1

ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ

Το δημόσιο χρέος. Μια από τις παλιότερες διαδικασίες αύξησης του πλούτου. Η

χρυσοτόκος του κεφαλαίου όρνιθα. Μια από τις βασικότερες πηγές της πρωταρχικής

συσσώρευσης. Από τον 13ο ήδη αιώνα. Από τότε που το πρωτοκαπιταλιστικό

κεφάλαιο δάνειζε τις πόλεις της βόρειας Ιταλίας και τους ηγεμόνες της δύσης. Από

τότε αυξανόταν ο πλούτος των τραπεζιτών της Φλωρεντίας, τη Βενετίας αλλά και της

Φλάνδρας και τη Γαλλίας. Των Buonsigniori, Cerchi και Frescobaldi στην Τοσκάνη

των Peruzzi, Bardi και Acciauoli του Γάλλου μεγαλοτραπεζίτη Coeur. Αλλά καθώς τα

μεγάλα χρέη δεν αποπληρώνονται ποτέ, όπως έχει δείξει η ιστορία, όλοι οι

παραπάνω χρεοκόπησαν κατά τη μεγάλη κρίση του τέλους του 14ου αιώνα.

Ερχόμενοι τώρα στην Ελλάδα μπορούμε να πούμε πως είναι σχεδόν η μόνη χώρα

που το μεγαλύτερο μέρος του ιστορικού της βίου τον πέρασε υπό καθεστώς

πτώχευσης. Ταυτόχρονα είναι και η μόνη, μάλλον, χώρα που έχει αποπληρώσει το

σύνολο των δανείων που έχει πάρει. Ακόμη κι εκείνων των δανείων που οι όροι τους

ήσαν ληστρικοί όπως τα λεγόμενα δάνεια της ανεξαρτησίας. Περνώντας στο σήμερα

το 2010 ξεσπά η λεγόμενη κρίση του δημόσιου δανεισμού έχοντας στο επίκεντρό της

την Ελλάδα. Το δημόσιο χρέος γίνεται ο μοχλός και η αφορμή για μια μεγάλη σειρά

παρεμβάσεων με στόχο την ενίσχυση της κερδοφορίας αλλά και της κυριαρχίας του

κεφαλαίου σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες και ιδιαίτερα τις ευρωπαϊκές. Μιας

κυριαρχίας που θα είναι σύμφωνη με τη νέα φάση στη οποία έχει εισέλθει ο

καπιταλισμός από τη δεκαετία του 1970 ήδη. Οι παρεμβάσεις αυτές έχουν στο

επίκεντρό τους το σύνολο των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών και

όρων που είχαν διαμορφωθεί κατά την ιστορική διαδρομή του καπιταλισμού.

Στα διαγράμματα 1 και 2 βλέπουμε τη διαχρονική μεταβολή του ελληνικού

δημοσίου χρέους σε δισεκατομμύρια ευρώ και σαν ποσοστό του ΑΕΠ από το 1988

ως το 2009.

Διάγραμμα 1

http://www.ineobservatory.gr/sitefiles/files/meleti12.pdf

2

Διάγραμμα 2

http://www.levyinstitute.org/pubs/sr_01_12GR.pdf

Τα δεδομένα των διαγραμμάτων μας αποκαλύπτουν πως το δημόσιο χρέος της

Ελλάδας από τη δεκαετία του 1980 είχε μια αυξητική πορεία φτάνοντας καυτά τις

αρχές του 1990 στο 100% περίπου του ΑΕΠ. Από το 1993 ως το 2005 αν και ο

δανεισμός αυξανόταν σε απόλυτους αριθμούς το χρέος σαν ποσοστό του ΑΕΠ

παρέμενε περίπου σταθερό και αρχίζει να αυξάνεται πάλι με ταχείς ρυθμούς από το

2005 και μετά. Το 2009 το δημόσιο χρέος έφτασε στα 299 δισεκατομμύρια ευρώ που

αντιστοιχούσε στο 127% του ΑΕΠ. Το ποσοστό αυτό είναι αποτέλεσμα της

αναθεώρησης του χρέους που έγινε μετά το ξέσπασμα της κρίσης. πριν την

αναθεώρηση το ελληνικό δημόσιο χρέος ανερχόταν στα τέλη του 2009 στο 117% του

ΑΕΠ.

Για να έχουμε μια πιο πλήρη εικόνα για τη μεταβολή του δημοσίου χρέους πρέπει

να τονίσουμε πως η διαδικασία του δανεισμού του δημοσίου ήταν κάτι κοινό σε όλες

τις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες. Στο επόμενο διάγραμμα βλέπουμε το ύψος

του δημοσίου χρέους σαν ποσοστό του ΑΕΠ μιας σειράς αναπτυγμένων χωρών. στο

διάγραμμα βλέπουμε την αυξητική πορεία του δημόσιου δανεισμού σε όλες τις χώρες

του δείγματος και ταυτόχρονα την ιδιαίτερα υψηλή αυξητική τάση του δανεισμού του

ελληνικού δημοσίου.

3

Διάγραμμα 3

http://qimpact.blogspot.gr/2010/11/public-debt-of-selected-countries.html

Παρά επομένως την κοινή τάση αύξησης του δανεισμού του δημοσίου σε όλες τις

αναπτυγμένες χώρες οι μεγάλοι ρυθμοί αύξησης του δανεισμού του ελληνικού

δημοσίου είχε σαν αποτέλεσμα η Ελλάδα να είναι από τις υπερδανεισμένες χώρες

όπως βλέπουμε και στο επόμενο διάγραμμα.

Διάγραμμα 4

http://workforall.net/ecb/public-debt-oecd-countries.gif

4

Το μεγαλύτερο ποσοστό του ελληνικού δημοσίου χρέους ήταν εξωτερικό

κυμαινόμενο από ένα ελάχιστο λίγο κάτω από το 60% του συνολικού χρέους το 2003

και το 2010 ως ένα μέγιστο της τάξης του 77% περίπου το φθινόπωρο του 2009.

Από το Σεπτέμβρη του 2009 ως το Δεκέμβρη του 2010 η έκθεση των ξένων στο

ελληνικό χρέος μειώθηκα κατά 20 περίπου εκατοστιαίες μονάδες (διάγραμμα 5)!

Αυτό όμως θα το δούμε λίγο αργότερα.

Διάγραμμα 5

http://www.levyinstitute.org/pubs/sr_01_12GR.pdf

Στα διαγράμματα που ακολουθούν βλέπουμε κατά σειρά την έκθεση των χωρών της

ευρωζώνης στις οικονομίες της περιφέρειας (διάγραμμα 6), την κατανομή των

ομολόγων του ελληνικού δημοσίου ανά χώρα (διάγραμμα 7) και τους κατόχους των

ελληνικών ομολόγων ανά κατηγορία το 2010.

5

Διάγραμμα 6

http://www.minfin.gr/content-

api/f/binaryChannel/minfin/datastore/89/49/3b/89493befbcb6dbc90db37dd461f6d526

50962caa/application/pdf/ocp61_el.pdf

Διάγραμμα 7

http://www.pdma.gr/index.php/el/debt-instruments-gr

6

Διάγραμμα 8

http://www.pdma.gr/index.php/el/debt-instruments-gr

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε πως οι κάτοχοι των ελληνικών ομολόγων ήσαν

σε ποσοστό έως και 80% περίπου ξένοι. Οι κάτοχοι αυτοί ήσαν κυρίως τράπεζες,

διαχειριστές κεφαλαίων και ασφαλιστικές εταιρείες και ταμεία σε ποσοστό 80%

περίπου πάλι. Οι έδρες των εταιριών που κατείχαν ελληνικά ομόλογα βρίσκονταν στη

Βρετανία, την Γαλλία και τη Γερμανία. Οι τόκοι, τα τοκοχρεολύσια και το πρωτογενές

ισοζύγιο απεικονίζονται στο επόμενο διάγραμμα.

Διάγραμμα 9

http://www.ineobservatory.gr/sitefiles/files/meleti12.pdf

Στο διάγραμμα 9 μπορούμε να παρακολουθήσουμε τη συνεχή αύξηση των

τοκοχρεολυσίων από το 1988 ως το 2009 και τη συνεχή μείωση του πρωτογενούς

ισοζυγίου μετά το 2000. Το δημόσιο χρέος ήταν τεράστια τροχοπέδη για την ελληνική

7

οικονομία. Το ελληνικό δημόσιο είχε πληρώσει για τόκους του δημοσίου χρέους κατά

την εικοσαετία 1991-2011 196,555 δισεκατομμύρια ευρώ. ένα ποσό δηλαδή που

ανερχόταν στο 66% του συνολικού δημοσίου χρέους στο τέλος του 2009 (πίνακας 1).

ΠΙΝΑΚΑΣ 1

ΔΑΠΑΝΕΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΧΡΕΟΥΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ( σε εκ. ευρω)

ΈΤΟΣ ΧΡΕΟΛΥΣΙΑ ΤΟΚΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΣΥΝΟΛΟ

1991 2.703 4.203 46 6.952

1992 6.406 4.123 71 10.600

1993 4.707 6.228 135 11.070

1994 7.162 8.990 190 16.342

1995 7.907 9.098 307 17.312

1996 10.263 9.641 339 20.243

1997 10.145 8.809 308 19.262

1998 9.682 9.018 170 18.870

1999 9.251 9.290 101 18.642

2000 13.131 9.499 58 22.688

2001 11.618 9.289 39 20.946

2002 20.280 8.535 59 28.874

2003 20.763 9.208 70 30.041

2004 18.444 9.283 72 27.799

2005 20.379 9.616 71 30.066

2006 16.589 9.441 56 26.086

2007 22.195 9.657 71 31.923

2008 26.246 11.134 72 37.452

2009 29.000 12.195 145 41.340

2010 19.510 12.950 0 32.460

2011 16.348

ΣΥΝΟΛΟ 286.381 196.555 2380 485.316

http://www.minfin.gr/budget/2010/proyp/index.html και http://www.minfin.gr/content-

api/f/binaryChannel/minfin/datastore/38/d8/9a/38d89aaec09330ced1a95c29ce964c64e111cf6d/application/pdf/PRO

SXEDIO_2013.pdf

8

Οι τόκοι εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους απορροφούσαν ένα πολύ μεγάλο

ποσοστό των δημοσίων εσόδων (διάγραμμα 10).

Διάγραμμα 10

http://www.ineobservatory.gr/sitefiles/files/meleti12.pdf

Στο τέλος του 2009 η σύνθεση του χρέους του ελληνικού δημοσίου ήταν όπως

φαίνεται στο επόμενο διάγραμμα αποτελούμενη σε ποσοστό 82,6% από ομόλογα τα

οποία βρίσκονταν σε ποσοστό κοντά στο 95% υπό το ελληνικό δίκαιο.

Διάγραμμα 11

http://www.minfin.gr/budget/2010/proyp/index.html

9

Στο χρονικό διάστημα 2010-2014 έληγαν ομόλογα αξίας 150 περίπου

δισεκατομμυρίων τα έπρεπε να αναχρηματοδοτηθούν (διάγραμμα 12).

Διάγραμμα 12

http://www.minfin.gr/budget/2010/proyp/index.html

http://www.pdma.gr/%28S%28aw3fyo45qp5zeo45edmcg555%29%29/ODDHX/StaticPage1.

aspx?pagenb=442

10

Πέρα όμως από την αναχρηματοδότηση των ώριμων ομολόγων έπρεπε να

καλυφθεί και το έλλειμμα που θα δημιουργείτο και τα επόμενα έτη. Καθώς τα

ελλείμματα ήσαν υψηλά το χρέος θα αυξανόταν κατά 50 περίπου δισεκατομμύρια

ευρώ μέχρι το 2014. Τα πράγματα ήσαν ακόμη χειρότερα γιατί τα παραπάνω δεν

ίσχυαν μόνο για την Ελλάδα αλλά και για σειρά ακόμη ευρωπαϊκές χώρες (πίνακας 2)

και όλα αυτά μέσα σε ένα κλίμα βαθειάς κρίσης.

ΠΙΝΑΚΑΣ 2

http://img30.imageshack.us/img30/8771/62387696.jpg

Καθώς η κατάσταση διαμορφωνόταν όπως περιγράψαμε περίπου μερικές

περίεργες και αξιοπρόσεκτες κινήσεις άρχισαν κατά το καλοκαίρι του 2009 και ενώ

όλα φαίνονταν ήρεμα. Στο επόμενο διάγραμμα βλέπουμε τους κατόχους των

ελληνικών ομολόγων από το Δεκέμβρη του 2007 ως το Μάρτη του 2010 όπως

δίνεται στις εκθέσεις της τρόικα.

11

Διάγραμμα 13

http://www.protagon.gr/resources/toolip/doc/2011/10/20/20oct-fifth-review-

compliance-report-all.pdf

Το διάγραμμα μας αποκαλύπτει πως οι ξένοι κάτοχοι ελληνικών ομολόγων μείωναν

συνεχώς την έκθεσή τους στα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου ενώ αυξανόταν η

έκθεση των εγχωρίων κατόχων. Τα παραπάνω είναι σύμφωνα και με τα δεδομένα

του διαγράμματος 5 καθώς και με τα δεδομένα του επόμενου διαγράμματος που μας

δείχνει την κατοχή ομολόγων του ελληνικού δημοσίου από τις ελληνικές τράπεζες.

Διάγραμμα 14

http://greekeconomistsforreform.com/wp-content/uploads/Greek-banks-28-10-

2010.pdf

Σχεδόν ταυτόχρονα με την αλλαγή των κατόχων των ελληνικών ομολόγων ξεκίνησε

τόσο η υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας του ελληνικού δημοσίου

(διάγραμμα 15) όσο και η άνοδος των ελληνικών spreads (διάγραμμα 16) .

12

Διάγραμμα 15

http://www.pdma.gr/index.php/el/deb

Διάγραμμα 16

http://www.ineobservatory.gr/sitefiles/files/meleti12.pdf

13

Φτάνουμε έτσι στο 2010. Τι μπορούμε να συμπεράνουμε για την ως τότε περίοδο

και τα όσα την σηματοδότησαν;

1. Από τη δεκαετία του 1970 ο δανεισμός του δημοσίου σε όλες τις αναπτυγμένες

χώρες αυξανόταν συνεχώς καθώς οι προϋπολογισμοί ήσαν σχεδόν μονίμως

ελλειμματικοί.

2. Ο δανεισμός του ελληνικού δημοσίου έλαβε μεγάλες διαστάσεις κατά την περίοδο

του 1980, στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και μετά το 2005 για να φτάσει στα τέλη

του 2009 στα 290 δισεκατομμύρια ευρώ ή στο 117% του ΑΕΠ και μετά την

αναθεώρηση στο 127% του ΑΕΠ.

3. Η κρίση που σοβούσε από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 και κρυβόταν πίσω και

από το δανεισμό δημοσίου και ιδιωτών οδήγησε στην υπερχρέωση.

4. Καθώς η παγκόσμια οικονομία, και ιδιαίτερα οι οικονομίες των αναπτυγμένων

χώρων, εξάντλησαν τα περιθώρια δανεισμού τους ξέσπασε η κρίση του χρέους με

την απαρχή του να εκδηλώνεται στα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια στις ΗΠΑ.

5. Το ξέσπασμα της κρίσης των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων ανέδειξε πλέον

φανερά το αδιέξοδο του συνολικού δανεισμού και την απόλυτη χρεωκοπία των

τραπεζών.

6. Είχε φτάσει η ώρα να καταλογιστούν οι ζημιές και το κεφάλαιο πήρε τα μέτρα του

για να επιμεριστούν αυτές στην εργασία αλλά και στο μικρό κεφάλαιο.

7. Το δημόσιο χρέος αποτελούσε τον καλύτερο μοχλό για την αναδιάρθρωση των

σχέσεων κεφαλαίου εργασίας και μεγάλου κεφαλαίου με το μικρό κεφάλαιο.

8. Αποτελούσε ταυτόχρονα και το άλλοθι για να περάσει στο παρασκήνιο η ευθύνη

του κεφαλαίου που μέσω των τραπεζών παρόξυναν την κρίση ενώ ταυτόχρονα

μέσω του μετασχηματισμού του ιδιωτικού χρέους σε δημόσιο τα περιουσιακά

στοιχεία, ή σημαντικό μέρος τους, του δημοσίου, των νοικοκυριών και του μικρού

κεφαλαίου θα περνούσε στα περιουσιακά στοιχεία του μεγάλου κεφαλαίου.

9. Καθώς είχε γίνει απολύτως φανερό πως η αναχρηματοδότηση και ο παραπέρα

δανεισμός του ελληνικού, αλλά και άλλων, δημοσίου ήταν αδύνατη ξεκίνησε η

διαδικασία του μετασχηματισμού του χρέους με πρώτο βήμα την ταχύτατη μείωση

της έκθεσης των ξένων τραπεζών στα ελληνικά ομόλογα.

10. Μετά από το πρώτο αυτό βήμα οι τράπεζες θα πληρώνονταν το μεγαλύτερο

μέρος των ομολόγων που έληγαν κατά το 2010 και 2011, δηλαδή γύρω στα 50

δισεκατομμύρια ευρώ, από το μηχανισμό στήριξης που θα δημιουργείτο, δηλαδή από

το δημόσιο των χωρών της ΕΕ.

11. Το επόμενο βήμα ήταν η δημιουργία του μηχανισμού εκείνου που θα υλοποιούσε

τα παραπάνω κι αυτός ήταν ο Μηχανισμός Στήριξης που ενεργοποιήθηκε στην

Ελλάδα, την Πορτογαλία, την Ιρλανδία, την Κύπρο και μερικώς στην Ιταλία και την

Ισπανία.

14

Έτσι ξεκίνησε ο δανεισμός της Ελλάδας από τις χώρες μέλη της Ευρωζώνης και το

ΔΝΤ. Ο δανεισμός αυτός είχε σαν βασικό στόχο την πληρωμή των ομολόγων που

έληγαν και την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Στα πλαίσια αυτά η Ελλάδα

υπέγραψε δανειακή σύμβαση με τις χώρες μέλη της ΕΕ το ΔΝΤ και την ΕΚΤ μέλη της

οποίας αποτελούν και τη λεγόμενη τρόικα η οποία έχει σαν μέλημά της την τήρηση

των όρων του δανεισμού. Ο βασικότερος όρος της δανειακής σύμβασης είναι η

απόλυτη συμμόρφωση της Ελλάδας με την τήρηση των όρων που περιγράφονται

στο Μνημόνιο Συνεννόησης που αποτελεί μέρος της δανειακής σύμβασης όπως

βλέπουμε και στην επόμενη παράγραφο της πρώτης δανειακής σύμβασης:

http://www.iskra.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=342:2010-06-

21-17-47-02&catid=58

http://www.iskra.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=342:2010-06-

21-17-47-02&catid=58

Πέρα από τα παραπάνω η Ελλάδα αποδέχεται την πλήρη κατάλυση της εθνικής

της ανεξαρτησίας και την αποδοχή της λήψης του συνόλου των αποφάσεων στους

υπαλλήλους των δανειστών:

15

http://www.iskra.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=342:2010-06-

21-17-47-02&catid=58 Στον επόμενο πίνακα βλέπουμε τον κατάλογο των δανειστών της πρώτης δανειακής

σύμβασης όπως δίνονται στη σύμβαση καθώς και τη χρηματική συμβολή του κάθε

μέλους.

16

Η πρώτη δανειακή σύμβαση υπογράφτηκε το Μάιο του 2010 και ήταν ύψους 110

δισεκατομμυρίων ευρώ εκ των οποίων τα 80 προέρχονταν από τις χώρες μέλη της

ευρωζώνης ενώ τα 30 από το ΔΝΤ. Η εκταμίευση θα γινόταν με δόσεις και θα

εξαρτάτο από τη συμμόρφωση της Ελλάδας –της κυβέρνησης δηλαδή- με τους

όρους του μνημονίου που αποτελούσε και τη βασική προϋπόθεση για το δανεισμό.

Τα δάνεια από τις χώρες μέλη της ευρωζώνης είχε περίοδο χάριτος 3 ετών ως

προς την αποπληρωμή του κεφαλαίου και συνολική διάρκεια αποπληρωμής 5 ετών

(3+2 έτη). Σε ότι αφορά το κόστος δανεισμού, οι τόκοι καταβάλλονταν κάθε τρίμηνο

με κυμαινόμενο επιτόκιο ίσο με το Euribor τριών μηνών πλέον περιθωρίου 3% για τα

πρώτα τρία έτη και 4% για τα επόμενα. Κάθε δόση εκταμιευόταν με παρακράτηση 50

μονάδων βάσης (0,5%) ως «επιβάρυνση εξυπηρέτησης». Τον Μάρτιο του 2011,

αποφασίστηκε η μείωση του επιτοκίου κατά 1% (από 3% και 4% σε 2% και 3%

αντιστοίχως). Η επέκταση της περίοδος χάριτος στα 4,5 έτη και η αύξηση της

συνολικής διάρκειας του κάθε τμήματος του δανείου στα 10 έτη.

17

Τα δάνεια από το ΔΝΤ είχε περίοδο χάριτος περίπου 3 ¼ ετών ως προς την

αποπληρωμή του κεφαλαίου και συνολική διάρκεια αποπληρωμής 5 ετών (3¼+2

έτη). Σε ότι αφορά το κόστος δανεισμού, οι τόκοι καταβάλλονται κάθε τρίμηνο με

κυμαινόμενο επιτόκιο ίσο με το επιτόκιο των Ειδικών Τραβηκτικών Δικαιωμάτων

(SDR), πλέον περιθωρίου 2% για το εκταμιευθέν ποσό δανεισμού που υπερβαίνει το

300% της συμμετοχής ("quota") της Ελλάδας στο ΔΝΤ. Η συμμετοχή της Ελλάδας

στο ΔΝΤ φτάνει το €1.3 δις, συνεπώς όλες οι εκταμιεύσεις του ΔΝΤ προς την

Ελλάδα, πλην ενός τμήματος της πρώτης δόσης, φέρουν επιτόκιο SDR+2%. Στο

βαθμό που το εν λόγω χρηματοδοτικό άνοιγμα (>300% της συμμετοχής μιας χώρας

στο ΔΝΤ), υπερβαίνει τα 3 έτη, τότε το επιτόκιο ανεβαίνει στο SDR+3%.

Σημειώνεται πως και η χρηματοδότηση από το ΔΝΤ, υπόκειται σε παρακράτηση 50

μονάδων βάσης (0,5%) ως «επιβάρυνση εξυπηρέτησης». (Τα δεδομένα από άρθρο

του Θ. Παπαδόπουλου).

Από τα προβλεπόμενα 110 δισεκατομμύρια ευρώ της πρώτης δανειακής

εκταμιεύτηκαν τα παρακάτω ποσά σε 6 δόσεις.

Πίνακας

Το συνολικά εκταμιευθέν ποσό της πρώτης δανειακής σύμβασης μέχρι το τέλος του

2011 ανήλθε στα 73.081,24 δισεκατομμύρια ευρώ.

http://www.attac.at/uploads/media/backgroundmaterial_bailout_english.pdf

Τα χρήματα των δόσεων χρησιμοποιήθηκαν ως εξής:

1. 37,1 δις. Για την αποπληρωμή μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων κρατικών

ομόλογων.

2. 10 δις. για τη σταθεροποίηση του ελληνικού τραπεζικού και χρηματοπιστωτικού

συστήματος μέσω του ΤΧΣ

3. Τα υπόλοιπα 25,9 δις. για τον κρατικό προϋπολογισμό.

18

Όλα γίνονταν επειδή το ελληνικό δημόσιο χρέος ήταν υψηλό. Ποιο ήταν το

αποτέλεσμα στο δημόσιο χρέος μετά την υπογραφή και ενεργοποίηση της πρώτης

δανειακής σύμβασης και του αντίστοιχου μνημονίου; Στο επόμενο διάγραμμα

βλέπουμε το δημοσιο χρέος των χωρών της ΕΕ στο τέλος του 2011.

Διάγραμμα 17

http://government.gov.gr/wp-content/uploads/2011/04

Το χρέος είχε εκτιναχτεί στο 153% του ΑΕΠ από 127% που ήταν μετά την

αναθεώρησή του πριν την αρχή της δανειοδότησης από την ΕΕ και το ΔΝΤ. Αν και οι

φωνές που ισχυρίζονταν πως το δημόσιο χρέος δεν ήταν βιώσιμο ο τότε

πρωθυπουργός δήλωνε κατηγορηματικά:

Γ. Παπανδρέου 13.05.2011

Γ. Παπανδρέου: "Το ελληνικό χρέος είναι διαχειρίσιμο χωρίς αναδιάρθρωση"

iefimerida.gr http://www.iefimerida.gr/node/6080#ixzz2iBau5hdz

Στο ίδιο μήκος και ο υπουργός οικονομικών:

Γ. Παπακωνσταντίνου 20/4/2011

Κατά τη διάρκεια ενημέρωσης δημοσιογράφων, ο υπουργός Οικονομικών δήλωσε:

«Θεωρούμε το χρέος μας πλήρως βιώσιμο» και επανέλαβε τον στόχο για έξοδο στις

αγορές μέχρι τις αρχές του 2012.

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22770&subid=2&pubid=62951170

Η στάση των πολιτικών εκπροσώπων του κεφαλαίου στην Ελλάδα όπως

εκφράζονταν μέσα από την κυβέρνηση δεν ήταν φυσικά αποτέλεσμα λανθασμένης

εκτίμησης. Φυσικά και γνώριζαν τόσο πως το ελληνικό δημόσιο χρέος δεν μπορούσε

να αποπληρωθεί όσο και το ότι η διαδικασία δανεισμού από τα κράτη της ευρωζώνης

και του ΔΝΤ δεν ήταν τίποτα άλλο από τη μεταφορά χρημάτων από τους

εργαζόμενους στο κεφάλαιο και μετασχηματισμό του ιδιωτικού χρέους σε δημόσιο. Η

διαδικασία μέσω της οποίας οι ζημιές του κεφαλαίου θα πληρώνονταν από τους

εργαζόμενους και το μικρό κεφάλαιο.

19

Κι ενώ οι δηλώσεις αυτές των υπεύθυνων πολιτικών ηχούσαν ακόμη στα αυτιά των

Ελλήνων αναμεμιγμένες με τις κραυγές για την καταστροφή που θα επέφερε έστω

και η απλή αναφορά στο κούρεμα ή πολύ περισσότερο στη διαγραφή του δημοσίου

χρέους ακριβώς το κούρεμα αποφασίστηκε και προτάθηκε ως η εθνική σωτηρία. Αν

αναρωτηθεί κανείς που οφείλεται αυτή η αλλαγή στάσης η απάντηση βρίσκεται στο

ότι οι ξένοι κάτοχοι των ελληνικών ομολόγων κατά το χρονικό διάστημα από το

καλοκαίρι του 2009 ως το χειμώνα του 2010 είχαν απαλλαγή από σημαντικό μέρος

των ομολόγων του ελληνικού δημοσίου που κατείχαν. Κατά τη διάρκεια ισχύος της

πρώτης δανειακής σύμβασης, από το Μάη δηλαδή του 2010 ως το Δεκέμβριο του

2011, είχαν ξεφορτωθεί και τα πολλά ομόλογα που έληγαν στο διάστημα αυτό

αποπληρωνόμενοι στο ακέραιο. Εκείνοι που θα κουρεύονταν θα ήσαν επομένως

αυτοί στους οποίους είχαν φορτωθεί τα ομόλογα και κυρίως τα ασφαλιστικά ταμεία.

Όσον αφορά τις τράπεζες, που επίσης είχαν φορτωθεί με ομόλογα του ελληνικού

δημοσίου, προβλέφτηκε να αποζημιωθούν και με το παραπάνω για την εξυπηρέτηση

φορτώνοντας με χρέη τον ελληνικό λαό μέσω της δεύτερης δανειακής σύμβασης και

του PSI.

Το Φεβρουάριο του 2012, υπογράφτηκαν τέσσερις συμβάσεις με το EFSF,

που σχετίζονταν με τη διαδικασία του PSI:

1) Η πρώτη σύμβαση ύψους €30 δις αφορούσε τη χρηματοδότηση της

ανταλλαγής ελληνικών κρατικών ομολόγων βάσει του PSI (καταβολή μετρητών) με

ποσό έως και €30 δις. Από αυτά τελικώς εκταμιεύθηκαν τα €29,7 δις.

2) Η δεύτερη σύμβαση ύψους €5,5 δις, αφορούσε τη χρηματοδότηση

αποπληρωμής των δεδουλευμένων τόκων ελληνικών κρατικών ομολόγων πριν την

ανταλλαγή του PSI. Από αυτά τελικώς εκταμιεύθηκαν τα €4,8 δις.

3) Η τρίτη σύμβαση ύψους €35 δις, είχε με σκοπό να παρασχεθεί στην Ελλάδα η

δυνατότητα να χρηματοδοτήσει την ενδεχόμενη επαναγορά τίτλων της που έχουν

παρασχεθεί ως ενέχυρο στο Ευρωσύστημα, με τίτλους του EFSF, κατά την περίοδο

όπου η ΕΚΤ δεν θα δεχόταν ως ενέχυρο τα ελληνικά ομόλογα για την παροχή

ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες λόγω του PSI και της συνακόλουθης

υποβάθμισης σε καθεστώς επιλεκτικής χρεοκοπίας. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα

προσωρινό εγγυητικό δάνειο, διάρκειας 1 έτους το οποίο εξόσον γνωρίζουμε δεν

χρησιμοποιήθηκε από την Ελλάδα παρότι υπήρχε, τεχνικά, εκταμίευσή του από το

EFSF, και συνεπώς η Ελλάδα δεν θα πληρώσει τους σχετικούς τόκους.

4) Την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών με ποσό €23 δις.

Τέλος, το Μάρτιο του 2012, υπογράφτηκε και η δεύτερη δανειακή σύμβαση

συνολικού ύψους €109,1 δις. Από αυτά, όμως, μόνο τα €61,7 δις αποτέλεσαν

καθαρό νέο δανεισμό, μιας και τα υπόλοιπα €47,7δις αντιστοιχούν:

α) στο μη εκταμιευθέν (έως τότε) «υπόλοιπο» (€24,4 δις) των αρχικών διακρατικών

δανείων της πρώτης δανειακής σύμβασης με τις χώρες της Ζτε των €80 δις.

β) Και στη σύμβαση ανακεφαλαιοποίησης τραπεζών ύψους €23 δις, που

υπογράφτηκε λίγες ημέρες νωρίτερα.

Σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην ιστοσελίδα του EFSF, τα €109,1 δις θα

κατανεμηθούν ως εξής:

1. Τα € 61,1 δις θα διατεθούν για τη χρηματοδότηση του δεύτερου μνημονιακού

προγράμματος

20

2. Τα €48 δις θα διατεθούν για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.

Από τη μεριά του, το ΔΝΤ, αποφάσισε στις 15 Μαρτίου του 2012, να δεσμεύσει άλλα

€28 δις για τη χρηματοδότηση της Ελλάδας, συμψηφίζοντας τα μη εκταμιευθέντα έως

τότε ποσά από το αρχικό δάνειο των €30 δις (~10 δις).

Η δεύτερη δανειακή σύμβαση με τις χώρες της ΖτΕ (Φεβρουάριος – Μάρτιος

2012 - € 109,1 δις) και οι συμβάσεις που αφορούν το PSI έει τους επόμενους

όρους:

1. Τα ποσά που εκταμιεύθηκαν στην Ελλάδα βάσει των παραπάνω συμβάσεων

έχουν περίοδο χάριτος από 15 έως και 30 έτη για την αποπληρωμή του κεφαλαίου.

2. Το επιτόκιο δανεισμού είναι κυμαινόμενο σε ετήσια βάση προσεγγίζοντας το

εκάστοτε κόστος χρηματοδότησης του EFSF. Σήμερα το κόστος δανεισμού της

Ελλάδας από το EFSF βρίσκεται γύρω στο 3%.

Σημειώνεται πως και η χρηματοδότηση από το EFSF, βάσει της δανειακής σύμβασης

των €109,1 δις, υπόκειται σε παρακράτηση 50 μονάδων βάσης (0,5%) ως

«επιβάρυνση εξυπηρέτησης».

Το δεύτερο χρηματοδοτικό πρόγραμμα του ΔΝΤ (Μάρτιος 2012 - €28 δις) έχει

περίοδο χάριτος περίπου 4 ½ ετών ως προς την αποπληρωμή του κεφαλαίου και

συνολική διάρκεια αποπληρωμής 10 ετών (4 ½ + 5½ έτη). (Τα δεδομένα από άρθρο

του Θ. Παπαδόπουλου που μπορείτε να δείτε στον παρακάτω σύνδεσμο:

http://www.iskra.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=8121:papadopo

ulos-dnt-eurozone&catid=58:oikonomiki-politiki&Itemid=182)

Στον επόμενο πίνακα βλέπουμε τις δόσεις που εκταμιεύτηκαν από τη δεύτερη

δανεική σύμβαση όπως δίνονται από την attac.

21

http://www.attac.at/uploads/media/backgroundmaterial_bailout_english.pdf

http://nodebtnoeuro.files.wordpress.com/2012/02/3-years-bail-out.pdf

Σύμφωνα με την attac τα κεφάλαια που έχουν εκταμιευθεί μέχρι σήμερα ανέρχονται

στα 206,891 δισεκατομμύρια ευρώ. Τουλάχιστον το 77,12% των κονδυλίων του

προγράμματος πήγε άμεσα (μέσω της ανακεφαλαιοποίησης τραπεζών) ή έμμεσα

(μέσω αποπληρωμή του χρέους της κυβέρνησης) με την χρηματοπιστωτικού τομέα.

Στον Ελληνικό Κρατικό Προϋπολογισμό κατέληξαν το μέγιστο 46,46 δισεκατομμύρια

ευρώ (22,46%). Στο επόμενο πίνακα βλέπουμε το σύνολο των ποσών που

22

εκταμιεύτηκαν ή προβλέπεται να εκταμιευτούν μέσω των μέχρι τώρα δανειακών

συμβάσεων.

Δελτίο Δημοσίου Χρέους Νο 64 και ιστοσελίδα EFSF

Και τώρα; Μετά από όλες αυτές διαδικασίες και τις παρεμβάσεις που μέσω των

μνημονίων οδήγησαν στην ανεργία 1,4 εκατομμύρια έλληνες, διέλυσαν το όποιο

κοινωνικό κράτος και φτωχοποίησαν οδηγώντας στην ανασφάλεια το σύνολο των

εργαζόμενων και τον μεγαλύτερο όγκο των αυτοαπασχολούμενων τι γίνεται με το

δημόσιο χρέος της Ελλάδας στο όνομα του οποίου γίνονταν τάχα όλα αυτά;

Το χρέος της Κεντρικής Κυβέρνησης στις 30.06.2013 ανέρχεται σε €321,3 δις¹ .

http://www.pdma.gr/index.php/el/debt-strategy-gr/public-debt-gr/level-of-debt-gr

Το δημόσιο χρέος αυξάνεται συνεχώς επομένως στο όνομα της καταπολέμησής του!

Έφτασε αισίως στο 175% του ΑΕΠ! Εκείνο όμως που ήταν το πραγματικό ζητούμενο,

ο μετασχηματισμός δηλαδή του ιδιωτικού χρέους του ελληνικού δημοσίου σε

δημόσιο, άλλαξε όπως μας δείχνει και το επόμενο διάγραμμα.

Διάγραμμα 18

http://www.iobe.gr/media/elloik/01.12.pdfhttp://www.iobe.gr/media/elloik/01.12.pdf

23

Παρά τα όσα έχουν προηγηθεί αυτοί εξακολουθούν το χαβά τους:

Ε. Βενιζέλος 03/07/2013

Ο κ. Βενιζέλος από την πλευρά του, τόνισε ότι το δημόσιο χρέος της Ελλάδος

εξυπηρετείται με ασφαλή τρόπο, ενώ πρόσθεσε ότι για τη βιωσιμότητα του χρέους

υπάρχει σαφή πολιτική δέσμευση από το Eurogroup.

http://www.skai.gr/news/politics/article/236679/venizelos-viosimo-to-elliniko-hreos-

vestervele-oi-thusies-ton-ellinon-apodidoun/

Ντράγκι

Το ελληνικό χρέος είναι βιώσιμο και δεν υπάρχει κάτι που να αναθεωρεί αυτή την

άποψη, τόνισε ο επικεφαλής της ΕΚΤ.

http://www.megatv.com/megagegonota/article.asp?catid=27370&subid=2&pubid=32

028223

Είναι όμως έτσι; Ακόμη κι αν δεχτούμε, χάριν παιδιάς, πως θα θεωρούσαμε πως

πρέπει να αποπληρωθούν τα χρέη. Για να απαντήσουμε στο ερώτημα αρκεί να

δούμε τα επόμενα διαγράμματα όπου φαίνονται οι αξίες των ομολόγων και δανείων

που λήγουν ανά έτος (διάγραμμα 19) και οι τόκοι ανά έτος (διάγραμμα 20).

Διάγραμμα 19

http://www.minfin.gr/content-

api/f/binaryChannel/minfin/datastore/9e/7d/fd/9e7dfd1db148993be06f5fd77eae6e46674d9713/application/pdf/%CE%

94%CE%B5%CE%BB%CF%84%CE%AF%CE%BF_%CE%9D%CE%BF67.pdf

24

Διάγραμμα 20

http://www.iobe.gr/media/elloik/01.12.pdf

Η απάντηση είναι μάλλον αυτόματη. Η κατάσταση όσον αφορά το δημόσιο χρέος

είναι κατά πολύ χειρότερη από το 2009. Κι αυτό για τους εξής λόγους:

1. Το δημόσιο χρέος από 299 δισεκατομμύρια ευρώ το 2009 ανέβηκε στα 321,3 το

2013.

2. Καθώς η ελληνική οικονομία συρρικνώνεται με ασύλληπτους ρυθμούς το χρέος

από 127% του ΑΕΠ το 2009 ανέβηκε στο 175% του ΑΕΠ το 2013.

3. Ενώ το 2009 το 95% του δημοσίου χρέους βρισκόταν υπό το ελληνικό δίκαιο και οι

κάτοχοι ήσαν ιδιώτες το 2013 το χρέος βρίσκεται υπό αγγλικό δίκαιο και οι κάτοχοι

είναι κράτη και το ΔΝΤ.

4. Το 3 έχει σοβαρές επιπτώσεις καθώς η αναδιάρθρωση του χρέους το 2009 ήταν

στην απόλυτη δικαιοδοσία του ελληνικού κοινοβουλίου και η διαφορές που θα

προέκυπταν ήταν μεταξύ του δημοσίου και ιδιωτών το 2013 η δικαιοδοσία βρίσκεται

εκτός των ελληνικών συνόρων και η διαφορά είναι μεταξύ κρατών.

Το ελληνικό δημόσιο χρέος είναι αδύνατο να αποπληρωθεί. Φυσικά ούτε καν οι

τόκοι δεν μπορούν να πληρώνονται πολύ δε περισσότερο και τα δάνεια ή τα ομόλογα

που λήγουν καθώς δεν θα αναχρηματοδοτούνται. Αυτό είναι σε γνώση όλων. Είναι

απλό θέμα αριθμών. Τότε, ίσως αναρωτηθεί κάποιος, τι επιδιώκουν πλέον οι

δανειστές και η εγχώρια πολιτική τάξη σαν εκπρόσωπος του κεφαλαίου; Η απάντηση

25

μάλλον βρίσκεται στον Κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 472/2013 του Ευρωπαϊκού

Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 2013.

Το ‘άρθρο 14 του κανονισμού προβλέπει:

Άρθρο 14

Άσκηση εποπτείας μετά το πρόγραμμα

1. Τα κράτη μέλη παραμένουν υπό εποπτεία μετά το πρόγραμμα εφόσον δεν έχει

εξοφληθεί τουλάχιστον το 75 % της χρηματοδοτικής συνδρομής που έχει ληφθεί από

ένα ή περισσότερα άλλα κράτη μέλη , τον ΕΜΧΣ, τον ΕΜΣ ή το ΕΤΧΣ.

Το Συμβούλιο, μετά από πρόταση της Επιτροπής, μπορεί να παρατείνει τη διάρκεια

της άσκησης εποπτείας μετά το πρόγραμμα σε περίπτωση που εξακολουθεί να

υπάρχει κίνδυνος για τη δημοσιονομική βιωσιμότητα του οικείου κράτους μέλους. Η

πρόταση της Επιτροπής θεωρείται ότι έχει εγκριθεί από το Συμβούλιο, εκτός αν το

Συμβούλιο αποφασίσει με ειδική πλειοψηφία να την απορρίψει μέσα σε 10 ημέρες

από την έγκρισή της από την Επιτροπή

http://eur-

lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2013:140:0001:0010:EL:PDF

Δηλαδή η εποπτεία και η επικυριαρχία της ΕΕ στα κράτη που έχουν δεχτεί

δανειοδότηση δεν σταματά μετά το πέρας των μνημονίων. Συνεχίζεται έως ότου

αποπληρωθεί το 75% των δανείων που έχει λάβει. Για την Ελλάδα αυτό σημαίνει την

αποπληρωμή πάνω από 100 δισεκατομμύρια ευρώ. πότε θα συμβεί αυτό; Μα ποτέ!

Το χρέος μετατρέπεται στο μοχλό της επικυριαρχίας επί των κρατών μιας άτυπης και

εξωθεσμικής γραφειοκρατίας που εκπροσωπεί τα συμφέροντα του κεφαλαίου. Αυτός

ήταν ουσιαστικά και ο στόχος του συνόλου των παρεμβάσεων. Η άμεση ανάληψη της

εξουσίας από το κεφάλαιο ε την αρχή να γίνεται από τις χώρες οι οποίες βρίσκονται

σε πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής.

Από τον ίδιο κανονισμό αξιοσημείωτα είναι τα σημεία 5 και 17 που περιέχονται στην

εισαγωγή του κανονισμού:

(5)

Ένα κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ θα πρέπει να υποβάλλεται σε ενισχυμένη

εποπτεία σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό όταν αντιμετωπίζει ή απειλείται από

σοβαρές οικονομικές δυσκολίες, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ταχεία επιστροφή

του σε κανονική κατάσταση και να προστατευθούν τα υπόλοιπα κράτη μέλη της ζώνης

του ευρώ από πιθανά δυσμενή δευτερογενή αποτελέσματα. Παρόμοια ενισχυμένη

εποπτεία θα πρέπει να είναι ανάλογη της σοβαρότητας των προβλημάτων και να

προσαρμόζεται αντίστοιχα.

Θα πρέπει να περιλαμβάνει ευρύτερη πρόσβαση στις πληροφορίες που είναι

αναγκαίες για τη στενή παρακολούθηση της οικονομικής, δημοσιονομικής και

χρηματοοικονομικής κατάστασης και τακτική υποβολή εκθέσεων στην αρμόδια επι-

τροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και στην Οικονομική και Δημοσιονομική

Επιτροπή (ΟΔΕ) ή σε υποεπιτροπή την οποία μπορεί να ορίσει η ΟΔΕ για τον σκοπό

αυτό

26

(17) Όταν λαμβάνεται απόφαση δυνάμει του παρόντος κανονισμού ότι κράτος μέλος

δεν συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις που περιέχονται στο οικείο πρόγραμμα

μακροοικονομικής προσαρμογής και με βάση γεγονότα και αναλύσεις καθίσταται

σαφές ότι χρειάζεται μηχανισμός που να εξασφαλίζει την τήρηση των υποχρεώσεων

έναντι των πιστωτών του και τη σταθεροποίηση της οικονομικής και

χρηματοπιστωτικής του κατάστασης, η Επιτροπή καλείται να υποβάλει προτάσεις για

τέτοιο μηχανισμό

Τι ακριβώς εννοεί το 17; Σε ποιο μηχανισμό αναφέρεται;

Μετά από όσα παρουσιάστηκαν τα συμπεράσματα είναι μάλλον εύκολα. Το

δημόσιο χρέος έγινε ο μοχλός για την πλήρη υποταγή των κοινωνιών στις ορέξεις

του κεφαλαίου χωρίς τις ενοχλητικές παρεμβάσεις των όποιων αστικών

δημοκρατικών θεσμών. Οι αποφάσεις θα παίρνονται απευθείας από τους

εκπροσώπους του κεφαλαίου χωρίς καν την τήρηση προσχημάτων.

Μια τέτοια κατάσταση απλά ανατρέπεται. Οι γόρδιοι δεσμοί δεν λύνονται.

Κόβονται. Όσο οδυνηρό κι αν είναι αυτό