58ای اقتصادی شمار ا ي سیاست فصلىام پژيش

239-217، صفح 7931سال بیست ي ششم، بار

راىیا یبرا اىیب داص اقتصاد یفرع یلاص یا ضاخص هحاسب 80

(0991-4802 یا سال)

یسیعس روزهیف

)نویسنده مسئول( مدرس تیترب دانشگبه بریاستبد

fazizi@modares.ac.ir

یمراد مهیفه

اقتصبد ارشد کبرشنبس

fahimmoradi@gmail.com

سب خات حقماك التلابد ثبوه خبوی اص متذيلطی اسصیبثی داوؾ خت ػىدؾ میضان آمابدیی وـا

وىذ. ایه متذيلطی ثب مؼشفی ؿبخق التلبد داوؾ ثىیبن،آمابدیی ویای وـاسب می داوؾ ثىیبن اػتفبد

التلابدی ابی دذ. ایه مؼیبس اص چبس سوه مـق می ثشای سلبثت دس التلبد داوؾ سا مسد ػىدؾ لشاس

ػبخت اعالػبحی ي اسحجابعی حـاىیش ؿاذ ي سطیم وبدی، آمصؽ ي ویشيی اوؼبوی، ػیؼتم وايسی ي صیش

اػت و ثب مقبػج امتیبصات مشثط ث آوب اص فشمل ثبوه خبوی، ؿبخق التلبد داواؾ ثىیابن دػات ثا

فشػای مشثاط ثا ابی ای مـخق ي سيوذ حغییشات ؿبخق آیذ. اسصیبثی يضؼیت وـسمبن دس ديس می

لجیی ي خبسی ي لضيم حمشوض ثاش بی ی ػمیىشد ثشوبمحاوذ دس اسصیبث می اسوبن ؿبخق التلبد داوؾ ثىیبن

فشػی مشثط ث اسوبن چبسیبو التلابد داواؾ ثىیابن دس بی ثبؿذ. وتبیح ؿبخق مؤثشخبف بی حص

خثی لاشاس داسد ي دس سواه ایشان ثیبن داؿت و ش چىذ ایشان اص لقبػ ؿبخق وآيسی دس ػغح حمشیجب

خت اسحجابعی ي اعالػابحی دس ػاغح متػاغی لاشاس داسد، اماب اص لقابػ آمصؽ ي ویشيی اوؼبوی ي صیشػب

التلبدی ي سطیم وبدی دس ؿشایظ وبمغیثی ثد و وتاوؼت اػت داوؾ وظشی ي ػیمی سا ثا بی مـق

داوؾ وبسثشدی ي حدبسی حجذیش وىذ.

JEL :H11 ثىذیعجم

بنیثى داوؾ التلبد ؿبخق وؾ،دا یبثیاسص یمتذيلط بن،یثى داوؾ التلبدياطیبن وییذی:

:10/11/1396حبسیخ پزیشؽ: 26/6/1396حبسیخ دسیبفت

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

7931بار ،58 شمار ،ششم ي ستیب سال ،ای اقتصادی ا ي سیاست صلىام پژيشف 233

. هقده0

ثیؼاتم، ثاب لاشن اياػظ اص -التلبدى یزاسى ػیبػت دس اكیى اذاف اص یىى - التلبدى حػؼ

. ؿذ اػت ماخ ػیبػتى الذامبت وتید، دس ي داوـگبى مقبفش ي وظشى حص دس ممى حغییشات

ثاش آوب حأویذي – 1960ي 1950بى د دس حػؼ ي سؿذ بى وظشی ايلیه ؿذن مغشح اص پغ

وبماش حضیح ػذم وبس، ویشيى ي ػشمبی فیضیىى ممبدیش مازوس ابى وظشیا ابى حفابيت دسثابس

حخ مخت صمبن، عل دس وـسب سؿذ التلبدى میضان ي ػشاو دسآمذ ػغح ػاماش ثشخاى ثا

. یشدیاذ ... ي فىابيسى اختمبػى، ػشمبی اوؼبوى، ػشمبی خمی اص، غیشمقؼع اماشيص ابیى پذیاذ

التلابدى ػابختبسبى پیاذایؾ مخات ؿذن، خبوى ي اسحجبعبت ي اعالػبت فىبيسى حػؼ مبوىذ

ثاب كىؼتى، ي وـبيسصى ايلی، التلبدبى اص پغ و اػت ؿذ یبفت حػؼ وـسبى دس خذیذى

ثابىى وابسایى . ییشوذ مى شاسل حخ مسد پبی داوؾ التلبد یب اى ؿجى التلبد خذیذ، التلبد وبم

مخات حػاؼ، حابل دس وـاسبى یابفتگى حػؼ ي سؿذ ؿىبف وبؾ دس خذیذ ایه ػبختبس

دس آن مقلل و اػت ؿذ آن ث مزوس ؿذیذ وـسبى حخ ػاشیغ سؿاذ اخیاش، ابى دا

آػایب شقؿ وـسبى اص ثشخى دس - عجیؼى مىبثغ ثش احىب ثذين - ػشاو افضایؾ دسآمذ ي التلبدى

.(1390)ؿؼجبوی ي ػجذالمیىی، اػت ثد

ای متىای ثاش داواؾ ثاشای حلیاذ اص آودب و م التلبدب ث كست حبسیخی ث عس یؼتشد

وبىب ي خذمبت لبثش فشيؽ ؼتىذ ي یب ثشای حؼیش مذیشیت ؿبن ث داوؾ متىی ؼتىذ، ثؼضی اص

حػااؼ التلاابد خاابوی پااغ اص ػلااش متفىااشان مؼتمذوااذ واا التلاابد داوااؾ ثىیاابن دس مشحیاا

وـبيسصی)التلبد مجتىی ثش صمیه( يخد داؿت و ث يػیی ػلش كىؼتی )التلابد مجتىای ثاش ویاشيی

امب دػت دیگشی اص التلبدداوبن حالؽ داسوذ آن سا ثا فشایىاذبی خابوی . وبس ي ػشمبی( دوجبل ؿذ

المییای، پاظيؾ ي م متن حػؼ ثیهایه حمیمت و . ػبصی ي پیـشفت حىىلطی مشحجظ ػبصوذ

ػىاان وىىاذ، ثاشای وـاسب ثا ػىان ػبصوذ ظشفیت فىشی مؼشفی مای ثذو حبومیتی، داوؾ سا ث

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

542... انیبى داوش اقتصاد یفرع ي یاصل یا شاخص محاسب

، آماصؽ ي ICTالتلبد داوؾ ثىیبن مؼشفی ؿذ اػت. ث يیظ ایىى اوثشا مؼتمذوذ و ثبیذ حخ ث

.(2011، 1)يثش ػ وىىذسیضی وـس لقب بی ثشوبم وآيسی سا دس اػتشاحظی

ایام ي ؿىبخت مؼیش حشوت ث ػمت التلبد داوؾ ثىیبن ي اسصیبثی ایىى دس وداب لاشاس یشفتا

سیضی ي اخشای ساىبسب دس چ خاوجی ویابص داسیام، ضاشيست ثشای پیـشفت دس عی مؼیش ث ثشوبم

. لازا دس ایاه ػابصد مای مقبػج ي اسصیبثی ػغح داوؾ پبیگی التلبد سا ثاشای اش وـاسی سيؿاه

KAM)پظيؾ سيوذ حغییشات يضؼیت وـس ثش اػبع متذيلطی اسصیبثی داوؾ 2ماسد ػاىدؾ (

KEI)لشاس یشفت. حب ضمه ثشسػی يضؼیت مخد، اسوبن لت ي ضؼف ؿبخق التلابد داواؾ 3)

مسدوظش كست ییشد. بی سیضی ؿىبػبیی ؿذ ي ثش اػبع آوب ثشوبم

ثخؾ حفىیه ؿذ اسائا ؿاذ اػات. ثخاؾ ايل ضامه ثیابن ػبختبس مغبلؼ حبضش دس چبس

مخاد خات ابی ومبیاذ. دس ثخاؾ ديم، چابسچة مای ممذم، مجبوی وظشی پاظيؾ سا ػىاان

اسصیاابثی يضااؼیت داوااؾ ثىیاابوی التلاابد ي مغبلؼاابت اوداابم ؿااذ دس ایااه صمیىاا سا مااسد ثشسػاای

مؼشفی ؿبخق التلبد داوؾ ثىیبن ي ییشد. ثخؾ ػم ضمه ثیبن متذيلطی مسداػتفبد، ث میلشاس

پاشداصد. دس ثخاؾ چابسم ثاب ػىاان وتابیح مای اسوبن آن ي لاػذ مسدوظش خت اوذاص ییشی آن

فشػی ي اكیی التلبد داوؾ ثىیابن ي منىایه خماغ بی حدشثی ث حكیف داد ي مقبػج ؿبخق

.ثىذی ي اسائ پیـىبدات اختلبف داسد

. هبای ظری پژص4

ابی وىذ ایذ خذیاذی ویؼات. ما فؼبلیات ایذ و داوؾ ومؾ ممی سا دس التلبد ثبصی میایه

ییشواذ ي ما التلابدب دس ؿاىش ػابد آن ثاش داواؾ التلبدی دس ثشخی اص اؿىبل داوؾ لشاس می

اػتاسوذ. ث ش حبل آون و امشيص مسد حخ لشاس یشفت اػت، افاضایؾ لبثاش حخا مـابسوت

و ایه مم حغییشات ػبختبسی سا دس مؼیش التلبد ي داوؾ دس فشایىذبی التلبدی اػتاعالػبت ي

1. Weber

2. Knowledge Assessment Methodology

3. Knowledge Economy Index

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

7931بار ،58 شمار ،ششم ي ستیب سال ،ای اقتصادی ا ي سیاست صلىام پژيشف 232

ػبصمبوذی آن ث يخاد آيسد اػات. دس ایاه خلاف، لااویه خذیاذ، مػؼابت ي دػاتسات

اوذ و پذیذاس ؿذن ػبختبس التلبدی خذیذی ثب ػىاان التلابد داواؾ سا ػاجت خذیذی ایدبد ؿذ

(.2011، 1پتشاوع)اسيوتیذیغ ي ؿذ اػت

التلبد اص صمبن ؿشيع حدبست، ث اوذاص وؼش ثـش ث ثجابت ي افاضایؾ خمؼیات اوؼابن وماه واشد

بی خابلی اػت. ث عس حبسیخی، التلبد ػ مشحی ياثؼت ث م سا حدشث وشد اػت. مشحی ايل ثب صمیه

یا ديم ایاه ػایش حىبماش سا دس خؼتدی مىبثغ خذیذ مبوىذ مقلىت وـبيسصی ي دامای ثاد، دس مشح

المیش ي خبثدابیی ػاشمبی دوجابل واشد ي ثابىخش ایاه مؼایش ثاب واآيسی ي پیـاشفت يػیی حدبست ثیه ث

ػىلشی حاوب ثاشای ثا حشوات دسآيسدن ػىان ثحىىلطی حىمیش ؿذ. دس م ایه مشاحش ومؾ داوؾ

اػات ػاغح بی التلبد اوىبسوـذوی ثد اػت. امب آونا ماسد حخا چشخ ییشی داواؾ ماسد وابس ثا

.(2012، 2ىگ ي مىبسان )ن اػتفبد دس ش مشحی مختیف ي عی مشاحش سؿذ یبثىذ ثد

ؿبیذ حضسیك داوؾ دس التلبد دس عی اومالة كىؼتی دس لشن دذم ثیـتش ث كست سػامی

بت اختمابػی ي ی دس پظيؾ دس عی صمبن حػؼ پیاذا واشد ي اكاالح مؤثشثیبن ؿذ ثد. پیـشفت

التلبدی سا ث م پیوذ داد. امب ياسد وشدن داوؾ دس التلبد خبوی پغ اص آن ؿاتبة پیاذا واشد ي

ث ػىان یىی اص اخضاء سؿذ "التلبد داوؾ ثىیبن"ثبىخش دس اياخش لشن ثیؼتم دس وتید خاو صدن

وؼبوی ویفی ي فىاشی ثا دس وبیت، داوؾ دس ؿىش ػشمبی ا (.2008، 3)یدیه التلبدی حثجیت ؿذ

يفس خبیگضیه مىبثغ عجیؼی ث ػىان محس اكیی پیـشفت التلبدی ؿذ. ث دیگش ػخه خیك داوؾ

ػبصی آوب دس افشاد یب حدیضات ثا عاس كاؼدی دس سؿاذ التلابدی خذیذ ي وآيسی ي یىپبسچ

(.2011، 4)لیىبيالغ ؿذ مؤثش

غیش داوؾ دس حقییش ػمیىشد التلبدی ؿذ. ایه ػبصی مت پغ اص آن حالؽ صیبدی ثشای یىپبسچ

سیاضی آن سا ضاشيسی واشد. ثا اش چبلؾ دسن مفم اكیی التلبد داوؾ ثىیبن ي چگوگی پبی

1. Arvanitidis and Petrakos

2. Hock Heng et al.

3. Godin

4. Lewicka

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

542... انیبى داوش اقتصاد یفرع ي یاصل یا شاخص محاسب

حبل مقممبن، منىبن ثشای اكالحبت ػبختبسی مسدویبص خت حشوت اص ػامش ػاىتی حلیاذ ثا

(.2014، 1ذ )صمبویوىى ػمت خبیگضیىی متغیش داوؾ مجبحث می

صا حػاؼ یبفتا ثا مفم التلبد داوؾ ثىیبن اص حئسی مـس دیگشی ث وبم ماذل سؿاذ دسين

وـبن دادوذ و ب ؿد. آن می وتید "3یپمه ي یشيػمه"ي ثجد یبفت ث يػیی "2سيمش"يػیی پش

. ما حاوذ ممتشیه ػبمش حؼییه وىىذ ثشای سؿذ التلبدی ثب ثجبت ثبؿاذ می پیـشفت حىىلطیىی

اوذ ي اػتذىل وشدوذ و ثبصدی كاؼدی وؼاجت التلبدداوبن سؿذ خذیذ ؿىبخت ؿذ ػىان ثآوب

ث ممیبع ثشای ػشمبی یزاسی)وؼجت ث ثبصدی ثبثت( ث خبعش اثشات خبسخی ایدبد ؿذ ث يػایی

التلابدی ي مىبحت ث ػىان حئاسی داواؾ دس ادثیابت ب رخیش داوؾ، يخد داسد. ویی ایه مذل

(.2014، 4)افضش مسدحخ ؼتىذ

یشيی اص التلبدداوبن دس د لجش وـبن دادوذ و التلبد داوؾ مفاك ؿابمش حشویجابحی مبوىاذ

یزاسی ثیىذمذت دس آمصؽ، ظشفیت وآيسی وبفی، صیشػبخت اعالػبحی مىبػت ي مقیظ ػشمبی

ىیبن چابس سواه ت و التلبد داوؾ ثاػتذىل ؿذ اػب التلبدی داسای مضیت اػت. دس ایه صمیى

و ؿبمش ػاشمبی اوؼابوی، حاوابیی واآيسی، دػتشػای ثا اعالػابت، ػمیىاشد اكیی سا دس ثشداسد

. (2011، 5)اسيوذیغ ي پتشاوع التلبدی اػت

مىابثغ سؿاذ داخیای سا ثا دي دػات ،سؿذ التلبدی مىابثغ بی دس يالغ ث عس ویی، دس حئسی

مشا ثب ؿد. یىی سؿذ می و اغیت اص آوب ث ػىان محس سؿذ داخیی یبد وىىذ می اكیی حمؼیم

ثبؿاذ وا پبیا ي اػابع آن مای آثبس مثجت خبسخی و ثب اوجبؿت ػشمبی اوؼابوی ي فیضیىای ماشحجظ

فشاياوی داسد و پبی آن حقمیاك ي حأویذثبؿذ. دیگشی ثش ومؾ پیـشفت فىبيسی می ػشمبی یزاسی

حاوذ ث سؿذ التلبدی ومه وىذ. وخؼت آوىا می . صیشا حقمیك ي حػؼ اص دي ساثبؿذ می حػؼ

ای خذیذی مؼشفی یشدوذ و ممىه اػات وماؾ دذ حب وبىبی ػشمبی می حقمیك ي حػؼ اخبص

1. zamani

3. Romer

4. Helpman & Grossman

4. Afzal

5. Arvanitidis and Petrakos

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

7931بار ،58 شمار ،ششم ي ستیب سال ،ای اقتصادی ا ي سیاست صلىام پژيشف 235

ابی ای مخد داؿات ثبؿاىذ. ديم آوىا فؼبلیات ثیـتش ي ثتشی دس حلیذ وؼجت ث وبىبی ػشمبی

ثبػث افضایؾ اوجبؿات ػیام ي داواؾ یشدیاذ ي اص وبوابل افاضایؾ اوجبؿات ػیام ي حقمیك ي حػؼ

.(1390یبثذ )ؿب آثبدی ي ػدبدی، می حقمیك ي حػؼ افضایؾبی داوؾ، وشخ ثبصد ضیى

ثب يخد حمبم مضایبی التلابد داواؾ ثىیابن ي وماؾ آن دس سؿاذ ي حػاؼ التلابدی وـاسب،

س خبیگب مىبػجی دس ثیه وـاسب لاشاس واذاسد. دس آخاشیه سحجا ثىاذی التلبد ایشان اص ایه لقبػ د

و حػظ ثبوه خابوی كاست یشفتا اػات. ؿابخق التلابد 2012التلبد داوؾ ثىیبن دس ػبل

مقبػج ؿذ ي ایشان دس ایه ػبل ثب یه پی كؼد وؼاجت 10اص 91/3داوؾ ثىیبن ثشای التلبد ایشان

خبوی لشاس یشفت اػت. 94دس سحج 2000ث اسصیبثی ػبل

. هتدلژی ارزیابی اقتصاد داص بیاى3

گیری اقتصاد داص بیاى تدیي ضد برای ادازای . چارچب3-0

وىذ و ثب آن ػغح داوؾ می سيؽ ؿىبختی لی سا اسائبی ادثیبت حبضش حؼذاد اوذوی چبسچة

ىذ. حابوىن حاذالش فات چابسچة خابمغ ثاشای وى می ییشی ب، مىبعك یب التلبدب سا اوذاص ثىگب

ییشی ي حقییش التلبد داوؾ ثىیبن اسائ ؿذ اػت. مغبلؼ، اوذاص

اسائا ؿاذ وا 1996التلبدی ي حػؼ دس ػابل بی ايلیه چبسچة حػظ ػبصمبن مىبسی

دس ایاه ؿاد. مای بی مغبلؼا ي اواذاص ییاشی التلابد داواؾ ثىیابن مقؼاة پبی حمبم چبسچة

ومبی التلابد »لف ثشای التلبد داوؾ دس وظش یشفت ؿذ ثد. چبسچة ديم ث وبم ؤچبسچة پىح م

)و دس ایه چبسچة آوب التلبد داوؾ (اسائ ؿذ.1998)2اثتذا حػظ آحىیىؼن ي وست1«خذیذ

داوؼت اوذ. مؤلفالتلبد خذیذ وبمیذ ؿذ اػت(سا متـىش اص حؼذادی

سيؽ ؿىبػای اسصؿایبثی "( ثا وابم 1998بل حػاظ ثبواه خابوی) چبسچة ػم دس مبن ػ

(KAM)داوؾ3

مغشح ؿذ. دس ایه چبسچة و ممتاشیه ي پشوابسثشدحشیه ؿابخق دس اسصیابثی "

1. New Economy Index

2. Atkinson&Court

3. Knowledge Assessment Methodology(KAM)

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

542... انیبى داوش اقتصاد یفرع ي یاصل یا شاخص محاسب

ثشای التلبد داوؾ ثىیبن دس وظش یشفت ؿذ اػت. الجت مؤلفيضؼیت التلبد داوؾ ثىیبن اػت، پىح

حمییش داد اػت. مؤلفبسچة التلبد داوؾ سا ث چبس ( چ2008)ثبوه خبوی، ثبوه خبوی اخیشا

(، ثب چابس 2000) 1التلبدی آػیب ي پبػیفیهبی چبسچة چبسم حػظ ػبصمبن مىبسی مؤلفا

( مغاشح ؿاذ. عجاك ایاه 1999)2اسائ ؿذ اػات. چابسچة پاىدم ویاض حػاظ اداس آمابس اػاتشالیب

ؿد. می اسصیبثی مـخق مؤلفچبسچة التلبد داوؾ اص عشیك چىذیه

« ای ؿذ آمبدیی ثشای دویبی ؿجى»ثب ػىان (2000)3داوـگب بسياسدحػظ چبسچة ؿـم

دس ایاه چابسچة چابس اسائ ؿذ اػت. مؤلفا یابدییشی ؿاجى ای، دػتشػای ای، التلابد ؿاجى

ای ثشای التلبد داواؾ دس وظاش یشفتا ؿاذ اػات. چابسچة فاتم حػاظ ای، خبمؼ ؿجى ؿجى

(2002) 4ومیؼین التلبدی میش متقذ ثشای اسيپاب ایاه چابسچة ثیـاتش ثاشای ؿاذ اػات. اسائا

اسصؿیبثی میضان حقمك التلبد داوؾ ثىیبن دس وـسبی دس حبل اوتمابل ثا وظابم ثابصاس حػاؼ یبفتا

.(1392)اوتظبسی ي مقدة، اػت

ص تیاىارائ ضذ تزای سجص التصاد داای همایس چارچب .1جذل

چارم هؤلف سم هؤلف دم هؤلف ال هؤلف چارچب ا

OECD ضزایط التصادی فاری اطالػات آری کارآفزیی سزهای اسای New Economy

Index جای ضذى پیایی التصاد جاهؼ دیجیتال ظزفیت آری فارا هطاغل داطی

Harvard جاهؼ ضثک ای دستزسی ضثک ای ایالتصاد ضثک یادگیزی ضثک ای

APEC هحیط کسة کار سیزساخت اطالػاتی سیستن اری تسؼ هاتغ اسای

ABS اثزات التصادی اجتواػی فاری اطالػات آری کارافزیی سزهای اسای

World Bank ادی ظام التصادی سیزساخت اطالػاتی سیستن آری آهسش یزی اسای

UNECE رصین ادی سیستن اطالػات سیستن آری هاتغ اسای

مأخز: وتبیح حقمیك

1. APEC: Asia-Pacific Economic Co-operation

2. ABS: Australian Bureau of Statistic

3. Harvard University

4. UNECE:United Nations Economic commission for Europe

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

7931بار ،58 شمار ،ششم ي ستیب سال ،ای اقتصادی ا ي سیاست صلىام پژيشف 287

. هرری بر هطالعات پیطیي3-4

التلبد داواؾ ثىیابن دس ػاغح خابن بی ییشی ؿبخق حب ث امشيص مغبلؼبت متؼذدی دسثبس اوذاص

ثبوه خابوی بی ییشی ي ثشسػی كست یشفت اػت. ثیـتش مغبلؼبت ثب مضػبت مـبث ثش اوذاص

اوذ. مؼیه متمشوض ثدبی دس ػبل

هطالعات اجام ضد در خارج از کطر. 3-3

وـبوگش يضؼیت اخضای ؿبخق التلبد داوؾ ثىیابن بی ( ؿبخق2014) 1يیىینه ي دیگشان

سا مغبثك متذيلطی ثبوه خبوی سا اوتخبة وشد ي پیابیی اخاضای ؿابخق التلابد داواؾ ثىیابن

دس وـاسبی آلمابن، اواشایه، لؼاتبن ي لیتااوی ماسد ثشسػای اب ثشاػبع يضؼیت ایه ؿبخق

ػلاجی ؿابخق التلابد داواؾ ثىیابن سا ثاش اػابع ػاشی صمابوی بی اوذ ي اص عشیك ؿجى لشاسداد

ػبخت ي لذست آن سا دس پیؾ ثیىی سؿذ التلبدی مسد ثشسػی 1996-2011 بی وـبوگشب دس ػبل

اوذ. لشاس داد

اص عشیاك ػاىدؾ آمابدیی KAMای ث اسصیبثی متذيلطی ( دس مغبلؼ2012)2افضش ي ىسی

ثشای التلبد داوؾ ثىیبن دس وـسبی احقبدی خىة ؿشلی آػیب ثب اػتفبد اص سيؽ حقییش پؿـی

ي ؿابخق KAMثىذی وـسب ث اسائ ساىبسبیی ثاشای ثجاد اوذ ي پغ اص عجم پشداختب داد

مقبػج ؿذ پشداخت اػت.

هطالعات اجام ضد در داخل کطر. 3-2

ثاش اػابع 1404( سحج ایشان دس ممبیؼ ثب دیگش وـسبی مىغما سا دس افاك 2015) 3مشآسا ي سضبیی

اوذ. پظيـگشان دس ایاه مغبلؼا ضامه متذيلطی اسصیبثی داوؾ ثبوه خبوی، مسد ثشسػی لشاس داد

1. Vinnychuk. et al.

2. Afzal and Lawrey

3. Mehrara and Rezaei

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

522... انیبى داوش اقتصاد یفرع ي یاصل یا شاخص محاسب

ان حغییش دس سحجا التلابد داواؾ ثىیابن وـاسبی مىغما خبيسمیبوا دس ؿابخق ثشسػی خبیگب ي میض

اوذ. ثبوه خبوی متمشوض ؿذ 2012ي 2000بی التلبد داوؾ ثىیبن، ث حغییش سحج ایشان دسثشسػی ػبل

يػیی ثبواه ، و ث(KAM)( ثب مغبلؼ متذيلطی اسصیبثی داوؾ 2011) 1یشخی ي ػییپسیبن

ؿذ اػت متذيلطی اسصیبثی داواؾ ثاش مجىابی چابس سواه سا ماسد ػاىدؾ لاشاس خبوی عشاحی

اوذ و آمصؽ، واآيسی، اعالػابت ي حىىلاطی اسحجبعابت ي یاه اوذ ي ث ایه وتید سػیذ داد

مقیظ وبدی ي التلبدی مىبػت ي حمبیت اص ػشمبی یزاسی پبیذاس دس ایه اسوبن ث سؿذ التلبدی

.ذپبیذاس مىدش خاذ ؿ

(KEI). هتدلژی ارزیابی داص ضاخص اقتصاد داص بیاى 2

یو و دس لؼمت مبن ییاشی ي حخمایه داواؾ سا ثبواه لجیی ػىان ؿذ، ممتاشیه ؿای اواذاص

عااشح وااشد اػاات. ؿاابخق حااذيیه ؿااذ ثااشای (KAM)خاابوی دس متااذيلطی حخماایه داوااؾ

ؿبخق التلبد داوؾ ثىیبن اػات وا دس KEIىان ییشی میضان داوؾ ثىیبوی یه التلبد ثب ػ اوذاص

وا عس مابن (KAM)متذيلطی اسصیبثی داوؾ ثبوه خبوی ىیم.و ایه پظيؾ اص آن اػتفبد می

بی لجش ػىان ؿذ، اثضاس سحج ثىذی عشاحی ؿذ ثشای حؼیش حشوات ثا ػای التلابد دس لؼمت

بن ي سلجبیـبن دس اسوبن التلبد داواؾ ثىیابن داوؾ ثىیبن اػت ي ث يػیی ممبیؼ وـسب ثب مؼبیگ

وىذ. متذيلطی حخمیه داوؾ ثشای ؿىبػبیی ث آوب دس ؿىبخت ومبط لت ي ضؼف ؿبن ومه می

بیی و وـس ممىه اػت ثب آن سيثشي ؿاد ي خابیی وا ویابص ثا حمشواض ثاش مـىالت ي فشكت

داواؾ ثىیابن داسد، مفیاذ اػات ب یب ػشمبی یزاسی آیىذ، ثشای حشوت ثا ػامت التلابد ػیبػت

(.2013، 2)ياكال

ثىیبن ثادن ییشی میضان داوؾ حشیه اثضاس ثشای اوذاص ، مؼشيف(KEI)ثىیبن ؿبخق التلبد داوؾ

ثبوه خابوی حؼشیاف ؿاذ (KAM)ثىیبوی یه التلبد اػت و ثش اػبع چبسچة اسصیبثی داوؾ

ب مقیظ ذایت وىىذ داوؾ اػت حب ایىىا وىذ و آی اػت. ؿبخق التلبد داوؾ ثىیبن اسصیبثی می

1. Gorji and Alipourian

2. Veselá

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

7931بار ،58 شمار ،ششم ي ستیب سال ،ای اقتصادی ا ي سیاست صلىام پژيشف 282

ث وق وبسایی اص خشیبن داوؾ ثشای حػؼ التلبدی اػتفبد وىذ. دس يالغ ؿابخق التلابد داواؾ

ثىیبن یه ؿبخق ویی اػت و ػغح ویی حػؼ یه وـس یب مىغم سا ث ػای التلابد داواؾ

ػمیىشد یه وـس یب مىغما دس چابس ای اص امتیبص وشمبل ؿذ دذ. آن میبوگیه ػبد ثىیبن وـبن می

یاه اثاشاص (KAM)سوه مشحجظ ثب التلبد داوؾ ثىیابن اػات. دس يالاغ متاذيلطی اسصیابثی داواؾ

ثاش اػابع میابوگیه KEIحؼبمیی اسائ وىىذ آمبدیی یه وـس یب مىغم دس التلابد داواؾ اػات.

:دىذ چبس سوه التلبد داوؾ اػت ػبد چبس ؿبخق فشػی و وـبن

ب التلبدی ي سطیم وبدی مـق(EIR)

ػیؼتم وآيسی ي فىبيسی

آمصؽ ي مبست ویشيی اوؼبوی

صیشػبخت اعالػبحی ي فىبيسی اسحجبعی(ICT) (2008، 1)ثبوه خبوی

. ارکاى ضاخص اقتصاد داص بیاى2-0

داسد. ث چبس مقس اكیی ثشای التلبد داوؾ يخد (2012ي 2007) ثش عجك یضاسؽ ثبوه خبوی

، ش مقس ث يػیی ػ متغیاش وییاذی وـابن داد (KEI)مىظس مقبػج ؿبخق التلبد داوؾ ثىیبن

وىىاذ متغیش اػت و چبس سوه التلبد داوؾ ثىیبن سا اسائ می 12ب ؿبمش ؿذ اػت. مدمػ داد

واذ. دس صیاش ییش ماسد اػاتفبد لاشاس مای (KEI)بی التلبد داوؾ وـسب ي ثشای مقبػج ؿبخق

اوذ. ییشوذ، مؼشفی ؿذ می فشػی مسدحخ لشاسبی اسوبن ایه ؿبخق و ث ػىان ؿبخق

ای اقتصادی رژین ادی هطق. 2-4

یازاسی وا مای مقیظ التلبدی ي لبون یازاسی دس حاواذ خشیابن داواؾ سا آصاد وىاذ، اص ػاشمبی

ك ومبیذ ثشای التلبد داوؾ ثىیابن ضاشيسی اعالػبت ي اسحجبعبت حمبیت وىذ ي وبسآفشیىی سا حـی

یشان ثبصاس ي ػیبػی سا حزف وىىذ و مبوغ وبسثشد وبسای ب ثبیذ اخالل اػت. دس ایه ساثغ، ديلت

1. World bank

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

522... انیبى داوش اقتصاد یفرع ي یاصل یا شاخص محاسب

ؿد و ثشای حمیت التلبد داوؾ ثىیبن مسد ویابص اػات. اص عشیاك لااویه ي فشایىاذبی مىبثؼی می

مىبػت، یه سطیم لبووگزاسی مبوب، وبسآفشیىی یازاسی دس فىابيسی اعالػابت ي ثبثجابت ي ػاشمبی

اسحجبعبت سا حـیك می ابی فىابيسی اعالػابت ي اسحجبعابت ثا عاس وابسا ماذیشیت ؿاد ي ثىگاب

ؿد. ث عس اػبػی، اص ؿاذ مجؼتگی حػؼ مـد اػت و ديلت ثتش، خبمؼ ؿىفبحشی می

ای ای ي غیشحؼشف ه مقس ؿبمش: ماوغ حؼشفبی ای ؿبخق(. 2007)ثبوه خبوی، وىذ سا ایدبد می

)ایه ؿبخق ثش پبی پبی مسيثی ؿبخق ػیبػت حدبسی اػت ي دسخ آصادی التلابدی وـاسب

بی غیشديػتذاس ثبصاس سا مبوىاذ ییشد(؛ ویفیت لبووگزاسی )ایه ؿبخق ؿیع ػیبػت سا اوذاص می

ماوغ حقمیاش ؿاذ ثاش لااویه افشاعای دس ب ي وظبست وبوبفی ثبوىی ي منىیه دسن وىتشل لیمت

ییاشد(؛ وماؾ لابون )ایاه ؿابخق بیی وظیش حدبست خبسخی ي حػؼ حدبسی سا اوذاص مای حص

ییاشد. ایاه مبوىذ، اوذاص می ای سا و دس آن ػامش اػتمبد داسوذ ي ث لبون خبمؼ يفبداس می یؼتش

ثیىای دػاتگب لضابیی ي لبثییات اخشایای پایؾ ؿبمش يلع خشایم خىبیی ي غیشخىابیی، الشثخـای ي

(.2012)ثبوه خبوی، ثبؿذ( لشاسدادب می

سیستن آری. 2-3

ابی اختمابػی بی خلكی ي یشي بی فىش، ثىگب ب، احبق ای اص مشاوض پظيـی، داوـگب ؿجى

ذیاذ ثشای سؿذ رخبیش داوؾ خبوی، حغجیاك ي ػابصیبسی آن ثاب ویبصابی مقیای، ي خیاك داواؾ خ

وىىاذ ي مػؼابحی وا ضشيسی اػت. ؿجى فشاییش مػؼبحی و اعالػبت سا حلیذ ي پشداصؽ مای

ثبؿاىذ. ػا متغیاش ثاشای وىىذ، ؿشایظ ىصم ثشای التلبد داوؾ ثىیبن ؿىفب مای وآيسی سا حلیذ می

پشداخت ای دس ػیؼتم وآيسی، مب اص سػیذ ي وـبن دادن ایه مقس اوتخبة ؿذ اوذ ي ث ػىان داد

حك امتیبص ي يفبداسی ي ثشای ػتبد، مب اص اػغبی حك اىمتیبص اختشاع ث يػایی اداس ثجات اختاشاع ي

ؿوذ: ش وىیم. ایه ػ متغیش وآيسی دس دي سيؽ اسائ می ممبىت مدالت ػیمی ي فىی اػتفبد می

یب ایىى ش ػ متغیش ؿوذ )متغیشبی وآيسی مصين(، ییشی می ػ متغیش ثش حؼت خمؼیت اوذاص

(.2012)ثبوه خبوی، ؿوذ ثب حؼذاد مغیك )متغیشبی وآيسی وبمصين( اسائ می

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

7931بار ،58 شمار ،ششم ي ستیب سال ،ای اقتصادی ا ي سیاست صلىام پژيشف 283

آهزش یری اسای . 2-2

ثشای حشوت ث ػمت التلبد خذیذ، یه مدمػ اص خمؼیت مبش ثشای خیك، اوتـبس ي اػاتفبد اص

بی آمصؿی: آمصؽ ديس ساىمبیی ػبختداوؾ مسد ویبص اػت؛ ایه اص عشیك حػؼ ثبثجبت صیش

ؿاد. ای، آمصؽ ػبلی ي مػؼبت آمصؽ ثیىذ مذت حبكاش مای ي اثتذایی، آمصؽ فىی ي حشف

وىىذ ي آن سا دس كذس دس اسحجبط ثب حػؼ، التلبدبی داوؾ ثىیبن اص مضایبی سلبثتی خد اػتفبد می

ییشواذ ي حاشی مای اوذ و حمق پابییه ؽ وذیذدىذ؛ دس ایه التلبدب وبسیشاوی و آمص لشاس می

ابی آصادی ثیـتشی اص یه داسایی خبوی داسوذ و ث ػىان ػاشمبی اوؼابوی حػاؼ یبفتا پابداؽ

بی آمصؽ ي حقلیالت ؿبمش: ثش اػبع ثشخی اػاىبد، میابوگیه وىىذ. ؿبخق ثضسیی دسیبفت می

یاش ثا ػىاان مؼیابس ویای رخیاش آماصؽ دس ب ي ثیـتش( ؼتىذ. ایه متغ ػبل 15بی حقلیش) ػبل

مـبث، مخبسج كشف ؿذ سيی آمصؽ م ث بی ي دس اسصیبثی ییشد وـس مسد اػتفبد لشاس می

ثجت وبم ديس ديم ي ػم حقلییی -دس وظش یشفت ؿذ اوذ. وشخ ثجت وبم وبخبلق مؤلفػىان یه

اب ثاب حخا ثا وبخبلق وشخی اص وش ثجت وابم ؿوذ. وشخ ثجت وبم ثشای حی وشخ خبسی اػتفبد می

ػه، ثشای خمؼیت یشي ػىی اػت و ث عس سػمی مغبثك ثب ػغح آمصؽ ؿىبخت ؿذ ؼتىذ.(

ؿد ي اذفؾ وىذ ي دس ػغح ايلی ؿشيع می آمصؽ ديس ديم رخیش آمصؽ پبی سا حىمیش می

ای ثشای یبدییشی ثیىذمذت ي حػاؼ اوؼابوی اػا ایدبد پبی یاب –ابی ثیـاتش ت وا ثاب اسائا صمیىا

وىاذ. ثاشای ديس ػام حقلاییی، حشی اػتفبد می دػتسالؼمش مبست مقس اص مذسػبن متخلق

یه مبست پظيـی پیـشفت ث عس مؼمال ثا ػىاان حاذالش ؿاشایظ پازیشؽ ي حىمیاش مفاك

(.2012)ثبوه خبوی، حقلیالت ديس ديم آمصؿی مسدویبص اػت

زیرساخت اطالعاتی ارتباطی. 2-5

صیشػبخت اعالػبحی پیب )سادی، حییضین، حیفه ي ایىتشوت( ثشای حؼیش اسحجبعبت وابسا، اوتـابس ي

پشداصؽ اعالػبت ي داوؾ مسد ویبص اػت. یه التلبد داوؾ ثىیبن ثش مجىبی ؿجى فىبيسی اعالػبت

لتلبدی فىبيسی اعالػبت ي اسحجبعابت دس بی ا وىذ. دیذیب ثبثجبت پیـشفت می (ICT)ي اسحجبعبت

بی التلبدی فشاییش ؼاتىذ. ػاالي ثاش آن وا آواب ثاشای خدؿابن ػادمىذ ؼاتىذ، میبن ثخؾ

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

522... انیبى داوش اقتصاد یفرع ي یاصل یا شاخص محاسب

منىیه ث ػىاان داد ممای دس فاشيؽ ي ثبصاسیابثی مقلاىت ي خاذمبت دیگاش وماؾ داسواذ.

ه، ديلات الىتشيویاه ي اب )وظیاش حدابست الىتشيویا پتبوؼیش وبسثشدبی دیدیتبل ایه صیشػابخت

ای ثشای یبدییشی الىتشيویه( خییی صیبد اػت. ثش حؼت حػؼ، فىبيسی اعالػبت ي اسحجبعبت پبی

ػبخت یه التلبد كىؼتی مذسن اػت. آن منىیه پتبوؼییی ثشای حلیذ كىبیغ ساجاش ملاذ ثاشای

حش اص اعالػبت سا مؼتذل آػبوی لذست دػتیبثی ي ػمییبحی ػبصی فىبيسی وىذ و ث التلبد ایدبد می

بی صیشػبخت فىبيسی اعالػابت ي اسحجبعابت دذ. ؿبخق ػبصی وـبن می بی ػىتی كىؼتی سيؽ

وفش )و ایه ؿبخق ؿبمش مدمع حیفاه ثبثات ي حیفاه ماشا 1000ؿبمش: حؼذاد حیفه ث اصای ش

مپیحشابی ؿخلای وفاش )وا ایاه ؿابمش وفار ي اػاتفبد اص وب 1000اػت(؛ وبمپیحش ث اصای ش

وفش )و ایه ؿبخق ثش اعالػبت یضاسؽ ؿذ میی حىیا 1000اػت(؛ وبسثشان ایىتشوت ث اصای ش

بی میی اػت )و دس وـسبی مختیف ثشحؼت ػه داسد(؛ دس ثؼضی ماسد م آن ثشپبی ثشسػی

ػاتفبد وىىاذ ي فشاياوی اػتفبد ي پؿؾ متفبيت اػت(، ي دس ثشخی دیگش ثش پبی حؼذاد اػضابی ا

(.2012)ثبوه خبوی، بی ایىتشوت یضاسؽ ؿذ اػت ػشيیغ

. تایج تجربی5

ا داد . تصیف5-0

بی آمبسی ثبواه بی مقبػج ؿذ ثشای التلبد داوؾ ثىیبن دس یضاسؽ چىبون مشيسی ثش ؿبخق

ییشی ؿذ ذاصش پىح ػبل یه ثبس او 1995یبثیم و ایه ؿبخق اص ػبل خبوی داؿت ثبؿیم دس می

خبسج اص ایه حذايم پىح ػبل م مسد مقبػج لشاس یشفت اػت 2012ي 2008ي پغ اص آن دس ػبل

ابی مخاد دس خایم ثب حخ ث داد ي پغ اص آن مقبػج ؿبخق اودبم وـذ اػت. حبل مب می

ای التلابد بی، ؿبخق التلبد داوؾ ثىیابن، مماذاس ؿابخق سا ثاش بی مشحجظ ث صیشؿبخق عشح

اابی )واا ثااب چىااذ یؼؼااتگی ثاا عااس ویاای دس ػاابل 1996-2014 ایااشان، دس عاال ديس صماابوی

مخاد دس ؿابخق وا ثبػاث ابی ث كست متالی( مقبػاج ومابییم. یؼؼاتگی 2000- 2014

داسای اػتجبس ثابىحشی ثبؿاذ، مشثاط ثا ػاذم 2000-2014 بی ؿد وتید مقبػجبت مب دس ػبل می

اعالػابحی ثبواه بی بی خبسج اص مقذيد دس ثشخی ثبوه الػبت دس ثؼضی اص ػبليسی اعآ خمغ

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

7931بار ،58 شمار ،ششم ي ستیب سال ،ای اقتصادی ا ي سیاست صلىام پژيشف 282

بی مسد حىمشاوی خبوی اػت. امب لجش اص آن اسائ اعالػبحی دسثبس دادبی خبوی وظیش ؿبخق

اػتفبد ي چشایی اػتفبد اص آوب لبثش حخ خاذ ثد.

بی مختیف آمابسی ثبواه خابوی اػاتخشاج بی مسد اػتفبد دس ایه پظيؾ اص عشح داد

ؿذ. دلیش ایىىا دس مقبػاج صیشؿابخق ابی مـابث مخاد دس ابی التلابد داواؾ ثىیابن اص داد

بی آمبسی ثبوه مشوضی، مشوض آمبس ي ػبصمبن فىبيسی اعالػبت اػاتفبد وـاذ ایاه ثاد وا عشح

بن حؼشیاف مـاخق ي ياحاذی اص ب دس مشاخغ مختیف آمبسی وـسم متأػفبو ثشای اػتخشاج داد

بی صمبوی ػىاان ؿاذ ثا ایو ػىاان ب ي اعالػبت يخد وذاسد ي دس ثشخی ماسد ديس ؿبخق

لبثش حغجیك ثب ؿبخق مـبث دس مشاخغ مختیف آمبسی وـسمبن ویؼات. منىایه ثاشای ثؼایبسی اص

ف دس سوه وآيسی دس خل ث 2000ای ثشای لجش اص ػبل بی التلبد داوؾ ثىیبن، داد صیشؿبخق

حاواذ بی متالی وجد، و ایه مای ل یو یه اص مشاخغ آمبسی وـسمبن داسای اعالػبت ثشای ػب

دلیش ػمذ، ػذم حخ ي اودبم وبس پظيـی دس اسصیبثی ایه ثخاؾ ي وماؾ آن دس حػاؼ التلابد

ای وؼات اعالػابت حان ث خشأت ػىان وشد و یو مشخؼای ثاش می وـس ثبؿذ. منىیه حمشیجب

بی التلبدی ي سطیم وبدی دس وـسمبن يخاد واذاسد، ثىابثشایه اسصیابثی ایاه دسثبس سوه مـق

ثخؾ ثب حخ ث اعالػابت آمابسی مخاد دس وـاسمبن ماجم ي حاب حاذيدی غیاشممىه ثا وظاش

ثبؿاذ، بی آمبسی ثبواه خابوی يخاد داؿات سػذ. امب دس ممبثش چىبون آؿىبیی وبفی ثب عشح می

حان یفت ثشای م اسوبن ؿبخق التلبد داواؾ ثىیابن، اعالػابت دلیاك ي دس ث خشأت می حمشیجب

حاوذ دس مقبػج ؿبخق وبسایی لبثاش حاخی داؿات ثؼضی اص ماسد م اعالػبت مـبثی و می

چابس ثبؿذ، يخد داسد. ثىبثشایه ثشای اػتخشاج اعالػبت مشثط ث ؿبخق التلبد داواؾ ثىیابن اص

بی حىمشاوی خبوی ي بی آمصؽ، ؿبخق بی حػؼ خبوی، ؿبخق ؿبخق ثبوه اعالػبحی

چـم اوذاص التلبد خبوی اػتفبد ؿذ.

ممبیؼ متذيلطی حخمیه داوؾ ثش چبس سوه التلبد داوؾ ثىب وبد ؿذ اػت. ث خبعش ایىى

متغیشبیی و متذيلطی اسصیبثی داوؾ ؿبمش آوب اػات دس دا اب )ي ثاب ابی متفابيحی اص اسصؽ مىا

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

522... انیبى داوش اقتصاد یفرع ي یاصل یا شاخص محاسب

ياحذبی مختیف ػىدؾ( لشاس داسوذ، ثىبثشایه دس متذيلطی حخمیه داواؾ ما متغیشاب اص ػاذد

اوذ. حشیه( وشمبل ؿذ )لی 10كفش )ضؼیف حشیه( حب

ؿد: متذيلطی اسصیبثی داوؾ ي فشایىذ وشمبل وشدن متغیشب ث كست صیش حكیف می

بی اعالػبحی ثبوه خبوی اػاتخشاج ػىان ؿذ اػت، اص ثبوه و لجالعس مبنبی خبم داد. 1

ؿذ اػت.

ػمیىشد ش وـس سا دس ش متغیش وؼاجت ثا ػمیىاشد ثمیا وـاسبی وموا 10ممیبع كفش حب . 2

ثبىحشیه امتیبص ثشای ثتشیه ػمیىشد ي ومش كفش ومتشیه امتیابص ثاشای 10وىذ. ومش حكیف می

ف حشیه ػمیىشد اػت. د دسكذی و ثتشیه ػمیىاشد سا داسواذ امتیابص وشمابل ؿاذ ؿابن ضؼی

سا ثا خاد اختلابف 8-9دسكذ ديم ثتشیه ػمیىشد، امتیابص وشمابل ؿاذ ثایه 10ي 9-10ثیه

ادام داسد. 10حب 0اوذ ي ایه سيوذ حب د دسكذ ثذحشیه ػمیىشد ثب امتیبص وشمبل ؿذ ثیه داد

لجال یفت ؿذ، سيؽ امتیبص دای دس ایاه ؿای ثاذیه كاست اػات وا حمابمی یو و مبن. 3

ؿوذ، ث عسی و ش چ ػذد ثضسیتش ثبؿذ، ثیبوگش دسخا متغیشب ثیه كفش حب د سحج ثىذی می

ثبىحش داوؾ مقسی دس التلبد خاذ ثد. فشمل صیش ثاشای وشمابل واشدن امتیابصات ثاشای اش

بی ومو اػتفبد ؿذ اػت:وـس وؼجت ث وش وـس

( ) (

)

وش وـسبی مسد ثشسػی )وـاسبی NCآمذ ثشای ش متغیش، دػت ثمؼیبس ػىدؾ uو دس آن

ي یب ثشاثش وـس مسدوظش لاشاس حش حؼذاد وـسبیی اػت و دس ؿبخق مسدوظش پبییه NWومو( ي

حشی دس آن ؿبخق ؼتىذ( اػت. لبثش روش اػت و دس ویی مؼتىذات ىشد ضؼیفداسوذ )داسای ػمی

مىتـش ؿذ اص متذيلطی اسصیبثی التلبد داوؾ ثىیبن ثبوه خبوی اص میبوگیه ػبد)حؼابثی( ثا ػىاان

آن وبم ثشد ي اػتفبد ؿذ اػت.بی ییشی ؿبخق ي صیش ؿبخق سيؽ اوذاص

ه ؿابخق خابمغ اػات وا ثاش مجىابی میابوگیه امتیابص یا (KEI)ؿبخق التلبد داوؾ ثىیبن

ؿاد. ػمیىشد وشمبل ؿذ اص ش وـس دس ش چبس سوه مشثط ث التلبد داوؾ ثىیابن مقبػاج مای

ابی ابی واآيسی، صیشػابخت و لجال ثشسػای ؿاذ مشثاط ثا ػیؼاتم عس مبنایه چبس سوه

اواذ. ثا س خاذيل صیاش حكایف ؿاذ بی اوگیض التلبدی ي آمصؽ اػت وا د اسحجبعی، ؿبخق

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

7931بار ،58 شمار ،ششم ي ستیب سال ،ای اقتصادی ا ي سیاست صلىام پژيشف 285

ؿاد. خاذيل صیاش ش سوه ث يػیی چىاذیه متغیاش یاضاسؽ داد مای KEIمىظس مقبػج ؿبخق

ثش حؼت دس اختیبس داؿته آمبس مسدوظش ثشای مقبػج ؿابخق مسداػاتفبد بیی و ػممب مؤلف

ییشوذ، مؼشفی ومد اػت. می لشاس

داص تیاىای ضاخص التصاد هؤلف. 2جذل

هؼیار سجص ضزح هؤلف ردیف

1

ظام التصادی

اداری

ساختار التصادی اداری تزای ایجاد

اگیش جت استفاد کارا اس داص جذیذ

هجد رك کارآفزیی

ای تؼزفغیز ای هاغ تؼزف

گذاری کیفیت لاى

مص لاى احتزام ت آى

2

آهسش هارت

ساییزی ا

یزی اسای هتخصص آهسش دیذ

تزای خلك، اتطار استفاد خب اس

داص

زخ تاسادی

زخ ثثت ام در سطح دم تحصیل

زخ ثثت ام در سطح سم تحصیلی

3 سیزساخت اطالػاتی

تکلصی اطالػاتی ارتثاطی تزای

تسیل خلك، اتطار پزداسش کارای

اطالػات

فز 1111ز تلفي ت اسای

فز 1111رایا ت اسای ز

فز 1111کارتزاى ایتزت ت اسای ز

4 سیستن آری

ا، هزاکش سیستن آری کارای تگا

ا، هطاراى دیگز پضطی، داطگا

ای داص ا تزای رضذ دارایی ساسهاى

تطثیك آى تا یاسای هحلی خلك

فاری

اختزاع )ز فز(حك االهتیاس حك

هماالت هجالت تخصصی ت اسای ز یک

هیلیى فز

اػطای اهتیاس اختزاع ت اسای ز یک

هیلیى فز

(2014: ثبوه حػؼ آػیب )مأخز

بی مختیف مشثط ییشی اص ایه ؿی متذيلطی حخمیه داوؾ، ؿبخق دس ایه مغبلؼ ثب ثش

ییشی وىیم. دس ایه مشحی اص پظيؾ، ثب ثش مقبػج می ث اسوبن التلبد داوؾ مقس ثشای ایشان سا

اص ؿی فق، ثب اػتفبد اص داد ابی آماصؽ، ػیؼاتم بی مخاد ثاشای التلابد ایاشان دس حاص

بی اعالػبحی ثبوه خابوی، بی اسحجبعی ي فىبيسی اعالػبت اص ثبوه التلبدی، وآيسی ي ػیؼتم

سا مقبػاج 1996-2014 ثشای التلبد ایشان عی ديس صمبوی للذ داسیم ؿبخق التلبد داوؾ ثىیبن

ومبییم. امب ثشای مقبػج ؿبخق التلبد داوؾ ثىیبن اص چىذ مسد خضیی دس ماسدوظش ثاب ابی مؤلفا

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

522... انیبى داوش اقتصاد یفرع ي یاصل یا شاخص محاسب

ابی حؼذیش دس خبیگضیىی آمبسبی مـبثی و ثشای التلبد ایشان ي خییی اص وـسب مغبثك ثبواه

، اػتفبد میاعالػبحی ثبوه خبوی يخد داسد ابی ماسد اػاتفبد دس مقبػاج ؿاد. خاذيل داد

ث كست صیش حؼذیش ؿذ اػت. (2014، 1)يیىنه ي مىبسان ؿبخق مغبثك پظيؾ

هرداستفاد در هحاسث ارکاى ضاخصای هؤلف .3جذل

اجشاء التصاد داص ای اجشای التصاد داص هؤلف

تؼذاد ثثت اختزاع ساکاى

ساکاىغیز تؼذاد ثثت اختزاع، ریسیستن ا

تؼذاد هماالت هجالت ػلوی تخصصی

ثثت ام در هذرس در در دم تحصیلی

ثثت ام در هذرس در در سم تحصیلی آهسش هاتغ اسای

هخارج آهسش )درصذ اس تلیذ اخالص داخلی(

فز( 111تؼذاد دارذگاى تلفي وزا )اس ز

فز( 111تؼذاد دارذگاى تلفي ثاتت )اس ز ری اطالػاتی ارتثاطیفا

فز( 111تؼذاد کارتزاى ایتزت )اس ز

ضاخص کتزل فساد التصادی

ای التصادی رصین هطق

ادی

ضاخص اثزتخطی التصادی

ضاخص مص لاى

گذاری ضاخص کیفیت لاى

ضاخص آسادی التصادی

2014يیىنه ي مىبسان، :مأخز

فرعی اقتصاد داص بیاى برای ایراىای . هحاسب ضاخص اصلی ضاخص5-4

فشػی التلبد داوؾ ثىیبن پغ اص دػتیبثی ث آمبس مشثاط ثا اش یاه اص بی ثشای مقبػج ؿبخق

عالػابحی ثبواه متغیشبی دس وظش یشفت ؿذ ثشای مقبػج ؿبخق التلبد داواؾ ثىیابن، اص ثبواه ا

پشداصیم. ثش ایه اػابع می فشػی التلبد داوؾ ثىیبنبی خبوی ث مقبػج ؿبخق اكیی ي ؿبخق

دػت ثثب اػتفبد اص فشمل مقبػج ؿبخق التلبد داوؾ ثىیبن امتیبص ایشان دس ش یه اص متغیشب سا

یبوگیه حؼبثی امتیابص آيسیم ي دس ادام ثشاػبع مؼتىذات ثبوه خبوی دس مدبػج ؿبخق، اص م می

1. Vinnychuk

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

7931بار ،58 شمار ،ششم ي ستیب سال ،ای اقتصادی ا ي سیاست صلىام پژيشف 227

فشػی ي دس ادام ثشای مقبػج ؿبخق اكیی التلبد داوؾ ثىیابن بی متغیشب ثشای مقبػج ؿبخق

وىیم. می اػتفبد

ای اقتصادی رژین ادی هحاسب زیر ضاخص هطق. 5-3

بی التلبدی ي ب مـخق ؿذ ثشای مقبػج صیش ؿبخق مـق و دس لؼمت مؼشفی دادعس مبن

ؿابخق وماؾ "، "ؿابخق اثشثخـای ديلات "، "ؿبخق وىتاشل فؼابد "بی یم وبدی اص متغیشسط

اػتفبد ؿذ اػت. مقبػاج "ؿبخق آصادی التلبدی"ي "یزاسی ؿبخق ویفیت لبون"، "لبون

امتیبص اخضای ایه سوه ي صیشؿبخق التلبد داوؾ ثىیبن ثاشای ایاه سواه وتابیح صیاش سا دس ثشداؿات

وش اػت و ث ػیت ایىى متغیشبی مشثط ث ایاه ؿابخق فشػای اص ثبواه اػت. منىیه لبثش ر

ابی لجاش ایه ثبوه دس ػبلبی ثبوه خبوی اػتخشاج ؿذ اػت ي داد "حىمشاوی خبوی"داد

ث كاست ب مشثط ث ایه ػبلبی ؿذ اػت. داد می ثبس خمغ آيسی دس ش دي ػبل یه 2002اص

وبمش مخد وجد اػت.

ای التصادی رصین ادی هحاسث سیز ضاخص هطقتایج .4جذل

التصادی رصین ادیای ضاخص فزػی رکي هطق

1996 سال 1998 سال 2111 سال 2112 سال 2113 سال 2114 سال 2115 سال 2116 سال 2117 سال

2/01 2/16 2/46 2/55 2/78 2/61 2/49 2/08 1/91

2118 سال 2119 سال 2111 سال 2111 سال 2112 سال 2113 سال 2114 سال 2115 سال 1/73 1/69 1/62 1/77 1/80 1/66 1/88 2/11

وتبیح حقمیك : مأخز

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

562... انیبى داوش اقتصاد یفرع ي یاصل یا شاخص محاسب

دذ. می ومداس صیش سيوذ حغییشات ایه ؿبخق فشػی سا وـبن

التصادی رصین ادیای ودار ضاخص فزػی هطق .1ضکل

وـاسمبن ایاشان دس داه ػام اص وظاش 1996-2006 ابی ل ؿد دس ػب ذ مییو و مـب مبن

خبیگاب 2007-2014 ابی ل امتیبصات ایه سوه خت حشوت ث ػی داوؾ ثىیبوی لشاس داسد. اماب دس ػاب

بی التلبدی خات اػاتفبد وـس مب ث ده ديم وضيل پیذا وشد اػت و وـبن دىذ وبؾ اوگیض

ما ؾ ثىیبن ثشای ثجد خبیگب التلبدی وـاس اػات. اص عاشف دیگاش چان حمشیجاب اص مقلىت داو

ابی متغیشبی ایه سوه ث عس مؼتمیم ث ػمیىشد ػ ل ممىى، مدشی ي لضبیی ي ث واػی ثا ؿابخق

حىمشاوی وـس ياثؼت اػت، لزا لضيم ثبصوگشی دس لااویه ي چگاوگی اخاشای آواب ثاشای حشوات ثا

سػاذ، ثا واػی وا خات حـایك بی التلبدی وـس ضشيسی ث وظش می د خبیگب مـقػمت ثج

ثخؾ خلكی ث ػمت حلیذ مقلىت داوؾ ثىیبن )و ثب ایدبد امىابن كابدسات آواب، حشوات ثا

خااذ ثاد. ایشچا سيواذ حغییاشات مؤثشػمت خشيج اص التلبد وفتی سا ثشای وـس دس پی داسد( ثؼیبس

افضایـای ثاد، ثا واػی وا ثبػاث يسيد مداذد 2013بی اخیش، یؼىی اص ػبل ل خق دس ػبایه صیشؿب

وـسمبن ث ده ػم اص امتیبصات ایه صیشؿبخق ؿذ اػت.

۲.۰۱ ۲.۱۶

۲.۴۶ ۲.۵۵ ۲.۷۸

۲.۶۱ ۲.۴۹

۲.۰۸ ۱.۹۱

۱.۷۳ ۱.۶۹ ۱.۶۲ ۱.۷۷ ۱.۸۰

۱.۶۶ ۱.۸۸

۲.۱۱

۱۹۹۶ ۱۹۹۸ ۲۰۰۰ ۲۰۰۲ ۲۰۰۳ ۲۰۰۴ ۲۰۰۵ ۲۰۰۶ ۲۰۰۷ ۲۰۰۸ ۲۰۰۹ ۲۰۱۰ ۲۰۱۱ ۲۰۱۲ ۲۰۱۳ ۲۰۱۴ ۲۰۱۵

ادی و رژیم ي قتصادی ا ای رکه مشق فرعی شاخص

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

7931بار ،58 شمار ،ششم ي ستیب سال ،ای اقتصادی ا ي سیاست صلىام پژيشف 222

هحاسب زیر ضاخص سیستن آری. 5-2

ب مـخق ؿذ ثشای مقبػج صیاش ؿابخق ػیؼاتم واآيسی اص و دس لؼمت مؼشفی دادعس مبن

"حؼذاد ثجت اختشاع دس خبسج اص وـس )غیش ػبوىبن("اد ثجت اختشاع ػبوىبن وـس حؼذ"بی متغیش

اػتفبد ؿذ اػت. مقبػج امتیبص اخضای ایه سواه ي "حؼذاد ممبىت مدالت ػیمی ي حخللی"ي

صیشؿبخق التلبد داوؾ ثىیبن ثشای ایه سوه ث كست صیش اودبم ؿذ اػت.

ستن آریهحاسث ضاخص فزػی سی تایج .5جذل

ضاخص فزػی رکي سیستن آری

1996 سال 1997 سال 1998 سال 1999 سال 2000 سال 2001 سال 2002 سال 2003 سال 2004 سال 2005 سال

4/71 4 4/23 4/49 4/46 5/02 5/10 5/42 5/87 6/10

2006 سال 2007 سال 2008 سال 2009 سال 2010 سال 2011 سال 2012 سال 2013 سال 2014 سال 2015 سال

6/55 6/60 6/81 6/74 6/69 6/82 6/91 6/87 5/36 5/60

وتبیح حقمیكمىجغ:

منىیه سيوذ حغییشات ایه ؿبخق فشػی دس ومداس صیش لبثش مـبذ اػت.

ودار ضاخص فزػی سیستن آری .2ضکل

۴.۷۱

۴.۰۰ ۴.۲۳

۴.۴۹ ۴.۴۶

۵.۰۲ ۵.۱۰ ۵.۴۲

۵.۸۷ ۶.۱۰

۶.۵۵ ۶.۶۰ ۶.۸۱ ۶.۷۴ ۶.۶۹ ۶.۸۲ ۶.۹۱ ۶.۸۷

۵.۳۶

۱۹۹۶ ۱۹۹۷ ۱۹۹۸ ۱۹۹۹ ۲۰۰۰ ۲۰۰۱ ۲۰۰۲ ۲۰۰۳ ۲۰۰۴ ۲۰۰۵ ۲۰۰۶ ۲۰۰۷ ۲۰۰۸ ۲۰۰۹ ۲۰۱۰ ۲۰۱۱ ۲۰۱۲ ۲۰۱۳ ۲۰۱۴

آری فرعی رکي سیستن ضاخص

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

562... انیبى داوش اقتصاد یفرع ي یاصل یا شاخص محاسب

ؼاتم واآيسی اص ؿد صیش ؿبخق مشثط ث سواه ػی و دس ومداس ثبى مـبذ می یو مبن

بی مسد ثشسػی داسای افضایؾ ثبثجبت ي لبثش حخی ثد ل ؿبخق التلبد داوؾ ثىیبن دس عی ػب

سيوذ سؿاذی ثاب ؿاتبة وام يلای 1996-2000 بی ل اػت. ایه صیش ؿبخق اص ده پىدم دس ػب

شد دس داه ؿـام اص امتیابص مشثاط ثا ػمیىا 2001-2004 ابی ل ثبثجبت سا ؿشيع وشد ي دس ػب

ابی ل التلبد داوؾ ثىیبن لشاس یشفت اػت. پغ اص آن، ممذاس مقبػاج ؿاذ ثاشای ؿابخق دس ػاب

دس ده فتم لشاس یشفت اػت و وـبن دىذ ػمیىشد سؿذ یبفت ي خبیگاب خاة 2013-2005

ؿابخق حاب حاذی وابؾ داؿات 2014ایشان دس ممتشیه سوه التلبد داوؾ ثىیبن اػت. دس ػابل

اص وبؾ حؼذاد اختشاػبت ایشاویبن دس خبسج اص وـس وبؿی ؿذ اػت، الجتا اوتظابس شااػت و ظب

دس ثبوه اعالػبحی ثبوه خبوی ىاص ثا 2014بی مشثط ث ایه متغیش ثشای ػبل سيد و داد می

عس وبمش حىمیش وـذ ثبؿذ.

هحاسب زیر ضاخص آهزش هابع اسای. 5-5

مـخق ؿذ و ثشای مقبػاج صیاش ؿابخق آماصؽ ي ویاشيی اوؼابوی اص ب دس لؼمت مؼشفی داد

دسكاذ "وشخ ثجت وبم دس ديس ػم حقلییی ي "، "وشخ ثجت وبم دس ديس ديم حقلییی"بی متغیش

اػتفبد ؿذ اػت. مقبػج صیشؿبخق التلبد داوؾ "مخبسج آمصؽ اص وش حلیذ وبخبلق داخیی

ودبم ؿذ اػت.ثىیبن ثشای ایه سوه ث كست صیش ا

هحاسث ضاخص فزػی آهسش هاتغ اسایتایج .6 جذل

ضاخص فزػی آهسش هاتغ اسای

1996 سال 1997 سال 1998 سال 1999 سال 2000 سال 2001 سال 2002 سال 2003 سال 2004 سال

4/85 5/5 4/29 5 5/05 4/91 5/16 4/79 4/84

2006 سال 2007 سال 2008 سال 2009 سال 2010 سال 2011 سال 2012 سال 2013 سال 2014 سال

4/82 5/10 4/69 4/28 4/57 4/70 4/97 4/76 4/70

حقمیك وتبیح: مأخز

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

7931بار ،58 شمار ،ششم ي ستیب سال ،ای اقتصادی ا ي سیاست صلىام پژيشف 223

منىیه سيوذ حغییشات ایه ؿبخق فشػی دس ومداس صیش لبثش مـبذ اػت.

ودار ضاخص فزػی آهسش هاتغ اسای .3ضکل

ؿد ؿبخق سوه آمصؽ ي مىبثغ اوؼبوی اص ؿابخق التلابد داس دیذ میو دس ومعس مبن

ابی ماسد ل داوؾ ثىیبن ثشای التلبد ایشان سيوذ ثبثجبت ي ثاذين حشوات پشؿاتبة سا دس عال ػاب

حاان یفات ایاشان ثشوبما خییای خاة ثاشای ثشسػی اص خد وـبن داد اػت. دس ایه خلف می

ػبیش وـسب وذاؿت اػت. ث میه ػیت امتیبص ایشان دس مقؼع ػغح آمصؽ وؼجت ث افضایؾ

ثا پبیابن 70/4 ثاب ػاذد 2014ؿاشيع ؿاذ ي دس ػابل 4.85اص ػاذد 1996ایه صیشؿبخق دس ػبل

، 1404سػیذ اػت. ثىبثشایه وـس مب ثبیذ ثشای سػیذن ث اذاف حؼییه ؿاذ دس ػاىذ چـام اواذاص

ي اخشا ومبیذ.سیضی ثب وتبیح مـدحشی اسائ ثشوبم

ای اطالعاتی ارتباطی هحاسب زیر ساخت. 5-1

ابی ب مـخق ؿذ ثشای مقبػج صیش ؿبخق سوه صیشػبخت و دس لؼمت مؼشفی دادعس مبن

ي "حؼذاد داسواذیبن حیفاه ثبثات "، "حؼذاد داسوذیبن حیفه مشا"بی اعالػبحی ي اسحجبعی اص متغیش

ؿذ اػت. مقبػج صیشؿبخق التلبد داوؾ ثىیبن ثشای ایه سوه اػتفبد "حؼذاد وبسثشان ایىتشوت"

ث كست صیش اودبم ؿذ اػت.

۴.۸۵ ۵.۵۰

۴.۲۹ ۵.۰۰ ۵.۰۵ ۴.۹۱ ۵.۱۶

۴.۷۹ ۴.۸۴ ۴.۵۹ ۴.۸۲ ۵.۱۰ ۴.۶۹

۴.۲۸ ۴.۵۷ ۴.۷۰ ۴.۹۷ ۴.۷۶ ۴.۷۰

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

سای ا بع ا ه آهزش فرعی ضاخص

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

562... انیبى داوش اقتصاد یفرع ي یاصل یا شاخص محاسب

هحاسث ضاخص فزػی سیزساخت فاری اطالػاتی ارتثاطیتایج .7جذل

ضاخص فزػی رکي سیزساخت فاری اطالػاتی ارتثاطی

1996 سال 1997 سال 1998 سال 1999 سال 2000 سال 2001 سال 2002 سال 2003 سال 2004 سال 2005 سال

3/87 4/05 4/02 4/10 4/17 4/31 4/68 4/83 4/66 4/75

2006 سال 2007 سال 2008 سال 2009 سال 2010 سال 2011 سال 2012 سال 2013 سال 2014 سال 2015 سال

4/79 5/06 5/20 5/18 5 4/86 4/85 5/11 5/28 5/6

مأخز: وتبیح حقمیك

غییشات ایه ؿبخق فشػی دس ومداس صیش لبثش مـبذ اػت.منىیه سيوذ ح

ودار ضاخص فزػی سیزساخت فاری اطالػات ارتثاطی .4ضکل

ؿاد، صیشؿابخق سواه صیشػابخت فىابيسی اعالػابت ي و دس وماداس دیاذ مای عس مبن

ه صیشؿابخق دس ثاشای ایا 10اص 87/3 اسحجبعبت ثب سؿذ ثب ثجبت ي ثب ؿیت اواذوی اص امتیابص ػاذدی

سػیذ اػت. ایشچ ایه سؿذ ث عاس حمشیجای 2015دس ػبل 60/5 ؿشيع ؿذ ي ث ػذد 1996ػبل

ثبؿاذ حاوذ سؿذ لبثش لجلی ثبؿذ، امب ثبیذ حخ وشد و ایه امتیبص مشثط ث ؿبخق فىبيسی می می

اػت، ثىابثشایه ثا بی مسد ثشسػی حقل ؿگشفی سا دس ػغح خبن حدشث وشد ل دس ػب و دلیمب

سػذ ایه سؿذ ثشای وـسی ثب اذاف حؼییه ؿذ دس ػىذ چـم اوذاص ىص سؿذ لبثش لجالی وظش می

3.0۷ 2.85 2.84 2.08 2.0۷ 2.30 2.10 2.03 2.11 2.۷5 2.۷9 5.81 5.48 5.00 5.88 2.01 2.05 5.00 5.40 5.18

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

باطی رت ا اطالعاتی اری ف زیرساخت ضاخص رکي

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

7931بار ،58 شمار ،ششم ي ستیب سال ،ای اقتصادی ا ي سیاست صلىام پژيشف 222

ابی سیضی مغبثك ثب اذاف حؼییه ؿذ دس ػىذ ي ػبیش ػیبػت یزاسی ث وظش ومی سػذ ي ثبیذ ثشوبم

والن ثشای آن كست ییشد.

هحاسب ضاخص اقتصاد داص بیاى. 5-۷

و دس لؼمت مؼشفی ؿبخق التلبد داوؾ ثىیبن حضیح داد ؿاذ، اسلابم مشثاط ثا ایاه عس مبن

بی التلبدی ي سطیم وبدی، آمذ ثشای چبس صیشؿبخق مـق دػت ثؿبخق اص میبوگیه اػذاد

ب فىابيسی اعالػابت ي اسحجبعابت ػیؼتم وآيسی، آمصؽ ي ػشمبی اوؼبوی ي صیشػبخت دػات ثا

یه ثاشای مقبػاج ؿابخق اص امتیابص اسوابن آیذ. ثىبثشا می آماذ دس لؼامت لجاش میابوگیه دػات ثا

ؿد. ییشیم و وتبیح آن دس خذيل صیش مـبذ می می

التصاد داص تیاى تایج هحاسث ضاخص .8جذل

ضاخص التصاد داص تیاى

2005 سال 2004 سال 2003 سال 2002 سال 2001 سال 2000 سال 1999 سال 1998 سال 1997 سال 1996 سال

3/86 3/33 3/83 3/58 4/04 3/64 4/37 4/45 4/50 4/48

2014 سال 2013 سال 2012 سال 2011 سال 2010 سال 2009 سال 2008 سال 2007 سال 2006 سال

4/56 4/67 4/61 4/47 4/47 4/54 4/63 4/60 4/31

وتبیح حقمیك : مأخز

وـس دس ومداس صیش مـد اػت:سيوذ حغییشات ؿبخق التلبد داوؾ ثىیبن

ودار ضاخص التصاد داص تیاى .5ضکل

۳.۸۶ ۳.۳۳

۳.۸۳ ۳.۵۸ ۴.۰۴

۳.۶۴

۴.۳۷ ۴.۴۵ ۴.۵۰ ۴.۴۸ ۴.۵۶ ۴.۶۷ ۴.۶۱ ۴.۴۷ ۴.۴۷ ۴.۵۴ ۴.۶۳ ۴.۶۰ ۴.۳۱

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

یاى ب قتصاد داص ا ضاخص

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

562... انیبى داوش اقتصاد یفرع ي یاصل یا شاخص محاسب

وا وـاابن داد ؿاذ اػاات سيواذ حشوات ؿاابخق التلابد داوااؾ ثىیابن اص ػاابل عس مابن

حاان ایاه سا ياثؼات ثا وظابم آمابسی ي سيوذی ثب كؼد ي وضيل ثد اػت. الجتا مای 2002-1996

حان یفت و التلابد ایاشان می 2002-2014 داوؼت. امب اص ػبلچگوگی اسائ اعالػبت ؿبخق

حشوت مقؼػی سا دس ؿبخق وذاؿت اػت ي ث وػی می سیاضی مـخلای حان یفت و ثشوبما

ب ثشای حشوت ث التلبد داوؾ ثىیبن بی ؿبخلی و دس ػىدؾ آمبدیی وـس مؤلفخت حغییش

اػت.صوذ، دس وـسمبن كست وگشفت حشف ايل سا می

. تیج گیری پیطادات1

يسی اػت و ممتشیه ػبمش حػؼ التلبدی ي اختمبػی اعالػبت ي داوؾ، ویشيی پیؾ ثشوذ ثش

حاواذ مای مذسن ؼتىذ. حلیذ اعالػبت ي داوؾ دس خبمؼ وىوی ػبمش سؿذ اػت ي ممتاش ایىىا

جشی ثا ػاغح داواؾ ثىیابوی كاىبیغ، پزیشی ؿد. دس يالغ، دس خبن امشيص س ثبػث سيوك ي سلبثت

ػیمی ثشای حػؼ التلبد داوؾ ثىیبن ي بی اسحجبعی، ػغح آمصؽ پبیبی اعالػبت ي صیشػبخت

خذیذ، ياثؼت اػت. ثىبثشایه میضان حقمك مفم التلبد داوؾ ي ػغح ش وـاس دس بی حىىلطی

آن، مضػی اػت و اوثش وـسب ث دوجبل بی حقمك پبی سیاضی ي اسصیبثی آن ؼاتىذ حاب ثشوبما

ؿد. می ػیبػتگزاسی ثش حؼت وتبیح ایه اسصیبثی اودبم

ثبوه خبوی اص متذيلطی اسصیبثی داوؾ ثب ذف اوذاص ییشی ي حقییش التلبد داوؾ اػاتفبد

وىذ. ایه متذيلطی ثش پبی ایه فشم ثىاب وابد ؿاذ اػات وا التلابد داواؾ اص چابس سواه: می

التلبدی ي سطیم وبدی، آمصؽ ي مىبثغ اوؼبوی، ػیؼتم وآيسی ي فىبيسی اعالػابت ي بی مـق

اسحجبعبت حـىیش ؿذ اػت. دس ایه پظيؾ امتیبصات ایشان دس ایه چابس سواه ثاش اػابع فشمال

یوا مقبػج ؿبخق التلبد داوؾ ثىیبن مسد ػىدؾ لشاس یشفت اػت. ثش ایه اػبع، وتید ثاذیه

سيواذ سؿاذ 1998-2014 مسدثشسػی اص ػبلبی ق التلبد داوؾ ثىیبن دس عل ػبلثد و ؿبخ

ثبواه خابوی وـاسی مبوىاذ ػشثؼاتبن ابی وىذی سا داؿت اػت، دس حبلی و ثش اػابع ثشسػای

داؿت اػت. ایشان سؿذ لبثش حخی دس ایه ؿبخق 2000-2014 ثیـتشیه سؿذ ؿبخق سا اص ػبل

يس مسد ثشسػی دس ده پىدم سؿذ داؿت اػت.دبی وذاؿت ي ثیـتش ػبل

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

7931بار ،58 شمار ،ششم ي ستیب سال ،ای اقتصادی ا ي سیاست صلىام پژيشف 225

وتبیح ثیـتشیه سؿذ ؿبخق التلبد داوؾ ثىیابن ثاشای ایاشان مشثاط ثا سواه ؿابخق فشػای

دذ ایشان دس ممتشیه پیـشاو التلبد داوؾ ثىیبن و سوه می ػیؼتم وآيسی ثد اػت، ایه وـبن

ی ثاشای سؿاذ داسد. دس ؿابخق فشػای ومبیىذ وبسثشد داوؾ دس التلبد اػت، ویاشيی لبثاش حاخ

حاشی سیاضی لای آمصؽ ي ویشيی اوؼبوی، سيوذ سؿذ وـسمبن لبثش حخ وجد ي ویابص ثا ثشوبما

خلااف دس صمیىاا مخاابسج مشثااط ثاا آمااصؽ داسد. منىاایه دس خلااف ؿاابخق فشػاای ثاا

ایه سؿذ ثاشای حان یفت و می مشثط ث وـسمبن،بی مؤلفصیشػبخت اسحجبعی ثب يخد سؿذ

ػلش اسحجبعبت دس ممبیؼ ثب سؿذ دیگش وـسبی خبيسمیبو وبفی ویؼت. منىیه ؿابخق فشػای

داؿات 2005-2013 ابی التلبدی ي سطیم وبدی ثاب يخاد وبـای وا دس ػابل بی سوه مـق

اػت. ثخؾ اػظمی اص ویشيی ایدبد ؿذ حػظ ػبیش اسوبن سؿذ سا ثاب اثاشی وا ثاش سيی فؼبلیات

خؾ خلكی دس حشوت ث ػمت التلبد داوؾ ثىیبن داسد، خىثی ومد اػت.ث

فشػای التلابد داواؾ ابی آمذ دس مقبػج ؿبخق اكیی ي ؿبخق دػت ثثب حخ ث وتبیح

)وا سیضان والن ي خشد وـس ي لبون یازاسان ثىیبن، ویبص ث حفىش يیظ خت ػیبػتگزاسان، ثشوبم

التلابدی خاىاذ داؿات(، ي ماذیشان ثخاؾ ابی فشػای مـاق ای دس ثجد ؿبخق ومؾ ػمذ

صمیى ومبط حمشوض دس ش سوه لبثش ثشسػی ي آصمان اػات. ثا .سػذ می خلكی ضشيسی ث وظش

التلبدی ي سطیم وبدی حخ ث ثشداؿته ماوغ آصادی التلبدی ي بی سػذ دس سوه مـق می وظش

ی؛ دس سوه آمصؽ ي ویشيی اوؼبوی حخ ثا آماصؽ مجبسص ثب فؼبد ي ث خلف التلبد صیشصمیى

الؼمش وظیاش سیضی آمصؽ مبدام ای اص ديس اثتذایی حب حقلیالت حىمییی، حخ ث ثشوبم فىی ي حشف

ابی فىای ي حخللای بی الگی وـسبی ؿشق آػیب دس التلبد داوؾ ثىیبن، ي حخ ث آمصؽ

ضمه خذمت، ي ػمیىشد مخبسج آمصؽ؛ دس سوه یازاسی دس خات واآيسی حخا ثا ػاشمبی

آػبصی و حدبسی سیاضی يسی ي لضيم حخ ث وبسثشدی وشدن وتیدا حقمیمابت داوـاگبی ي ثشوبما

خت افضایؾ مىبسی داوـگب ي كىؼت؛ ي دس سواه صیشػابخت اعالػابحی ي اسحجابعی حخا ثا

سؿذ ثخؾ فىبيسی دس خبن، مذوظش اوذاص ي ثشوبم سیضی مغبثك مؼیبسبی حؼییه ؿذ دس ثشوبم چـم

لشاس ییشد.

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

562... انیبى داوش اقتصاد یفرع ي یاصل یا شاخص محاسب

هابع

حقییاش حػاؼ التلابد داواؾ ثىیابن ثاش اػابع ػاىذ "( 1392) حسني هحجنب اتظاری، یعقب

.1392، صمؼتبن 24، ؿمبس ساجشد فشىگ، "اوذاص چـم

، "مىابثغ اوتمابل فىابيسی ي سؿاذ التلابدی ایاشان "( 1390)حسني سنجادی ضا آبادی، ابالفضنل

.90، پبییض 59، ػبل وصدم، ؿمبس التلبدیبی ي ػیبػتب ىبم پظيؾفلی

ي وظاشى، حدشثیابت مجىابى پبی؛ داوؾ التلبدى حػؼ"(1390) حجت عبدالولكی ضعبای، احود

.90، ثبس1، ؿمبس 16، ػبل سیضی ي ثدخ ثشوبم، "یزاسى ػیبػت الضامبت

Afzal, M.N.I. and Lawrey, R. (2012). “KBE Frameworks and their Applicability to

a Resource-based Country: The Case of Brunei Darussalam”. Asian Social Science,

8(7), pp. 208-218.

Afzal. M. N. I. (2014). “Knowledge-based Economy(KBE): an Investigation of

Theorical Frameworks and Measurement Techniques in the South East Asian

Region”. A Ph. D. dissertation in University of Southern Queensland.

Arvanitidis P. and G. Petrakos (2011). “Innovation, Growth and Competitiveness

Dynamic Regions in the Knowledge-Based world economy”. in web:

http://www. springer. com/978-3-642-14964-1

Atkinson, R.D. and R.H. Court (1998). “The New Economy Index: Understanding

America's Economic Transformation”. Washington, D.C.: Progressive Policy

Institute Technology, Innovation, and New Economy Project.

Hock Heng L.; Othman, N.F.; Rasli, A. and M.J. Iqbald (2012). “Fouth Pillar in

the Transformation of production Economy to Knowledge Economy”. Asia pacific

Innovation and Technology Management, Pattaya, Thailand, pp. 530-536.

Godin, B. (2008). “The Knowledge Economy: Fritz Machlup‟s Construction of the

Synthetic Concept”. Working Paper No. 37, Project on the History and Sociology of

S&T Statistics. Montreal,Quebec, Canada.

Gorji. E. and M. Alipourian (2011), “The Knowledge Economy and the

Knowledge Assessment Methodology (The case study of Iran & Some other

Countries)”, Iranian Economic Review, Vol. 15, No. 29, Spring 2011.

Lewicka, D. (2011). “Creating Innovative Attitudes in an Organization-Comparative

Analysis of Tools Applied in IBM Poland and ZPAS Group”. Journal of Asia Pacific

Business Innovation and Technology Management. Vol. 1, No. 1, p1-12.

Weber, A. (2011). “The Role of Education in Knowledge Economies in Developing

Countries”, WCES-2011, pp. 2589-2594.

Asian Development Bank (2014). “Innovative Asia: Advancing the Knowledge-

based Economy: the Next Policy Agenda”. Mandaluyong City, Philippines: Asian

Development Bank.

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0

7931بار ،58 شمار ،ششم ي ستیب سال ،ای اقتصادی ا ي سیاست صلىام پژيشف 217

Mehrara, M. and A. Ali Rezaei (2015), “Knowledge Economy Index(KEI) in Iran

and Comparison with other Countries of Region: the Vision 1404 Document”,

International Journal of applied Economic Studies, Vol3, Issue 2.

World Bank (2008), “Measuring Knowledge in the World „s Economies”,

Knowledge for Development, World bank Institute.The World Bank‟s Knowledge

Assessment Methodology. available at: www.worldbank.org/kam. World Bank (2012), “Knowledge Assessment Metodology(KAM)”, World bank

Institute. available at: www.worldbank.org/kam Vinnychuk, O.; Skrashchuk, L. and I. Vinnychuk (2014) “Research of Economic

Growth in the context of Knowledge Economy”, Intellectual Economics, Vol.8,

No.1(9), p. 116-127.

Zamani. S. (2014). “The Impact of knowledge-Based Economy Development on

the Employment in Developed and Developing Countries”. ICP Business,

Economics and Finance, Volume 1, Issue1, pp 7-14.

Veselá. D. Klimova (2013). “Knowledge-based Economy vs. Creative Economy”,

Social and Behavioral Sciences 141 ( 2014 ) 413 – 417.

http://databank.worldbank.org

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:28

+03

30 o

n S

unda

y M

arch

1st

202

0