Upload
hoangthu
View
215
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
qarTvelobis gadasarCenad
#82 (143) 31 agvisto 2010 s a x alxo mo Zr ao b a “ “s a m e gr elos “ org a no 3 0 T eTri
www.ilori.ge
gazeTi gamodis 1999 wlidan
megruli
poeziis
rafsodiapoeti
laSa
gaxaria 5es yvelam unda waikiTxos!
avkacoba da
veragoba aravis
SerCeba
mamanti jolia
daviT kikaliSvili
es wigni 1908 wels gamoica Tavad p.i. TumaniSvilismier. aRsaniSnavia, rom igi imdenad obieqturad asaxavs
qarTveli eris warsuls, rom komunistebs didi ivaneses naSromi arc calke wignad gamouciaT da igi arc 80-
ian wlebSi gamocemul ivane javaxiSvilis 12-tomeul-Si SeutaniaT. Cvenc SemTxveviT mivageniT am wigns erT-
erT biblioTekaSi da aucileblad miviCnieT misi gamo-
qveyneba, radgan didi qarTveli mecnierisa da ma-muliSvilis mier metad saintereso mosazrebebia moy-
vanili megruli, svanuri da lazuri fenomenis Taobaze.
ivane javaxiSvili
qarTvel eris
istoria
9
3
3
gilocavT! gilocavT! xelisuflebam puri gaaZvira!xelisuflebam puri gaaZvira!
ver iqna da ver amoiyora
stomaqi xelisuflebam. mTel
msoflioSi sawvavi iafdeba, ma-
gram xelisufleba saqarTveloSi
sawvavs mainc aZvirebs, radgan
umaRlesi xelisuflebis ramden-
ime ojaxi akontrolebs am
bizness. axla ki xelisuflebam
puric gaaZvira 20-25 procentiT,
radgan am biznessac Tavad akon-
trolebs. da es gaZvireba moxda
maSin, roca saqarTvelos Zveli
fasebiT aqvs SeZenili xorbali
da araviTar SemTxvevaSi purze
fasi ar unda gaZvirebuliyo,
vidre mepureebi gaZvirebul xor-
bals ar SeiZendnen.
rogor SeiZleba aseT
SemTxvevaSi xelisuflebasTan
raime zneobriv kategoriebze
saubari _ saqarTvelos marTvis
saTaveSi dganan gaumaZRari
CarCebi, romlebic mxolod saku-
Tar keTildReobaze zrunaven da
fexebze hkidiaT xalxis bedi!
xelisuflebidan Rrutunis xma
modis!
aba, maSin, amaT ra gaaZRebT!
kvlav
erTad,
kvlav
erTmaneTis
imediT
avaria xoni-
martvilis gzaze da
narazeneli
WiWiko mewisqvile!
8-10
“ra advilia
sikvdili, roca ase
giyvars sicocxle”
Tamaz baZaRua
12
ilori2 31 agvisto 2010
gazeT “iloris” mkiTxvelebs
vTavazobT nawyvetebs 2008
wels saqarTvelos kulturis,
ZeglTa dacvisa da sportis
saministrom da giorgi Cubi-
naSvilis saxelobis qarTuli
xelovnebis istoriisa da
ZeglTa dacvis kvlevis
erovnulma centris mier er-
Toblivad gamocemul, profe-
siiT eqimis paata qurdova-
niZis mier qarTul-afxazur
enebze Sesrulebul ilus-
trirebul “qarTul-afxazuri
albomi”-dan, romelSic XIX
saukunis dasawyisSi
qarTvelebisa da afxazebis
urTierTobaa aRwerili. wer-
ils Tan erTvis unikaluri
fotomasala, rac kidev erTx-
el adasturebs, rom qarTul-
afxazuri urTierTobebis es
periodi orive xalxisaTvis
didi kulturul-istoriuli
epoqis metad mniSvnelovani
monakveTi iyo.
ilia WavWavaZis stumroba
afxazeTSi
sulmnaTi ilia WavWavaZe mTeli
Tavisi moRvaweobis manZilze gaunele-
beli yuradRebiT akvirdeboda da
exmianeboda afxazi xalxis yvela
satkivars. oTar WurRulias sityvebs
Tu gavimeorebT: “ilia WavWavaZis didi
interesi afxazeTisa da afxazebisad-
mi, am moZme xalxis yofa-cxovrebis,
kulturis, sarwmunoebis, zepirsi-
tyvierebis, tradiciebisa da saxalxo
ganaTlebisadmi erTiorad gaizarda
mas Semdeg, rac qarTvelma mweralma
sakuTari perioduli organo _ gazeTi
“iveria” daaarsa... gazeT “iverias”
hqonda sagangebo rubrikebi: “afx-
azeTi”, “soxumi”, “daba gudauTa”, “daba
oCamCire”, “samurzayano”, “abJua”, “afx-
azeT-samurzayano”, “oqumi” (o. Wur-
Rulia, “didi ilia da afxazeTi”,
gazeTi “sabWoTa afxazeTi”, 21.04.1972
weli).
ilia WavWavaZes uaxloesi megobroba
da TanamSromloba akavSirebda afxazi
xalxis araerT Rirseul SvilTan _
giorgi mixeilis Ze da giorgi dim-
itris Ze SarvaSiZeebTan, daviT an-
CabaZesTan, daviT CqotuasTan da sxveb-
Tan. arc Tu iSviaTad afxazi
TanamoZmeebi ilias stumrobdnen
xolme Tbilissa da saguramoSi.
ilia WavWavaZis mier daarsebuli
wera-kiTxvis gamavrcelebeli sazoga-
doebis daxmarebiT Seiqmna am sazoga-
doebis ganyofileba afxazeTSi, daars-
da araerTi saganmanaTleblo centri
da skola, maT Soris soxumSic, romel-
sac cnobili pedagogi da sazogado
moRvawe niko janaSia xelmZR-
vanelobda.
saerTod, meoce saukunis dasawyisSi
saqarTveloSi mosaxleobis swavla-
ganaTlebis sakmaod vrceli qseli
Camoyalibda. am uaRresad mniSvnelo-
vani saqmis damfuZnebeli da organi-
zatori swored sulmnaTi ilia
WavWavaZe gaxldaT!
dRe ar gavidoda, rom saqarTveloSi
axali skola ar gaxsniliyo. erSi
swrafad matulobda wera-kiTxvis
swavlis msurvelTa ricxvi, radgan
qarTvelebi swored ganaTlebaSi xe-
davdnen saqarTvelos bednier mo-
mavals.
miuxedavad mouclelobisa, ilia
WavWavaZe dausruleblad mogzaurob-
da saqarTvelos erTi mxaridan meo-
reSi, xsnida axal skolebs, Cahqonda
saswavlo literatura da sxvadasxva
TvalsaCinoebebi, eswreboda
gakveTilebs, aqtiurad exmareboda ped-
agogebs da wera-kiTxvis gamavrcele-
blebs.
1903 wels gagraSi realuri
saswavleblis daarsebaSi monawileo-
bis misaRebad princma aleqsandre pe-
tres Ze oldenburgelma ilia
WavWavaZe sagangebod miiwvia afx-
azeTSi. es ilia WavWavaZis pirveli
stumroba iyo am ulamazes kuTxeSi.
ilias Tan axldnen baTumis guberna-
tori nikoloz erisTavi, Tbilisisa da
siRnaRis Tavadaznaurobis marSlebi
aleqsandre orbeliani da dimitri
ColoyaSvili. isini, gagridan
dabrunebulni, ori dRiT soxumSi Se-
Cerebulan. maT sapativcemulod 24
maiss ZmaTa SarvaSiZeebis sasaxlis
baRSi sagangebo sadili gaimarTa,
romelzec soxumis sazogadoebis
rCeuli nawili, imJamad afxazeTSi
sagastrolod Casuli qarTuli
Teatris msaxiobebi da Zuku loluas
momReralTa gundic iyo miwveuli.
specialurad gamarTul sadilze
ilia WavWavaZes sagangebo sityviT mi-
umarTavs afxaz-qarTveli maspin-
ZlebisaTvis: “batonebo, didi pativis-
cemiT mogesalmebiT! bednieri
gaxlavarT, rom vxedav Cvens saerTo
mSvenier samSoblos, kalmiT daxatul
kuTxes da mis mosaxle mSveniersave
xalxs... madlobeli gaxlavarT Tqveni
daxvedrisaTvis, Cemi pativiscemisa da
dRegrZelobisaTvis!
Tqven rom giyurebT, guls imedi da
sasoeba Camesaxa. vfiqrob, rom Cveni
qveyana win midis, mters ase advilad
ar daveCagvrinebiT. romaelTa erTi
Tqma magondeba, sinaTle aRmosavleTiT
gvevlinebao. Tqven rom gicqeriT, es
Tema ase unda Sevcvalo: sinaTle
dasavleTidan modis, saqarTvelosTvis
mainc-meTqi! Tqvenc mixvedrili brZan-
debiT, rom dRevandel cxovrebaSi
sufris TavSi is eri zis, vinc irjeba,
vinc cdilobs qoneba SeiZinos, ekonomi-
urad welSi gamagrdes, vinc amas ara
fiqrobs, vinc sxvas Sehyurebs, aca, rame
gavardes xelidan da me aviRovo, is
xalxi tyyuila nu elis Sori manZili
gaiaros cxovrebaSi, tyuilad imedi nu
aqvs cxovrebis WidilSi fons gavides:
aseTi eri, vimeoreb, sarwmunebeli unda
iyos, rom mas sakacobrio sufraze adg-
ili ar eqneba, gemrieli lukma
cxvirzeiT acdeba, nasufrali Tu xvda,
RmerTs madli Seswiros! yvelasagan
gaTelili, yvelasagan ybadaRebuli
isaa, visac Tavis marjvenis imedi ara
aqvs, vinc Tavis ZalRoniT ar hlamobs
lelos gatanas cxovrebis moedanze.
Tqveni moZmeni, aRmosavleT saqarTve-
los qarTvelebi, imiTa varT Sesabral-
isni, rom metad taatiT mivdivarT
ekonomikuri moRonierebisaken. iq yve-
lani Cvena gvCagraven, Tavze gvasxde-
bian (rogori didi simarTle Tqva
sulmnaTma iliam, gana dResac ar iCa-
grebian qarTvelebi TbilisSi Tu aR-
mosavleT saqarTvelos sxva re-
gionebSi? _ “ilori”). aq, Tqven rom
giyurebT, guli minaTdeba, sasoebiT
mevseba. mTeli qalaqi Tqvens xelSia;
aqaurobis baton-patroni Tqvena xarT,
getyobaT, dResa da Rames asworebT,
cdilobT ukve SeZenils kidev miuma-
toT, Tqveni qoneba erT-orad aqcioT,
fxizlobT, yuri maxvilad giWiravT,
saidan, rogor ukeTesad da sarfianad
moagvaroT Tqveni saqme, amisaTvis
TqvenTvis gamCens Sno moucia da am
SnoTi Snoianad sargeblobT kideca.
merwmuneT, Tu qonebrivad Ronivrebi
iqnebiT, yovelive sikeTe amqveyniuri
TavisiT mogadgebaT karze. Tu ekonomi-
urad welSi gavimarTebiT, Cveni sam-
Soblo, mama-papaTagan naanderZevi,
SegvrCeba, veravin wagvarTmevs. Tu
vaWrobas, Tanamedrove cxovrebis am
mTavar ZarRvs, vuerTguleT, burTi da
moedani Cvenia, lelos gatanaSi veravin
Segvecileba.
rom mogaxseneT: saqarTvelos sina-
Tle dasavleTidan modis-meTqi, imit-
om mogaxseneT, rom dasavleT saqarTve-
los qarTvelobam aRmosavleT
saqarTvelos moZmeebs magaliTi unda
uCvenos sifxizlisa, cxovrebaSi br-
Zolis unaris gamoCenisa (albaT maSin-
delze ufro aucilebelia, rom dResac
ase moxdes, Torem saqarTvelos gadag-
vareba-ganadgurebas ukve win
aRaraferi udgas _ “ilori”), unda
aswavlos, rom imaT amave gziT iaron,
imaTac Tqven mogbaZon, erToblivis Za-
liT mama-papaTagan naanderZevi turfa
da mdidari qveyana SevirCinoT, sxvas
misi dapatronebis mada ar gavuRviZoT,
moseul aTasgvar mtersa da duSmans
kriWaSi CavudgeT, Cvenze ar gava-
cinoT...
maS gagimarjosT, batonebo, Cveni
qveynis ekonomikuri aRorZinebis
pirvelo mercxlebo! gaumarjos Tqvens
gamWriaxobas, simkvircxles: Cveni xalx-
is, amer-imereTis, mTlad Cveni qveynis
sanugeSod da warsamateblad!”
(gagrZeleba Semdeg nomerSi)
kvlav erTad, kvlav erTmaneTis imediT...
ilori 331 agvisto 2010
avkacoba da veragoba aravis SerCebatragikul movlenaTa
monawilis tribuna
am werilis dawerisaken mibiZga
gazeT “ilorSi” (misi erTguli mk-
iTxveli var) gamoqveynebulma sabWoTa
uSiSroebis yofili warCinebuli
muSakis, sulganaTlebuli giorgi
(xuta) xufenias werilma “megruli na-
cionalizmi”, sadac dawvrilebiT,
dasabuTebulad xdeba imis dadas-
tureba, rom meoce saukunis ormoc-
daaTiani wlebis saqarTvelos re-
spublikis saxelmwifo uSiSroebis
ministri ruxaZe, Tavis pirsisxlian
damqaSebTan erTad yvelafers akeTeb-
da megrelebis samSoblos RalatSi
dasadanaSauleblad da maTi saqarTve-
los mtrebad warmosaCenad. amrigad,
misi sanukvari mizani gaxldaT
megrelebis Soreul aRmosavleTSi
gadasaxleba. es rom ruxaZis utyuari
da winaswar SerCeuli mizani iyo,
adasturebs isic, rom igi moRalatis
etiketis miwebebas upirebda ara mx-
olod qveynis zeda eSelonebSi
dasaqmebuli megrelebs, aramed
megruli warmoSobis rigiT
udanaSaulo adamianebsac. amis miRwevas
ki ruxaZe moaxerxebda winaswar sag-
uldagulod Segrovebuli “mamxile-
beli” (sinamdvileSi ki _ yoveli we-
sisa da rigis ugulvebelyofiT
SeTiTxnili) sabuTebis saxalxo
sasamarTloebSi gadagzavniT da
saCvenebeli sasamarTlo procesebis
gamarTviT. amis naTeli magaliTi
gaxldaT is istoria, rac piradad me
gadamxda.
25 wlis Wabuki gaxldiT, roca mox-
alised wavedi did samamulo omSi. mon-
awilobas viRebdi aqtiur saomar mo-
qmedebebSi da frontidan mravali or-
denisa da medlis kavalerad davbrun-
di. swored maSin surdaT Cemi “mx-
ileba” samSoblos RalatSi, megrul
danaSaulebriv elitasTan kavSiris
braldebiT, romlis arcerT warmo-
madgenels me maSin saerTod ar vic-
nobdi. warmoSobiT samegrelodan Cem-
nairi qarTvelebi maSin uxvad hyavdaT
amoRebuli mizanSi, raTa xelovnurad
gaezardaT “moRalate megrelTa” rao-
denoba. ruxaZisa da misi garemocvis
ZiriTadi mizani iyo mieyenebinaT
Crdili megruli warmoSobis didi
qarTvelis lavrenti berias sax-
elisaTvis, daerwmunebinaT stalini mis
orgulobaSi da moeSorebinaT igi
sabWoTa qveynis marTvis sadaveebidan.
berias adgilis dakavebas maSin en-
ergiulad eswrafvoda axalgazrdo-
bisas kontrabandistobaSi (baTumSi)
araerTgzis SemCneuli, imJamad sabWo-
Ta uSiSroebis generlis formaSi Se-
fuTuli ruxaZe.
xuta xufenia _ ase vicnobdi me
“ilorSi” gamoqveynebuli uaRresad
saintereso publikaciis avtors. igi
gaxldaT brwyinvale Cekisti da uwe-
sieresi adamiani (RmerTma naTelSi amy-
ofos misi suli!).
Cemi zugdidSi yofnis dros (me
garkveuli periodi samegrelo-svaneTis
uSiSroebis samsaxuris ufrosi
gaxldiT) batoni xuta xSirad mstum-
robda, rac orive CvenganisaTvis
sasixarulo movlena gaxldaT, radgan
saaTobiT warsulis tkbil-mware
mogonebebSi gadaveSvebodiT xolme.
aqve, baton xutasTan erTad ar Sei-
Zleba didi pativiscemiT ar movigono
sulganaTlebuli ladi zaqaraia,
romelic zugdidis uSiSroebis
pirveli ufrosi iyo da Semdeg did
xans imuSava saqarTvelos erT-erTi
urTulesi regionis _ aWaris uSiS-
roebis ministris moadgilis Tanamde-
bobaze. swored Cven sameulze modio-
da yvelaze didi datvirTva sagangebo
situaciebis dros, radgan regionSi op-
eratiuli viTarebis daZabvisas (rac
didi samamulo omis dros Tu omis-
Semdgom periodSi arc Tu iSviaTi
movlena gaxldaT) mudam erTmaneTs
vedeqiT mxarSi.
idga 1951 weli, Tve ar maxsovs (mas
Semdeg xom TiTqmis 60 welia gasuli).
maSin sadgur oCamCiris rkinigzis
uSiSroebis qveganyofilebaSi vmuSaob-
di _ sul erTi wlis misuli gaxldiT
sabWoTa uSiSroebis organoebSi. isic
minda movuTxro mkiTxvels, Tu rogor
movxvdi saqarTvelos uSiSroebis
organoebSi.
is-is iyo warCinebiT davamTavre
soxumis pedagogiuri institutis is-
toriis fakulteti, rom afxazeTis
ganaTlebis ministrma sergo siguam
Tavisi piradi gankargulebiT gam-
agzavna erT-erTi raionuli skolis
direqtorad. gaxarebuli viyavi, magram,
Cemda samwuxarod, am Tanamdebobaze mx-
olod sami dRis ganmavlobaSi vimuSave,
radgan kvlav ganaTlebis ministrma
damibara da miTxra: Seni pirovnebiT
afxazeTis saolqo komitetSi dain-
teresdnen da saswrafod iq unda
mixvideo. Tan isic daayola _ gamor-
icxuli ar aris, saolqo komitetis in-
struqtorad dagniSnono. simarTle
giTxraT, amgvari siaxlis mosmena sru-
liadac ar gamxarebia, radgan is-
torikosis profesia Zalian mxiblav-
da da garkveuli periodis Semdeg mec-
nierebis sferoSi vapirebdi
gadanacvlebas. magram sxva gza ar
mqonda da beds damorCilebuli mive-
di afxazeTis saolqo komitetSi.
mimiRo saolqo komitetis erT-erT-
ma mdivanma ivane tuskaZem, SesaniSnav-
ma qarTvelma da didebulma pirovnebam,
romelmac CemTan xanmokle gasaubrebis
Semdeg ixmo Sesabamisi ganyofilebis
ufrosi, romelmac TiTqmis iqve Sead-
gina brZanebis teqsti da afxazeTis
saolqo komitetis Senoba ukve in-
struqtoris rangSi davtove.
Cems win sruliad axali perspeqti-
va gadaiSala. miuxedavad uaRresad
datvirTuli samuSao grafikisa, mainc
vaxerxebdi rom specialur istoriul
literaturas gavcnobodi da sakuTar
Tavze memuSava. magram, male aqac Se-
icvala yvelaferi. sul sami Tve
vimuSave afxazeTis saolqo komitetis
instruqtorad da erTaderTi, rac am
xnis ganmavlobaSi movaswari, iyo gal-
isa da gagris partiis raionuli
komitetebis administraciuli orga-
noebis saqmianobis Semowmeba.
diliT samsaxurSi misuls miTxres,
rom afxazeTis kompartiis saolqo
komitetis pirveli mdivani akaki mge-
laZe gibarebso.
aqve aRvniSnav, rom batoni akaki mge-
laZe me jer kidev 1947 wels gamacno
Cemi yofili diviziis meTaurma gen-
eralma babrakovma da SeiZleba iTqvas,
rom man mgelaZes Cemi Tavi sapa-
troneblad Caabara. me es ar damvi-
wyebia, magram, rogorc Cans, generlis
danabarebi arc akaki mgelaZes hqonda
daviwyebuli.
_ Svilo, xvalve unda gaemgzavro
TbilisSi da saqarTvelos uSiSroebis
organoebSi muSaobis dawyebisaTvis au-
cilebeli samedicino komisia unda ga-
iaroo. _ miTxra batonma akakim.
erTi ki gavibrZole da baton akaki
mgelaZes Sevkadre: uSiSroebis orga-
noebSi muSaoba ar minda, radgan iq is-
torikosis specialobas da peda-
gogobas movwydebi-meTqi, magram
Cafiqrebulma mgelaZem miTxra:
_ SeniT iseT donezea xalxi dain-
teresebuli, rom arc Cemi da arc Seni
uari imaT gadawyvetilebaze gavlenas
ver moaxdenso.
mivxvdi, rom winaaRmdegobis gawevas
arc amjerad hqonda azri da meore
dRes ukve soxumi-Tbilisis matarebel-
Si vijeqi. maSin mxolod xuTi axal-
gazrda kaci gagvagzavnes afxazeTidan
TbilisSi uSiSroebis sistemaSi
moxvedris kandidatebad. albaT be-
disweris kaprizi gaxldaT is, rom im
oTx axalgazrdas janmrTeloba
dauwunes da ukan damwuxrebulebi
daabrunes, me ki absoluturad janm-
rTelad mimiCnies, rac imis mauwyebeli
gaxldaT, rom male axal cxovrebas
daviwyebdi. ukan rom vbrundebodiT,
Cemi megobrebi lamis tirodnen, rom
uSiSroebaSi ar miiRes, me ki piriqiT
_ imis dardi ar masvenebda, rom is-
torikosis specialobas bavSvebTan
pedagogad muSaobis ocnebas samu-
damod unda gamovmSvidobebodi da
axla ki, roca mecxre aTeul wlebs miv-
iTvli, simarTle unda vTqva: CemTvis
didi bedniereba iyo uSiSroebis orga-
noebSi muSaoba, radgan Cems periodSi
es dawesebuleba namdvilad sufTa
xelebiT muSaobda da me uamravi
sasikeTo saqme gamikeTebia
saqarTvelosa da qarTveli xalx-
isaTvis!
davubrundebi isev oCamCiris
sadguris rkinigzis uSiSroebis qveg-
anyofilebas, sadac operrwmunebulad
vmuSaobdi, leitenantis wodebiT (uSiS-
roebis maSindeli leitenanti rangiT
sabWoTa kavSiris SeiaraRebuli Za-
lebis Tu Sinagan saqmeTa organoebis
kapitnis wodebis tolfasi gaxldaT _
“ilori”). amave dros viyavi qvegany-
ofilebis partiuli organizaciis
mdivani da amitomac me gadmomces
raikomidan gadmogzavnili sakavSiro
kompartiis centraluri komitetis
daxuruli werili, romelic uSiSroe-
bis qveganyofilebis partorganizaci-
is krebaze unda gangvexila. aRsaniS-
navia isic, rom Cvens organizaciaSi
uSiSroebis da miliciis partiuli
TanamSromlebis garda gaerTianebuli
iyvnen axlomdebare warmoeba-dawese-
bulebebSi dasaqmebuli komunistebic.
aRniSnuli daxuruli werili
swored “megrelTa saqmes” exeboda, ra-
mac yvela mwared dagvafiqra. TavSi mx-
olod erTi azri gvitrialebda: “nuTu
marTla arseboben megruli warmo-
mavlebis xelmZRvanelebi, romlebsac
TurqeTTan gaaCniaT danaSaulebrivi
kavSirebi?.. nuTu marTla arseboben
xalxis mtrebi?..” da sxva.
amrigad, uSiSroebis pirveladi par-
tiuli organizaciis krebam Caiara
“nuTu-nuTu”-s ZaxiliT, magram yvelam
mainc erTxmad dagmo mtruli
damokidebuleba sabWoTa sinamdvil-
isadmi. mec da Cems megobrebsac Zalian
gvawuxebda imaze eWvi, rom daxurul
werilSi moyvanili faqtebi sicrue iyo,
magram maSin amis xmamaRla Tqmas vin
gabedavda! SemdgomSi ki, Cemi eWvi, sru-
lad dadasturda.
am werilis ganxilvidan daaxloebiT
erTi Tvis Semdeg sadgur oCamCireSi
Camodga specialuri vagoni, romelic
ekuTvnoda amierkavkasiis rkinigzis
uSiSroebis ufross baton simon-
iSvils. vagoniT CamobrZanda simon-
iSvilis pirveli moadgile polkovni-
ki sxirtlaZe Tavisi rva gamomZiebliT.
TavSive unda aRvniSno, rom batoni
sxirtlaZe aRmoCnda didebuli
pirovneba _ Tavisi saqmis ubadlo spe-
cialisti, gamocdili Cekisti da
umwikvlo principuli pirovneba.
am komisiam rom muSaoba daiwyo, maTi
gankargulebiT qveganyofilebis Tanam-
Sromlebi sakuTar kabinetebSi viyaviT
gamomwyvdeulebi da gareT cxvirs ar
gvayofinebdnen. 10 dRe viyaviT ase. mx-
olod is gvesmoda, Tu koridorSi ro-
gor Semodiodnen viRac adamianebi.
maTi vinaoba CemTvis mogvianebiT gax-
da cnobili.
10 dRis Semdeg batoni sxirtlaZe pi-
radad esaubra qveganyofilebis Tanam-
Sromlebs. CemTan saubrisas, miuxe-
davad didi daZabulobisa, guneba-gan-
wyoba gamomikeTa misma uSualobam,
saubris keTilSobilurma manerebma,
saqmis Rrmad codnam, ramac iqonia
kidec gavlena Cveni Sexvedris
saboloo Sedegze. sxirtlaZem mama-
Svilurad miTxra (arasodes damavi-
wydeba misi sityvebi): “Sen, Cemo kargo,
aq araferi gesaqmeba, davbrundebi Tu
ara TbilisSi, brZanebas davwer da sox-
umSi gadagiyvan dawinaurebiT!”
uzomod gamaxara zemdgomis am
gadawyvetilebam, radgan soxumSi ma-
maCemis mier nayidi patara saxl-kari
gamaCnda, romelic mouvleli iyo. ma-
gram, ubedureba swored maSin mewvia,
roca bednierebis molodinSi viyavi _
simoniSvili Turme didad ukmayofilo
darCenila komisiis mier oCamCireSi
Catarebuli gamoZiebiT da misi xelme-
ored TbilisSi Catareba mouTxovia
kategoriulad.
TbilisSi CasvlisTanave mivaSure
amierkavkasiis rkinigzis uSiSroebis
Senobas (maSin amierkavkasiis rkinigzis
sammarTveloSi Sedodnen azerbaijanis
da somxeTis rkinigzis uwyebebic,
romelTac xelmZRvanelobda SesaniS-
navi pirovneba da specialisti gior-
gi qadagiZe). saSvTa biuroSi Sevedi Tu
ara, iq damxvda 30-mde oCamCireli mo-
qalaqe _ zogi nacnobi, zogi ki ucno-
bi. wamsve gavacnobiere, rom swored es-
eni dadiodnen oCamCiris qvegany-
ofilebis SenobaSi maSin, roca Cven
kabinetebSi viyaviT gamomwyvdeuli.
gamikvirda _ ra unda hqondes amaT Cem-
Tan saerTo-meTqi. cdilobdnen sag-
uldagulod momsalmebodnen, magram yu-
radReba ar mivaqcie da me-5 sarTuls
mivaSure, sadac simoniSvilis samuSao
kabineti iyo ganTavsebuli.
rasakvirvelia, me xelmZRvanelebidan
manam aravin mimiRebda, vidre es oCam-
Ciridan Camosuli moqalaqeebi Tu
mowmeebi ar daikiTxebodnen. rogorc
iqna, momiwia drom da Sevedi simon-
iSvilis kabinetSi. saubris dasawyi-
sisTanave vigumane, rom simoniSvili
aSkarad ar iyo Cems mimarT uaryofi-
Tad ganwyobili.
rogorc iqna gavige, rom viRacas
Cemze “didi mondomebiT” dauweria
dasmenis werili (samwuxarod, rogorc
Semdeg gairkva, ara mxolod Cems mi-
marT), romelSic “mxilebuli” viyavi
partiis cekas daxuruli werilis
aqtiur mowinaaRmdeged (ara da, swored
me gavitane aRniSnuli werili gansax-
ilvelad partorganizaciis krebaze).
maSinve mivxvdi, rom saqme arc mTlad
cudad aris, radgan, uSiSroebis
xelmZRvanelobas am werilSi moy-
vanili “braldebebi” rom erwmuna, me
ukve cixis kameraSi unda vmjdariyavi
daxvretis Tu ara, xangrZlivi patim-
robis molodinSi mainc.
davmSviddi, magram guli mainc mi-
grZnobda, rom es uzomod gaberili
saqme mTlad iolad ar dasruldebo-
da.
asec moxda...
mamanti jolia,
didi samamulo omis monawile,
gadamdgari polkovniki, ssrk uSiS-
roebis sapatio Cekisti, saq. uSiS-
roebis veteranTa sabWos wevri, afx-
azeTis SeiaraRebuli Zalebis vet-
eranTa sabWos sapatio Tavmjdomare,
Rirsebis ordenis kavaleri.
(gagrZeleba Semdeg nomerSi)
ase rom, masiurma sabWoTa mki-
Txvelma (Tu ki SeiZleba “masiuri mki-
Txveli” uwodo enciklopediuri ga-
mocemebis moyvarulT) araferi icoda
ssrk Sinsaxkomis or komisariatad ga-
dakeTebis Taobaze, arc is, rom sasa-
zRvro jarebi lavrenti berias xe-
lqveiT imyofebodnen, arc is, rom sa-
bWoTa kavSiris sagareo dazverva aRar
emorCileboda berias da arc sxva mra-
vali ram. samagierod yvelam “kargad”
icoda, rom rom omis dawyeba ver ga-
Tvala Sinsaxkomis dazvervam, imitom,
rom omis dawyebamde beriam gaanadgu-
ra yvela gamocdili mzveravi. sxvaTa
Soris, mravali maTgani dResac ase fi-
qrobs. da es miuxedavad imisa, rom 1941
wlis 3 Tebervlidan 1941 wlis 20 ivli-
samde (roca es ori saxalxo komisa-
riati kvlav gaerTianda da TavSi be-
ria Caudga) Sinsaxkoms ar gaaCnda sa-
gareo dazvervis samsaxuri!
ar gaaCnda!
magram gana dRes es vinmes axsovs?
sxvaTa Soris, miuxedavad “demo-
kratTa” mtkicebisa, arc 1940-1941 wleb-
Si gaunadgurebia vinmes ssrk Sinsa-
xkomis Tu uSiSroebis saxalxo komi-
sariatebSi dasaqmebuli sabWoTa mzve-
ravebi.
ai, aseT informaciul vakuumSi Txza-
ven TavianT cilismwameblur pasqvi-
lebs “demokrati” Semoqmedebi.
samwuxarod, es “tradicia” dResac
grZeldeba.
axla ki mkiTxvels vTxov moTmine-
biT aRiWurvos, radgan friad mosawy-
en saqmes SevudgebiT _ striqon-stri-
qon gavarCevT gorCakovis naazrevs.
is, rom “berias Canawerebis” stili
ar waagavs samsaxureobriv dokuments,
faqtia. is, vinc mudmivad qmnis saqmian
qaRaldebs, meqanikurad gamoimuSavebs
garkveul leqsikas da Taviseburad
agebs frazebs. da es damaxasiaTebelia
nebismieri qveynisaTvis, nebismieri da-
wesebulebisaTvis, nebismieri enisa-
Tvis. aq ki saxeze gvaqvs raRac ga-
burZgnuli stili, rac damaxasiaTebe-
lia iaffasiani deteqtivebis Semo-
qmedTaTvis. daakvirdiT, TviT Jargon
“dezi”-s (igulisxmeba Semoklebuli si-
tyva “dezinformacia”) xmareba am, Ti-
Tqosda dokumentSi, TavisTavad amJRa-
vnebs mis siyalbes.
arasworad aris gadmocemuli gva-
rebs misadagebuli Tanamdebobebic.
stalinma TviT tupikovis Tanamdebobac
kargad icoda, aramc Tu dekanozovisa
da golikovis. amasTan, avtori ar
uTiTebs dekanozovis inicialebs (ro-
melsac SesaniSnavad icnobda beria) da
es savsebiT gasagebicaa: dekanozovi am
siyalbis avtorisaTvis simbolo ga-
xlavT, raTa mianiSnos mkiTxvels (da
ara stalins) Tu konkretulad viszea
saubari. da is, rom amgvari xasiaTis
dokumentSi yvelas gvaris win iwere-
boda “amx.”, falsifikators mxedve-
lobidan gamorCa. Tu maSin pirovnebis
inicialebs ar miuTiTebdnen, maSin
swerdnen “amx. dekanozovi, amx. goli-
kovi da a.S.”
“mwvave kalmis” mflobelma Tavi ver
Seikava, rom ar gamoeyenebina sakmaod
blagvi kalamburi “tupiaki tupikovi”,
magram beria ar iyo imdenad “tupiaki”,
rom msgavsi terminebi gamoeyenebina
stalinisadmi gagzavnil moxsenebiT ba-
raTebSi.
gorCakovs unda daarwmunis mki-
Txveli, Tu rogor emliqvneleboda ja-
laTi beria stalins (roca dekano-
zovis gamoxmobis aucileblobaSi arw-
munebda belads) da amitom uazro ga-
monaTqvamebiT avsebs mis leqsikas. ga-
moricxulia, rom mas tradiciad qceu-
li mimarTva “amxanago stalin”, Se-
ecvala mimarTvis “ioseb besarionis-
Zev”. magram mkacri mimarTva “amxanago
stalin”, aSkarad amovardnili iqnebo-
da saerTo teqstidan da falsifika-
ciis avtori amitomac iyenebs mli-
qvnelur frazas: “ioseb besarionis-
Zev”...
rac Seexeba “podpolkovnik novo-
brancevs”, gorCakovi cruobs, roca mas
miawers informaciis gamogzavnas imis
Taobaze, rom hitlerma 170 divizias mo-
uyara Tavi sabWoTa kavSiris dasavleT
sazRvarze. amgvari pirovneba dazvervis
istoriaSi fiqsirebuli ar aris. Tu
ufro zustebi viqnebiT, SeiZleba gor-
Cakovs mxedvelobaSi hyavs vasil no-
vobraneci, imitom, rom 1941 wlis mais-
Si igi gaxldaT me-6 armiis Stabis sa-
dazvervo sammarTvelos ufrosis mo-
adgile da sanqciis gareSe gaavrcela
“sadazvervo cnoba #8”, sadac saubari
iyo omisaTvis germaniis mzadebaze.
saerTod, aseTi qmedeba sasjels im-
saxurebs, radgan novobranecis mxridan
es gaxldaT, Tundac ara Segnebuli, ma-
gram mainc saxelmwifo masStabis mqo-
ne provokacia. magram igi mxolod sam-
saxuridan moxsnes da... dasasveneblad
gaamweses odesaSi mdebare sadazvervo
sammarTvelos dasasvenebel saxlSi.
1941 wlis 22 ivniss ki daniSnes ukve
imave armiis Stabis sadazvervo sam-
marTvelos ufrosad.
sasaciloa, magram novobranecTan
dakavSirebuli kazusi (kargad Tu da-
vakvirdebiT, aq sxva uamrav kazussac
aRmovaCenT) imis aSkara mtkicebuleba
gaxlavT, rom sabWoTa kavSiris umaR-
lesma xelisuflebam kargad icoda
germanelTa 170 diviziis sabWoTa sa-
zRvrebTan Tavmoyris Taobaze da be-
vri sxva iseTi informaciac, romlis
Taobazec elementaruli warmodgena
ar gaaCnda TviT armiis Stabis sada-
zvervo sammarTvelos ufrosis moad-
giles novobranecs. amitomac ar da-
sajes, rom, igi, ufro gulisTqmas ahy-
va da ugulvebelyo samsaxureobriv
normebi. ar arsebobs mzveravi mkacri
disciplinisa da centrisadmi usity-
vo morCilebis gareSe. magram armiis
yvela sadazvervo struqturebSi ar Se-
iZleba mxolod geniosebi iyvnen da-
saqmebuli, novobranecs ki, ase Tu ise,
genStabis akademia hqonda damTavre-
buli.
amitom, mas yurebi ki ar daaglijes,
mxolod mcire xniT dasvenebis saSu-
aleba misces. da is, rom novobraneci
karantinSi gaagzavnes jer kidev omis
dawyebamde _ 1941 wlis maisSi, mxolod
gorCakovis “berias” SeeZlo dayrdno-
boda mis informacias 1941 wlis 21
ivniss.
da rac kidev ufro saxalisoa!
gorCakovis mier dafrqveuli siyalbis
Tanaxmad dekanozovi uaRresad fxizel
adamianad aris warmodgenili. zales-
skis biografiul cnobarSi ki deka-
nozovs brali edeba imaSi, rom dro-
ulad ver gaerkva situaciaSi saerTod
ar hqonda warmodgena hitleris dam-
pyrobluri gegmebis Sesaxeb.
ise, Tu simarTles vityviT, es ori-
ve mtkicebuleba aSkarad moklebulia
WeSmaritebas. dekanozovi arc erT
SemTxvevaSi ar yofila kategoriuli
da ufro metad Tavisi yofili, xan-
grZlivi drois ganmavlobaSi, rezi-
dentis amaiak qobulovis pozicias
iziarebda, romelsac germanelebma,
strategiuli dezinformaciis miwo-
debis TvalsazrisiT, ormagi agenti
berlinksi dauaxloves, romelic ssrk
uSiSroebis saxelmwifo komitetSi mi-
kuTvnebuli hqonda metsaxeli “lice-
isti”. ase rom, veravis veraviTar
“dezs” uxvad ver miawvdida dekano-
zovi. mas SeeZlo esargebla mxolod
“liceistis” mier miwodebuli infor-
maciiT, rac winaswar Segnebulad ga-
xldaT damaxinjebuli.
magram yru da Wkuanakluli unda
iyos is, vin daijerebs, rom stalins Se-
eZlo saxelmwifoebrivi politika aego
mxolod erTi, Tundac berlinSi mo-
qmedi rezidentis mier mowodebul sa-
dazvervo informaciaze. amasTan, cen-
tris pirdapiri miTiTebis Tanaxmad,
CvenTvis cnobilma aleqsandre ko-
rotkovma 1941 wlis martidan ga-
aqtiura zemdeg harro Sulc-boizenTan
sadazvervo kavSiri, romelic zust da
amomwurav informaciebs iZleoda. da
es informacia droulad ideboda iq,
sadac igi saWiro iyo _ qveynis xelm-
ZRvanelTa magidaze, romlis Taobaze
me kidev vityvi...
SesavlisaTvis ki me mkiTxvels Se-
vaxseneb meore, aranakleb amaRelvebel
“sensaciaze”, romelic ganTavsebulia
gorCakovis wignSi. avtori ase gvawvdis
masalebs:
“Zvel saqaRaldeze, romelSic es Se-
tyobinebebi inaxeba, gaxunebuli iis-
feri melniTaa miTiTebuli fondis, aR-
werilobis, saqmis nomeri. roca saqa-
Raldes gadaxsni, TvalSi gecema mZla-
vrad dawolili mudmivi kalmiT gake-
Tebuli rezolucia: “ukanasknel pe-
riodSi bevri muSaki wamoegeba xolme
Tavxedur provokacias da Tesavs pa-
nikas. saidumlo samsaxuris Tanam-
Sromlebi qori, karmeni da almasi, ro-
gorc dezinformaciis sistematuri
momwodeblebi, dauyovnebliv unda iqnen
gadagzavnilebi koloniebSi, rogorc
saerTaSoriso provokatorTa xelSem-
wyobebi, romelTac surT wagvaCxubon
germanias. danarCenebi mkacrad gafr-
Txildnen”. xelmowera: “l. beria, 1941
wlis 21 ivnisi”.
axla am SeTxzul sibinZuresac ga-
vecnoT... TavSive unda aRvniSnoT, rom
Turme beriasaTvis nacnobi yofila si-
tyva “dezinformacia”, romelsac iy-
enebs amgvari Sida mniSvnelobis di-
kumentis Sedgenis drosac ki. ai, sta-
linisadmi wardgenil seriozul do-
kumentSi ki igi ratomRac iyenebs Jar-
gons “dezi”. magram, erTianobaSi, sti-
li arc aqaa daculi da es “beria” sa-
qmian rezoluciaSi ratomRac iyenebs
ufro mitingisaTvis Sesaferis sity-
vebs: “saerTaSoriso provokatorTa
xelSemwyobebi... surT wagvaCxubon ger-
manias...”
da es “beria” TariRs svams ara ise,
rogorc amas gaakeTebda realuri be-
ria. beriasTvis Cveuli iyo TariRis
ase aRniSvna: “21/VI”. swored aseTi
wvrilmanebis gaSifvriT aSkaravde-
bian falsifikatorebi.
Semdeg... dazvervaSi ar arseboben
“saidumlo samsaxuris TanamSromlebi”,
“seqsotebi” da a.S. es Tanamedrove “de-
mokratebis” leqsika gaxlavT. am saqmis
profesionalebisaTvis ki arseboben
mxolod “operatiuli muSakebi” da
“agentebi”. da rac mTavaria, sabWoTa da-
zvervis istoriaSi ar arseboben ko-
duri saxelwodebebi “qori”, “karmeni”,
“almasi”, “erTguli”... isini kidevac rom
arsebuliyvnen, “demokrat” gorCakovis
mier gamogonili “berias” gankargu-
lebiT, omis dawyebamde (1941 wlis 21
ivniss) mainc ver moxerxdeboda maTi
koloniebSi gamweseba. 22 ivniss am “al-
masebis” fasi ukve kapikis Rirebule-
bis tolfasi gaxldaT... magram, xom ar
arsebobdnen TviT “almasebic”...
magram aq mTavari terminia _ “dauy-
ovnebliv unda iqnen gadagzavnilebi
koloniebSi...” es fraza imdenad xSirad
figurirebas berias rezoluciebSi,
rom amgvar koriantelSi Zneldeba We-
Smaritebis danaxva! saeWvoa, rom la-
vrenti berias leqsikaSi hqonoda am-
gvari sityvebi... es xom “demokratebi”
ukavSireben mWidrod berias saxels
avadsaxsenebel “gulagebs”! igi ki, 1931
wlidan, roca qveyanaSi gulagebis si-
stemis aRorZineba iwyeboda, 1938 wlam-
de, partiul samuSaoze imyofeboda.
ssrk Sinsaxkomis Tanamdebobaze yof-
nisas ki igi ufro gareT erekeboda xa-
lxs gulagebidan, vidre SigniT...
miuxedavad amgvari pirze duJmo-
reuli mtkicebulebisa, yovelive es Za-
lze Sors dgas WeSmaritebisagan, rad-
gan 1941 wlis 12 Tebervlis Semdeg Sin-
saxkomis yofili sagareo saqmeTa ga-
nyofileba ekuTvnoda ara am uwyebas,
aramed saxelmwifo uSiSroebis sa-
xelmwifo komisariats.
ase rom, am uwyebis TanamSromlebi
ukve emorCilebodnen ara berias, ara-
med merkulovs! ase ar aris? ase rom,
Sinagan saqmeTa saxalxo komisar be-
rias romel rezoluciaze SeiZleba
saubari am TanamSromlebis mimarT?
beria ar waawerda saqmian qaRalds
am rezolucias 1941 wlis 21 ivniss imi-
tomac, rom man da stalinma Zalian
kargad icodnen, rom am periodisaTvis
msoflio ukanasknel mSvidobian dRe-
ebs iTvlida!
magram, sawyisisaTvis me mainc mo-
viyvan berias sam Canawers (pirvels, pra-
qtikulad _ mTlianad). aqve Segaxse-
nebT, rom 1941 wlis 3 Tebervals beria
aRar xelmZRvanelobda saxelmwifo
uSiSroebis saxalxo komisariatis sa-
dazvervo sammarTvelos, magram mis gan-
kargulebaSi ukve imyofebodnen ssrk
sasazRvro Zalebi.
swored misi iniciativiT, 1941 wli-
saTvis, ssrk sasazRvro Zalebs gaaCn-
daT sakuTari dazverva, romlis Se-
madgenlobaSi aRar iricxeboda “sa-
zogadoebis naRebi”. magram sasazRvro
jarebis dazvervis mesveurebs uanga-
rod da energiulad exmarebodnen or-
Tqmavlis memanqaneebi, damzeTavebi, me-
isreebi, sadgurebis restoranTa per-
sonali, ubralo muSebi da sasazRvro
zolis dasaxlebaTa macxovreblebi.
isini WianWvelebiviT fusfusebdnen
da agrovebdnen informaciebs, romel-
Ta Tavmoyra obieqtur suraTs iZle-
oda. swored am WianWvelaTa Zali-
sxmevis sargeblianobaze iyo saubari
ssrk Sinagan saqmeTa saxalxo komisar
lavrenti berias mier stalinisadmi
gagzavnil moxsenebiT baraTSi.
aRniSnuli dokumentebi gamoqveyne-
bulia 1995 wels gamocemul krebulSi
“hitleris saudumlo sabuTebi sta-
linis magidaze”, romelic ruseTis fe-
deraciis sagamoZiebo biuros inicia-
tiviT daistamba moskovis gaerTiane-
bul saqalaqo arqivTan erTad. Cems
mier specialurad sqeli SriftiTaa
gamokveTili mkiTxvelisaTvis sainte-
reso zogierTi faqti da movlena.
4 27 ivlisi 2010 ilori
sergei kremliovi
beria _ XX saukunis saukeTeso
menejeri Targmani roland jalaRaniasi
gagrZeleba Semdeg nomerSi
ilori 27 ivlisi 2010 5
megruli poeziis rafsodia
faram kocs lur vauRu,
varT ufare gejan xucu.
haram guri mus arZRine _
iro xuSanc do kuWuncu.
SxvaS qoneba qoZiru da
daCxir qalarZamu gurcu,
varT Tina uCq, uvaiWares,
brel farasi mu moyuncu!..
arTis fara alaqvaCans,
Tina maJiasi orku;
uxandelo naSib fara
jibes ontu, miTas orgu.
ufarobaT daCxiri re,
Teq brelc Sara akuborku.
faraS Sibas ufu oko,
vexandida, eS vasorgu.
varT naxira fara irgu _
xaTe wyorunc koCiS fersi;
maxinj Roronc vauyorc _
tyuraT gexarT jvar kisersi.
TaS vardasin, Ce dRas meCand
do varT xolo _ uCa sersi.
duc iRorenc xeWyel, vara,
varT molas wanc, varT pirselci.
obSxaWiTas zemoTiSa
We gviano gemSvogege
did karaCxa memkvewelud,
mara... jibe mafud qeqe.
onasxireT mi mus merCanc _
xvewaT birgul gigniqerqe?!
gur vagibtax, _ mumul indurc
gamaReTi qevuqeqe.
minjeq faskunj rdukon TeSi,
cas qigmayon muS wuia,
_ saTanafoT vogvanuand,
TeS sacivc mu ujgunia.
Tuman oragade vare,
qiyid, neZi dusxunia...
yvaSe ufugamkiwilox
gibWuWele buZguria!..
mikibjinin... qula koci
qula qacar qimeyuncu,
bigas qimukakuansu,
goWel RarTi mukaquncu,
orocalo qeyvauni _
TeS yidiri alabZ gurcu,
mara Tumanc vadulanWu,
Wuracalo urTanc ducu.
gazeTi “ilori” agrZelebs leqsebis ciklis beWdvas cnobili qarTveli
poetis laSa gaxarias wignidan “iriaToni” (beqilia-nabordiSa).
fulian kacs ar aqvs Zili
arc ufulo grZnobs Tavs kargad,
gulxarbians ra gaaZRobs
mudam xvets da mudam kuWavs.
sxva Tu naxa fuliani,
cecxli moedeba gulze
da ar icis beddamwvarma
ra mohyveba am sixarbes.
erTi mudam fulSi curavs,
meores ar gaaCnia,
uSromelad fulis Sovna,
jibes wvavs da arvis argebs.
ufulobac cecxlia da _
cxovrebis gza Semborkavi,
fulis Sovnas ofli unda,
uSromelad ver iSovi.
moparuli fuli xolme
kacs waaxdens da fers ucvlis,
qurdi RmerTsac aRar uyvars,
daixlarTos Tundac jvari,
ase rom ar iyos, maSin
dRes miscemda Ramis nacvlad,
Tavs ityuebs xelwyeuli _
arc mRvdels uyvars da arc pirsels.
saaRdgomo bazrobaze
cota gvian Sevlaslasdi,
did kalaTas movaTrevdi,
jibeebi mqonda mCate.
sasesxeblad vin ras mogcems _
TxovniT _ muxli gadityavo,
guli aRar gavitexe
da indaurs wavetane.
TiTqos hyoloda faskunji _
camde aiyvanes Wuki:
_ saaRdgomod vasuqebdi,
amis sacivs ra sjobia.
_ Tumans kapiks ar davukleb,
ha, nigozic, darCeuli...
oflma Subli damicvara,
burZglma tani damiWinWra.
movixede: koWlsa kacsa
koWli Tikani mohyavda,
xel-joxs moakakunebda,
ecva Coxa dakemsili.
aCrdiliviT avedevne,
gadavwyvite Tiknis yidva,
magram Tumans ar dauklo,
Tavs aqnevda viT ayiro.
afxazeTis qarTvel deputatebs qvey-
nis imJamindeli xelisufleba ar en-
doboda, isini e.w. zviadistebad miaC-
ndaT, amitomac umweo da ga-
niaraRebuli aRmovCndiT.
amaSi gamorCeviT, afxazeTis qar-
Tuli sazogadoebis Tavkacebma
Sescodes. es upirvelesad, Tamaz
nadareiSvilis da Sinagan saqmeTa min-
istris givi lominaZis sazrunavi
gaxldaT, Tumca maT, saubedurod, ar
ecalaT. isini ufro axali “partiebis”
da paraleluri ministrTa sabWos,
misi struqturebis formirebiT, mudam
gauTavebeli satelevizio gamosvlebiT,
winasaarCevno TviTreklamiT, piradi Tu
klanuri ambiciebisa da komerciuli
interesebis realizaciiT iyvnen dakave-
buli.
isini ignorirebdnen deputatTa jgu-
fis winadadebebs, Seqmniliyo adeqva-
turi SeiaraRebuli Zalebi. gvarw-
munebdnen, gvaimedebdnen, rom “adg-
ilze, aq araferi gamova, aq verafers
SevqmniT. arsebobs jari da saWiroebis
SemTxvevaSi mas SemoviyvanTo”. es
sityvebi (Cemi winadadebebis pasuxad)
Sinagan saqmeTa ministrs baton givi
lominaZes ekuTvnis (stili daculia!).
mas mxedvelobaSi “mxedrioni” da gvar-
dia hyavda albaT!
am dros grZeldeboda samegrelos
awiokeba. Cvenc da afxazebic vxe-
davdiT, rac iyo “mxedrioni” da gvar-
dia. samegrelos araerTgzis
dalaSqvris Semdeg, afxazeTSi maTi Se-
mosvla katastrofas niSnavda. es sak-
iTxi mosvenebas ar maZlevda: vimeoreb,
omi Tu gardauvali iyo, adgilobriv
qarTvelobas unda eoma, rogorc 1989
wlis ivlisis dReebSi, da mas unda
daxmareboda danarCeni saqarTvelo. es
principulad sxva xedva, probleme-
bisadmi sxva midgoma iyo. Tumca
samegrelos daxmarebis imedi Tan-
daTan iwureboda, vinaidan “mxedrion-
ma” da gvardiam lamis gaanadgures es
kuTxe; aq kolxebs esrodnen rogorc
araqarTvelebs da maT gauqraT yovel-
gvari enTuziazmi da simxneve. aba, sxva
dros, gavixsenoT 1989 wlis ivlisis
movlenebi soxumSi, rodesac moxda
pirveli sisxliani Setakeba, mTeli
samegrelo fexze wamodga da afxazi
separatistebi daSoSmindnen, yvelaferi
erT dReSi dasrulda. dainaxes Zala
da dawynardnen. axla ki, rodesac
samegrelos sulSi CaafurTxes da
dutu megrelis cnobili leqsis per-
ifraziT: “qarTl, kaxeTi, imereTi, guria
da raWa, yvela Cemi samSobloa, samegre-
los garda”-s simReriT marSirebda
“mxedrioni” Tu gvardia _ klavdnen da
xocavdnen samegrelos mkvidrT, xolo
lamis danarCeni saqarTvelo erTobo-
da taS-fanduriT, cekva-simReriT, “naR-
di SouTi”, dubais da antaliis
reklamebiT, samegrelos afxazeTi-
saTvis namdvilad ar ecala.
samegreloSi darbevebiT, sisxliT da
maxviliT mosulma xelisuflebam, sax-
eldaxelod mourRvia zurgi afx-
azeTis qarTvelobas, pirispir datova
igi afxazur mxaresTan da mis
Crdiloel mxardamWerebTan...
...imis xilva, Tu rogor gahqondaT
TviTmfrinavebiT, gemebiT, barJebiTa
da sxva saSualebebiT datvirTuli na-
davli “mxedrionelebs” soxumidan,
mosvenebas ar maZlevda. vxedavdi, rom
afxazeTis qarTveloba ganwiruli
iyo...
...afxazur mxaresTan Sexvedra
gaimarTa ministrTa sabWos SenobaSi,
sergei baRafSis kabinetSi. is maSin
vice-premieri iyo. afxazuri mxridan
mas eswrebodnen batonebi sergei
baRafSi, konstantine ozgani, enver kap-
ba, daviT filia, zurab aCba, vladimer
zanTaria da sxva. qarTul mxares, Cems
garda, warmoadgendnen jemal gamaxaria,
kimi jaWvliani da nugzar mgalob-
liSvili. saubari ZiriTadad wari-
marTa ozgansa da Cems Soris. ganvix-
ileT mTavrobis Tavmjdomaris, Sinagan
saqmeTa saministros, soxumisa da
gagris sakiTxebi. gamoikveTa, rom
maTTvis es sakiTxi ar iyo mTavari, maT
ainteresebdaT Cveni, qarTuli dep-
utaciis dabruneba parlamentSi. amas
aSkarad ar amJRavnebdnen, magram
igrZnoboda. Tu Cven SevTanxmdebodiT
aRniSnul sakiTxebSi, es avtomaturad
gamoiwvevda Cvens misvlas parlamentSi,
ganxilvaSi monawileobas, maSasadame _
Serigebas da afxazeTis umaRles sab-
WoSi Semdgom srulfasovan saqmi-
anobas...
rogorc ukve aRvniSne, cnobilia ba-
toni eduardis araerTgzis “aRsareba”
imis Taobaze, rom marcxi ki ganicada
afxazeTSi, magram mas es kuTxe da misi
mkvidrni erTi wuTiTac ar miutovebia.
misi gancxadebiT, man yvelaze bolos
dastova afxazeTi.
miuxedavad imisa, rom simarTle
TiTqmis yvelam kargad icis, arian
adamianebi, romlebic, ratomRac Se-
vardnaZis am versias gamudmebiT adas-
tureben. aseT adamianTa ricxvs
ganekuTvneba simarTlisa da istori-
uli movlenebis “sworad aRmricxveli”
batoni zurab papasqiric. is eqomageba
Tavisi belads _ eduard SevardnaZes
da amtkicebs, rom man afxazeTi dato-
va yvelaze bolos, soxumis dacemis
Semdeg: “28 сентября ранним утром изБабушерского аэропорта вылетелсамолет, на борту которого нахо-дился Глава государства Республи-ки Грузия Э. Шеварднадзе... с со-провождающими лицами”, (Абхазия.
Ист. без фальсиф. стр. 453).
es mtknari sicruea. SevardnaZem
(Tanmxleb pirebTan erTad) afxazeTi
datova ara 28 seqtembers, rogorc amt-
kicebs misi mexotbe, aramed 26 seqtem-
bris dilis xuTis naxevarze. amas
vadastureb imdenad, ramdenadac am
dros vimyofebodi aguZeris hospitlis
(romelic iqve, aeroportis gverdiTaa!)
saoperacioSi da daWrilTa operi-
rebiT viyavi dakavebuli: SevardnaZis
TviTmfrinavi afrinda zustad 26 se-
qtembers, dilis xuTis naxevarze. es
meore dResve daadastura aeroportis
ufrosma zaur xaindravam!
dRes es sayovelTaod cnobili faq-
tia!
isic kargad aris cnobili, Tu ro-
gor Seuqmna ruseTis specsamsaxureb-
ma derefani da misca mas saSualeba
gaeRwia samSvidobos, Tu rogor afrTx-
ilebdnen yvelas, ar CamoegdoT misi
TviTmfrinavi “Не трогайте, не сби-
вайте! Летит белый лис!” _ aseTi iyo
ruseTis specsamsaxurebis miTiTebebi.
es radiograma yvelam moismina da
kargad gvaxsovs, magram es baton pa-
paskirs ratomRac, ar axsovs.
aseTia am miukerZoebeli “Jam-
TaaRmweris”, batoni papaskiris xelw-
era da misi pirmSo _ “Абхазия. Исто-
рия без фальсификации”.
axla Tavad gansajeT, Tu ramdenadaa
sarwmuno, obieqturi, Seuvali da swori
zurab papaskiris da e.w. erovnuli er-
Tianobis sabWos wevrebis pozicia
afxazeTTan dakavSirebul mTel rig
problemur sakiTxebSi.
Cems mier aRniSnuli faqtebis da Se-
fasebebis dasturad erT epizodsac
mogiTxrobT, romelic swored am dros
soxumis dacemis bolo wuTebs asaxavs.
cota mogvianebiT mkiTxveli ufro
detalurad Seityobs Tu rodis, ra
viTarebaSi moxerxda soxumis neiro-
qirurgiuli centridan daWrilebisa
da TanamSromlebis zugdidSi gaday-
vana. es 25 seqtembers gamTeniisas mox-
da. wina saRamos, CemTan, neiroqirurgiis
centrSi movida generali geno adamia,
moinaxula Tavisi meomrebi, romlebic
ganTavsebuli iyvnen CvenTan, neiro-
qirurgiis korpusSi. mowinaaRmdege ki
am dros soxumis axali raionis
SesaxvevTan iyo dislocirebuli _
sul raRac 250-300 metrze, magram iseve,
rogorc general geno adamias, neiro-
qirurgiuli centris TanamSromlebs
ar SegvSinebia! (amaze odnav mog-
vianebiT). 25 seqtembers, saRamos 10-11
saaTze isev Sevxvdi geno adamias, ma-
gram ukve aguZeris hospitalSi, misi va-
Jis _ elgujas kabinetSi. batoni geno
xelSi iyo daWrili, Wriloba gaur-
Tulda. Sexvevis Semdeg, Cven Cav-
imuxleT da Cvens Soris gulaxdili
saubari gaimarTa.
gTavazobT nawyvetebs napo mesxias wignidan “rogor gasxvisda afxazeTi”.
ilori6 31 agvisto 2010
istoriuli mexsiereba da geopolitikuri kanonzomiereba iTxovsunda dagarwmunoT, pativcemulo mk-
iTxvelo, rom saRad moazrovne anali-
tikuri qarTveloba pativ scems isto-
riul mexsierebas, romelic RaRadebs:
ruseTis meSveobiT saqarTvelo gadaur-
Ca gardauval asimilacias. man TurqeTs
nabij-nabij gamostaca xelidan sx-
vadasxva dros mitacebuli qarTuli mi-
webi, kerZod: axalcixe-axalqalaqis mxare,
tao-klarjeTi, aWara-baTumi, foTi da a.S.
yovelive amisTvis ruseTma TurqeTis
winaaRmdeg oTxi mZime omi gadaixada. am
omebs bevri rusi jariskacisa da ofi-
cris sicocxle Seewira qarTvel pa-
triotebTan erTad. istoriuli mexsiere-
ba ar gvaZlevs imis uflebas, rom aR-
niSnul omebSi daRvrili sisxli davi-
wyebas mieces. am sisxlis safasurad
ruseTma ara marto Turqebis mier mi-
tacebuli miwebi dagvibruna, aramed erT
mTlian administraciul-ekonomikur Car-
CoSic mogvaqcia, ase vTqvaT, akinZa same-
fo-samTavroebad gaTiSul-gafantuli
da dapirispirebuli, xSirad urTierT
saomar mdgomareobaSi myofi qarTuli mi-
webi.
viciT, oponentebi Tavs dagvesxmebian,
magram saTqmels mainc vityviT da
SevecdebiT, ruseTTan Cveni upiratesi
siaxlovis gardauvalobis Sesaxeb mk-
iTxvels saTanado argumentebiT miva-
wodoT.
diax, mefis ruseTi inglisis,
safrangeTis, amerikis Tu sxva qveynebis
msgavsad, kolonizatorul politikas
eweoda, magram ar SeiZleba ar daveTanx-
mo Tanamedrove germanel istorikoss,
profesor andreas kaplersac, romelic
wers: `mTlianobaSi ruseTis imperia ar-
sebiTad gansxvavdeboda koloniuri im-
periisagan; masSi ar iyo mkveTri dayofa
gabatonebul fenasa da ararusul qveda
fenebs Soris. mefis imperia ar iyo
ubralod `xalxTa sapyrobile~, ro-
gorc lenini fiqrobda, arc koloniuri
imperia, rogorc dRes yofili sabWoTa
respublikebis ararusi erovnebisa da
dasavleTeli istorikosebi acxadeben~.
Semdeg kapleri agrZelebs: `rusebic
ararusebiviT Ciodnen, rom caristuli
saxelmwifo maT Cagravs da eqspluata-
cias uwevs~. bolos kidev erTi amonaw-
eri misi vrceli werilidan: `rusi
glexebi ufro uares samarTlebriv,
ekonomikur da socialur situaciaSi imy-
ofebodnen, vidre baltiispira Tu
kavkasieli glexebi~ (andreas kapleri,
`ruseTi sakuTari istoriis tyveobaSi
rCeba~, Targmani germanulidan profesor
n. muSkudianisa, gazeTi ̀ PS~, ianvar-Teber-
vali, 1996 w.). vinc ki Caufiqrdeba ger-
maneli profesoris aq moyvanil mosazre-
bas da gaixsenebs, Tu rogor moqmedebd-
nen anglosaqsebi TavianT koloniebSi, is
jansaRad gaiazrebs qarTvelebis ruseb-
Tan erTad yofnis ori saukunis isto-
rias yvela Tavis ganzomilebaSi.
gadavxedoT istorias, Tu rogor md-
gomareobaSi imyofeba qarTvelebiT
dasaxlebuli miwebi me-18 saukunis bo-
los: es iyo qarTl-kaxeTisa da imereTis
calke samefoebi; guriis, samegrelos, afx-
azeTis, aseve, cal-calke arsebuli sam-
Tavroebi; Tavaduri separatizmiT, iran-
ul-Turquli agresiiT da lekianobiT
gawamebuli qveyana; ucxo ar iyo
qarTvelTaSorisi omebic _ samegrelo-
guriis, samegrelo-imereTis da a.S.
Serkinebebi. yvelafer amas emateboda
iseTi maxinji da veluri, eris Semar-
cxveneli movlena, rogoric iyo qarTveli
gogo-biWebis cxvrebiviT yidva-gayidva
TurqeTis bazarze (gaixseneT kinofil-
mi `mamluqi~). isic gavixsenoT, rom im
droisaTvis, ruseTTan mierTebis win,
ZirZveli qarTuli miwebi _ aWara-baTu-
mis mxare, foTi, samcxe-javaxeTi da sxve-
bi Turqebis mier iyo mitacebuli da
Tanac sulierad da xorcielad gaTurqe-
buli, ukve asimilirebuli. maSindeli
saqarTvelos mosaxleoba naxevar mil-
ions odnav Tu aRemateboda.
ucilobeli faqtia, rom gafantuli
qarTuli miwebis mokrebas da erT
mTlian ekonomikur, sulier-kulturul
da administraciul organizmad Camoy-
alibebas ruseTma me-19 saukunis mTeli
80 weli moandoma. xazgasmiT geTanxmebiT,
oponentebo, rom yovelive amas mefis
ruseTi Tavisi imperiuli miznebisTvis
akeTebda da ara qarTvelTa siyvaruliT,
magram obieqturad qarTvelTa saqmec xom
gakeTda? Turqebis winaaRmdeg warmoebul
omebSi rusebTan erTad qarTvelebis
sisxlic daiRvara, Sedegad ki qarTuli
miwebis erTad Tavmoyra miviReT;
Turquli asimilaciisgan qarTvelTa
didi nawili gadavarCineT. didi sisxlis
fasad daujda ruseTs am misiis Ses-
ruleba. xom istoriuli faqtia yovelive
es? swored es aris istoriuli mexsiere-
ba, romelsac ruseTi da masTan erTad
saqarTveloc ver daiviwyebs.
aravin ifiqros, rom ruseTi sisxliT
mopovebuls iolad daTmobs da qarTul,
somxur, azerbaijanul da, gnebavT, ukrain-
ul miwebs gaTavxedebul natoelebs
samxedro bazebis mosawyobad dauTmobs.
ruseTi aucileblad mimarTavs kon-
trzomebs, roca mis interesebs safrTxe
daemuqreba; aki, mimarTa kidec da
saqarTvelos vaixelmZRvanelobis 2008
wlis agvistos avantiuristul sibrmaves
afxazeT-cxinvalis regionebis da kidev
axali miwebis faqtobrivi mitacebiT
upasuxa; m. saakaSvili orive yuriT xel-
Si CaiWira, geopolitikuri kanon-
zomierebiT imoqmeda; amerikis SeerTebul
Statebs ganucxada: Tqvens natos aq
araferi esaqmeba.
istoriul mexsierebas pativi rom
unda mivagoT, es WeSmariteba avad-
saxsenebelma gorbaCovmac ki Segvaxsena
am 12 wlis winaT, roca gviTxra: `... rukas
SexedeT, istoriam veraferi gaswavlaT?..
sikeTis meti ruseTs TqvenTvis araferi
gaukeTebia, ratom xarT umadurebi?
gadaxedeT istorias da naxavT, rac mo-
geliT~ (gaz. `kviris palitra~, #26,
ivnisi 1997w.). aq namdvilad ver Sevedav-
ebiT; misi Tqmuli sityvebi winaswarme-
tyveluri aRmoCnda.
gorbaCovis Tqmisa ar iyos, istorias
marTlac unda gadavxedoT: qurTebs,
Cvenze ufro mravalricxovan ers,
ruseTis msgavsi kolonizatori rom
gasCenodaT, Turqi asimilatorebis
batonobis qveS dRemde aRar daitanje-
bodnen da TavianTi saxelmwifoebrioba
eqnebodaT, rogorc, magaliTad, somxebs,
romlebic amas dRes ruseTs umadlian, is-
toriul mexsierebas ar iviwyeben da mo-
gebulic rCebian.
me-19 saukunis SuaxanebSi ruseTis
qveSevrdomobaSi arsebul saqarTveloSi
mefisnacvali mixeil voroncovi aqtiu-
rad monawileobs qarTuli Teatris
aRorZinebaSi; exmareba giorgi erisTavs
Teatraluri dadgmebis materialur
uzrunvelyofaSi. bevr sxva qarTul
saqmesac mxars uWers, kerZod, qarTulen-
ovani Jurnal-gazeTebisa da wignebis
gamocemas. yovelive amisTvis mogvianebiT
mixeil voroncovi akaki wereTlis qebas
imsaxurebs, romelmac mas poemac ki mi-
uZRvna. mogvianebiT, 70-iani wlebis da-
sawyisSi, iakob gogebaSvilis `deda ena~
ibadeba; qarTvel xalxs ilia WavWavaZis,
akaki wereTlisa da sxvaTa qarTuleno-
vani Semoqmedeba emsaxureba.
antirusuli baciliT Sepyrobil
naTaZeebs, wiklaurebs, TargamaZeebs da a.S.
vekiTxebiT: batonebo, axla Tqven TviTon
brZaneT, imave me-19 saukunis Sua xanebSi
rogor pirobebSi cxovrobda da saqmi-
anobda jer kidev TurqeTis gamge-
blobaSi myofi aWara-baTumis mxaris
qarTveloba. hqondaT maT qarTuli
Teatri, qarTuli Jurnal-gazeTebi, wignebi
da a.S.? Tqven iZulebuli iqnebiT, aRi-
aroT, rom TurqeTis xelSi darCenil
qarTvelobas warTmeuli hqonda qar-
Tuli gvar-saxelebi, qarTuli ena da
TviT sxeulis nawilic ki, rogorc
iZulebiT gamahmadianebulebs. ucilo-
beli faqtia, rasac ver gaayalbebT!
rogor gaixara didma iliam, mTelma
qarTvelobam, roca 1877-78 wlebis omSi
rusi da qarTveli meomrebis erToblivi
ZalebiT aWara-baTumis mxare davibruneT.
sul male aRniSnuli mxaris qarTvelo-
ba Seuferxeblad eziara iakobis `deda
enas~, iliasa da akakis Semoqmedebas;
gavrcelda qarTuli Jurnal-gazeTebi,
wignebi da sxva. yovelive es istoriuli
mexsierebaa, memkvidreoba da daviwyebas ar
eqvemdebareba!
miuxedavad yvela wyenisa, rac ruseT-
ma mogvayena, mkacrad Tu vimsjelebT, ume-
tesi brali Cveni geopolitikuri sibr-
mavis gamo Cven TviTon migviZRvis mis us-
afuZvlo, utaqto da windauxedav
gaRizianebaSi, Cven mainc masTan unda veZe-
boT saerTo ena, TanamSromloba da
keTilmezobloba.
givi gureSiZeistoriis mecnierebaTa
doqtori,politologi
nugzar avalianiistoriis mecnierebaTa
doqtori,politologi
rodesac amerikuli reJimi ama Tu im
qveyanaSi Sedis, is oTxi umTavresi
berketiT zemoqmedebs sazogadoebriv
cnobierebaze; esenia:
1) xelisufleba, romelic mas mohyavs;
2) cru opozicia, romelsac, agreTve,
TviTon qmnis imisaTvis, rom ar Seiqmnas
namdvili opozicia;
3) e. w. arasamTavrobo organizaciebi,
romlebic mTlianad (uklebliv yvela)
aSS-dan finansdeba da maT samsaxurSi
dgas;
4) mediasaSualebebi, romlebic, aseve,
amerikuli kanonebiT iqmneba da mTlianad
maTi interesebis gamtareblebia!!!
zemoT CamoTvlili axali
`demokratiuli `mcnebani~ imdenad Sei-
sisxlxorca qarTuli sazogadoebis
udidesma nawilma, rom am `mcnebaTa~ ar
aRsruleba ver warmoudgenia!
sadac amerikis saxelmwifo ver ax-
erxebs am `mcnebebis~ srulad realiza-
cias, iq an atomur boms agdebs (iaponia),
an mTlianad Slis saxelmwifos (iu-
goslavia), an `demokratiis simwiris~
egidiT Sedis qveynebSi (avRaneTi, erayi,
vietnami) da musravs iqaurobas!!!
am bolo dros qarTul cnobierebaSi
(ar vici aRzrdisa Tu zedmeti stu-
marTmoyvareobis gamo) damkvidrda
mosazreba, rom stumarze (maT Soris
iaraRiTa da sakuTari interesebiT mo-
sulze) augi ar unda Tqva da es
gansakuTrebiT maSin, roca saqme
amerikelebs exeba!
saqarTvelos uklebliv yvela medi-
asaSualeba, gansakuTrebuli mondomebi-
Ta da sixaruliT aSuqebs im faqtebs,
roca amerikelebi ama Tu im samxedro
bazaze Cvens jariskacebs instruqtaJs
utareben da es maSin, roca umaRlesi
samxedro Cinisa Tu swavlebis sakuTari
oficrebi quCaSi hyavs gamoyrili am
xelisuflebas!
es xelisufleba sxva uamrav `sikeTe-
Tagan~ imasac `axerxebs~, rom CvenTan
amerikidan movlenil oficrebze araTu
augi, aramed ̀ sul patara, umniSvnelo in-
formaciac ar gavides~ da cdilobs maTi
realuri miznebi da saxe saguldagulod
daumalos sazogadoebas.
Semodgomis erT wynar saRamos
TbilisSi, kostavas quCaze, sastumro
`varazSi~, anu iq, sadac amerikeli ofi-
crebi cxovroben, sruliad aRmaSfoTe-
beli faqti moxda! ramdenime wuTSi sap-
atrulo policiam moZraoba gadaketa,
sastumro `varazis~ mimdebare terito-
riaze qarTuli specsamsaxurebis Tanam-
SromelTa 200-kaciani brigada Caayena, maT
Soris samxedro policia, da cnobismoy-
vare Tbiliselebs perimetrze gavlac ki
aukrZala!
mainc ra moxda sastumro `varazSi~:
sami mTvrali amerikeli oficeri sas-
tumros foieSic gamomwvevad iqceodnen,
magram situacia mas Semdeg daiZaba, roca
2 qarTvelma axalgazrdam maT dawynare-
bisken mouwoda! amerikelma, `xelis gulze
tarebas miCveulma samxedro oficrebma~
sanacvlod, `es mona zangebi~ reebs gvibe-
daveno, arc acies, arc acxeles da Cveni
biWebi wixlqveS gaigdes! erT-erTma ofi-
cerma qarTvel mamakacs TavSi boTlic
uTavaza meti morCilebisaTvis. am isto-
riaSi yvelaze amazrzeni da aRmaSfoTe-
beli is iyo, rom sastumro ̀ varazis~ ad-
ministraciis mier gamoZaxebulma sapa-
trulo policielebmac ver daaoka
amerikeli instruqtor-oficrebi da erTi
ori lazaTiani Witlayi maTac moxvdaT!
mogvianebiT sapatrulo policia iZule-
buli gaxda ̀ ufro meti gavlenisa da wo-
nis~ patronebisTvis gadaerekaT, radgan
navarjiSeb, kunTmagar da absoluturad
ukontrolo 3 amerikels veranairad ver
aokebdnen! daaxlovebiT 5 wuTSi 20-mde
sapatrulo manqana Tavisi ekipaJebiT
SemTxvevis (Tu danaSaulis Cadenis) adg-
ilze gaCnda, magram, vidre amerikis sael-
Cos TanamSromlebi ar mocvivdnen, `ian-
ki oficroba~ ver daaokes!
Cveni naqebi, gazuluqebuli da xelisu-
flebis mier `napatiebi~ sapatrulo
policielebic ki ver malavdnen aRS-
foTebas amerikeli oficrebis saqcielis
gamo da Cumad iginebodnen!
ori nacemi qarTveli axalgazrda ki,
rogorc mosalodneli iyo, saavadmy-
ofoSi ki ar waiyvanes, aramed policiaSi
da Semdeg ra bedi ewia maT, amis Sesaxeb
informacia ar arsebobs!
agreTve, ar arsebobs informacia imis
Sesaxeb, Tu ra mizeziT `gaaqro~ xelisu-
flebam internetiT gavrcelebuli es
`niusi~, Tumca, albaT, Zneli misaxvedri ar
aris ratomac...
saintereso ki am yvelaferSi is aris,
ra gancxadeba gaakeTa momxdaris Sesaxeb
saqarTvelos sagareo saqmeTa samin-
istrom brifingze:
`ara mgonia, rom momxdari faqtis gamo
aucilebeli iyos, saqmis kursSi CavayenoT
amerikuli diplomatiuri samsaxurebi.
adamianebs Soris xandaxan xdeba Cxubi da
Tanac, es im dros, roca samuSao saaTebi
amowurulia. Tuki Cveni megobari qveyana
(aSS) mogvcems informacias (davalebas,
i.g.) da moiTxovs Cvengan reaqcias am
faqtis garSemo, ra Tqma unda, Cven Cveni
kompetenciis farglebSi gaverkveviT
momxdarSi da Sesabamis komentarsac
gavakeTebT. am etapze ki vTvliT, rom am
faqtis gamo skandalis `gakeTeba~ saWiro
ar aris!~
vai Tqvens patrons! es rom rus samxe-
droebs CaedinaT, xom atexavdiT ubadruk
JivJivs, rusebma qarTvelebi sikvdilis pi-
ramde miiyvanes, ise scemeso? ra
mniSvneloba aqvs Cveni qveynis TiToeuli
moqalaqisTvis, visi fexsacmeli
(SigadaSig boTli) moxvdeba Tav-pirSi?
da es maSin, roca loTi amerikelebis
mier nacemi qarTvelebis dasacavad
gamvlel-gamomvlelebic ki ar miuSva sap-
atrulo policiam?
amerikelma oficrebma avRaneTSi
gansaxorcielebeli samxedro swavlebis
erT-erTi punqti aq, TbilisSi, koduri sa-
TauriT `dauyovneblivi pasuxi~ ukve
ganaxorcieles, magram, neba iboZeT, da gag-
varkvieT, es faqti qarTulma arxebma
ratom damales Tqvenive brZanebiT da
ratom ar SeiZleba `am ambavze `skan-
dalis gakeTeba~?
Zvirfaso Tanamemamuleno! dRes
saqarTveloSi amerikeli samxedroebis
mxolod umniSvnelo kontigentia war-
modgenili, magram Tuki CvenTan, adg-
ilobrivi monebis moTxovniT, amerikuli
bazebic gaixsna, mere vnaxoT, ra codvis
kalos dagvitrialeben `demokratiis
ded-mamebi~ aq, Cvenive saxlebsa Tu quCeb-
Si!!!
erTi wuTiT warmogidgeniaT, romelime
qarTvel moqalaqes da miT ufro samxe-
dros igive rom Caedina amerikaSi, ra am-
bavi atydeboda? anda, ra ambavs atexda
Tqveni megobari amerika, venaSi rom
avRanel patimrebs amerikelebi ecemaT
xelketebiTa da sawolidan amoglejili
rkinebiT?
etyoba, dagaviwydaT! galeSilma diplo-
matma aq, TbilisSi, qarTveli bavSvi rom
gaitana dipkorpusis avtomobiliT da
Tqven, `meti uxerxulobis Tavidan
acilebis~ mizeziT, am danaSaulsac rom
`ubeduri SemTxveva~ daarqviT, Torem
amerikelebma rom Cveni diplomati giga
maxaraZe `Seagdes~ cixeSi, warb-wamwamic ki
ar SetokebiaT da ise axexines ramdenime
weli iq, arc ukiTxavT, saqarTvelos
xelisufalT gewyinebodaT Tu ara es!
Wirma miCveva da momravleba icis! sas-
tumro `varazis~ foie da winamdebare as-
falti iyo morwyuli ori udanaSaulo
qarTvelis sisxliT, xval avRaneTSi
garekili qarTveli biWebis sisxliT
moirwyveba avRanuri qviSa, zeg? zeg, al-
baT, aRar iqneba, radgan win wyali
gvaqvs, ukan _ mewyeri da e. w. ̀ demokrati-
is~ Waobi, romelic nel-nela gviwovs,
Tavisken gvizidavs da `gulSi gvix-
utebs~.
fui, aseT qveyanas, fui, aseT
qarTvelobas, romelic monobis uRels
`Sou-Sou~, simRer-simReriT idgams!
irina gogosaSvili
amerikuli aliyuris istoria anu mona...
ilori 731 agvisto 2010
dasabamidan moyolebuli adamianis
ganviTarebas, maTs cxovrebis dones mu-
dam mowinave nawili gansazRvravda. ne-
bismieri dargis mecniereba, romelic am
saqmes ar emsaxureba, borotebis msa-
xuria, magram produqti, romlis uSua-
lo Semqmnelma Segnebulad da sru-
lyofilad ar icis produqciis Tvi-
sebebi da daniSnuleba, zedapiruli
dakvirvebiT gadmotanili, karnaxiTa da
miTiTebiT Seqmnili, SeuZlebelia ma-
Ralxarisxovani da srulyofili iyos.
cxadia, bunebaze dakvirveba, mis ka-
nonzomierebebSi siRrmiseuli wvdoma
da humanitaruli dargis mecnierebani,
istoria da filologia, ramdenadac
warmoadgenen sazogadoebis sulier
sakvebs, gansazRvraven mis sulier do-
nes, xolo sazogadoebis mier bune-
brivi (RvTiuri) kanonzomierebebis
codna da ganviTarebis sulieri done
ki – qveynis Zlierebas da simtkices.
marTalia. mdidaria Cveni litera-
turuli memkvidreoba, nebismier ma-
RalganviTarebul ers daamSvenebda pe-
tre iberi, ioane petriwi, SoTa rusTa-
veli, vaJa fSavela da bevri sxva, ma-
gram qarTveli eris istoriaa sam-
arcxvinod gayalbebuli. qarTvelma
kacma mtkiced ar icis Tavisi warmo-
mavloba, ar icis ras niSnavs eTniku-
ri saxelwodebani iberi, qarTi, megre-
li, lazi, svani da a.S. da saidan war-
mosdgnen isini; ar icis ra roli
ekuTvnis mis winapars kacobriobis gan-
viTarebis istoriaSi, ram dagvangria da
ram dagvca dRevandel tragikul mdgo-
mareobamde da mainc, avad Tu kargad,
ram mogviyvana dRemde kacobriobis da-
sabamidan momdinare eri, roca bevri, um-
crosi asakisa, ganisvenebs istoriis sa-
saflaoze.
am problemiT, amasTan, SemecnebiT
dainteresebulma da urTierTsawi-
naaRmdego debulebebiT gaognebulma
ramdenjerme mivmarTe Cvens cnobil
mecnierebs, Semdeg calke Ria weriliT
mecnierebaTa erovnuli akademiis pre-
zidents b-n Tamaz gamyreliZes, ga-
movTqvi kritikuli azric, presaSi ga-
moqveynebuli werilebi magidaze da-
vude mdivnebs adresatebisadmi gada-
sacemad, magram araviTari gamoxmaureba
ver vpove, TiTqos yvela dayruvda da
damunjda.
iqneb yurad iRes Cemi wuxili da
damSvidebulni, civi gonebiT, auCqare-
blad cdiloben xarvezebis gamoswo-
rebas, an iqneb Cemi wuxilis pasuxia na-
xevrad natyuari `qarTlis cxovrebis~
ukomentaro axali gamocema, romelsac
erovnul saunjes uwodebs prof. n.
lomouri da romelic ufro somexi
eris ambiciur interesebs emsaxureba,
vidre Cvens erovnuls.
erovnul-problemuri sakiTxebiT
Cveni daintereseba ar moswons zog
Cvens mecniers, romelsac Tavi eris ma-
mad da Wirisuflad moaqvs da xSirad
mesvrian replikas, yvelam Tavisi saqme
akeToso, TiTqosda, `Tavis saqmes~ Tvi-
Ton absoluturad srulyofilad,
uxarvezod akeTebden, samecniero ti-
tulebi yvelas damsaxurebulad, Rir-
seulad eZleodes da Tu mkvlevars
mecnieruli titulebi ara aqvs, ara-
frad agdebs mis RvTiT boZebul niWs,
zevidan dahyurebs undoblad. magram is,
rasac me samecniero xarisxis armqone,
damoukidebeli mkvlevari vwvdebi ram-
denad WeSmaritia da Rirebuli, dain-
teresebuli mkiTxveli sazogadoebis
gansasjelia da Cems Rrma rwmenas maTs
mniSnelobasa da WeSmaritebaze, ver Sea-
ryevs titulovan mecnierTa uyurad-
Reboba da qedmaRloba, miuxedavad imi-
sa, uSecdomo aravinaa. xolo aseTi
gulgriloba da qedmaRloba ramdenad
waadgeba saerTo erovnul saqmes da
TviT maT pirad avtoritets, momavali
moazrovne Taoba gansjis. magram, roca
ver makmayofilebs gabatonebuli Se-
xedulebebi da dogmebi, moswonT Tu
ara pativcemul mecnierebs, Secdomis
SiSiT, gulxeldakrefili ver viqnebi,
ramdenadac Cemi saqme ar iyos da aka-
demiur doneze ver SevZlo misi damu-
Saveba.
amjerad Cvens winaSe dgas proble-
ma: gasarkvevia, vin iyvnen kavkasiis ibe-
rebi da ra enaze metyvelebdnen isini.
qarTveli mecnierebi Tvlian, rom
iberebi igive qarTebi iyvnen: `mesxeTi
kolxeTisa da iberiis Sua zolze mde-
bareobs. adreul saukuneebSi daiwyo am
mxaris qarTizacia (gaqarTeba), iberiis
Zlieri zegavleniT~ (S. ZiZiguri, bas-
kebi da qarTvelebi, 1982, gv 24) e.i. SoTa
ZiZiguris SexedulebiT iberi da qar-
Ti erTidaigivea, winaaRmdeg SemTxve-
vaSi, ~iberiis Zlieri zegavleniT~ mox-
deboda iberizacia da ara qarTizacia.
`elinistur xanaSi sasper-iberebis
samefom didi miwawyali dakarga samx-
reTisken da, bolos, amierkavkasiis
sazRvrebSi moemwyvda. samxreTis raio-
nebis dakargvas is mniSvnelovani Se-
degi mohyva, rom saxelmwifoebrivma da
kulturulma centrebma erTxel kidev
gadmoinacvles CrdiloeTisken, mtkvris
auzSi. iberiis anu qarTlis samefos
dedaqalaqad mcxeTa iqca~ (n. berZe-
niSvili iv. javaxiSvili, s. janaSia, sa-
qarTvelos istoria I, 1946, gv. 62) adre
ivane javaxiSvili werda: `qarTvelebs
enaTmecniereba sam umTavres Stod
yofs: erT Stos qarTulad mosaubre-
ni Seadgenen (qarTlelni, kaxelni,fSav-
xevsurni, mesxebi, awindeli imerlebi da
gurulebi); meores iberielni ekuTvni-
an, anu megrel-Wan-lazebi; xolo me-
sames svanebi (ix. iv. javaxiSvili,
qarTveli eris istoria, wigni pirveli,
1908, gv 19) sruli Seusabamobaa ibere-
bi xan megrel-Wanebia, xan qarTebi”.
umartives logikaSic ver Tavsdeba
is azri, rom qarTebi da iberebi eTni-
kurad erTidaigive iyo, Torem, rogorc
qarTveli mecnierebi Tvlian, maTi eno-
brivi sxvaoba mxolod kilokavuriT
gansazRvruliyo, erTianoba ar dairR-
veoda da qarTlelebi ar gamoeyo-
fodnen iberebs da ar Seqmnidnen `ar-
mazis separatistul saxelmwifos~ (ix.
eqvTime TayaiSvili, “rodis Seicvala
iberTa saxelmwifo qarTvelTa sa-
xelmwifod”, mnaTobi, 1948, #8)
saWirod ar migvaCia imis ganmeore-
biT eqskursireba, razec mravali berZ-
nul-romauli wyaro mogviTxrobs ibe-
rebze, radgan es akademiur doneze aqvs
ganxiluli akad. SoTa ZiZigurs (ix.
misi baskebi da qarTvelebi, 1982, gv 5-
69). magram aRsaniSnavia, rom ucxouri
wyaroebi saerTod ar icnoben qarTebs
da qarTls, xolo qarTebi, piriqiT, miu-
xedavad imisa, brwyinvaled ician ibe-
rebze yvelaferi, maTze erT sityvasac
ar imeteben. aq upriania moviyvanoT S.
ZiZiguris vrceli citata:
`rogorc viciT, berZen-romaelTa
istorikosebi an, sazogadod, ucxoeli
mematianeni da mwerlebi aRmosavleT
saqarTvelos teritoriaze marto iber-
Ta samefos icnoben, iberTa mefeebs ix-
senieben, xolo qarTlis samefo, saxe-
li qarTli da saqarTvelo maTTvis
ucnobia. meore mxriv, saqarTvelos Tu
qarTlis istorikosTa TxzulebebSi
sityva iberia (anu iberni) ar ixsenie-
ba”...
riT unda aixsnebodes es garemoeba?
“...wamoyenebulia debuleba, rom, ise-
ve rogorc dasavleTi saqarTvelo
sxvadasxva dros sxvadasxva qarTuli
eTnonimis saxeliT iyo cnobili (egri-
si, kolxeTi, lazika ...), aRmosavleT sa-
qarTveloSi qarTls win uswrebda ibe-
ria. sxvanairad rom vTqvaT, qarTebis
tomis gabatonebamde iberTa tomi iyo
hegemoni aRmosavleT saqarTveloSi.
aqedan gamodis, rom iberia-qarTli ( Se-
sabamisad-iberni, qarTebi, resp. qarT-
lelni) sinonimebad ki ar unda mi-
viCnioT, aramed isini sxvadasxva qarT-
veli tomebis saxelwodebebia~ (S. Zi-
Ziguri, 1982, gv 12-12). an kidev, `ar SeiZ-
leba ar gaewios angariSi Semdgoms ga-
remoebas: qarTveli mematianeni ar ax-
seneben termins – iberia, iberebi, maSin
rodesac maT kargad ician, rom berZ-
nul wyaroebSi es saxelwodebebia ga-
batonebuli. qarTveli istorikosebi
Segnebulad gverds uvlian am termin-
ebs da axseneben mxolod da mxolod
qarTls, romelic gamarjvebuli eTni-
kuri erTeulis samyaros aRmniSvne-
lia...”
rogorc ar unda gavigoT eTnonime-
bis – iberebisa da qarTebis (qarTle-
lebis), Sesabamisad iberiis da qarT-
lis urTierTmimarTeba, cxadi is gax-
lavT, rom qarTls, Camoyalibebis Sem-
degac berZen-romauli avtorebi aRmo-
savleT saqarTvelos isev da isev ibe-
riad moixsenieben. ̀ qarTlis pitiaxSis~
wodebulebac berZnulad iTargmnebo-
da: `pitaqses iberon~ (somxurad _
`bdeSx vrac~) (eTnonimma iberi som-
xurSi Semdegi fonetikuri cvlilebebi
ganicada: iberac-iverac-ivrac-vrac, k.f.).
mecnierebaSi arsebobs hipoTeza,
romlis mixedviTac Rrma istoriul
warsulSi “iberi dasavleT saqarTve-
lodan Semosuli terminia~ (S. ZiZigu-
ri, 1982, gv 15-16). am azris iyvnen a. ca-
gareli, n. mari, i. yifSiZe. albaT isi-
ni eyrnobodnen gelasi kesarielis (IV
s), rufinusis (IV-V ss) da sokrate sqo-
lastikosis (IV-V ss) cnobebs, romle-
bic iberebs pontos mxareSi moixse-
nieben.
iberebze ufro adre saubroben
platoni da aristotele.
qarTvel mecnierTagan, rogorc
aRvniSneT, am problemas Seexnen al. ca-
gareli, niko mari, ioseb yifSiZe, xolo
eqvTime TayaiSvilma 1948 wels sagan-
gebo statia miuZRvna, magram qarTveli
mecnierebi maT Sromebs mecnierulad
dasabuTebuli argumentebiT ki ar ga-
moexmaurnen, aramed al. cagarels,
uniWieres enaTmecniers, saerTod
aukrZales saenaTmecniero sakiTxebze
muSaoba, niko mari saqarTvelodan ga-
daxvewes, ioseb yifSiZes, am upatiosnes
mecniers, 34 wlisas mouswrafes si-
cocxle da gaurkvevel viTarebaSi
gardaicvala. eqvTime TayaiSvilis sta-
tia (rodis Seicvala iberTa saxelm-
wifo qarTvelTa saxelmwifod) Jur-
nalidan amoxies, Semdeg es uwmindesi
mamuliSvili mxolod 48 Wirisufalma
gaacila mTawmindaze. am samarcxvino
saqciels dRevandeli mecnierebi ko-
munistur xelisuflebas abraleben,
magram aqac Seusabamobaa, mTawmindis
panTeonze dakrZalvis nebadamrTveli
xelisufleba ver aukrZalavda xalxs
gacilebas da ver amoxevda Jurnali-
dan mis statias, Tumca iberiis da e.w.
megrelebis igiveoba, misi saxelovani
istoriis warmoCena imperiisa da som-
xebis interesebSi ar Sedioda.
iberTa arsebobis waSlasa da da-
viwyebaze mizanmimarTuli muSaoba
qarTlis mier samefos statusis mo-
povebis Semdeg daiwyo giorgi mTaw-
mindeliT. igi yvelgan iberTa adgil-
ze qarTvels ixseniebda. espaneTis
iberebsac qarTvelebad asaxelebda
(`dasavleTis qarTvelebi~), apeninis
kelt-iberebs-kelt-qarTvelebad. mog-
vianebiT didi iv. javaxiSvilic ki erT
adgilas petre ibers petre qarTvelad
moixseniebs.
wminda eqvTime TayaiSvilic aRniS-
navs, rom iber da qarT tomebs Soris
metyvelebaSi mxolod kilokavuri
gansxvaveba iyoo, bevrad naklebi, vidre
qarTvelsa da megrel-Wanebs Soriso, ma-
gram mas es Sexeduleba imis gamo
Seeqmna, rom siRrmiseulad ar icnobda
e.w. megrul enas. e.w. megruli enis
siRrmiseul codnas ki gadamwyveti
mniSvneloba aqvs qarTveli eris sru-
lyofili da WeSmariti istoriis
SeqmnisaTvis. iv. javaxiSvilis tita-
nuri naSromis, `qarTuli da kavkasiu-
ri enebis Tavdapirveli buneba da na-
Tesaoba~ saredaqcio nawilSi vkiTxu-
lobT:
`...iv. javaxiSvilis kvleva-ZiebaSi
enobriv sakiTxebs didi adgili ekava,
radgan enas savsebiT samarTlianad
xalxis uZvelesi istoriis sando wya-
rod miiCnevda. iv. javaxiSvili enobriv
sakiTxs ikvlevda, rogorc specialis-
ti enaTmecnieri da Tavisi mowafee-
bisganac moiTxovda istoriul mov-
lenaTa garkvevisas enobrivi monacemis
saTanadod gaTvaliswinebas~ (iv. ja-
vaxiSvili, Txzulebani Tormet tomad,
tomi X, 1992, gv. III). es gza, marTlac, yve-
laze marTebulia, radgan `enis mona-
cemebi SesaZleblobas aZlevs isto-
rikoss Cawvdes drois iseT siRrmeSi,
roca weris xelovneba jer kidev ar
arsebobda, veraviTari nivTieri mtki-
cebebi ver Semoinaxa,- aq enis leqsi-
kas SeuZlia arqeologis bari da uZ-
velesi qronistebis cnobebi Secvalos~
(a. kondratievi), Tanac, `istorias ise
naTlad ar SeuZlia warmodgena Seg-
viqmnas imis Sesaxeb, Tu rogor icvle-
boda xalxi, maTi socialuri wyoba,
maTi mrwamsi da grZnobebi, rogorc es
enis gaanalizebiT aris SesaZlebeli~
(martin alonso).
roca vmsjelobT e.w. megruli enis
fenomenze, maSinaTve gvisvamen kiTxvas:
Tu odesme zeobda megruli ena, ratom
ar darCa erTi sityva mainc sadme we-
rilobiTi Zegli dawerili megrul
enazeo?
rogorc avRniSneT, qarTveli isto-
rikosebi warmarTuli xanis werilo-
biTi da monumenturi Zeglebis ganad-
gurebas qristianuli moZRvrebis
damkvidrebas abraleben. Uucxouri
wyaroebi afiqsireben iberiis gaqris-
tianebas, magram iberiis gaqristianebis
Semdegdroindeli Zeglebi, qarTebis
mier Zalauflebis xelSi Cagdebis xa-
namde da Semdegdroindelic aRgvili
iqna pirisagan miwisa. aq, ramdeni sur-
vilic ar unda gvqondes qarTlel xe-
lisufalTa gamarTlebisa iberiuli
monapovrebis ganadgurebaSi, yovlad
SeuZlebelia. iberiis dacemis Semdegac
mis nangrevebze Seqmnil lazTa da
Semdgom afxazeTis samefoSi, ueWvelia,
saxelmwifo ena iberiuli iyo da gana
SeiZleboda legendarul iberTa
memkvidreebs araferi SeeqmnaT, xolo
qarTebs, romelic amoizarda iberiuli
fesvebidan da uxsovari droidan 523
wlamde eqvemdebareboda iberias da 899
wlamde samefos statusi ar hqonia, ibe-
riis qveSevrdomobaSi myofs, me-5 sau-
kunidan ganeviTarebina samwerlo moR-
vaweoba, xolo uxsovari droidan ga-
batonebul, Tundac, toms (Cven iberi
krebiT saxelad migvaCnia) samwerlo-
literaturuli memkvidreoba ar hqo-
noda?
sikeTisa da borotebis gaurCevlo-
bam gviyo, rac gvWirs da mainc gvikvirs
ratom varT aseT yofaSi.
sanam ar iqneba aRiarebuli wina-
parTa (iberiisa da qarTlis xelisu-
falTa) Secdomebi, saSveli ar daadgeba
Cvens qveyanas.
imaze meti sasircxvilo ra unda
gvqondes, sando erovnuli istoriuli
wyaroebi rom araferi gagvaCnia maSin,
roca sparsebisagan aranakleb Se-
viwroebul, Tu metad ara, mezobel som-
xebs V saukunidan hyavT istorikose-
bi (movses xorenaci, lazar farpeci, ko-
riuni da sxvebi), xolo iberebs ara.
raSia saqme? strabonis gadmocemiT
esoden aRmatebul iberebs mwerloba
da kultura ar hqondaT ganviTarebu-
li?
garkveuli ar aris vaxtang gorgas-
lis pirovnebac: `ara erTxel gakeTe-
bula cda zustad gansazRvruliyo
vaxtang gorgaslis zeoba. es cdebi da-
myarebuliyo juanSeris monacemebze~
(n. janaSia, istoriul-wyaroTmcod-
neobiTi narkvevebi, Tb. 1986, gv 53). ̀ misi
dabadebisa da gardacvalebis zusti
TariRi mematianem ar icis. Mmisi fi-
zikuri monacemebi gazRaprebulia.
vaxtang gorgasals iberTa mefe
gurgenTan aigiveben (k. Tumanovi). sa-
varaudod vaxtang gorgasali cxov-
robda da moRvaweobda 443-503 wlebSi~
(ix.Nn. janaSia. 1986, gv 53). misi saqmia-
nobisa da cxovrebis periodi emTxve-
va iberiis mefe gurgenis saqmianobas
da cxovrebis periods, romelic au-
janyda sparseTs.
kukuri fifia,
fazisis mecnierebaTa
akademiis wevri.
ra enaze metyvelebdnen iberebi?
8 ilori31 agvisto 2010
avaria xoni-martvilis gzaze da narazeneli WiWiko mewisqvile!(moldavuri gamocdilebebi da sa-
qarTvelos „tailandizacia“!)
yvela sofels rom sakuTari giJi hy-
avs kamaTi, ar sWirdeba, magram CvenTan
rom ucnaurobebs yvebian, darwmunebu-
li var, dRemde aravis smenia!
albaT ikiTxavT _ ra gaigeT aseTi
gadasarevio?!
a, batono, mec gipasuxebT:
_ guSin saRamos, iseTi avaria
mosvlia xonidan momaval jips, Sig msx-
dom qalebs qveda sacvlebi gaZrobiaT!!!
_ mTeli martvili amas laparakobs,
aba, es gadasarevi ar aris???
_ ra siswrafiT unda evlo manqanas
am mixveul-moxveulebSi (Tan, imasac am-
boben _ saWesTan erTi „nacmoeli“ ma-
RalCinosnis meuRle mjdarao!!!), rom
iseTi avaria moexdina, dartymisgan mas
da mis Tbilisel daqalebs qveda
sacvlebi gaZrobodaT?!.
_ ra ici biWo Sen, sacvali gaZvraT
Tu sxva rame?
_ sxva rame iq ar upoviaT... manqana-
Si qalis sacvlebi eyara, Cemi TvaliT
vnaxe profilaqtikaSi!..
daiwyeben axla, qali ratom dajda
saWesTan, Tanac gamoucdelio!.. kacma
rom Tqvas, ra SuaSia aq gamoucdeli, sa-
WesTan mjdomi qali, yvelaferi ucxou-
ri da swrafi manqanis bralia!
axla qalis sacvals ar ikiTxav?
iseTi haerovania, sanam xeliT ar See-
xebi, verc Seatyob qals acvia Tu ara
da am siswrafeSi rom gaZrobodaT ki-
dec, ra gasakviria?!.
ambavic gadasarevia da misi „dacvis
mxaris“ gamamarTlebeli argumentebic!
Cemo Zvirfaso mkiTxvelo _ ar vici
rogor damTavrda am sagzao SemTxve-
vis gamoZieba, arc is aris cnobili, av-
tosagzao SemTxvevis dros dazara-
lebul jipSi msxdom mandilosnebs
daubrundaT Tu ara TavianTi nivTebi,
magram am avtosagzao SemTxvevas unda
vumadlodeT kidev erTi, aqamde ucno-
bi WeSmariteba rom dagvanaxa:
am damSeul qveyanaSi, kuWgamxmarma
mosaxleobam qamars rom unda mouWi-
ros _ didi xania cnobilia! magram, ara-
nakleb aucilebeli yofila _ nacmoe-
li maZRari Cinovnikebis colebma da
maTma daqalebma, qveda sacvlis rezi-
nebsac rom unda mixedon!
davaneboT am aRmoCenas Tavi da sxva,
ufro saintereso da saWirboroto sa-
kiTxebs mivxedoT.
nifxavgavardnil qalebs xom ar ga-
davyvebiT axla _ maT TavianTma qmreb-
ma da „boifrendebma“ mixedon!
raRa amaT gadaekide, amaze gadasa-
revi ambavi zugdidSi momxdara _
„asaval-dasavali“ da „kviris qronika“
ar wagikiTxavs Sen, Torem, amas arc
gaixsenebdi!!!
_ ra ewera aseTi?
_ kaxa lomaia xom gaxsovs, ganaT-
lebis yofili ministri, „bavSvis“
nacvlad „baSvi“ rom dawera dafaze,
dawyebiTi klasis moswavleebTan stum-
robisas _ misi bebia, boris lomaias
deda, narazeneli mewisqvile _ „WiWiko
Wanturias nabozari yofila!“
_ saidan moitane es sibinZure! Svi-
li Tu ar mogwons, mamas ras erCi, marT-
lac, yvelaferi xom ar iTqmis?!.
_ Se uwignuro, wigns Tu ver erevi,
gazeTi mainc waikiTxe!
_ ra SuaSia es?
_ im SuaSia, rom, es me ki ar miTqvams,
TviTon boris lomaia yveba: zugdidis
raionis sofel narazenSi, omianobis
dros (meore msoflio omi igulisxmeba,
roca marTla mteri utevda qveyanas da
ara, sakuTari tyavis gadasarCenad at-
exili omebi _ SevardnaZe da saakaS-
vili, rom uwyoben sakuTar xalxs!
„ilori“) erTi wisqvili hqondaT. arc
meti, arc naklebi _ mewisqvile WiWiko
Wanturia, marto siminds ki ar fqvavda,
frontze wasuli megreli vaJkacebis
colebis erTaderTi „vnebis damcxro-
bi“ iyo... maTlafa fqvilisTvis, mSieri
qalebis rigi edga!..
_ es istoria gadasarevi ki ara, Tav-
mosaklavic aris, Tavmoyvareoba rom
hqondes lomaias „wisqvilis“ Semoga-
renis mcxovrebT da WiWiko Wanturias
STamomavlebs, magram xmas aravin amoi-
Rebs, radgan _ SevardnaZe-saakaSvilis
da maTi „nacvlebis“ mier sabolood
namusaxdil samegreloSi, kaci ar dar-
Ca (momxvdurs rom Tavi davaneboT!) Si-
naur mters mainc rom gasces pasuxi!
samwuxarod, mamakacis mruSoba sa-
saxelo saqmed iTvleba dRevandel sa-
qarTveloSi sulierad mdabioTa So-
ris da Wanturias STamomavlebs uxa-
riaTo kidec, Turme, uzneo boris lo-
maias mier, sinamdvileSi patiosani da
marTali _ WiWiko mewisqviles lafSi
amosvra!
_ ver gavige, maSin, boris lomaias
ras vemarTlebiT!
_ me arafers, Tavisi Tana-
soflelebis, omSi wasuli
„frontavikebis“ colebi gaaTaxsira,
ver gaige? _ „frontze wasuli
narazeneli vaJkacebis, saxemibnedili
colebi maTlafa fqvilisTvis rigSi
edgneno WiWiko mewisqviles“!
_ mere?
_ mere Jurnalisti ekiTxeba _ „ma-
maSeni sad iyoo maSin?”
_ boris lomaia amayad pasuxobs _
„frontze iyoo mamaCemi!”
_ marTlac ase gamodis _ „raRa
maincdamainc marto boris lomaias de-
das gadausvamda Tavze xels da namuss
Seunaxavda WiWiko mewisqvile!“
sxvisi dedebis Seuracxyofas saku-
Tari dedac zed miayola da yvelafer
amaze, 75 wels mitanebuli boris lo-
maia yveba!
aferum samegrelov! _ Sen marTla
gaaswari dros da garemoebas!!!
nabiWvari deisaZis ra gvikvirs, 75
wlis narazeneli boris lomaia xma-
maRla gahyviris _ dedaCemi meZavi iyoo
da eamayeba kidec!
aseTi garewaris Svili, kaxa lomaia,
ki wlebis manZilze ganaTlebis mi-
nistri iyo, amJamad ki saqarTvelos el-
Cia gaeroSi da misi imedi aqvs qarT-
vel xalxs!..
_ ki magram, kargi araferi xdeba sa-
megreloSi?
_ anaklia da ganmuxuri rom aSenda
da damSvenda, amaze ratom ar dagcde-
ba sityva?
_ mere vin giTxra, rom cudi saqme ga-
keTda? me imas ki ar vwunob rac ga-
keTda, aramed, is mawuxebs gavigo _
visTvis gakeTda?!.
da, ai ratom:
sami gza gvaqvs Cven martvilelebs
garesamyarosTan saurTierTobod _
xoni-quTaisi, Cxorowyu-walenjixa, aba-
Sa-senaki-zugdidis mimarTulebiT. uam-
ravjer gvivlia am gzebze dRisiT Tu
RamiT. uamravjer gvinaxavs orsarTu-
liani saxlebis betonis kibeebze amo-
suli balaxi, SuSebCamtvreuli fanj-
rebi, gamWoli qaris narwevi gamofi-
tuli karebi da Caqcevamde misuli sa-
xuravebi!
Cemo Wir-varamis moziarev _ „avto-
banebis“ da „xuTvarskvlaviani“ sas-
tumroebis arqonis gamo ki ar da-
clila odesRac ayvavebuli kar-mida-
moebi, isini adgilobrivi mosaxleobis
dausaqmeblobisa da eTnikuri kuTxis
iavarqmnis gamo gaukacrielda!
samegreloSi ojaxi ar sunTqavs af-
xazeTis tragediis mouSuSebeli tki-
vilis gareSe, ar arsebobs ojaxi, erT-
nairad ar glovobdes qarTvelTa da
afxazTa umowyalod gawirul Svi-
lebs da erT tabakze ar gauSalos maT
sulis mosaxseniebeli sakurTxi...
yvelafer amis fonze, Tu gifiqria,
ratom Sendeba amdeni sastumro im ad-
gilebSi, sadac arasodes miva stuma-
ri?
gasayidad amzadeben kolxTa qveynas,
gasayidad!!!
_ iyideba, magram, rom Sendeba kidec,
amas xom ver uarhyof?
_ visTvis Sendeba mere?
_ metad veraguli gegmaa dasaxuli
da Tu es droze ver davinaxeT, wasu-
lia Cveni saqme xelidan. saakaSvilis
„eqspertebis“ msgavsad Cven arc ame-
rikuli da arc rusuli specsamsaxu-
rebis skolebi gvaqvs gavlili, arc ho-
moseqsualebis da arc lesboselebis
momxreebi varT, magram Cveni uryevi mo-
sazreba gvaqvs qveyanaSi mimdinare
movlenebze da igi sxvebmac unda gai-
gon _ is, rac Cvens garSemo xdeba, vin
ra gagvikeTa, vin ras gvpirdeba da ra
aris mosalodneli.
maS ase, daviwyoT:
buSma _ uamrav saparlamento da
samTavrobo „nabuSarTan“ erTad _
„nabuSari“ quCac dagvitova!
sulcxonebulma kaCinskim _ mis sam-
SobloSi Casuli (ara aqvs mniSvneloba
ra gziT!) aTasobiT Cveni Tanamemamule
quCis mawanwala ZaRlebiviT gamog-
viyara. Cven ki, yvela qarTvelisaTvis
samSoblosaviT sasiyvarulo „Savi
zRvis“ quCas davarqviT misi saxeli!
adamkusis saxeli _ anakliaSi ga-
Senebul bulvars daarqves, aravin
icis ra damsaxurebis gamo! gamoZiebas
vawarmoebT!
mixai gintu _ hoi sakvirvelebav (saa-
kaSvilis megobrebs ra gamolevs am du-
niaze!), saqarTvelos ucxoel gmirebs
Soris axali kandidati gamoCnda, ro-
melic (Tu warRvna ar moxda da qveya-
na ar daingra!), male yvela rekords
moxsnis da yvela _ mowesrigebul Tu
mouwesrigebel gadasasvlels, msxvili
Tu wvrili savaWro obieqtebis Se-
sasvlelebs, gzajvaredinebs, fuliani
Tu ufulo xalxis Sekrebis adgilebs
mixai gintus saxeli daerqmeva!
viciT, sulswrafi mkiTxveli bo-
lomde ar dagvelodeba da ikiTxavs ra
damsaxurebis gamoo?
cota moTmineba iqonieT da axlave
mogiyvebiT:
ra ar scada saqarTvelom Sevard-
naZe-saakaSvilis 18 wliani xelmwifo-
bis Jams _ qveynis ganviTarebis rusu-
li, evropuli, amerikuli gzebi, magram
saxarbielo Sedegi jer arsaidan Cans.
amitom gamudmebiT ZiebaSia misi pir-
veli kaci da mTavarsardali, xom
gsmeniaT „vinc eZebs poulobso“ da
mgoni miagno kidec!
amboben _ am ramdenime kviris win di-
lauTenia rom gadmomdgara miSiko av-
labris sasaxlis godolze, mis dacvis
ufross „poliqronion, poliqronion“
SemouZaxia da roca saxelebis Ca-
moTvlas Sedgomia, yurebamde gaRime-
bul miSikos _ „mixai gintu, mixai gin-
tu da tailandi, tailandio!..“ (prezi-
dentis saxeli daviwynia!) SeuZaxnia da
qandaraze gasuls, saswrafod mTav-
robis sxdoma mouwvevia, romelic Sem-
degi sityvebiT dauwyia:
_ megobrebo, Cven, Cveni ufrosi Zme-
bis _ aSS-s da ruseTis mier SemoTa-
vazebul gzas arasodes vuRalatebT,
Cven maTi erTguli davrCebiT, magram
wuxelis mivedi im daskvnamde, rom Cven
patara qveynebs unda mivbaZoT, iseTebs,
rogorebic moldaveTi da tailandia!
pirvel etapze „moldavuri meTo-
diT“ daviwyebT qveynis gardaqmnas da
mudmivi samuSao adgilebis Seqmnas.
moTmineba ar myofnis, Cemi aRmoCena mso-
flioSi unikaluria da mas analogi ar
gaaCnia, radgan samuSao adgilebi didi
xania Seqmnilia, mxolod „moldavuri
gamocdilebis“ danergvaa saWiro da sa-
qarTvelos yvela asakis, ganaTlebis,
janmrTeli da avadmyofi mosaxleo-
bisTvisaa xelmisawvdomi!
yvela msurveli unda gaxdes indme-
warme da im wuTidanve SeuZliaT
Seudgnen muSaobas _ mowesrigebul Tu
mouwesrigebel, SuqniSnian Tu uSuqniS-
no gadasasvlelebze, msxvili Tu wvri-
li savaWro obieqtebis, eklesia-mona-
strebis SesasvlelebTan, gzajvaredi-
nebze, fuliani Tu ufulo xalxis Se-
krebis adgilebze, da sadac ki mol-
daveTidan mowveuli, gamocdili „CaCa-
ni“ (samegreloSi ase eZaxian „ci-
gnebs“) instruqtorebi gvirCeven!
aqedan gamomdinare, yvela zemoTCa-
moTvlil adgils, sadac „moldavuri
meTodiT dasaqmebuli, xelgawvdili
qarTveli dasaqmdeba“ moldaveTis pre-
zidentisadmi madlierebis niSnad, misi
_ mixai gintus saxeli unda daerqvas!
es adgilebi ki, mosaxleobisa da qvey-
nis biujetis Sevsebis mudmivi wyaro
iqneba!
me isic ki gaviTvaliswine, proeqtma
Tu ver gaamarTla, (rac daujerebelia!),
gintus magivrad „g...impu“ mainc
dagvrCeba, romelic udavod jobia
avismsurvelTa mogonil „nabuSars“!
amasobaSi, aSendeba sastumroebi, xi-
debi, moSendeba buCqnari, „moldavuri
meTodiT“ dasaqmebuli da mklaveb-
dagrZelebuli mosaxleoba iswavlis
inglisurs, gaivlis „Sorenas“ da „nan-
kas“ kursebs da nel-nela gadavalT
qveynis ganviTarebis „tailandizaciis“
modelze...
aq namdvilad gagvaCnia sakuTari re-
sursebi, romelsac didi xania inaxa-
ven „mamaSvili _ gabaSvilebi“ da maTi
„evro-amerikul“ skolagavlilipar-
tiuli kolegebi. mkiTxveli rom ar
davabnioT, oTxmocdaaTian wlebSi,
roca „evro-amerikuli“ proeqtis „seqs-
turizmi mcirewlovanebTan“ ganxor-
cieleba daiwyo tailandSi, „mama _ ga-
baSvili“ diplomatiur samsaxurSi
imyofeboda bonSi, iqve Soriaxlos ki
swavlobda „Svili _ gabaSvili“ da Ta-
visufal dros saTadarigo specia-
lobasac eufleboda („vin icis rodis
gamoadgeso samSoblos!“). rogorc san-
do wyaro gvauwyebs, isini xSirad
stumrobdnen tailands. didi imedi
gvaqvs maTi gamocdilebis da „tai-
landizaciis evro-amerikuli“ pro-
eqti saqarTveloSic warmatebiT gan-
xorcieldeba!
Cven ver davadgineT tailandis pre-
zidentis saxeli da gvari, magram kaci
gagzavnili gvyavs da uTuoa, mas uCnde-
ba unikaluri Sansi _ saqarTveloSi
„tailandizaciis“ proeqtis warmatebiT
ganxorcielebis SemTxvevaSi, yvela
buCqnars, xis Zirs, kunZs, mors da kidev
uamrav adgils, sadac _ wamojdoma, wa-
mowola, CaCuxlva-CaCoqeba da kidev _
sulis da xorcis wawymeda-wabilwva
SeiZleba, daerqvas misi saxeli da
moxsnas mixai gintus rekordi, romelic
didxans darCeba, qveynis ganviTarebis
„moldavuri modeliT“ erT-erT wamy-
van adgilze saqarTveloSi!
me didi imedi maqvs, tailandis pre-
zidenti ar gauSvebs xelidan am uni-
kalur Sanss, Camova saqarTveloSi da
did investiciebsac Camoitans!
gixaroden megobrebo, gamravldiT, is-
wavleT inglisuri da CaerTeT „mol-
davur” da „tailandur“ proeqtebSi!
es Tqven da Cvens samSoblos did
warmatebebs moutans!
amis mere mainc ras ityvis Cveni, na-
sufrals miCveuli opozicia?!.“
_ axla mainc Tu gaige risTvis aSen-
eben „xuTvarskvlavian“ sastumroebs
anakliasa da uadgilo adgilebSi?
_ isini, swored im „tailandizaciis“
proeqtis nawilia, romelsac ori aTa-
si maswavlebeli moumzadebs kadrebs
(inglisurad moWikWike „geiSebs“), mi-
Sikos TqmiT rom _ sakuTari surviliT
Camodis da usasyidlod aswavlis in-
glisurs saqarTveloSi!
male martvilSic aaSeneben msgavs
„xuTvarskvlavianebs“, usafrTxo gzebs,
rac avtosagzao SemTxvevebsac agva-
cilebs da „arc qalebis qveda
sacvlebs daemuqrebaT gaZrobis“
safrTxe. Tu igi mainc undaNmoxdes, ci-
vilizebuli formiT moxdeba da ve-
ravin gaigebs!
boris lomaia da misi STamomavlo-
bac garantirebuli iqneba _ amieridan
veravin Seixedavs wisqvilis farRa-
lala kedlebis RriWoebSi (ise, ro-
gorc, misive TqmiT, uzneo boris lo-
maia akeTebda omianobisas da xan mez-
oblis qalebis, xan kidev sakuTari de-
dis namusis axdas uWvritinebda iqi-
dan!) da erTaderTi _ „miSamagarias“
specsamsaxuris garda, cxvirs veravin
Cahyofs sxvis ukanalSi!
am xumroba-xumrobaSi, axali gmiric
iSva mgonia da igi ueWvelad, saqarT-
velos „tailandizaciis“ proeqtis
uxucesi wevri _ 75 wlis boris lomaia
iqneba!
_ axla mainc Tu gaige vis uSeneben
„xuTvarskvlavianebs“ anakliaSi?
_ Sen ise akantureb Tavs, mgoni bevri
veraferi gaige da wadi axla saxlSi,
droze daiZine, xval naxirSi ar da-
gagviandes!
...vnaxoT, babuaSens, xvalac erT doq
ojaleSs Tu aafcqvni, danarCens mere
mogiyvebi!
daviT kikaliSvili
P.S. ivlisis papanaqebaSi, erTi kviriT
SvebulebaSi myofi, banZa-muxurCas mi-
damoebSi, abaSis wyalze Cavedi gasa-
grileblad saRamoJams. iqve, wylis pi-
gagrZeleba 10-gv-ze
9ilori 31 agvisto 2010
ivane javaxiSvili _ qarTvel eris istoriaaRniSnul wignSi didi qarTveli
mecnierisa da mamuliSvilis, sulmnaTi
mecnieris ivane javaxiSvilis mier
metad saintereso mosazrebebia moy-
vanili megruli, svanuri da lazuri
fenomenis Taobaze. mkiTxvels vauwyebT,
rom publikaciaSi SenarCunebulia av-
toriseuli leqsika.
am udavod saintereso da dRemde uc-
nob naSroms vTavazobT gazeT
“iloris” mkiTxvels.
iberiisa da kolxidis garda mesx-
eTic anu samcxec iyo, magram pirvel
sauk. qr.w. maTi miwa-wyali strabonis
sityviT ramdenime nawilad iyo daquc-
macebuli: erTi kolxebsa hqondaT
dapyrobili, meore iberielebs, mesame
kidev somxebs (Georg. Lib, cap. II, 18).
kolxidis CrdiloeTiT svaneTi mde-
bareobda, svanebs epyraT kavkasiis
uReltexili dioskuriadisagan moy-
ol;ebuli (id. eid. XI, cap. 19), aR-
mosavleTisa da samxretis sazRvrebi
berZnebisa da romaelebis mwerlebs
naCvenebi ara aqvT, magram ueWvelia
svanebi gacilebiT ufro samxreTiT bi-
nadrobdnen, vidre exla cxovroben;
pliniusi magaliTad mogviTxrobs, md-
inare xobi kavkasiis mTidan Camomd-
inareobs da svaneTis miwaze diso (Flu-
men Chobum e Gaucasum per Suanos flu-
ens, Natur, hist. lib. VI, & 11); amasve amt-
kicebs sageografio saxelebis
dakvirvebac, mag. leCxumi, lebaCile da
sxva. Semdeg svanebis miwebi kolxebs
anu megrelebs daupyriaT, isini-ki
kavkasiis uReltexilze moumwyvdeviaT;
dapyrobil svanebs megruli SeuTvise-
biaT; maSasadame megrelebsa da svanebs
Sorisac narevi tomi unda gaCeniliyo.
amas ptolemes cnobac amtkicebs; Tavis
geografiaSi igi svam-kolxebis toms
asaxelebs (Geogr. lib V, cap. VIII, 25); amave
narev toms somxebis istorikosi
fausti bizantielic ixseniebs (III, 7).
kolxidis aRmosavleTiT strabonisa
da ptolemes sityviT iberia, anu iveria
mdebareobda. CrdiloeTiT kavkasii
uReltexili udarajebda am qveyanas.
imier kavkasiasa da iberias erTmaneT-
Tan erTi uReltexilze mimavali gza
aerTebda. “jer sami dRis savali
saZnelo gza ariso, ambobs straboni,
mere aragvis viwro xeobaze erTi
kacisTvis oTxi dRis savali gzaa,
romelsac boloSi cixe udarajebso”
(Geogr. hb. XI, III, 5). es gza ise niSaan-
dobliv aris awerili, rom SeuZlebe-
lia adamiani ver mixvdes, rom strabons
Zveli samxedro saqarTvelos gza aqvs
mxedvelobaSi. aRmosavleTiT iberias
albania hsazRvravda; momijnave
qveyanad, rogorc straboni swera, kam-
bvzene iyo, igi qarTuls kambeCoans
udris (vaxuSti, janaSvilis gamoc.
155), xolo somxurs “qambeWan”-s (VII s.
somex. usaxelo geografia pr.
patkanovis gamoc. somx. teqstis gv. 17).
iberiidan albaniaSi mimavaali gza
uwylo da uswor-masworo kambeCoanze
Zevso (ib. lib. XI, cap. VI, 5). SesaZlebelia
es adgili exlandeli Siraqis mind-
vrebi iyos. kambeCoans didi sivrce hqo-
nia da samada yofila danawilebuli:
erTi iberlebsa sWeriaT, meore al-
banelebs, mesame kidev somxebs. iberi-
is aRmosavleTis samzRvari pliniuss
ufro niSandoblivad aqvs aRniSnuli:
“mdinare mtkvridan moyolebuli (av-
tori kaspis zRvidan iwyebs) mTel
mindvrebze albanelebi mosaxleoben;
Semdeg-ki iberielni; albanelebsa da
iberlebs mdinare alazano hyofs,
romelic kavkasii mTebidan Camodis da
mdinare mtkvars erTvis”-o,
mogviTxrobs pliniusi. (Natur. hist. lib. VI,
& 26, Латищевь II, 181, iq SecdomiT, Plan-
itiem omnem a Curo usque Albanorum gens
tenet mox Hiberum disereta ab his amne Oca-
zone in Gurim kaukasiis montibus defluente
_ ocasone sweria Alazone-s okazone
alazones magier), maSasadame iberiisa
da albaniis aRmosavleT samzRvrad md.
alazani da kambeCoani yofila.
samxreT-aRmosavleTiT somxeTiu ido;
samxreTis samzRvari arc strabons, arc
pliniuss garkveulad aRniSnuli ara
aqvT, mxolod ptolomes aqvs naCvenebi.
sanxreT-dasavleTiT mesxebis qveyana,
kolxidis erTi nawili da mcire somx-
eTi iyo. straboni ambobs, mtkvars sa-
Tave somxeTsi aqvso (Geogr. lib. IX, cap.
III, 2), magram es swored is adgilia,
sadac mtkvris saTave iyo; iqneba es
adgili samcxis swored im nawils
ekuTvnodes, romelic strabonis
sityvebiT somxebma daipyres.
igive avtori mogviTxrobs, rom
iberias Tavdapirvelad gacilebiT
ufro meti adgili sWeria: pariadris
mTebi, xorZina da gugarkic mas hkuT-
nebia. mere es samive mazra iberlebs
somxebma waarTves da TavianTi ena
gaavrceleso (idid. lib. XI, cap, 14, 5). es am-
bavi 191 wlis semdeg (qr.w.) momxdara, an-
tioqos didis damarcxebis Semdeg,
roca misma orma sardalma artaqsim da
zariardrma somxeTi daipyres da Ta-
vianT samflobelos gadidebas Seudg-
nen. pariadris bediRbalis Sesaxeb, ram-
denadac vici, araviTari saistorio
cnobebi ar moipoveba, xorZina ki
somxebs SerCaT da somxur me-VII-e sauk.
geografiis sityviT meoTxe somxeTis
erT-erT mazrad iTvleboda (ix. prof.
patkanovis gamoc. somx. teqst. gv. 18),
xolo gugarki iberlebs TavianTTvis
daubrinbiaT; imave geografiis mowmo-
biT igi qarTvelebs ekuTvnoda. “gu-
garqi utis maxloblada devs da cxra
xeobas Seicavs, romelnic qarTvelebs
uWiravT: Zorofori, kolficevi, taSiri,
TrialeTi, kangari, artaani, javaxeTi da
klarjeTio” (idid. gv. 20), magram. me-IX-
e saukuneSi kolfaqari da taSiri isev
somxeTis xevebad iTvlebodnen (gob-
ronis cxovreba, Рай Грузии, 394). plin-
iusis sityvebidan mgoni im daskvnis
gamotana SeiZleba, rom Tezi da Tri-
aleTi (regio Thasie et Thriarie) pirvel
saukuneSic qr. S. iberielT ekuTvnoda
(Natur. his. cap. VI, & 26). mxolod stra-
bonis dros, rogorc etyoba, gugarki
iseTi didi ara yofila da imdeni xeo-
ba ara hkuTvnebia, rogorc Semdeg.
iberiis xalxs straboni or naw-
ilada hyofs: erTs baris mcxovrebni
ekuTvnodnen, meores _ mTielni; yofa-
cxovrebiTa da zne-CveulebiTac erT-
maneTisagan isini imdenad gansxvavde-
bodnen, rom strabons mTielebi skviTe-
bis da sarmatebis monaTesaved, e.i. sxva
erovnebis Camomavlobis tomad miaCnia.
baris mcxovrebni miwis moqmedebas
misdevdnen, mTielni ki ufro omsa da
navardobasao. samwuxarod, straboni
aras ambobs, ra da ra tomebi bi-
nadrobdnen maSin iberiaSi; pliniusi
mxolod mTiulebs ixsenebs (gens Sil-
vorum, Natur. his. lid, &26), magram maTi bi-
nadroba swored vera aqvs naCvenebi.
rasakvirvelia barad sxvebis garda
sami umTavresi tomi unda yofiliyo;
kaxni, qarTlelni, romelTa enac Semdeg
yvela qarTvel modgmis tomebis sazo-
gado da samwerlobo enad gadaiqca, da
iberni, anu imerni, romelTa satomo sax-
eliT pirvel saukuneSi qr. w. mTeli
es qveyana iwodeboda. Cven viciT, rom
iberelni, anu imerelni megrul-lazur
Stos ekuTvnodnen, magram Semdeg, ro-
gorc zemoT iyo gamorkveuli,
romeliRac qarTlis Semoseulma tom-
ma qarTuli SeaTvisebina. cxadia iber-
lebs anu imerlebs megrelebsa da
qarTvelebs Soris unda ecxovrnaT.
swored am iberiel toms ekuTvnoda
pirvel saukuneSi qr. w. da S. upi-
ratesoba: man mianiWa Tavisi saxeli
mTel qveyanas; SesaZlebelia mxolod
rom es iberelni am dros gaqarTlele-
bulni ara yofiliyvnen. Semdeg
qarTlelni gaZlierdnen da yvela
TanamoZme tomebis mwerlobisa da cx-
ovrebis saTaveSi Cadgnen.
zemod aRniSnuli iyo, rom kavkasiis
mkvidrTa Sesaxeb cnobebi pirvel
saukuneze winad TiTqmis srulebiT ar
moipoveba; gansakuTrebiT iberiisa da
albaniis Sesaxeb xom arc erTs ge-
ografs krinti ar dauZravs. es gare-
moeba, rasakvirvelia samecniero kvle-
vis sagans metad arTulebs da bevr
didmniSvnelovan sakiTxis gamorkvevas
aZnelebs. imTaviTve qarTvelebi kavkasi-
aSi cxovrobdnen, Tu Semdeg dros gad-
mosaxldnen sadganme? ai, erTi es um-
Tavres sakiTxTagani. herodotes cnobe-
bidana sCans, rom me-V-e saukuneSi qr.
w. kolxebi kavkasiaSi cxovrobdnen.
meotidis tbidgan moyolebuli mdinare
fasisisa da kolxebis samflobelomde
ocdaaTi dRis savali gzaa karg
mosiarulesTviso, ambobs igi (Historia, I,
104). Tundac rom fazisi am SemTxvevaSi
Woroxsa niSnavdes, cxadia mainc, rom
herodotes dros kolxebs Savi zRvis
aRmosavleT napiras ucxovriaT.
yvela qarTvel tomebis samSoblo,
rogorc viciT, qaldea iyo. maSasadame
kavkasiaSi qarTvelebi iqidan unda mo-
suliyvnen, es rasakvirvelia isedac
cxadia. magram saqme isaa, Tu rodis
daiZvrnen isini iqidan, an rodis dabi-
navdnen kavkasiaSi. iqneb qarTvelebi
uuZveles drosve wamosuliyvnen da
kavkasiaSi iseT dros dasaxlebu-
liyvnen, roca iq jer sxva aravin
mosaxleobda. maSin qarTvelebi kavkasi-
is Tavdapirveli mcxovrebni da
mkvidrni iqnebodnen. magram SesaZle-
belia qarTvelebs kavkasia ukve
dasaxlebulic daxvedrodaT; maSin
maT kavkasiis pirvandeli mkvidrni an
unda daemorCilebinaT da gae-
qarTvelebinaT, an ara da kavkasiis
qeds iqiT gaereknaT. rasakvirvelia
mTeli es moZraoba iseT dros unda
momxdariyo, romlis sesaxebac sais-
torio sabuTebis aRmoCena SeuZlebe-
lia; mxolod arqeologias SeuZlian
am xanis da zemoaRniSnul sakiTxis
Sesaxeb cnobebi mogvawodos.
Tumca arqeologebs kavkasia jer Za-
lian naklebad aqvT Seswavlili, magram
is mcireodenoc, rac ukve gamorkveulia,
Zvirfass masalebs gvaZlevs. erT dros
kavkasia kacobriobis kulturis skvnad
iTvleboda, magram saarqeologioo
gamokvlevam daamtkica, rom winandeli
Sexedulebs swore ar iyo. raki kaco-
briobis pirvandel istoriis Sesaxeb
araviTari qronologiuri cnobebi ar
moi poveba, amitom, roca mecniers
TariRis gamorkveva surs, igi
daaxlovebiTi qronologiiT xelmZR-
vanelobs xolme, imisda mixedviT, Tu
romel xanas ekuTvnis napovni an aR-
moCenili naSTi. xangrZlivma da
mravalricxovanma dakvirvebam da mTel
qveynierobis dedamowos gulidan
amoTxril naSTebis seswavlam mec-
nierebi daarwmuna, rom kacobriobas
didi manZili hqonda gavlili, sanam igi
im safexurs miaRwevda, romlis
seswavlac istoriul sabuTebis mixed-
viT SeiZleba. yvelgan adamiani nelis
nabijiT da TandaTanobiT midioda
warmatebis gziT. Tavdapirvelad adami-
ans, rogorc es saflavebis seswavlam
aRmoaCina, qvisa da qvisnatexebidan
gakeTebul iaraRis meti ara ebada ra;
mere mraval saukunoebis Semdgom ka-
cobriobam qvis gasipva iswavla da
kargad gakeTebul, gamoyvanil qvis
iaraRebis xmareba daiwyo. mecnierebaSi
am or xanas qvis xanas eZaxian: pirvels
_ qvis uZvelesi xana hqvian, anu berZnu-
lad paleoliTis xana (palaios _
Zveli, liTos _ qva), frangulad L’etatpaleolitique, epoque de la pierre taille, ger-
manulad die alteste Steinzeit, Paleolithische
Periode, meores gasipul qvis xana, anu
neoliTisa, frang. epoque de la pierre polie,
germanulad die Jungare Steinzeit, Neoli-
ticshe Periode.
bevrma koka wyalma Caiara, mravalma
saukunem ganvlo vidre adamiani mad-
neulobis SemuSavebas iswavlida. ka-
cobriobis warmatebisaTvis madnis
gamoyenebas diadi mniSvneloba hqonda;
am garemoebam adamianis mTeli yofa-cx-
ovrebis mimdinareoba da Tviseba Sesc-
vala da kacobriobis ganviTareba
gaaadvila. yvelaze winad adamianma
TiTbirisa da spilenZis SemuSaveba
gamoigona, mere brinjaosi, dasasrul
rkinisa. rkinis aRmoCenam kacobri-
obas brwyinvale momavali mianiWa da
awindel sasistorio kulturis
saZirkveli Cauyara. mTel am xanas mec-
nierebaSi madneulobis xana hqvian;
xolo imisda mixedviT, Tu romel mad-
nis iaraRsa xmarobda adamiani, pirvels
_ TiTbirisas da spilenZisas, meores _
brinjaos xanas, ukanasknels kidev
rkinis xanas eZaxian.
Tumca kavkasiaSi uuZveles xanis spi-
losi (Elephas antiques) da mamontis (Ele-
phas pribigenius) Zvlebi aRmoCnda, xolo
amierkavkasiaSi Hippopotamus maior
naSTebi moipoveba da amiT cxadia mt-
kicdeba, rom, suldgmulebs am qveyneb-
Si ukve yinulis xanas drosve ucx-
ovriaT, magram mainc jerjerobiT
mTel kavkasiaSi arc erTi sayuradRebo
da eWvmiutaneli qvis uZvelesisa da
gasipul qvis xanebis droindeli
naSTebi napovni ar aris. ramdenime qvis
iaraRi kavkasiaSic aris napovni, magram
raki es sagnebi pirdapir miwidan aris
amoTxrili, amitom mecnierebisaTvis ar-
aviTari mniSvneloba ara aqvs; mkvle-
vars ar SeuZlian danamdvilebiT gai-
gos, marto qvis iaraRebi iyo im
saflavSi, saidanac es nivTebia amoRe-
buli, Tu brinjaos da rkinis sagnebs
Soris ewyo. am garemoebas-ki mec-
nierebisTvis didi mniSvneloba aqvs,
radgan damtkicebulia, rom adamiani
zogjer iaraRebs brinjaosa da rkinis
xanas drosac xmarobda xolme, zog sag-
nebs Cvens droSic, exlac vxmarobT.
arc kaRzevnis (kulpis) qvis uroebia
did yuradRebis Rirsi, arc es uroebi
ekuTvnian uZveles dros. erTi sityviT
saarqeologio naSTebis Seswavla amt-
kicebs, rom qvis xanaSi adamians
kavkasiaSi ar ucxivria. roca iq adami-
ans pirvelad fexi Seudgams, mas ukve
madnis SemuSaveba scodnia. maSasadame
uZvelesi da Tavdapirveli mosaxleo-
ba kavkasiaSi madneulobis xanis dros
gaCenila. am azrs misdeven yvela mec-
nierebi; xolo madneulobis romel
xanas ekuTvnis, saxeldobr, brinjaosa
Tu rkinis xanas, amis Sesaxeb mecnierebi
sxva-da-sxva azrisani arian: baerni
fiqrobs, amierkavkasiaSi adamiani pirve-
lad brinjaos xanas, an brinjaos xana
rom rkinis xanad icvleboda im dros
gaCndao; amave azrs hiornesi (Hernes)
da rogorc etyoba prof. d. anuCinic
emxroba. gansvenebuli profesori virx-
ovi-ki amtkicebda, kavkasiaSi yvela aR-
moCenili saerqeologio naSTebi mx-
olod rkinis xanas dasawyiss ekuTv-
niano. raki yvelgan sasaflaoebSi,
saca ki brinjaos iaraRi da nivTebi
mravlad aris napovni, ise ar iqneba, rom
TiTo-orola rkinis sagani mainc ar
Segvxvdeso, _ ricxvs imisTana
SemTxvevaSi, samarTlianad fiqrobs
pr. virxovi, didi da arsebiTi
mniSvneloba ara aqvs, imitom, rom rki-
na miwaSi wylisa da sinestisagan
advilad Jangdeba, iSleba da mtvrad
iqceva xolmeo, _ amitom ueWvelia, rom
kavkasiis uuZvelesi mosaxleoba rki-
nis xanas ekuTvniso. Tundac rom
TiToeul saflavSi TiTo rkinis
nivTis meti ar aRmoCeniliyo, mainc cxa-
dia, im dros ukve rkinis SemuSaveba
unda scodnodaT; am sagenbis simcire
mxolod imas amtkicebs, rom am dros
jer kidev rkinis xanis dasawyisi iyo.
maSasadame im ers, romelic kavkasiaSi
Tavdapirvelad mosula da dabinave-
bula, qvis orive xana da TiTqmis brin-
jaosic ganvlili da moWmuli unda
hqonoda da rkinis SemuSavebis
Seswavlas Sesdgomia.
(gagrZeleba Semdeg nomerSi)
vin r
a Tqva s
tal
inze
10 ilori31 agvisto 2010
ras, soflis menaxireebs SuadRis
sagzlis narCeni „purmarili“ gaeSalaT
da ucxo rom mnaxes, mobodiSebiT mi-
miwvies. siamovnebiT gavtexe maTTan er-
Tad civi mWadi da yveli, SemoTavaze-
buli Wiqa Rvinoc mivayole da rac maT-
gan movismine, imdenad saintereso ga-
modga, Sevecade qaRaldze gadametana.
ar vici ramdenad kargad SeviZeli igi,
magram, Cemi Tanamesufreebi rom gapia-
rebul samTavrobo eqspertebze bevrad
maRla dganan, eWvi aravis Seepareba. sa-
nam „iloris“ redaqciisTvis am Cana-
weris gamogzavnas gadavwyvetdi, igi ram-
denjerme gadavikiTxe _ ar dagimalavT,
momewona! Tu Tqvenc mogewonebaT da ga-
moaqveynebT mas, maSin redaqciaSic
gewveviT, piradad gagecnobiT da Cemi da
uamravi CemisTanebis gulistkivilsac
mogaxsenebT _ dasaRupad ganwiruli
Cveni samSoblo rom ar eTmobaT!
redaqciis minaweri: Tavidan ar va-
pirebdiT am werilis gamoqveynebas, ma-
gram igi alalmarTali avtoris ufle-
bis darRvevad miviCnieT. samagierod,
vcadeT adgilebze mogvekiTxa momxda-
ri ambebis Sesaxeb. martvilSi, kurio-
zuli avariis gaxsenebaze, sicil-xar-
xari dagvayares _ es ram gagaxsenaTo!..
meti veraferi davadgineT.
zugdidSic igive gameorda, oRond
boris lomaias uzneo saqcieli misi
gamzrdeli mSoblebisTvis aravis dau-
bralebia!
ase gviTxres _ boris lomaia is
SemTxvevaa, romelsac „wvrTnam vera-
feri uSvela da arc buneba Seewia!“
amitom, gamzrdelebma, aRzrdilis uz-
neo saqcielis gamo Tavi ar unda moik-
lan. miTumetes, misi gamzrdelebi (na-
razenelebis TqmiT, boris lomaia, mis
mier dedadxsenebuli, uaRresad saTno
qalbatonisTvis naSvilebi yofila,
romelsac, am 75 wlis uzneom mruSoba
daswama, sxva mravaltanjul, narazenel
dedebTan erTad!) didi xnis wasulebi
arian im qveynad, RmerTma acxonoso
maTi naTeli sulebi!
boris lomaia da misnairebi Jamidan-
Jams yovelTvis gamoCndebodnen eris da
kuTxis sircxvilad da igi samegrelos
ar gaukvirdeba!
ubedureba is aris, rom mas da mis-
nairebs noyier niadags uqmnis dRe-
vandeli saqarTvelos pirveli kaci da
misi xelisufleba!
amboben, agvistos bolos aSSs mTav-
robis daJinebuli moTxovniT inter-
nacionaluri geiparadis Catarebas
apirebeno aWaris dedaqalaqSi!
ar gagvikvirdeba, mozeimeTa samTav-
robo gundSi, erT-erT medroSed boris
lomaiac vixiloT.
boris lomaias wisqvilis piknikis
megobrebs ki vurCevT dafiqrdnen, vis-
Tan aqvT saqme da ras sCadian!
Tu isini am sakiTxze reagirebas ar
moaxdenen, yvela maTgans vulocavT
damdeg _ geebis interparads!.. da,
ufro dawvrilebiT mogvianebiT mo-
gaxsenebT maTze!
midiT biWebo, Tqveni asparezi ixsne-
ba!
„iloris“ uaxloes nomerSi,
mkiTxvels SevTavazebT vrcel in-
formacias _ qveynis „tailandizaciis“
damRupveli proeqtis Sesaxeb, rasac
saakaSvili da misi gadagvarebuli ga-
remocva umzadebs qarTvel ers!
daimaxsovreT _ qarTvel ers!.. da
ara saqarTvelos mosaxleobis sxva
erebis warmomadgenlebs!
is udides STabeWdilebas axdenda...uinston CerCili,
didi britaneTis yofili premier-min-
istri:
`...me Cavedi kremlSi da pirvelad
Sevxvdi did revolucioner belads,
brZen moRvawesa da meomars... mxned da ime-
dianad davabijeb qveyanaze im adamianTan
megobrobiTa da urTierTobiT gaa-
mayebuli, visma didebamac marto ruseTs
ki ara, mTel msoflios gadauara~.
`batonebo! Tu Cven gvinda, viyoT da
davrCeT Tavisufali samyaros saTaveSi,
Cveni vali vicodeT da jerovani Sefaseba
mivceT Cvens mtrebs, gansakuTrebiT
gamoCenil pirovnebebs. dRes aseTad min-
da davasaxelo generalisimusi stalini.
HuseTisTvis didi bedniereba iyo, rom
qveyanas mZime gansacdelis Jams saTaveSi
Caudga geniosi da uryevi mxedarTmTavari
stalini. igi iyo yvelaze gamoCenili
pirovneba, romelic Seefereboda Cveni
cvalebadi da mkacri drois im periods,
romelSic mas uxdeboda cxovreba. stal-
ini iyo araCveulebrivad energiuli da
erudirebuli, udreki nebisyofis, sasti-
ki, ulmobeli adamiani saqmeSi da
saubrisas, visac, mec ki, britaneTis par-
lamentSi aRzrdili, ver vuwevdi winaaR-
mdegobas.
Ctalins, uwinares yovlisa, iumorisa
da sarkazmis didi grZnoba da Tqmulis
zustad aRqmis gansacvifrebeli niWi
hqonda, Tavis statiebsa da gamosvlebs mx-
olod TviTon werda da maTSi yovelTvis
igrZnoboda Semsruleblis Zala, romel-
ic stalinSi imdenad didi iyo, rom yvela
xalxisa da drois qveynis xelmZR-
vanelTa Soris ganumeoreblad war-
moCindeboda.
Ctalini Cvenze udides STabeWdilebas
axdenda. adamianebze mis gavlenas analo-
gi ar gaaCnda... roca is ialtis sakon-
ferencio darbazSi Semodioda, Cven
TiTqos brZanebaze vdgebodiT da, ra
saocradac ar unda mogeCvenoT, ratomRac
xelebi Sarvlis nakerebis gaswvriv
gvqonda gaWimuli.
is Rrma, gaazrebul sibrZnes flobda.
iyo yvelaze rTuli, gamouvali mdgo-
mareobidan gamosvlis ubadlo ostati,
yvelaze kritikul da sazeimo momenteb-
Si Tanabrad TavdaWerili, arasodes ar
hyveboda emociebs da ar eZleoda
iluziebs. igi uCveulo da rTuli
pirovneba iyo. man Seqmna da daiqvemdebara
veeberTela imperia, is iyo kaci, romel-
ic Tavis mtrebs Tavisive mtris xeliT
anadgurebda, gvaiZulebda Cven, romelTac
daufaravad imperialistebs gviwodebda,
imperialistebis winaaRmdeg gvebrZola.
stalini iyo udidesi diqtatori,
romelsac msoflioSi toli ar hyolia.
man miiRo xiskaviani ruseTi da datova
atomuri iaraRiT aRWurvili.
rac ar unda Tqvan masze, aseT adami-
anebs istoria da xalxi ar iviwyeben!~
franklin ruzvelti,
aSS-is yofili prezidenti:
`...masTan muSaoba didi siamovnebaa.
wvrilmanebi gamoricxulia. is ayal-
ibebs sakiTxs, romlis ganxilvac surs da
am sakiTxidan arc aqeT da arc iqiT ar
ixreba~.
adolf hitleri:
`...udaod gvmarTebs stalinsac
jerovani pativiscemiT movekidoT, erTg-
varad is... genialuri tipia~.
aleqsander ideni,
didi britaneTis sagareo saqmeTa
yofili ministri:
`stalinma Tavdapirvelad Cemze STabe-
Wdileba Tavisi niWierebiT moaxdina da
masze azri ar Semcvlia. masze RaRadeb-
da TviTon misi pirovneba, romlis Se-
fasebac gazviadebas ar saWiroebda. mas
hqonda kargi bunebrivi, etyoba, qarTuli
warmomavlobis manerebi. me vici, rom is
iyo Seubralebeli, magram pativs vcem mis
gonebas da simpaTiuradac ki var mis mi-
marT ganwyobili, risi dasabami Cemi
TavisTvis bolomde verc amixsnia. albaT,
es stalinis pragmatizmis Sedegi iyo.
Cqara gaviwydeboda, rom Sen partiel
liderTan laparakobdi... me misi saxiT
yovelTvis saintereso, moRuSul da
mkacr Tanamosaubres vxedavdi, – xSirad
aseT ganwyobaze yofnas mas gansaxilveli
sakiTxebi avaldebulebda. me ar mcnobia
TaTbirze Tavisi Tavis ase mflobeli
sxva adamiani. stalini Rrmad iyo
Caxeduli yvela sakiTxSi, romlebTanac
Sexeba hqonda, is windaxedulobiTa da op-
eratiulobiT gamoirCeoda... yovelive
amis ukan, ueWvelad, Zala idga~.
hari hopkinsi,
f. ruzveltis erT-erTi uaxloesi
mrCeveli:
`...me darwmunebuli var am frontis
warmatebaSi. aq sufevs usaTuod ga-
marjvebis mtkice rwmena~.
Sexvedris dros ar warmoTqmula arc
erTi zedmeti sityva, ar yofila aravi-
Tari zedmeti Jesti, araviTari manWva. ge-
gona, rom raRac SesaniSnavad gawonas-
worebul, gonier manqanas elaparakebo-
di. ioseb stalinma icoda, rac surda,
icoda, rac ruseTs surda da varaudob-
da, rom es Tqvenc icodiT... Tu is yo-
velTvis iseTia, rogorsac me vusmendi, is
fuWad arc erT sityvas ar ambobs. ...da
...imis rwmenas gviqmnis, rom ruseTi gauZ-
lebs germanuli armiebis ieriSebs~.
`Cven absoluturad darwmunebuli
viyaviT, rom movipoveT mSvidobis pirve-
li diadi gamarjveba, `Cven~-Si me vgu-
lisxmob yvela Cvengans, mTel civili-
zebul kacobriobas. rusebma gviCvenes,
rom maT ZaluZT gonivrulad da gamW-
riaxulad imoqmedon da arc prezidents,
arc romelime Cvengans odnavadac ar gve-
pareba eWvi, rom SevZlebT maTTan Segue-
bas da Tvalmisawvdom momavalSi er-
Toblivi saqmeebis keTebas, magram me erTi
ramec unda vTqva, Cvengan aravis SeeZlo
winaswar ganeWvrita, stalins rom rame
damarToda, rogori Sedegebi gveqneboda.
Cven darwmunebuli viyaviT imaSi, rom Seg-
veZlo davndobodTi mis gonebas, grZno-
basa da gagebas, magram, Cveni es rwmena ar
vrceldeboda im garemoebebsa da im moR-
vaweebze, romlebic mis zurgs ukan
imyofebodnen iq, kremlSi~.
ioahim ribentropi,
faSisturi germaniis sagareo saqmeTa
yofili ministri:
`Cveni mTavari da yvelaze mowinaaR-
mdege mteri sabWoTa kavSiria, stalini ki,
rogorc strategi da saxelmwifo moR-
vawe, ufro niWieri, vidre CerCili da
ruzvelti – orive erTad~, razedac hit-
leri daeTanxma.
Sarl de goli,
safrangeTis yofili prezidenti:
`stalins kolosaluri avtoriteti
hqonda, da ara marto ruseTSi, mas Za-
luZda ̀ eswavlebina~ Tavisi mtrebisaTvis,
rom damarcxebisas panikas ar miscemod-
nen da gamarjvebebiT ar enetaraT, gamar-
jvebebi ki mas damarcxebebze meti hqon-
da. stalinuri ruseTi monarqiasTan er-
Tad daRupuli winandeli ruseTi araa, ma-
gram stalinuri saxelmwifo stalinis
Rirseuli memkvidreobis gareSe ganwir-
ulia~.
aleqsandr kerenski,
ruseTis yofili premier-ministri:
`stalinma ruseTi ferflidan aRadg-
ina, did saxelmwifod aqcia, hitleri
gaanadgura, ruseTi da kacobrioba
gadaarCina~.
andrei gromiko,
ssr kavSiris sagareo saqmeTa yofili
ministri:
`...yvelaferi, rac stalins Seexeboda,
yvelas, gansakuTrebiT Cven, SedarebiT ax-
algazrdebs, gvainteresebda, yovelTvis
yuradRebiT vakvirdebodiT mas,
vafiqsirebdiT mis yovel sityvasa da
Jests. stalinis gverdiT yofna, miT
umetes, masTan laparaki, viwro wreSi misi
gamonTqvamebis mosmena CvenTvis raRac
gansakuTrebul movlenas warmoadgenda.
stalinis laparakisa da moqmedebis
mowme kargad acnobierebda, rom mis win
imyofeboda adamiani, romlis neba-
survilze didad aris damokidebuli
qveynisa da xalxis, kidev meti, msoflios
bed-iRbali...
`...stalinis yuradReba, mexsiereba,
dRevandelobis Sedarebas Tu mo-
viSveliebT, eleqtronul-gamomTvlel
manqanas mogagonebdaT, romelic arafers
ar gamotovebs xolme. mas naTeli,
araCveulebrivi da gansakuTrebuli niWi
hqonda~.
`stalini uaRresad Rrma ganaTlebu-
li adamiani iyo. araviTar formalur
ganaTlebas ar SeeZlo mieca misTvis is,
rac misca mas Tavis Tavze mudmivma
damoukidebelma muSaobam. swored aseTi
titanuri Sromis Sedegi iyo say-
ovelTaod cnobili stalinuri ena, ur-
Tulesi azris asagebad da popularulad
Camoyalibebis misebr gansacvifrebeli
unari.
...yuradRebas iqcevs is faqti, rom
stalins sxdomebis msvlelobisas Tan ar
hqonda araviTari saqaRalde da Canaweri...
ase iyo Teiranis, ialtisa da potsdamis
saerTaSoriso konferenciebzec. merec
arc erTxel ar minaxavs, rom romelime
TaTbirze mas xelT hqonoda fanqari an
kalmistari...
...TaTbirebze da saerTaSoriso kon-
ferenciebis sxdomebze is yovelTvis
uaRresad momzadebuli modioda. saer-
TaSoriso konferenciebze sabWoTa
kavSiris saxeliT, rogorc wesi,
yovelTvis is gamodioda. roca amis au-
cilebloba iqmneboda, stalini
mokavSireebisadmi mkacr pozicias ikaveb-
da da gadaWriT icavda ssr kavSiris in-
teresebs.
mas, rogorc sabWoTa delegaciebis
xelmZRvanels, udidesi wvlili miuZRvis
Teiranis, ialtis, potsdamis konferen-
ciebis gadawyvetilebaTa SemuSvebaSi,
sabWoTa kavSiris arsebiTi interesebis
dacvaSi, antihitleruli koaliciis gan-
mtkicebisken mimarTuli SeTanxmebis
ZiebaSi~...
`...unda aRiniSnos, rom stalini sazR-
vargareTel moRvaweebs maincdamainc ar
anebivrebda yuradRebiT, is Cveni qveynis
Rirsebas ufrTxildeboda da miT ufro
didi mkrexeloba iqneboda imis gafiqre-
ba, TiTqos is sazRvargareTel moR-
vaweebs ekurkureboda, rac ar unda didi
rangisa yofiliyvnen isini. i. b. stalin-
is danaxva da mosmena sazRvargareTeli
moRvaweebisTvis ukve mxolod amitomac
didi movlena iyo~.
`rodesac is gamodioda, yvela iq myofi
– sxdomis mTavari da aramTavari monaw-
ilenic stalins Sehyurebdnen. romelime
sxva monawile rom laparakobda, maSinac
iq myofTa umravlesoba stalins, misi sax-
is gamometyvelebas uyurebda imis amosac-
nobad, gasagebad, Tu rogor afasebda is
Tavisi kolegebis sityvebsa da azrebs.
da ai, stalini xmadabla, TiTqos sx-
vaTaSoris, iwyebda laparaks. is ise la-
parakobda, TiTqos mis garda iq mxolod
orni imyofebodnen. misTvis ucxo iyo
yovelgvari Seborkiloba, efeqtis mox-
denis ramenairi survili, yovelgvari gau-
marTaoba da dauxvewaoba azris gadmo-
cemaSi. misi yoveli sityva ise JRerda,
TiTqos isini specialurad hqonda
damuSavebuli swored am auditoriaSi da
am momentSi warmosaTqmelad.
yuradRebas iqcevda is, rom, roca
stalini mosazrebebs gamoTqvamda,
ruzvelti xSirad cdilobda, sabWoTa
liderTan Tavisi damokidebuleba an
Tavis daqneviT, an gulRia SexedviT
gamoexata~.
jozef devisi,
aSS yofili elCi ssr kavSirSi:
`...ioseb stalini, rogorc WeSmaritad
didi adamiani metad Tavmdabali da
mokrZalebulia. is uaryofs misdami
gamoTqmul yovelgvar qeba-didebas
udidesi samrewvelo obieqtebis
aSenebisTvis, romelTa naxva me mominda, da
miaCnia isini qveynis aTasobiT inJiner-
teqnikosTa TanamoRvaweTa da muSa-mosam-
saxureTa daZabuli SemoqmedebiTi moR-
vaweobis Sedegad... rom ara movlenaTa
miseuli ganWvreta, keTilgoniereba da
dauokebeli nebisyofa, SeuZlebeli iqne-
boda mZlavri sabWoTa SeiaraRebuli Za-
lebis Seqmna da germanelebs, sabWoTa
sazWvris gadalaxvisas win ar aRudge-
boda tankebiT, qvemexebiTa da TviTm-
frinavebiT SeiaraRebuli wiTeli armia,
romelmac SesaZlebloba ar misca
hitlers, sabWoTa kavSiris damarcxebis
SemTxvevaSi, batonoba daemyarebina
evraziaze, sabolood afrikaze da maT
mimdebare zRvebze~.
avaria xoni-martvilis gzaze da narazeneli WiWiko mewisqvile!gagrZeleba 8-gv-dan
11ilori 31 agvisto 2010
zne _ CveulebiT raic(a) saqme
sWirdes, keTili Tu boroti,
zne igi ars.
sulxan-saba orbeliani,
“leqsikoni qarTuli”.
“raica saqme sWirdes”-o. ase gan-
martavs am mcnebis mniSvnelobas
qarTveli eris erT-erTi sulieri
orientiri, didi sulxan saba orbe-
liani. ueWvelia, rom uzneoba nebis-
mieri eris garkveuli nawilis isto-
riulad Tanamdevi atributi gaxldaT,
Torem sulmnaTi saba aseT vrcel gan-
martebas ar miscemda “zneobas”, ro-
gorc qarTveli eris sanukvar
fenomens. magram, gansxvaveba dRevandel
da Suasaukuneobriv uzneobas Soris
isaa, rom maSindel saqarTveloSi uz-
neo adamiansa da mis uzneo saqciels
sazogadoeba amreziT uyurebda da
saerTo-saxalxo siZulvils, Temidan
mokveTasac ki upirispirebda, dRes ki,
xelisuflebam, misma Tanamdevma “Tavi-
suflebis institutma” da sxva arasam-
Tavroebma, uzneoba lamis cxovrebis
wesad uqcion sruliad saqarTvelos.
da gana ar gvWirs “raica saqme”
samarcxvino da yovlad miuRebeli im
ojaxisa da im ojaxisSvilebisadmi,
romlebic mtkiced icaven winaparTagan
Zvirfas anderZad gadmocemul zneo-
briv normebs, romelsac xelisuflebis
favoriti uzneobis apologetebi ar-
qaul gadmonaSTad miiCneven da “samar-
cxvino boZze” akraven znekeTil da
znemaRal adamianebs?!
vai, Sen, ubeduro saqarTvelov,
romelsac zneobas gamadlian es man-
qurTebi da ubiwoebaSelaxulad surT
Seni saflavSi Casveneba!
saflavi ki ukve gaTxrilia, axla mx-
olod saqarTvelos gakaxpeba-gameZaveba,
gahomoseqsualisteba, misi sabolood
ganadgureba da miwaSi Caflva rCeba! da
Tu xelisuflebas am procesebis
“umtkivneulod” Catarebis saSualebas
mivcemT, aRarc Cveni sikvdili iqneba
Sors!
miT umetes, rom “globaluri katas-
trofac” avbediTad aris moSterebuli
samyaros da gadasansvlas upirebs
mas!
am dros ki ra zneobaze zrunva da
moTqma-tirili agitydao, dasvams kiTx-
vas obivateli, magram isic faqtia, rom
“gankiTxvis Jamis” mTavari Semoqmedi
swored is uzneoba gaxlavT, romelmac
Seiwira sodomi da gomora da romel-
ic aseve Seiwiravs lamis sodomad da
gomorad qceul saqarTvelos!
amis dasturad Tundac ramdenime
konkretuli faqtis moxmobac ki iqne-
ba sakmarisi.
daviwyoT imiT, rom Cvengan yovel-
nairad uaryofil komunistebs adami-
anuri morali da zneoba TiTqmis
umaRles donemde hqondaT ayvanili. ko-
munistisaTvis ojaxis dangreva da
meuRlesTan gayra ufro mZime
danaSaulad iTvleboda, vidre Rrma
morwmunisaTvis jvrisweris saidum-
loebis xelyofa. ojaxis dangrevis
iniciatori hkargavda partbileTs
(iSviaT SemTxvevaSi TuUakmarebdnen
xolme ufro msubuq partiul sasjels),
Tanamdebobas da sxva privilegiebs.
sazRvargareT ise ver gaxvidodi, Tu
myari moralis mqone pirovnebad ar da-
gaxasiaTebda raikomis biuro da sxva.
swored es Semakavebeli faqtori gaxl-
daT sabWoTa kavSirSi mtkice ojaxis
arsebobis qvakuTxedi, romelic amas
winaT saxelisuflebo telearxze
lamis miwasTan gaaswora aratradi-
ciuli seqsualuri urTierTobebis
erT-erTma apologetma, kinomcodne
giorgi gvaxariam da gasaSterebeli
daskvna gaakeTa “stalins mtkice ojaxi
Tavisi diqtaturis gansamtkiceblad
sWirdeboda”-o.
ara, batonebo! aramtkice ojaxi
swored gvaxariasnair gadagvarebulebs
sWirdebaT, romlebic siamovnebas mx-
olod saZraxis seqsualur kavSirebSi
pouloben da amitom eridebian mtkice
ojaxis Seqmnas, romelic rogorc mo-
qalaqeobrivad, aseve religiurad, myari
moraluri da zneobrivi normebis
dacvas saWiroebs!
swored amas hqvia zneobrivi norme-
bis sruli ugulvebelyofa, ese igi _
garyvnileba, ese igi _ “sodomisa da go-
moras” codva, ese igi _ “raica saqme
sWirdes” boroti, ryvnili da sa-
tanisagan movlenili, araqristianuli,
aramarTlmadidebluri, sorosiseuli...
erTi adamiani namdvilad ver
gaumklavdeba amden moZalebul simd-
ables! amitomaa saWiro sazogadoebis
Careva da es rom ar moxdes, xelisu-
fleba amitomac cdilobs saqarTve-
los progresuli sazogadoebis
neitralizebas!!!
zneobrivi adamianebi axla “Carecx-
ilebad” moiazrebian.
ar vici, ras uxdian xelisufalni im
adamianebs, romlebic zedmeti “dama-
jereblobisaTvis” lamis siamayis
gancdiT yvebian imis Taobaze, Tu ro-
gor irCendnen Tavs meZavobiT maTi
ojaxis uaxloesi wevrebi: deda, da Tu
qaliSvili. amis aSkara dasturi
gaxlavT saqarTvelos xelisuflebis
erT-erTi maRalCinosnis kaxa lomaias
mamis _ boris lomaias “gulaxdili”
aRiareba imis Taobaze, rom Turme didi
samamulo omis dros sofel narazen-
Si mcxovrebi qalebi (maT Soris
dedamisic), romelTa qmrebi omSi ibr-
Zodnen, Turme TiTo jami simindis
fqvilisTvis loginSi ugordebodnen
WiWiko mewisqviles.
SeiZleba xdeboda kidec amgvari uz-
neoba da SimSili marTlac aiZulebda
gaWirvebaSi Cavardnil adamianebs zneo-
brivi principebis ugulvebelyofas,
magram satrabaxo ra aris amaSi, is ver
gamigia. ueWvelia, rom boris lomaias
amgvari aRiarebiT xelisufleba xalxs
“amSvidebs” _ saqarTvelos mosaxleo-
ba didi zneobiT arasodes gamoirCeo-
da, amitom, Tu Tqvenc arad CaagdebT
zneobis moTxovnebs, amiT mxolod
Tqvens “saxelovan” winaparTa tradi-
ciebs ganagrZobTo.
naTqvamis dasadastureblad kidev
erT faqts movixmobT. ar gvsurs davi-
jeroT, magram mTeli regioni la-
parakobs imaze, Tu ra TavSesaqcevi am-
bavi moxda amas winaT samegrelos erT-
erT ulamazes raionSi _ iseTi avaria
mouvida xonidan martvilisken mimaval
jips, rom, Turme, Sig msxdom qalebs qve-
daAsacvlebi gaZrobiaT“
mTeli raioni gulianad xarxarebda
amis Taobaze, mas Semdeg, rac avto-
profilaqtikaSi saremontod moyva-
nil manqanaSi meqanikosebma qalis
trusebi aRmoaCines..
_ ki magram, ra siswrafiT unda evlo
manqanas am mixveul-moxveulebSi (Tan,
imasac ambobdnen, rom saWesTan erTi
“nacionali” maRalCinosnis meuRle
ijdao), rom iseTi avaria moexdina, dar-
tymisgan saWesTan mjdom qalbatons da
mis Tbilisel daqalebs qveda sacvle-
bi (igive _ nifxvebi, axla rom truse-
bad moixsenieben) gaZrobodaT? _ gao-
cebas ver malavdnen martvilelebi.
aq mxolod erTaderTi daskvnis ga-
keTeba SeiZleba _ albaT am qalbato-
nebma „saqmian“ Sexvedramde winaswar
daiWires Tadarigi da Tavi gainTavi-
sufles zedmeti bargisagan, raTa mis
gaxdaSi dros ar dahkargvodaT da Sin
droze misvlodnen TavianT qmrebs
rogorc erTguli da „ubiwo“ colebi...
albaT amitomac imitom iqcevian ase
“ultramodurad” avtomanqaniT mo-
seirne maRalCinosanTa colebi, rom
zneobis simZimisagan gainTavisuflon
uzneobiT damZimebuli suli!
sainteresoa, samegreloSi istoriu-
lad maRali zneobiT gamorCeul
raionSi momxdar am sasacilo (sati-
rali rom ar iyos!) avariis Sedegs ro-
gor axsnas mouZebnida didi sulxan-
saba!
Cven ki amas moralur erozias
davarqmevT, radgan swored maRali
sulierebis simwire da religiuri
principebisadmi agdebuli damokide-
buleba gaxlavT zneobrivi principebis
ugulvebelyofis qvakuTxedi. gamor-
icxuli ar aris, rom marTlac sasaci-
lo mdgomareobaSi Cavardnili ga-
seirnebis moyvaruli qalbatonis
meuRles an sakuTari xarjebiT hqon-
des aSenebuli eklesia, an monawileo-
ba mieRos romelime eklesiis agebis
saqmeSi, magram imazec unda davfiqrdeT,
rom iqneba ki amgvari sulbinZuri
ojaxebis SemowirulobebiT agebuli
eklesia maRali sulierebis savane?
magaliTad, SeiZleba locva-kurTx-
evis avlena SevardnaZis mier agebul
eklesiaSi?
rogor SeiZleba, rom satanam raime
sargebloba moutanos qveynis arasaxar-
bielo bediT guldamZimebul adami-
anebs?
uzneoba swored eduard SevardnaZem
daamkvidra saqarTveloSi, romelic
meoce saukunis samocdaaTian wlebSi
misTvis damaxasiaTebeli sibinZuree-
bisa da gauTavebeli intrigebis
wyalobiT saqarTvelos kompartiis
cekas pirvel mdivnad mogvevlina. am
pirwavardnilma karieristma da zneo-
bisagan daclilma sulmdabalma ar-
sebam (ra gasakviria, rom igive in-
trigebis moSveliebiT misnairebisTvis
“gadaelocna” saqarTvelos marTvis
saWeebi) mravali wesieri adamianis sic-
ocxle Seswira sakuTar Tanamdebobasa
da keTildReobas.
SevardnaZem politikur sanagveze
gadainacvlao! _ amtkiceben mavanni. es
ar gaxlavT simarTle, radgan dRes
rom saqarTveloSi SevardnaZizmi mZv-
invarebs, ase mas ar umZvinvaria Se-
vardnaZis “meoredmosvlis” drosac,
roca am daundobelma mgelma
“demokratiis” mantia moisxxa, viTom
qristianulad moinaTla da ukve prezi-
dentad mogvevlina sruliad saqarTve-
los misi kanonieri xelisuflebis
iaraRis ZaliT damxobis Semdeg.
mxolod satana Tu moaxerxebs, rom
binZuri garigebis Sedegad sakuTari
saprezidento savarZeli SeinarCunos,
igi saqarTvelos ZirZvel terito-
riebSi gacvalos, xolo devnili
mosaxleoba kvlav madlieri darCes mis
mimarT!
magram es ukve qarTuli sazoga-
doebis angariSgasawevi nawilis
sixarbesa da zneobriv arasrul-
fasovnebaze metyvelebs!
swored amazea mwared naTqvami, “yov-
el qveyanas is xelisufleba hyavs,
romelsac igi imsaxurebs”.
qarTvel xalxs ki unda SevaxsenoT,
rom xelisuflebis Tavnebobisadmi
gulgriloba didi danaSauli da uz-
neobis mimaniSnebelia.
uzneobisgan rom gadaitvirTa
saqarTvelo, amitomac mZlavrobs sa-
tana mis gul-gvamSi!
magram arsebobs imis seriozuli
eWvi, rom win ufro didi uzneoba
mogvelis, romelmac SeiZleba saSineli
daRi daasvas sruliad saqarTvelos
da marTlac daSla-ganadgurebis re-
aluri safrTxe Seuqmnas mas.
saubaria baTumze, sadac marTlac
gamalebuli tempebiT mimdinareobs
qalaqis saamSeneblo samuSaoebi da igi
marTlac emsgavseba garegnulad
Tanamedrove evropul qalaqs (Tu ra
Tqma unda, ar gaviTvaliswinebT Turqe-
bis mier aSenebul saxlebs, romelTac
mxolod naxevarmTvaris wamokoseba
aklia saxuravze, Torem wminda wylis
mizgiTebad da minareTebad SeiZleba
miviCnioT). rac Seexeba prezident
saakaSvils, igi TbilisSi TiTqmis
aRar Cndeba da praqtikulad an ba-
TumSi imyofeba, an an sazRvargareT,
aWaris dedaqalaqSi ki mTel msoflios
ugzavnis mesijebs, rom baTumze lamazi
qalaqi dedamiwis zurgze ar arsebobs
da imitomac ewyoba baTumSi yovel-
nairi donis koncertebi da sanaxaobe-
bio.
swored aq ibadeba seriozuli eWvi.
rogorc iciT, amerikeli da evropel
“bosebi” aqtiurad moiTxoven
saakaSvilisgan, rom, rogorc Sen amt-
kiceb, Tu namdvili demokratiuli
qveyana aaSene, maSin keTili inebe da
saerTaSoriso geiparadi (e.i. ara-
tradiciuli seqsualuri orientaciis
mqone pirTa _ mokled da dauride-
blad rom vTqvaT, “pederastTa da
lesboselTa”) aRlumi Caatareo. kar-
gad icis saakaSvilma, rom TbilisSi
amgvar samarcxvino da amazrzen
sanaxaobas ver Caatarebs, radgan xalxi
qvebiTa da joxebiT Caqolaven aR-
lumSi monawile sazizRar arsebebs.
aqedan gamomdinare, mogvianebiT, mas
Semdeg, rac mimdinare wlis 20 agvistos
gakeTda saqarTvelos sapatriarqos
gancxadeba xelisuflebis samarcxvino,
gulisamrev ganazraxze _ Caetarebina
baTumSi saerTaSoriso geiaRlumi,
dadasturda, rom gadajiSebuli
xelisufleba marTlac apirebda ped-
erastebisa da lesboselebis am umwikv-
lo qalaqSi CamoTrevas da gulisam-
revi sanaxaobis organizebas.
ai, maTi WeSmariti saxe!
axla mainc Tu mixvda saqarTvelo,
rom amgvari gafacicebuli
mSeneblobebiT xelisufleba apirebda
baTumelebis “moTaflvas” _ xom xe-
davT, ramdeni rame agiSeneT, axla
geiaRlums Tu CagvatarebinebT, or am-
dens kidev agiSenebTo.
es ar gaxlavT usafuZvlo eWvi!
RvTis madliT, ar motyuvdnen, ba-
Tumlebi!
rogorc gaxsovT, xelisufleba
arCevnebamde 100-dolarian pensiasac
gvpirdeboda, magram Tavisi rom
gainaRdes, pensia 100-larian niSnulze
gayines, da es maSin, roca qveynis biu-
jeti sagrZnoblad gaizarda.
Caatarebdnen gei-aRlums, romelic
CaeSlaT da amiT gamwarebulebi
aRarafersac ar gagikeTeben!
meorec, es yvela qarTvelisaTvis
marTlac saTayvanebeli “qaTqaTa”
qalaqi gadajiSebul sazizRar arse-
baTa gajiriTebis adgilad ar unda
qceuliyo, radgan es marTlac Seitan-
da xinjs sruliad saqarTvelosa da
mis erT-erT saimedo sayrdens Soris.
magram, erTi ram mainc maimedebs, ba-
Tumi saqarTvelos erT-erTi usayvar-
lesi qalaqia da Tu xelisufleba
rodisme kidev daapirebs aq am samar-
cxvino RonisZiebis Catarebas, sruli-
ad saqarTvelo baTumelebis gverdiT
dadgeba da ar dauSvebs am sulierebi-
Ta da zneobriobiT gamorCeul qalaqSi
satanis aRzevebas, iseve rogorc es ar
dauSva 26 agvistos.
Tu ase erTad davdgebiT qarTvelebi,
xelisufleba veRarc arCevnebis Tavxe-
durad gayalbebas gabedavs.
amas winaT, javaxeTSi yofnisas
amerikidan Camosuli somexi erovnebis
milioneri gamacnes, romelic samSob-
los imitom estumra, rom adgilobrivi
somxebi gaefrTxilebina: aramc da
aramc somxeTSi amerikelebi ar Se-
mouSvaT, Torem tradiciebs gagi-
nadgureben da usaxo erad gaqceveno!
Tu gsurT saxe da tradiciebi Seinar-
CunoT, rusebs erT nabijze ar moSor-
deTo.
da amas ambobs amerikis moqalaqe,
romelic swored am qveyanaSi gaxda
warmatebuli biznesmeni!
Cven rodis unda SevignoT, rom
amerikelebi samSoblos gvinadgureben
da rodis unda gavrekoT isini
saqarTvelodan TavianT qarTvel mar-
ionetebTan erTad?
gana amaze ar unda dafiqrdes
qarTveli eri?
manamde ki, frTxilad viyoT, radgan
qarTul zneobas avbediTad uRrenen an-
tiqristeebi da maTi gamokvebil-
gamozrdili manqurTebi!
roland jalaRania,“fazisis” akademiis
wevri
zneoba, zne, znekeTili, uzneo...
iloriiumori
avtorebs ekisrebaT
pasuxismgebloba faqtebisa da
monacemebis sizusteze
redaqciis misamarTia:
Tbilisi,
baqraZis quCa #6
me-4 sarTuli
sareg.#01018002930
www ilori.gee-mail:[email protected]
reklamis ganTavseba
8 9 3 - 5 1 - 0 1 - 7 1
8 9 9 - 3 4 - 3 7 - 2 7
mTavari redaqtori: roland jalaRania
mT. redaqtoris moadgile: daviT qobalia
teqnikuri redaqtori: mixeil CodriSvili
gazeTis menejeri: zurab qobalia
gazeTi “ilori” uZRveba rubrikas “msoflios didi fexburTelebi”
msoflios didi fexburTelebi
12 31 agvisto 2010
9771987896009
gancxadebacnobili qarTveli kinore-
Jisori rezo CxeiZe SeiZens an
droebiT iTxovebs misi mamis,
cnobili qarTveli mwerlis
dia Cianelis romans “gion da-
rana”, romelic gamocemulia
me-20 saukunis 20-30-ian wlebSi
(1970 wlis gamocema ar Se-
mogvTavazoT). wigni SeZenili
iqneba xelsayrel fasebSi.
dagvikavSirdiT
tel. 899-57-33-22 an 897-34-43-70.
redaqcia.
gamovida Cveni megobrisa
da Tanamoazris, xelovnebaTm-
codne suliko xeteSvilis
wignis “janmrTelobis sagan-
Zuri” meore tomi.
wignSi Tavmoyrilia sama-
samde daavadebis oriaTasamde
recepti da rCeva-darigebani
da gankuTvnilia yvela ojaxi-
saTvis, romelTac ar dau-
kargavT sicocxlis wyurvili,
miznad dausaxavT yovelgvari
daavadebisagan Tavis daRweva,
surT yofna mxned da ener-
giulad.
wignis sabiTumo fasebSi
SeZenis msurvelebisaTvis sa-
kontaqto telefonia
75-68-22 899-73-11-24
Ca bum-kuni
daibada 1953 wlis 21 maiss samxreT ko-
reaSi.
TamaSobda klubebSi “darmStadti”,
“aintraxti” frankfurti, “baieri” lev-
erkuzeni (germaniis federaciuli re-
spublika).
germaniis am umaRlesi ligis gundeb-
Si TamaSisas Ca bum kunma savsebiT
damsaxurebulad moioipova samxreT ko-
reis uZlieresi fexburTelis saxeli. igi
germaniis federaciul respublikaSi 1978
wels Cavida da maSinve Cairicxa
safexburTo klub “darmStadtis” Semad-
genlobaSi. Ca orjer gaxda uefas Tasis
mflobeli: erTxel, “aintraxtis” Semad-
genlobaSi _ 1980 wels da, meored,
“baieris” SemadgenlobaSi _ 1988 wels.
meore SemTxvevaSi, man didi wvlili Sei-
tana Tavisi gundis warmatebaSi, roca fi-
nalur matCSi “espaniolas” winaaRmdeg,
gadamwyveti goli gaitana. magram, savsebiT
gaugebari mizezebis gamo, mas Semdeg, rac
germaniaSi gadabargda, samxreT koreis
nakrebis mesveurebma am unikaluri monace-
mebis mqone fexburTelis mimarT in-
teresi dakarges. mxolod erTxel, 1986
wlis msoflio Cempionatze, man erTaderT
matCSi miiRo monawileoba samxreT kor-
eis nakrebis SemadgenlobaSi.
safexburTo karieris dasrulebis
Semdeg samwvrTnelo saqmianobas mohkida
xeli da swored misi xelmZRvanelobiT
Cavida samxreT koreis nakrebi safrangeT-
Si 1998 wels gamarTul msoflio Cempi-
onatze.
amJamad Ca bum kuni kvlav agrZelebs
samwvrTnelo moRvaweobas.
stefan Sapiuiza
daibada 1969 wlis 28 ivniss Sveicari-
aSi.
TamaSobda klubebSi “fk male”, “red
stari” ciurixi, “lozana” Sveicaria,
“baieri” iurdingeni, “borusia” dortmun-
di (germania), “grashopersi” (Sveicaria).
stefan Sapiuiza, romelic dRemde Sve-
icariis saukeTeso bombardirad iTvle-
ba, cnobili fexburTelis pier-albert
Sapiuizas Svili gaxldaT, romelic
wlebis ganmavlobaSi warmatebiT gamodi-
oda Sveicariis safexburTo nakrebis Se-
madgenlobaSi. igi saukeTeso damcveli
gaxldaT, romelic xSirad “ifeTqebda” da
TavdasxmaSi gadaerTveboda xolme.
stefani, mamisagan gansxvavebiT, myarad
ibrZoda Tavdasxmis frontze, iyo sakmaod
mSvidi da yovelTvis meTodurad, au-
Relveblad utevda mowinaaRmdegis kars.
1991 wels stefan Sapiuiza germaniaSi
gadavida da Tavdapirvelad iurdingenis
“baierSi” daiwyo TamaSi. zustad erTi
wlis Semdeg man “borusiidan” miiRo mi-
wveva da am gundSi gadabargda.
stefan Sapiuiza warmateebiT gamovida
1994 wlis msoflio Cempionatze da wlis
saukeTeso fexburTeladac iqna aRiare-
buli. saerTod ki uiRbloba am
fexburTelis sportuli karieris mudmivi
Tanamdevi gaxldaT, radgan moedanze
xSirad iRebda travnebs. ase iyo 1997
welsac, roca stefan Sapiuizam mravali
matCi gaacdina seriozuli travmebis
gamo. magram, amave wels, dabrunda Tu ara
gundSi, yvelaferi gaakeTa saimisod, rom
mis mSobliur “borusias” moepovebina jer
evropis CempionTa Tasi, Semdeg ki dapa-
troneboda sakontinentSoriso Tass.
jon Carlzi
daibada 1931 wlis 27 dekembers
uelsSi.
TamaSobda klubebSi “lidsi” inglisi,
“iuventusi” italia, “lidsi” inglisi,
“roma” italia da “kardifi” uelsi.
“fexburTis gignatad” cnobili es
tanmaRali da fizikurad Zlieri
fexburTeli marTlac rom mowinaaR-
mdege gundis risxva gaxldaT. mas, amave
dros, “alersian gigantsac” uwodebdnen,
radgan miuxedavad amgvari gabaritebisa,
moedanze sakmaod moqnili da koreqtuli
gaxldaT. igi centrforvardi iyo da
“lidsSi” rekordi daamyara, roca erTi
safexburTo sezonis ganmavlobaSi 42
goli gaitana. magram, uelsis nakrebis Se-
madgenlobaSi igi centralur mcvelad
TamaSobda da sakmaod didi warmatebiTac.
jon Carlzi pirveli britaneli
fexburTeli gaxldaT, romelic 1957
wels italiaSi gadavida rogorc le-
gioneri. “iuventusma” maSin am fexbur-
TelSi zRapruli Tanxa _ 67.000 funti
sterlingi gadaixada.
fexburTis italiel specialistebs
araerTxel aRuniSnavT maSin, rom gund-
ma am Tanxis gadaxdiT mxolod moigo,
radgan Carlzma “iuventuss” samjer
moagebina italiis erovnuli Cempionati.
Tavad jon Carlzma am gundSi TamaSis
ganmavlobaSi 150 matCSi gaitana 93 goli,
rac SesaniSnavi Sedegi gaxldaT.
safexburTo karieris dasrulebis
Semdeg igi samoyvarulo gundebs wvrT-
nida, aqveynebda publicistur werilebs
fexburTze da hqonda sakuTari maRazia.
giorgi jalaRania.
“ra advilia sikvdili, roca
ase giyvars sicocxle”
wels poeti Tamaz baZaRua 52
wlisa gaxdeboda. sanugeSod
dagvrCa mxolod is, rom
tragikuli sikvdilis Semdeg,
or aTeulze meti wlebis gasvl-
idan, sulganaTlebuli Tamazi
axali krebuliT moevlina mk-
iTxvels: “sizmarSi mainc vxvdeb-
iT erTmaneTs”. kidev erTxel,
sakuTari wigniT xeldamSveneb-
ulad Seabija virtualurad
Tavis mSobliur kuTxeSi dide-
bulma poetma da pirovnebam,
romlis Semoqmedeba sakuTari
tragikuli bedis nostradamu-
siseuli utyuari Wvreta gaxl-
daT. igi daubrunda martvils,
romelic odiTgan cnobilia
rogorc did mamuliSvilTa, did
SemoqmedTa, did mecnierTa da
gamrje patriotTa akvani.
daubrunda martvilis muzeums,
romelic sulganaTlebul Se-
moqmeds esoden uyvarda.
lamazi Semoqmedi Tavis
lamaz odabadeSi ukvdavebasTan
wilnayar saxebad iqca, raTa
Semdeg mTeli saqarTvelo daepy-
ro da didi sevda daevanebina
misi gamaognebeli poeziis moy-
varulTa gulebSi!
man, rogorc ganumeorebeli
qarTuli sulis mqone poetma
swored martvilSi aidga fexi.
pirveli xeldasxma da daloc-
vac qarTuli Semoqmedebis uan-
garo moamage givi eliavasgan mi-
iRo, roca moswavleTa
raionuli saswavlo-Semoqmedeb-
iTi konferenciis monawile nor-
Cma poetma martvilis mxareTm-
codneobis muzeumis sxdomaTa
darbazs gaacno Tavisi pirveli
leqsi “vaime deda”. es vrceli
nawarmoebi didi samamulo omis
Temas eZRvneboda. darbazma leq-
sis damTavrebisTanave igumana,
rom mis win idga momavlis
didi poeti, magram...
niWierebiT gamorCeul axal-
gazrda Semoqmeds mWidro Semo-
qmedebiTi urTierToba hqonda
martvilis muzeumTan, givi eli-
avasTan, rogorc mowafeobis,
aseve studentobis drosa da mis
Semdegac.
magram maRali Semoqmedi
Tavisi xedviT sazRvravs adami-
anTa beds da Tamaz baZaRuas
jer kidev gzis dasawyisSi dau-
Ramda. masze gamwyralma svem igi
maradiul myudroebaSi Caiy-
olia Tavisi natoTi da TuTaTi.
maxsovs, ramdenime wlis winaT
misma biZaSvilma, SesaniSnavma
moqalaqem da pirovnebam, Cemma
megobarma batonma malxaz
baZaRuam (romlis xeldasxmiTac
gamoica Tamaz baZaRuas krebuli
_ “sizmarSi mainc vxvdebiT erT-
maneTs”) Tamazis mSobliur
martvilis raionSi svedamwvari
poetis xsovnis saRamo moawyo,
romelmac didi esTetiuri
siamovneba mianiWa damswreT.
saRamos monawileebi didi en-
TuziazmiT kiTxulobdnen
Tamazis mier krialosnebad age-
bul muxtian striqonebs, rac
did sevdaSi xvevda damswreT,
radgan yvelani grZnobdnen, rom
Tamazis saxiT saqarTvelom
dahkarga didi Semoqmedi, romel-
mac miuxedavad xanmokle sic-
ocxlisa, mainc naTeli kvali
daamCnia umdidres qarTul
poezias.
qarTuli poeziis olimpze
mxolod genialuri Semoqmedebi
imkvidreben Rirseul adgils!
erT-erTi aseTi didi Semoq-
media Tamaz baZaRua!
albaT grZnobda tragikul
aRsasruls Tamazi, radgan igi
imdenad Cqarobda, rom Tavisi
xanmokle arsebobiT, rogorc
poetma, mniSvnelovnad gauswro
dros.
gulsatkenia, roca sicocxles
eTxoveba tragikulad daRupuli
imedismomcemi axalgazrda ni-
Wieri adamiani, romelsac Tavisi
leqsebiT did xans SeeZlo gae-
lamazebina Cveni yofa!
RmerTma naTelSi amyofos
Tamaz baZaRuasa da misi ojaxis
tragikulad aRsrulebuli
wevrebis suli!
martvils ki madlobas
vuZRvniT da vimedovnebT, rom
samegrelo kvlavac gviboZebs
gulmxurvale Semoqmed-patri-
otebs!
roland jalaRania,
“fazisis” akademiis wevri
* * * ra gansxvavebaa ar-
wivsa da Rors Soris?
_ erTi boTli arayi!
* * *
Tu Tqveni mezobeli Ramis
sam saaTamde xmamaRali musik-
iT gayruebT, daurekeT mas 4
saaTze da uTxariT, rom musi-
ka mogewonaT.
* * *
barmeni:
_ Tqvens mier mocemuli
fuli yalbia.
_ arc Tqveni koniakia naR-
di.
* * *
vasil mJavanaZe da mixeil
saakaSvili kavkasionze mi-
jaWvul amiranTan mividnen,
raTa gaegoT, Tu ra azrisa
iyo titani maTze.
_ Cemze ras ityvi? _ hkiTxa
mJavanaZem.
_ Sen vina xar? _ daubruna
kiTxva amiranma.
_ me mJavanaZe var, saqarTve-
los cekas pirveli mdivani
viyavi...
_ Senze kargis mets ver-
afers vityvi, keTil da saqmi-
an adamianad gicnob!
_ Cemze ras ityvi? _ hkiTxa
axla mixeil saakaSvilma.
_ Sen vina xar?
_ me saqarTvelos prezi-
denti var!
_ mijaWvuli ar viyo, dedas
gitirebdi! _ daiquxa mkerd-
dakortnilma amiranma da ki-
naRam aiwyvita.
mas Semdeg, rac me-19 saukuneSi ingliselebma aRadgines sportis uZvelesi saxeoba, msoflios yvela qveyanaSi ibadebodnen didi fexburTelebi,
romlebic qmnidnen mTel epoqas da maTi miRwevebi oqros asoebiT iwereboda planetis sportul istoriaSi. isini gvxiblavdnen Taviani
safexburTo saSemsruleblo ostatobiT. es xdeboda maSin, roca fexburTi is-is iyo idgamda fexs msoflioSi da jer kidev arsad ar iyo
aSenebuli, aramc Tu giganturi, aramed aTasmayurebliani stadionebic ki. magram swored maTma ostatobam daudo saTave sportis am ula-
mazes saxeobas, romelsac dRes lamis mTeli msoflio eTayvaneba. mas Semdeg uamravi didi fexburTeli moevlina samyaros, magram Cveni
rubrika mainc win ayenebs im didi sportsmenebis xsovnas, romelTac msoflios ganaxlebuli saxiT uZRvnes jer kidev Cvens welTaRricx-
vamde didi xniT adre CineTSi Sobili sanaxaobrivi sporti _ fexburTi! male dainteresebul pirTa viwro wreSi aRiarebuli es sanaxaoba
masiur RonisZiebad iqca, ramac warmoqmna Sesabamisi sportuli bazebis aSenebis aucilebloba. swored warsulis didi fexburTelebis
damsaxurebaa, rom gvaqvs SesaniSnavi sportuli kompleqsebi “marakana”, “acteka”, “nou kampi”, “santiago bernabeu”, “luJnikebi”, “olimpiaSta-
dioni”, “hempden parki” da sxva da sxva. swored am sportul “monstrebs” avseben pirTamde dRevandeli fexburTis “grandebi”, romlebic mon-
domebiTa da warmatebiT agrZeleben TavianTi didi winaprebis saqmeebs.
am rubrikiT Cven gagacnobT msoflios fexburTis pionerebsac da im did Tanamedrove fexburTelebsac, romlebic qmnian msoflio fexbur-
Tis istorias.