မပငခြင၊ ပညာေရးဌာန၊ အေနာကၾသစေၾတးလားျပညနယ၊ ၂၀၁၇ ခႏစ

ေနအမတြင STEM က ေလလာစစမးျခငး

မႀကအတနးမ 2တနးအထ

သပၸ၊ နညးပညာ၊ စကမႈပညာ ႏင သခၤာ

ကေလးမား၏ ေလလာသငယျခငးႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈတြင ဝငးဝနးကညရန မဘမားအတြက လႈပရားေဆာငရြကမႈမားႏင အႀကျပခကမား။

Burmese

မပငခြင၊ ပညာေရးဌာန၊ အေနာကၾသစေၾတးလားျပညနယ၊ ၂၀၁၇ ခႏစ

အတြငးပငး၌ မညသညတ႔ရသနညးကေလးမားသည သဘာဝအေလာကစးစမးခငစတရၾကသည 1

STEM ဆတာ ဘာလ။ 2

ေဆာကစားျခငးသည ေလလာသငယမႈအတြက မရမျဖစ လအပပါသည 3

ေပာရႊငစရာ ကစားစရာအရပ ေသတာ 4

မးဖေဆာငထ၌ 5

ေမးခြနးမား ေမးျမနးမႈဆငရာ ကြမးကငမႈမား 7

စာဖတျခငးမတစဆင သငယျခငး 7

မးရြာေသာ ေန႔ရကမားတြင 8

အဖးတနပစၥညးမား စေဆာငးျခငး 9

ေကာငးမြနလေသာ အျပငထြကေဆာကစားျခငးမား 10

ညဘကအခနတြင 12

ကမးေျခတြင 13

ပနးျခထတြင 13

ပေပါငးမႈတျခငး 14

ေရခးခန ေဆာကစားျခငး 15

ျပနလညစဥးစားပါ၊ ေလာခပါ၊ ျပနလညအသးခပါ၊ ထ႔ေနာက ျပနလညသးစြပါ 16

ေခါငးစဥ - ေနအမတြင STEM က ေလလာစစမးျခငး - သပၸ၊ နညးပညာ၊ စကမႈပညာ ႏင သခၤာ။

SCIS NO - 1831078 ISBN - 978-0-7307-4608-9

မပငခြင၊ ပညာေရးဌာန၊ အေနာကၾသစေၾတးလားျပညနယ၊ ၂၀၁၇ ခႏစ

ဤစာနယဇငး တစခလး သ႔မဟတ တစစတတစပငးက စးပြားျဖစ-မဟတေသာ ပညာေရးဆငရာ ရညရြယခကမားအတြက ပညာေရးအဖြ႕အစညးထတြင မညသညပစျဖငမဆ လြတလပစြာ မတကးယႏငပါသည။

ဤစာနယဇငးက ေတာငးဆလာသညအေပၚတြင သငေလာသည အျခားေသာ ပစမားျဖင ရရႏငပါသည။

ပညာေရးဌာန 151 Royal Street East Perth WA 6004 ဖနး - 9264 4111 ဝဘဆဒ - education.wa.edu.au

ကေလးမားသည သဘာဝအေလာက စးစမးခငစတရၾကသညကစားျခငး၊ ေလလာစစမးျခငး ႏင ေမးခြနးမားမားေမးျမနးျခငး - ဤတြင ကေလးမား မမတ႔၏ကယတငအေၾကာငး၊ အျခား သမားတ႔၏အေၾကာငးႏင မမတ႔၏ ပတဝနး ကငတစဝနးအေၾကာငး တ႔က ေလလာသငယ ၾကသညနညး ျဖစပါသည။

STEM (သပၸ၊ နညးပညာ၊ စကမႈပညာ ႏင သခၤာ) ႏငပတသကၿပး ေနအမ၌ သငကေလးႏငအတ သတ႔၏ေလလာသငယမႈႏင ဖြ႕တးတကမႈက အေထာကအကျပေစရန သင ျပလပႏငသည လႈပရားေဆာငရြကမႈမား ဤစာေစာငထတြင မားစြာပါရပါသည။

1မပငခြင၊ ပညာေရးႀကးဌာန၊ အေနာကၾသစေၾတးလားျပညနယ၊ ၂၀၁၇ ခႏစ

STEM ဆတာ ဘာလ။STEM ဆသညမာ သပၸ၊ နညးပညာ၊ စကမႈပညာ ႏင သခၤာ အပငးအျခားမားက ေပါငးစပၿပး ေလလာသငယမႈႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈရေစရန ခဥးကပမႈနညးလမး တစချဖစပါသည။

STEM မတဆင ကေလးမားသည ေအာကပါတ႔က ေလလာသငယမညျဖစပါသည -

• ေမးခြနးမား ေမးျမနးျခငး

• အတတကြ လပေဆာငျခငး

• ထးထြငးတထြငစြာ ေတြးေခၚျခငး

• ျပနာမား ေျဖရငးျခငး

• စးစမးေလလာျခငး

• အႏရာယမားက ခန႔မနးခငတြကျခငး

• အေျဖမားက စမးသပၾကညျခငး

• အရာရာမားက လပေဆာငရာတြင နညးလမးသစမားက ရာေဖြျခငးတ႔ျဖစသည။

သငကေလး၏ ပထမဆးေသာဆရာတစဥးအေနျဖင သတ႔၏ STEM ကၽြမးကငမႈမားက ငယစဥကတညးက သင စတငတညေဆာကေပးႏငၿပး အနာတေလလာသငယျခငးအတြက ခငမာေသာအေျခခအတျမစက ဖနတးျပႏငပါသည။ သငကေလးအား ေဆာကစားရန၊ ေလလာသငယရန ႏင စးစမးေထာကလမးရနတ႔က အားေပးတကတြနးျခငးအားျဖင သတ႔ဘာသာသတ႔ ေလလာသငယရာတြင သတ႔ကယတင တကကြစြာ ပါဝငသမားျဖစလာၾကေစရန သင သတ႔က ကညေနျခငးျဖစသည။

တးတကလာသညႏငအမ မလတနးေကာငး စတငတကေရာကၾကမည ကေလးမား၏ 65 ရာခငႏႈနးခန႔သည မရေသးသည အလပအကငမားက ဝငေရာကလပကငမည အလားအလာရပါသည။

2 ©မပငခြင၊ ပညာေရးဌာန၊ အေနာကၾသစေၾတးလားျပညနယ၊ ၂၀၁၇ ခႏစ

ေဆာကစားျခငးသည ေလလာသငယမႈ အတြက မရမျဖစ လအပပါသညေဆာကစားျခငးသည ကေလးမား၏ ေလလာသငယမႈႏင ဖြ႕ ၿဖးတးတကမႈ၏ ေပာရႊငမႈ ႏင အေရးႀကးေသာ အစတအပငး တစချဖစပါသည။

ေဆာကစားျခငးမတဆင ကေလးမားသည -

• မမတ႔လပေဆာငေနသညအရာထတြင စတပါဝငစားမႈရၿပး အဆကအစပရေစပါသည

• အျခားသမားထမ အတယျခငးအားျဖင ေလလာသငယၾကသည

• မမတ႔၏ကယပငစတဝငစားမႈမားက စးစမးေလလာရနႏင ေမးခြနးမားက မမတ႔ဘာသာမမတ႔ ေျဖဆရန လြတလပမႈရၾကသည

• မမတ႔၏ကယပငအ႐နအဟနျဖင ေလလာသငယၾကသည

• အရြယေရာကလႀကးမားႏင အျခားကေလးမားတ႔ႏင ေျပာဆတ႕ျပနမႈတြင ေလလာသငယရန

• မမတ႔၏ စတကးစတသနးမားက ဖြ႕ၿဖးလာေစျခငး

• ဒဏခႏငရညက တညေဆာကျခငး။

STEM အေၾကာငးက ေနအမ၊ အျပငဘက ႏင လ႕အသငးအဝငးထတြင ေလလာသငယရန အခြငအေရးမား မားစြာရပါသည။ ယငးအားလးထတြင အေကာငးဆးမာ ၎တ႔သည အခမျဖစပါသည။

ကၽြႏပ ဘာက ျပလပႏငသနညး။

• သငကေလး၏ သခငစတျပငးျပျခငးႏင ဖနတးႏငစြမးမားက ဖြ႕ၿဖးလာေစၿပး ေလးစားမႈေပးပါ။

• သငကေလးမား မမတ႔၏ကယပငေျခလမးအဆငအ႐နအဟနျဖင ေလလာေတြ႕ရၿပး ေလလာသငယမႈ ရပါေစ။

• သငကေလးက ေျဖၾကားသည အေျဖမားက လကခပါ - ၎တ႔မာ မမတ႔အတြက အဓပၸာယ လးဝ႐ျခငးေၾကာငျဖစပါသည။

• ေမးခြနးမားမား ေမးျမနးပါ။ ေမးခြနးမားသည သငကေလးအား အလပတာဝနမားက နားလညသေဘာေပါကရန အေထာကအကျပပါသည။

သငကေလးမားအား အျခားသမားႏင မမတ႔ဘာသာမမတ႔ ကစားရနအခြငအေရးက ေပးပါ - ဤသ႔အားျဖင သတ႔၏ မမကယမမယၾကညမႈ ႏင အလကသငေျပာငးလႏငရာ ကၽြမးကငမႈမားက ဆာကတညေပးပါသည။

ညစေပရပပြျခငးက ေကာငးပါသည။ ၎သည ေဆာကစားျခငးႏင ေလလာသငယျခငး၏ အေရးႀကးေသာ အစတအပငးတစခ ျဖစပါသည - ၿပးသြားသညအခါ သန႔ရငးေရးလပရနမာလညး အေရးႀကးပါသည။

3မပငခြင၊ ပညာေရးႀကးဌာန၊ အေနာကၾသစေၾတးလားျပညနယ၊ ၂၀၁၇ ခႏစ

ေပာရႊငစရာ ကစားစရာအရပ ေသတာ• သငကေလးႏငအတ အရာဝတမားက ကစားစရာအရပ ေသတာထတြင

အရြယအစား၊ ပသ႑န၊ အေရာင၊ အသား၊ အေလးခန၊ ပစၥညး ႏင အသးျပမႈ အလက အမးအစားအလက ခြျခားပါ။

• ကစားစရာအရပ ႏစခက ယၿပး ဘယတစခက ပၿပးေလးသညက ခန႔မနးပါ။ လကတစဖကစထတြင ကစားစရာအရပက ကငထားၿပး ေဖာထတပါ။ အေလးခနမားက ႏႈငးယဥရန ခနခြငက အသးျပပါ။

• မန႔ဖတဗနးမား၊ စာအပအႀကးမား ႏင သစသားပဥျပားမား ကသ႔ေသာ မကႏာျပငအမးမးမား ေပၚတြင ကားအရပ၊ ေကာကဒးမား၊ ႏင ေဘာလးမား မညမ လငျမနစြာ လမဆငးသြားႏငသညက ၾကညရပါ။ မကႏာျပငမားက ေျပာငးလၾကညပါက အရာဝတမား မညမ လငျမနစြာ လမႏငသညက ၾကညရပါ။

ကတအကၤခတ၏ အစြနးတစဖကစတြင ပလတစတစအတက ခညေႏာငျခငးအားျဖင ဟနခကည ခနခြငတစခက ျပလပပါ။ ကတအကၤခတက တျမကစညးလကကငတြင ခတဆြၿပး ကလားထငႏစလးအၾကားတြင ဆငးထားပါ။ အတတစလးစထတြင အရာဝတမားက ထညထားပါ။ သငကေလးက ပၿပး ေလးလေသာ အရာဝတမားႏင ပၿပး ေပါေသာ အရာဝတမားက ထပျဖညသည အခါ ဘာျဖစသညက ၾကညရပါ။

တာဝန

4 ©မပငခြင၊ ပညာေရးဌာန၊ အေနာကၾသစေၾတးလားျပညနယ၊ ၂၀၁၇ ခႏစ

မးဖေဆာငထ၌• ခကျပတျခငးတြင ခကနညးျပတနညးက ဖတရျခငး၊

ပါဝငေသာအရာမား၏ ပမာဏက တငးတာျခငးႏင ၿပးလင ဖ၌ သ႔မဟတ မးဖေပၚတြင ခကျပတျခငး စသည အမးမးေသာ အဆငမား ပါဝငေၾကာငး သင ကေလးအား သငျပပါ။

• ခကျပတေနသညအခါတြင သငဘာလပေနေၾကာငး သငကေလးအား ရငးျပပါ။ ေနာကထပပၿပး၊ နညးၿပး၊ ပေပါ၊ ပေလး၊ အရညေပာ၊ ေအးျမသည၊ ပသည၊ ေအးသည၊ အရညေပာသည ၊ေဖာသည၊ ႏင ၿပးသြားၿပ စသညစကားလးမားက အသးျပပါ။

• ပါဝငေသာအရာမားက အမညတပၿပး ရငးျပပါ။ ၎တ႔အား အတတကြ သင ေရာေႏာလကသညအခါ ဘာျဖစလမမညက သငကေလးအား ခန႔မနးေစပါ။

• ပါဝငေသာအရာမား (ေဘးကငးသညဟ သငသရသည ပါဝငေသာအရာမားကသာလင သငကေလးအား ျမညးစမးေစပါ) က အန႔ခၿပး ျမညးစမးၾကညပါ။

• ၎တ႔အား သင ခကျပတသညအခါ ပါဝငေသာအရာမား မညသ႔ ေျပာငးလသြားပက ေျပာဆေဆြးေႏြးပါ။

ေကာကေကာ (ဂယလ)

• ေကာကေကာအခမားအေၾကာငးက ေရ မေရာမ ႏင ေရာေႏာၿပးသညအခါမားတြင သင ကေလးအား ရငးျပေစပါ။ (အရညမ အစငအခသ႔ေျပာငးလျခငး)

• ေကာကေကာ ခလကလာသညႏငအမ သငကေလးအား ေရခေသတာထက နာရဝကတငး ၾကညရေစၿပး မညသ႔ေျပာငးလလာပက ေျပာဆေဆြးေႏြးပါ။

• အကယ၍ ေကာကေကာမားသညခသြားၿပးေနာက အခ႕က ေရခေသတာအျပငဘကတြင ထားထားပါက ဘာျဖစသြားႏငသညက ေမးျမနးပါ။ စမးၾကညပါ။

5မပငခြင၊ ပညာေရးႀကးဌာန၊ အေနာကၾသစေၾတးလားျပညနယ၊ ၂၀၁၇ ခႏစ

မးဖေဆာငထ၌ (မ အဆက)ေဆာကစားရန ေျမေစး၊မန႔ႏစနယ

• သငတ႔ အတတကြ အရပသ႑နမား ႏင အဆငမား မညမျပလပႏငမညက လပၾကညပါ။

• ေဆာကစားသည ေျမေစး၊မန႔ႏစနယ၏ အသား၊ အန႔တ႔အား ေျပာငးလရနအတြက ဆမား၊ အလကမႈန႔မား ႏင သတ႔က ေပါငးထညလကပါ။

မးဖေခာငသး ပစၥညးမား

• သဗးဖြငတ ႏင ေရခမန႔ခပဇြနးကသ႔ေသာ မးဖေခာငသး ပစၥညးအမးမး၏ အလပလပပမားက ရာေဖြစးစမးၾကညပါ။

• ဇြနးတစေခာငး၏ မကႏာျပငႏစဖကစလးေပၚမ ေရာငျပနထငဟပပက ၾကညရႈပါ။ ေမးခြနးေမးျမနးပါ - ဘာေၾကာငတစဖကစက ကြျပားေနရတာလ။ ထ႔ေနာက ဘယတစဖကက မနထက ၾကညရတာန႔တလ။

• သငကေလးအား ညပမားအသးျပျပး ေသးငယေသာ၊ ၾကးေသာ၊ ေပါေသာ၊ ေလးလေသာ အရာမားက ေကာကယေစပါ။

သငကေလးႏငအတ မးဖတစခအား ေဆာကလပပါ။ သငလအပေသာ အစတအပငးမား။ ဥပမာ ဖ၊ ခလတဘလးမား၊ ခလတမား ႏင အကငဖတ႔ကသ႔ အစတအပငးမားႏငပတသကျပး ေျပာ ဆေဆြးေႏြးပါ။ ဤအစတအပငးမားအား ဖနတးရနအတြက ေသတာမား၊ ပလငးဖးမား ႏငအေျမႇာငးပေဖာထား ကတထျပားမားတ႔ကသ႔ေသာ ပစၥညးမားက စေဆာငးပါ။ မးဖအား ေဆာကလပေနစဥ အစတအပငးအမးမးအား မညသညေနရာတြင ထညသြငးအသးျပေၾကာငး၊ ၎တ႔အား မညကသ႔ ခတဆကႏငေၾကာငးတ႔က ေျပာဆေဆြးေႏြးပါ။ ထ႔ေနာက မးဖအား ေဆးျခယပါ။

တာဝန

6 ©မပငခြင၊ ပညာေရးဌာန၊ အေနာကၾသစေၾတးလားျပညနယ၊ ၂၀၁၇ ခႏစ

ေမးခြနးမား ေမးျမနးမႈဆငရာ ကြမးကငမႈမားဟတသည၊ မဟတဘး ဟေသာ အေျဖမားေပးျခငးထကစာလင ေမးခြနးေမးျမနးျခငးသည သငကေလး၏ အေတြးအျမငမား ခ႕ထြငေရးက အားေပးသည။

ေမးျမနးပါ ဥပမာအားျဖင

ဘယလ… ခစားရလ။ သငမကလးေတြက မတထားျပး၊ ဘယလခစားရလဆတာက ေျပာျပပါ။

ဘာပသ႑ာနန႔တလ။ အေရာင၊ အဆင၊ အရြယအစား၊ ပသ႑ာန န႔အသားတ႔က ႏႈငးယဥပါ။

အရသာက ဘယလေနလ။ ဒလအရသာမး အရငက ျမညးစမးဖးလား။

အန႔က ဘယလမးလ။ ဒအရာက တစျခားတစစတစရာအေၾကာငးက စဥးစားမေစလား။

အသက ဘယလမးလ။ ဒလအသမး အရငက ဘယမာၾကားဖးလ။

ဘယလျဖစလာမယလ႔ထငလ… အကယ၍ ဒအရာထ ငါတ႔ ေရက ေရာထညလကရင။

အကယ၍ ကစားကြငးထက ေလာက ပမၾကးလာခရင။

ဘာေၾကာင ဒလထငရတာလ… အရပက ေရြ႕လားေနတယလ႔။

ဘယလမး… စကရပက အလပလပလ။

အကယ၍ ငါတ႔… အရပအမးမးေပၚက ဘးအရြယအစားေတြက ေျပာငးလၾကညရင ဘာျဖစသြားမလ။

မငး ဘယလလပႏငလ… ကစားစရာအတးေတြက ဟနခကညေအာင။

စာဖတျခငးမတစဆင သငယျခငးသငကေလးႏငအတ Irene Yates ေရးသားေသာ The Enormous Turnip (အလြနၾကးမားေသာ မနလာဥျဖ) စာအပက ဖတရႈပါ။

• အခကအလကမား ပမေပးႏငရနအတြက ‘ရငးလငးေဖာျပသည’ စာေၾကာငးမား အသးျပျပး ပျပငအေၾကာငးက သငကေလးႏငအတ ေျပာဆေဆြးေႏြးပါ၊ ဥပမာ - မနလာဥျဖၾကးက ေလးတယေလ၊ ဘာျဖစလ႔လဆေတာ အရမးၾကးေနတာကး။

• မနလာဥျဖၾကးက ဖယရားႏငမည အျခားေသာနညးလမးမား၊ ဥပမာ ေသးငယေသာအစတအပငးေလးမားျဖစေအာင ျဖတေတာကေပးျခငး အစရသညတ႔အေၾကာငး ေျပာဆ ေျပာဆေဆြးေႏြးပါ။

• ေနအမအနးဝနးကင႐ အရာဝတမားက ေျပာငးေရႊ႕ရန နညးလမးအမးမးအေၾကာငး ေျပာဆေဆြးေႏြးပါ။

သငကေလးႏငအတ Eric Carle ေရးသားသည The Very Hungry Caterpillar (အလြနဆာေလာငေနေသာ ေပါကဖတ) စာအပက ဖတရႈပါ။

• သငကေလးႏငအတ ဥယာဥျခထရ လပျပာမားက ရာေဖြပါ။ ၎တ႔၏ ေတာငပမားေပၚရ အေရာငမား၊ အဆငမားက ရငးလငးေဖာျပပါ။

• ေပါကဖတကသ႔ ဝတဆငၾကညပါ။ ေပါကဖတကသ႔ ေရြ႕လားၾကညပါ။ ပးအမတစလးထတြင ၎တ႔ မညသ႔ေနထငမညျဖစေၾကာငး – ထ႔ျပင ပးအမထမ ၎တ႔ မညသ႔ေဖါကထြကမညျဖစေၾကာငး သရပေဖာျပဖ႔ သငကေလးအား ေစခငးပါ။

• တရစၧာနမား ႏင လသားမား၏ ဘဝစကဝနး မညကသ႔ းလညပတေၾကာငးႏငပတသကျပး ေျပာဆေဆြးေႏြးပါ။

© မပငခြင၊ ပညာေရးဌာန၊ အေနာကၾသစေၾတးလားျပညနယ၊ ၂၀၁၇ ခႏစ 7

မးရြာေသာ ေန႔ရကမားတြင • မကႏာျပငအမးမးအေပၚ မးေရကသမားက

နားဆငပါ။ သငကေလးအား ဤသ႔ေမးခြနးမးမားက ေမးျမနးပါ - ဒါက ဘယလအသမးန႔တလ။ ထ႔ေနာက ဒါက ဘယလအန႔မးတလ။

• မးမရြာခင၊ မးရြာေနစဥအတြငး၊ မးရြာျပးေနာက အမေမြးတရစၦာနမား ႏင အျခားေသာ တရစၦာနမား ျပမေဆာငရြကပက ၾကညရႈပါ။

• တမမားက ၾကညရႈပါ။ ပသ႑ာနအမးမး၊ အေရာငအမးမးရသည တမမား မညသ႔ျဖစေပၚလာေၾကာငးႏငပတသကျပး ေျပာဆေဆြးေႏြးပါ။

မသားစလက အရညေပာကပြႀကး• မသားစဝင တစဥးစအား ေရခတး တစတးကေပးျပး၊

၎တ႔အား ေရခေသတာ သ႔မဟတ ေရခစကက အသးမျပေစဘ ေရခတး အရညမေပာေစမည နညးလမးက ႐ာေဖြခငးပါ။ ဥပမာအားျဖင ၎တ႔အား ေရခတးက ေျခအတတစလးထထညေစပါ၊ ခပတ သ႔မဟတ ပလတစတစေဖာငးၾကြ အပတျဖင ပတေစပါ၊ သ႔မဟတ ေျမၾကးထတြင ျမပေစပါ။ ေရခတးမား အရညေပာကသြားဖ႔အတြက အခနမညမၾကာျမငသညက တငးတာမတသားပါ။ အခ႕ေသာ ေရခတးမားမာ မညသညအတြကေၾကာင အျခားေသာ ေရခတးမားထက ပမလငျမနစြာ အရညေပာကသြားေၾကာငး ႏငပတသကျပး ေျပာဆေဆြးေႏြးပါ။

အငမားထ မးစကပကေနပက ၾကညရႈပါ။ သငကေလးအား ၎တ႔၏ လကေခာငးမားျဖင လႈငးဂယကမား ျပလပေစပါ။ သင ေရာငျပနပရပမားက ၾကညရႈပါ။ ဗြကအငထတြင ခနေပါကျခငးအားျဖင ေရမားစငထြကလာေအာင ျပလပပါ။

တာဝန

8 ©မပငခြင၊ ပညာေရးဌာန၊ အေနာကၾသစေၾတးလားျပညနယ၊ ၂၀၁၇ ခႏစ

အဖးတနပစၥညးမား စေဆာငးျခငး• သငကေလးႏငအတ ခရခြမား၊ ေကာကတးငယမား၊ သစရြကမား ႏင

ငကေမႊးမားကသ႔ေသာ အဖးတနပစၥညးမားက စေဆာငးပါ။ ၎တ႔က သငေနအမအတြငး ျပသထားပါ၊ သ႔မဟတ အထးေနရာ တစေနရာတြင ထားထားပါ။

• အဖးတနပစၥညးမားက အပစလက ခြျခားထားပါ၊ ဥပမာ အေရာငအားျဖင၊ အရြယအစားအားျဖင၊ အသားအားျဖင၊ ပသ႑ာန ႏင အနားအေရအတြကမား အားျဖင တရာတရာက အပစခြပါ။ အပစတစစစသည မညသ႔ တညေၾကာငးႏင၊ ကြျပားျခားနားေၾကာငး သငကေလးႏငအတ ေျပာဆေဆြးေႏြးပါ။ မဥး၊ စက၀ငး၊ စတရနး၊ ၾတဂ ႏင ေထာငမနစတဂ အစရသညတ႔ကေသာ စကားလးမားက အသးျပပါ။ ထပေနသည အဆငမား ႏင အထးပစမားက ရာေဖြပါ။

• အရာဝတတစခစက မနဘးလးေအာကတြင ၾကညရႈစစေဆးပါ၊ သ႔မဟတ သငဖနးျဖင ဓာတပရကယျပး ကြနပတာ ဖနမကႏာျပငေပၚတြင ပၾကးခ႕ၾကညပါ။

လႈပရားေဆာငရြကမႈမားျပလပေနစဥအတြငး ဓာတပမားစြာ ရကယပါ။ ျမငေတြ႕ေနရသည ဓာတပမား၏ ပစက ေျပာငးလရနအတြက မဘငး အပလေကးရငးတစခက အသးျပပါ။ ဤသညမာ သငကေလး၏ ဒဂစတယနညးပညာ ကြမးကငမႈမားက တးတကလာေစမညျဖစသည။

9မပငခြင၊ ပညာေရးႀကးဌာန၊ အေနာကၾသစေၾတးလားျပညနယ၊ ၂၀၁၇ ခႏစ

ေကာငးမြနလေသာ အျပငထြကေဆာကစားျခငးမား • သငကေလးအား ေရ၊ သ ႏင ရႊ႕တ႔ျဖင တးဆြ၊ ေဆာကစားေစရနအတြက ဆနခါမား၊

ကေတာမား၊ ပနးကနမား ႏင ကရားမား အစရသညတ႔ကသ႔ေသာ မးဖေခာငသးပစၥညးအေဟာငးမားက အသးျပေစပါ။

• ေရမား မညသညေနရာမလာျပး မညသညေနရာသ႔သြားေၾကာငးႏငပတသက၍ ေျပာဆေဆြးေႏြးပါ။ ကြနကရစမကႏာျပငေပၚတြင သငကေလးအား ေရမား ျဖနးပကေစျခငး သ႔မဟတ စပေရးဖနးမႈတေစျခငးအားျဖင ဤအငဒယသေဘာသဘာဝမားက စမးသပစစေဆးပါ၊ ထ႔ေနာက ဘာျဖစသညက ၾကညရႈပါ။ အဝတမားက ေလာဖြပျပးေနာက မညသ႔ ေျခာကေသြ႕သြားေၾကာငး ႏငပတသက၍ ေဆြးေႏြးေျပာဆျခငးအားျဖင ဤလႈပရားေဆာငရြကမႈအားက တးခ႕ပါ။

• ဆတၿဖထားသည သတငးစာအပငးအစမားက ၾကးမားေသာ ကရားတစခအတြငး ထညျပး၊ ေရျဖငစမပါ။ ပေစအခ႕က ကရားခြကအတြငး တစဝကအထ ထးသြငးပါ၊ သ႔မသာ ၎တ႔က အလြယတက ျမငေတြ႕ ႏငေပမည။ ကရားခြကက ေႏြးေထြးျပး ေနေရာငျခညရရသညေနရာတြင ထားပါ၊ စာရြကမားက အစဥ စစြတေနေစပါ။ တစပတတာအတြငး မညသ႔ ျဖစလာေၾကာငးက ၾကညရႈပါ (အေစမ အျမစမား ေအာကသ႔ ထးထြကလာျပး၊ အေစမ အေညာက ထြကေပၚလာမညျဖစသည)။

ဥယာဥထတြင ေဆာကစားျခငး

• ဟငးသးဟငးရြက ျဖတစအကနမား ႏင အေစမား၊ ပနးပငအေစမား ႏင မးေစမားတ႔က သငကေလးႏငအတ စကပးပါ။ အခနၾကာလာသညႏငအမ ၎တ႔ မညသ႔ၾကးထြားလာသညက ၾကညရႈပါ။ ေျပာငးလမႈမားက မတတမးတငထားရနအတြက ဓာတပမား ရကယပါ။ ေျပာငးလမႈမားအေၾကာငးက အတတကြ ေျပာဆေဆြးေႏြးပါ။

• ၎တ႔ မညသ႔ ကြျပားျခားနားစြာ ၾကးထြားလာႏငေၾကာငးက ၾကညရႈရနအတြက ေနရာအမးမး (အရပကသညေနရာ သ႔မဟတ ေနေရာငျခညရသညေနရာ၊ ေျမဆအမးမး၊ ပနးအး သ႔မဟတ ဥယာဥေျမေပၚ) တြင စကပးၾကညပါ။ ကြျပားျခားနားမႈမားအေၾကာငး ေျပာဆျပး၊ မညသညပစက အေကာငးဆးအလပျဖစေၾကာငး ေဆြးေႏြးပါ။

မနဘလးက အသးျပျပး သငကေလးႏငအတ ေျမျပငဧရယာ ေသးေသးေလးတစခက စစမးစစေဆးပါ။ ေဖာျပပါကသ႔ ေမးခြနးမား ေမးျမနးပါ - ပးမႊား မညမ သင ျမငေတြ႕သလ။ အငးဆကပးေကာငတစေကာငအေပၚ အာရစက၍ ၎က လပေနေၾကာငး ၾကညရႈပါ။ ၎က မညသညေနရာသ႔သြားေၾကာငး ၾကညရႈရနအတြက ၎ေနာကသ႔ လကပါ။

တာဝန

10 ©မပငခြင၊ ပညာေရးဌာန၊ အေနာကၾသစေၾတးလားျပညနယ၊ ၂၀၁၇ ခႏစ

11မပငခြင၊ ပညာေရးႀကးဌာန၊ အေနာကၾသစေၾတးလားျပညနယ၊ ၂၀၁၇ ခႏစ

ညဘကအခနတြင• သငကေလးႏငအတ ညဘက၌ အျပငဘကတြင

လကႏပဓာတမးက သးလကျဖစေစ၊ မသးလကျဖစေစ၊ ေလလာစးစမးပါ။ ေဖာျပပါကသ႔ ေမးခြနးမားက ေမးျမနးပါ - ဘာက ေတြ႕ရလ။ ႏင ဘာက ၾကားရလ။

• လကႏပဓာတမးအသးျပျပး နရေပၚတြင အရပမားက ျပလပေစပါ။ လကႏပဓာတမး သ႔မဟတ အရာဝတမား နရဘကသ႔ နးကပလာသညအခါ သ႔မဟတ ေဝးကြာသြားသညအခါ အရပမား မညသ႔ေျပာငးလသြားေၾကာငးႏင ပတသကျပး ေျပာဆေဆြးေႏြးပါ။

12 ©မပငခြင၊ ပညာေရးဌာန၊ အေနာကၾသစေၾတးလားျပညနယ၊ ၂၀၁၇ ခႏစ

ကမးေျခတြင• သငကေလးအား ေဖာျပပါကသ႔အရာမားက ေလလာစးစမးရန ၎တ႔၏ အာရမားက

အသးျပေစပါ – ဥပမာ ေလက အန႔ရႈၾကညျခငး၊ လႈငးလးမားက ၾကညရႈျခငး၊ ငကမား၏အသက နားေထာငျခငး၊ ပငလယေရက ျမညးၾကညျခငး၊ ႏင သ၏ထေတြ႕မႈက ခစားၾကညျခငးတ႔ျဖစသည။

• ေရစပအနးတြင မတတပရပျပး၊ သငေျခေပၚသ႔ လႈငးလးမားက တဖပဖပ ႐ကခတေစပါ။ ေဖာျပပါကသ႔ေသာ ေမးခြနးမားက ေမးျမနးပါ - သင ေျခေထာကေအာကမာ ဘာက ခစားရလ။

ပနးျခထတြင• သစပငတစပငက အတတကြ စစမးၾကညရႈစစေဆးပါ။ သစလးပတပတလညက

လကမားခတဆကျပး ပတဝငးၾကညပါ။ သစေခါကမာ မညသညႏငတေၾကာငး၊ မညသ႔ ခစားရေၾကာငး၊ မညသညအန႔ႏငတေၾကာငး အစရေသာ ေမးခြနးမားက ေမးျမနးပါ။ အေရာငေပါငးမညမက ေတြ႕ ရႏငေၾကာငး ၾကညရႈၾကညပါ။ သစပငေပၚ၌ ဘာေတြ ေနထငေၾကာငးႏငပတသကျပး ေျပာ ဆေဆြးေႏြးပါ၊ ထ႔ေနာက တစစတစရာ ေတြ႕ႏင၊မေတြ႕ ႏင ရာေဖြၾကညပါ။

• သငမကစမားအား မတထားျပး၊ အသအမးမးက နားဆငၾကညပါ။ သင ၾကားရသည အသမား ဥပမာ ငကသမား ႏင သစရြကၾကားေလတးသမားအေၾကာငးက ေျပာဆေဆြးေႏြးပါ။ ပနးျချပငပမ အသမား ဥပမာ ကားသမား ႏင ေလယာဥသမားက နားဆငၾကညပါ။

• တစေနရာတညးတြင မလႈပမယက ရပေနပါ။ သငအနးအနားတြင ေ႐ြ႕လားေနသည သင ျမငေတြ႕ႏငေသာ အရာမားအေၾကာငးက ေျပာဆေဆြးေႏြးပါ၊ ေမးခြနးမားေမးျမနးပါ၊ ဥပမာ အေပၚတြင ပသနးေနေသာငကမား၊ ေျမျပငေပၚ ေၾကြဝေနသည သစရြကမား၊ ေျပးလႊားေနသည ေခြးမား ႏင လမးေလာကေနသည လမားအေၾကာငး။

ကစားကြငး ကရယာပစၥညးမား

• ဒနးစးလကပါ။ ဒနးလႈပရားေနေအာင မညသညအရာက ျပလပေပးေၾကာငးႏငပတသကျပး ေျပာဆေဆြးေႏြးပါ။ ဒနးက ဘယလ ပၿပးျမငတကေအာင ျပလပႏငေၾကာငးႏငပတသကျပး ရငးျပပါ။

• ေလာစးချပး၊ အလယ၌ ေလာစးေနျခငးက ရပတန႔သြားေစရန မညသ႔ျပလပႏငေၾကာငး၊ မညသညအတြကေၾကာငျပလပႏငေၾကာငးႏငပတသကျပး ေျပာဆေဆြးေႏြးပါ။

• အရာဝတတစခက ေလာေပၚမ လမခလကပါ။ ၎က ပျမနျမနသြားေအာင သ႔မဟတ ပေႏးေႏးသြားေအာင မညသ႔ ျပလပႏငေၾကာငးႏငပတသကျပး ေျပာဆေဆြးေႏြးပါ။

ေရစပအနးတြင အေပါကတစေပါကတးျပး၊ ေရျပညသြားရန အခနမညမ ၾကာျမငေၾကာငးက ေစာငၾကညပါ။ ေရမား မညသညေနရာမလာေၾကာငးႏငပတသကျပး ေျပာဆေဆြးေႏြးပါ။ အေပါကထတြင ရပေနျပး၊ ဘာျဖစလာမညက ေစာငၾကညပါ။

တာဝန

13မပငခြင၊ ပညာေရးႀကးဌာန၊ အေနာကၾသစေၾတးလားျပညနယ၊ ၂၀၁၇ ခႏစ

ပေပါငးမႈတျခငး • ပေပါငးမားမႈတပါ၊ ထ႔ေနာက သငကေလးအား ၎တ႔က ဖမးယဖ႔ ၾကးစားၾကညေစပါ။

ေဖာျပပါကသ႔ ေမးခြနးမားက ေမးျမနးပါ - ပေပါငးမား ဝပေနေအာင မညသညအရာက ျပလပေပးသနညး။ ထ႔ေနာက ပေပါငးမား ေပါကသြားေအာင မညသညအရာက ျပလပေပးသနညး။ ပေပါငးတစလး ေလထတြင မညမၾကာၾကာ ေနႏငေၾကာငး ၾကညရႈပါ။

• သငကေလးအား ၎၏ လကမႏင လကညႇးအသးျပ၍ စကဝငးငယပစတစခ ျပလပေစျပး၊ ၎စကဝငးမတစဆင ေလမႈတထတေစကာ ၎တ႔၏လကမားျဖင ပေပါငးမားကျပလပေစပါ။

ပေပါငးမား က မညသ႔ ျပလပရမညနညး။

ပနကနေဆး ဆပျပာ 600ml ႏင ဂလငဆရငး 25ml တ႔က တစလတာ ဝငဆသည ထညခြကတစခအတြငးသ႔ ထညျပး၊ ေရျဖညလကပါ။ ထပတြင အ၀ငးေလးပါသည တတတတစချပလပရနအတြက ပကသန႔ရငးေရး အတတစခက သငကေလးအား အသးျပေစပါ။ သငကေလးအား ၎တတတက ပေပါငးဆပျပာရညထႏစေစျပး၊ အေပါကဝငးေလးမတစဆင ေလမႈတၾကညေစပါ။

တာဝန

14 ©မပငခြင၊ ပညာေရးဌာန၊ အေနာကၾသစေၾတးလားျပညနယ၊ ၂၀၁၇ ခႏစ

ေရခးခန ေဆာကစားျခငး• သငကေလးႏငအတ ေရခးကနအတြငးသ႔ အရာဝတအမးမးက ထညသြငးပါ။

၎ပစၥညးမား ေရထျမပသြားလား သ႔မဟတ ေရေပၚ ေပၚေနလား သငကေလးအား ၾကညရႈေစပါ။ ထသ႔ မၾကးပမးၾကညမဘာျဖစႏငဖြယ႐မညဟ ၎တ႔ထငေၾကာငး ခန႔မနးေစပါ။ အခ႕ေသာ အရာဝတမား မညသညအတြကေၾကာင ေရေပၚေပၚျပး၊ အခ႕မာမ ျမပသြားေၾကာငးက ေမးျမနးပါ။ ေရေပၚေပၚေနသည အရာဝတမားက ေရထျမပသြားေစရန၊ ျမပေနသည အရာဝတမားက ေရေပၚေပၚေစရန ျပလပႏငသည နညးလမးမားအေၾကာငးက ေျပာဆေဆြးေႏြးပါ။

• သငကေလးအား အရာဝတအမးမးက ေရျဖညေစျပး၊ ထ႔ေနာက ေရျပနထတေစပါ။ ေရမား ပနးထြကေစရနအတြက သန႔စငျပးျဖစေသာ ေခါငးေလာရညပလငးမားက အသးျပပါ။ ပလငးထ၌ ဘာမမရခန၊ ပလငးထ၌ ျပညေနခန ပလငးက ဖညစေစျပး၊ မညသ႔ ခစားရေၾကာငးက ေမးျမနးေျပာဆေဆြးေႏြးပါ။ ပလငးက ေရေအာကထတြင ႏင ေရေပၚတြင ဖညစေစျပး၊ ဘာျဖစသညက ၾကညရႈပါ။

ေရခးပလပက ဖယရားလကသညအခါ ဘာျဖစသညႏင ပတသကျပး ေမးခြနးမား ေမးျမနးပါ။

15မပငခြင၊ ပညာေရးႀကးဌာန၊ အေနာကၾသစေၾတးလားျပညနယ၊ ၂၀၁၇ ခႏစ

ျပနလညစဥးစားပါ၊ ေလာခပါ၊ ျပနလညအသးခပါ၊ ထ႔ေနာက ျပနလညသးစြပါျပနလညစဥးစားပါ• သငကေလးအား ေကာငးသ႔ ကားေမာငးပ႔မညအစား လမးေလာက၍ ေကာငးပ႔ပါ။

အကယ၍ သငေနရာသည ေကာငးျဖငေဝးလင လမးတစေနရာေလာကအထ ကားေမာငးျပး၊ ကနရသညက လမးေလာကသြားပါ။

• သငကေလးအား ၎၏ပတဝနးကငႏငပတသကျပး အျခားသမားႏငအတ အသးျပပ နညးလမးမားအေၾကာငးက စဥးစားရန တကတြနးအားေပးပါ။ အမႈကပးမားအတြငးသ႔ အမႈကမားထညျခငး၊ ေဆာကစားျပးေနာက သမးဆညး႐ငးလငးရန အၾကျပပါ။

ေလာခပါ

• အမသးပစၥညးမား ႏင မးလးမားက အသးမျပခနတြင သငကေလးအား ပတေစျခငးအားျဖင လပစစအသးျပမႈကေလာခပါ။ သတေပးခကအေနႏင အမတအသားမားက အတတကြ ျပလပပါ။

• ၎တ႔သြားတကေနစဥတြင သငကေလးအား ေရပတထားေစပါ။

• သငကေလးအား ဓာတေငြ႕၊ ေရ ႏင လပစစ မတာမားက ျပသထားပါ၊ သ႔မသာ အသးျပမႈမားက မညသ႔တငးတာေၾကာငးက ၎တ႔ နားလညသေဘာေပါကႏငမညျဖစသည။

• သငကေလး ေရပနးျဖင ေရခးေနခနတြင ေရပးတစပးက ထညသြငးထားျပး၊ ေရမညမစမေၾကာငးက တငးတာပါ။

ျပနလညအသးခပါ

• သငကေလးအား ‘ျပနလညအသးခမႈ’ သေကၤတက ျပသပါ။ ျပနလညအသးခရန မညမ အေရးၾကးေၾကာငး ႏငပတသကျပး ေျပာဆေဆြးေႏြးပါ။

• ျပနလညအသးခ၍ရေသာ၊ မရေသာ ပစၥညးအမးအစားမားအေၾကာငးက ေဆြးေႏြးပါ။

ျပနလညသးစြပါ

• စကပနးကနမား၊ ေသတာမား၊ ကတမား၊ ထတပးစာရြကမား ႏင ဖၾကးမားက အႏပညာႏင လကမႈပစၥညးဆငရာ လႈပရားေဆာငရြကမႈမားအတြက ျပနလညသးစြပါ။ ၾကယသးမား၊ ဖေယာငးေရာငျခယမား ႏင ခတမားက ဖနခြက သ႔မဟတ ပလကစတစခြကမားထတြင သမးဆညးထားပါ။

• ကစားစရာမားအတြက အမမား ႏင အဖးတနပစၥညး ေသတာမားက ဖနတးရနအတြက ရႈးဖနပဗးမားက ျပနလညသးစြပါ။

• ေရမား ေရေျမာငးထသ႔ စးထြကသြားေစျခငးအစား ေရမားက စေဆာငးႏငသညနညးလမးမား၊ ေနအမဝနးကငတြင ျပနလညအသးျပႏငမည နညးလမးမားက ေဖာထတပါ။

16 ©မပငခြင၊ ပညာေရးဌာန၊ အေနာကၾသစေၾတးလားျပညနယ၊ ၂၀၁၇ ခႏစ

ပစၥညးမားက အမႈကအျဖစမပစမတြင ၎ ပစၥညးတစခစက မညသညအရာမားႏင ျပလပထားေၾကာငးက ေဆြးေႏြးေျပာျပၿပး သငကေလးအား ျပနလညအသးခမႈ သေကၤတက ရာၾကညေစပါ။ ျပနလညအသးခႏငသည ပစၥညးမားက အတတကြ အမးအစားခြျခားျပး၊ ၎တ႔က ျပနလညအသးခမႈ အမႈကပးအတြငးသ႔ ထညသြငးပါ။

တာဝန

17မပငခြင၊ ပညာေရးႀကးဌာန၊ အေနာကၾသစေၾတးလားျပညနယ၊ ၂၀၁၇ ခႏစ

© မပငခြင၊ ပညာေရးဌာန၊ အေနာကၾသစေၾတးလားျပညနယ၊ ၂၀၁၇ ခႏစ