1

บทท 1

ความรเบองตนเกยวกบการวเคราะหและออกแบบระบบ

2

ความรเบองตนเกยวกบการวเคราะหและออกแบบระบบ

วตถประสงคของบทเรยน ทราบถงความหมายของระบบ ทราบถงความหมายและชนดของระบบสารสนเทศ มความเขาใจถงระบบสารสนเทศและการน าไปประยกตใช ทราบถงหนาทและบทบาทของนกวเคราะหระบบ

3

ระบบ (System) คออะไร

ระบบมลกษณะกลม (Set) ทมองคประกอบ (Component) หลาย ๆ สวนรวมกน

โดยแตละองคประกอบจะท างานรวมกนเพอจดประสงคอนเดยวกน ตวอยาง เชน ระบบคอมพวเตอร ระบบคอมพวเตอร (Hardware + Software + People ware) = ผลลพธ

ทตรงตามความตองการ ระบบการเรยนการสอน ระบบการเรยนการสอน (คร + นกเรยน + เนอหา + วธการสอน) =

นกเรยนทมความร

4

ภาพรวมของระบบ

ระบบจะถกก าหนดดวยขอบเขต (Boundary) ซงภายในระบบจะประกอบไปดวยระบบยอย (Sub system) ตาง ๆ

(ระบบยอย กคอองคประกอบตาง ๆ ของระบบ) ระบบทด จะตองมการสอสารระหวาง Sub system มความสมบรณใน

ตว เพอใหระบบด าเนนไปสเปาหมาย (Goal) ซงการท างานของระบบ จะมสงแวดลอม (Environment) คอยสรางสงท

มผลกระทบตอระบบ

5

ภาพรวมของระบบ

6

ผลกระทบจากสงแวดลอม

ผลกระทบภายในระบบ (Internal Environment) ตนทนผลตสงขน ป„ญหาความขดแยงระหวางพนกงาน ป„ญหาการบงคบบญชาในองคการ ป„ญหาการขาดพนกงานในต าแหนงหนาท ป„ญหาการขาดงาน

ผลกระทบภายนอกระบบ (External Environment) คแขงทางการคาหรอธรกจ นโยบาย กฎระเบยบของรฐ ภยธรรมชาต ความตองการของลกคา เทคโนโลย

6

ปญหาภายในทสงผลกระทบตอการท างานของระบบ

(ควบคมได)

ปญหาภายในทสงผลกระทบตอการท างานของระบบ

(ควบคมไมได)

7

ระบบธรกจ

ประกอบไปดวยระบบยอยทมความสมพนธกนทงสน ทงในดานของกจกรรมและการเชอมโยงขอมล พรอมทงระบบยงตองมการรบขอมลจากสภาพแวดลอมภายนอกทจะมผล

ตอการด าเนนการภายในระบบดวย ดงนนการด าเนนงานของระบบโดยรวม กตองขนอยกบการท างานภายใน

ระบบยอย เพราะสงผลถงภาพรวมของระบบธรกจ

8

ภาพระบบธรกจ

ระบบธรกจ

ระบบการผลต ระบบการตลาด

ระบบบญช ระบบสนคาคงคลง

ระบบบรหารงานบคคล

9

การศกษาและการพจารณาระบบ

What วตถประสงค ของระบบคออะไร เพอใหทราบวาผลของการด าเนนงานคออะไร

How ระบบมขนตอนวธการท างานอยางไร เพอใหทราบวา Goal ของระบบคออะไร ท าอยางไรใหงานส าเรจไดอยางรวดเรว

When ระบบเรมด าเนนงานและสนสดเมอใด เพอใหไดมการจดวางตารางเวลาอยางเหมาะสม ไมใหใชเวลามากเกนไปและลดคาให

จายของระบบใหนอยทสด

Who มใครเปนผรบผดชอบ เพอใหไดมการก าหนดหนาทอยางชดเจน และก าหนดขอบเขตใหแนนอน

10

ระบบปด (Closed System)

เปนระบบทไมมปฏสมพนธกบสงแวดลอม มจดมงหมายในการท างานในตวเอง โดยไมเกยวของหรอไมรบขอมลจากสงแวดลอม กลาวคอ ระบบจะไมมการเปลยนแปลง แมวาสงแวดลอมจะเปลยนไป

ยงไงกตาม เชน ตวอยางของสญญาณไฟจราจร #1

11

ภาพสญญาณไฟจราจร #1

12

ระบบเปด Open System

เปนระบบทมปฏสมพนธกบสงแวดลอม เกดการแลกเปลยนซงกนและกนกบสภาพแวดลอม ตวอยางเชน สญญาณไฟจราจร #2

13

ภาพสญญาณไฟจราจร #2

14

ระบบสารสนเทศ (Information System)

ขอมล และสารสนเทศ ระบบสารสนเทศ และเทคโนโลยสารสนเทศ ชนดของระบบสารสนเทศ

15

ขอมลและสารสนเทศ (DATA & INFORMATION)

Data คอ ขอมลดบ เปนสงทมความหมายในตนเองโดยไมกอใหเกดประโยชนใดใด เชน จ านวนผโดยสารในเครองบนมกคน

Information1 คอ ขอมลดบทผานการประมวลผลแลว และกอใหเกดสารสนเทศ อนเปนประโยชนตอผใช

Information2 คอขอมลขาวสาร ความรตาง ๆ ทมการบนทกอยางเปนระบบ ตามหลกวชาการ เพอน ามาเผยแพรและใชงานตาง ๆ ทกสาขา เชน ในเทยวบนมผโดยสารแยกเปนชาย/หญง กคน

สารสนเทศสามารถกลบไปเปนขอมลอกครงได เพอท าการประมวลผลใหเปนสารสนเทศอกครงหนง

16

ขอมลและสารสนเทศ (DATA & INFORMATION)

ขอมลDATA

กระบวนการProcess

สารสนเทศInformation

17

ความหมายของการประมวลผล (Processing)

หมายถง วธการจดการกบขอมล เพอใหไดขอมลทมความหมาย และมประโยชนตอการน าไปใชงาน

การค านวณ

18

ตวอยางการประมวลผลขอมล

การเรยงล าดบขอมล

Axxx

Xxx

xxx

Bxxx

Xxx

xxx

Cxxx

Xxx

xxx

การจดหมวดหม การสรปผล

19

คณลกษณะของสารสนเทศทด

ความถกตอง (Accuracy) ทนเวลา (Timeliness) ความสมบรณ (Completeness) สอดคลองกบงาน (Relevance) การตรวจสอบได (Verifiability) ความเชอถอได (Reliability) ความคมทน (Economy) ความยดหยน (Flexible)

20

กระบวนการท างานของระบบสารสนเทศ

สวนน าเขาInput

กระบวนการProcess

ผลลพธOutput

ผลปอนกลบFeedback

21

เทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology : IT)

1หมายถง การผสมผสานการใชงานระหวางเทคโนโลยทางคอมพวเตอร (ฮารดแวร และซอฟทแวร) กบเทคโนโลยการสอสาร (ขอมล ภาพ เสยง และเครอขาย) เพอใหการตดตอสอสาร และการสงผานขอมลมความสะดวกรวดเรวมากขน

2หมายถง การน าเทคโนโลยระบบคอมพวเตอรและเทคโนโลยสอสารโทรคมนาคม มาใชรวมกนเพอใชในกระบวนการรวบรวมขอมล จดหา จดเกบ สรางและเผยแพรระบบสารสนเทศตางๆทมความถกตองแมนย า ความรวดเรวทนตอการน าไปใชประโยชนอยางมประสทธภาพ

ตวอยางการน าเทคโนโลยสารสนเทศไปประยกตใชในงานดานตางๆ เชน ดานการเกษตร ดานธรกจ ดานการแพทย ดานการศกษา เปนตน

22

ชนดของระบบสารสนเทศ

ระบบประมวลผลรายการเปลยนแปลง ( Transaction Processing Systems : TPS) ระบบสารสนเทศเพอการจดการ (Management Information Systems : MIS) ระบบสนบสนนการตดสนใจ (Decision Support Systems : DSS) ระบบผเชยวชาญ (Expert Systems : ES) ระบบสารสนเทศเพอผบรหาร (Executive Information Systems : EIS) ระบบสารสนเทศส านกงาน (Office Information Systems : OIS) ระบบบนเวบ (Web-based Systems)

23

ระบบประมวลผลรายการเปลยนแปลง ( Transaction Processing Systems : TPS)

เปนระบบทเกยวของกบการด าเนนงานในประจ าในองคการ เชน การบนทกรายการขาย, รายการตรวจโรคคนไข, รายการบนทกเวลาท างานประจ าวน

โดยขอมลเหลานจะเกบรวบรวมเอาไวเพอน าไปสรางรายงาน หรอประมวลผลตอไป

สรางขอมลเพอด าเนนธรกจได เชน ออกใบก ากบภาษ ออกใบแจงหน ออกใบรายการสนคา

บ ารงรกษาขอมลโดยการปรบปรงขอมล (เพม ลบ แกไข)

24

คณลกษณะของ TPS

การแยกประเภท (Classification) การค านวณ (Calculation) การจดเรยง (Sorting) การสรปผล (Summarization) การจดเกบ (Storage)

25

ระบบสารสนเทศเพอการจดการ (Management Information Systems : MIS)

เปนระบบทน าสารสนเทศมาชวยในการจดท ารายงานลกษณะตางๆ วางแผน และควบคมการด าเนนงานทางธรกจ

เปนระบบทตอบสนองความตองการในดานการสรางรายงาน ทสามารถชวยใหการตดสนใจบรหารของผบรหารท าใหงายขน

สามารถสรางสารสนเทศทอางองไดตามหลกการดานการจดการ ดานสถตทเปนทยอมรบได

ไดขอมลมาจากแหลงขอมลตาง ๆ รวมถงระบบการประมวลผลรายการเปลยนแปลง (TPS)

มการเตรยมสารสนเทศในรปแบบตาง ๆ ตามความละเอยดของขอมล

26

คณลกษณะของ MIS

การรวบรวมขอมล ประมวลผลขอมล และจดท าเปนสารสนเทศในรปแบบรายงานทมาจากฐานขอมลจากแหลงเกบขอมลตางๆ หรอไดจาก TPS แลวจดท าเปนรายงานหรอเอกสารเพอใชในงานบรหาร

สารสนเทศทเกดขนมรปแบบตางๆ คอ สารสนเทศแบบละเอยด (Detailed Information) สารสนเทศแบบสรป (Summary Information) สารสนเทศแบบกรณเฉพาะ (Exception information)

27

รายงานทเกดขนจาก MIS

รายงานตามตาราง (Schedule Report) รายงานตามความตองการ (Demand Report) รายงานกรณเฉพาะ (Exception Report) รายงานพยากรณ (Predictive Report)

28

กระบวนการเปลยนแปลงขอมลจาก TPS เปน MIS

Order

processing System

General

Ledger System

MIS Report

Order File

Accounting File

MIS File

Sales Data

Expense Data

29

ระบบสนบสนนการตดสนใจ (Decision Support Systems : DSS)

เปนระบบทสนบสนนการตดสนใจของผใชในดานตาง ๆ แต DSS ไมไดตดสนใจแทน เมอผใชระบบตองการตดสนใจเรองใดเรองหนง หรอตอเหตการณใดเหตการณหนง ผใชระบบกจะท าการปอนขอมลทเปนตวแปรตางๆ ของเหตการณนนเขาสระบบ DSS จากนนระบบจะท าการประมวลผลลพธตางๆ แลวรายงานออกมาเปนทางเลอกใหผใชระบบไดเหนและรบทราบถงขอเปรยบเทยบ โดยผลลพธทไดนนขนอยกบตวแปรทแตกตางกนของสถานการณนนๆ และสดทายจงเปนหนาทของ ผตดสนใจวาจะปฏบตตามแนวทางหรอไมอยางไรจงจะดทสด

โดยการน าเอาขอมลทไดจากการรวมรวมไวมาท าการวเคราะหผล เพอชวยในการตดสนใจแกป„ญหา

โดยทสามารถสรางทางเลอกในการตดสนใจไดหลาย ๆ ทาง

30

คณลกษณะของ DSS

มการจดเตรยมสารสนเทศทไดจากการประมวลผลแลวจาก TPS สนบสนนการตดสนใจแบบไมมโครงสรางหรอแบบกงโครงสราง สนบสนนการตดสนใจของผใชดานตางๆดงน

ระบถงป„ญหาหรอโอกาสในการตดสนใจ ระบถงความเปนไปไดในการแกป„ญหาหรอการตดสนใจ เตรยมสารสนเทศทจ าเปนส าหรบการแกป„ญหาหรอการตดสนใจ วเคราะหทางเลอกในการตดสนใจทเปนไปได เชน อะไรจะเกดขน…ถา (what…if) จ าลองทางเลอกและผลลพธของการตดสนใจทเปนไปได

เครองมอของ DSS สามารถน าโปรแกรมมาประยกตใชได เชน Excel, Access, Crystal Report, SPSS เปนตน

31

ระบบผเชยวชาญ (Expert Systems : ES)

เปนระบบทชวยแกป„ญหาหรอท าการตดสนใจแทนผใช โดยเลยนแบบเหตผลและความคดจากสารสนเทศทรวบรวมมาจากประสบการณในการแกป„ญหาจรง และน ามาเปนทางเลอกในการแกป„ญหาหรอตดสนใจ

หากใชงานรวมกบเทคโนโลยป„ญญาประดษฐ (Artificial Intelligence หรอ AI อาจเรยกไดวา Expert System Shells)

สามารถดงสารสนเทศจากคลงขอมล (Data Warehouse) ไดเชนเดยวกบระบบ DSS

ตวอยางของ ES ไดแก ระบบวนจฉยโรค การส ารวจทางธรณวทยา ระบบผเชยวชาญการควบคมคณภาพอาหาร เปนตน

32

คณลกษณะของ ES

ฐานความร (Knowledge Base) เครองอนมาน (Inference Engine) ระบบยอยในการหาความร (Knowledge Acquisition System) สวนอธบาย (Explanation Facility)

ระบบผเชยวชาญเปนสาขาหนงทอยในระบบปญญาประดษฐ (Artificial Intelligence :AI) ซงประกอบดวยสาขาตางๆคอ ภาษาธรรมชาต (Natural Language) หนยนต (Robotics) ระบบการมองและการออกเสยง (Visual and Oral Perception Systems) ระบบผเชยวชาญ (Expert Systems) เครองจกรชาญฉลาด (Intelligent Machines) เครอขายประสาท (Neural Network) ตรรกศาสตรคลมเครอ (Fuzzy Logic) อลกอรทมพนธกรรม (Genetic Algorithms) เปนตน

33

ระบบสารสนเทศเพอผบรหาร (Executive Information Systems : EIS)

เปนระบบหนงของระบบสนบสนนการตดสนใจ ทถกพฒนาขนเพอสนองความตองการใหกบผบรหารระดบสง (Top Executive) ซงผบรหารระดบสงนมกเปนบคคลทอยในต าแหนงสงสดของหนวยงาน (Chief Executive Officer : CEO) การตดสนใจของผบรหารเหลานมผลกระทบตอการด าเนนงาน ความมนคง ความอยรอด และ การเจรญเตบโตขององคกรนนๆ

บางครงเรยกอกชอหนงวา “ระบบสนบสนนผบรหาร” (Executive Support System : ESS)

34

คณสมบตของ EIS

สนบสนนการวางแผนทางยทธศาสตร (Strategic-Planning Support) เชอมโยงกบสภาพแวดลอมภายนอกองคกร(External Environment

Focus) ความสามารถในการค านวณอยางกวางขวาง (Broad-Based Computing

Capabilities) งายตอการเรยนรและการใชงาน (Exceptional Ease of Learning and

Uses) เปนระบบเฉพาะส าหรบผบรหาร (Customization)

35

ระบบสารสนเทศส านกงาน (Office Information Systems : OIS)

เรยกอกอยางหนงวา ระบบส านกงานอตโนมต (Office Automation Systems : OAS) เปนระบบทสนบสนนกจกรรมการท างานในส านกงานทเกดขนในแตละวน รวมทงชวยในการตดตอสอสารของบคลากรไมวาจะอยในสถานทเดยวกนหรอไมกตาม

36

คณลกษณะของ OIS

มการเกบรวบรวมสารสนเทศตาง ๆ ทเกยวของกบบคคลทกกลมไวเพอการใชงาน

ชวยการท างานอตโนมตดานตาง ๆ ไดแก การประมวลค า สงขอความอเลกทรอนกส หรอ จดหมายอเลกทรอนกส การท างานรวมกนเปนเครอขายคอมพวเตอร การก าหนดการท างานรวมกน เปนตน

ประยกตกบระบบ TPS เกดเปนเทคโนโลยทหลากหลาย

37

OIS แบงตามหนาทไดดงตอไปน

ระบบจดการดานเอกสาร (Document Management System) ระบบการสงขาวสาร (Message-handling System) ระบบการประชมทางไกล (Teleconferencing System) ระบบสนบสนนงานในส านกงาน (Office Support System)

38

ระบบบนเวบ (Web-based Systems)

เปนระบบสารสนเทศทพฒนาขนเพอใชในระบบอนเทอรเนตและการใชบรการเวลดไวดเวบ (World Wide Web : WWW) ท าใหผใชสามารถเขาใชไดทกททกเวลาทกสถานท ความรวดเรวทเกดขนจากการใหบรการดานตางๆ ไมวาจะเปนการศกา ดานธรกจ ทไดพฒนาระบบบนอนเทอรเนตมากขน

ตวอยางเชน ระบบสบคนขอมล การท าธรกจอคอมเมรซ (การพาณชยอเลกทรอนกส) การใชไปรษณยอเลกทรอนกส การแลกเปลยนขอมลอเลกทรอนกสบนอนเทอรเนตทเพมความสะดวกใหกบลกคาและคคา

39

นกวเคราะหระบบ (System Analyst : SA)

คอ ผประสานการตดตอบคคลตาง ๆ เพอรวบรวมขอมลความตองการของผทเกยวของกบระบบ แลวน าเอาขอมลเหลานนมาวเคราะห เพอท าการสรางระบบใหม งานหลก คอ วางแผน (Planning) วเคราะหความตองการ (Requirement Analysis) พจารณาตดสนใจใชระบบสารสนเทศ ก าหนดรายละเอยดระบบใหม จดหา Hardware & Software ใหม

40

นกวเคราะหระบบ (System Analyst : SA)

ผทเปนตวกลางในการตดตอระหวางระบบสารสนเทศกบกลม ผเกยวของ (System Owners เจาของระบบ, System Users ผใชระบบ, System Builders ผพฒนาระบบ)

เหตผลทตองม SA SA มวธการน าเทคโนโลยคอมพวเตอรมาใชในงานพฒนาระบบงานขอมล

เพอชวยในงานธรกจ นกธรกจจะไมมความรในเทคโนโลยคอมพวเตอร Programmer มความรในเทคนคการเขยนโปรแกรม แตอาจจะไมเขาใจ

ในระบบธรกจ

41

หนาทหลกของนกวเคราะหระบบคอ

วเคราะหระบบ (System Analysis) วเคราะหป„ญหาและเสนอแนวทางการแกไขตามความตองการผใชและความเหมาะสมตอสถานะการเงนขององคกร

ออกแบบระบบ (System Design) ก าหนดคณสมบตทางเทคนคโดยน าระบบคอมพวเตอรมาประยกตใช เพอแกป„ญหาทไดวเคราะหมาแลว

42

หนาทของนกวเคราะหระบบ

เปนผประสานงาน รวบรวมขอมลและสารสนเทศตางๆของระบบเดม ออกแบบระบบ สรางแบบจ าลอง ทดสอบโปรแกรมหรอระบบทไดสรางขน ตดตงและปรบเปลยนระบบ จดท าเอกสารและคมอประกอบการใช บ ารงดแลรกษาและประเมนผลการปฏบตงาน เปนผแทนการเปลยนแปลง เปนผใหค าปรกษา

43

ลกษณะงานของนกวเคราะหระบบ

หนาท : วเคราะหระบบอยางเดยว

เรยกวา Information Analyst หนาท : วเคราะหและออกแบบระบบ

เรยกวา System Designers, Application Developers หนาท : วเคราะห ออกแบบระบบ และเขยนโปรแกรม

เรยกวา Programmer Analysts

44

คณสมบตของนกวเคราะหระบบ

มความรทางดานระบบสารสนเทศ มความเชยวชาญและประสบการณในการเขยนโปรแกรมคอมพวเตอร มความรทวไปดานธรกจ มความสามารถในการแกไขป„ญหา มทกษะของการตดตอสอสารและมมนษยสมพนธ ความยดหยนและการปรบตวได จรยศาสตร (จรรยาบรรณ) มความเปนผน า มประสบการในการท างานดานวเคราะหและออกแบบระบบ

45

Whom does System Analyst need to contact?

นกวเคราะหระบบ

ผจดการ

ผขายและผจดจ าหนาย

เจาของระบบ

ผใชระบบ

โปรแกรมเมอร

ผเชยวชาญดานเทคนค

46

แบบฝกหด

ระบบคออะไร อธบายและยกตวอยางประกอบ ระบบสารสนเทศ แตกตางจากเทคโนโลยสารสนเทศอยางไร ระบบสารสนเทศมชนดอะไรบาง จงอธบาย พรอมยกตวอยางประกอบ นกวเคราะหระบบ คอใคร และเปนบคคลทมบทบาทอยางไร คณสมบตของการเปนนกวเคราะหระบบทดคออะไรบาง อาชพนกวเคราะหระบบมความส าคญอยางไรตอการพฒนาประเทศ จง

เขยนมาไมต ากวา 5 บรรทด เทคโนโลยสารสนเทศเกยวของอยางไรกบการพฒนาระบบ

47

Reference

สกาวรตน จงพฒนากร. การวเคราะหและออกแบบระบบสารสนเทศ. กรงเทพฯ: ส านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2550.