01. ArchiCAD’i Tanımak - SAYISAL MİMAR · 01. ARCHICAD’İ TANIMAK 15 PROGRAMI BAŞLATMAK ArchiCAD, masaüstünde yanda görülen simgesi üzerine çift tıklanılarak veya Başlat>Programlar>Graphisoft>ArchiCAD

01. ArchiCAD’i Tanımak

Bu Konuda Öğrenilecekler:

• ArchiCAD’i tanımak • Programı başlatmak • Çalışma ortamını düzenlemek • Program arayüzü ve bileşenlerini tanımak

ArchiCAD, Graphisoft firması tarafından üretilen, en sık kullanılan Bilgisayar Destekli Tasarım ve Çizim (BDTÇ) programlarından birisidir. ArchiCAD’in bu kadar yaygın kullanılmasının sebeplerinden bazıları şunlardır: ArchiCAD öncelikli hedef kitlesi olan mimarlar ve iç mimarların ihtiyaçlarını göz önüne alınarak hazırlanmış bir yazılımdır. Bu yönüyle diğer genel amaçlı yazılımlardan farklıdır. Programda kullanılan araçların çoğu mimarların aşina olduğu (duvar, döşeme, kiriş vb.) bir yapı elemanını işaret eder ve onu oluşturma işlevi ile yüklenmiştir. Birçok BDTÇ programında bir projeyi meydana getiren plan, kesit/görünüş, detay, metraj, üçüncü boyutta gösterim ve görselleştirme gibi bileşenler hepsi ayrı ayrı çalışmayı gerektiren ve bağımsız süreçlerdir. ArchiCAD’de bu süreçler bir bütün olarak düşünülmüştür. Bina Bilgi Modelleme olarak adlandırılan bu süreçte iki ve üç boyutlu tüm çizim, görselleştirme ve hesap işlemleri birbirleri ile entegre bir şekilde çalışırlar. Diğer bir deyişle projenin planları oluşturulurken binaya ait üçüncü boyuttaki bilgiler aynı anda meydana getirilir. Kesit/görünüş, detay pencereleri ve metraj hesapları varolan bilgileri kullanarak yaratılırlar. Tüm proje bileşenleri arasında sıkı bir bağlantı vardır. Birinde meydana gelen bir değişiklik diğerinde otomatik olarak güncellenir. Bu sayede daha verimli bir çalışma imkanı elde edilir. ArchiCAD 1000’in üzerinde iki boyutlu ve akıllı üç boyutlu parametrik objeyi içeren bir obje kütüphanesine sahiptir. Akıllı objeler kendileri için

ArchiCAD 9 © Prof. Dr. Salih Ofluoğlu

ARCHICAD 9 İLE KOLAY MİMARİ MODELLEME ve GÖRSELLEŞTİRME

14

programlanan kurallar çerçevesinde bazı durumlar karşısında nasıl davranacaklarını bilirler ve ona göre hareket ederler. Örneğin mevcut yönetmeliklere göre tanımlanan bir pencere ve kapı için farklı bir değer girildiğinde bu eleman hata mesajı verir; döner basamaklı merdivenlerde basamak çizgileri birbiri üstüne binerse bu merdiven oluşturulamaz. ArchiCAD ilk parametrik BDTÇ yazılımlarından birisidir. Bir parametrik modelde her bir elemana ait parametreler bulunur. Bu parametreler elemanın uzunluk, genişlik, yükseklik ve modeldeki konumu gibi geometrik özellikleri içerebildiği gibi, yüzey malzemesi ile ilgili görselleştirme özellikleri ve birim fiyatı gibi maliyet özelliklerinden meydana gelebilir. Bir tasarımcı bir elemanın tümünü değiştirmeden veya yeniden oluşturmadan belirli parametrelerini değiştirerek farklı durumlarda nasıl göründüğünü test edebilir. Parametre değişiklikleri ilgili parametre kutusuna değer girerek, oklarla veya diğer etkileşim biçimleriyle gerçekleştirebilir. ArchiCAD’in ticari ve eğitim olmak üzere iki temel sürümü bulunur. Ticari ve eğitim sürümleri farklı dosya formatlarıyla çalışırlar. Eğitim sürümü PNE ve PAE adlı kendine ait ArchiCAD dosya formatlarını kullanır; ticari sürüme özel PLN ve PLA dosyalarını açar, ancak bu dosya formatlarında yazamaz. Eğitim sürümü üniversite ve öğrenci olmak üzere iki şekildedir: Üniversite sürümü üniversitelerde eğitim ve öğretim amacıyla kullanılır ve birkaç küçük sınırlama dışında programın tüm işlevlerini çalıştırır. Öğrenci sürümü öğrenciler için kendileri adına lisanslanmış, üniversite sürümündeki sınırlamalara ilave olarak bir takım başka sınırlamalar içeren bir sürümdür. Örneğin bu sürümde DXF/DWG dosya transferlerinde bazı kısıtlamalar bulunur, yazdırma ve rendering sonrasında sayfanın veya ekranın kenarlarında bir metin filigranı oluşur. Ticari sürüm öğrenciler ve üniversiteler dışında kalan diğer tüm kullanıcılar tarafından kullanılır. Eğitim sürümlerinde yer alan kısıtlamalar ticari sürümde bulunmaz. Bu sürümler dışında ArchiCAD’in değerlendirme amaçlı kullanılan demo sürümü vardır. Bu sürümde dosya kaydetme, yazdırma, plot etme ve kesme/kopyalama/yapıştırma gibi işlevler çalışmaz kılınmıştır.


01. ARCHICAD’İ TANIMAK

15

PROGRAMI BAŞLATMAK

ArchiCAD, masaüstünde yanda görülen simgesi üzerine çift tıklanılarak veya Başlat>Programlar>Graphisoft>ArchiCAD 9 TR yolu takip edildiğinde açılan menüde ArchiCAD 9 öğesi seçilerek başlatılır.

ArchiCAD başlatıldığında program için gerekli olan öğeler ve kütüphaneler yüklenir ve daha sonra aşağıdaki iletişim kutusu açılır. Bu kutuda üç temel seçenek sunulur:

1-Yeni bir Proje Oluştur Daha önce varolmayan yeni bir ArchiCAD dosyası yaratıp üzerinde çalışmaya imkan verir. Bu seçenek işaretli olduğunda Proje Ayarlarını Düzenle alanında üç olasılık sunulur:



16

En Son Proje Ayarlarını Kullan: Bir önceki oturumda kullanmış olunan geçmiş projeye özgün tercihleri içerir. Farklılık göstermeyen, aynı tipte projelerle çalışırken özellikle tercih edilir. Bir Altlık Kullan: Altlıklar ya da şablonlar farklı ihtiyaçlar göz önüne alınarak hazırlanan, önceden tanımlı, projeden projeye tekrarlanan öğeleri içeren dosyalardır. Çalışılan projelerin ihtiyaçlarına göre değişik altlıklar yaratılabilir ve duruma en uygun olan bir tanesi açılabilir. Altlık dosyaları .tpe dosya uzantısına sahiptir. Geçerli Proje Ayarlarını Kullan: Son kullanılan proje ayarlarını kaldırarak ArchiCAD’in geçerli ayarlarına dönülmesini sağlar. Ancak, aşağıda incelenecek olan Çalışma Ortamı ile ilgili ayarlarda yapılan değişiklikler bu durumdan etkilenmez. Geçerli Proje Ayarlarını Kullan düğmesi aktif olduğunda Yeni düğmesi Yenile ve Resetle şekline dönüşür. NOT: ArchiCAD açıldıktan Dosya>Yeni komutu seçildiğinde, daha küçük bir

iletişim kutusunda yukarıda sıralanan seçenekler sunulur. 2-Bir Proje Aç Daha önce yaratılan bir ArchiCAD dosyasını açmak için bu düğmeye tıklanır. Bu işlem sonrasında hemen alt bölümde açılan yardımcı alanda iki seçenek sunulur:



17

Bir Proje Ara seçeneği seçilip Gözat düğmesine tıklandığında, açılan bir iletişim kutusu aracılığıyla yerel bilgisayar veya ağdaki herhangi bir yerden daha önce yaratılan bir ArchiCAD dosyası bulunup açılabilir. Yeni bir Proje Seç seçeneği son dönemde üzerinde çalışılan bir dosyayı açmak için kullanılır. Alttaki alanda dosya üzerinde çift tıklanarak veya seçilip, Aç düğmesine basılarak açılabilir. 3- Bir Takım Projesinde Oturum Aç Bu seçenek çok katılımcılı projelerde proje üyeleri arasında işbirliği yapmak amacıyla kullanılır. Projelerde dosya paylaşımı, düzenlemesi, dosya güvenlik kısıtlamaları, katılımcı görevlerinin bölüşülmesi ve çalışma ayarları ile ilgili işlevlerin gerçekleştiği bir ortam sağlar. Bu özellik bir ya da daha fazla kişinin aynı anda projenin farklı bölümlerinde birlikte çalışmasını mümkün kılar ve verimliliği arttırır. Takım Çalışması ağırlıklı olarak katılımcının kendi bilgisayarında çevrim-dışı gerçekleşir. Ancak dosya değişimi bilgisayar ağı ve/veya İnternet bağlantısı ile yapılır. ÇALIŞMA ORTAMINI DÜZENLEMEK ArchiCAD’i Başlat iletişim kutusunun en altında yer alan Çalışma Ortamı Kur kısmında yapılacak seçim ile, çalışma ortamına ait kullanıcı tercihleri, kısa yollar, paletler, araç ve komut düzenleri ile ilgili ayarlarda değişiklikler yapılabilir. Profiller, kullanıcıların çalışma ortamında kendi ihtiyaçları doğrultusunda Seçenekler>Çalışma Ortamı kutusunda yaptıkları değişiklikleri kaydettikleri tercihleridir; bilgisayarda yerel bir klasörde saklanırlar ve istenildiğinde başka bilgisayarlara transfer edilebilirler. Yeni yaratılan profiller listenin en sonuna aktarılır.



18

Son Kullanılan Profil ArchiCAD’de bir önceki oturumda kullanılan tercihleri aktif yapar. Geçerli Profil ise altta onay işareti olan (burada Standart 9) olan profili aktif hale geçirir. Başka bir profilin geçerli olarak kılınması istenirse Çalışma Ortamı iletişim kutusunda bu işlem gerçekleştirilebilir. Burada Kullanıcı Tercih Düzenleri, Kısayol Düzenleri, Araç Düzenleri, Palet Düzenleri ve Komut Dağılım Düzenleri olmak üzere beş ayrı kategoride çalışma ortamı için düzenleme yapılabilir. Bu düzenlemeler, ilgili seçenek ve onay düğmeleri işaretlenerek gerçekleştirilir.

Kullanıcı Tercih Düzenleri başlığı altında bulunan 2D Yeniden Çizim Seçenekleri, projeye ait Kat Planı ve diğer 2D pencerelerde ekranın tazelenmesi için seçenekler sunar; Görselleştirme ve Hesap, 3D ve Kesit pencerelerinde yeniden düzenleme kontrolleri ve 3D/Hesap işlemlerine onay kontrolleri için ayarlar bulundurur; Veri Güvenliği, veriyi belirli aralıklarda kaydeden otokaydet özelliğini açma kapama, otokaydet klasörü ve otokaydetme limiti gibi düzenlemeler yaptırır; İletişim Kutuları ve Paletler, iletişim kutuları ve paletlerin düzeni, konumları, boyutları ve



19

imleç ile etkileşimleri ile ilgili ayarlar bulundurur; Web Seçenekleri geçerli web sayfası, html çıktı seçenekleri ve Web objeleri klasörü ayarlarını yapmak için kullanılır; Özel Klasörler, geçici klasör, ön bellek klasörü ve şablon klasörleri için adres tanımlamaya yarar. Kısayol Düzenleri bazı komut ve iletişim kutularına ulaşımı klavye yoluyla sağlamak için çeşitli tuş kombinasyonları atamak için kullanılır. Araç Düzenleri Araç Kutusu’nu, Araç Ayarları iletişim kutularını ve Bilgi Kutusu’nu özelleştirmeye yarar. Palet Düzenleri saklanan palet düzenlerinden birini seçmek veya yenisini tanımlamak için kullanılır. Bir palet düzeni palet ve araç çubuğu için konum, boyut ve şekil gibi ayarları içerir. Bu ayarlar ArchiCAD ana penceresinde manuel olarak paletleri istenen yere taşıyarak, şekillerini değiştirerek, açarak veya kapayarak tanımlanabilir. Palet Düzeni’ne Pencere menüsünden de ulaşılabilir. Komut Dağılım Düzenleri araç çubukları ve menülerde yer alan öğeleri özelleştirmeye yarar. Buradan ayrıca saklanan düzenlerden biri seçilebilir veya yenisi yaratılabilir. NOT: Yeni bir proje oluştururken Proje Ayarlarını Düzenle alanında

Geçerli Proje Ayarlarını Kullan ve Çalışma Ortamı Kur alanında Geçerli Profil seçildiğinde Yeni düğmesi Yenile ve Hepsini Resetle düğmesine dönüşür. Bu sayede hem proje ayarları hem de profil için ArchiCAD’de tanımlı geçerli ayarlar ve profil devreye girer. ArchiCAD’i başlatırken bir daha ArchiCAD’i Başlat iletişim kutusu ile karşılaşmak istenmiyorsa, Bir dahaki sefere bu iletişimi gösterme kutusuna tıklanabilir:

Bu kutuyu tekrar görünür kılmak istenirse, Seçenekler>Tercihler>Çeşitli ile ulaşılan iletişim kutusunda ilgili kutu işaretlenir:

PROGRAM ARAYÜZÜ ve BİLEŞENLERİNİ TANIMAK



20

ArchiCAD açıldıktan sonra arayüzünde yer alan temel çubuk ve menüler aşağıdaki gibidir: 1-Çizim Pencereleri Kat Planı Penceresi ve 3D Penceresi’nden meydana gelir. Kat Planı Penceresi plan düzleminde iki boyutlu çizim faaliyetlerinin gerçekleştiği bir alandır.

3D Penceresi Kat Planı Penceresi’nde meydana getirilen elemanların aksonometrik veya perspektif olarak görüntülenebildiği, bu elemanlara ilişkin düzenlemelerin üçüncü boyutta yapılabildiği bir alandır.

Kat Planı ve 3D Pencere arasında geçiş istenilen pencere üzerine tıklanarak veya Pencere menüsünden sağlanabilir.

2-Araç Çubukları Menü Çubuğu programda farklı işlevlerle donatılmış menüler ve bunların içerdiği komutlara ve ayarlara ulaşmak için kullanılır.

Araç Çubuğu çok sık kullanılan komut ve ayarlara ilgili simgelere tıklayarak kolayca ulaşma imkan verir.



21

KA

T P

LAN

I P

EN

CE

RE

Sİ

İ

3D

P

EN

CE

RE

Sİ

İ

AR

AÇ

K

UT

US

U

U BİL

Gİ

KU

TU

SU

U

NA

VİG

AT

ÖR

R

ME

NÜ

Ç

UB

UĞ

U

U

AR

AÇ

Ç

UB

UĞ

U

U

GÖ

RÜ

NÜ

M

ÇU

BU

ĞU

K

OO

RD

İNA

T

KU

TU

SU

K

ON

TR

OL

KU

TU

SU

D

UR

UM

Ç

UB

UĞ

U

ARCHICAD

ARCHICAD

ARCHICAD

ARCHICAD

ARAYÜZÜ

ARAYÜZÜ

ARAYÜZÜ

ARAYÜZÜ



22

Durum Çubuğu aktif komut ile ilgili bilgiler verir ve takip edilmesi gereken işlemleri adım adım gösterir. Burada ayrıca sürücüdeki boş alan ve kullanılabilir toplam bellek miktarı görünür.

NOT: Araç Çubuğu veya Durum Çubuğu

üzerine sağ tıklanarak açılan menüde, eldeki işleve göre ekran üzerinde ilave çubuklar eklemek mümkündür. Yanında işaret olanlar ekranda açık olan çubuklardır.

Görünüm Çubuğu çizim pencerelerinde nesneleri farklı yakınlık, uzaklıklarda ve konumlarda görüntülemek amacıyla kullanılan komutları içerir.

3-Yüzen Paletler

Yüzen paletler adlarından da anlaşılabileceği gibi ekran üzerinde bir yerden başka bir yere kolayca taşınabilen araçlardır. Bu paletlerin düzenleri, kullanıcının ArchiCAD ile ilgili deneyimine dayanılarak Pencere>Palet Düzeni alt menüsünde aşağıdaki gibi belirlenmiştir. Palet şekilleri seçilen öğeye bağlı olarak değişir:



23

Ekranda varolanlar dışında yeni bir palet

açmak için Pencere>Palet Görünümü alt

menüsünden ilgili paletin üstüne tıklanır.

Palet şekillerinde değişiklik yapmak istenirse Seçenekler>Palet Şekilleri seçilerek hangi paletin şeklinde değişiklik yapılmak isteniyorsa ona ait

kutuya ve düğmeye tıklanır.

Araç Kutusu Paleti

Çizimlerde kullanılacak yapı elemanları, belgeleme, projelendirme ve

görselleştirme ile ilgili araçları üzerine bulundurur. Temel kısmında en sık

kullanılan, İlave kısmında ise nispeten daha seyrek yararlanılan araçlar

listelenir.



24

Başlık kısmına sağ tıklanılıp Klasik Araç Kutusu öğesi seçilirse, araçlar uzun tek sıra halinde sunulur. Geçerli olarak bazı benzer işlev gören araçlar aynı ortak simgeden ulaşılacak şekilde sunulmuştur. Bu durumdaki simgelerde ok işareti vardır. Yanda olduğu gibi bu tip simgelere tıklanarak içerdiği tüm elemanları görüntülemek mümkündür.

NOT: Araç Çubuğu üzerine sağ tıklanıp Araç Kutusu Araçları seçilirse, Araç Kutusu’nun tüm araçlarını içeren ve daha az yer kaplayan bir versiyonu ekranda bulundurulabilir.

Bilgi Kutusu Paleti

Seçili olan bir eleman veya aktif bir araç ile ilgili çeşitli parametreleri gösterir ve bunlar üzerinde değişiklik yapılmasına izin verir. Örneğin yanda Bilgi kutusu paletinde görünen bilgiler duvar aracına aittir. Seçilen Palet Düzenine göre Bilgi Kutusu başlangıçta, üstte veya solda olabilir. Bilgi kutusunda, ilgili araç için hangi öğelerin yer alacağı Seçenekler menüsünden Çalışma Ortamı seçilerek düzenlenebilir.



25

Kontrol Kutusu Paleti Çizim sırasında faydalanmak üzere bir dizi yardımcı çizim araçları sunar. Bu araçlar genellikle çizimlerin daha hızlı ve hassas gerçekleştirilmesine yönelik yardımcı snap noktaları yaratmaya yarar. Bunlar dışında burada elemanların seçimini ve taşınmasını kolaylaştıran Grup İşlevini Çalıştır/Dondur aracı ile başlıca işlevi çizgi ve spline eğrilerini başka yapı elemanlarına dönüştürmek olan Sihirli Değnek aracı bulunur.

Koordinat Kutusu Paleti Ağırlıklı olarak ölçekli, sayısal değerler girilerek daha doğru ve hassas çizimler yapmak için kullanılır. Burada bulunan Grid ve Yerçekimi araçları çizimlerde yardımcı araçlar olarak elemanları birbirleriyle konumlandırmak için kullanılır.

Navigatör Paleti Projenin içermiş olduğu kat planlarına, kesitlere, detaylara, 3D ve tanımlanmış görünümlere hızlı bir şekilde ulaşılmasını sağlar. Görünüş Setleri sekmesi projenin yazdırılacak veya DXF/DWG dosya formatlarına çevrilecek bir versiyonunu tanımlamak için kullanılır. Görünüm Çubuğu

üzerinde bulunan simgesi ile bu palet hızlı bir şekilde kapatılabilir veya görünür kılınabilir. Görünüş Ayarları panelinde yer alan açılır menüler vasıtasıyla proje seçilen katman seti ve ölçeklere göre farklı şekillerde görüntülenebilir.



26

Navigatör paletinin şekli sol üstte yer alan simgesine basılarak değiştirilebilir. Sağ üstteki simgesi, paletin ekranda sürekli kalmasını, simgesi ise Navigatör dışına tıklanıldığında Navigatör paletinin görünmez olmasını sağlar. 3D Navigasyon Paleti Modellerin, 3D Penceresi’nde üçüncü boyutta farklı kamera ve bakış açıları ile görüntülemesini sağlar. Palet, sağ üst kısmında tıklanan simgeye göre, aksonometri veya perspektif görünüm düzeninde sunulur:

PERSPEKTİF GÖRÜNÜM ARAÇLARI

AKSONOMETRİK GÖRÜNÜM ARAÇLARI


Documents

01. ArchiCAD’i Tanımak - SAYISAL MİMAR · 01. ARCHICAD’İ TANIMAK 15 PROGRAMI BAŞLATMAK ArchiCAD, masaüstünde yanda görülen simgesi üzerine çift tıklanılarak veya Başlat>Programlar>Graphisoft>ArchiCAD