ٵ ى ډ وي. ٵب ډ بو

. ى ٽ ب ډوشچ ٴ ث ا 1سػ د هاىي ثى ٽ ٭بىالو ي ډىٶبو ثب ىي

ٶبى ي ا ز س ٮ اػا ډيڃ ىيځب سډڈ ډل ا اجى ب ډوشچٶ ا ش

الكز ډاػ٬ ٱ ٽٶ ډبوىي ډ يا ى يځ ث ث ب ه ى ا٥ٶ بڃ ي

وػاوبن اٵا اډپبن ډبٽز هبواى ب ى ٹبڅت وز ب ځي ه بواىځ،

ى ٭يڇ اػب٫ ثه ٹ٢بب ډث ٣ اواڅ څڅ ي د ځش اډپبن ا٭مبڃ الكز

ب ا ػمچ اٹياډبر ډث٣ ث اػا اڅڂ ك ياٹڄ ډياهچ ث ثپب ا٥ٶبڃ ث ىاىځ

٭ياڅز سډم ٵاىي ثى ٽ -ثىبث آن ىاه دبن ى س٤ ډؼبن ٭ياڅز از.

ا وػاوبن ثبػ وم ساوي ډ ٽ ب ثوبډ اػا ي سٮثب اشٶبى ا ٽ ب

يپى ټ مز ثى ثاث آن يػى ىاى ٽ ب بؿبڅاډب از ډڈ ىي

ا ا شٶبى ن وػاوب ػاڈ ي ػاڈ ثا سډم ثوبډ ى سډم ٭ ياڅز

ك بڃ ى ي ٦ق ث دبن ى ٽب ب ي ډشلي ابالر ا ز اٵ ا ثه

ډٮم ال ثځبالن ػائڈ ي وػان ػاڈ س ػي اوا٫ ډاى، سٮبډ ڄ ټ ثا ب

320، ف تمش٤شات، ثاحخ٣ دس ػ جا٣٤ ت وؿؾ ؿشا اتشا٣٥، جف٣ اتشذ اتاد٢، ػ٣ حؼ٥ 1

Page 67: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

67

دخ

سپا

بهت

دال ع

ىریا

هجي

ه...

سلز اٵاى ب ي ډؼډبن ٹثبوبن، ثه از ٱياٹٮ اٹ ياډبر س بط ػىبشپباو ث

.ثوي ثجى ا ډؼډبن د ډئڅز سٸ ي ػڇ ا وب هبر ػجان ډى٪

ثب اىپ ىيځب ٹاوه ډل ثه ي ځ ب ډ يڃ ىيځب ٹاوه ډل (د

ث ب آن ډشٶ بير ا ز. ي ٭ ياڅز ٽٶ ا ثپ ب ٽ ،٭ ياڅز ٽٶ ا ىاى

ا اوا٫ كٺٷ از ى ډٺبثڄ ا شٶبى ٱ ډؼ ب ي وبډشىب ت ا ٹ ير -ثهىا

اډب ىيځب ٹ اوه ډل ث سٮ يار ي ،م سلز ٭ىان ډؼبار كمبز ډ ٽىي

مچ ث ى ي ډئڅز ب ا٥ٶبڃ ثپب ي كش ياڅيه آن ب وجز ث ىڂان ا ػ

ػبډٮ ي كپډز سبٽي ډ ٽىي. ا ىڂ ى كبڅ ٽ ي ٭ياڅز ٽٶ ث

ا سبٽي ث ١ير ٽب ډان ث ث ١ير ا شٶبى ا ډؼ بار ډشىب ت سػ

ي ډؼبار ٽٶب ب ا١ب اوشٺبڇ ػ ا ىوجبڃ وم ٽىي ثچپ اط ااڇ ثو ىاى.

ډل ثب يٳ اٵا ٽبا و٪بڇ ٭ياڅز ٽٶ ث ٽىشيڃ ػ ڇ ىيځب ٹاوه . 1ىاى.

ي ډؼډبن سمٽ ډ ٽىي. ا اه ي ى ىيځب ٹ اوه ډل د ڂ هىظ ٽىى ي

ثپب ا٥ٶبڃ ث ب ا ياٳ و٪بڇ ٭ ياڅز ٽٶ ايڅ ز ډ بث ي ى وشؼ

سىب ا ا ه ي ډ ساو ي، ػجان هبر ث ىي ي ب اٹياډبر ي سٮيار ثپب

ا ىڂ امز ىاش ثبي. ٽ ډػت ٽب ډان اسپبة ػ ڇ ي سپ ا آن ى.

ا ياٳ ىيځب ٹاوه ډل اٵا ٽبا و٪ بڇ ٭ ياڅز ٽٶ ا٥ٶ بڃ ا ٥ ٸ

سٮ ي سٺز مبىڂ ډبن وبى ب ډوشچٴ ٭ ياڅز ٽٶ ث ب ا شٶبى ا ي

ب ٭ز ى ٵاىي يځ ث ث ى و٪ بڇ ٭ ياڅز ٽٶ ي و ب ؿن اسٺ

اٵا ٽبا وبى ب آن ا ٥ ٸ اؼ بى اډپ بن ډياهچ ث ش ى اډ ا٥ٶ بڃ ي

از. ٽ 2«ٹبون ي و٪ڈ »وػاوبن از. ډجىب و٪ ىيځب ٹاوه ډل ايئڅ

128، ف تشج ػ٣ ح٥ؼ جف٣ اتشذ اتاد٢ ،پشاد، طا تاس٤خ اذ٤ـ ا٢ و٥فش٢ 1

2 Law & brown ideology

Page 68: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

68

ٶ ا ٥ٸ ا٭مبڃ ي اػ ا ب ز ث اٵا ٽبا ي سبط ځا و٪بڇ ٭ياڅز ٽ

ٽٶ وز ځاو سبٽي ډ ٽىي. ىيځب ٹاوه ډل ث ب يٳ ډ يز د ڂ

هٶ » ٽٶ ا ثپب ٽىٽبن ي وػاوبن، ث ډياهچ د ىشبو ي يى ثا

ثپب سػ ډ ٽىي. ث مه ىڅڄ ٹچمي ډياهچ ي ډٽ و ٵٺ٤ « ٽىن و٦ٶ

ثچپ ٵشب ب وبډ٦چة ي ٱ اػشم ب٭ آن ب و ها ي ،ٵشب ب ػىب ا٥ٶبڃ

ىاډى ډياهچ و٪بڇ ٭ ياڅز ٽٶ 1ثى. ثىبث اه ډٶڇ د سيار ي ډيز آن

ك٢ ى ډي ي... و س ډ ث د ا سڅي ٵى ىيان ي ډيز هبواى

.بثي.

ث اه ډى٪ ث ػب ، كمب ز ا اډى ز آن دبن ى ث ث ي يځ ث

ا سپڄ 2اػشمب٭ ي و٪ڈ ٭مډ ډجىب و٪ ډياهچ د ىشبو و٪بڇ ٭ياڅز ٽٶ

ډ ىي. ث سىي اسوب اجى ب ډجشى ث ډياهچ يى ب د ڂ يى ي

ز ث م ه ىڅ ڄ و ىيځب ٹاوه ډل ا ػمچ آطب ؿىه يپى ا ز. ى

د ىشبو ا ٹ ثا ډياهچ يى ىڂبڇ ي ، ٽ ى ثه ٽ ب اوڂ وجشبثى

٥ٸ اشٶبى ا اثا ب ٱ ٽٶ يػى ىاى. سب ٵش ب ب و بډ٦چة يويان

ډيز ى.، كٺٺز آن از ٽ ډى ډياهچ ډاػ ٬ م ي اٵ ا اډپ بن

ؿ ثب ى اه ث ب اث ا ب .اى ٵشب يويان ا ٵاڈ ډ ٽىيٽىشيڃ ٹچمي ا

ٽىشيڅ ؟ دڂاو ٱ ٽٶ ي ٭مډب ثب ډبز اىا او٢جب٥ ثبىي. اډب ث سى ي

ډى ډياهچ ٽٶ ا ٵاڈ ډ ٽىىي ىيځب ٹاوه ډل ډى ب ٽ ب ه

ث ا٥ٶبڃ ثپب ب ډٮب ٹبون ا و ډئڅز ٽٶ ي ب سيي دبن ب ٽٶ

ٵاڈ ٽى از. ى وشؼ اډب ډ٦چٸ ٭يڇ ډئڅز ٽٶ ا٥ٶبڃ ى ه ٽ ثب ىي

سبٽي ډ ځىى. ى كبڃ كب١ اجى ب ىڂ و ث ا اػ ا ى يځب ٹ اوه

1 Risk management 2 Early intervention of criminal justice system

Page 69: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

69

دخ

سپا

بهت

دال ع

ىریا

هجي

ه...

ٽٶ ث ډل اشٶبى ډ ى ٽ ډىؼ ث ٽٶ ځا ث ش ي ا٭ بى دب ن ب

اجى اشٶبى ا ډؼبار ب اػج ب ب وم .ٹچمي ٭ياڅز ٽٶ ا٥ٶبڃ ي از

اٽىن ث سػ ث ي ، اػجب وجز ث ػاڈ ي ډؼډبن هب ا آن ػمچ از

ا آن ث ب ٭ى ان آوـ د ځٶش ٭ياڅز ٽٶ ا٥ٶبڃ ډ سان ؿىه وشؼ ځٵ ز ٽ

ځو ب ډشٶبيس ا بز اٹش بى اػشم ب٭ ي ،ىڈ٭ياڅز ٽٶ ا٥ٶبڃ بى ډ ٽ

ٵىڂ ي و ثاب يپى ب ٵچٶ ٵپ ډشٮيى ى و٪بڇ ب كٺ ٹ ٽٶ

ډچ ب ثه اڅمچچ ث آن ب سػ ډ ى ؿى ه سٶ بير ب ثى بىه و سى ب ى

ټ ٽ بز ځا ٽٶ ػىب ٽ ب ډوشچٴ يػى ىاى. ثچپ كش ى

.ث ي اځ ىؿب سٲار ٭مٸ ب اػشمب٭ ي اٹشبى و ي ثبي

هذحج دم :هفؼت ػذثلت تشهو دشث ثصحجح دػث

اواڃ ثب اثا ب مبوىي سٮچ ٸ سٮٺ ت، ډ بوؼ ځ څى ٵاىي سٮٺت ىائ

ػچ ځ وم ى ي ٽٶ ٽ ى اهشب ىاى، ډ ساوي ا يى ٵى ث ٵاىي ٽٶ

اواڅ ډشٹٴ ومبي. وشؼ ا ه اډ د ڂ ا سپ ا څىي ا ى مبن ډكچ

ػڇ ب اولاٳ طبو ث هب٥ ٭يڇ اڅبٷ ثؿخ ډؼډبو ث ٵى ي ٭يڇ ييى ي ث

و٪بڇ ٽٶ م ي ىيڅش از. ى اه اډ ىاډى ىهبڅز و بى ب ٭ ياڅز ٽٶ

بډبن ب ٱ م ي ډىڇ وبى ٽمش ي آطب ثؿت و و ٽ ب م ث وٶ٬

ډ بثي ي ا٤ ثب اػشمب٭ ين ډشڈ يى س ٵاڈ ډ ى.

ډىٶٮز ػبډٮ ي البة ى٭ا ى ػبڂه ب سٮٺت، سبډه ډ ى ا ػمچ

آطب ډظجز سٮٺت ىا ډث٣ ث ػبډٮ ي و٪بڇ ٭ياڅز ٽٶ ډ س ان ډ اى ا

ٽ ٽى : ٽب ى ب اٹشبى ي اػشمب٭، ٭ز ثو ث ٵاى ي ٽٶ ،

ػا، اٵا ىٹز ى يځ ث ٽب ػمٮز ٽٶ سڇ ىا ا ديوي ب

ديوي ب ډڈ س، سمٽىا ٹ٢ب ي دوڀ سين وٺ ډ ىڇ ي بډبن ب

ٱ ىيڅش ى ٵاىي ٽٶ. ډىٶٮز ډشڈ و ى ٭يڇ سٮٺت از ؿن ي ياى ٵاىي

Page 70: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

70

ٽٶ وي ي ثب ا٭٦ب ٵ ش ث ي ا ڂ ػ بڂه ب سٮٺ ت، ا٤

ز ي ث ػبډٮ ٵاڈ ډ ى. اځ ډشڈ ډ٦بثٸ سٮيار ډى يع ى ٹ ا ىاى ثبځ

اواڃ ډىٮٺ ي ي ا ز ٭م ڄ ومب ي ث ب د ڂ ي ا ياى آډ ين څٽ ثه ي ي

ثؿت ډؼډبو ٽمټ ببو ى ػز االف ي ثب ب ي ډ ى. ى س

بثٺ ٽٶ و ثا ي ډل ة اواڃ ٭مڄ ومبي، څٽ ډشڈ ث سٮيار ډى و٪

وم ى.

ډىٶٮز ث ىي و ى سٮٺت ىا از ؿن ا ټ ه بر ياى ث ي

يى س ػجان ډ ى ث ىي ا ٽ ى سٮٺت ٽٶ ىش ب ٭ي اڅز سډم ثب ي

ډىش٪ ٹ٦ٮ ين كپڈ ډلپم ثبي سب سپچٴ هبار ي ډو ى ى ػ بن

ت ىا ى ډكچ د ىاى هبر ياى ث ػجان ي ػجان ډ ى. ي سٮٺ

الڇ وز ډيسب ډىش٪ ثمبوي. سب ى ر ډلپډز ډشڈ ه بر ي و ػج ان

ى ر ٽ بډال ډشٶ بير ا ز ډلپم ػاوبن وٺ ٹثبوبن ىى ى كبڅپ

ث٦ ٹبثڄ سػ ى ډبن ثوبډ ب ثا ا ڃ ي ، ځ ىى ٭ ياڅز ثب ب پذبؿ

ٹثبوبن ثب ي سؼي ي ي ي ب ډث٣ ث ػڇ ي ػىبزډلپم ا٥ٶبڃ بز ب

ى كبڅپ .سٲ ٽى ي وبى ب ٭ يڅ ي ٹ٢ ب ي ى ثب ا ثوبډ ب ي و٪

سلٺٺبر ي دي ب اوؼبڇ ي و بن ىى ي او ز ډبوپ ث ٽ ب كپ ڈ ث

ځىى ا ػجان هبر هج وز ى كبڅپ اځ ث ىي هاشب ػج ان ډؼبار

هبر ډ ثبي ثبي ٹجڄ ا ٵشه ث ډلپم ساٵ ٸ ومب ي ي سلٺٺ بر و بن ىى ي

اوز ٽ اٽظ ث ىيځبن هابن ػجان هبر ډ ثب ي ي پ ا ا٤ ا چ

ب كي اٹڄ ساٵٸ ثه ډشڈ ي ث ا٭مبڃ ڈ ٭ ب سٮٺت ػجان هبر ث ىي

ىي ى ول دىاهز آن ډ ثبي. ٽمب اىپ ى ډاى ٹبوو ٽ ډث٣ ث ٥ٶ ڄ ا ز

ٹ بون يځ ث سوچٶ بر ا٥ٶ بڃ ، سٮچ ٸ 21ډبڅل ځ ٽٶ ، اشٶبى ا ډ اى

سٮٺت، ثبڂبو ٽىن ىي ډ ثبي. اه اډ ډى د ٹا ځٵش ا ز ا

ىڂ ساٵٸ كبچ ډ ساوي ډش٢مه سٶٮ هب٥ ث ىي و ثبي.

Page 71: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

71

دخ

سپا

بهت

دال ع

ىریا

هجي

ه...

تج گش

ثډىي اچ اه وشب ى ډكچ ايڃ ٹبون ځا ث ډى٪ سييه ٹ اوه ػبډٮ

ٽبډڄ ثا ىبب ي اائ س٢مىبن ډىبت ثب ډبئز ٭ياڅز سډم ي ا شٶبى ا آن

ى و٪ بڇ ډلبٽم بس سوچٶ بر ا٥ٶ بڃ ي ػ ائڈ ى وبى ب ٭يڅ ي ٹ٢ب ثو

ډسج٤ ثب آن ډ ثبي. ى ډاى هب ٮى و٫ ػىز ٥ٶڄ ث ٽ ب، و ٫ ػى ز

ٹ٢بر، ٦ق سلچ ٹ٢بر ي آىب ثب ٭ياڅز سډم، و٫ سوچ ٴ اسپ بث ډبوى ي

ن ػاڈ ٽڈ امز، ٦ق سلچ هبواى، دمبو هى ٥ٶڄ ث ٽ ب، ػج ان وم ى

هبر ب ياى س٤ هبواى ٥ٶڄ، وواشه ثيي ث ٵ شه ى و بى ٭ ياڅز

اواالن ا ثوبډ ب ٭ ياڅز سډم ا ا ه ي څم، ىاه ډاى ٹ٢بر ي

ؿىبوپ س ډ ځى ي، ٽ و بى ٹ٢ ب، بي ه ثشه يثډ اشٶبى ډ ٽىي.

ا اىه ٭بز كٺ ٷ اب سب، ډػٮ ثبي ن، ډٵ ٸ آ ٥ٶ بڃ يكمب ز ا

ث ب ث س ػ، ى ډل بٽڈ يڅ اڅٮپ، ٥ٶڄ. ثيآي، ث وشؼ ډٮٺڅ وي از

، اػج ب ث سلم ڄ ى ب ډ بڅ ث ډلبٽڈ ٭يڇ ا٥مىبن يك يػم اػبوت

سب ا سياث .يوبىب ٭ياڅز ػا ٽمش ٹبىيوي .ر ٱډشٺڈ ي ډاػ ثىوي

ىو٪ځٵش ي ىٹبون اػآار ػا ىه ه، ا شٶبى ډاطومبى ي. ي٩ بٴ

ي ا٥ٶبڃ ٹ٢بىا ب د ثاب ي اجى ډاػ٬ الف ي ٹ٢ب، ى

ا ييى ا٥ٶبڃ وػاوبن ى ٭ م ٽٶ ب اػشى بة ا سلٺٺ بر ي ث

ٽٶ ث اواڅ څشڈ م ير ييى ابن ثډلبٽڈ م ب ى ر ١

ث ر اوڂز مب ى ي ډ ى. كي اٹڄ بوين ډاػ ثب ا٥ٶبڃ ي وػاوبن

ثىبثه ى ؿىي ډى ث االر اه سلٺٸ دبن ډيڈ.

ى ٹبون يځ ث سوچٶبر ا٥ٶبڃ ٩ٵز ب سډم ډبوىي سٸ ث ډ بڅل،

ذىن ا٥ٶبڃ ث ياڅيه، سٮچٸ سٮٺت، كٶ٨ ىي ى ر ١بز ث ى ي، ٽ ڈ

امز ثىن ػڇ ى ٹبون سوچٶبر ا٥ٶبڃ ا ډ سان ا ٩ٵز ب سډم ډلة

ٽى

Page 72: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

72

ػى ا٤ ډبوىي : ١بز ٥ٵه، ن ث ىن ډلبٽڈ يځ ث سوچٶبر ا٥ٶبڃ ؛ ي

ٹب١ ډلپم، وياډز دمبو، ػجان هبر ب ياى، ي ٵٺ يان بثٺ ػډ ي

ډل بٽڈ يځ ث سوچٶ بر ػائ سبٽي ث اشٶبى ا بٽب ب سډم ىاو ي

ا ي ى ا٥ٶبڃ، اځ ٥ٵه ا٭الڇ آډبىځ ث ٭ياڅز سډم ىاش ثبي ا ىا ٹ٢ب

هبع

ډ وپى ثچپ ثب ساٵٸ طبواڃ ي ٹ٢بر ډلشڇ آوا ث پڄ ډلچ ك ڄ ي ٵ ڄ

بى. هجدغ

1395، ؿبح ووز ، بڃ ډان اوشبار بوٵػب، ډلمي، ىاو وبډ ٭ياڅز سډم، -1

1393، بڃ ؿبح شڈ ،ډان اربشوا ،سػم ډلمي ٭چ اىثچ ،بڅ ػاڈ ي ډؼبار ب، ثپبب، ا -2

،وب ٭ياڅز سډم اسٺ ب ثو ين يپ ى ث ى ي ډل ، ډبسه از، سو ډببڃ، ډبپڄ ډب -3

1384،بڃ اوشبار بان ؿبح ووز

1387،بڃ ؿبح ز ٶشڈ، وب اوشبار بډ اوشب، ډٺيډ ٭چڈ كٺٷ ، ٽبسبن، وب -4

، بڃ ؿ بح وو ز ،اوشبار ٭ٵ بن ،سػم ي سمي الف اڅيه چؼٹ ا٦، اهالٷ وپ ډبه -5

1386

1396بڃ ،ؿبح ووز، وب اوشبار ډان، ٭ياڅز سډم، ، ٭جب -6

1393بڃ ،ؿبح دىؼڈ، مزوب اوشبار ٭ياڅز سډم، ، ٱالډ، كه -7

1369 ،بڃ ؿبح ڇ ،ټ ػچي ،و ؿبدوبو ذ سان ،ٵىڀ ٵب ٭مي، ٭مي، كه -8

1394، بڃ ؿبح ڇ، اوشبار اډوب كٺٷ اب اٵٲبوشبن، ، ىاو، ي -9

1382بڃ ، ؿبح ووز،اوشبار ٥ف و ،كٺٷ ػا ٭مډ، دي ،بوٮ -10

، بڃ ؿبح ووز ،ثىبى كٺٹ ډاناوشبار بو، كٺٷ ٽٶ ٽىٽبن ي وػاوبن ،وب د، اډ كه -11

1393

،1388بڃ ؿبح ىيڇ ،اوشبار ډؼي، وب سػم كه ٱالډ ،ٽشبة ٽؿټ ٭ياڅز سډم،، اى -12

بڃ 43مب سان ډؼچ سلٺٺبس كٺٹ ،٭ياڅز سډم سػم ډىاى اؼبن اچ ،يز، ػبن ثض -13

1393

وب اوش بار سٺار، ډجبكظ ى ٭چڇ ػىب ث ٽ اڇ اثام ، وؼٶ اثوي اثبى، ٭چ كه -14

1390 بڃىاوڂب سان

آثوي آسػم ٭چ كه وؼٶ ،سبن اوي ب ٽٶ، داىڃ، ان -15 ، ؿ بح مز اوش بار و ، ث بى

1394، بڃ ووز

Page 73: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

قضایی و شبه قضایی هراجعنقش

در حوایت از عالین تجارتی

ػضضثهلل هحوذص

چىذ

ا ا ز ٽ ث ا سٶپ ټ ٽ بال ي ه يډبر ٭الډز سؼب وبن ډشمب ٽىى ي

ى ىٵش طجز ٭ال ڈ سؼ ب، ډ ى يى. ٭الډز سؼب د ا طجز ب ثپب ډ ٽز

ٹ٢ب ى كمبز ا كٺٷ ډ بڅپه ٭ال ڈ ځى. ډاػ٬ ٹ٢ب ي ج كمبز ٹا ډ

ا طج ز وٺ ٠ سؼب وٺ ىاوي. ثا اىپ كٺٷ ډبڅپه ٭الڈ سؼ ب ى ډكچ

وڂىى، ىٵش طجز ٭الڈ سؼب ا٩بوبډ ٽى ي. ب ا ا و٪ پچ ي ډب ث ډ

س جبز ٭الډز ثب ٭الڈ اوب طبڅض ب ډوبڅٶ ز آن ث ب ٹ بون، ا٩بوبډ ى

طجز س٤ ىٵش طجز ٭الڈ سؼب ى ډ ساوى ي پبز ه ى ا ځىى. ډٮش١ه ډ

ډجى ث ى ا٩بوبډ ث ىٵش طجز ٭الڈ سؼب اائ ومبى ي. ٽم ن پببر، ث

Page 74: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

74

ىي. ا آوؼب ٽ ٽم ن ډػ ٬ ج دبن ډپببر ي ا٭شا١بر اٵاى ٥جٸ ٹبون

ٹ٢ب از، سبډڈ آن اڅاډ وجى ي ى ر ٭يڇ ٹىب٭ز، ډٮش١ ه ث ډل بٽڈ

ساوىي. سؼبس ډاػٮ ٽى ډ

ډلبٽڈ سؼبس ى طجز ي اث٦بڃ طجز ٭الڈ سؼبس وٺ سمڈ ځو ي ىاو ي.

(، ډش٢ ى 1399 ډ ة بڃ ) ٥جٸ اكز ډبى ڈ ٹبون طجز ٭الڈ سؼ بس

ساوي ػجان هب ا ډ٦بڅج ٽىي. ډل بٽڈ ډ يو ث ى٭ بي ر وٺ٠ ٭الډش ډ

ٽىىي. ٥جٸ ٽى ػا ٽ ي ٹ بون اػ اآر ػائ ، اځ ػجان هب يځ ډ

ب ٭الڈ سؼب ډى ػٮڄ، سٺچي ي ء اشٶبى ٹ ا ځ ى ب ا ٭ال ڈ ي و بو

اڅمچچ ثٺي سؼ بر ي ث يين اػ ب ا شٶبى ب ډبر ىاهچ ي ثه بنىيڅش، و

ر ځى، ثبالط پبز بٽ ث ډاػ ٬ ٭ يڅ ي ٹ٢ ب، ى٭ ا ػا ٭چ

ساوي. ډشوچٴ ى دڂب ډلبٽڈ ػا ىا ي ډ

گجى ولذ ثط

٥اڅٮمڄ ،٭الڈ سؼب، ډاػ٬ ٹ٢ب، ډاػ٬ ج ٹ٢ب، ٽمن پببر

ب ٵپ. طجز ډبڅپز

همذه

اڈ، ٽچم، كٳ، ٮب، وڀ، ث ، ر ي ب ټ ساوي ٽ ډ٭الڈ سؼب

ثا سٶپټ هيډز ي ٽبال ټ ٽز ا ٽبال ب ب ه يډبر ،سٽج ا آوبن ثبي

ډب ثپب ب ٽز ىاا س ان ث ډى بء ٽ بال يى. ثچ ٭ال ڈ سؼ ب ډ

ثى. ثا اىپ ٭ال ڈ سؼ ب ډ ى ٭الډز ي مـىه ٽٶز ډلڃ ب هيډز د

ي. ىث طج ز ث ٥جٸ اكپبڇ ٹبون ي، ثبي ى ىٵش طجز ٭الڈ سؼبسوكمبز ٹا ځ

ا شٶبى اول ب ا طجز ٭الڈ سؼبس ثا بكت آن ډاػي كٺ ٹ ؿ ن ك ٸ

ىڂ ان ٭الډز، وٺڄ ي اوشٺبڃ ي ډى٬ اشٶبى آن س ٤ ځ ىى. ث يه س١ ق ٽ ډ

Page 75: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

75

ش نق

جعرا

ه

يضای

ه قشب

و ي

ضایق

...

ى ٹبڅ ت آن ا ساوي ا شٶبى ٽى ي ي ډ ىو ث٦ اولب ا ٭الډز سؼب ه

دڃ ثا ډيس ث ىڂان اوشٺبڃ ىي. ٹبون طجز ٭الڈ سؼبس ى ډبى ثيڃٹاىاى ى

ىاى ٽ ځب ډبڅټ ا ٭الډز سؼبس ثا سٶپ ټ ي س و اػى ب ډ ډٺ( 6)

ي هى هاشب اشٮمبڃ اولب ثبي، ډ ساوي طجز آن ا ىهاز ومبي. ا اه

سان ځٶز ٽ ډبڅټ ٭الډز سؼب ثٮي ا طجز، بكت كٸ اول ب ا شٶبى ا ډ

او ي ا ډؼ ا ٹ٢ ب ي ى ثٮ ي س ٭الډز سؼب ډ ثبي. څا بكت ٭الډ ز ډ

ساو ي ى ٽٶ ا اشٶبى ٱ ډؼب ىڂان ػچځ ومبي. ډبڅټ ٭الډز سؼبس ډ

ه وٺ٠ كٸ، اٹبډ ى٭ ٽىي ي ډبو اشٶبى ىڂان ډجىب ٹبوو ىاى ٽ اه

اشٶبى ا ٥ٳ بكت ٭الډز طجز ي سٶ٠ ي ثبي. څا ى ر ځو

ى به ا ټ ٭الډ ز سؼ بس ث طج ز ي، كٺ ٷ بكت آن وٺ ٠ اشٶب

ځىى. ى كٺٺز وٺ٠ ٭الډز سؼبس ٭جبر از ا و٫ اشٮمبڃ ثيين اػ ب ډ

ا ٭الډز پبن ب ډبث ثب ٭الډز ډى وٺ٠ ٽ ث اب طجز ب ر ب بثٺ

ٳ ٽىى يځبن ى ه اشٮمبڃ ډى كمبز از ي ثب٭ض ځما ي اشجب ډ

ډىبء سڅي ب ٭١ ٽبالب ب هيډبر ى ب ثب٭ض ييى څ٦م ث ر ب يػ

1سمب ٭الډز ډى وٺ٠ ځىى.

ٵڄ اهشالٵبر ي ى٭ بي ا د ثى ي و٪بڇ ب كٺٹ ډػى، ډاػ٬ كڄ

اػ ٬ ج ٽى اوي. ډاػ٬ يځ ث اهشالٵبر ي ى٭بي ى اٽظز ٽب، ث ډ

ا ډش ٽ اوي. و٪بڇ كٺٹ ٽډب و سٺ ڈ ثى ي ځىيٹ٢ب سٺڈ ي ٹ٢ب

ٹ٢ ب ث ا ك ڄ اهشالٵ بر ي ي ډاػ٬ ج ٹ٢ب ډش٢مه ي ډى سػ ٹا ىاى

. ډ ثبي ى٭بي

1 .123ف حثت ت٥ ا٣ ػال٤ تجاست٣ واؼ٥ ا٢ شتى، لش ا٣ آصاد، شه٥،

Page 76: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

76

آن ٹ٢بء ث ٭ىان ٭بڅ سه ٽه ٹ٢بئ ي پ ا ؤډػ٬ ٹ٢ب ٽ ى

، اشىبٳ ي ش ئډشپڄ ا ډلبٽڈ طالط ) اثشيا ،ځبو ىيڅز ٹا ىاىاځبن ب

ٵڄ ى٭بي ػائ، ډيو ي سؼب ى ٦ق ي ډلپم( ډ ثبي. اه ډلبٽڈ ث كڄ

ډ دىاى. ٵچ ب ډلبٽڈ ډ٭ االػا ثى ي ٹ اػائ ىيڅز ډپچٴ ث ٽ

سٮمڄ آن ډ ثبي.

ٹ٢ب و ى و٪بڇ كٺٹ ٽ د ثى ب، ډاػ٬ جث ٭الي ډاػ٬ ٹ٢

ءځىي اوي. ډاػ٬ ج ٹ٢ب، وبىب ډا ث ٹ٢ ب ب آن وج ى ثچپ ٵ چ

ثبىي. ثيه س١ ق ٽ ا وب ى ډث٥ ثى ي الڇ االػا وم ډلييى ث اىا

ساوىي. ډاػٮ ٽى ډث ډاػ٬ ٹ٢ب ىر ٭يڇ ٹىب٭ز، ثا دڂ اى٭ب ه

٭الڈ سؼب وٺ ىي ډػ٬، ٹ٢ ب ي ج ٹ٢ ب او ي كمبز ا ى ثلض

ٵڄ ى٭بي ي ا٭شا١بر اوب ډ دىاى. ي ثى ٽ ى ډاكڄ ډوشچٴ، ث كڄ

ډى ػ٬ ٹ٢بئ ي ج ٹ٢بئ ى كمبز ا ٭الڈ سؼبساى اه ډٺبڅ وٺ ډ

، سٽ ت ي الكز ب ډب ز ٥پ اثشيا سلچڄ ي ابث ٹا هاي ځٵز؛

ٽمن پببر ىٵش طجز ډبڅپز ب ٵپ ث ثل ض ډىلض ډػ٬ ج ٹ٢ ب

وٺ ډلبٽڈ سؼب، ډيو ي ػا ذي هاي ي ځٵش ث ٭ىان ډاػ٬ ٹ٢ ب

ي. ٹجڄ ا د ىاهشه ث ډجبك ض ا چ، يا١ق هاي ځىى كمبز ا ٭الڈ سؼب

ووز ١ي از ډٶبڈ اچ اه ډٺبڅ يا١ق ځ ىى ٽ اى ټ ى ڄ اػم بال

ټ ا ث ث هاڈ ځٵز:

هذحج خست: هفجن

ډٶبم ٽ ى اه ډٺبڅ ډى اشٶبى ٹا ځٵش اوي، ډاػ٬ ج ٹ٢ب ي ٹ٢ب

ا ډٶڇ ډاػ٬ ج ٹ٢ب ي ذ ډاػ٬ ٹ٢ب ا يا١ق ډ ثبىي. اىټ ى ڄ اثشي

هاڈ بهز.

Page 77: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

77

ش نق

جعرا

ه

يضای

ه قشب

و ي

ضایق

...

گفتجس ثل: هشثجغ شذ لعج

ب ي اډ اىا ي اػا ٽ ، ى ځ ش ي ٬ ٦ف ځو بځن بډبن

ډابر ىيڅش ي ياثش ث ىيڅز، ىاا ٽبىب دـي از ٽ ٽ ياڇ ا ا ه

ٽبىب، ىاا ١اث٤، ډٮبب ي ٹا٭ي هب ډ ثبىي. و٪ ث ب ثٿ ځش

ب شىي ٽ ى ب ىاا آوـىبن يځ مه ډ٫١ ډڈ از ٽ ثه ډ٫١

ب آىب ٽبٵ وياش ثب ىي، ټ ډػ٬ ٭بڇ ٹ٢ب ٽ وجز ث اه ډبڄ ي ډ٫١

ب ى وى ٽبىببن اډ يػ ى ٹبثڄ يځ وم ثبىي؛ ٮى ىاو ي اه ډ٫١

ب ډ شچڇ اكب٥ ٽبډ ڄ ث ځو ډ١ ٫ وياى ي ٥جٮ از ٽ ىاي ى ثب اه

ډبز ٵى ي اىا آوبز ي اه ډپڄ، ثب اشٶبى ىاىځب ا ٽبىببن ٵى و ٹبث ڄ

ا س ٤ ب وبځ ثبي دش ي ځو ډبڄ ي ډ٫١ ٵ٬ وز؛ ا م اه

ٽبىببن ٵى ي اىا مبن ډ٫١ ډى دڂ ، يځ ي يي كپ ڈ ٹ ا

سان ث ډ١ ٫ ب ي ډ بئڄ ٥ ف ي ى ب، ډ ځو ډ٫١ ځوي، ا ػمچ اه

1ډاػ٬ ج ٹ٢ب ث ٥ ٭بڇ اب ٽى.

ىاىځ ب ب اهشب »ځو ډ س ان سٮ ٴ ٽ ى: ٹ٢ب ا اهج ډاػ٬

اىا، ډاػ٬ اىا ثب الكز ساٵٮ اهشب شىي ٽ ث ډػت ٹ بون ه ب

ى هبع ا بډبن م ٹ٢ب ي ډلبٽڈ ىاىځش ي ٭مډب ث ٭ىان ياكيب ٽڈ

ي ث ډشٺڄ يڅ ډسج٤ ث اىاار ٭مډ سپڄ ي اوي ي الكز آو ب ډىل

ٵبر، پببر ي ى٭بي اهشب اىا ا ځ ى ډى اهشال ث يځ ي سمڈ

ثب ي ٽ ډٮم ال ث ٹجڄ ى٭بي اشوياډ، او٪جب٥، ډبڅ، اا١ ي بهشمبو ډ

ىڂبڇ اػا ٹاوه هب ډسج٤ ث اائ هيډبر ٭مډ ي ٵٮبڅز ب ىيڅ ز، ډ بن

1 .102ف ا دس حمق ا٤شا، اا٣، ػ٢، ثا٣ ظش٢ شاجغ ؿث لوا٣٤ جا٤ا آ

Page 78: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

78

ب ىيڅش ي ډبر ٭م ډ )ا وب كٺ ٹ كٺ ٷ ٭م ډ( ي اٵ اى بډبن

ب ٭ىب ي ډو .«ځىى آي ي ډ٦ف ډ كٺٷ ه( ث يػى ډ)اوب

سان ث ف ڄ ثبن وم ى، ث يه ٹ ا ٽ اچ سٮٴ ٵٷ ا ث ٥ هال ډ

ب اهشب اىا : ىاىځب

الكز ساٵٮ ىاوي ي ث ٭ىان ىاىځ ب ث ى٭ بي، پببر ي اهشالٵ بر -1

ومبىي. يځ ي ٵڄ هډز ډ

ٹبون هب سپڄ ي ي ٵٮبڅز ډ ٽىىي. ػتث ډ -2

هبع ا بډبن م ٹ٢ ب ث ى ي ا ډل بٽڈ ىاىځ ش ډؼ ا ي ٹبث ڄ -3

سٶپټ شىي.

٭چ ٱڈ اشٺالڃ وج ى ٵٮبڅز ي ٭مچپى، ث و ٭ ډ سج٤ ي ياث ش ث -4

ثبىي. اىاار ي بډبن ب ډؼ هيډبس ٭مډ ډ

ځ ث ثه ى٭بي اىا ا ىاوي. الكز اهشب ي -5

ثب يٳ كمبز ا ډىبٵ٬ ٭مډ ى ػز سٮ اٹشبى ي اػشم ب٭ اؼ بى -6

1ي اوي.

و٪بڇ كٺٹ اٵٲبوشبن و ډاػ٬ ج ٹ٢ب ا د ثى ٽى از. ا آوؼمچ

اډظ بڃ ب ىيڅز يار ٭يڅ ي ٭الڈ سؼب، اىا ٹ٢بٽمن پببر ىٵش طجز

ك ڄ اهشالٵ بر ٽ ث ځٵزسان وبڇ ډا آن ٹج ڄ ا ډاػٮ ث ا اٵ اى ى ډكچ

ډ دىاى. )ډلبٽڈ( ډاػ٬ ٹ٢ب

1 .25-22فاصاد، سها، شاجغ ؿث لوا٣٤، كق

Page 79: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

79

ش نق

جعرا

ه

يضای

ه قشب

و ي

ضایق

...

گفتجس دم: هشثجغ لعج

بى. اىاډ وي ځ ى اػشمب٫، يٹ٫ ى٭بي ي ډىب٭بر ا ډبن اٵاى ډلشمڄ ډ

ا ي ي اوپبٳ ٹا ىاش ثبي، يٹ٫ ػاڈ، سٮ ىػ ى ػبډٮ ٽ ث

ى. ا او بن ڈ ي سؼبي ث كٺٷ ي آاى ب ىڂان اډ وبځ دىياش ډ

ىاا وي ي ٽ ثبو از ي ڈ ىاا ٹ ٦بو، ا ي . ثىبث آن، سى٪ ڈ

ثب س٦جٸ ي ٭مچ بهشه آن، ػچ ومبي سب ٹبوو ي٬١ ى ٽ اډ ػبډٮ اؼبة ډ

سٮ ي سؼبي ځٵش ى. ډػٮ ٽ اه ٹبون ا ى ٭مڄ دبى بهش ي اكپ بڇ آن

1ومبي، ٹب١ ي ډلپم از. ا س٦جٸ ډ

ب ىاىځش ى كٺٺز ډلبٽم شىي ٽ و٪ ػ٬ ٹ٢ب ب ىاىځبډا

ب ٭مډ دىاوي. اه ډاػ٬ ث ىاىځب ډٵڄ ى٭بي ي ڄ سپڄ ي ث كئٹ ٹ٢ب

ب ٭مډ ډاػٮ شىي ٽ ك ٸ وي. ىاىځب ب اهشب سٺڈ ډ ي ىاىځب

ثبىي ډبوىي ٽى از، ىاا ډىا آوـ ٽ ٹبون ډشظ يځ ث م ى٭بي ا ٱ

ـڂو ى٭ ا ځ ث ب اهشب كٸ ي ىاىځب ب ٽٶ ب كٺٹ. ىاىځب

2ػ آوـ ٽ ٹبون ى الكز آوب ٹا ىاى از، وياوي ډبوىي ىاىځب ب و٪ بډ.

اٵٲبوشبن ث٦ ٭مڇ ىش ډلبٽڈ ث سس ت ڄ يػ ى ىاو ي: كٺٹ و٪بڇى

ډلبٽڈ هب، ډلبٽڈ اهشب ي ډلبٽڈ ٭مډ ٽ اىټ ټ ا آو ب ا ٥

ٹا ډ ىڈ:ػياځبو ډى ډ٦بڅٮ

ډلبٽڈ هب: ډلبٽڈ هب ٭جبر ا ډلبٽڈ اوي ٽ ى ډ٦بثٺز ث ٹ بون اب

ي ث ٭جبر ىڂ ى ٹبون اب ث٦ ډو د ثى ځىي از. ا ه ډل بٽڈ

٭جبر اوي ا: ډلپم هب ئ ػم.

1 .347سػ٣، حذ اؿشف، ته٥ح تـش٤ح لا اجشاآت جضائ٣، ف 2 .16سص٢، حؼ٥، ظاست تش اد ا٢ ؿث لوا٣٤، ف

Page 80: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

80

اٵاى ډلبٽڈ اهشب: ٭جبر ا آن ىش ډلبٽم اوي ٽ و٪ ث ډٹٴ اػشمب٭

ډڂ ىى ب ث ٭ج ب ىڂ إي ب كبڅز ثو ى ډ٦بثٺز ث اكپبڇ ٹبون س

ځ ث ؾ اډ ا وياوي، ډڂ اىپ ٹ بون لب ډلبٽم اوي ٽ الكز ي

سٮه ٽى ثبي. ډبوىي ډلبٽڈ و٪بډ.

ډى٪ ٵ ٬ ډلبٽڈ ٭مډ: ډى٪ ا ډلبٽڈ ٭مډ ب ډل بٽڈ ا ز ٽ ث

هشالٵبر ى ډاى ٭مډ ي هيډبر ٭بډ، ى ٦ق ياك ي ب اىا ٥ج ٸ ٹ بون ا

1 ډ وي.إس

ث اب كپڈ ٹبون اب، ؾ ٹ بون ب ډػٮ ي ډٺ بڇ ىيڅش ك ٸ و ياى

ىاو ي، ا ىا الكز ئا ٽ الكز يځ آن ا ډلبٽڈ ٹ ٹ٢ ب ا ٹ٢

ڄ آن ا ث ډػ٬ ب ډٺ بڇ ىڂ ډل ڃ ي ډٶ ٵ ي آوب هبع ي يځ ب كڄ

بى، ث اشظىب ٹ٢بب ٽ ډ٦بثٸ اكپبڇ اه ٹبون اب، ػز يځ آن ډلبٽڈ

هب د ثى ي ثبي. اه ٹ٢بب ي ډلبٽڈ بډڄ ډلبٽم ئ ػم، ډلبٽم

، ډلبٽم ئ ي ا٭٢ب ش ډلپم ي مـى بن ډل بٽڈ ٭ پ ا ز ٽ ءيا

ثوب٥ يځ ث ٹ٢بب ي٩ٶ ډىثه ٹ ا ډ چق )يار ىٵ ب٫(، د څ ي

2ځىى. ٩ٶه اډىز ډچ ٥جٸ اكپبڇ ٹبون سپڄ ډاډ

هحج هشجغ شذ لعج شىججت ووسى :دمهذحج

ب ٽمن، الڇ از اثشيا ٽبٽى، ٹجڄ ا ثلض ى ډى سٽت ي الكز

ډبز ي وٺ ٽمن پببر ډى يع ٥اڅٮم ڄ طج ز ډبڅپ ز ب ٵپ ، ى

كمبز ا ٭الڈ سؼبس ا يا١ق بڈ. اىټ اثشيا ٽمن ا ډٮٵ ٽى ي ډشٮبٹجب

٭الڈ سؼبس هاڈ دىاهز. ث ث ډبز ي وٺ آن ى كمبز ا

1 . 201ػتاىض٢، لشاهلل، اك حاوات ذ٣، ف 2 .270افغاؼتا، ف سػ٣، حذ اؿشف، تح٥ مذ لا اػاػ٣

Page 81: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

81

ش نق

جعرا

ه

يضای

ه قشب

و ي

ضایق

...

ٽمن پببر ى ؿٽبر اىا طجز ډبڅپز ب ٵپ )ثو طجز ٭ال ڈ

ٽ ا٭شا١ بر ث ى ي ډػ ٬ ج ٹ٢ بئ ٽىي. ٽمن بى سؼبس( ٵٮبڅز ډ

ا ه ىي. ٹبوو دبن ډ ب پچ ي ډب ثب ٽ ىالڄ ډٮش١ه ا ثٮي ا ث

ى ى ډ ى آن ٽ ؾ كپم س١ ق ؛ ثيه ثبي ډډجىب ٹبوو بٹي ٵ ٽمن

ا وأډ ي ا ز. ي ٹاوه ډث ٣ ث ډبڅپ ز ب ٵپ ٹبون طجز ٭الڈ سؼبس

٥اڅٮمڄ طجز ډبڅپز ب ٵپ ٽ ثٮمڄ آيى از ي ث . سىب ډشٽٽمن

ػب ٽ ىاى، اډب ا آنٹا ى چچ ډاست اىبى سٺىى ثٮي ا ډٺ اځ ؿ ٥اڅٮمڄ

ساوي ٹا ځٵش ومډجىب كپڈ ډلبٽڈ ٥اڅٮمڄ ا ز ، ا ا ٽمش ثه ىا

. وم ځىىب ثش از ځٶش ى ٽ ډػىز كپڈ ى ٥اڅٮمڄ ډجىب ٹبوو سچٺ

ٽمن ى كمبز ا ٭الڈ سؼبس ثبي ا٭ بن ىا ز ٽ ى اث٦ ث وٺ

ٹبون طجز ٭الڈ سؼبس الكز ثب ي ٥پ ثش ث يپى ٹ٢ب ډشپ ډ

ث باله ډل بٽڈ سؼ بس كڄ اهشالٵبر وب ا طجز ٭الڈ سؼبس ا ث ٹ ٹ٢بئ

ؾ كپم شالٵبرى ٵڄ اهوٺ ٽمن پببر ى اث٦ ث اػ٬ ٽى از ي

.ډشان اب ٽى (26ي 21، 11) ډاىوياى. اىټ ث ٭ىان ومو ث

ؿىه ډٺ ډ ىاى: ٹبون طجز ٭الڈ سؼبس (11)ډبى (2ي 1ٵٺ ب )

ب ا ا ىٵش طجز ډٽ )ثو طجز ٭الڈ سؼبس( ډپچٴ از ىهاز -1

( 30اكپبڇ اه ٹبون ث ي ى هالڃ ډ ير ) و٪ پڄ، ډبز، ي ډ٦بثٺز آن ا ثب

ى ر ى ىها ز، ىٵش طج ز ، آن ا ٹجڃ ب ى ومب ي. ٵزي ا سبن ىب

ډٽ )ثو طجز ٭الڈ سؼبس( ډپچٴ از ىالڄ آن ا لب ٽ ومبي، ى ا ه

ي ا سبن ى ىهاز ث (15)ساوي ى هالڃ ډير ر ىهاز ىىي ډ

سلق آن ډجبىر ي ډؼيىا ث ىٵش طجز ډٽ )ثو طجز ٭الڈ سؼبس( سچڈ ب

ث ډلپم سؼبس ډلڄ ډاػٮ ومبي.

Page 82: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

82

( اه ډبى ډجى ث ى ىال ڄ 1ځب ىهاز ىىي ٥ ډير ډىيع ٵٺ )-2

ر ؿىه دىياش ډ ى ٽ ي اٹياڇ و ومبي ب ث ډلپم ډاػٮ وپىي، ى اه

ځىي از. ا ىهاز ه ډىٳ

ډبڅپ ز ٭الډ ز » ( ٹبون بى ي ؿى ه اكز ىاى: 21ځو، ډبى ) مه

ځى ٽ ايڅه ثب آن ا اشٮمبڃ ومى ثبي، ډڂ ا ه ٽ سؼبس ث و سٮچٸ ډ

«.ى ډلپم هالٳ آن طبثز ى

٭ يڇ ث ث٦ اه ى اث٦ ٹبون طجز ٭الڈ سؼ بس ( 26مـىبن ډبى )

ث ډلپم سؼ بس ؿى ه ډٺ ب الكز ٽمن پببر ي اػ ب٫ ا٭ش ا

ىاى: ډ

اوب -1 ساوى ي ى ډ ى طج ز ٭الډ ز وٶ٬ ب ومبىيځبن ٹ بوو آو بن ډ

م ا٭شا ه ا ٥ ( ي ثٮي ا و ى ػي30سؼبس ى هالڃ ډير )

ٽشج ب ا ٥ٸ دز اػش ث ىٵش طجز ډٽ )ثو طجز ٭الڈ سؼبس( اا

؛ومبي

ىٵش طجز ډٽ ) ثو طجز ٭الڈ سؼبس( ډپچ ٴ ا ز ى ه الڃ ډ ير -2

( ي ا سبن ىبٵز ا٭ش ا، وٺ ڄ آن ا ث ىها ز ىى ي طج ز ٭الډ ز 15)

ځٵش، اائ ومبي؛ي ا٭شا ر سؼبس ٽ ٭چ ا

ي ثٮي ا ا بڃ ا٥ال٭ ( 30)ځب ىهاز ىىي طجز ى هالڃ ډير -3

ا٭شا ا ٥ٳ ىٵش طجز ډٽ ) ثو طجز ٭الڈ سؼ بس( ث ي ا ىها ز

ي ث (60)هى اواٳ و يى، و ا٭شا ٽىى ي ډشاو ي ى ه الڃ ډ ير

ث٣ پبز ومبي. ى هالڃ اه ډير ػبن )دي( طجز سٮچ ٸ ډلپم سؼبس ډ

ځىى؛

( اه ډبى ث 3ځب و ا٭شا ٽىىي وشاوي ى هالڃ ډير ډىيع ٵٺ ) -4

ډلپم ډاػٮ ومبي، ى اه ر ٭الډز سؼبس ث و بڇ و ٽ ىها ز

Page 83: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

83

ش نق

جعرا

ه

يضای

ه قشب

و ي

ضایق

...

ثبدىاه ز ؾ و ٫ ك ٸ طجز ا ومى از، طجز ي و ا٭شا ٽىىي ډشلٸ

1اڅظجز )ٵ( سبى ي وم ثبي.

كبڃ ځب دي ى ثبڅٶ اىپ ىٵش طجز ٭الڈ سؼبس ى ډيس ډىيع

ڇ ډ ثبي، دبو ډجى ث ى ب (30)( ٹبون طجز ٭الڈ سؼبس ٽ مبوب 11ډبى )

ساوي ىا ش كٺٹ ث طجز ٭الډز ډه ؿ سبط إويي، اه س اائ ٹجڃ ا٩بوبډ

كپم ل ى ٹبون ب ٥اڅٮم ڄ ډث٥ ى ؾ ثبي؟ ى دبن ثبي ځٶز ٽ

ثو ا ډػى ؿىه از ٽ و ث ب ډاػٮ ث اه ډى وبډي از. اډب ي

پبز ٽى ي. ث ا٩بوبډ ا سإه ى اىا ډ ساوي پببر س ان هال ډ

ځو سبط ث د ب ٭يڇ د ز ٽ ٭يڇ دبن ىٵش طجز ٭الڈ سؼبس ؾځٶ

ا٩بوبډ وياى.

يا١ق ي ٽ الكز ثب سػ ث ډاى ٵٷ اڅٽ ٹبون طجز ٭الڈ سؼبس

ځى ي ٵڄ اهشالٵبر ي ا٭شا١بر وب ا طجز ٭الڈ سؼبس ث ډلبٽڈ اػ٬ ي كڄ

ؾ وٺ ى اه اډ وياى. اه و ثبي يا١ق ځىى ٽ ډى٪ ا ي ٽمن پببر

ج ى اائ ا٭شا ث ىٵش طجز ډٽ )ثو طجز ٭الڈ سؼبس( ٽمن پببر و

ثبي. ډ ٭الڈ سؼب ثچپ ىٵش طجز

تشوخ ثػعج ووسى گفتجس خست:

ى ډاٹ٬ هب ي ٽمن پببر ډىيع ٥اڅٮمڄ طجز ډبڅپز ب ٵپ

ثب ز اډ كٺ ٹ س پڄ ،ثىبث څيڇ ىي ډٺبڇ ډلشڇ يار ىٮز ي سؼ بر

( ٥اڅٮمڄ طجز ډبڅپز ب ٵپ ا٭٢ب س پڄ 33ػچ ډ ىي. ث اب ډبى )

ىىي ٽمن ٹا ڄ اوي:

.(26 21، 11لا حثت ػال٤ تجاست٣، اد ) 1

Page 84: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

84

ئ طجز ي كمبز ا كٺٷ ډبڅپز ب ٵپ يار ىٮز ي سؼ بر -1

؛ثلض ٭٢

ئ سلچڄ ي اوپبٳ سؼبر بز ٭م ډ سؼ بر ث ه اڅمچچ يار -2

ىٮز ي سؼبر ثلض ٭٢؛

ئ سلٺٸ ي ډ٦بڅٮبر پش ه ب ز ٭م ډ اوپ بٳ پش -3

ه ثلض ٭٢؛

ئ اوپبٳ بىار يار ىٮز ي سؼبر ثلض ٭٢؛ -4

1آډ ىٵش طجز ٭الڈ سؼبس ثلض ډى. -5

٥ج ٸ ا٭شا١ بر يا چ ډ ى ثبي ي ى ىاا دىغ ٭٢ ډ ډشٽٽمن

ٹبون سمڈ اسوبى ډ ٽىي.

ج ووسى صالحت گفتجس دم:

( ٥اڅٮم ڄ طج ز ډبڅپ ز ب 34ډ بى ) (3)ث٦ هال ي ثب سػ ث ٵٺ

ا٭ڈ ا كٺٺ ٽمن ډػ٬ اىا ډلة ځىي ي ث ا٭شا١بر اوب ٵپ،

ب اىا ي كٺٹ ى ډلييى الكز ډث٥ ٮى ىٵش طج ز ٭ال ڈ سؼ بس

ٽىي. ى اه ى٭بي، ټ ٥ٳ ى٭ اىا ي ٥ٳ ىڂ اٵ اى ه يځ ډ

ي. ثىبثه، ى٭بي ډ٦يك ثب و٫ ى٭بي ډيو ي ػائ ٽ يځ ث آو ب وٹا ىا

ز ي ٭مډب ثه اٵاى ه ث ب پ يڂ ث ي ډ ى الكز ډلبٽڈ ٹ٢ب ا

ومبي، ډشٶبير از.

ي ث و ياى ثا سپڄ ػچ بر ډى٪ڈډبو سٺڈ ايٹبر ٽمن پببر

ٹ بون ٥ج ٸ ا ډٮش١هي ا٭شا١بر ىي ډوير ي ى ډاٹ٬ هب سپڄ ػچ

ىيث ٽى ي دبن ډ ډ يى ٹىب٭ ز . ٽمن ى س بډڈ ه ٮ

1 .33شصاؼ حثت اى٥ت ا٢ فىش٢، اد

Page 85: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

85

ش نق

جعرا

ه

يضای

ه قشب

و ي

ضایق

...

( 34ډ بى ) .ومب ي ډٮش١ه ا ثب ٽ ىالڄ كبڄ ومبي ي ى وشؼ ا٭شا ا كٶ ٨

٥اڅٮمڄ طجز ډبڅپز ب ٵپ ى اه ډى ؿىه ډٺ ډ ىاى:

ٽمن ډ ساوي ا٭شا ډشٺب١ ا ډ٦بثٸ ٹبون ا څلب٧ پچ ي ډ ب -1

؛ومبيث ي ى ډى سمڈ اسوب

ػ ، ٹىب٭ ز ډٮش ا كب ڄ اٽمن ډ ساوي ثب اائ ىالڄ ٹبوو ي ډ -2

ومى ي ډ٫١ ا٭شا ا كٶ٨ ومبي؛

سمڈ ٽمن يځ ث پببر و ب وج ى ي ډٮش ډ ساو ي ى -3

1ر ٭يڇ ٹىب٭ز ث ډلپم سؼبس ػ٫ ومبي.

ووسىثػتشثض دش تصجهن گفتجس سم:

ډاػ٬ ج ٹ٢ب، ډاػٮ شىي ٽ ه بع ا الكز ٭ بڇ ىاىځ ش، ى

ب ي، الكز دڂ، يځ ي يي كپڈ ا ىاا شىي. ث ب سػ ډ٫١

ث ډبز اه ډاػ٬، ٵچ ى ډ ى ب آن ډبوىي ډاػ٬ ٹ٢ب وب وجى ي ډ

سوىپ ي س٦جٸ وٺ٦ و٪ا٭شا١بر اٵاى ا ا پببر ٽمن ا٭شا ٹا ځوي.

ٽى ي. س بډڈ ٽم ن آن ثب ىشبث ي اىبى ډػ ى ث ي س مڈ اسو ب ډ

، ثىبث ډبز ډػ٬ سمڈ ځوي وب ومپببر ساوى ي ث ا ثبي. ډٮش١ه ډ

ى ا ه ډ ى ٽ سٮٺت اى٭ب ه ث ډلبٽڈ ډاػٮ ٽىىي (34)ډ بى ڇ ٵٺ

سمڈ ٽمن يځ ث پببر و ب وج ى ي » ىاى: ٥اڅٮمڄ ؿىه ډٺ ډ

2.«ډٮش ډ ساوي ى ر ٭يڇ ٹىب٭ز ث ډلپم سؼبس ػ٫ ومبي

كبڃ ځب دي ى ٽ و ى ؿ ډ ير ډ اساو ي ثٮ ي ا يي

ثبي ځٶز ٽ ث ب ى و٪ىا ز كپ ڈ ډ بى ٽمن ث ىاىځب ډاػٮ ٽىي؟ ى ػاة

1 .34شصاؼ حثت اى٥ت ا٢ فىش٢، اد 2 .34شصاؼ حثت اى٥ت ا٢ فىش٢، اد

Page 86: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

86

( ٹبون طجز ٭الڈ سؼبس، ى س ٽ ا٭ش ا و ى ٽم ن ډ ى 11)

ثبي ي ډشٮبٹجب سمم بى ځىى ٽ ډى د ډٮش وجبي، ٹا ىاش ث

( ي ث ىاىځ ب ډاػٮ 15ډير ) ، اڅ ٽمنؤيي سبن ساوي ا و ډ

ي.ٽى

س هشثجغ لعجگ د دػج ػالن تججست دسسذ: سمهذحج

وٺ ٹ ٹ٢بئ ى كمبز ا ٭الڈ سؼب هاڈ دىاه ز. ى اه ثو ث

ځب كٸ و دبمبڃ ځىى، ٹ٢بء ډىلض ډػ٬ الكشيا ى ز ثپ ب ي ي

يى ٥جٸ ٹبون ٭ياڅز ا سإډه ي ي٬١ ا ث كبڅز ٽمب ٵ اڅبثٸ ثځىاو ي. ٮ ډ

ډ كٶب٩ز ي بوز ځوي ى ا ډلبٽڈ سؼبس، ډيو ي ػا ډىلض ډاػ٬ سمڈ

ا كٺٷ ډبڅپه ٭الڈ سؼبس وٺ ثا ىاوي. ٹبون طج ز ٭ال ڈ سؼ بس ث ا

ثى ٽى از. وٶ٬ كٸ ډاػٮ ث ډلپم سؼبس ا د ډشٺب١ طجز ي اوب

ځو، ٹبون ډشٽ ى ر ييى بن ث بكت ٭الډز سؼ ب ا سوچٶ بر مه

وب طبڅض، كٸ ډاػٮ ث ډلبٽڈ ډ يو ا د ثى ٽ ى ډيو ي ا٭مبڃ ػډ ا

وبډ س ذ ي از. ى اه اياه ٽى ػا ٽ و ث سإ ا اڅاډ بر ډاٵٺ ز

ٽىاون دب، ډاػٮ ث ډلبٽڈ ػا ا ثا ډش٢ ثمز ىبهش از.

ه ز؛ ٥پ اثش يا اىټ ى اه ډجلض ث ډاى ډاػٮ ث ډلبٽڈ هاڈ دىا

كبالس ډاػٮ ث ډلبٽڈ سؼبس ا س١ق هاڈ ىاى ي ډشٮبٹت آن ډاى ډاػٮ ث

ډلبٽڈ ډيو ي ػا.

هثسد هشثجؼ د هحجون تججست: گفتجس خست

ى ىي ر ډاػٮ ث ډلبٽڈ سؼبس ثب و٪ىاز ٹبون طجز ٭الڈ سؼبس،

-2 ډجى ث ى ا٩بوبډ ثب ىٵش طجز ٭ال ڈ سؼ بس اهشالٳ -1: اډپبن د از

سؼبس. اىټ ډاى ډش ٽ ا سل ز ڈاهشالٳ ثب اوب طبڅض ډجى ث ډبڅپز ٭ال

Page 87: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

87

ش نق

جعرا

ه

يضای

ه قشب

و ي

ضایق

...

ث ي ى٭بي ډجى ث ډبڅپز ٭الڈ سؼبس سؼبس ڈ٭ىبيه ى٭بي وب ا طجز ٭ال

آن هاڈ دىاهز:ث ػئبر ځٵش ي ثلض

ج جش ثص حذت ػالن تججست: دػدذ خست

طج ز ٭الډ ز سؼ بس ډ شچڇ بون طجز ٭الڈ سؼبس، ٹ ىڈثب سػ ث ډبى

ا٩بوبډ ث ډػ٬ طجز ٮى ب ز ٭م ډ طج ز ډٽ ي ډچپ ز ب سچم

اوب كٺٺ ي كپم وب » ىاى: ډٺ ډ ؿىه ٵٷ اڅٽٵپ از. ډبى

ساوىي ػز طجز ٭الډز سؼبس ډاػٮ ي ىي ب يٽڄ ٹبوو هى ډب ا ٥ٸ ومب

1.«ىهاز اائ ومبىي

ىٵش طجز ډٽ ډبڅپز ب ٵپ )ثو طجز ٭الڈ سؼب( ډپچ ٴ ا ز

ب ا ا و٪ پچ ي ډب ث ٽ ى ي ى ډ ير ي ا س بن ىهاز

ى ډكچ ث ٽ كي اٽظ سب ډير ىبٵز، آوا ٹجڃ ب ى ومبي. ي د ا

ځى، ډبډه ىٵش طج ز ډٽ )ثو ٥ف سٺب١ب طجز ٭الډز سؼبس ا ى ث ډ

ځو ي س ب بځب طجز ٭الڈ سؼ بس( ا٩بوبډ ي ١ مبڈ آن ا ث ث ډ

٭ال ڈ ش طجز ومبىي. ىٵ ثثى ي ى ٹبون ىهاش ا ثب اڃ ي ٹا٭ي د

اڅمچچ و ، ٭ يڇ ډٲ بر ٥جٺ ثىي ثه ٭بز، ډاى ؿن سؼب ث ب ا٩بوبډ

ثب ٭الڈ ډىيع ىشبث ث ٽى ي ى وبز سمڈ ډجى ث ا ٹبون ي س٦جٸ آن

ٽ واٹ ى ا٩بوبډ ډبي ى، ىٵش طج ز ٹجڃ ب ى اسوب ډ ٽىي. ى س

ډٽ ثب ٽ ىاى. ى ىالڄ ٹبوو آن ا ى ي ډاست ا ٽشجب ث ډشٺب١ ا٭ الڇ ډ

٥اڅٮم ڄ ٶ يڈ ٹبون طجز ٭الڈ سؼ بس ي ډ بى بىڈ ډبى ټ اه ډى ٵٺ

: ويب ٵپ ثبڅشست ؿىه ډٺ ډ ىا طجز ډبڅپز

1 .10صاست ػذ٥، لا حثت ػال٤ تجاست٣ ، اد

Page 88: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

88

ىٵش طجز ډٽ )ثو طجز ٭الڈ سؼبس( ډپچٴ از ىها ز ب ا -1

ډبز ي ډ٦بثٺز آن ا ثب اكپبڇ ا ه ٹ بون ث ي ى ه الڃ ډ ير ا و٪ پڄ،

ى ر ى ىهاز ىٵش طجز ي ا سبن ىبٵز، آن ا ٹجڃ ب ى ومبي؛ (30)

ىى ي ى اه ر ىها ز ډٽ ډپچٴ از ىالڄ آن ا لب ٽ ومبي،

ي ا سبن ى ىها ز ث س لق آن ډج بىر ي ( 15ساوي ى هالڃ ډير ) ډ

ډؼيىا ث ىٵش طجز ډٽ )ثو طجز ٭الڈ سؼبس( سچڈ ب ث ډلپم سؼ بس

1ډلڄ ډاػٮ ومبي.

٥اڅٮمڄ (17)ډبى بوبډ طجز ډبڅپز ب ٵپ ى ډ ى ٹج ڃ ي ى ا٩

ىاى: طجز ٭الڈ سؼبس ؿىه ډٺ ډ

ي ٽب ث وم ى، (30)ىٵش طجز ډ ساوي ا٩بوبډ طجز ا اڅ ډير -1

ا سبي ي ى آن ٥جٸ اكپبڇ ٹبون طجز ٭الڈ سؼبس ډشٺب١ ا ډ٦چ٬ بى؛

سلٺٸ ٵٺ ايڃ اه ډبى ثپڄ سل ب ٽشج ر ډ ځى؛ -2

ځب ډشٺب١ ىڂ ٱ طجز ٭ه ٭الډز سؼبس ب ٭الډز ډ بث )ٽ بال ي -3

ب هيډبر( ىهاز اائ ٽىي، ٥جٸ كٸ سٺيڇ ث ىاوي ا٩بوبډ ايڅ طجز ي ىاى

ډ ى؛

ى ث ډشٺب١ ث ب ىال ڄ ى ر ى ا٩بوبډ، ىٵش طجز ډپچٴ ث اائ -4

2سؼبس ډ ثبي.ىو٪ىاز اكپبڇ ٹبون طجز ٭الڈ

ډشٺب١ ثٮي ا ىبٵز اه٦ب ډجى ث ى ا٩بوبډ، ٥جٸ ٹبون كٸ ىاى ث ب ىال ڄ

ډجى ث طجز ٭الډز ثىبڇ هى ډاػٮ ٽىي. سؼبس ي اي ى ىز ىاش ث ډلپم

ډٮبى ډبو ٽ و ث سمڈ ٽمن ډٮش ي ي كٸ ډاػٮ ث ډلپم ا

1 . 11اد صاست ػذ٥، لا حثت ػال٤ تجاست٣، .17شصاؼ حثت اى٥ت ا٢ فىش٢، اد 2

Page 89: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

89

ش نق

جعرا

ه

يضای

ه قشب

و ي

ضایق

...

ډ ثبي. ځب ىهاز ىىي ٥ ډ ير د بوى ي ډجى ث ى ىاى، دبوى ي

ى ىالڄ اٹياڇ و ومبي ب ث ډلپم ډاػٮ وپىي، ى اه ر ؿىه دىياش ډ

٥جٸ ٹبون طج ز ٭ال ڈ سؼ بس، ٽ ي ا ىهاز ه ډىٳ ځىي از.

:ساوي ى ٽىي اى ڄ ډاٵاى ا ى ډ ب ا٩بوبډىٵش طجز ٭الڈ سؼبس

ٹ بون طج ز ٭ال ڈ وڈى س ٽ ٭الډز سؼبس ډٲب كپڈ ډىيع ډبى -1

سؼبس ثبي؛

ىس ٽ ٭الڈ سؼبس ٹجال ث اڈ و ىڂ طج ز ب ث پ ا -2

1جبز ىاش ثبي.ا ٹجچ ٭الډبر سؼبس طجز ي

ومب ي، ز ډي٭ ث ث ى٭ اٹياڇ ومى ى٭بي سؼبس، ډلبٽڈ ثيين پب

ث اه ډى٪ ثبي ىهاز ث ى٭ ث ډلپم سؼ بس ډل ڄ اائ ځ ىى.

ډلپم سؼبس ډلڄ، د ا ث ى٭ ا وڂ ب الكز ډ١ ٭ ي ك ي،

ٹا ډجى ث د ي ب ٭يڇ آن اسوب ډ ٽى ي. ډلپم ډل ڄ ث ا ب ا ڃ

، ډپبوز ٽ اٹبډشڂب ٹبوو ډي٭ ٭چ ى ك ٹ٢ بئ آن ياٹ ٬ ډلبٽمبر سؼبس

ٽ ا اٹبډشڂب ٹبوو وجبي ى ډلپم ىاا ثبي. ى س ٽ و ى اٵٲبوشبن

اه ځو اوب پوز ىاو ي ى٭ اٹبډ ډ ى ي اځ ى اٵٲبو شبن ډل ڄ

ىا ډ ځىى ٽ اډاڃ ډي٭ ٭چ ا پوز آوب ډٮچڇ ي وشاوي ى٭ ى ډلپم

ي ب س٢مىبر آن ي ب ډشىب٫ ٵ ى ك ٹ٢ب آن ډػى ثبي ي اال ى ډلپم

ډلپم ثٮ ي ا ىها ش 2 سؼبس ٽبثڄ ٭چ بن ى٭ اٹبډ ي ډ ساوي.ئاثشيا

د ا ډجى ث يځ ى٭ا وب ا طجز ٭الڈ سؼبس، ى٭ ا ىا وم ى ي

اشمب٫ ىالڄ ٥ٵه، ثب ى و٪ىاز ىالڄ اائ ي ث ٹجڃ ب ى ىهاز س مڈ

اسوب ډ ٽىي.

1 .11لا حثت ػال٤ تجاست٣، اد (.10-9-8-7-6اك حاوات تجاست٣، اد ) 2

Page 90: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

90

هجلىت ػالن تججست جش ثصدػج دم: دذ

ا٩بوبډ ا ٥ٳ ىٵش طجز ډٽ د ا ث پچ ي ډب، ٽ ى س

ډى سبي ٹا ځى، ىٵش طجز ډٽ ٭الډ ز ا ٱ )ثو طجز ٭الڈ سؼبس(

وٶ٬ ب ومبىيځبن ٹبوو آو بن آځ ٭مڇ ث و ډ بوي. ى اه ډكچ اوب

ٵز ىاوي ث ٭الډز سؼبس ا٭شا ٽىىي. ډير ا٭شا ا سبن و ٭الډز اڅ

ٴ ا ز ى ه الڃ ي ډ ثبي. ىٵش طجز ډٽ )ثو ٭ال ڈ سؼ بس( ډپچ

ي وٺڄ ا٭شا ا ث ىهاز ىىي ٽ ٭چ ي ا٭ش ا ر ځٵش ، دبوى

ي ثٮي ا ابڃ ا٥ال٭ ا ٥ ٳ اائ ومبي. ځب ډشٺب١ طجز ى هالڃ ډير

ساو ي ىٵش طجز ډٽ ا ىهاز هى اواٳ و يى، و ا٭شا ٽىىي ډ

ډلپم سؼبس ډث ٣ پبز ومب ي. ى ه الڃ ا ه ي ث زى هالڃ ډير

ډجى ب ا٭ش ا ي ډاػٮ ث ډلپم سؼ بس 1ډير ػبن طجز سٮچٸ ډ ځ ىى.

ٹ بون طج ز ٭ال ڈ د ىؼڈ ي ث ز ډ بى ٥ج ٸ اوب طبڅض وجز ث ٭الډز ډىش

سؼبس ډاى ڄ ډ ثبي:

هى ډ ثبي؛و ٽ ډي٭ ثبي آن ٭الډز، ٭الډز سؼبس -1

ج ثبي ٽ ډ شچپه ا ا ث اويا و ٽ ٭الډز ث ٭الډز سؼبس -2

ا ث اشجب ثبوياى.

مه ساو ي و جز ځو، و ى ر ىاشه اى٭ب اشٮمبڃ ٹجچ و ډ

ث ٭الډز طجز ي ا٭شا ٽىي ي ث ډلپم ډاػٮ ٽىي. ډجىب ډاػٮ ث ډلپم

ٹبون طجز ٭الڈ سؼبس ډ ثبي ٽ ثبڅشس ت ( 29ي 21اى )سؼبس ى اه ډى ډ

ځب و ا٭شا ىىي طبثز ومبي ٽ ٭الډ ز سؼ بس » ي: وؿىه ډٺ ډ ىا

ډى ا٭شا ث٦ ډشم ا ٥ٳ ي اشٮمبڃ ځىي از، ى اه ر ډلپم

1 .26اد لا حثت ػال٤ تجاست٣،

Page 91: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

91

ش نق

جعرا

ه

يضای

ه قشب

و ي

ضایق

...

اڈ ي كپڈ بى ډ ومبي. ځب ٭الډز سؼبس ډث٣ ث طجز ٭الډز سؼبس ث

سؼبس، ٹجال ث اڈ ىهاز ىىي طجز، ث طجز ي ثبي، اڈ طجز آن ك ٳ ي

ډلپم سؼبس ث طجز ٭الډز سؼبس ث اڈ و ا٭شا ىىي كپڈ بى ډ

بڃ ومبي. ډبڅپز ٭الډز سؼبس ث و سٮچٸ ډ ځى ٽ ايڅ ه ث ب آن ا ا شٮم

1.«ومى ثبي ډڂ اىپ ى ډلپم هالٳ آن طبثز ى

ځب ٭الډز سؼبس ا ٥ٳ ډبڅټ آن ثا ډيس بڃ ا شٮمبڃ همـى

وڂىى، اوب طبڅض كٸ ىاوي ث ډلپم سؼبس ډث٣ ډجى ث اث٦ بڃ آن ډاػٮ

ثب ي ٽىي. ى اه ر ډبڅټ ٭الډز سؼبس ثا كٶ ٨ ٭الډ ز سؼ بس ه

ډ بى ؿ ب ػ ث ډلپم اائ ٽىي. ډجى ب ډاػٮ اٵ اى ث ډلپم ٵٺ اىالڄ ډ

ٹبون طجز ٭الڈ سؼبس ډ ثبي ٽ ؿىه ډٺ ډ ىاى: ىيڇ ي ثز

ځب طبثز ځىى ٭الډز سؼبس ثا ډير بڃ ډشاڅ اشٮمبڃ وڂىي »

سٺب١ب و ىٶ٬ ٽ ٭الډز ثىبڇ ي طج ز از، ډلپم سؼبس ډث٣ ث اب

ساوي ايا كپڈ ومبي ډڂ اىپ ډبڅ ټ ٭الډ ز سؼ بس ) و ايڃ( ځىي، ډ

2.«ػ ا ډجى ث ٭يڇ اشٶبى ا آن ٥ ډير ډٽ اائ ومبياىالڄ ډ

ساوى ي ى ٽ اوب ى ىي ر ډ وشؼ ځٵش ډثب سػ ث ډاست ٵٷ

ا آوبن سؼب ڈډبو ٽ ىهاز طجز ٭ال ووزٽڈ سؼبس ډاػٮ ٽىىي، ث ډلب

ىٵش طجز ٭الڈ سؼبس ى ځىى. ى اه ډكچ ډشٺب١ ثبي طبثز بى ٽ ي

٭الډ ز طبو ب ، ى س ٽ ډ ثبي. ىثىبڇ ه ىهاز يډشلٸ طجز ٭الډز

ا طجز ډى ا٭شا ٹا ځى. ى ډى ىهاز ا اوب طبڅض ٹجڄ ي د

1 .29 21 لا حثت ػال٤ تجاست٣، اد 2 .22فمش چاس اد لا حثت ػال٤ تجاست٣،

Page 92: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

92

كبڅزاه ډكچ، ډشٺب١ ب بكت ٭الډز ثب اوب طبڅض ىٶ٬ يث از. ى اه

ثب اطجبر اى٭ب ث ىي اوب طبڅض ډ ثبي.

هذ هحىوهثسد هشثجؼ د : گفتجس دم

ډ٢ و ىڂ ډش٢ ځ ىى ي ٭بډ ڄ بن، ػج ان ٵٮڄځب و ا

هبر وىمبي، بن ىي وبؿب از ٭چ ٭بډڄ بن اٹبډ ى٭ ٽى ي. ا آوؼ ب ٽ

( ٹ بون 68ي 63 ) ى٭ ػجان هب ټ ى٭ كٺٹ ډ ثبي، ٥جٸ كپڈ ډ اى

ي ى ان ئ يڅاڅالكز ډلبٽڈ، الكز ډ١٭ آن ا ډلبٽڈ اثشيا سپڄ ي

( ٹ بون ا ڃ ډلبٽم بر 81ډيو ډٽ ډ ثبي ي الكز كي آن ٥جٸ ډ بى )

1ٽ ډي٭ ٭چ ى ك ٹ٢ب آن اٹبډز ىاش ثبي. از ډيو ډث٣ ث ډلپم

ػجان هب ډ ساوي وب ا سوچٴ ډيو ثبي ب ڈ وب ا ٭م ڄ ػډ

ابي ػجان هب وب ا سوچ ٴ ډ يو ثبي. الكز ډ١٭ يځ ث ى٭

ډلپم ډيو ډ ثبي. اډب الكز ډ١٭ يځ ث ى٭بي ػجان هب وب

ا ٭مڄ ػډ ډشٶبير از. ځب ى٭ ػجان ه ب م ا ث ب ٹ٢ ػډ ى

ډلپم ػا اٹبډ ځىى ى ډلپم ػا ډى يځ ٹا ډ ځ ى ي اال اىپ

ىهاز ډي٭ ى ډلپم ډيو اٹبډ ي ډى يځ ٹا ډ ځى. ډ٦بثٸ ث ثىبث

ٹبون طجز ٭الڈ سؼبس، ځب و ا اط ٭م ڄ و ىڂ ډش٢ ځ ىى،

ډشلٸ ػجان هب ا ػبوت ډئڃ كٸ اڅٮجي ډ ثبي. ى اه ثو ، ث ث

ى ثل ض ػډ ٭م ڄ وب ا ػجان هب وب ا سوچٴ ډيو ي ػجان هب

: هاڈ دىاهز ٭الڈ سؼبس

1 .181سػت خ٥، ػ٥ذآغا، شص سػ٥ذ٣ ت دػا٢ حمل٣ دس حاو اتتذائ٥، ف

Page 93: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

93

ش نق

جعرا

ه

يضای

ه قشب

و ي

ضایق

...

جش ثص هستلت هذ دػ جذشثى خسجس خست: دذ

ٹبون ډيو اٵٲبوشبن ١ ث اط ه٦ ب ي سٺ ا ډػ ت ػج ان ه ب

ىڂ ياى ځىى، ا ٹبثڄ ىاوي. مـىه و٫ سٮي ٽ ا اط آن ١ ث و ډ

. ١ ى څٲ ز ث 1ىاوي ىاوي ي ډسپت ا ث دىاهز آن ډپچٴ ډ هبر ډػجان

ډٮىب ١ي وٶ٬ ي ء كبڃ سٮٴ ي از. اډب ى ا٦الف كٺٹ ١ ث ځو

ا ا٥الٷ ډ ى ٽ ٽ ث وبيا ث ډبڃ ب ػڈ ب كظز ي ٭ا٥ٴ ىڂ يډ

ا ز، ډمپه ١، ډشٮچٸ –ياى ډ آيى. ثب سػ ث اه سٮٴ ډ سان ځٶز: ايال

ا ١ ځٶش ډ ى ٽ يډ ث –ٴ اوبو ثبي. طبوب ٭ا٥ ي كظز ػڈ، ډبڃ،

و ثا اه ٽ ډشلٸ ػج ان ه ب 2ي.ا ػبوت ىڂ ث بن ىي ياى آ

ا طبثز بى. ى ډى ػجان هبر و ٭ىان ي ٽ ١ ياى ىبهش ى، ثبي

)اى٭ب ب ػجان( هبر ي ٱاډز ټ دڅ از ٽ س٤ ټ ىاىځب ث ٭ى ان ټ

اه ز ٱاډز ثا ټ ج ػڇ )ه٦ب ج ٭مي( ي ب ټ وٺ٠ ٹاىاى، ى ش دى

ٹبون طجز ٭الڈ سؼبس ى س يٹ ٫ سوچ ٴ، ١ ياى ا 3آن ىاى ډ ى.

ٹبون بى ي ډاى سوچٶبر ي ػج ان پڈ ي . ى اه ډى ډبى ٹبثڄ ػجان ډ ىاوي

هب ا ؿىه ډٺ ډ ىاى:

و ى ر سوچٴ پ ا ډاى ڄ، كت اكاڃ ث سىب ت ١ -1

ځىى: ياى ث ػجان آن ډلپڇ ډ

سي ب سٺچت ٭الډز سؼبس ٽ ٹجال ٥جٸ اكپ بڇ ا ه ٹ بون ى ىٵش طج ز -1

ډٽ )ثل طجز ٭الڈ سؼبس( ث طجز ي ب آن ا ٥ ا شٮمبڃ ومب ي ٽ

ځىى؛ډػت اٱٶبڃ ډىڇ

1 .777 – 776، اد افغاؼتا لا ذ٣ 2 .96ف ( ؼ٥ت ذ4،٣ح٥ات٣، ػ٣ ػثاع، حمق ذ٣ ) 3 .96ا، ف

Page 94: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

94

اشٮمبڃ ٹي ٭الډز ػٮچ ب سٺچي ي؛ -2

وت ٭الډز سؼبس و طبڅض ثيين اػب ډبڅټ ى سڅيار سؼبس -3

هى؛

ٵي ٭مي، ٭١ ث ٵي، سيغ ب ى ىز ىاشه اػىب، ډلالر -4

ب هيډبر ىاا ٭الډز ػٮچ، سٺچي ب ٱ ډؼب؛

شڈ اه ٹبون؛اشٮمبڃ ٭الډز ډىيع ډبى -5

الر، ب لٽ ډياڃ ب، ىذچڇ ب، ػا ب س ت اٵشو ب ى اػى ب، ډ -6

هيډبر ٽ ث آوب ډشٮچٸ وجبي، ب ى ډى وبى ب ابډ سؼبس ٽ اال ٽت وپى

ثبي؛

اشٶبى ا اډشبار اهشب بٵش ث اػى ب ي ډل الر ىاا وم ب ب -7

ڂ اه ٽ ډىج٬ ي ډبز اډشبار ډش ٽ ٥ يا١ ق ث بن ي هيډبر ډشٻ، ډ

ثبي؛

اشٮمبڃ وبن ب ػٲاٵب ټ بك ىاا ر هب ى سڅي ػ ى، -8

ډلڃ ب هيډبر ډٮه ي ػى، ث ول ٽ اه اػىب، ډلالر ب ه يډبر

1ى آن بك سڅي اؼبى ځىي از جت اٱٶبڃ ډىڇ ځىى.

ؿ ٱ ااى، ډش٢ ثب ي ثىبثه، ځب و ا ٭مڄ ٱ ، ؿ ااى

ساوي ث ډلپم ډيو ث يٳ ػجان هب ډاػٮ ٽىي. ځىى، ډ

جذشثى خسجس جش ثص ػول جشهدػ دم: دذ

آي. ث ٭ج بر ىڂ اسپ بة ال ا اسپبة ػڇ ىي و٫ ى٭ ث يػى ډډٮم

بى ي ڈ ث ٵى. ثىبثه ػڇ ڈ ىاا ػىج ػبډٮ ١ ياى ډ ٭مڄ ػډ ڈ ث

ى ي ى٭ واڃ اٹبډ ډاڅ٭مډ از ي ڈ ه. ى٭ ٭مډ ا ٥ٳ

1 .31لا حثت ػال٤ تجاست٣، اد

Page 95: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

95

ش نق

جعرا

ه

يضای

ه قشب

و ي

ضایق

...

ه ا ٥ٳ ډؼى ٭چ ب ډش٢ ا ػڇ. ى٭ ه ى ػام ډ٦ ف

ڈ ډث ٣ ث ځى ٽ ثا ا وب ١ ا ياى بى ډبوى ي ػ ا ثلض ٹا ډ

1سمبډز ػم ي ػاڈ ډبڅ ي اٹشبى ي ٱ.

ىڂان ٭بي بهش ا ز، ث آوز سب و و٫ ١ ا ٽ ث اڄ

ډپچٴ از آن ا ػجان ومبي. ٥ ػجان هب ي ١ ٭بي سبث٬ اڃ ډلبٽم بر

ٽى ي. اډ ب اىپ ؿ ا ساوي ثب ډاػٮ ث اه ډلبٽڈ اكٺبٷ كٸ ډيو ثى ي و ډ

ٹبون اه اػب ا ىاى از ٽ سب ى٭ كٸ اڅٮجي وب ا ػ ڇ ثب ي ى ډلپم

ػائ ډ٦ف ثلض ٹا ىاى ى، ىڅڄ آن يا١ ق ا ز. ا ټ ٥ ٳ ىي ك ٸ

٭مډ ي ه ىاا ډىبء ياكي از ٽ آن ٭جبر ا اسپبة ػڇ ډ ثب ي.

از سب ثا اػا اكپبڇ ٹبون، اكٺبٷ كٸ ي ػجان ١ ىڂ اه ٽ ډٺىه هاش

ثى ومبي. س ا د ياى، اڃ ڄ

مبوڂو ٽ ى ٹجڄ ځٶش ي ثا اؼبى څز ث ا ډ ي٭ ك ٸ اڅٮج ي ب

ډش٢، ٹبون كٸ ىاى از سب ډي٭ كٸ اڅٮجي ى٭ ه ب كٸ اڅٮج ي ه ى

ډلپم ػا الف ٽ ٹ٢ ػډ ا ډ ى ا ټ ػب ثب ى٭ا ػا ث

يځ ٹا ىاى از، اائ ومبي. اډب اه ثيان ډٮىب وم ثبي ٽ ډلپم ػائ ث

اب اڃ ډىيع ى ٹبون اػاآر ػائ اه و٫ ى٭ ا ډ ى يځ ٹ ا

ڃ ډى يع ىي. ډلپم ػائ ډپچٶز ىاى سب كه يځ ى٭ كٸ اڅٮجي ا ا

ى اڃ ډلبٽمبر ډيو اشٶبى ٽىي. ٥ ا ٽ ٹبون ى ا ه ډ ى ځا ش ا ه

ػائ سل ز ئاز ٽ ډي٭ كٸ اڅٮجي ى مبن ډبو ٽ ٹ٢ ى ډلپم اثشيا

ٽ ٹ٢ يځ ٹا ىاى، ثبي ى٭ كٸ اڅٮجي هى ا و اٹبډ ومبي. ى س

ػائ ٵچ ي ثبي، ډي٭ كٸ اڅٮجي وم ساو ي ى٭ ػائ ى ډلپم اثشيائ

.282ف سػ٣ حذ اؿشف، ؿشح ته٥ح لا اجشاآت جضائ٣، 1

Page 96: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

96

هى ا ث ډلپم اشىبٳ اٹبډ ومبي. ى اه ر ډ ي٭ ك ٸ اڅٮج ي ثب ي اوش٪ ب

ثپي سب ى٭ ػائ ٥ ډاكڄ ى ي ثٮي ى٭ا كٸ اڅٮج ي ه ى ا ى ډلپم

ډ ى اى٭ ب ك ٸ ( ى189ئ ى ډ بى ) ٹبون اػاآر ػا 1ډيو ډث٣ اٹبډ ومبي.

اڅٮجي ؿىه ډٺ ډ ىاى:

ځىي از، ډ ساوي ى٭ كٸ اڅٮجي ي ػجان و ٽ ا ػڇ ډش٢ -1

هب ا ساڇ ثب ى٭ ػائ ه ى دڂب ډلپم اثشيائ ٽ ث ٹ٢ يځ

ډ ٽىي، اٹبډ ومبي؛

، ث ډي٭ كٸ اڅٮج ي ى ػاڈ ٹشڄ ي ػف ٽ ډػت آن ٹب ب ىز ثبي -2

كٸ ايڅز ىاى ډ ى. ډلپم ٹجڄ ا يځ ث ى٭ بواڃ، ث ډ ي٭ ك ٸ

اڅٮجي ٵز ډ ىي، سب ى٭ كٸ اڅٮجي ه ى ا اٹبډ ب ث ا ب ډ بڅل ب

اواٳ ا ى٭ ډٽ ث ى٭ كٸ اڅٮجي دببن ثوي؛

ى٭ ػجان هب س اڇ ى٭ ػائ كٸ اڅٮجي ى ډلبٽڈ ػائ ډث٣ ي-3

ثب ى٭ بواڃ ى ٭ه ډلپم ػا ىا ډ ځىى؛

ډي٭ كٸ اڅٮجي وم ساوي ثٮي ا يي كپڈ ػائ ا ٥ٳ ډلپم اثشيائ، -4

ى٭ ػجان هب ا ى ډاكڄ اشىبٵ اٹبډ ومبي، ى اه ر ډي٭ كٸ اڅٮجي

ډ ساوي ثٮي ا يي كپڈ ٹ٦ٮ ى ډى ى٭ ػجان هب ا ى ډلپم ډ يو

2ډ٦بثٸ ٹا٭ي ډث٣ اٹبډ ومبي.

ځب ا اط اسپبة ٭م ڄ ػډ ٵب٭ ڄ، ( اه ٹبون 189اب كپڈ ډبى ) ث

ساوي ى٭ ه ب ى٭ كٸ اڅٮجي ي ػج ان و ډش٢ ځىي ثبي، ډ

ډكچ ىهب هى ا ثب ى٭ ػائ ټ ػب ى ډلپم ػائ ٽ ٹ٢ ػائ ا

اثشيائ يځ ډ ومبي، اٹبډ ومبي.

1 .283ا، ف 2 .189ائ٣، اد ضاك حاوات ج

Page 97: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

97

ش نق

جعرا

ه

يضای

ه قشب

و ي

ضایق

...

ون طجز ٭الڈ سؼبس ا سوچٶبس ٽ ثٮمڄ آيى ا ز ٽ ثه ا آو بن ٹب

ي. ډش٢ اهشب ىاى ث٭الي ػج ان ه ب، ث ا سىج ىىاا ٭ى ػډ ډ ثب

ډسپت، ث ډلپم ػائ ډاػٮ ٽىي. ډجىب ډاػٮ اوب ث ډلپم ػائ ډ بى

سٮٺت ٭يڅ ػاڈ ډىيع »ډ ىاى: ( ٽى ػا ٽ ډ ثبي ٽ ؿىه ډٺ748)

1.«اه ٵڄ ډى٣ ث پبز ډبڅټ ډچپز ب ٵپ ډ ثبي

وشؼ ځٵز ٽ و ى ر ١ ؿىه سان ثب سػ ث ډاست ٵٷ ډ

. ى س ٽ ساوي ٽى ډ ث ډلبٽڈ ډيو ي ػائ ث يٳ ػجان هب ډاػٮ

ي ب ډل٠ ټ سوچٴ ډيو سچٺ ځىى ٭مڄ ػډ ثيين ٹي ٹجچ ثب آن اډب ث اط

ځىى، و ډ ساوي ث ډلپم ډيو ډاػٮ ٽى ي. ى س ٽ ډش٢ و

وت ٭الډز ث ي اب ث ٽٶز ثبي، ب ب ا ٹجڄ ػٮڄ ٭الډز ډ٢ ٭مڄ

ى ساوي ٹ٢ ا ٭مچ ٽ سؼبي ث كٺٷ ډبڅپز ب ٵپ سچٺ ځىى، و ډ

ډلپم ػائ ىا ٽىي. ى اه ډكچ يٳ ډ ي٭ ث ٭ الي ػج ان ه ب، سىج

ثبي. و ډي ډسپت ثوب٥ ٭مڄ هالٳ ٹبون

جضثهثسد هشثجؼ د هحجون : گفتجس سم

ثب سػ ث ثب ي. ٽى ػا ٽ، ډاى ډاػٮ ث ډلپم ػا ډشٮ يى ډ

ا سؼبس ڈسؼبس ػٮڄ ي سٺچت ٭مي ٭الٹبون طجز ٭الڈ اځؿ سوچٶ بر ءػ

ٹا ىاى از اكپ بڇ ي ډسپت ا ډپچٴ ث ػجان هب ډ ىاوي، يڅ ثب سػ ث

ا ٭مڄ ػٮڄ، سٺچ ي ٭م ي ي ء ب وبىب ٽ و ٽى ػا ٽ، ىس

ى ي. اى ټ ىپبز ٽىي ث ډاػ٬ ٭يڅ وي، ډ ساواشٶبى ا ٭الڈ ډمى٭ ډش٢ ځى

ػٮڄ ٭الى٭بي وب ا ډاى ډاػٮ ث ډلبٽڈ ٽٶ ا سلز ٭ىبيه ي ڈ سؼ بس

:ٵزځ هاڈاشٶبى ا ٭الڈ ډمى٭ ث ث ى٭بي وب ا

.747ود جضاء، اد 1

Page 98: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

98

دػج جش ثص جؼل ػالهت تججستخست: دذ

، ياػٮڄ ى ٽش بة ا سب ي ى څٲز ىاا ډٮبو ځوبځو از؛ ا ػمچ

ب څٲز ث ډٮى ب: ث يػ ى آيىن، آٵ ين، بهشه، هچ ٸ ٽ ىن، سٲ ىاىن،

ځىاوين، ي٬١ ٽىن ي ٹا ىاىن آډي از. ػٮڄ ي سي ٭جبر ا بهشه ډشٺچجبو

ىي ي ب اب ډبث آن ثهالٳ كٺٺز ث ول ٽ ډش٢مه ١ ث ا ىڂ

ثبن ٵشب ډؼډبو آډي از؛ ډشٺچجبو، ث بوڂ ٽ ه ثبي. ى اه سٮٴ، بهشه ثا

ډٮى از؛ ىي ي اب ډبث آن، ث ٭ىان ډ٫١ ػ ڇ آيى ي ا ز ي ٹ ي

1ب ثهالٳ كٺٺز ي ٹبثچز ا١ا، ا٤ ٵشب ډؼډبو ث مب ډ آي.

ٽى ػا ٽ ا ػٮڄ ي سي ى ىي ثبة ػياځبو ٽ ثٮم ڄ آيى ا ز.

ا ډ اى ٵ ڄ ٶ شڈ ،ػٮڄ ي ډشٮبٹجب ى ثبة ؿبڇ ااثشيا ى ثبة ايڃ، ٵڄ ؿبڇ

ٽ از ٽ ٽى ػا ٽ ػٮڄ ي سي ا ډل ييى ث سي ٽ ٽى از. ٹبثڄ

ډٮى ٽ ا ػٮ ڄ ي سي ى اث٦ ث ډپٽبر ي اىبى ىيڅش بهش از. ثيه

( ٽى ػ ا ى ډ ى كٺ ٷ 742ثب آوڈ، ډبى ) ؛٭الڈ سؼبس ٽ ثٮمڄ وبيى از

ډبڅپز ب ٵپ ؿىه ډٺ ډ ىاى:

و ٽ ٽشبة -1 وبډ ، سػم ، س بثچ ، بڅ، ػي، ٮ، سىٴ، وم ب

وٺب ب بډ، وٺ ػٲاٵب، آىڀ، ٵچ ب ڈ ىمب، بڃ سچ و، ثوبډ

اى ب سچو، ډؼم، اط ه و، ب ٭پب، اط ځاٵپ ب ډٮمب ب

ىب٬ ىش، اهشا٫، ٽٴ ٭چم، ٥ف ب ىٮش، ٭الڈ سؼب ب ب كٺ ٷ

وب ا ٵٮبڅز ب ٵپ و ىڂ ا ث وبڇ ه ى ب و ىڂ ث يين

ب ٽشج ډبڅټ آن، ٥ج٬ ي و ب اػاء ب ومب ىي ب ډؼيىا سڅي ٽىي ب ث ٹ ي اػ

ٵي ٭١ ٽىي ب آوب ا سلٴ ب سٲ پڄ ىي ب ى آوب سٳ ٽىي ب ث

1 .23-20، كق ػثاع لس آتاد٢، حذ جاد فتح٣، جؼ تض٤ش جشا٤ اتؼت

Page 99: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

99

ش نق

جعرا

ه

يضای

ه قشب

و ي

ضایق

...

ثىا ډبى ب ډٮى اوؼبڇ ىي ب آطب اىث ډشٽ ا سػم ٽى ي، ٥ٺ ا آن ث

ى؛ كٺٷ ډچپز ب ٵپ، ىبهش ډډسپت ػڇ سؼبي ث

ډسپت ػڇ سؼبي ث كٺٷ ډچپز ب ٵپ ، ډ٦ بثٸ اكپ بڇ ا ه ٵ ڄ، -2

1ځىى. ډؼبار ډ

بهشه ډشٺچجبو ىي ي ب اب ډ بث آن » ثب ىو٪ىاز سٮٴ ػٮڄ ى ٵٷ

وشؼ ، ډ س ان «2ثهالٳ كٺٺز ث ول ٽ ډش٢مه ١ ثا ىڂ ثب ي

س ٳ، ډٶ ڇ ي ؿن سٲ پڄ ءٽى ػا (742ډبى ) ځٵز ٽ ٽچمبر ډىيع ى

( ډ بى 2ي 1ػٮڄ ا اٵبى ډ ٽىي. ى ١مه، ٹبون طجز ٭الڈ سؼبس ى ٵٺ ب )

از. ډبى ي آوا ډشػت ډؼبار ىاوش ا يا ػٮڄ ٭الډز ٽ ثٮمڄ آيى( 31)

: ىاى ډشٽ ؿىه ډٺ ډ

سي ب سٺچت ٭الډز سؼبس ٽ ٹجال ٥جٸ اكپ بڇ ا ه ٹ بون ى ىٵش طج ز -1

ډٽ )ثل طجز ٭الڈ سؼبس( ث طجز ي ب آن ا ٥ ا شٮمبڃ ومب ي ٽ

ډػت اٱٶبڃ ډىڇ ځىى؛

3اشٮمبڃ ٹي ٭الډز ػٮچ ب سٺچي ي. -2

ػا ا يا١ ق بهش ٹبون اػاآر ػائ ٽ، اجبة سل ټ ى٭ ا

( اجبة سلټ ى٭ ػا ٹا ڄ ډ ثبىي: 56از. ث اب ډبى )

ډبي ػڇ ى ىڂبڇ اسپبة ػڇ ي ب اكاڃ ػڇ ډى؛ -1

اشٲبط ي ٥چت وؼبر -2

1 .742اد ود جضا، 2 .23، پ٥ـ٥، ف فتح٣ػثاع لس آتاد٢، حذ جاد .31، لا حثت ػال٤ تجاست٣ 3

Page 100: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

100

ا٥ال٫ ا يٹ٫ ػڇ ب ډبي آطب ي ٭ال ڈ آن س ٤ ا وب ث پ ا -3

ب ىهاز ػجان هب وب ا ػڇ ا ٥ٳ ډ ي٭ ك ٸ ډاػ٬ ٽٶ ي سلٺٸ

اڅٮجي؛

پبز ډاػ٬ ب اوب ى ډاى ٽ ډ٦بثٸ اكپبڇ ٹبون سل ټ ى٭ -4

ػا ډٽڃ ث پبز ثبي؛

ا٥ال٫ اىاار، ډبر ي ب اوب كپم ډجى ث اسپ بة ػ ڇ ى -5

بك ډث٣؛

ىهاز ډاػ٬ م ى ډاى ٽ سل ټ ى٭ ػا ډٽ ڃ ث -6

ىهاز م ثبي؛

واڅاڅډبي ٭الڈ ي آطب ػڇ س٤ -7

و ي دو ډ١٭بر ډجى ث اسپبة ػڇ ا ٥ٸ بو ب مڂبو -8

1ا٩بار و ٭چ هى. -9

( ٽ ى ػ ا ٽ ٽ 748 )ثب سػ ث اجبة سلټ ى٭ ػا ي ډ بى

ب ٵپ ا ډى٣ ث پبز بكت ك ٸ سلټ ى٭ ػا ى ػاڈ ډبڅپز

ٽ و ى ر ډبي ي ب ا٥ ال٫ ا ػٮ ڄ ى ډځٵشوشؼ ىاوش از،

ډ ساوي ث وبى ب ٭ يڅ پبز ٽى ي ي ى اث٦ ث ػٮ ڄ ي ١ ا ٭الډز

اٹبډ ى٭ ومبي. ػاواڅ ى دڂب ډلبٽڈ اڅ ٥ٸ ډبى ي ډٮى، ا ياى

ػالن هوػ ثص دم: دػ جش ثص ثستفجد دذ

٥جٸ ٹبون طجز ٭الڈ سؼبس ٭ج بر او ي ا ث ٷ، و بن ډچ ، ٭الڈ ډمى٭

ي ٱ ىيڅش ، ىيڅش ي وم م، ب وبىب م ډلاة ي ډىج، ٭الڈ ي وبو

ډ ثبي. ډ اى ا شٶبى ا ٭الڈ ډج، سبي ٭مب ډچ ي ډٺبډبر ٭بڅ ىيڅش

1 .56لا اجشاآت جضائ٣، اد

Page 101: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

101

ش نق

جعرا

ه

يضای

ه قشب

و ي

ضایق

...

ثٷ ي وبن ډچ ث اب ٹبون ٥ اشٶبى ث ٷ، و بن ډچ ي يى ډچ س ى٪ڈ

ځىي از. ثٷ اٵٲبوشبن ډٽت از ا ٹ٦ٮ ثب وڀ ب ب، م ي ج

ث اويا ب ډبي، ا ؿخ ث از ى ٽىب ڈ ياٹ ٬ ي، ٽ ث ر ٭مى

٭ وڀ ثاث ث وٴ ٥ڃ آن از ي ى ي٤ آن وبن ډچ اٵٲبو شبن ٹ ا

1ىاى. ثب ي ٽ ى ىي وبن ډچ اٵٲبوشبن ٭جبر ا ډلاة ي ډىج ث وڀ ٶي ډ

ٻ الاڅ اال اهلل ډلم ي ځ آن ىي ثٷ ي ى ي٤ آن ى ٹمز ٵٹ بو ٽچم ډج ب

ڃ اهلل ي اهلل اٽج ي اٮ هي ى ك بڃ ٥چ ٫ ي ى ٹ مز سلش بو آن س بن

ؼ م ي ٽچم اٵٲبوشبن ػب ىاش، ا ىي ٥ ٳ ث ب ه ب ځى يڇ 1298

2اكب٥ ي از.

ثٷ ي ب اشٶبى آن ى اډ سؼ بس ا ٽى ػا ٽ ى ډى ء اشٶبى

ثبي. اډب ٹبون ٥ ا شٶبى ث ٷ، و بن ډچ ي يى ډچ ى ډ ى ډپر ډ

كپم ىاى ٽ ؿىه ډٺ ډ ىاى: (13)ډمى٭ز اشٶبى ا ثٷ ى ډبى

اشٶبى ا ثٷ اٵٲبوشبن ى كبالر ڄ ډمى٫ ډ ثبي:

ى س ٽ دبؿ ب آن ٽى ي ٵى ي ثبي؛ -1

ىس ٽ وڀ هى ا ا ىز ىاى ي ٽموڀ ي ثبي؛ -2

ى ٩يٳ سئى ي يب٤ وٺچ ډى؛ -3

ى څجب ي ب اب ا١بٵ؛ -4

3ى اب ډى اشٶبى ثا كاوبر ي يب٤ وٺچ(. -5

( سلز ٭ىان سبىت ؿىه ډٺ ډ ىاى: 43) ٹبون بى ي ى ډبى

1 .4لا شص اػتفاد اص ت٥شق، ـا ٣ ػشد ٣، اد 2 .6لا شص اػتفاد اص ت٥شق، ـا ٣ ػشد ٣، اد .13لا شص اػتفاد اص ت٥شق، ـا ٣ ػشد ٣، اد 3

Page 102: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

102

و ى ر سوچٴ ا اكپبڇ ډىيع ا اكپبڇ ډىيع اه ٹ بون ك ت -1

ځىى: ىت ډسإاكاڃ ال

س؛ -1

اه٦ب ٽشج؛ -2

1ػم وٺي ا ټ ا اٵٲبو اڅ دىغ ا اٵٲبو. -3

ٹ بون طج ز ٭ال ڈ سؼ بس، ډ بى شڈ ( 1ي 2، 3، 4، 5ب ) مىڂو ٵٺ

اشٮمبڃ ي طجز ٭الڈ ي وبن ب ىيڅش، ثٷ، ډبر م ىيڅش ا ډى ٬ ٹ ا

ىاى: ؿىه ډ ډٺ ډي ىاى از

ساوي: ٭الڈ ڄ ثلض ٭الډبر سؼبس اشٮمبڃ ب طجز ي وم

، وبن ىيڅش ي ب وبن ب ىيڅش، بډبن ب ي ډبر ىاهچ ثٷ ډچ -1

ي ثه اڅمچچ ب ٽ ب هبػ ډڂ اه ٽ ا شٮمبڃ آن ٽشج ب ډؼ ب ىاو ش ي

ثبي؛

ب ب ٭الډبر ىاا ډبز ٽ بډال ډلاة ي ډىج ب ځو ٭الډبس ٽ ثب وبن -2

ډج پبن ي ډبث ثبي؛

٭مب ډچ ي ډٺبډبر ٭بڅ ىيڅش؛ سبي -3

ٽچمبر ي ٭جباس ٽ ا آن وجز ث اىاار ىيڅش اشجب ي ثشاوي؛ -4

٭الڈ ډبر م ډبز، چت م ب ب ٭الڈ ډبث ي سٺچ ي -5

2." ا آوب

ى س ٽ و ا ٭الڈ ډمى٭ ىيڅش ب ډ بر م ىيڅش ب

ب ډج، س ب ٭م ب ډچ ي ډٺبډ بر ، وبنمب وبىب بو٭الڈ ي و

ا جبة سل ټ ى٭ ٥ج ٸ ، ٽى ي ا شٶبى ډىلض ٭الډز سؼبس ء ٭بڅ ىيڅش

.43لا شص اػتفاد اص ت٥شق، ـا ٣ ػشد ٣، اد 12 .8اد لا حثت ػال٤ تجاست٣،

Page 103: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

103

ش نق

جعرا

ه

يضای

ه قشب

و ي

ضایق

...

ػا، ى ر پبز وبى ب ىيڅش، ډبر م ى ىيڅش ، وم ىيڅش

ساوي. ٽ، ث ٭چ ډسپت ى ډلپم ػا ى٭ اٹبډ ي ډ

گش تج

ٹ٢ب ى اٵٲبو شبن ى يځ ث ػ اڈ، سوچٶ بر ي وبى ب ٹ٢ب ي ج

٥اڅٮم ڄ طج ز ي. ٽم ن پببر و ا٭شا١بر وب ا ٭الڈ سؼ بس وٺ ىا

ب ٵپ ډبڅپز ٹ٢ ب ډىلض ډػ٬ ج ٮ ى ػ بن طج ز ٭ال ڈ سؼ بس

ٹبث ڄ ب ا كٶ٨ ٽى ي. ا٭شايى ٹىب٭ز ډٮش١ه ا ٵاڈ ٽى ي ثب اائ ىالڄ ډ

ب ٵ ڄ اه شالٳ ي ٽ از ٽ ٽمن بى ي ى كمبز ا ٭الڈ سؼب ي كڄ

وٺ ٽموڂ وجز ث ډلبٽڈ ىاى ثيه س١ق ٽ ٹبون طجز ٭الڈ سؼبس ثش ث

ز پببر ي اهشالٵبس ثهبش ا طجز ٭الڈ سؼ بس يپى ٹ٢ب ثىب ثى ي اٽظ

ا س٤ ډلبٽڈ ٹبثڄ كڄ ىاوش از. ثا اه، ثش از ٹبون طجز ٭ال ڈ سؼ بس

ب ساٵٮ ى كٶ٨ ثه ا ډى سٮيڄ ٹا ځى سب ثا ٽمن اويٻ الكز

پببر ىاى ى.

وٺ د ى٭ بي ٵ ڄ ي كڄ ى (اډلبٽڈ سؼبس، ډيو ي ػ)ډاػ٬ ٹ٢ب

ب ٵپ ىاى. ډلبٽڈ سؼ بس وڂش وجز ث ٽمن پببر ىٵش طجز ډبڅپز

ى ډكچ طجز ي اسوب سمڈ ى ډى ډبڅپز ٭الڈ سؼب ډ بن ډبڅ ټ ي ا وب

ځىى،ثبثز آن ډش٢ ا ىاى. ځب ٭الډز و وٺ٠ ي ځوي سمڈىٶ٬ وٺ

ثبي. ث ٭الي، ځ ب ا الكز ډلپم ډيو ډث ى٭ا ػجان هب يځ

و ٭الڈ اوب طبڅض ا ډى ػٮڄ ب سي ٹا ىي، ب ا ٭الڈ اٵ اى ث يين

اػب اشٶبى ٽىي، ب ٭الڈ ي وبو ب ډمى٭ ا ٹجڄ وبن ىيڅش، ثٷ، وبن ب

ډج ا ډىلض ٭الډ ز سؼ بس ا شٶبى ٽى ي، وبىب م ي ثباله وبن ب

بٽ ډلپم ػا ث اب پبز ى ي. ٹبث ڄ ، ډشوچٴ ا ډى ډؼبار ٹ ا ډ

ٹبون طجز ٭الڈ سؼبس ثب ٽ ى ػ ا ٽ ى ثو ػ ڇ اوڂ ب ٽ از ٽ

Page 104: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

104

ا٭مبڃ ػډ بځب وز. ثىبثه وب از ٽ ٹ بون طج ز ٭ال ڈ سؼ بس ډ ى

ڄ ٹا ځى سب ثب ٽى ػا ٽ مأىڀ ځىى. سٮي

هجدغ هأخز:

ثلف( وتخ

.(1392سان: و ډان، )( ډڅز ډيو، 4كبس، ٭چ ٭جب، كٺٷ ډيو ) -1

.(1394، ) يار ٭يڅ و ډلمي اٳ، ف ي س١ق ٹبون اػاآر ػائ، ،څ -2

(.1395ث ى٭بي كٺٹ ى ډلبٽڈ اثشيائ، ٽبثڄ: اوشبار ٮي، )شڈ هڄ، يآٱب، ٥ يځ -3

(.1391شبوپ، واهلل، اڃ ډلبٽمبر ډيو، ؿبح ايڃ، ٽبثڄ: اوشبار ٮي، ) -4

(.1359)، اوشبار هىي ٽبثڄ: ډاػ٬ ج ٹ٢ب،، ٵىباى، ١ب -5

س ان: اوش بار ه ىي، ي ٽىاو ن ب ډث ٣، طجز ثه اڅمچچ ٭الڈ سؼ بس ، و اڅ آاى، ډ١ -6

(1389).

ح( همجالت

(.1383ب ى كٺٷ اان، ىاوڂب ا، )سبثشبن اډبډ، ډ، ډجبو و٪ ډاػ٬ ج ٹ٢ب ي ػبڂب آن -7

بډبن ډ٦بڅٮ ي سييه ٽشت ٭چ ڇ :٭جب ډى آثبى، ډلمي ػاى ٵشل، ػٮڄ ي سي ي ػاڈ ياثش، سان -8

.1390، بڃاوبو ىاوڂبب )مز( ډٽ سلٺٸ ي سٮ ٭چڇ اوبو

.1389وي، كه، و٪بر ث وبى ب ج ٹ٢ب، ىاوڂب ي ثش، سبثشبن -9

ح( ثسجد تم

.1388ىجچ سبن و:10، 995ومج ډچڄ ػي م، ،يار ٭يڅ ،ٹبون طجز ٭الڈ سؼبس -21

.353يار ٭يڅ، ومج ډچڄ ،ٹبون ډيو -11

.يار ٭يڅ، ػي م، ٹبون اڃ ډلبٽمبر سؼبس -12

.1396ط 25، سبن و: 1260ٽى ػا، يار ٭يڅ، ػي م، مب ډچڄ -13

.13/12/1392 :سبن و ، 137يار ٭يڅ، مب ډچڄ ،، ػي مائاڃ ډلبٽمبر ػ -14

:، سبن و1231ومج ډچڄ ػي م، يار ٭يڅ، ،ٹبون ٥ اشٶبى ا ثٷ، وبن ډچ ي يى ډچ -15

27/7/1395.

.1397ډ ان 15ډبڅپ ز ب ٵپ ، يار ىٮز ي سؼ بر، س بن و : ٥اڅٮم ڄ طج ز -16

Page 105: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

تحرین پولشویی در شریعت اسالهی

2صثد فشح صجحخ

چىذ

اوبن ب بى ها اٱچت ث ػز آبن س ثىن، دىآډي ثىن ي ٭ز

ثش ا٭مبڃ ډؼډبو ى ٽت ىآډي، ا ا وبډي٫ ياى ي اوي، اه ځو كٽ بر

ډپالر بى ا ثا آكبى ػبډٮ ى ثىاى. ثىبثاه ما ٮ ي از ٽ ث ب

ػاڈ ػچځ ى. پ ا اه و٫ ا٭مبڃ ډؼډبو ٽ اسوب سياث الڇ ا اه ځو

ى ډٺبڅ كب١ ث آن دىاهش ي دڅ از.

آن ي پ اسپبة ػڇ ثا سلڄ ى از. ٵآىي ا ز ٽ دڃ

ى ٹيڇ ووز ځو اسجب٣ ډشٺڈ ثه ٭ا ي كب ڄ ي )د ڃ( ا ډى إ ٱ

كچ ىيڇ، ډوٶ ٽىن ى ډبڃ ثب اوؼبڇ ډٮبډالر ډشٮيى )ا٭ ڈ ا ٹبوو آن ٹ٬٦ ي ي ډ

ي ٵ١( ډ ثبي. ي ثباله ډكچ ڇ ٵآىي، ٩ ب ٹ بوو ىاىن ث ډ بڃ

1 . اػتش سؿت ؿش٤ؼت لا، پت وات.

Page 106: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

106

كچٺ اسبڃ اٹشبى ٱ م ي ٱ كبڄ ي ا ػڇ از. ا اه ي دڃ

ٹبوو ثب اٹشبى م ي ٹبوو از.

ډاى ٵٷ ډ سان ځٶز ٽ ى ٮز االډ اكپبڇ ډو ثب ى و٪ ىاز

ى ډى دڃ ي ؿڂوڂ ډجب ثب آن يػى وياش ي ا ػمچ ػ اڈ ډ شليط

دىياش ډ ى، يڅ اكپبډ ډٶچ ى ه ډبڃ كاڇ ي ١اث٤ آن ى ٮز

االډ ثبن ځىي از.

ٮز االډ، كبر، سٳ، اوشٶب٫.، ډبڃ كاڇ، دڃ :ولذ ثط

همذه

دڅ)س٦ اډاڃ( ٹبوو ػچ ىاىن ٭اي كبڄ ا ٵشب ب ډؼډبو ډ

ثبي. اډي دڅ ث ىڅڄ ي ؿڈ ځ ػاڈ ي ا٭مبڃ ه الٳ ى ٦ق ػ بن

ي ي ثب بٵش از ث ٥پ ث پ ا ډٮ٢الر كبى اٹشبى ػبو ډج يڃ

ب ك از ي ي ي سٮ اٹشبى ػبو ا ث ډوب٥ ٽبوي از. او بن

ٱبڅجب ث ػز آبوش ثىن، د ىآډي ثىن ي ٭ز ث ش ا٭م بڃ ډؼډبو ى ٽ ت

ىآډي، ا ا وبډي٫ ياى ي اوي ٽ ما اه ځو كٽ بر ډ پالس ا ث ا

اش از ي ما ٮ ث ا ه ث ى ٽ ث ب اسو ب به ي ا ػمچ، ػبډٮ ى ثى

سياث الڇ ا اه ځو ػاڈ ٽ ډلڄ آب، ٵب اډىز يٱ ى ػبډٮ ډ ځ ىى

ػچځ ومبي. ثب ځش اياٳ هى ث يچ ا ډشڄ ي ي ١ي ا

از. ا ا ىاوش ي ى وبز ډػت وبثى ثىبن اهالٷ ػبډٮ ځش

دڅ ټ ٵٮبڅز ٱ ٹبوو از ٽ ى اوؼبڇ آن ٭اي ي ىآډيب وب ا

ا٭مبڃ هالٳ ٹبون ث ځو ٹبوو ي ٭ ػچ ىاى ډ ى ث ٭ج ب ىڂ ځ ب

ب ٽظٴ وب ا ا٭مبڃ هالٳ ٮز ي ٹبون ث دڃ ب دبٻ سج يڄ ځى ي دڃ

ى . ي ى ثيو اٹشبى ػبڂه ډ

Page 107: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

107

تیع

شرر

دي

ویش

ولن پ

ریتح

...

اه ٭مڄ ټ ي ډٮمڃ ي ډى٦ٺ ثا ثي ز آيىن ى ى وشؼ ٵٮبڅ ز

ب ٱ ٹبوو ثا ډؼډبن ډ ثبي. دڅبن ٽبو ډجب ىي ٽ ب ه ى ا٭م بڃ

هالٳ ا اوؼبڇ ىاى ي دڃ ب وب ا آن ا س٦ ډ ٽىىي ب اٵاى شىي ٽ د ڃ

ٹبون ا ث ٥ آځببو ي ب و ب آځببو ى شڈ ب وب ا ٭اي ا٭مبڃ هالٳ

ډبڅ ي اٹشبى ٽ ياى ډ ٽىىي.

بي ډجبڅٲ وجبي ٽ ثڂڈ ا ثيي هچٺز اوبن ث اه ٽ هبٽ، اي م ا ث

ىوجبڃ ٽت ىآډي، سمچټ ي اٵا ډب ب ډبى ث ى ي بي ثش ان ځٶ ز ٽ

چ ىي ا د ي؛ ٮى ا ډي٫ ي ډشىبت ث ب ٹ بون ي ثا وڄ ث آن، ى كبڅز ٽ

ا ب ػبډٮ ي ا ب وب ډي٫ ىاش ي ىاى.

ثب اه كبڃ ى ٮز ا الډ سل ز ٭ى ان دڅ ب س٦ اډ اڃ اكپ بڇ

ډو يػى وياش ي ا ػمچ ػ اڈ ډ شليط دىيا ش ډ ى، يڅ اكپ بڇ

اڇ ي ١اث٤ آن ى ٮز االډ ثبن ځىي از. ډٶچ ى ه ډبڃ ك

ثىب ىبٵز ډجىب ثا اه ػڇ ى ٮز االډ ټ اډ الډ ي ډ ڈ دىيا ش

ډ ى، ٽ اه ډٺبڅ ى يى آن از ٽ ى ٮز االډ ثا ا ه ػ ڇ ډجى ب ي

سل ڈ دڅ ى ػبڂب كٺٺ ي ياٹٮ ثب اشىبى ث ډىبث٬ ٮ ٽ ثبوڂ كپ ڈ

ٮز االډ ثبي ىبٵز ومبي. ثىب ډ١٭بر ډ٦يك ى اه ډٺبڅ ١ مه د ىغ

ځٶشب ڄ ث ث ځٵش هاي ي.

گفتجسثل: هفم پلش

دڅ ب س٦ دڃ ٽ ثىبڇ س٦ ډبڃ ب س٦ اډاڃ و بى ډ ځىى ي ى ثبن

"ٱڄ االډاڃ"٭ث ث آن "سج٠ االډاڃ "ٮى شه اډاڃ، 1

ٮى ٶي ٽ ىن 1

ثؼ: ش٤اجضا. ٣اػال ٤ؼ١اـش ٢ش٤اجضا اؼمتات لا ٣ف االا ن٥٥تث جش١٤ق ( ـ 1436. كاح جض ) 1

.8 ف. ت ت احذ اشا

Page 108: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

108

Money)2 ځٶش ي ي ى اوڂچ ث آن "ٱ ڄ االډ اڃ "اډاڃ ي ثٮ٢ب ڈ

Laundering ) ث ى ي پ ا ا پبڃ ډ ڈ 3ډ ځىي، ا ػمچ ػ اڈ ډ شليط

ډ ي٫ ي ػاڈ اٹشبى ي ډبڅ ډجبي؛ ٽ ث اب آن اډاڃ ډپشج ا ډياٻ ٱ

ٱ ٹبوو ب اډاڅپ ډجىب ٱ ډي٫ ي ٱ ٹبوو ىاى، ث ب ا شٶبى ا ٭مچ ب

ػاڈ اٹش بى ي ډ بڅ ډٮم ال ٭ا ي 4هب، ډي٫ ي ٹبوو ػچ ىاى ډ ى.

ػډ ٹبثڄ ډالك٪ ا ثجب ډأيى ٽ ثبي ثچ شڈ ډ بڅ ٹ بوو ثمى٪ دى بن

اڈ ي ډؼډه ٽ اه ٭اي ا ثيز آيى اوي س٦ وي. ي مه وڂياشه ػ

ډچل٧ از ٽ دڅ ټ ػڇ اچ ث ب ډ ڈ ډجب ي. مـى بن ثٮى ان ه ٤

اسجب٥ ډبن سمبډ ا٭مبڃ ػډ ٽ ډى بٵ٬ ؿ مڂ ٱ ٹ بوو ا سڅ ي ډپى ي ي

ىي، ډجبي. ٵٺب ډٮب ث ا ١ير س٦ آن ا ى شڈ ډبڅ ٹبوو اؼبى ډپ

س٦ دڃ سٮبٴ ډشٮيى اائ ٽى اوي ٽ ال ث ثه ا آوب اب ډى:

ػڇ ٶي ٽىن اډاڃ ) س٦ اډاڃ ( ٭مچ از ٽ ث ب ا شٶبى ا ثٮ٢ ي

ى ا ب، اډاڅ ډي٫ ػچ ىاى ډى ٽ اسب ٱ ډي٫ ثى ٽ ٭بډچه آن ثب ا شٶب

سوىټ ب دـي اډ اڃ كب چ ى وشؼ ا٭م بڃ ډؼډبو ا ٹ بوو ػچ ىاى،

1 ف. ٥اال ؼ ٥اؼشت ف٤ا جاؼ ثؼ: ام٤اش. االا غؼ ٤جش( ق ـ 1425) ٢ش٥ا ال ت كفش.

31. 2 .145 ف. جادا ج ثؼ: تشا. ٢التلاد ٢فش٥و حمق( ؽ ـ 1391) صساػت ػثاع. 3 اػا چ ٢تشا( ػت لشآ) ق دس اػاػا و ؿد ٣ فت ٤٣جشا ت حادث، ٤جشا ا٤ ؼتحذح ٤جشا.

اهاع ت ظش ا دت اػت ذ٤شد ا٥ت ض٥ و ٣م٥حم ف ت آ ت تؼك احىا ـذ داد ٣جش كف

٢شض٤تؼ ٤جشا صش دس داؼت جش آشا شدد ٣ اسد جاؼ تذ ت اػا چ اص و ٣كذات ٣اجتاػ احا

.اذ وشد ٥٥تؼ جاصات آ ٢تشا4 ٣اؼشت ـش ٤الش اـشو ثؼ: اماش. واء٥اث ػلش ٤جش االا غؼ( 2000) ٢احذ ٥ػثذاؼظ.

.42 ف. ٣اذ

Page 109: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

109

تیع

شرر

دي

ویش

ولن پ

ریتح

...

٥پ سٶپټ ډبڃ ډي٫ ا ٱ ډي٫ ا ٥ٳ ډػ ٬ ث ب الكز سىٶ ٹ بون

1 ډپڄ ب وب ډمپه ډ ځىى.

مـىبن ى ډى س٦ اډاڃ ځٶش اوي؛ ٶي ٽىن اډاڃ ) س٦ اډ اڃ ( ٭ج بر

سٮياى ا ٭مچ ب ډبڅ ڈ ډبن، ډسج٤ ي ډشياهڄ ث ڈ ثى ٽ يٳ ا آن ى ا

ٹيڇ ايڃ ډل اڄ ػډ اه اډاڃ ي ػچ ىاىن آوب ث ډ بڃ ي وٺيى ب ډ ي٫

ثى ث ځو ا ٽ ػز سڄ ىاهڄ ٽىن آن ى و٪بڇ اٹشبى ىاهچ ي ثه اڅمچچ

2ډ بى. ډٮٵز ډي اچ اډاڃ ا ډپڄ

ثب سػ ث ډ٦بڅت ٵٷ اڃ اب اه از ٽ؛ آ ب ى ٮز ا الډ ث ا

مـ ٭مڄ اكپبډ ثبن ځىي از ب ه ؟ ي آ ب اىپ ى ٵٺ ا الډ اكپ بڇ

ډو ي هب ى ډى ثبن ځىي از ب ه؟

ه دڅ ى دبن ث ىي اڃ ٵٷ ثبي ځٶز ٽ؛ ى ٮز االډ ى

) س٦ اډاڃ ( اكپبڇ هب ثبن وڂىي، څا ثا ىاوشه ډٶڇ ي كپڈ ا ه ػ ڇ

ى ٮز االډ ىاوشه ىي ډ٫١ الڇ ي ١ي از، ٽ بډڄ ىاوشه ډٮى ي

3ډٶڇ ډبڃ ي ډ٢من ) ډلش ( ػڇ دڅ ب س٦ اډاڃ از.

هجل دس ششؼت ثسالههذحج ثل:

څبن اڅٮة ډبڃ ا ؿىه سٮٴ ډ ٽى ي؛ ډ بڃ آن ا ز ٽ ډبڅ ټ ٹبډ

اډب ى ٹمز سٮٴ ا٦الك ډبڃ ٵٺبء اسٶبٷ و٪ وياوي ٽ 4ډى، ا ػم٬ ابء.

1 ٣اح ـسات اثؼ: شت٥ت. االا ن٥٥تث ٤جش ىافح ٥اذ اجد( 2007) اح حد ػثذاهلل.

.18 ف ،٥احمل2 .19 ف ،٥اؼشت لشف اتحاد اثؼ: ثا. االا ن٥٥تث الاسف( 2001) ػفش احذ. 3 .29 ف اؼاتك، اشجغ ،٣االػال ؼ٤اـش ٢ش٤اجضا اؼمتات لا ٣ف االا ن٥٥تث ٤جش جض، كاح. .213 ف، 6 اجذ اال، ثغ كادس، داس ثؼ: شت٥اث. اؼشب ؼا( قـ 1414) اظس ات ىش ت حذ. 4

Page 110: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

110

اډ بڇ ال ث ثبن ىيځب ب ٵٺب ډات ؿب ځبو اڄ ىز دىاهش ډ ى.

ډبڃ اڈ از ثا آوـ ٽ ا ػمچ ٵٺب ډت كىٶ ډ ځي؛ 1ه

هچٸ ي ثا اٹبډ ډچلز اوبوب، اډب ث ا٭شجب سمڃ، ي سمڃ كٶب٩ز ي وڂ يا

پ ىڂ ا ٵٺ ب كىٶ ډ 3اډبڇ اثه ٭بثيه 2ء از ثا يٹز ١ير.

ځي؛ ډبڃ آوـ از ٽ ډڄ ي٥ج٬ او بن ث ٥ ٳ آن ٽ بوي ډ ى ي

ث 4ه ٽىن آن ثا يٹز كبػز ډمپه ثبي. پ ا ٵٺ ب 5 و٪ اډ بڇ ب٥ج

ډت ډبڅپ، ډبڃ ٭جبر از ا آن ؿپ ث آن ډچټ ياٹ٬ ي ي ډبڅټ ډشاوي ث

و ا ٱ ى آن سٳ ٽى ث ځو ا ٽ آن ډ بڃ ا ا ػش ثي ز ځو ډشٺال

ډ ځي: اڈ ډبڃ ياٹ٬ وم ى ډڂ 1ث وٺڄ ا اډب بٵٮ 7اډبڇ 6٥آيى ثبي.

٤تش اػت. ا اص تضسي ٢لش ٢ػذ چاس جشستث ٣ػا داـذااص ،٣ؿغ االئ حذ ت احذ ػشخؼ. 1

فات ٢لش ٢جش 490دس ػا ٣ت٤ ت سا ٢لش ٢جش 483-484تضسي دس ػا داـذ ٤اػت. ا ٣حف ٢فما

.اػت افت٤ ،٥اؼ داساىتة اثؼ: شت٥ت. اثؼى( 1993) ٣احا ٣اؼشخؼ ٥ػ ٣ات ت احذ ت حذ ٤اذ ؿغ. 2

.591 ف ،٣اال اثؼتد و دس اسؿا٤د ٣حف ٢ـ ق اص ج فما 1198حذ أ٥ ت ػش ت ػثذ اؼض٤ض ػاتذ٤ اذـم٣ تذ . 3

تذ ؿذ اػت. ٤دـك ػس: اثؼ داسافىش، شت٥اذس اختاس. ت ٣سد اختاس ػ ٥اثغ ( حاؿ خ٤) تذ تاس ٤تات ػاتذ ش٥اـ ٥ا حذ. 4

510 ، ف 4د5 ا٤لاس اص ٢ آذ، ا٥د اذغ ت دس ؿش ؿاث ٢لش 538دس ػا ٣احذ اـاث ت ش٥ف اتحذ اماػ ت.

.ثاؿذ٥ زة ٤ا ذ٥ج ٢فما ج اص ٣اى زة ش٥پ تد امشاء اا ت ؼشف ٤وش لشآ ـس6 اىتث: اماش. عهیاصول الشر ف٣ اثغ ( اافمات خ٤) تذ تاس ٣اـاث ٣اخ ٣ت ػ ٥اتشا. ات اػحاق

.469 ف ،٢اىثش ٤اتجاس7ـ ٤اـذ ق ( ـس ت جال ـ 1505 –ـ ق 1445) ٥٣ػ ٢ش٥ػثذاشحا ت وا ت حذ خو. اتـ ٥٣ػ

ــة اص داـــذا ــ ٣اــ ػــت ؿــافؼ ٢لــشوت ــا ٢اػــت وــ دس جؼــتاسا زة ــ ٣ ، ج٤حــذاصج

٣اػـال ؿاػا وال پظا ج٤حذاص ٣ى٤ ٢وتاب اؿت اػت. ٣ػ لشآ، ٣ج اػال، ج٤احذ لح

Page 111: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

111

تیع

شرر

دي

ویش

ولن پ

ریتح

...

ا و٪ كىبثچ ، 2ډڂ ث آوـ ٽ ىاا ٹمز ثى ي ډشچٴ آن ډچڇ ث ١مبن ډ ځىى.

ث ډٺش٢ كبػز ي ١ير ډجبف ثبي. ډظ ڄ ډبڃ ٭جبر از ا آوـ ٽ اوشٶب٫ ا آن

٭ٺب، ش يٱ ي اډب آوـ ٽ ى اشٶبى ا آن وٶ٬ وجبي، ډبوىي: ك ار، ي ب اىپ

اوشٶب٫ ا آن كاڇ ثبي، ډبوىي هم ي ٱ ي آوـ ډجبف وز ډڂ ى كبڅز ١ ير،

ا ز آن، ډڂ ث ډبوىي هى ډى يٱ ي آوـ ٽ ډجبف وز ػم٬ آي ي ب وڂي

3كبػز، ډبوىي: ڀ يٱ ډبڃ ومجبي.

هذحج دم: تطش هجل ضد فمجء ثساله

ٵٺب ٹيڈ ٮز االډ ) سمبډ ډات ( ا٦الف س٦ اډاڃ ا ث ډٮى

هب ٽچم وم ىبىي ي ى ٽالڇ آوب اه ا٦الف ػب ومجبي، اډب ى وى ٵٺ ب

ه ا٦الف سٮج ډؼب ر ځٵش، ث ځو ا ٽ ډ ځى ي ډٮب االڇ، ثا ا

س٦ اډاڃ ى ياٹ٬ ٭جبر ا مبن اٵٮبڅ از ٽ ث يا ٦ آن اٵ اى ي ا وب

اډاڃ ا ا ٥ٷ ي ي بڄ ٱ ډي٫ ٽت ٽى ي ى ٹيڇ ثٮي ثب اشٶبى ا ي بڄ

تـا ٣ػـ لشآـ وتاب دستاس ٤تش جاغ ٤تش اؿت اذس اخستا ا ؾ٤خ ش٥اػت ت خاش وتاب تفؼ

.اػت ؿاخت ؿذ ػ امشآ ٣االتما فا 1تد ا ػتػا اص ٣ ؼشف ت اا ؿافؼ ق ( مة ت أت ػثذاهلل ـ 205 –ق ـ 150) ٣اـافؼ غ٤حذ ادس.

ت ٤ػسدس ٣ ت ل ٥فؼ ٥اص ػشص غضدس ؿش ٢الد٥ 768تشاتش تا ٢لش ٢جش 150دس ا سجة ػا ٢

تؼذ اص تذ ٣جشت وشد. ذت و ػؼمال غضاشتاى ٥اح ٥فؼت ىاص ؼااآذ. پذسؽ شا ا٥د

( ث٥)أ حث« فا» ،٣تاصـتذ. ادس ؿافؼ ى ادسؽ ت ٣پذسؽ دس غض فت وشد. تؼذ اص فت پذس، ؿافؼ ٣ؿافؼ

پش تشوت، تخؾ ػش ػثض پش آب ٤ ذ٥اؼؼ ٤اص لثائ ؼشف دس ٣ى٤، ٤١صداأل .تد اصد ٥اؿت و اص لثا د

اهلل ػث ػ ٣حوشت حذ ك ٣شا اثش٥پ ٣اػ جذ و سػذ ٣ت ػثذ اف ٣ؼة ؿافؼ .تد ٤ ٥ػشص

.ؿد ٣ اس٤د آ تشجؼت ػاء اص ٣ى٤ وذ ٣ ـشفت٥پ ٣فم ػ ٥دس ص ىدس ٣اػت. اا اـافؼ 2 .327ف ،٥ف٥اتل اىتثاثغ ( االؿثا اظائش. خ٤) تذ تاس ٥ت ج ٥ت اتشا ٤اؼاتذ ٤ص. 3 3: اثؼ ػا اىتة، د شت٥ ( وـاف اماع ػ ت االلاع. ت 1997) ٣اثت غ٤ت ادس غ٤ت لس.

.152ف

Page 112: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

112

ىاى ي ډ ي ي ډجى ب ٱ ي ب ډشٮيى ي ځوبځن آن اډاڃ ا ډ ي٫ ػچ

٭ ٽت آن اډاڃ ا ډوٶ وڂ ډياوي. ث اه سس ت ٹ م ٩ ب ډ ى ٽ

ځب اډاڃ ٭ شىي. اه ٵٮڄ ث ډظبث ٶي ٽىن اه اډاڃ ث ا٭شج ب ډ ي ٱ

ډي٫ هى ٽ دڃ ب ب ثىوي ا٭شجب ىاى ډى.

اډاڃ ب س٦ اډاڃ ( ى ٹبډ ي ٵىڀ ٵٺ بء ځؿ اه ا٦الف )ٶي ٽىن

ٮز االډ ډػى ومجبي اډب ثا اكپ بڇ ي ډلش ا آن ا ڄ ي ى ٵٺ

االډ يػى ىاى. ٹمپ ٵٺبء ى اثاة ډوشچ ٴ ٵٺ اكپ بڇ آن ا ث بن وم ى ي

بىي.و ٮز ىاڃ ث ٭يڇ ډي٭ز آن ثب وٺڄ ي٭ٺڄ ا ٹين ډشمبى ډج

ث مه سست آاء ي و٪بر بن كڃ ډبڅ ٥ ٷ ٽ ت ډج بف ي ٱ ډج بف،

ىالڅز ث اه ډإڅ ډىمبي، مـىبن ډبثڈ ٽ ٵٺبء كپڈ ٽ ٽ ډبڃ ا ا ٥ٷ ٱ

ډي٫ ديا ٽىي، كپڈ سٳ ى اډاڃ ث، سٳ ى ډبڃ ٱت ي، ډبڃ ډيٷ

ا ٥ٸ كاڇ ا ثبن ومى اوي ډظڄ كپڈ ٽ ٽ ي ٱ اكپبڇ ډسج٤ ث اٽشبة ډبڃ

س٤ ډبڃ ډپشج كاڇ هي ي ٵي ٽىي ي ب ٹ ثي ي، كپ ڈ ډ اص ا ډ بڃ

كاڇ، ٹم ٽ كپڈ ١مبن ي ډٮى ٶي ٽ ىن اډ اڃ ى ډ إڅ ٽ ال ث ىا ي

1اڇ(ٵجپب ث كاڇ ثبن ي ٽ ى ٹب٭ي ځٶش ډ ى )اڅشلب ڄ ٭چ اڅل اڇ ك

سػم: كچ ث ثبال كاڇ، كاڇ ډجبي اه ٹب٭ي ډجه ټ ا ڄ ٭٪ ڈ ى ٮز

االډ از ٽ ٭جبر ا ي ا٬ ث ا٭شجب اىپ ٽ ٽ ث ٶي ٽ ىن اډ اڃ

ي٫ ومى ا ډجبف اشٶبى ډىمبي سب ث كاڇ ډشڄ ى، ي ث ػم ٬ ٥ ٷ ډج بف

ىا ى كاڇ ډشڄ ډوي.٭ ثوب٥ سٺچت ي ٽال ث

1 .32 ف، 29 ى ث، اثؼ: اماش. احشا احال( 2007) ٢لشها ػف٤.

Page 113: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

113

تیع

شرر

دي

ویش

ولن پ

ریتح

...

ىه ډى ډجبكض هب ا ى ډى ٵجپب سو ىاى اوي ٽ آوـ ا ٽ

ى ٫ ډجبف ب كاڇ از ډشىي ث و ٭ اٽشبة اهلل ي ىز وج ي ډٮٺڃ

1سجب ىاى ي ثبن ومى از.

ٽ كډ ز آن اس ب ٮز االډ كبر ډبڃ كاڇ ا سلڈ ومى ثاث از

ثى ي ب ثا٦ ٱ ثبي. ٹمپ سٳ ى آن ا ثب اوا٫ سٵبر ا ٹجڄ ث٬، ج،

ٹ ي اوشٶب٫ ا آن ا كاڇ ىاوش ا٭ڈ ا اه ٽ ى ٭ بىار ثب ي ب ٭ج بىار ي ا ه

سلڈ ثر ډ٦چٸ ثى ي ىآن ا٭ڈ ا اه ٽ ث ٹي اهٶب ډ ي ٱ ډ ي٫ آن

ب دىبن ومىن ٥جٮز اچ آن ي ٱ ا آن.ثى ي

سلڈ سىب ډلييى ث ٹي هب ثوب٥ كبر ډبڃ كاڇ ي س ٳ ى آن وج ى

اڄ ٭چڈ ى ه ك بر ډ بڃ ك اڇ ي 2ثچپ ث ډؼى ٭چڈ و ډست ډى.

اوشٶب٫ اآن ډڂىي ))ثا ډچمبن كالڃ وز ٽ ډبڅ ټ هم ى ي و و ين

ډپ ي ٩يٳ آن ا ى كبڅپ ى وى ي ا ڄ ٭چ ڈ ثب ىي ث پىي، ي ث ويو

اويا ٽ ا آن آځب ىاى ډٮبٹج ي ډؼبار ډى ډڂ اىپ آن ا ثىي د ث بال

ى ډجبي، ي ٽپ ډچمبن ى ي و ى ي هم ثب ي 80ي كي ػب ي ٽ

. ي ثا ډچمبن ك الڃ و ز ٽ وٶ ډؼبار ومى ډڂ اىپ ث آن اٹياڇ ومبي

هى ا ي ب كان هى ا ثوب٥ ٭مڄ هم ث اػب ثيي، اځ آن ا اوؼ بڇ ىاى ث آن

3سيٸ ٽى ډى((.

1 داسافىش، اثؼ: شت٥ت. ٥اؼا سب ػ ٥الؼ اػال( 2003) تىش ٣ات ت حذ ػثذاهلل ٣ات ٤اذ ؿغ.

.138-130 ف، 2د2. ٣ااى ٤اذ ا ٣ف ٣اىاف( 1980) ٣امشث ػاك ت ػثذاثش ت حذ ت ػثذاهلل ت ػف٤ ػش ات.

.866 ف، 1 د، 2 ى خ،٤احذ ام٤اش اىتث: ام٤س3 .890. ا، ف

Page 114: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

114

بٵٮ ىه ډى ډڂىي ٽ هين هم ثب٥ڄ از ثاث از ٽ ډ چمبن آن

ي، ي ب ډ چمبن ډ ا يٽ ڄ ا ثوى ب ډ، ي ب ىي ډ آن ا هي ي ٵي ومبى

ثڂى سب آن ا ثا ثوى ي ب ثٶيي، سمبڇ اه ب ث يين ٽ ياڇ اهشالٵ ثب٥ ڄ ډ

1ثبىي.

ى سلڈ كبر ډبڃ ډپشج كاڇ ا ٱ ا ٥ ٸ اٽ ا ي ي، 2مـىبن ٵٺبء

ٹز، ٱت، ر، و ٽ ثيين كٸ اه ومبي، ي ٽ ٽ ث ١ بز ي

بڄ ى اډب ى ډٺبثڄ ډىٶٮز كاڇ ډظڄ ث٬ هم، ډويار، طم ه ثٲ ، طم ه ډبڅ ك

وك ي ٱ، ث كبئ آن ياػت ا ز ٽ آن ا ث بكج ى ومب ي ي اځ ى آن

3ډشٮ ثبي ث آن بي ثڂى ي آن ا ى ا ډچلز ٭بډ ډچمه ډٳ ومبي.

ى سٳ ى ډبڃ اىز ٽ ډ بڃ اسٶبٷ و٪ ىاوي ث اه ٽ اڄ 4ٹم ٽ ٵٺبء

ډچپز ډشٳ ثبي ي ػم٬ سٵبر ث ثبال ډبڃ ډيٷ ي ډٲة ي ډجب ي ي

ث آن آطب ث٦الن اه و٫ هي ي ٵي ډست ډى ډبوىي اىپ ٽ ډبڅ ا ٱ ت

ىه كبڅز ډبڅټ ډبڃ اهش ب 5ومبي ي ى آن سؼبر ومى ي ى طمه آن سٳ ومبي

ٽ اػب ثيي يطمه آن ا ث ا٭شجب ډ چلز ي كبػ ز ثو ب٥ وش ٽ ى ىاى

6سٵبر ثٮي آن ډبي اه ومبي.

1 ٥اؼشت اى. ٢شاص٥ـ ازب ؿشح اجع( اثغ خ٤تاس تذ) ٢ا ؿشف ت ٣٥ح٤ ٤اذ ٣٥ح.

.271 ف، 9 د االسؿاد، ىتث: ٤اؼؼد، 9د ،پ٥ؼ٥ ازب، ؿشح اجع ،٢ا/ .300،301ف ،پ٥ـ٥ اختاس، اذس ٣ػ اختاس سد ،٤ػاتذ ات. 4

147ف، 5د اؼاتك، اشجغ غ،٤اـشا ة٥تشت ٣ف غ٤الا غ٤تذا ،٣اىاػا/ .351ف3 .320 -316 ف ،٣اىتث ٥اال حذ اثؼ: تغ. ٥افم ٥اما( 1926) ٢جضس ات. ، 3د ،پ٥ـ٥ االتلاس، ش٤ت ؿشح اختاس اشد ، ٤ػاتذ. /ات 316،345،348ف ،پ٥ـ٥ ،٥افم ٥اما ،٢جضات . 2

.320ف، 1د ،پ٥ـ٥ ،٥ؼتؼ ان٤ا ؼثذ ان٤ا اص ٥ت ٥اؼاى ذاسد ، ٤اجص ٥ام ات. / 219ف5 .219 ف، 3 د ،پ٥ـ٥ اختاس، اذس ٣ػ احتاس اشد. 6 . 10 ف، 2د، 1 ى ،٥اؼ داساىتة: شت٥ت. ااة سم ؿشح ٣ف ااة ٣اػ( 2003) ٢االلاس ا٤صوش.

Page 115: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

115

تیع

شرر

دي

ویش

ولن پ

ریتح

...

د ډبڃ كاڇ ي مـىبن ډبڃ كاڇ ٱ اډپبن وياى ٽ ثا بكج ث ډبڃ ډج بف

ډجيڃ ځىى ي ب ثا ٱ ث ډؼى سٲ ي سلڃ آن ث اپبڃ ي ا٭ بن ىڂ ثو ب٥

ي وم آن ي ب ثب يىٮز ځا شه آن ى ثبو ټ ب ي ثٮ ي اوشٺ بڃ آن ث ثبو ټ اشظمب

ىڂ، ي و ثب سٲ ډبڃ وٺي ي ډىٺڃ ث ٭ٺب ي و ث وٺڄ آن ا ټ ىز ث ى ز

ىڂ)و ىڂ( ي ب ػز ىڂ، ثچپ ډبڃ ث م بن ا ڄ كډ ز ه ى ث بٹ

ٽ ث كاڇ ثىب ي ثبي ك اڇ ډجب ي. ډمبوي ؿن ثىب ي اڄ آن كاڇ ډجبي ي آوـ

ػڇ ٶي ٽىن اډاڃ ث ىي ٥ٺ ٽ ثب ڈ ډسج٤ ډجبىي ثډڂىى:

ٽت كاڇ ٽ مبن ي ي ٵٮچ از ٽ ٮز ا الډ آن ا سل ڈ -ثل

ٽى از، ي ٽت ٽىن ا ٥ٸ ل ي ب سؼبر ى هم ي ډو يار آن ا ډج بف

ومبى ٹم ٽ هىن ډبڃ ډىڇ ث ثب٥ ڄ ا ٥ ٸ ٱ ، س يڅ، ث ب، ر،

اه ػاڈ ٭ٺثبر ٱت، ٹز ي ٱ ٥ٷ كاڇ ډجبف ومڂىى. ٮز االډ ث

يي ا ٽ كي ي سٮ ډجبي ډٺ ومى از.

ى ٥ٷ ٵجپب سمظڄ ډى ٽ ډسپت ا يب ايڃ ي ب ٱ ا آن -دم

ث ٹي اهٶب ػڇ ي ث ٹي ٶز ٭ ىاىن ث اه اډاڃ ثيز آډي ا ٥ٸ ا ه

ػاڈ اٹياڇ ډ ومبي.

ى كبر ډبڃ كاڇ ي اوشٶب٫ ا آن ا سلڈ وم ى او ي ٵٺ٤ ث ډؼ 1ٹمپ ٵٺبء

يڅ ٽ ث وز اهٶب ډي ډبڃ ڈ وجبي، اډب اځ ث و ز د بوين ك اڇ ي ب ك الڃ

وبن ىاىن ډبڃ كاڇ ثبي پ وز ٽ ثب يػى كډز، يي ڈ ډجبي. يٹش ٽ

پ بة آن س ٤ ٮز ٹم ٽ سمبڇ آوـ ا ٽ ډٶ٢ ث ډلډ بر ډ ى، اس

2يبڄ هٶ ي ٽال ثىا ي ٵت ا و سلڈ ٽى از.

، 9د ،پ٥ـ٥ ازب، ؿشح اجع ،٢ا / .147ف، 5د ،پ٥ـ٥ غ،٤اـشا ة٥تشت ٣ف غ٤الا غ٤تذا ،٣اىاػا .1

351ف2 .23 اؼاتك، اشجغ احشا، احال ،٢لشها ػف٤.

Page 116: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

116

ث مه ىڅڄ هيايوي)ع( ثا ى هج وبثى ي ډٿ آوب ا ىاى ث ىڅڄ اىپ

آوـ ا ٽ ث ثبال آوب سلڈ ي ثى س٤ كچ ي ٵت ډجبف ٹا ىاىوي. ي د بډج

ال تشتىذ هج ثستىذت ثلد فتستحل هج حشم ثهلل دجد ): چ اهلل ٭چ يچڈ ډٶډب ي

اه و ق ي لق ى سلڈ ٵجپب اىپ اه ٭مڄ ا ٥ج٬ ي ه 1(ثلحل

ي ٭بىر ى ثى هج ډيي.

ج تحشن دس ششؼت ثساله شگفتجس دم:

ا ىي ا ٮز االڇ ى سلڈ ي ډمى٫ ٹا ىاىن ابء ي ب ٽىاب، پ

ډبوى ي سل ڈ و ب، از، سى ث كډز ټ اډ ثٮىىوجبڃ ډ ٽىي. ى ايڃ؛

ز ٽ ى اه ا ٹز، ٵل ځٶشه، ٩چڈ، ي٭ي هالٵ ي اة و ي ٱ. ځٶشى

ابئپ ثب ډلډبر ثٮى ڈ ٭چز ثبىي و ك اڇ سچٺ ثبة ثب اشٶبى ا ٹب ب

ډ ځىوي.

ى اه كبڅ ز از، ٽ ي٬١ ٹا٭ي ٭مډ اػ٬ ث سلڈ ټ اډى ىيڇ؛

چ آوـ ٽ سلز اه ٹب٭ي ي ب اڄ ٹا ډڂى كاڇ سچٺ ډ ى. ډظال دبډج

دوي ځ بن ك اڇ ا پب ټ و بڇ وج ى ى ثو سلڈ دوي ځبن سمبڇ اهلل ٭چ يچڈ

: دوي ځ بن دىؼ بڃ ىا: ا شٶبى وم ى "ٽڄ ډوچت ډه اڅ٦"از ثچپ ا سٮج:

از ٽ سمبڇ دوي ځبن دىؼبڃ ىا ا ىث ډڂ ى. ي ب اىپ هيايو ي ع ى ي ٴ

ذجت حشم ػلدبډج ډ ٵډبي: ا ب د بٽ ا 3ن ثلخذأةرج ] حل لن ثلط

مبى، ي وبدبٽب ا كاڇ ډى ٽىي. ثاى آوب كالڃ ډى

1 ،٣ااؿش: اىتة االػال ،٥اح اتا ،٢اؼىثش ت تات اؼشف ٢اؼىثش حذا ت حذ ت حذ ت ذاهلل٥ػث.

احشا اهػ ف٥اوؼ ج٤االحاد ػؼ( 1992) ٤اذ اكش حذ/ .46 ف ،1403 ٥اثؼ: اخا شت،٥ت

.608 ف، 1د، 1 ى داساؼاسف، اثؼ: ام٤اش. اال ٣ف ٣٥اؼ2 .157آ٤ االػشاف:ػس .

Page 117: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

117

تیع

شرر

دي

ویش

ولن پ

ریتح

...

ډلم ي ك٢ ر ى اه آز ث پڄ ٭مډ ث ډظبث ټ اڄ ثبن ي از ٽ

٥جبر)ا ب د بٽ( ا ث ا ډ ىڇ ك الڃ ډ مبى ي ( چ اهلل ٭چ ي چڈ)

ډ بى. د ډٺش٢ اه ٹب٭ي ؿىه از ٽ سم بڇ ( ا ډمى٫ ي كاڇ دچيبهجبئض)

هجبئض كاڇ از.

گفتجس سم: هصجدس هجل حشثم ثصل تحشن پجن وشدى هجل حرشثم دس شرشؼت

ثساله

ىاه ځٶشب ٥ ىي ډجل ض؛ ډجل ض ايڃ ډ بى ډ بڃ ك اڇ ي ډجل ض ىيڇ ا ڄ

سلڈ دبٻ ٽىن ډبڃ كاڇ ا ث ث ډ ځڈ.

هصجدس هجل حشثم ) هحل پجن وشدى (هذحج ثل:

ډبى ډبڃ كاڇ ا ىي ٮز االډ ډشٮيى ي ډشٶبير ثى ٽ ى ټ سٺ ڈ

ٽچ ډبى ډبڃ كاڇ ا ث ىيثو؛ ډبى ډبڃ كاڇ وب ا اسپبة ػ ڇ ي ډ بى

ډبڃ كاڇ وب ا سؼبر ي ډٮبډالر ډبڅ ٭ب كاڇ سٺڈ ومى اوي ٽ ى ڄ ث

ى. ض ځٵش ډثل

هصجدس هجل حشثم جش ثص ثستىجح جشم (ثلف

ث څلب٧ اىپ ػاڈ اوا٫ ي اٹبڇ ډوشچٶ ىاش ي ث ول ا اولب، اٽظز ا ه

ػاڈ ډىٶٮز ډبى سڅي ډ ٽىي، اډب ى اىؼب ومو ب ا ػام ا ث ثلض ځڈ

ٽ ث٦ هب يٳ آن ٽت دڃ ي ډ بڃ ا ز. ايڅ ه ومو ا ه ػ اڈ

ىڅڄ ائ٤ ي يځ ب ٽ ىاش اځش ب ديي اسبءيٵبى اىا ثډجبي؛

اس بء ي ٵ بى اىا ىي ډى سػ ثى از، ث ٥ ٹ٬٦ ډ سان ډي٭ ي ٽ،

پ ا ٹيم سه ػاڈ ث از. اسبء ب ها ٽ ي ډى بء ٵ بى

ىاى، ا ي ٽ اسپڄ ډيي ث اويا ٭م ىيڅز ب دى ي بثٺ ا س بو

Page 118: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

118

بهشب ىان بال ٽڈ ي ث ث ي اه ډه كبٽڈ ي اه ډڅ ى وبډج بٻ و

ائي ي از.

ډٶان آبس ا ٹآن ا ث كډز اسبء سٶ ٽى اوي ٽ ث ثٮ٢ اآن ب

اب ډ ى.

ذلث دج إلى ثلحىرجم لترإولث فشمرج هري ] ال تإولث ؤهثلىن دىن دجلذجطل ت

هى ثه ى ا هى اډاڃ ي 2ؤهثل ثلجس دجلئحن ؤتن تؼلوى ي ډو ي ثب٥ ڄ ث

ډىمبئ ي ا ځىب ي ث كپبڇ ٥ٳ ث ا آن ا ٹمشى ډىڇ ډبڃ هىن ثاى

2.از كاڇ ٭مڄ اه ٽ ىاوي ډى اىپ ثب

ثهلل لؼر مـىبن ادبډجځاډ ا الڇ يا ز ي ٽ ٵډ ى: ثلشثشر ػلر

څٮىز هيايوي ث ٽبو ٽ ث ا يي كپم ډ 3{ف ثلحىنثلوشتش

ثهجثلششرجف }ي ى يا ز ىڂ ا اث٭ج ياهلل آډ ي ا ز: 4ځوي ي ډيىي.

ٽ ى ا ه ك يض ىكپ ڈ ي ىاي، ٽٶث 6{ثلىفشدجهلل ثلؼظرن ثلحىن ف

هيايوي ثٿ ىاوش ي ٽ اه څله، ييسه ثبن ثا ځىب يكډز ا ز

ي ډ بويٽ ٭بډڄ ، ٭مال ث هيايوي ٽٶ ډ يى ي اه ثبن ځ ٽج ث ىن

اه ځىب از.

ثبي؛ ٹز ى ٮز االډ، ٭ج بر ٹز ډومو ىڂ اه و٫ ػاڈ

ثب ي اه هٶ ث ى، ډ به ډ بڃ ي ا اه ډبڃ ٱ ٥ هٶ از. ثىب ى ٹز

1 188 ٤ا٦ اثمش ػس. 2، ف 1د الب،٥پس، پـاس: اتـاسات ػ ٥حؼ ػف٤ؼاسف امشآ. تشج: حذ ش٥تفؼ٣، خاحذ ؿف٥غ ػ.

458:459. 3 622. ف، 3 د ،٢تشز ػ٢، اتشز ػس ت ٣ؼ٥ػ ت ٣ؼ٥ػ ٣ات. 4 .400ف ، احشا احال٢، لشها ػف٤. 5، 3اشؿ ، د ٥وشا ٣داد، تاب ف ٣اثغ ( ػ ات خ٤) تذ تاس ٣ت االؿؼج اؼجؼتا ا٥داد ػ ٣. اا ات

. 326ف

Page 119: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

119

تیع

شرر

دي

ویش

ولن پ

ریتح

...

ډمچٻ ٱ ثبي ي مـىبن ى وى ٵب٭ڄ ٭مڄ ٹي ػىبئ ډػى ثبي. ځب ٹز

ٹ٬٦ ي طبثز ځىى، ىي وشؼ ډڈ ا ثجب ډ آيى: پ س٢مه ډبڃ ډيٹ ي ىڂ

ثلسرجسق ]اڄ ٭مډ ى اه ډى مبوب ٹڃ هيايوي)ع( ډجبي ٽ ډٶډبي: بٷ.

د ي ن ىى ي ډ ى 2 ...ثلسجسل فجلطؼث ؤذوج جضثء دوج وسذج ىجال هري ثللر

مـى بن 2ػبوت هيا.ثجي ىشب ابوا ػا آوـ ثٮمڄ آيى اوي ٭جس از ا

ؤد شش، ػي ثلذ صلى ثهلل ػل سلن لجل: )لؼي ثهلل ثلسجسق، سشق ػي}كيض:

ا اث ١ اهلل ٭ى ياز ي 4{ثلذع فتمطغ ذ، سشق ثلحذل فتمطغ ذ

از ٽ ڃ اٽڇ )چ اهلل ٭چ يچڈ ( ډ ٵډبي: هيايوي بٷ ا څٮىز ٽىي، ٽ

ډٱ ا ٹز ډ ٽىي ي ىش ٹ٬٦ ډ ى ي مبو ا ٹز ډ ٽى ي ي سوڈ

4ىش ٹ٬٦ ډى.

هصجدس هجل حشثم جش ثص تججست هؼجهالت هجل حشثم (ح

دىاڈ ٽ ٭ب كاڇ ثى ب ا ډٮبډالر ي سؼبر ب ډ ىاه ثلض ث ډظبڃ

ځى. ډا ثا ػڇ س٦ اډاڃ ) دڅ ( ٹا ي يچ

ډويار ب ډو ي ا ثبي؛ و٫ اه ډٮبډالر كاڇ سؼبر ډويار ډ سه ډڈ

ٽچم )اڅوي( ځٵش ي ٽ ث ډٮى ١ٮٴ، ش، وډ ي وبساو از. مـى بن ث

ډٮى ى و آډي، ى ډؼم٫ ډٮى س ، ٽىي، كاو، سىى ي سىجچ، ث ٱس

ډڂى. ي م اه ٶبر ا و ډٮشبى ث ډ اى ډو ي ي ي ث مش ا ى ث

و ٽىىي ىڂ ؿ ػبډي ي ؿ ډب٬ ثبي ديا از.

1 .38 آ٤/ اائذ ػس. 2 .697 ف، 2د امشآ، ؼاسف ش٥تفؼحذ ؿف٥غ ػخا٣، . 3 .1026، ف 3 د٢، اجاغ الح٥ح، اثخاس ٥اػاػ ت حذ اهلل ػثذ ٣ات. 4 .507 ف شات، ،٢حذ ـش: تشا. اػال دس آ احىا حشا ا( ؽ ـ 1394) ٢ش شص٥ف ٥ػثذاشح.

Page 120: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

120

ٮز االډ سىب اشٮمبڃ ډاى ډوي ا ك اڇ وپ ى ا ز، ثچپ م ى

يى آن ثى سب آوا ا ػبډٮ ؿىبن سجٮي ومبي ٽ ىڂ ؾ اط ا آن ث ه اٵ اى

ى. څا ؿىيه كپم ا ى ا ه ډى ثڂبو ٮ وجبي ي ى وبز ػبډٮ ثب آن ػبډ

ډي٫ ىاوش از:

دبډجچ اهلل ٭چ يچڈ بهشه، هي، ٵي، كمڄ، ٺ ي وين آو ا ډى ٬

ؤتج جذشل فمرجل } ومى از. دبډجچ اهلل ٭چ يچڈ ى ډى ؿىه ډ ٵډبي:حجهلرج جل لذ لؼي ثلخورش ػجصرشج هؼتصرشج شرجسدج ج هحوذ إى ثلل ػض

1.{هستمج ثلوحول إل دجةؼج هذتجػج سجلج

ځب هم)اة( ا وٶ ه ٭چ اڅالڇ وىڇ آډي ي ٵډى: ا ډلمي! ديى ػجئڄ

ثا بهش يبٽ اة ډ بى، څٮىز ځٶش ازٽ مـىبن ث ځٶش از، ي

آوا كمڄ ډ ٽىي، ي ب ث ا كم ڄ ډ ى، بډ وي، ي ب اةډ ى، ي

يٽپ آوا ډ هى ي ب ډ ٵي ي ي ٽ ٽ ډ ىڇ ا ډ وبوي) بٹ( ي ب

وبوي ډ ى.

ي ثدي ػذجس سظ ثهلل ػر }ػاشٶبى ا طمه هم ا كاڇ ومى ازمـىبن 3{ثلىلخ حوي ثلخوش لجل ى سسل ثلل صل ثهلل ػل سلن ػي هش ثلذغ حوي

از ٽ دبډجچ اهلل ٭چ يچڈ ا ډ ى و ب، ي ياز ب ١ اهلل ٭ىا اثه ٭ج

3هم)اة(، ډى٬ ومى از.طمه طمه ڀ ي

1 ف ، 3 د اؼاتك، اشجغ خشاء، اخ تخز٤ ا ٣ا تاب. ٢تشز ػ ،٢اتشز ػس ت ٣ؼ٥ػ ت ٣ؼ٥ػ ٣ات.

598. 2 . ٢تشز داد ات سا. اثغ ( ػذ٠ األحىا وال خ٥ش األا. تشج: خ٤) تذ تاسأت٣ حذ ػثذ اغ٣ ت ػثذ ااحذ امذػ٣. 3

.199ف ، صا٣ حذ صا

Page 121: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

121

تیع

شرر

دي

ویش

ولن پ

ریتح

...

ثىب وشؼ اه ډى ٽ، ډبڃ ثيز آډي ا ٥ٸ هي ي ٵي ډويار و ى

ػمچ كبالر ثيز آيىن ډبڃ ا ٥ٸ كاڇ ٹا ځٵش ي ٹب٭ي ثىبء ثب٥ڄ ث ثب٥ڄ ث

اي ثى، ٮى اډاڃ ثيز آډي اه ٥ٸ و ى ډ ډ بڃ اه ډ٫١ و ػب ه

كاڇ ٹا ځٵش ي اكپبڇ ډبڃ كاڇ ثآن ٹبثڄ س٦جٸ از.

و٫ ىڂ ا اه و٫ ډٮبډالر اكشپب ډجبي؛ ] ا ر [ )٫ ډ ( ٱچ اكشپ ب

،سلپ ،كپ 1 .ځاو. ٱچ وڂب ىاشه سب ثڂاو ثٶيي ىڂبڇاوييهشه ځان ٵيهشه

2ػز ځان ين ي ٹل٤ ين. اكشپب، وڂيا ٥ٮبڇ ي هاٻ از ث ن، اوجب ٽى

ٽىى ي، س ب آن ٽىىي ي ا ډىڇ ډى٬ ؿ ا ثووي ا دىبن ٽ اكشپب آوزي ى ا٦الف

ځان ى، ي ث بال يى ي ا ا ه ا ځىى ي ى وشؼ ٹمز آن ٽمبة ؿ ى ډبن ډىڇ

ى لق اڅمچڈ ا ډٮم ياز ي ٽ د بډج چ اهلل ٭چ 3ىوي.ډىڇ ډش٢ځ

«. اي ه٦بٽب از پب ٽىيٽ اكش» 4{هي ثحتىش ف خجطب}: يچڈ ځٶز

چ اهلل ٭چ يچڈاوي ٽ دبډج ٽى اكمي ي كبٽڈ ي اثه اث ج ي ثا ايز

هي ثحتىش ثلطؼجم ؤسدؼي لل فمذ دشا هي }: ځٶز ٽ ډ اى 6{ثهلل دشا ثهلل هر

ا ى اهشب ډىڇ ٹا وي ي، ثا ش نهاٽ ا سب ؿڄ جبو ي، اكشپب ٽىي ي آ

6. اي ا هيايوي ث از ي هيايوي ا اي ثا از

1غ اؼشب. تشا: اتـاسات داـا ٣االسب ف ٣ؽ ( ت 1390) ٢شاص٥ؿ ٢پس ٣كف ٤ت ػثذاىش ٥ػثذاشح.

.325 فتشا، جذ ا، 2 ا.. 3 .239ف ، 4د، 2 ى ،٢ػاالس شد ـش: تشا ،٥٣اتشا حد: تشج. اؼ فم( ؽ ـ 1386) ػاتك ذ٥ػ. 4 ف، 5 د ، شت،٥ت اؼاتك اشجغ ، االحتىاس تاب. اؼ ح٥كح ،٢ـاپس٥ا ٢ش٥امـ ٥اتاحؼ احجاد ت ؼ.

56. 5 .481 ف، 8 د، 2 ى اشػا، ػؼ: شت٥ت. احذ ؼذ( 2008) حث ت حذ ت احذ. 6 .381 ف ػاتك، شجغ. اػال دس آ احىا حشا ا( ؽ ـ 1394) ٢ش شص٥ف ٥ػثذاشح.

Page 122: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

122

ثىب وشؼ اه ډى ٽ، ډبڃ ثيز آډي ا ٥ ٸ اكشپ ب و ى ػمچ ك بالر

كاڇ ٹا ځٵش ي ٹب٭ي ثىبء ثب٥ڄ ث ثب٥ڄ ث ا ه ډ١ ٫ ثيز آيىن ډبڃ ا ٥ٸ

و ػب هاي ثى، ٮى اډاڃ ثيز آډي اه ٥ٸ و ى ډ ډ بڃ ك اڇ ٹ ا

ځٵش ي اكپبڇ ډبڃ كاڇ ثآن ٹبثڄ س٦جٸ از.

اډي ثبا ي اٹشبى ث ىز اوب از ٽ ثش اٹياڇ ث دڅ ډپىى ي

ب اوب بكت الكز ي وٶ ثى ي ثش بڇ ا ى ثبا ىاا ډجبىي ؿن آو

د پ ا ا ب ٽ دڃ ب ىڂٶش ا ثي ز ډبيو ي اكشپ ب ډجب ي ي ا ه

دڅب ثيز آډي ا ياى ثبا ومى ي ثب دڅب دبٻ اىٱبڇ ډپىىي ث ځو ٽ ډػ٬

ي ي د ا ؿى يه ډكچ ث د ڃ د بٻ سج يڄ اچ اه دڅب دبوي ي ډوٶ

ډوي.

ى ٽ ؛ ثبء ڈ ا ػمچ ډٮبډالر سؼبس كاڇ دىياش ډ ث بء ىڅٲ ز ٽچم

، بى بىر ث ډب ا ز ډاىي ى ا٦الف ٵٺ 1ثمٮى بىر ي ٵاياو از

آهث ثتمث ثلل رسث هج دم هي ثلشدج إى ج ؤج ثلزي ]ٵډبي: ب ٽڈ ثبي، هيايوي ډ

، شڈ ډپىيٽ ى ٽىي ډب هىسبن ا آن مب از ځب سث ، 3وتن هؤهي

3ٽڈ ځي. ډب ٽىي ي ثمب و وجبي ٩چڈ ثى ٽ ا ٥چت

ؤخزن ثلشدرج لرذ ]: اه دىيا ابن ا ىٽى از 161ٹآن ى وبء آ

پ ىڂ ،5ث ػ ؤولن ؤهثل ثلجس دجلذجطل ؤػتذج للىجفشي هن ػزثدج ؤلوج

1 .216 ف، 1جذ ش،٥وث ش٥ا اتـاسات: تشا. ذ٥ػ فش( ؽ ـ 1381) ذ٥ػ حؼ. 2 . 278 ٤ا٦/ اثمش٠ػس . 3 .644 ف، 1د ػاتك، شجغ امشآ، ؼاسف ش٥تفؼحذ ؿف٥غ ػخا٣، . 4 .161 ٤ا٦/ اؼاء ػس.

Page 123: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

123

تیع

شرر

دي

ویش

ولن پ

ریتح

...

ځٵشى ي ى كبڅپ ا آن ډى ٬ ي ډٽ ثب اائڄ آن ثى از ىڂ ا ػائڈ ثى

1.ثىوي

ا ػمچ ػبډ٬ سه اكبىظ ى ډى اوا٫ بى ا ثبء ياز ي ٭جبر از

ثلرزخ } (صرلى ثهلل ػلر سرلن )لرجل سسرل ثهلل :ػي ػذجد دي ثلصجهت. لجلا:

ثلولرح درجلولح. دجلزخ. ثلفع دجلفع. ثلذش دجلذش. ثلشؼش دجلشؼش. ثلتوش دجلتوش.

هخال دوخل. سثء دسثء. ذث دذ. فئرث ثختلفت ز ثألصجف، فذؼث ورف شرتتن، إرث

ا ٭جبى اثه بډز ياز ي ٽ د بډج چ اهلل ٭چ ي چڈ ډ 3{وجى ذث دذ

ٵډبي: ٥ال ا ث ٥ال، وٺ ا ث وٺ، ځىيڇ ا ث ځىيڇ، ػ ا ث ػ، هډب ا ث هډ ب،

ټ ا ث ومټ، ثبي ډظڄ ث ډظڄ، ثاث ث ثاث ي ىز ث ىز ثٶيي ي ٽ ٽ وم

بى ثيي، ي ب ٥چت بى ٽىي، ث ى ىاهڄ ي از، ځوي ي ىىي ى اه ٽ ب

ٹمب، ٵت ى ډپبڃ ي ډان و ا ػمچ ډٮ بډالر ډل ڇ ث ى ي د ڃ 3ثاث شىي.

ډجبي، ثىب س٦ سمبډ اوا٫ ا دڃ بپ ا ډؼب ٱ ډي٫ وب ا آن و كاڇ

آي، ثىب ث كپڈ ) ثىب ثب٥ڄ ث ثب٥ڄ كاڇ ډجبي ( كاڇ از. ثيز ډ

اډي ثبء ى اٵٲبوشبن هچ ډٮمڃ ي از ي ثشه ډ اى س ٤ ثبوپ ب

څب ٽ ى ثبوپب ي ٱ ا ر ډڂى، دڅب ثيز آډي ا ٥ٸ ثب ثب ب د

آن يػى ىاى هچ٤ ي ي ث ػبن اٵشبى ي ياى و٪بڇ اٹشبى ډ ى ث ځو ٽ

سٶپټ دڃ ثيز آډي ا ٥ٸ ثب هچ ډپڄ ي ى ثٮ٢ ډاى و بډمپه ډجب ي.

ث مه سست دڅب كاڇ ي وبډي٫ ثب دڅب كالڃ ي ډي٫ هچ٤ ي ي ٭مچ

دڅ سپمڄ ډڂىى.ػڇ

1 .576 ف، 2د ،ا.

.198 ف، 4د اؼاتك، اشجغ اؼ، ح٥. كح 23 .313 ف ػاتك، شجغ اػال، دس آ احىا حشا ا ،٢آتاد شص٥ف ٥ػثذاشح.

Page 124: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

124

هذحج دم: ثصل تحشن پجن وشدى هجل حشثم

ث اب ىالڄ ډشٮيى ا ٹآوپڈ، اكبىض ي ٹا٭ي ٵٺ اشىشبع ډ ځىى، ٽ

ى ث ثٮ٢ ا آن آبر، اكبى ض س٦ډبڃ كاڇ ثى ي ػا وياى. ال دىاهش ډ

ي ٹا٭ي ٵٺ.

هجل حشثم دس لشثىشنثصل تحشن پجن وشدى (ثلف

آب ډشٮيى ى ٹاوپڈ يػى ىاى ٽ ثبوڂ سلڈ اشٶبى ا ډ بڃ ك اڇ ث ى ي

ٽ ى ١مه ا آوب سلڈ دبٻ ٽىن ډبڃ كاڇ اشىجب٣ ډ ځ ىى. اهلل ډشٮ بڃ ى ډى

ج إلى ثلحىجم لترإولث فشمرج ] ال تإولث ؤهثلىن دىن دجلذجطل تذلث د ډ ٵډبي:

ډو ي ثب٥ڄ ث هى ثه ى ا هى اډاڃ ، ي2هي ؤهثل ثلجس دجلئحن ؤتن تؼلوى

ا آن ا ٹمشى ډىڇ ډبڃ هىن ثاى ي كپ بڇ ٥ ٳ ث ځى ب ي ث ا

2.از كاڇ ٭مڄ اه ٽ ىاوي ډى اىپ ثب ډىمبئي

ى ثب٥ ڄ ا ډاى «يوو ثب٥ڄ ث هىسبن بنډ ى ا سبن اډاڃ يسػم ي سٶ:

ي وڂىاو ډج بف ډبڅپ ا ا آن ځٵشه االڇ، ٮز ٽ از ډبڅ آن هىن ىؼب،ا

ى ډ ؿ بډڄ ها ي از ي هى وبكٸ ث ى، اځهى ي ث يين ٽ

ي ځ ٵشه ؛ اډ اڃ ه ىن ا ډ اى . ى ځٵش آن ډبڅټ ١ب ثيين ب ،ډٺبثچ ٭

يٳ هس ثٿ ا ومى سٮج هىن ث آن ا ي ثآوبز ين ډچ٤ ى ز ث

. ثبي ډ آن هىن ډبڃ، آيىن

1 .188 ٤ا٦ اثمش ػس. 2 .459-458، ف 1د ٣خاتفؼ٥ش ؼاسف امشآ، حذ ؿف٥غ ػ.

Page 125: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

125

تیع

شرر

دي

ویش

ولن پ

ریتح

...

ثصل تحشن پجن وشدى هجل حشثم دس ست (ح

د بٻ ٽ ىن ډ بڃ ك اڇ ى اكبىض وج و اكپبډ يػى ىاى ٽ ا آن سل ڈ

اشىجب٣ ډ ځىى، ٽ ال ثٮ٢ ا آن اكبىض وٺڄ ډ ځىى:

ؤ سوغ سسل ثهلل صلى ثهلل ػل سلن } ػي ججدش دي ػذذ ثهلل سظ ثهلل ػوج:

مل ػجم ثلفتح، دوى: )إى ثهلل سسرل حرشم درغ ثلخورش ثلوتر ثلخضرش،

ؤسؤت شحم ثلوت، فئج طلى دج ثلسرفي، رذي ثألصجم(. فمل: ج سسل ثهلل،

دج ثلجلد، ستصذح دج ثلجس؟ فمجل: )ال، حشثم(. حن لجل سسرل ثهلل صرلى ثهلل

ػل سلن ػذ رله: )لجتل ثهلل ثلد إى ثهلل لوج حشم شحهج جولر، حرن درجػ،

2.{فإولث حو(

چ ٵډبي ٽ اي ا ڃ اهلل ډ ٭ى ١ اهلل ػبث ثه ٭جي اهللډٶڇ كيض:

ى بڃ ٵشق ډپ ىي ٽ ا بن ٵډىو ي: ه يا ي د بډج ه ي ي اهلل ٭چ يچڈ

ٵي هم ي ډىا ي هٻ ي ثز ا كاڇ ٽى اوي، و ث ابن ځٶز: ب ڃ

ي ٵډبي؟ ا ا آن ى ؿ ة ٽ ىن ثيو ٽ ش اهلل ى ډى ؿث ډىا ؿ ډ

ٽىىي. ٵډىوي: ه ى ي ډىڇ ؿاٱببن ا ثب آن يه ډ دز ثين اشٶبى ډ

ٵډىوي: څٮىز هيا ث ى چ اهلل چ اهلل ٭چ ي چڈكاڇ از، آوڂب ڃ اهلل

ثبى، يٹش هيايوي د ا ث آوب ك اڇ ٽ ى آن ا ية ٽىو ي ي ٵيهشى ي ي د څ ا

2هىوي.

.110 ف ، 3 د اؼاتك، اشجغ. االكا ت٥ا غ٥ت تاب ، ٢اثخاس ح٥كح ٢اثخاس ٥اػاػ ت حذ اهلل ػثذ ٣ات. 1 .203 ف ػاتك،ػذ٠ األحىا وال خ٥ش األا. ،ػثذ ااحذ امذػ٣أت٣ حذ ػثذ اغ٣ ت . 2

Page 126: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

126

ثستؼول سسل ثهلل صلى ثهلل ػل سرلن سجرال }حوذ ثلسجػذ، لجل: ػي ؤد

هي ثألسذ مجل ل ثدي ثللتذ )لجل ػوش ثدي ؤد ػوش: ػلى ثلصذل( فلوج لذم لرجل:

زث لىن. زث ل، ؤذى ل. لجل: فمجم سسل ثهلل صلى ثهلل ػل سلن ػلرى ثلوذرش.

ل ؤدؼخ فمل: زث لىن زث ؤذى ل! ؤفرال فحوذ ثهلل ؤحى ػل. لجل )هج دجل ػجه

لؼذ ف دت ؤد ؤ ف دت ؤه حتى ظش ؤذى إلر ؤم ال. ثلرز فرس هحورذ

دذ! ال جل ؤحذ هىن شتج إال ججء د م ثلمجه حول ػلى ػم، دؼش ل سغجء. ؤ

دط. حن لجل )ثللن! ل دمش لج خثس. ؤ شج تؼش(. حن سفغ ذ حتى سؤج ػفشت إ

1{دلغت؟( هشتي.

ٵډبي: ث و ى ډ ه آډ ي ي ځٶ ز: ث ب ډ )١ اهلل ٭ىب( ٭بډٶڇ كيض:

هبواى آٹبڈ ٭ٺي ډپبسج ثش اڇ سب ثب دىاهز و ايٹ: بڅ ټ ايٹ: هى ا آاى

ٵډى: اځ ه بواى )١ اهلل ٭ىب( ٽىڈ، ډا ى دىاهز اه ډجچ ب ٽه، ٭ب

ٽىڈ. آٹبز ا١ وي ٽ كٸ آاى ٽىن س ثا ډه ثبي ډه آن ډجچ ا دىاهز ډ

آٹب هى ٵز ي ډ٫١ ا ثب آوب ى ډبن ځا ز، يڅ ث ث وى هبواى

) چ آوبن اه اډ ا وذٵشىي، ث و ا وى آوب ثځز ي ى كبڅ ٽ ڃ اهلل

ځٶز: ډه اه ډ٫١ ا ثب آوب )١ اهلل ٭ىب(وش ثىوي ث ٭ب اهلل ٭چ ي چڈ(

ى ډبن ځاشڈ، يڅ وذٵشىي ي ځٶشىي ثبي ك ٸ آاى ډ ه ا آن آو ب ثب ي، ٭ب

چ ا ا ډبػا ثبهج بهز، د بډج چ اهلل ٭چ يچڈ ڃ اهلل )١ اهلل ٭ىب(

ث اي ٵډىوي: ث ا ثڂ ي ث هبواى آٹب ٣ ٽ ه ٽ ك ٸ ي چڈ اهلل ٭چ

ٽى ي، آاى ا آن س ثبي، ا كٸ آاى ثى ا آن ٽ ا ز ٽ اي ا آاى ډ

و ؿىه ٽى. ١ اهلل ٭ى٭ب

، 6 د. اؼاتك اشجغ ، اؼا ا٤ذا ٤تحش تاب. اؼ ح٥كح ، ٢ـاپس٥ا ٢ش٥امـ ٥اتاحؼ احجاد ت ؼ. 1

.11 ف

Page 127: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

127

تیع

شرر

دي

ویش

ولن پ

ریتح

...

ى ػم ٬ ډ ىڇ ا شبى ي د ا كم ي ي چ اهلل ٭چ ي چڈ ذ ڃ اهلل

ځاوي يوي ٵډى: ؿڂو از ٽ اوب ي٥ ا ى ډٮبډچ بن ډشب هيا

ٽ ى ٹآن يػى وياى؟ ! ٥ ٽ ى ٹآن يػى وياش ثبي ثب٥ڄ ا ز كش

اځ ي ٣ ثبي، كپڈ هيايوي ٭بىالو س ي ٥ ډٮشجس ا ز، ي ك ٸ آاى

1ٽىي. ثى ا آن ٽ از ٽ اي ا آاى ډ

ل تحشن پجن وشدى هجل حشثم دس لثػذ فمثص (د

ٹا٭ي ٵٺ ډشٮيى يػى ىاى ٽ ىالڅز آن ث سلڈ دبٻ ٽىن ډبڃ كاڇ از،

ٽ ال ث آوب دىاهش ډ ى.

3«هج د ػل ثلذجطل ف دجطل » لجػذ -2

با ث٦ ڄ اڅ ب ث٦ ڄ ډ ب ٵ مـىبن ډب ثى ٭چ اڅٶبي ٵ ٵبي ځٶش ډ ى؛

سػم: اځ كپڈ ؿ ثب٥ڄ ى آوـ ى ١مه آن از ثب٥ڄ ډڂىى. ب ث 3ى١م

٭جبر ىڂ: اځ كپم ثځوي ي ي ث ا٭شجب ځىى ى ثځٵش ي و ثب٥ ڄ ي

ى اكپبڇ ٮز اشٮمبڃ څٶ٨ « با ث٦ڄ اڅمش٢مه ث٦ڄ اڅمش٢مه»ٵبٹي ا٭شجب ډ ى:

بڂب هب ا ى ايا كپڈ ىاى. اػشمب٫ څٶ ٨ كٺٺز ي ق ب ډؼب ي ١مى ػ

ي ډٮىب ډؼب ي ١مى اشٮمبڃ « ډبي٬١ څ»اڄ ى كٺٺز اشٮمبڃ څٶ٨ ى ډٮىب

څ اډپبن د وز ټ ډشاوي ډي كپ ڈ ػياځبو « ډب ي٬١»څٶ٨ ى ٱ ډٮىب

ٹا ثڂى.

1 .205 ف ػاتك،ػذ٠ األحىا وال خ٥ش األا. ،أت٣ حذ ػثذ اغ٣ ت ػثذ ااحذ امذػ٣. 2 .102االؿثا اظائش، اشجغ اؼاتك، ف ،ج٥ات . 3 .155 ف داسام،: دـك. ٥افم اماػذ ؿشح( اثغ خ٤تاس تذ) اضسلاء حذ خ٥اـ ت احذ خ٥اـ.

Page 128: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

128

ب ٭مڄ دڅ و ك اڇ ثىب ى دڅ ډي ډبڃ وب اػڇ ي كاڇ ثى ثى

1هاي ثى.

3«دسء ثلوفجسذ ثل هي جلخ ثلوجفغ » لجػذ -3

ااڅ ډٶبي ا ػچت ډىبٵ٬ ثشاز؛ ا ډىبٵ٬ ٭مڇ ث ډىٶٮز ٵ ى، ك ٸ سٺ يڇ

ىاى. ډىٶٮز ٭جبر ا كڃ څر ب آوـ ډڄ ث آن از. ١ ٭جبر ا وغ آوـ

ث اوبن ډىش ډى. يٹش كپم ډٶير ي ډ چلز ډ ى سٮ ب ياٹ ٬ ځ ىى،

ا ٭ىبز ٫ ث ډىبر يي س ا ثر ٱبڅت ډچلز ډٺيڇ ث مى ډى؛

اشمبڇ ٫ ث ډبډار از.ؿىبوـ دبډج )چ اهلل ٭چ يچڈ( ډٶډبي: ك ييى ث

ي )اىٵٮ ا اڅل ييى ډ ب 3جبر بٹ٤ ډڂىى. )اىئا اڅلييى ٭ه اڅمچمه ډب اش٦ٮشڈ(

ائ٤ اه اكبىض وج كپڈ ډ ٽىي ى ر ٭ يڇ سپم ڄ 4يػيسڈ څب ډيٵٮب(

كييى كي ث جبر ٵ٬ ي ائڄ ډ ځىى. اځ ٽ ؿپشه ا شجب ى س٦ج ٸ ك ييى

5٭ ديا ى كي بٹ٤ ي ػبو ډلپڇ ث س٦جٸ ډؼبار سٮ ډڂىى.

ٹب٭ي ٵٷ ث ٭ىان ټ اڄ دٵش ي كٶ ٨ ډ چلز اك غ ا ډٺ يڇ ث

ډچلز ډػف ډياوي؛ ا اځ ػچ ٵبى ځٵش وى ث ىڂ ان از ٽ ى ى

م ػب اوشب ديا ډ ٽىي ډبوىي ٫ ډ ٥ ب٭ن ي ٮچ آس د ډ چلز

ثه ثيى .ځؿ ث ب ا ث ه اؼبة ډ ٽىي ٽ اه ثال ي ډجز ب ى و٦ٶ هىظ ي ا

1 . 216ف ،٤. لش: االػىذس٣افم١ االػال ضا٥ ٣اثغ ( غؼ االا ف خ٤) تذ تاس ٢. حد احذ اذ 2 .98االؿثا اظائش، اشجغ اؼاتك، ف ،ج٥. ات

3 .1424 ج٤حذ ؿاس شت،٥ت٢، اثلش اتشاث اء٥اح داس: ااؿش ،٢اتشز ػ ،٣اؼ ٢اتشز ٣ؼ٥ػ ت حذ. .

98.4 ف اؼاتك، اشجغ اظائش، االؿثا ،٥ج ات.

.98 ف اؼاتك، اشجغ. 5

Page 129: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

129

تیع

شرر

دي

ویش

ولن پ

ریتح

...

ثىن آن ډىٶٮز ا ىز ثيى ي ب ث س إه ثبٵش ي ي ا ه ډى٪ ي اوڂ ب٫

كپڈ ك٢ر ډلمي )چ اهلل ٭چ يچڈ( ا ډء٩ٴ ث ى٭ر اډ ث ډٮيٳ ي و

]... ا ډىپ بهز سب ث ډىڇ سٶڈ ومبي اه ډ٦چت هيايوي ډشٮبڃ از ٽ ډٶډب ي

ي آوـ ثيي ث مب ڃ، د ،2 ...ج آتجون ثلشسل فخز هج جون ػ فجته

2ثڂي آوا، ي ا آوـ ډى٬ ډ ٽىي مب آوا ثڂاي.

ثىب پ ى اه وز ٽ دڅ ډٶي ٭٪م ثى ي ا١ا ٱ ٹبثڄ ػجاو

ى وشؼ ىٵ٬ اه ډٶي ث ػچت ډىٶٮش ٽ ى وشؼ ا ث ثيو ػبډٮ ياى ډبى،

3اه ٭مڄ كبڄ ډى ډٺيڇ ثى ي اػلز ىاى.

آوـ ٽ ى ار هى كاڇ ثب ي، د ڃ آن « هج حشم لزثت حشم حو » لجػذ -4

4و كاڇ از.

س٦ اډاڃ ؿن ډىبء ػډ ىاش ي دڃ كبچ ا اسپبة ػاڈ از، ثى ب ى

ر هى آن ٭مڄ ػډ كاڇ ثى ٽ دڃ ب ډٶبى كبچ ا آن و كاڇ از.ا

6«هج حشم ثخز حشم ثػطج » لجػذ -5

سػم: ؿپ ځٵشى كاڇ ثبي ىاىو و كاڇ ا ز. ا ىاىن، ٽم ټ ي

ډب٭ير ي ب بوين ث ځٵشه كاڇ، وبيا از ي ىىي ى ځى ب ټ ځو ي

ى . ثىب ث آن ر ىاىن ػا و ياى. د ر ى ار ه ى ك اڇ ىبهش ډ

ثى، و٫ ډٮبډچ آن كاڇ ىاوش ډى. ي دبډج هيا ا )ر ىىي( ډس

)ځوي( ي ائ )يا٦ ثه آن ىي( ا ډى وٶر، څٮى ز ي وٶ ه ٹ ا ىاى ا ز.

.٤157األػشاف / ا٦ ػس. 1 .26 ف، 8د ػاتك، شجغ امشآ، ؼاسف ش٥تفؼحذ ؿف٥غ ػخا٣، . 23 .219 ف ، اؼاتك اشجغ. ٣االػال افم١ ضا٥ ٣ف االا غؼ ، ٢اذ احذ حد. 4 .284 ف، 1 ى داسام،: دـك. ٣االػال افم١ لاػذ( 1998) ٣اشو حذ. 5 . 165االؿثا اظائش، اشجغ اؼاتك، ف ،٥. ات ج

Page 130: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

130

شٮبڃ ٵډى از ي ٹجال ٽ ځى ي، ٽ : ؿىبوپ ى ډى كډز اډاڃ ډىڇ هيايوي ډ

)ډبڃ پيڂ ا ث وبكٸ ووي ي آوا ث كپبڇ ويي سب ٹ مش ا ډ بڃ ډ ىڇ ا ث

وبكٸ وووي، ى كبڅپ مب ا ځىب آن آځب ىاي.( ؿپ كاڇ ثبي ي اوبن

1ا ث٦ٳ كاڇ ٷ ثيي كاڇ كبة ډى.

پڈ ٹب٭ي ٵٷ ث څلب٧ كاڇ ث ىن ځ ٵشه ډ بڃ كب چ ا دڅ و سلز ك

2ػڇ ي ا٭٦ب آن ٹا ځٵش ، كاڇ ثى ي ٱ ٭ دىياش ډ ى.

4«ثالصل دمجء هج وجى ػل هج وجى » لجػذ -5

اڄ اه از ټ ؿ ا ث كبڅز ٽ ٹا ىاى ث م بن ك بڃ ث بٹ ثڂ اڈ،

ثز ثبي سب ډبوپ ىڅڄ ث سٲ كبڅز بثٸ اي ٹ بئڈ ٮى يٹش ټ ؿ ثټ كبڃ طب

وڂىى كبڅز ځش اي ډيا ا٭شجب ىاوش ډى.

ثىب ؿپ ى ډبن ډب١ طبثز ي، اڄ اه ا ز ٽ ى ډ بن ډ شٺجڄ ث بٹ

ثمبوي. ٽ ث ډٮى ثٺب اډ از ٽ آوـ آوا سٲ ثيي ديا ووا ي ي ى ٭مچ بر

اڃ ډٺي ډوٶ بهشه اډاڃ از ى ځش ث اب اسپبة ػڇ ثي ز س٦ اډ

آډي از ٽ اه ډ٫١ ث كبڃ هى ثبٹ ثى ي ٶي ٽ ىن آن اډ اڃ س بط ث

4كاڇ ثىن آن اډاڃ وياى.

گفتجس چجسم: هظجش پجن وشدى هجل حشثم دس فم ثساله

ض آن ٹجال ځز ٭جبر ا كبر اڄ ى س٦ اډاڃ ى ډٶڇ ٹبوو ٽ ډجبك

ي اشٮمبڃ ډبڃ ٱ ډي٫ ي سٳ ى آن ث او ا٫ ډوشچ ٴ ث ٱ دى بن ٽ ىن

1 .1019 ف، 2د داسام، دـك، اؼا، ٣افم اذخ( 2004) صسلاء احذ ٣لف. 2 .199 ف اؼاتك، اشجغ ،٣اػال ؼ٤اـش ٢ش٤اجضا اؼمتات لا ٣ف االا ن٥٥تث جش١٤ جض، كاح. 3 .200 ف ،ا. 4 .200 ف ،ا.

Page 131: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

131

تیع

شرر

دي

ویش

ولن پ

ریتح

...

كٺٺز آن ي ٶز ٭ ثىن ا ث آن ىاىن ډجبي، ٹبون س٦ اډ اڃ ا ث ب ٹ ي

ما ي ٹه بهش ٽ ا ياء آن ٭جبر دىبن ٽىن ي اهٶب ثبي ٵمي ډى.

ث اه ى اه ځٶشب ث ډ٪ب س٦ اډاڃ ى ٵٺ االډ ي ثبن اكپبڇ ډبڃ كاڇ ثىب

ي ١اث٤ سٳ ي اوشٶب٫ ى آن ا و٪ ٵٺب ثب سٶڄ آن ٥ ىي ډجل ض؛ ډجل ض ايڃ

كبر ډبڃ كاڇ ي ډجلض ىيڇ سٳ ي اوشٶب٫ ا ډبڃ كاڇ ډذىاڈ.

هذحج ثل: حجصت هجل حشثم

ډبڃ كاڇ ىي و٫ از، ډبڅپ اس ب ك اڇ ا ز ډظ ڄ هم ، ٹمپ ډٮچڇ از

هى ي ډويار ي ډبڅپ ث يا٦ ٱ كاڇ ډجبي ي و آوا ٽت ډپى ي اډ ب

ث ٥ٸ سؼبي ي ي ډظڄ ٱت ، اهشال ، ٹز ي ٹ٬٦ اڅ٦ ٸ ي ثٮ٢ ب ا ٥ ٸ

. ډظ ڄ طم ه ٽچ ت، سؼبر ي ث ١ب ٽت ډى اډب ث٬ ي ډىٶٮز ى آن كاڇ ډجب ي

ډ ثٲ ي سؼبر ى ډويار ي هم ي ٱ ډويار، ي سم بڇ ا ه ډپب ت ك اڇ

ثى ي ى وى ٵٺب كبر آن ٽ ا اه ٥ٺ ب كبڄ ځىي اوي ػا وياى ٽ ى

ى ڄ اكپبڇ ډث٣ ث ثلض ځٵش ډ

حىن حجصت هجل رثتج حشثم (ثلف

ث ثب يػى كز سٳ ى آن. ډ بڃ ك اڇ كبر ٭جبر از ا ي٬١ ي

څاس ٭جبر ا ډبڅ از ٽ اسب ي يٶب كاڇ ثبي ډظڄ هم، هى ي هى ډ ى ى

1وى ٵٺب كبر، سمچټ ي سٳ ى آن ثيين هالٳ ػا وياى.

ٽ ال كپڈ كبر ډبڃ اسب كاڇ ثا هى ي ٱ ا ث ثلض ډ ځڈ:

1 ف، 4 د داساؼشف،: شت٥ت. وضاذلائك ؿشح اشائك(اثحش اثغ خ٤تاس تذ) ٥ج ت ٥اتشا ت ٤اذ ٤ص.

278.

Page 132: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

132

ٵٺب ث سلڈ كبر ډ بڅ ٽ اس ب ك اڇ تج حشثم دشث خد: حجصت هجل رث -2

از ډظڄ هم ، هى ي ډويار ث سست ڄ اشيالڃ ډىمبىي.

}ػي ؤس سظ ثهلل ػ:وت سجل ثلمم ف هضل ؤد طلح، ورجى خورشن

ش لرذ هتز ثلفعخ، فإهش سسل ثهلل صلى ثهلل ػل سلن هجدج رجد: ؤال إى ثلخور

حشهت، لجل: فمجل ل ؤد طلح: ثخشد فإشلج، فخشجت فشلتج، فجشت ف سىه

ثلوذ، فمجل دؼط ثلمم: لذ لتل لم ف دطن، فإضل ثهلل: }لس ػلى ثلزي

2آهث ػولث ثلصجلحجت ججح فوج طؼوث{.

اث بٹ اوب ٥چل اث ډىڃ ى: يڂډ ٭ىاهلل ١ او: ضكي سػم

ياىڇ،ٽ ى آن ػب ثىوي ډ ي آن ا ث ػمب٭ش ثى ي س يو هډب ا ٽ ثىڇ

ىش ىاى ٽ ث ډىڇ ا٭الن ٽىي سب ثب هج ثب ىي ٽ ث ػبؿملسو هيلع هللا ىلص بډجاطىب د هى

ه ا ٵ ا ! ين : اث ٥چل ث ډ ه ځٶ ز : ث ي ث يڂډ اواة كاڇ ي از.

ذ اة ى وشڈ،ٵشڈ، اة ا ث ىي ين! ډه ڈ ٵا ثاة ا ىي ث

اة ينو ك بڃ ى ٽ ٽبو: ځٶشىي ثٮ٢ي. ا ىډي ٽؿ ب ٽ ش

ٽ ث : ) ٽبويٶډبډ ٽ ي وبڃ ډبئي 95 آ يڅ يوي، ثيثوز يويځى

ثو ب٥ اة ي يىي،اوؼبڇ ډ ټىاوي ي ٭مڄ و مبني ىشار ٹآن ا بډجهيا ي د

.ويي هى اوي ډاه ي ځىپب وم يآن ب ا ( و ڈ) ٽ ٹجڄ ا سلٱا

ى اه كيض آوـ ٽ ٭ب كاڇ از ډبڅټ ين آن ك الڃ و ز ي ډچپ ز

ډچمبن ى هم ډشٺ ومڂىى ، ي ى آوـ ٽ ډجبف ثبي ٭ٶ ي ا ز س ب اىپ

ڃ ىسلڈ آن وب

اه كيض ىالڅز يا١ق ا ث اىپ كبر ي وڂيا ي ثٺب آن ى ىز ډچمبن

ػا وياى ثچپ اسالٳ آن ياػت ډ ثبي ؿن ډبڃ وز ٽ سمچټ ا ثذى.

1 .173 ف، 3 د اؼاتك، اشجغ. ٢اثخاس ح٥كح ،٥اػاػ ت حذ اهلل ػثذ ٣ات ،٢اثخاس.

Page 133: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

133

تیع

شرر

دي

ویش

ولن پ

ریتح

...

ث مه سست ډويار ٽ ى ٭ ډب يػى ىاى ي سؼبر بى ثب آن ډ ى

څز ١ج٤ ي ډبى آن ػ ا ىاى ؿ ن ا ث آن ٹب ٽى ډى ي اسالٳ آن ى كب

و٪ ٫ ډبڃ وجى ي كبر ، سمچټ ي سؼبر ى آن ػا وياى .

حجصت هجل رثتج حشثم دشث غش ح(

ډظڄ ؿ ځٵش ي ث ٩چ ڈ ي ث 1ثٮ٢ ب ث اه ٽت ډلډ ا٥الٷ ډپىىي.

اوا٫ ٱت ا ٹز، هبوز ي ي ، ي ډظڄ اه ي ث ثب ي ٹمب ، ي اه ي ا

٭ ٭ه ي وٶ٬ كاڇ ډظڄ هم ي هن ي هى ي ثز ب ي ډ ثٲ ي كچان ٽ به

يٱ.

٥ ي آن 2ٵٺب ى اڄ ٽ كبر ډبڃ كاڇ ا ٱ ػا وياى اسٶبٷ و٪ ىاوي

از ٽ و ا ٥ٸ ي ي ٭ييان ډظڄ ٹز، ٱت، ر ي ثٲ كٸ ثي ز

ډبيى ي ب ث ١بز و ثيز ډبيى يڅ ى ډٺبثڄ ٭ه ي ډىٶٮ ز ك اڇ ډظ ڄ

ث٬ ، هم ، ډويار ، طمه ثٲ ي وك ا، اځ اه اډاڃ ث ر ٩چڈ ي سؼبي

ي ثبي د ث ځىاوى ي ى ى ٱ آن ث ځٵش ي ثبي ي بكجبن آن ډٮچڇ ثب

ډبڅق ډچمبوبن ډٳ ي ي ث آن بي ځٵش ى اځ بكجبن آن اډ اڃ ډؼ ڃ

ثبىي.

رجس [ ذرجى لرإولى ؤهرثل ثل ثلش ج ثلزي آهث إى وخرشث هري ثلإحذرجس ج ؤ

سػم: ا اڄ امبن! ث ب ا ٭چم ب ي ىاي ).34 ا/ اڅشث ( ]دجلذجطل.

1 داساىتة اثؼ: شت٥ت. ٢اىثش ٢افتا( ق 1408) ت ٥ػثذاح ت احذ اتاؼثاع ٤اذ ٣ل ،٥٥ت ات.

.340ف، 20د ،٥اؼ2 االتلاس، ش٤ت ؿشح اختاس اشد ، ٤ػاتذ. /ات 316،345،348ف اؼاتك، اشجغ ،٥افم ٥اما ،٢جض.ات

اشجغ ،٥ؼتؼ ان٤ا ؼثذ ان٤ا اص ٥ت ٥اؼاى ذاسد ، ٤اجص ٥ام ات. / 219ف، 3د اؼاتك، اشجغ

.320ف، 1د اؼاتك،

Page 134: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

134

ىاه آ ٽم ا اٽڄ ډبڃ ث ثب٥ ڄ 1ى ي وب ډ هوي اډاڃ ډىڇ ا ث وبكٸ

ىاوش ي از.« اسبء» و ځىي از يىثٮ٢ سٶب ډاىث ان

ىالڄ ي اي ٵٷ ثبن ډ ومبي ٽ سمچټ ډبڃ كاڇ ي كش ٵٺ ٤ ك بر آن

يػى وياى ، ث ىڅڄ اىپ ډچټ بكج ث ى ي ى ٽ ىن آن ث بكج ياػ ت

ا يٹ ومبي . ډجبي، اڅجش ى سپ بكت آن ا ثىبي، ى ٱ آن، آن

اػ آيا هان ي ب ن وب ٽب ب اځ ډبڃ ا ث بكت ٭ه ي ډىٶٮز ډلډ ډظڄ

ىاى ثبي ى آن ياػت ډجبي .

ي آوبوپ ٹڃ ث ػا اډاڃ كبڄ ي ا اٵٮبڃ ػډ ٽ ب٫ آوا ػڇ ىاو ش

ډپىىي ثب يػى ٭چڈ ث ډي ٱ ٭ آن ډبڃ، د آوب ى ىا سلڈ ي ي٭ ي ٽ

ځ ا ه اډ اڃ ا ثو ب٥ اسپ بة ا ػبوت ٫ ياى ي ىاهڄ ډوي، ثبڅو ا

ػاڈ ىڂ ى كبر هى ىاش ثبىي.

هذحج دم: تصشف ثتفجع دس هجل حشثم

سٳ ى ا٦الف ٵٺب آوـ از ٽ ا و ډم ي ث ااى ي بى ي ي

٫ ث ثبال آن آطب ي وشبغ ا ډست بى. سٳ ث ر ٹ څ ي ٵٮچ ډجب ي

شه ډجٮ ، ٹ ج٠ ى ه ي ٱ ت ، ى س ٳ ځ ب اڅش اڇ ث ى ي ځ ب ډظڄ ځ ٵ

د اٹاڃ ٵٺب ا ى سٳ ډبڃ كاڇ ، اوشٶب٫ ا آن ي اىڅ سل ڈ آو ا ث بن 2ومجبي.

ډىمبڈ.

1 .35 ف، 4د ،ا. 2 او داس: شت٥ت. اؼمد ٥اى ٤ظش ٣االػال افم١ خ٤تاس( اثغ خ٤تاس ذ٥ت) تذسا ٥٥اؼ ات تذسا.

.364،365ف ،٥اؼشت

Page 135: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

135

تیع

شرر

دي

ویش

ولن پ

ریتح

...

تصشف دس هجل حشثم (ثلف

ى اه ډى كپڈ سٳ ى ډبڃ ٽ اسب كاڇ ثب ي ډظ ڄ هم ، هى ي ه ى

سٳ ى ډبڃ كاڇ ٽت ي ي ب ٱ ا آن ډظڄ ډٲة ، ډ يٷ ي ډى ي كپڈ

آوـ ٽ ا ٭ٺى ث ثبال ډىبٵ٬ ډلڇ ا ثبن ډىمبڈ. ى ه سٳ ى ډبڃ اس ب

اسٶبٷ و٪ ىاوي ٽ ډبڃ كاڇ څاس ډلڄ سٳ ومجبي مـىبن ډلڄ ٭ٺي 1كاڇ؛ ٵٺب

٥پ ا څلب٧ ډبڃ ٱ ډشٺڇ ډجبي.ډظڄ ث٬، ج، اػب ي ٱ ومجبي ثوب

ى ډات اڅؼچڄ آډي از ٽ : آوـ ٽ ػم٬ ډىبٵ٬ آن كاڇ ثبي ث٬ ي سمچ ټ

آن ىز ومجبي اځ ى آن و ب٫ ډػى ثبي ډظڄ هم ، ډش ، ىڇ ،هى ، ث

ي ىڅڄ اىپ ډٮييڇ ٭ب ډظڄ ډٮييڇ كب ا ز ) اڅمٮ ييڇ ٭ب ٽبڅمٮ ييڇ ك ب(.

ٽ ٽ آڅ څ ا هي، ث٬ ٵن ډى ي آوـ ٽ ډچپز آن ىز ومجبي ث٬ آن

.2و اػمب٭ب ىز ومجبي ډظڄ ك، هم ، هى ، ىڇ ي ٱ

ج ؤج ثلزي آهث إوج ثلخوش ثلوسرش ثألصرجح ثألصالم ]اهلل ډشٮبڃ ډٶډبي:

ا ي! اى ٽ بوى ٽ ام بن آيى ، 4س هي ػول ثلشطجى فججتذ لؼلىن تفلحى سج

آډبى (، دچي ي ا ٭مڄ ٦بن از، ا آو ب اة ي ٹمب ي ثشب ي االڇ ) و٭ى ثوز

4ىيى ٽىي سب شڂب ي!

إوج شذ ثلشرطجى ؤى لرغ درىن ] : مـىبن ى آ ىڂ اهلل ډشٮبڃ ډٶډبي

ثلؼذث ثلذغعجء ف ثلخوش ثلوسش صذون ػي روش ثلل ػي ثلصال فرل ؤرتن

، 9د اؼاتك، اشجغ ازب، ؿشح اجع ،٢ا/ . 240اشجغ اؼاتك، ف ،٥افم ٥اما ،٢ات جض. 1

،٢اىثش ٢افتا ،٥٥ت ات. / 302ف، 7د اؼاتك، اشجغ اختاس، اذس ٣ػ اختاس سد ،٤ػاتذ ات/ .351ف

.477،478ف، 1د اؼاتك، اشجغ2 .64،67ف، 6د ،پ٥ـ٥ ،٥اخ ختلش ـشح ٥اج اة احاب،. 3 .90 ٤ا٦/ اائذ ػس. 4 .56 ف، 3د ،پ٥ـ٥ امشآ، ؼاسف ش٥تفؼح ؿف٥غ ػخا٣، .

Page 136: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

136

تى هاي ث يچ اة ي ٹمب، ى ډبن مب ٭ياير ي ٽى اؼ بى ٦بن ډى ،2ه

ٽىي، ي مب ا ا بى هيا ي ا ومب ثبىاى. آب )ثب اه م بن ي ٵبى، ي ثب ا ه و ى

2اٽي،( هىىاى هاي ٽى؟!

اڄ ى سٳ ډبڃ اىز ٽ ډبڃ ډچټ ډشٳ ثب ي ي ا ه ډ ى اسٶ بٷ م

ي و ډبڅټ ؿ ث ث٬ ي ج ومڂىى آوـ ا ٽ ډبڅټ و ز، ث ډجبي 3ٵٺب

مه سست ا ػمچ ي٣ ث٬ اىز ٽ ډجٮ ى ډچټ ثب٬ ثبي، ثى بثاه ٱب ت،

بٷ ي ډىشت كٸ ث٬ آوـ ا ٽ ٱت، ٹز ي وت ومى اوي وياوي. ثچپ ث بال

بن ياػت از ٽ ډبڃ ډيٹ ي ډٲث ا ث ډبڅټ اچ ا ى ومبىي. اځ ډ بڃ

ى از ډظڄ اىپ و هم ، ډو يار ي ا ٥ٺ ٽت ى ٽ ب٫ ډى٬ وم

ٱ اٵٮبڃ كاڇ ٽ ثق بى ا ثمبن ډبيى، ثب يٹ ومىن ي ب ٳ ٽىن آن ى

ى. ث مه اب ٵٺب ا ډٮبډچ ٽىن ا ٽت كاڇ ٽ ډبڅق ډچمه كالڃ وم

٬ ٽ ى ډ ى. اٽظ ډبڃ آن كاڇ ثبي ث ك ىاش اوي ي ا سٳ ى اه اډاڃ ډى

،ٵٺب آطب ډست ث سٵبر ٽ ث ث بال ډ بڃ ك اڇ ياٹ ٬ ډ ى ا ث بن وم ى او ي

ډڂي ٽ ا بٵٮ ١ اهلل ٭ى ىي ٹڃ ى ډ ى ٱ ت 4ٹمپ اث كبډي اڅٲاڅ

اډاڃ ي سؼبر ى آوب ي سٳ ى طمه آن ياز ي ا ز. ايڃ آن ث٦ الن ه ي

ي ىيڇ اىپ ډبڅټ اهش ب ىاى ي اه ٹب ډت ډجبي ب وٺ٠ٵي ي ډشبثٮز آن ث

اځ هاز اػب ثيي ي طمه ا ث هب٥ ډچلز ي كبػز ٽ سٵبر ډشٮبٹ ت ا

5 ډپڄ ډبى اه ومبي.

1 .91 ٤ا٦/ اائذ ػس . 2 .56 ف، 3د ،پ٥ـ٥ امشآ، ؼاسف ش٥تفؼ. 3 .147ف، 5د ،پ٥ـ٥ غ،٤اـشا ة٥تشت ٣ف غ٤الا غ٤تذا ،٣اىاػا. / 309،ف 3د پ٥ـ٥ اماع، وـاف ،٣اثت. 4تذ ٣غضا حذ اا ٣اػ ٤اذ ٤االػال ص ، مة ت حجت ٣اـافؼ ٣حذ ت حذ اغضاات٣ حاذ، .

. ق . 505 ٣ـ ق تف 4505 .22ف، 3د ، 1ى داسؼال: اماش. ازة ٣ف ي٥اػ( اثغ خ٤تاس تذ) ٣اغضا اتحاذ.

Page 137: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

137

تیع

شرر

دي

ویش

ولن پ

ریتح

...

ا هالڃ آوـ ٽ ا اٹاڃ ٵٺب ٮز االډ ث ه ى ډ ى س ٳ ى

ٮز االډ اىز ٽ و ٫ س ٳ ى ډ بڃ ډبڃ كاڇ اشىجب٣ ډڂىى اڄ ى

كاڇ ثاث از ٽ ى ار آن ثبي ب ى ٽت آن، ثاث ا ز ٽ ث و ز اهٶ ب ي

دىبن ٽىن ثبي ي ب ث ر ٥جٮ، كاڇ ډجبي.

ث ىڅڄ اىپ ډبڃ كاڇ ډچټ ٽپ آوا ى كبر ىاى ومڂىى ي اځ ى آن ث ب

ي ٱ سٵبر ث ٭مڄ آي اط ث آن ډست ومڂ ىى ي ډ بڃ ث ا ث٬، ج، اشظمب

بكت اچ آن ثبٹ ډبوي ي ى ٽىن آن ياػت ډجبي.

ثىب ث اه دڅ و ا ډبىٸ سٳ ى ډبڃ كاڇ ث ا ٽ ت ډجب ي ٽ

ب اډي دڅبن اه ٭مڄ ا ډىلض ٲڄ ي د د ځٵش ي اڄ ي اب ٽب آو

ا ثيز آيىن دڃ وبدبٻ ي كاڇ سپڄ ىاى اوي.

ثتفجع ثص هجل حشثم (ح

ى ر ٽ ثا اوبن ػب ثبي ٽ ډ بڃ ا ا ډ بى ٱ ډ ي٭ آن ډظ ڄ

سؼبر ى ډويار، هم ي ب وشؼ ډىٶٮز كاڇ ثبي ډظڄ ل ي ثٲ ي ب كب ڄ

ڄ ٥ٺ ٽت ډجبف ٽ آوا ډٺ ي ى وشؼ اهشال، ر ي ٱ ٽ ٮز ډظ

ي اه ډبڃ ا ى كبر هى ىا ش ي ث يط ي ډىشٺ ڄ ى ي ب ى ومى از

ي ب ى كبر هى آوا ى ا اوٶبٷ ٽىن ثا هى ي ب ٭بڃ هى ا شٶبى ومب ي

ا ثٮ٢ ٭جبىار ډظڄ ٵ٢ كغ ي ب ا ب سٺ ة ث اهلل ډظ ڄ ثى بء ډ بػي،

ا ٹآن ي ٱ ٹثبر ا آن اشٶبى ومبي، اىټ اٹاڃ ٵٺبءى اوشٶب٫ ا ډبڃ ك اڇ ډي

ي اىڅ آوب ا ى ٭ىب ڄ ثبن ډىمبڈ:

Page 138: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

138

ثتفجع ثص هجل حشثم دس فم -2

كىٶ، بٵٮ، كىبثچ، ي ډبڅپ ث ػا اوٶبٷ ث وٶ ي٭ بڃ ه ى 1ػم ٵٺبء

ډبڃ كاڇ از ٹڃ ډپىىي څپه ث ي٣ ي ١ اث٤ ىٹ ٸ آوـ ٽ ى ىز ي ا

ثوب٥پ اڄ ى اه ډبڃ كډز ډجبي، ٮى ثا بكت اچ آن كاڇ ډجبي ي

مـىبن اځ ى ي ب و ى ډشٮ ي ثب ي و سمچ ټ ي اوشٶ ب٫ آن ٭ب ػ ا و ياى،

ثبسه اه ١اث٤ ا ٥ هال ال ثبن ډىمبڈ:

؛ ا ه ډ ى ٹ جال شثه و دس دست ثست د صجحخ آى هتؼزسدجشذسد هجل ح -

اډب و٪ ث اىپ ثبن ځىي، ٥پ ډبڃ كاڇ ٽت ي ثا بكت آن ايڅ ډجبي

ى آن ث بكت اچ ډبڃ ډشٮ ثى، د ثا ٵٺاء ي ډبٽه ي بكجبن كبػ ز

آن وٶٺ ومبىي.

اډبڇ ٱاڅ ى ه هحتجد دجشذ؛ دشث ثشخجص و صذل هوجذ فمش

ٽ ٽ ډبڃ كاڇ ٽت ي ى ىز ي ثبي ډڂي ٽ آن ا ثا وٶ ه ى

ي هى ي ب ٭بڃ هى ى سپ ٵٺ ثبىي يٹ ومبىي ؿن ٵٺ ډوٶ وممبوي

ي٭بڅ ايڅ س شىي ث اىپ ډبڃ ثا بن يٹ ى، د ثبي ث ٹ ي كبػ ز ي

.١2ير هى ا آن ثڂى ي اځ ث ٵٺ ىڂ و آن ا يٹ ومبي ػا ىاى

ث ىڅڄ اىپ ډبڃ ډچټ ي وز د لذس حججت ظشست خد ثخز وجذ؛ -

ي ثبي آن ا ث بكت ي ثځىاوي، د ډشاوي ثا هى وٶٺ ومب ي اډ ب ث او يا

.يومبكبػز هى وٶٺ

1، 2د پ٥ـ٥ ،٤اذ اؼ اء٥اح ، ٣اغضا االا. / 70ف، 3د ،پ٥ـ٥ اختاس، ٥تؼ اس٥االخت دد، ات.

.273ف، 17د ،پ٥ـ٥ ،٥اتحل ا٥اث ذ،٥ا ات سؿذ، ات. / 131،132ف2 .131ف، 2د ،پ٥ـ٥ ،٤اذ ػ اء٥اح ، ٣غضا االا.

Page 139: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

139

تیع

شرر

دي

ویش

ولن پ

ریتح

...

شٶب٫ ا ډبڃ كاڇ ى وٶٺ ا ػ ا وميى ي ډڂ ث ب ي٣ ي د ػم ٵٺب او

١اث٤ ىٹٸ ٹمپ ٹجال ثبن ځىي. د ث ر ايڅ اوشٶب٫ ا ډبڃ كاڇ ث و ز

دىبن ٽىن، ځما ٽىن ي دبوين ډي ٱ ډي٫ آن ػا وياى.

ثتفجع ثص هجل حشثم دس طجػجت ػذجدثت -3

ٽ ثا ډچمبن ػب وز ٽ آن ا اشٮمبڃ وم ى ي اڄ ى ډبڃ كاڇ اىز

ب ا آن اوشٶب٫ ثجى، ثچپ ياػت اىز ٽ سث ومى ي ث ٹ ي ا ش٦ب٭ز ه ى آن ا

كالڃ ثبى ي اه ثر ى آن ثا بكج ى ر اډپ بن ي ى ٱ آن ث ب

ډ ډچمبوبن اډپبن يٹ ٽىن ثا ٵٺا ي ډلشبػه ي ب ٳ ٽىن آن ى ډبڅق ٭ب

د از.

إرج ورتن إى للر شرىشث ٱ سصلرىن هرج طذرت هي ولث ءثهث لزيٱ إج[

ث ضپرجو ج ؼوت ثص! ذث آسد وجىث و وسج ث» 1].تؼذذى شروج سص ور

ا آوـ ي «ذدخس ن،ث وشد ه ىن ا ي ي وڂىاو ك اڇ ، ڈ ا وپ ى ك اڇ ډ ب ٽ

» ي وپى د ځىاوى ي، ډ كاڇ هى د ا آوبن ٱ ي زػبچ اڄ ٽ ٱاب

: ٮى «ذپشسرت هر سث ث ترج ثگش ذو شىش سث خذث ا ي،د ش ډ ا اي سى ب اځ

ي وپى ديا هياٱ مبسل ا ي يثو ب ځدبٽ ب وٮم ز ه ا ي پځا

2.مب يف ٱا ؛ پوٮمز ي مبز ػڈ ٱا ب؛ ځدبٽ هىن ا يثب

ػي ؤد شش؛ لجل: لجل سسل ثهلل صلى ثهلل ػل سرلن: ؤرج ثلرجس! إى ثهلل }

طخ ال مذل إال طذج. إى ثهلل ؤهش ثلوؤهي دوج ؤهش د ثلوشسرلي. فمرجل: } رج ؤرج

.172 ٤ا٦اثمش٠ / ػس. 12 .418 ف، 1د ،پ٥ـ٥ امشآ، ؼاسف ش٥تفؼحذ ؿف٥غ ػخا٣، .

Page 140: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

140

{لرجل: } رج ؤرج 2ثػولث صجلحج إ دوج تؼولرى ػلرن ثلشسل ولث هي ثلطذجت

{ حن روش ثلشجل طل ثلسفش. ؤشرؼج ؤغذرش. ورذ 3آهث ولث هي طذجت هج سصلجون

ذ إلى ثلسوجء. ج سح! ج سح! هطؼو حشثم، هششد حشثم، هلذس حشثم، غز

ي ٹجڃ وم ٽىي ډڂ د بٻ ا ا ډىڇ اهلل دبٻ از 4.{دجلحشثم. فإى ستججح لزله؟

ٮى: ځٶشڈ « پجهذشثى ث»ي اهلل اډ ډ ٽىي ډډىبن ا ث آوـ اډ ٽى ٵشبى ځبن ا،

«دخسذ پجوض ثص چضج»! دبډجان ا ٥ج بر: ؿ ب ا ز كالڅ ي د بٻ ٽ

هي و»ثب ي ډاٵٸ هډ ي ٹبون ثب ٫ ٽ «وذ وجس شجست»ثبىي ثو څر در

مب ډبوي ي ٺىب ډه وم دىبن مب ث ډه ا ا٭مبڃ ؿ « دذ، دثجن ه ثججم آچ

ا ي! ا ا ٽ بو ٽ ام بن آيى ي ډ ٵډب ي: ىڈ ډ دبىا ا٭مبڅشبن ا ثكت

4، يٱ.اڈ، ثوي ا ٽ ي مب ٽى ب دبٽ وٮمز

سمبڇ اه ىالڄ ي اي ىالڅز يا١ل ىاوي ډجى ث اىپ ٥ب٭ بر، ٭ج بىار ا

ػمچ كغ ي يٹ ي اوٶبٷ ى ا اهلل ډشٮبڃ ډظڄ ثىبء ډبػي ياػ ت ا ز ٽ ا ډ بڃ

كالڃ ا ٥ٷ ٽ ب٫ آن ا ډجبف ٹا ىاى ثيز آډي ثبي، ا ډ بڃ ك اڇ ؿ ن اهلل

ا ٹجڃ ومپىي ياه ىالڅز ډپىي ٽ ط اة ي اػ ډشٮبڃ دبٻ ثى ي ػ دبٻ ي ٥ت

ډمپه وز ٽ ا ٥ٸ كاڇ كبڄ ى.

1 .51اؤ/ ا١٤٦ . ػس 2 .172اثمش٠ / ا١٤٦ . ػس 3 د ،پ٥ـ٥ ، ة٥ا اىؼة الذل لث تاب. اؼ ح٥كح ، ٢ش٥امـ ٥اتاحؼ احجاد ت ؼ ،٢ـاپس٥ا.

.58 ف ، 34 .275 ف ػاتك، شجغتؽ اشا أد١ األحىا. ٣ت حجش ػؼمال احذ.

Page 141: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

141

تیع

شرر

دي

ویش

ولن پ

ریتح

...

تج گش

ا ػمچ ػاڈ ډشليط ثى ي پ ا اپبڃ ډڈ ػ اڈ اٹش بى ي دڅ

ډبڅ ډجبي؛ ٽ ث اب آن اډاڃ ډپشج ا ډ ياٻ ٱ ډ ي٫ ي ٱ ٹ بوو ب

ٱ ډي٫ ي ٱ ٹبوو ىاى، ثب اشٶبى ا ٭مچ ب هب، ډي٫ ي اډاڅپ ډجىب

ٹبوو ػچ ىاى ډ ى.

ٵٺب ٹيڈ ٮز االډ ) سمبډ ډات ( ا٦الف س٦ اډاڃ ا ث ډٮى

هب ٽچم وم ىبىي ي ى ٽالڇ آوب اه ا٦الف ػب ومجبي، اډب ى وى ٵٺ ب

اه ا٦الف سٮج ډؼب ر ځٵش، ث ځو ا ٽ ډ ځى ي ډٮب االڇ، ثا

س٦ اډاڃ ى ياٹ٬ ٭جبر ا مبن اٵٮبڅ از ٽ ث يا ٦ آن اٵ اى ي ا وب

اډاڃ ا ا ٥ٷ ي ي بڄ ٱ ډي٫ ٽت ٽى ي ى ٹيڇ ثٮي ثب اشٶبى ا ي بڄ

ػچ ىاى ي ډ ي ي ډجى ب ٱ ي ب ډشٮيى ي ځوبځن آن اډاڃ ا ډ ي٫

٭ ٽت آن اډاڃ ا ډوٶ وڂ ډياوي.

ػڇ س٦ اډاڃ ى اڄ ث ٥ٷ ٭ ډجبك، ٽ ٹ يا ا ػبو ت ٵب٭ ڄ آن ث

ٵٮڄ ٱ ډجبف ډىشغ ډى، ډٮشمي ثى، ٹمپ ٵب٭چه آن ث اشٮمبڃ ٭ي ا ا ٥ ٷ

ر ا ٶز ٭ ىاىن ث اډ اڅ ٽ ا ٥ ٸ كچ آډ ٭ميا اٹياڇ ډ ٽىىي. ٽ ٭جب

ډبى ٱ ډي٫ ډظڄ؛ ډويار، سؼبر ا چل ي ا٭٢ ب ث ين او بن، ، ث

ٱبر ثىن ډبڃ ٭بڇ ي ٱ ػاڈ ثيز ډ آي.

هجدغ

ثلمشثى ثلىشن

.اڅٮچم ىااڅپشت: يرث. اڅ٦بڅت ي ف ٵ اڅم٦بڅت اى( ڇ 2003) بٽ ،االوب -1

.اڅٮچم ىااڅپشت اڅم٦جٮ: يرث. اڅپج اڅٶشبي( ٷ 1408) هاڅي ٹ ،مس اثه -2

: يرث. اڅموشب اڅي ٭چ اڅموشب ى كب( اڅ٦ج٬ نسب ثيين) هاډ ډلمي ه،٭بثي اثه -3

.ىااڅٶپ اڅم٦جٮ

.ٶاڅشٹ اڅمپشج. اڅى٪بئ ي االجب( اڅ٦ج٬ نسب ثيين) هاڅٮبثي ه ڈ،وؼ اثه -4

Page 142: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

142

.اڅپشج هاالډ ډلمي اڅم٦جٮ: سو. اڅٶٺ هاڅٺاو( ڇ 1926) ػ اثه -5

.اڅپشت ٭بڅڈ اڅم٦جٮ: يرث. االٹىب٫ ډشه ٭ه اڅٺىب٫ ٽبٳ( ڇ 1997) ډى ،اڅجس -6

.ٽظ اثه ىا اڅم٦جٮ: يرث. اڅجوب قل( ڇ 2002) ڄامب٭ ثه ډلمي ،اڅجوب -7

.سډ ىه( اڅ٦ج٬ نسب ثيين) ٭ اث ،څشډا -8

. اڅٮٺى ي اڅمچپ و٪ ي االالډ اڅٶٺ نسب( اڅ٦ج٬ نسب يينث) هىاڅٮ اث ،ثيان -9

.اڅٮث اڅى٢ ىا: يرث

ي ٹبون اڅٮٺثبر اڅؼا االډاڃ ٵ ٠ ٷ ( ػم سج 1436بڅق ) ػيڃ، -10

: ډ٦جٮ اڅان اكمي ثه ثچ. اڅؼا. االډ ٮاڅ

.ىااڅمٮٵ: يرث. ٦بناڅ ډبئي ډه اڅچٶبن اٱبط( ڇ 1975) ڈٹ اثه ،اڅؼ -11

ډىار اڅم٦جٮ: يرث. اڅمٳ ياڅ االډاڃ ٠سجڇ ( 2006) ڈوي بى كمبى، -12

.اڅلٺٹ اڅلچ

.ىااڅٺچڈ: ىډٸ. االالډ اڅٶٺ ٹا٭ي( ڇ 1998) ډلمي اڅيٽ -13

: ىډٸ. اڅٶٺ اڅٺا٭ي ف( اڅ٦ج٬ نسب ثيين) ډلمي ناڅ ثه اكمي ناڅ ،اڅٹبء -14

.ىااڅٺڈ

.ىااڅٺڈ ىډٸ، اڅٮبڇ، اڅٶٺ اڅميهڄ( ڇ 2004) اكمي ډ٦ٶ ،ٹبءاڅ -15

: يرث. ٽىاڅيٹبئٸ ف اڅائٸ(اڅجل اڅ٦ج٬ نسب ثيين) ڈوؼ ثه ڈاثا ثه هاڅي ه -16

.ىااڅمٮٵ

ډىڇ و: سان ،ماثا ډلمى: سػم. اڅى ٵٺ( 1386) ، ډلمىبثٸ ي -17

.بال

څٲ اڅٮة. االة ٵ ( ډىش 1390) ڈثه ٭جياڅپ ڈ٭جياڅك ،ا د ٶ -18

.سان: اوشبار ىاوڂب سان

.٢. سان: اوشبار ډسهاڅجل ډؼم٬( ٷ 1408) هٵواڅي ،ل٥ -19

.ٽج اډ اوشبار: سان. ي٭م ٵىڀ( 1381) كه ي،٭م -20

د، هك ٴډٮبٳ اڅٺآن. سػم: ډلمي سٶ، ډلمي ٶ٬ ) ث سب ( ظمبو٭ -21

.الةدبي: اوشبار

22-

. ډ: االالډاڅٶٺ انډ اڅ٦ج٬ ( ٱڄ االډاڃ ٵ نډلمى اكمي ) ثيين سب ،اڅمي -23

.االپىي

. اڅ٦ج٬ ( ٭مي اكپبڇ ډه ٽالڇ ه اوبڇ ن) ثيين سبؤث ډلمي ،اڅمٺي -24

Page 143: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

143

تیع

شرر

دي

ویش

ولن پ

ریتح

...

.يج اڅم٦جٮ: اڅٺب. اڅلاڇ ي اڅلالڃ( ڇ 2007) ٴ ،ٹ١بي -25

.ډبػ اثه ىه( اڅ٦ج٬ نسب ثيين) ي ثه ډلمي ،ىاڅٺي -26

اڅم٦جٮ: يرث. هاڅٮبڅم ة ٭ه هاڅمٹٮ ا٭الڇ( ڇ 2003) هاڅي م ډلمي، -27

.ىااڅٶپ

.ىااڅٺڈ: ىډٸ. اڅٶٺ اڅٺا٭ي ف( اڅ٦ج٬ نسب ثيين) اكمي ،اڅٹبء ډلمي -28

.يرثاڅمچڈ. قاڅ٦ج٬ ( ل نډچڈ ثه اڅلؼبع ) ثيين سب ،بداڅى -29

اڅٮث ٴډ٦جٮ ػبډٮ وب: بٱڄ االډاڃ. اڅ م ٷ ( ػ 1425) الڃ ،اڅم٦ -30

. څچٮچڇ االډى

Page 144: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

و هبارزات انساى 81و 81های ها در سده زنداى

ها دوستانه برای اصالح آى

ٹډ ٭جياڅٺي

ىاى ى س بن ډلبث ب ويان ب ى ثه ٽ ب ٽ ث و ياډشڂب و

ثىاز ب ډشٶبير ا آن ثى ډاكڄ ډوشچٶ ا دمى از.

ثهى ي ياٽى ثب وياوبن ډبو ػىج اوشٺبڇ ػبو ىاش ي ځب ڈ ثب ابن اوبن

ىيشبو ي اهالٹ ٭مڄ ډ ي ا ڈ ب ډ٦چٺ سب ډي٥ز ي ډىڇ بال

شمب ثى از.د آډي ي ثهى ډ

ؿىبوـ ى كبڃ كب١ و ويان ب ي د آډي ثب ډلجه ثب ٥ ڈ ويان ثب آو بن

ياثشڂ ىاى ي ٹاوه اوا سى٪ڈ ومى از.

Page 145: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

145

ىدا

زنده

سر

دها

ی ها

18 و

19...

ىيڅز ب ډىډ ث ٭پ ڈ ب ىپشبس ي ا شجياى ډ ٽ ىي س ب ي١ ٬

بهشه آن ب ث ك بر ډلبث االك ثبي ي ډلج ثا االف ډؼډه ي آډبى

٭بى ي آثيډىي ثٮي ا ډلج، آډبىځ ي سياث الڇ اسوب ومبىي، ؿىبوـ كش ٮ

ث ٭مڄ ډ آي ٽ ډلج و سىب ى ثٮي اهالٹ ا االكبس ا ث هى ثڂى ثچپ

ث ٽ ب ي د وم ى ى آى ي د ا ا ٥ٸ آډ ب كٵ هى اډؼ

هى، ډل٤ ز ي ٵبډڄ ب بن ىآډ ي ىا ش ثب ىي ي ډٶ ي ياٹ ٬ ډلج ثا

ځىوي.

ي 18اډب ا يا ډ٦بڅٮبس ٽ ى اه اشب ر ځٵش ثډ ومبي ٽ ى ٹ ن ب

ډالى ي٬١ ٥ ىڂ ثى ا څلب٧ ل ي ا ىي اهالٹ اه ي١ ٬ ؿى يان 19

يار ٱ ثياش سٶ ي ىڅٶش يث ي بڅڈ وجى از ث٦پ وياوبن ثب سي

ثىوي.

ؿبڅ ى ويان ب سػ ٭ي ا ث هى ػچت ومى ؿىبوـ ػ بن يڅ ي 18ى ٹن

ؿبڅ يڅ ثب ث اوڂوشه يك ىىيا يػيان ثب ا ډىڇ ا ثيا ي سلڅ ى

ډل ٤ و يان ب اٵپب ػبډٮ آن ډبن اؼبى ځىي سب ا الكبر ث هابو اى

يثجى اكاڃ وياوبن دييا ومبىي.

( پ ا اه ډىان ثى ٽ ث ب ٭ا٥ ٴ ث هابو ث ا 1790-1726ػبن بيى)

ثجى ي٬١ ډلب اوڂچ طير ي آب هى ا ى ان ٭ يٹٴ ي ثڃ ومى.

او كى ٽ ث دسڂبڃ ٶ ډ ٽ ى ا ټ ٽ ش و٪ بډ ٵ 1756اي ى

ىشڂ ي وياو ځىي ثب ووشه سؼث ٭مچ هى ى و يان اط ار ي ىڂاو ا

هى ث ػب ځاز ٽ د ا بئ ا ويان ث اىځب ى ٽ ىىڂشه ثبځ ز ي

ى آوؼب ث ا ٽ ب ځ ان ث ا ډي اثش يائ ٽىٽ بن ي ث ا آډ ڂب ىٮش

بهز، ى ثيٵى وب٩ اػا اكپبڇ ىيڅز ث ى ي يشببن بهشمبن ب ومو ا

ا ٵشب وببز ي هى ٽ ثب وياوبن ر ډ ځٵز وباكز ډڂىي .

Page 146: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

زاجو

«13

98 »

لس

سله ه

ارشو

196

146

ثهى ٽ ثب يٴ ذ ٽىن ا بڇ ډلپډ ز، ث ا ډ ير وى اه اطىب ثب وياوب

ثبٹ ډ ډبويوي.وبډلييى وم ساوشىي آاى بوا ا ويان ثبوبن ثووي يڅ ى ويان

ىت ب بى ثبى ي وم ى، ا٥ال٭ بر ځ ى آيى ا ى اڅشببيى ا ويان ب ي ىا

ث ډؼچ ٭اڇ اائ ٽى، ثا االف ي٬١ ډلبث ٹاوه ا س ت ځ ز 1774

اډب سأط وجوي ثب آن ڈ بيى ث االف ى اه ٭ ػيا اا يي ځبډب

از، ا ويان ب اوڂچ شبن، ا پبسچىي، اڅى ي ي ىڂ ٽ ب اشاس ځ

ايدبئ ىيا ومى، ؿىبوؼ ىااڅشبىت ب بڅىي ا ا م اوبو س ي ډط س بٵز.

ځا هى ا ث ٭ىان ي٬١ ويان ب ى اوڂچ شبن ي يچ ث ب ډالك٢ بر 1777ى

ٽب ىڂ اوشبىاى ي س وم ى ډٺيډبس ي ك ى ثب ثٮ٢ ا وياوب

ٽ وبى ب ډبث ث اوـ ىبڅىي ىي ثى، سأ ځىى

بيى ػاډ هبو ب، ډىؼمچ ا ػاډ هبو ب ػى ة ايد ب ى يا ىا ز

ا ٽچ ډش ا ا دمى سب ا م ويان ب ى ين ٽى ي ي 80ؿىبوـ ډڂىي سٺجب

ا اٯ ومبي. ػبر ثجى

ډ ز ى 1845سب 1780اڅاثز ٵا ا هبوياوب ٽپ ډة ٹيم ٽ ا

ٽ ب 1813سبن دپ اوبن ىيشبو ٹن وى كب امز هب ثى از. اي ى

ډبن وياوبن ا اٱب ٽى ي سػ هى ا ث ويان وځز څىين ډٮ٦ٳ ىاز ي ث ا

آوؼب ىز ث ٽبي.ٽب هوز ى

سه ن ي ٽىٽ ٽ ى ىي كب٣ ي ىي اسبٷ ٽؿټ ث ډجىوي ٭ ي ئ 300سٮياى

بن ػڇ ب ىڂه ي ثه ڈ ػڇ ب جټ ىاشىي ي ٭ي ئ ث ثم ب ب

وٶر اوڂ ډجشال ثىوي ثيين اىپ يبڄ هاة ىاش ثبىي ي ډ ه ډواثيو ي،

سىڀ ٱا ډوىوي ي ى مبوؼب ثين ي ػبډ ب بن ا ډ شىي، ى مبن ٵ٢ب

هبوڈ ٵا ث ثجى بث ي٬١ هاٻ ي دبٻ بن سػ ومى، ى اه ا ثځشه

سبط، وز ىڅاو اي ثى ډلجه ث اويب اي ثب اشبٷ ٽبډڄ ځ ډياىوي

بٵز ي ثجى ث ه ى ډڂٵ ز، س ال ػب ٽ ډٵز اهالٷ بٽىبن اوؼب سٲ ډ

Page 147: صحابه سیرت - مرتضی کمیل وکیلیان · ÉY mY ] c Z Ä·إ ZÅ Ê«Â ¹Z ] º¯Zu ÉZÅ ZfyZ Z] Á ئ c Z ½آ ¾Ë elËY ،{ µZ¼ ِ ʨ¸fz» µZ° Y Ê

147

ىدا

زنده

سر

دها

ی ها

18 و

19...

ب سػ ٭ي بى ا ثاوڂوز ي ا٤ كبٽڈ ث وياوب ثىبث ٮ اي ٽ ث يي

1ا هى دش ثى ث ډاست ثش ي.

ثب بى ا كبالر ي اي١ب٫ آن ډبن ي ډب٭ اوبن ىيشبو ٭ي ئ وز ب ثب

ثيا ي ثب ي ث ا ډ ب وم ىن ػ ڇ ي اكب ډجىڈ ػبډٮ ئ ٽ ي ػياو

ػىبز ثمبشبن ب ي سمبشبن ب، ويان ب ي وبى ب ىڂ ثب ا٤ ډىب جش

سؼ ډڂىوي ثا مپب بڅڈ ي ڈ ب ثب ډىڇ وڂن ثوز ثب ػجان ډجز ب

يسپه االڇ ډىان ي وبن اه وبى ب ډؼ ډوي.

اآن ي٬١ ثا ويان ثبوبن اډي ػب ا ډجبي ا اځ و يان ٽ اڅجش سٽب

ب و ثب اوشٺبڇ ػبو ثچپ ى پڄ ىاوڂب ي ډلالر آډ اؼبى وي اطار

آن ى سٲ وز ډؼڇ ي ډشڈ ډط هاي ثى ي ث ٽ ب ػ ڇ ځ بډ ثىا ش

ڃ هاىي ىاز.هاي ي ي ډؼډبن آىي ٮبىسمىي ى ٹجب

1 (1286 1285، 1284(، ف)2تاس٤خ تذ احش ش٢ واع تشج دوتش ػثذاحؼ٥ آرس د)