ΟΥΤΟΠΙΑΔιμηνιαία Έκδοση Θεωρίας και Πολιτισμού, Μαυρομιχάλη 52, 106 80 ΑθήναΤηλ.: 210 36.07.742, Φαξ: 210 38.36.658, www.u-topia.gr

UTOPIAA Bimonthly Review of Theory and Culture, Editor: E.I. Bitsakis52 Mavromichali Str, 106 80 Athens, Greece,Tel.: 210 36.07.742, Fax: 210 38.36.658

Εκδότης: Ευτύχης Μπιτσάκης Εκδόσεις ΤΟΠΟΣΚεντρική διάθεση: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΠΟΣΠλαπούτα 2 & Καλλιδρομίου, 114 73 Αθήνα, Τηλ.: 210 32.21.580, Φαξ: 210 32.11.246

Συντακτική ΕπιτροπήΒασίλης Αλεξίου, Χρίστος Αλεξίου, Λεωνίδας Βατικιώτης, Θανάσης Γκιούρας, Δημήτρης Γρη-γορόπουλος, Χρήστος Δερμεντζόπουλος, Δημήτρης Δημητούλης, Ανδρέας Θεοφίλου, Έκτωρ Κακναβάτος†, Τιτίκα Καραβία, Αιμιλία Καραλή, Ερατοσθένης Καψωμένος, Κατερίνα Κέη, Μαρία Κοκκίνου, Στάθης Κουβελάκης, Λαοκρατία Λάκκα, Γιώργος Μανιάτης, Κατερίνα Μά-τσα, Δημήτρης Μπελαντής, Ευτύχης Μπιτσάκης, Ηρακλής Οικονόμου, Αντρέας Παγουλάτος†, Πέτρος Παπακωνσταντίνου, Δημήτρης Σαραφιανός, Μάνος Σπυριδάκης, Γιώργος Σταμάτης, Σταύρος Σταυρίδης, Παναγιώτης Σωτήρης, Γιώργος Τριμπέρης, Αλέξανδρος Χρύσης.

Τακτικοί ΣυνεργάτεςΧρίστος Γεωργίου, Γιάννης Δάλλας, Μανώλης Δαφέρμος, Κωστής Δεμερτζής, Γιώργος Διζι-κιρίκης†, Σόνια Ιλίνσκαγια, Κώστας Λαπαβίτσας, Γιώργος Λιοδάκης, Ευγένιος Ματθιόπου-λος, Σταύρος Μαυρουδέας, Θόδωρος Μεγαλοοικονόμου, Βασίλης Μηνακάκης, Χρυσούλα Μητσοπούλου, Παναγιώτης Νούτσος, Ευαγγελή Ντάτση, Κώστας Παλούκης, Δημοφάνης Παπαδάτος, Νίκος Παπαδάτος, Δημήτρης Πατέλης, Σάββας Πατσαλίδης, Περικλής Παυλί-δης, Γιώργος Παυλόπουλος, Γιάννης Πλάγγεσης, Δημήτρης Ρόκος, Γιάννης Σακκάς, Θανάσης Σφήκας, Νίκος Ταμπάκης, Δημήτρης Τζωρτζόπουλος, Βούλα Τσινόρεμα.

Επιμέλεια και διόρθωση δοκιμίων: Συλβί ΡηγοπούλουΗλεκτρονική σελιδοποίηση: Εκδόσεις Τόπος, τηλ.: 210 82.22.835Εκτύπωση: Προσχέδιο

Για τους συνεργάτες της ΟυτοπίαςΤα κείμενα που δημοσιεύονται εκφράζουν τις απόψεις του συγγραφέα. Η Συντακτική Επι-τροπή ευθύνεται για την επιλογή τους. Κάθε κείμενο κρίνεται από δύο ειδικούς, μέλη ή μη της Συντακτικής Επιτροπής. Σε περίπτωση διαφωνίας, το κείμενο δίδεται σε τρίτο κριτή. Απορρι-πτικές αποφάσεις της Συντακτικής Επιτροπής αιτιολογούνται. Οι συγγραφείς παρακαλούνται να υποβάλλουν τα κείμενά τους σε 2 δακτυλογραφημένα αντίτυπα. Τα άρθρα δεν πρέπει να υπερβαίνουν τις 6.000 λέξεις, δηλαδή τις 20 δακτυλογραφημένες σελίδες κανονικού σχήματος. Εφόσον είναι δυνατόν, τα άρθρα να είναι γραμμένα σε δισκέτα, σε Macintosh, MS DOS text ή οποιαδήποτε Windows.

Τιμή τεύχους :11 ευρώ. Ετήσια συνδρομή εσωτερικού: 50 ευρώ. Φοιτητές: 35 ευρώ. Οργανισμοί: 100 ευρώ. Ετήσια συνδρομή εξωτερικού: ΕΥΡΩΠΗ 80 ευρώ - ΗΠΑ 95 ευρώ. Οργανισμοί εξωτερικού: 130 ευρώ.

Συνδρομές: ALPHA BANK, 128-00-2320-001847 (ΜΟΤΙΒΟ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε.) ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ, 151/470821-09 (ΜΟΤΙΒΟ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε.)

Αριθμός τεύχους: 100, Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2012ISSN: 1105-9141Εικόνα εξωφύλλου: Καζιμίρ Μαλέβιτς, Εργάτρια, 1933. Εικόνα οπισθοφύλλου: Καζιμίρ Μαλέβιτς, Σύνθετο προαίσθημα, περ. 1930.

5 ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

13 ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ ΘΕΩΡΙΑ, ΙΣΤΟΡΙΑ, ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ Αλέξανδρος Χρύσης

17 Ο ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΠΝΕΥΜΑΤΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ ΑΠΟ ΤΟΝ JAcqueS D’ HONDt (cOMMuNISMuS DeR GeISteR) Johann christian Friedrich Hölderlin

47 Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΟΣ (ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΤΡΕΧΟΥΣΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟ) Παναγιώτης Σωτήρης

73 Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΦΑΙΡΕΣΗΣ: ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Alberto Toscano

85 ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΥ Daniel Bensaïd

91 Ο «ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ» ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ; Pierre Dardot

99 Ο ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ ΥΠΟ ΤΗΝ ΟΠΤΙΚΗ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ Ή Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΛΗΡΗ ΕΝΝΟΙΑ Isabelle Garo

105 ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ellen Meiksins Wood

111 ΡΟΖΑ ΛΟΥΞΕΜΠΟΥΡΓΚ: ΕΝΑΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ Michael Löwy

117 Η ΙΔΕΑ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Peter D. thomas

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

135 Η ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΟΝ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ Δημήτρης Γρηγορόπουλος

153 ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΣΤΙΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Δημήτρης Καλτσώνης

167 ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ Γιώργος Ι. Μανιάτης

ΧΡΟΝΙΚΟΤΟΥΒΙΒΛΙΟΥ

187 Π. ΠΑΥΛΙΔΗΣ, Η ΓΝΩΣΗ ΣΤΗ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ Παύλος Μουρουζίδης

193 Β. ΤΣΙΡΑΚΗΣ, ΣΕΛΑΝΙΚ Δημήτρης Δημητούλης

196 ΑΝΤΟΝΙΟ ΓΚΡΑΜΣΙ, ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΛΥΩΝ Νίκος Γ. Παπαδάτος

ΣΥΝΤΟΜΗΚΑΤΑΓΡΑΦΗΤΕΥΧΩΝ,ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝΚΑΙΣΥΝΕΡΓΑΤΩΝΤΗΣΟΥΤΟΠΙΑΣ

205 Ι. ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΟΥΤΟΠΙΑΣ206 ΙΙ. ΣΥΜΠΟΣΙΑ ΤΗΣ ΟΥΤΟΠΙΑΣ206 ΙΙΙ. ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΤΗΣ ΟΥΤΟΠΙΑΣ207 IV. ΞΕΝΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΗΣ ΟΥΤΟΠΙΑΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ4

ΟΥΤΟΠΙΑ: ΕΙΚΟΣΙ ΧΡΟΝΙΑ

«Ο χρόνος είναι γρήγορος ίσκιος πουλιών» (Ο. Ελύτης). Πέρασαν είκοσι χρόνια από την έκδοση της Ουτοπίας. Εκατό τεύχη, χωρίς διακοπές ούτε διπλά τεύχη. Περίπου είκοσι χιλιάδες σελίδες συνεισφορά στην κίνηση των ιδεών.

Όπως είναι γνωστό, κατά καιρούς, επίσημα ή όχι, ομάδες αριστερών είχαν τη συνήθεια να «βγάζουν» περιοδικά, ειδικευμένα σε κάποιον τομέα γνώσης ή γε-νικότερου χαρακτήρα. Σημειώνουμε ενδεικτικά τα πιο γνωστά που εκδόθηκαν μετά την Κατοχή και που συνήθως απευθύνονταν στο ευρύ, καλλιεργημένο κοι-νό: Ανταίος, δεκαπενθήμερο περιοδικό για τη μελέτη των προβλημάτων της ανοι-κοδόμησης, 1ο τεύχος, Δεκέμβρης 1945. Έκλεισε με την εκτέλεση του διευθυντή του, Δημήτρη Μπάτση (1952). Ελληνικά Γράμματα. Επιθεώρηση Τέχνης, Ιανου-άριος 1955 - Φεβρουάριος 1967. Έκλεισε με τη Δικτατορία. Σύγχρονα Θέματα, φθινόπωρο του 1962. Έκλεισε με τη Δικτατορία. Επανεκδόθηκε μετά την πτώση της Χούντας με άλλον εκδότη, τον Σταμάτη Χρυσολούρη. (Στην πρώτη περίοδο τυπικά ιδιοκτήτης ήταν ο Κώστας Μανωλκίδης και υπεύθυνος σύμφωνα με τον νόμο ο Μάρκος Γκιόλιας. Τη συνολική ευθύνη για το περιοδικό την είχε αναλάβει ο Ευτύχης Μπιτσάκης.) Αντί, εκδότης Χρήστος Παπουτσάκης, 1ο τεύχος στη δι-άρκεια της Δικτατορίας. Πολίτης, εκδότης ο Άγγελος Ελεφάντης. Τον Μάιο του 1981, εκδόθηκε η Επιστημονική Σκέψη, η οποία έπαψε να εκδίδεται προς τα τέλη της δεκαετίας του ’90.

Προς τα τέλη της δεκαετίας του ’80 είχε αρχίσει η κατάρρευση των καθεστώ-των του λεγόμενου «υπαρκτού σοσιαλισμού». Την ίδια εποχή έγινε η διάσπαση του ΚΚΕ εξαιτίας της δεξιάς στροφής της ηγεσίας και της συγκυβέρνησης με τη Δεξιά και το ΠΑΣΟΚ. Μια ομάδα διανοουμένων που είχαν αποχωρήσει τότε από το ΚΚΕ δημιούργησε το πολιτικό-θεωρητικό περιοδικό Διαλεκτική (1ο τεύ-χος Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1990). Η Διαλεκτική, λόγω πολιτικών διαφωνιών, σταμάτησε την έκδοσή της με το 7ο τεύχος.

Μετά το άδοξο τέλος της Διαλεκτικής, φθάνει η στιγμή της Ουτοπίας. Την πρωτοβουλία πήραν οι Δημήτρης Δημητούλης, Γιώργος Μανιάτης, Ευτύχης Μπιτσάκης και Αλέξανδρος Χρύσης. Προτάθηκε στον Ευτύχη Μπιτσάκη να εί-ναι επικεφαλής του εγχειρήματος.

Εκείνη την εποχή υπήρχαν αξιόλογα περιοδικά στον χώρο της Φιλοσοφίας, των Επιστημών, της Τέχνης κ.λπ. Η Ουτοπία δεν θέλησε να υποκαταστήσει, εν μέρει έστω, ήτοι με ειδικά θέματα, τα εξειδικευμένα περιοδικά. Σύμφωνα και με τον υπότιτλό της, θα ήταν περιοδικό Θεωρίας και Πολιτισμού. Η Ουτοπία θέλη-

Σημείωμα της σύνταξης 5

Ναταλία Γκοντζάροβα, Τρύγος, 1911.

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ 7

σε να είναι επιστημονικό αλλά όχι ακαδημαϊκό περιοδικό. Θεματολογία: Φιλο-σοφία, Επιστημολογία, Πολιτική Θεωρία, Οικονομία, Παιδεία, Τέχνη. Στόχος της ήταν η προσέγγιση των θεμάτων να είναι από μια κριτική μαρξιστική φιλο-σοφική-επιστημολογική σκοπιά, που θα απέφευγε και τη στενή εξειδίκευση αλ-λά και τις συνήθεις γενικολογίες.

Σύντομα και χωρίς δυσκολίες σχηματίστηκε η πρώτη, κατά το δυνατόν αντι-προσωπευτική, Συντακτική Επιτροπή. Από την αρχή αποφασίστηκε ότι η Ουτοπία θα φιλοδοξούσε να γίνει βήμα της διανόησης της Αριστεράς, χωρίς εξάρτηση από κόμματα ή οργανώσεις. Κριτήριο για τα μέλη της Συντακτικής Επιτροπής ήταν να έχουν διαθέσιμο χρόνο, γνώση και εμπειρία των θεμάτων που θα απασχολούσαν το περιοδικό. Επίσης τέθηκε ως αρχή η γνωστή θέση «ενότητα μέσα στη διαφορά». Έτσι, αδιαφορώντας αν οι αρθρογράφοι ανήκαν ή δεν ανήκαν σε οποιαδήποτε ορ-γάνωση της Αριστεράς, μπορέσαμε να συνυπάρξουμε με τις διαφορές μας, χάρη στην ειλικρίνεια και τη φιλική ατμόσφαιρα του περιοδικού. Μια επιπλέον ιδιομορ-φία της Ουτοπίας είναι ότι δεν υπήρχε τυπικά Διευθυντής. Οι αποφάσεις λαμβάνο-νταν συλλογικά από τα παρόντα μέλη της Συντακτικής Επιτροπής.

Αξίζει να σημειωθεί, επίσης, ότι στην πορεία η Συντακτική Επιτροπή εμπλου-τίστηκε με νέα μέλη και επίσης συγκροτήθηκε ένας σημαντικός αριθμός τακτι-κών συνεργατών. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια στερηθήκαμε τρεις πολύτιμους συνεργάτες και φίλους: τον Γιώργο Διζικιρίκη, τον Ανδρέα Παγουλάτο και τον Έκτορα Κακναβάτο.

Έχει, ίσως, κάποιο νόημα να αναφέρουμε ακόμη ότι υπήρξαν ορισμένες αντιρρήσεις για τον τίτλο του περιοδικού. Αλλά η λέξη «Ουτοπία» αντιπροσω-πεύει όχι μόνο το μη πραγματοποιήσιμο αλλά και εκείνο που δεν υπάρχει, το «μη εισέτι ον», που όμως θα μπορούσε να γίνει κάποτε πραγματικότητα. Στην ιστορία υπήρξαν νοσταλγικές ουτοπίες, αντιδραστικές αλλά και ρεαλιστικές και επαναστατικές ουτοπίες. Η δική μας Ουτοπία θα επιχειρούσε να ανιχνεύσει, στο μέτρο του δυνατού, ορισμένες έστω από τις θετικές δυνατότητες που κυοφορού-νται στον σημερινό βάρβαρο κόσμο.

Πριν από είκοσι χρόνια ήταν δύσκολο να πεις ότι θα δημιουργήσεις ένα μαρ-ξιστικό περιοδικό. Έτσι, στον υπότιτλο δεν υπήρχε η λέξη μαρξιστικό, αλλά αυ-τό προσπαθήσαμε και προσπαθούμε να είναι η Ουτοπία.

Ως προς τη θεματολογία του περιοδικού, δώσαμε ιδιαίτερη προσοχή στο μέ-τωπο της ερμηνείας των σημερινών φυσικών επιστημών (κοσμολογικό πρόβλημα, προέλευση της ζωής, θεωρίες της σχετικότητας και της μικροφυσικής). Αφιερώ-σαμε τεύχη του περιοδικού σε θέματα καθαυτό φιλοσοφικά, σε θέματα οικονο-μίας, πολιτικής θεωρίας, σε ζητήματα τέχνης, σε επίκαιρα θέματα, όπως είναι το πρόβλημα του έθνους και του εθνικισμού, κ.λπ. Επίσης αφιερώσαμε τεύχη στις πιο σημαντικές μορφές της ελληνικής αλλά και της ξένης αριστερής διανόησης. Στο

Ναταλία Γκοντζάροβα, Θερισμός, 1911.

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ 9

τέλος του σημερινού τεύχους υπάρχει μια σχετική καταγραφή. Εκτός από τα αφι-ερώματα και τις επιμέρους μελέτες, εγκαινιάσαμε τη στήλη «Επί τον Τύπον» με επίκαιρα σχόλια, καθώς και ειδικές στήλες επικαιρότητας και κίνησης ιδεών.

Στα είκοσι αυτά χρόνια, συνεργάστηκε με το περιοδικό μεγάλος αριθμός δια-νοουμένων από τον χώρο της Αριστεράς, αλλά και άλλοι που είχαν να προσφέ-ρουν ουσιαστικά, χωρίς να ανήκουν στην Αριστερά. Δεν θα ήταν δυνατόν να συμπεριλάβουμε ένα προς ένα τα ονόματά τους στο παράρτημα που προσθέσα-με στο τέλος του σημερινού τεύχους. Καταγράψαμε, όμως, ενδεικτικά τα ονό-ματα των ξένων συνεργατών, όχι για να κάνουμε επίδειξη, αλλά επειδή αυτά υπογραμμίζουν την ευρύτητα των θεμάτων της Ουτοπίας και την εκτίμηση του περιοδικού από εξέχουσες διεθνείς προσωπικότητες από τον χώρο των γραμμά-των και των επιστημών.

Εκτός από την έκδοση της Ουτοπίας, και παράλληλα με αυτήν, οργανώσαμε σημαντικό αριθμό συνεδρίων με Έλληνες αλλά και ξένους εισηγητές. Επίσης εί-χαμε καθιερώσει κάθε χρόνο μια σειρά από σεμινάρια, με περιορισμένο αριθμό συμμετεχόντων, σε θέματα επιστημολογίας, τέχνης, φιλοσοφίας κ.λπ.

Και μια αξιοσημείωτη ιδιομορφία της Ουτοπίας: Διεθνή περιοδικά αυτού του είδους συνήθως δεν έχουν εικονογράφηση. Η Ουτοπία δεν τήρησε τον κα-νόνα. Και θέλουμε να ευχαριστήσουμε και από αυτήν τη στήλη τη ζωγράφο Μα-ρία Κοκκίνου, η οποία δεν αρκέστηκε σε μια συμβατική και τυποποιημένη εικο-νογράφηση των τευχών. Η εικονογράφηση της Ουτοπίας με έργα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών ήταν προϊόν έρευνας, και συχνά συνοδευόταν από ένα ση-μείωμα ή μία μικρή μελέτη, γεγονός που αποτελούσε χρήσιμο βοήθημα για τους μη ειδικούς αναγνώστες.

Τελειώνοντας, θέλουμε να μνημονεύσουμε τον αείμνηστο Γιάννη Γκοβόστη, ο εκδοτικός οίκος του οποίου «στέγασε» την Ουτοπία στα πρώτα της βήματα, αλλά και τους εκδοτικούς οίκους Στάχυ, Ελληνικά Γράμματα και Τόπος, που ακολούθησαν μέχρι σήμερα. Θυμόμαστε, επίσης, με αγάπη και ευγνωμοσύνη τον επιχειρηματία-αγωνιστή Φώτη Ψυχράμη, που με τη γενναιοδωρία που τον διέκρινε και χάρη στη μακρά και στενή φιλία του με τον Ευτύχη Μπιτσάκη, στή-ριζε οικονομικά το περιοδικό, κάθε φορά που υπήρχε ανάγκη.

Τα χρόνια αυτά αντιμετωπίσαμε πολλές δυσκολίες, κυρίως οικονομικές. Το μέλλον θα προσθέσει νέες, μεγαλύτερες δυσκολίες, λόγω της κρίσης. Ελπίζουμε να τα καταφέρουμε και να γιορτάσουμε σε πέντε χρόνια, υπό καλύτερες συνθή-κες, το «τέταρτον αιώνος» όχι «εις γην ξένην» (Κάλβος), αλλά σε μια Ελλάδα, ο λαός της οποίας θα έχει ήδη κάνει σημαντικά βήματα ρήξης απέναντι στις ταξι-κές πολιτικές που προωθούν και επιβάλλουν εν μέσω και διαμέσου της κρίσης οι εντεταλμένοι του διεθνούς και εγχώριου καπιταλισμού.

Η ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Η Παρθένος που έγινε εργάτρια, λείπει όμως το βρέφος. Έμειναν τα χέρια να δηλώνουν την απουσία του και την ελπίδα της αναμονής του. Αυτά τα τελευ-ταία έργα του Μαλέβιτς –ο Χωρικός χωρίς πρόσωπο, του οπισθοφύλλου, το έρ-γο της σελίδας 84, τα ανάπηρα κορμιά των σελίδων 90 και 110– δεν είναι δείγ-ματα ενός συμβιβασμού σε μια σταλινική επιταγή. Δείχνουν τη δυνατότητα, την ελευθερία των αυθεντικών καλλιτεχνών, και της τέχνης γενικότερα, να μην υπο-τάσσεται όχι μόνο σε αυταρχικές επιταγές, αλλά και σε μια θεωρία α πριόρι λο-γική και εξελικτική.

Μ.Κ.

Καζιμίρ Μαλέβιτς, Η εργάτρια 1930.

Ετήσια συνδρομή (5 τεύχη) € 50,00 Συνδρομή Ευρώπης € 80,00Φοιτητές € 35,00 Συνδρομή Αμερικής € 95,00Ιδρύματα, Οργανισμοί € 100,00 Οργανισμοί Εξωτερικού € 130,00

Ονοματεπώνυμο:....................................................................................................................................................................................

Διεύθυνση:.................................................................................................................................................................................................

Πόλη:..............................................................................................Ταχ. Κώδικας:.............................................................................

Τηλ.:.................................................Κινητό:........................................................................Fax:...........................................................

E-mail:..........................................................................................................................................................................................................

ΕΙΔΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ

20% έκπτωση στα τεύχη 85-91 στο βιβλιοπωλείο των εκδόσεων Τόπος

ΠΛΗΡΩΜΕΣ

Κατάθεση σε τράπεζα:

ALPHA BANK: 128-00-2320-001847 (ΜΟΤΙΒΟ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε.)ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ: 151/470821-09 (ΜΟΤΙΒΟ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε.)

ή Κεντρικά γραφεία: Πλαπούτα 2 και Καλλιδρομίου, 11473 ΑθήναΒιβλιοπωλείο: Καλλιδρομίου και Πλαπούτα, 11473 Αθήνα

ΕΚΔΟΣΕΙΣT O Π Ο Σ

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

Πληροφορίες: 210 8222835-856, info@motibo.comΜπορείτε να αποστείλετε το δελτίο και την απόδειξη κατάθεσης ταχυδρομικά στη διεύθυνση:

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΠΟΣ: Πλαπούτα 2 & Καλλιδρομίου, 11473 Αθήνα ή

με φαξ στους αριθμούς 210-8222684/210 3211246.

Επίσης μπορείτε να αποστείλετε το δελτίο ηλεκτρονικά επισκεπτόμενοι τον δικτυακό τόπο

www.u-topia.gr.

Επιθυμώ

να γραφτώ συνδρομητής

στο περιοδικό ΟΥΤΟΠΙΑ

να ανανεώσω τη συνδρομή μου

στο περιοδικό ΟΥΤΟΠΙΑ�

ΕΙΔΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ

Πληροφορίες για τις προσφορές: Τα βιβλία θα βρείτε στο www.toposbooks.gr

33 ,30 €Από 14 ,90 €

Ο Τσε από τον ΓκεβάραΕρνέστο Τσε Γκεβάρα

Ένα λεύκωμα-βιβλίο με αδημοσίευτες επιστολές, ποιή-ματα, αφηγήσεις, σελίδες των ημερολογίων του, άρθρατου Τύπου και φωτογραφίες που τράβηξε ο ίδιος ο Τσε.

35 ,50 €Από 14 ,90 €

Αρχαιολογίες του μέλλοντος, τ . ΙΗ επιθυμία που λέγεται Ουτοπία και άλλες Επιστημονικές ΦαντασίεςΦρέντρικ Τζέιμσον

Ο συγγραφέας αναζητεί τη λειτουργία της Ουτοπίας απότα χρόνια του Θωμά Μορ έως σήμερα, στη «μετακομ-μουνιστική» εποχή.

33 ,30 €Από 14 ,90 €

Βασικά ΘεατήςΕλληνικό Θέατρο 1950-1960Φωτογραφικό Αρχείο: Κ. ΜεγαλοκονόμουΕπιλογή φωτογραφιών, κειμένων: Γιάννης Ξανθούλης

Φωτογραφίες και κείμενα που αφυπνίζουν με συναρ-παστικό τρόπο τη συλλογική πολιτισμική μνήμη.