ZorgElkaarvoor

Uitgave van welzijnsorganisaties:

WelzijnGeldermalsen | WelzijnLingewaal | Welzijn Neerijnen |

Mantelzorgconsulenten stellen zich voor

Werk & mantelzorg:tips voor werkgevers en

werknemers

TEST: Bent u een Mantelzorger?

Wat kunt u doen voor een mantelzorger?

Al 55 jaar zorgen

voor je zus

Lieke (16): mantelzorg broertje is

onderdeel dagelijks leven

Zorg voor elkaar

Wilt u (delen van) dit magazine overnemen? Neem dan eerst contact op met een van de welzijnsorganisaties voor toestemming. Contactgegevens vindt u op de achterzijde.

In 1972 is prof. Dr. Johannes Hattinga-Ver-schure degene die de term ‘mantelzorg’ intro-duceert. Hij beschrijft het als volgt: de zorg die als vanzelfsprekend aan elkaar gegeven wordt. Jaren later licht hij de term verder toe. Het gaat om zorg die mensen verwarmt, om-dat ze in een sociaal netwerk aan elkaar gege-ven wordt op basis van vanzelfsprekendheid en wederkerigheid; zorg als een warme mantel om de zorgbehoevende heen. De term mantel-zorg is geboren en inmiddels niet meer weg te denken uit de huidige zorgwereld.

Tegelijkertijd is de term mantelzorg voor ve-len, die daar niet beroepsmatig bij betrokken zijn, nog onbekend. Misschien is dit wel begrij-pelijk. Zorg verlenen aan elkaar, aan mensen die dicht bij je staan, is normaal en logisch. Het is eerder opmerkelijk, dat daar een speci-ale term zoals mantelzorg voor bestaat. Laat staan dat daar een speciale krant voor uitge-bracht wordt.

Toch is deze krant er en bent u er momenteel in aan het lezen. Eén van de redenen dat Hat-tinga-Verschure de term mantelzorg introdu-

ceerde, was dat hij vond dat de zorg te veel door professionals uitgevoerd werd en te ver van mensen af stond. We moesten weer leren om voor elkaar te zorgen en dit normaal te vinden. Dit zien we de laatste jaren gebeuren. De overheid trekt zich terug en we moeten meer voor elkaar zorgen. We mogen daarbij niet uit het oog verliezen dat zorg voor ande-ren soms ook heel belastend kan zijn. Als de mantel te zwaar is, moet ook de mantelzorger op steun kunnen rekenen.

Reden voor de gemeenten Neerijnen, Linge-waal en Geldermalsen om samen met Welzijn Neerijnen, WelzijnLingewaal en WelzijnGel-dermalsen te kiezen voor het uitbrengen van deze krant over mantelzorg. Om te laten zien hoe logisch het verlenen van deze zorg is, om begrip te kweken voor de inzet van mantelzor-gers en om aandacht te vragen voor mantel-zorgers die het (te) zwaar hebben. Leest u dan ook vooral verder. Zodat de krant, al is het een beetje, bijdraagt aan zorg voor elkaar. Zodat u, ik en vele anderen deze zorg kunnen blijven geven en ontvangen en de mantel altijd warmte blijft geven.

Marco van Westerlaak

Directeur WelzijnGeldermalsen, WelzijnLingewaal en Welzijn Neerijnen

Voorwoord

© WelzijnGeldermalsen, WelzijnLingewaal en Welzijn Neerijnen, januari 2016

Tekstredactie & interviewsSophie van Hogendorp | WelzijnAnky van Wichen | Van Wichen Communi-catie | www.vanwichencommunicatie.nl

FotografiePortretten bij interviews: Bernice Merkens

Vormgeving en drukHet Kontakt, www.hetkontakt.nl

Oplage: 25.000 exemplarenHuis-aan-huis verspreid in de gemeenten Geldermalsen, Lingewaal en Neerijnen

Inhoudsopgave

Colofon

5

711

Wat is mantelzorg? 3 Test: Bent u mantelzorger? 4 Vul in & win! 4 Leven met Parkinson 5 Jonge mantelzorger: Lieke de Groot 6 Beroerte kan iedereen overkomen 8 Ondersteuning voor mantelzorgers 10 Zorgen voor een vriend of kennis 11 Mantelzorgconsulenten stellen zich voor 12 Ondersteuning van sociaal team of kernteam 14Mantelzorger van moeder, vader én partner 14 Stef Jansen ontvangt mantelzorg 16Werk & mantelzorg 18‘Zorg voor de juiste randvoorwaarden’ 19 Ali Donker over de cirkel van invloed 20Rol van omgeving 22 Al 55 jaar zorgen voor zus 23

3

Zorg voor elkaar

Mantelzorgers in beeldVeel mensen kennen een mantel-zorger, al weten ze vaak niet dat diegene een mantelzorger is. Hoe dat komt? Mantelzorgers zijn veelal bescheiden over hun zorg-taken. Ze doen het ‘gewoon’, uit liefde en de emotionele band die ze met iemand hebben. Met het nieuwe zorgstelsel en de huidige participatiemaatschappij, komt mantelzorg steeds meer in beeld. Het doel is dat mensen zo lang mogelijk thuis, in hun ver-trouwde omgeving kunnen blijven wonen. Daarbij wordt gekeken naar wat men zelf kan, waar fa-milie en vrienden bij kunnen hel-pen en waar professionele hulp voor nodig is.

Mantelzorger: laat u zien!De mantelzorgconsulenten van de welzijnsorganisaties van Geldermalsen, Lingewaal en Neerijnen kunnen veel be-tekenen voor een mantelzor-ger. Bijvoorbeeld op het ge-bied van (tijdelijke) ondersteu-ning, informatie en themabijeenkomsten, deelge-notencontact of gewoon even een luisterend oor. Maar zij kunnen dit alleen doen, als zij weten wie de mantelzorgers zijn. Dus mantelzorgers: laat uzelf zien! Vul de bon in op pagina 4 en de mantelzorg-consulenten nemen vrijblij-vend contact met u op.

Wat is mantelzorg?

Voorbeelden van mantelzorg • Zorgen voor iemand met een

verstandelijke en/of lichame-lijke beperking, al dan niet aangeboren.

• Zorgen voor voor mensen met een ernstige of chronische psy-chische of psychiatrische aan- doening. Zoals autisme, versla-ving en schizofrenie.

• Zorgen voor iemand met de-mentie.

De zorg kan bestaan uit persoon-lijke verzorging, zoals wassen en helpen met aankleden en eten. Ook medicijnbeheer en verpleeg-kundige handelingen worden soms uitgevoerd door mantelzor-gers. Net als huishoudelijke on-dersteuning. Denk aan koken, schoonmaken, wassen en strij-ken, boodschappen doen. Ook het bijhouden van de administra-tie en het begeleiden van zieken-huisbezoeken kan gezien worden als mantelzorg.

De cijfers• Nederland telt maar liefst

4 miljoen mantelzorgers• 25% van alle jongeren

van 12-15 jaar groeit op met ziekte en zorg in de thuissituatie

• 1 op de 6 werkenden is mantelzorger

• 1 op de 10 mantelzorgers voelt zich zwaar belast of overbelast

Bron: Onderzoek Sociaal Cultureel Planbureau, december 2015

Verschil mantelzorg en vrijwilligerszorgMantelzorg en vrijwilligerszorg worden vaak door elkaar gehaald. Toch zijn het twee verschillende zaken. Mezzo, de landelijke vereni-ging voor mantelzorgers, verwoordt het heel treffend:

Mantelzorg overkomt jeMantelzorgers kiezen er niet voor om te gaan zorgen: het overkomt hen, omdat ze een emotionele band hebben met degene die zorg nodig heeft. Mantelzorgers zorgen soms 24 uur per dag, kunnen hier niet zomaar mee stoppen en verrichten soms verpleegkundige handelingen.

Voor vrijwilligerszorg kies jeVrijwilligers kiezen ervoor om te zorgen of ondersteunen. Als zij met het vrijwilligerswerk starten, is er (nog) geen emotionele band. Zij verlenen hun zorg voor een beperkt aantal uren en kunnen hier op eigen initiatief mee stoppen. Zorgvrijwilligers werken in georgani-seerd verband en verrichten nooit verpleegkundige handelingen.

Mantelzorgers zijn mensen die langdurig en onbetaald zorgen voor een chronisch zieke, gehandicapte of hulp- behoevende persoon uit hun omgeving. Dit kan een partner, ouder of kind zijn, maar ook een ander familielid, vriend of kennis.

4

Zorg voor elkaar

Bent u een mantelzorger?Weet u niet zeker of u mantelzorger bent? Doe de test!• Zorgt u weleens voor uw zorgbehoevende partner, ouder, kind, familielid of een vriend?• Doet u dit meer dan acht uur per week?• Doet u dit langer dan drie maanden?Kunt u alle vragen met ‘ja’ beantwoorden? Dan bent u een mantelzorger.

Overbelast?Als u het gevoel heeft dat de zorg voor de ander soms ten koste gaat van uzelf. Dan bent u mogelijk een overbelaste mantel-zorger. En dat kan nooit de bedoeling zijn. De mantelzorgconsulent in uw gemeente kan u bijstaan en zoeken naar een tijde-lijke of structurele oplossing. Want zorgen voor de ander, betekent ook goed zorgen voor uzelf. Op pagina 12-13 stellen de mantelzorgconsulenten zich aan u voor.

Ma Hugo Borst192 pagina’s, € 17,50

Aangrijpend boek van Hugo Borst over zijn demen-terende moeder, liefdevol en met veel gevoel ge-schreven. Hugo Borst vindt ‘mantelzorger’ een raar woord, maar hij is het wel. Al drie jaar verzorgt hij zijn zesentachtigjarige moeder, die aan dementie lijdt. Op ontroerende en vaak geestige wijze schrijft hij over de ingrijpende gevolgen van haar aftake-lende geest. Ook beschrijft hij hoe de onvermijde-lijke verhuizing naar een verpleeghuis verloopt. In-tussen haalt hij herinneringen op aan zijn jeugd en aan zijn moeder in betere tijden.

Dolgelukkig zijn wij Annemarie Haverkamp222 pagina’s, € 16,95

Annemarie en haar vriend Bart hebben een kind gekregen. Maar Jobs hoofd heeft de vorm van een peer, zijn lichaam is slap, hart en darmen vertonen gebreken – er is verschrikkelijk veel mis. De baby blijkt geboren met een zeldzame chromosoomaf-wijking. ‘Dolgelukkig zijn wij’ is een realistisch ver-haal over tegenslag en dilemma’s. Een verhaal over de maakbare wereld waarin we ten onrechte denken zelf de regie te hebben. Niet anders dan met kippenvel van ontroering te lezen, zo eerlijk is Haverkamps verslag over de eerste zes jaar van hun leven met Job.

Voor jou Jojo Moyes432 pagina’s, € 10,-

Louisa’s wereld is klein. Ze werkt in een café om de hoek en woont nog bij haar ouders. Wills wereld is ook klein. Vroeger had hij alles wat hij zich kon wensen - een goede baan, avontuurlijke vakan-ties, een mooie vriendin - maar door een ongeluk zit hij in een rolstoel, verlamd vanaf zijn nek. Door de chronische pijn en zijn wanhoop ziet hij maar één uit-weg. Wanneer Louisa haar baan kwijtraakt, gaat ze aan de slag als Wills verzorger, en het duurt niet lang voor de tegenpolen bot-sen. Als ze ontdekt wat Will voor ogen heeft, besluit Louisa alles op alles te zetten om hem van gedachten te doen veranderen. Maar hoe overtuig je iemand dat er nog zo veel avonturen te bele-ven zijn, als je zelf de wereld niet durft te ontdekken?

Tip:vul de bon in en maak

kans op een exemplaar!

Vul in & win!Bent u mantelzorger? Dan komt de mantelzorgconsulent uit uw gemeente graag met u in contact voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek. Uiteraard kunt u dan ook uw ideeën over de ondersteuning van mantelzorgers door Welzijn en de gemeente delen. Bent u als mantelzorger bekend bij Welzijn? Dan wordt u ook op de hoogte gehouden van relevante activiteiten, zoals workshops of de jaarlijkse mantel-zorgdag. Als u mantelzorg ontvangt en uw mantelzorger met ons in contact wilt brengen, dan stellen we dit ook zeer op prijs!

Vul onderstaande bon in en stuur de bon naar Stichting WelzijnGeldermalsen, Antwoordnummer 14510, 4191 ZX Geldermalsen. Een postzegel is niet nodig. Uiteraard gaan we zeer vertrouwelijk om met de gegevens.

0 Ik ben mantelzorger0 Ik ontvang mantelzorg en wil mijn mantelzorger aanmelden (met toestemming van de mantelzorger)

Naam : ..............................................................................................................................................

Adres : ..............................................................................................................................................

Postcode : ...............................................Woonplaats : ........................................................................

Telefoonnummer: .....................................................................................................................................

E-mailadres (eventueel): .........................................................................................................................

Korte omschrijving situatie :....................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

Leuke bijkomstigheid: alle inzenders maken kans op één

van de drie exemplaren van het boek ‘Ma’ van Hugo Borst!

TIP Tip: ontspan met een boek!

Als u intensief bezig bent met zor-

gen voor de ander, dan is het be-

langrijk dat u manieren vindt om te

ontspannen. Voor sommigen kan

een boek een moment van rust zijn.

Even in een andere wereld zijn, of

juist over de schouder meekijken

van iemand die in eenzelfde soort

situatie leeft als u. Als u zich graag

herkent in een roman, dan zijn deze

boeken misschien wat voor u. Ove-

rigens zijn het ook stuk-voor-stuk

aanraders voor niet-mantelzorgers!

Zorg voor elkaar

Ton en Truus Swenne wonen al dertig jaar in hun vrij-staande huis in Heukelum. Ze hebben het altijd goed ge-had samen, maar sinds 2006 is hun leven veranderd. Truus: ,,Vanaf dat moment begon mijn hand een beetje te trillen. Het viel in eerste instantie best mee, het gebeurde niet de hele dag door, maar het werd steeds erger.’’ Daarom ging ze toch naar de huisarts en daar werd gecon-stateerd dat Truus de ziekte Parkinson heeft. ,,Ik had wel verwacht dat dit de uitkomst van het onderzoek zou zijn, maar het is niet niks. Natuurlijk ga je niet dood aan Par-kinson, maar het is wel een grote handicap.’’

Dood vogeltjeDe ziekte breidde zich lang-zaam uit door haar hele li-chaam. Vanaf 2009 kreeg ze ook problemen met lopen en er is zelfs een tijd geweest dat ze helemaal niet meer kon lo-

pen. Ton: ,,In 2014 werd Truus echt heel ziek vanwege een maaginfectie. Ze kon niets binnenhouden en is in die pe-riode vijftien kilo afgevallen. Daarnaast kon ze niet meer lopen, in bed komen of zich-zelf omdraaien in bed. Op dat moment was ik dag en nacht voor haar aan het zorgen.’’ Uiteindelijk werd ze opgeno-men in het ziekenhuis van Go-rinchem. Ton: ,,Het was toen zo erg dat ze ook bijna niet meer praatte. Ze was net een dood vogeltje.’’ Een Par-kinsonverpleegkundige in het ziekenhuis ontdekte dat Truus verkeerde medicijnen kreeg. Daardoor werd ze als het ware vergiftigd. Na die constatering ging het beter. Uiteindelijk mocht ze naar een revalidatie-centrum in Sliedrecht waar ze zes weken zou moeten verblij-ven om opnieuw te leren lo-pen en weer te leren hoe ze zelf in en uit bed kon komen. Ton: ,,Ze was zo gedreven om

weer te kunnen lopen, ze moest en zou het kunnen, en dat is haar ook gelukt. Na vier weken kon ik haar alweer op-halen, dat was op oudejaars-dag in 2014. Sindsdien is ze weer gewoon thuis.’’

MaatregelenOmdat het paar niet wist hoe de revalidatie zou verlopen, waren er al wel maatregelen getroffen. Zo had Ton via Wel-zijnLingewaal al afspraken ge-maakt met een vrijwilliger die

Leven met Parkinson: Hoe het gaat verschilt per dag

‘Ik hoop dat het voorlopignog even blijft zoals nu’

‘Natuurlijk ga je niet dood aan Parkinson, maar het is wel een grote handicap’

regelmatig met Truus in haar rolstoel zou komen wandelen, er zijn beugels geplaatst in de

douche en de wc en er waren al afspraken voor het plaatsen van een traplift. Dit bleek ech-ter allemaal niet nodig. Het herstel ging zo goed, dat Truus weer zelf kan lopen. Hoe goed ze loopt, verschilt echter wel per dag. Truus: ,,De ene dag kan ik gewoon even naar de buurvrouw lopen, de andere dag heb ik mijn rollator nodig. De Parkinson blijft en ik zal dus nooit meer helemaal beter worden. Uiteindelijk zal het steeds minder goed gaan, maar ik hoop dat het voorlopig nog even blijft zoals nu.’’

Gelijkvloers wonenOmdat Ton en Truus allebei beseffen dat er een tijd zal ko-men dat Truus niet meer zelf de trap op kan, hebben ze be-

sloten hun huis te verkopen en gelijkvloers te gaan wonen. Ton: ,,Bovendien hebben we

nu zelf ervaren dat iedereen ziek kan worden. We worden allebei ouder en op dit mo-ment ben ik nog gezond, maar ook dat kan veranderen.’’ Het echtpaar wil wel graag in Heu-kelum blijven wonen. Ze heb-ben daarom hun oog laten val-len op een nieuwbouwproject in hun woonplaats. In de lente wordt gestart met de bouw en Ton en Truus hopen dat ze daar uiteindelijk kunnen gaan wonen. Ton: ,,Onze zoon en dochter wonen ook in Heuke-lum en we willen graag bij el-kaar in de buurt te blijven wo-nen. Onze kinderen staan al-tijd voor ons klaar en we zijn de afgelopen jaren ook echt samen doorgekomen. Dat is heel fijn.’’

6

Zorg voor elkaar

Onderdeel van dagelijkslevenDe zorg voor Jorrit, die inmid-dels twaalf jaar is, is onderdeel van het dagelijks leven van Lieke en haar ouders. Lieke helpt met de praktische zaken zoals het knippen van stoma-

zakken en het naar de wc gaan. Haar ouders nemen de medische taken op zich. Lieke: ,,Dat medische stuk mag ik niet doen en dat vind ik eigenlijk niet zo erg. Ik zou het namelijk best eng vinden om bijvoorbeeld een infuus

‘Als ik praat over de ziekte van mijn broertje schrikken mensen vaak’

Ben je een jonge mantelzorger?Het zorgen voor je familielid geeft je vast een fijn gevoel. Je doet het uit liefde en misschien ook een soort vanzelfsprekendheid. Maar soms kan het allemaal iets teveel worden. Het is daarom belangrijk om goed voor jezelf te zorgen.

Mantelzorgconsulenten Karin Burgers (Lingewaal), Monique van Eijndhoven (Neerijnen) en Pieter van der Keur (Geldermal-sen) hebben wat tips voor je verzameld.

• Praten lucht op. Deel je zorg met iemand die je

vertrouwt. Je zult zien, het lucht op.

• Heb je vragen over de ziekte of handicap?

Zoek informatie en stel je vraag aan een arts of verpleegkun-dige, of aan je familieleden. Soms maak je je onnodig zorgen en kan een antwoord je gerust-stellen.

• Vertel je mentor of leraar over je thuissituatie.

Bespreek op school wat je thuis meemaakt. Er is dan meer begrip als je aandacht af en toe niet bij de les is.

• Doe leuke dingen. Blijf sporten en met vrienden

afspreken. Tijd voor jezelf is ook belangrijk! Bovendien heb je wat afleiding en kun je je hart luchten als je dit wilt.

• Wordt het te veel? Geef het aan!

Vraag mensen in je omgeving of ze iets van je kunnen over-nemen. Of vraag hulp aan ons, de mantelzorgconsulenten. Ze hebben een groot netwerk en zoeken met jou naar een pas-sende oplossing. Op pagina 13 van deze krant vind je hun con-tactgegevens.

Kijk eens op mezzo.nl Op deze website vind je veel informatie en tips, speciaal voor jonge mantelzorgers. Mezzo heeft ook een Facebook-pagina waar geregeld tips en herken-bare verhalen op worden ge-deeld. Zo kun je ook in contact komen met andere jonge mantel-zorgers.

WeetjeEen kwart van alle jongeren tot 25 jaar groeit op met een familielid dat langdurige zorg nodig heeft. Dikke kans dus

dat je een jonge mantelzorger kent of er een bent.

Jonge mantelzorgersJongeren die thuis vaak mee moeten helpen in het huishouden omdat hun vader of moeder dit niet meer kan. Kinderen van ouders die kampen met verslavingsproblemen of depressie. Zonen en dochters van een ouder met kanker. Broertjes of zusjes van kinderen met een verstandelijke of lichamelijke beperking. Kinderen die met hun zorgbehoevende opa of oma in huis wonen. Het zijn allemaal jonge mantelzorgers.

Lieke de Groot uit Meteren is nu zestien en al zolang ze zich kan herinneren heeft ze te maken met mantelzorg. Lieke: ,,Ik was vier toen mijn broertje Jorrit geboren werd. Hij heeft het pseudo-obstructiesyndroom. Dit is heel zeld-zaam, in Nederland zijn er maar drie kinderen die het heb-ben.’’ De ziekte van Jorrit werd geconstateerd toen hij twee was. Lieke: ,,Door zijn darmziekte kan hij niets eten en drinken. Vroeger spuugde hij dan ook alles uit. Hij heeft nog lang sondevoeding gekregen, maar ook dat gaat nu niet meer. De voedingsstoffen die hij nodig heeft om te leven, worden daarom toegediend via een katheter die recht-streeks zijn bloedbaan in gaat.’’

7

Zorg voor elkaar

aan te leggen, dat is echt een hele grote verantwoordelijk-heid.’’

Niet meer naar schoolHeel even hebben Lieke en Jorrit vroeger op dezelfde school gezeten: de Meester Aafjesschool in Meteren. Al snel werd echter duidelijk dat dit voor Jorrit niet werkte. Daarom is hij naar de Maar-tensschool gegaan in Nijme-gen. Een tijd lang ging dat goed, maar sinds twee jaar gaat Jorrit niet meer naar school. Lieke: ,,Met het medi-sche gedeelte van de ziekte van Jorrit konden ze heel goed omgaan op de Maartens-school, maar daarnaast heeft Jorrit ook autisme en daar konden ze niet zo goed mee omgaan. Wanneer hij naar een school zou gaan voor kin-deren met autisme, dan zou zijn medische situatie weer een probleem vormen. Daarom gaat hij niet meer naar school. Inmiddels is hij trouwens ook zover achteruit gegaan dat hij het lichamelijk niet meer aan zou kunnen om naar school te gaan. Wel komt er nu af en toe iemand bij ons thuis om Jorrit geschiedenis-les te geven want dat vindt hij heel leuk.’’

Geen probleemLieke beseft heel goed dat de gezinssituatie die voor haar normaal is, niet veel voor-komt. Toch ziet ze dit niet als een probleem. ,,Wij zijn echt een heel hecht gezin en dat is fijn. Natuurlijk merk ik wel verschillen met andere gezinnen. Mijn vrien-den gaan bijvoorbeeld met hun ouders naar het buiten-land op vakantie. Wij doen dat niet omdat dat niet han-dig is met Jorrit. Maar ik zie dat niet als een nadeel, in Ne-derland kun je het ook ge-woon leuk hebben.’’

Mensen schrikken vaakOndanks dat Lieke zich hele-maal niet schaamt voor de ziekte van haar broertje, ver-telt ze het toch niet snel aan mensen. ,,Als ik er wel over praat, schrikken mensen vaak omdat ze eigenlijk niet door-hadden hoe ernstig de ziekte van Jorrit eigenlijk is. Toch heeft dit me nooit tegenge-houden om vrienden mee naar mijn huis te nemen. Ik vertel ze van tevoren natuur-lijk wel wat ze kunnen ver-wachten. Gelukkig merk ik niet dat er mensen zijn die het proberen te vermijden om bij ons thuis te komen.’’

Samen voetballenen moment dat wel even span-nend voor Lieke was, was de eerste keer dat haar vriend Thom kennismaakte met Jor-rit. ,,Ik was heel bang dat het niet zou klikken. Met autisme is het namelijk zo dat je ie-mand aardig vindt of niet. Er is geen middenweg. Maar ze hebben nu een goede band.’’ Ook de band tussen Lieke en

haar broertje is goed, al denkt ze zelf dat hun band wel wat beter had kunnen zijn. ,,Door zijn autisme heeft Jorrit niet zoveel interesse en dat maakt het soms lastig.’’ Wel gamen broer en zus veel samen. Ook houden ze allebei van voetbal, dus daar kunnen ze samen over praten. Lieke: ,,Heel soms nemen we Jorrit mee naar de panna-kooi. Het grootste deel van de dag zit hij in een rolstoel, maar hij wil zo graag voetballen dat hij heel even een knop kan om-zetten. We gaan dan met de rolstoel naar de panna-kooi en voetballen daar een wed-strijd van twee keer 2,5 mi-nuut. Daarna moeten we weer stoppen, langer kan hij ge-woon niet doorgaan. Ondanks dat hij dat wel zou willen.’’

‘Ik ben niet zielig’Het toekomstbeeld van Jorrit ziet er niet goed uit. In eerste instantie was de verwachting dat hij misschien maar tien jaar oud zou worden. Inmid-dels heeft hij de twaalf ge-haald, maar hij gaat wel snel achteruit. Lieke: ,,Zijn ziekte wordt steeds erger. Laatst is bijvoorbeeld zijn dikke darm eruit gehaald. Hij wordt ook

steeds zwakker. Dat kan na-tuurlijk niet anders want hij krijgt niet veel voedingsstof-fen binnen. Daardoor worden zijn spieren steeds slapper en kan hij steeds minder. Voor mensen met het pseudo-ob-structiesyndroom is het toe-komstperspectief sowieso on-zeker. De ziekte is namelijk zo zeldzaam dat er maar weinig onderzoek naar is gedaan. Ik ben bang dat Jorrit niet zoveel tijd meer heeft omdat de ziekte zich zo snel ontwik-kelt.’’ Een heftige uitspraak, maar wel de realiteit. En Lieke wil ook graag dat an-dere mensen dat ook zo bena-deren. ,,Ik vind het moeilijk als mensen me zielig vinden. Ik ben helemaal niet zielig. Ik ben hiermee opgegroeid en zo is het gewoon.’’

‘Ik ben bang dat Jorritniet zoveel tijd meer heeft’

De zorg voor Jorrit is onderdeelvan het dagelijks leven van Lieke

Jonge mantelzorgers hebben veel ver-antwoordelijkheden, een groot loyali-teitsgevoel naar hun familie en een zwaardere emotionele last op hun schouders. En dat in een periode waarin ze zich ontwikkelen tot jong-volwassenen en bezig zijn met vrien-den, school en studiekeuze. Uitval ligt op de loer bij deze groep. Wat kunt u als mentor of docent doen om dit te voorkomen?

• Weet wat er leeft bij uw leerlingen. Ziet u dat iemand letterlijk of figuurlijk vaak afwe-zig is? Vraag dan eens door naar de thuis-situatie.

• Denk mee in oplossingen en vraag wat de leerling nodig heeft. Deelgenotencontact met andere jonge mantelzorgers op school? Extra huiswerkbegeleiding? Het samen inlichten van de klas?

• Vraag advies aan professionals. Denk aan de schoolmaatschappelijk werker, de leer-plichtambtenaar, het sociaal team/kern-team van de gemeente waar de leerling woont, een van de mantelzorgconsulenten van de welzijnsorganisaties of Mezzo. Of verwijs door naar een van deze personen of organisaties.

Tips voor docenten

Zorg voor elkaar

Linkerkant viel uitLuc kan zich de keren dat het misging nog goed voor de geest halen. ,,De eerste keer was een jaar of zes geleden. Ik was naar mijn werk en Jo-hanna was thuis. Bij die be-roerte is haar hele linkerkant uitgevallen. Ze kon niet meer praten en wist niet meer hoe ze moest telefoneren. Uitein-delijk heeft ze de telefoon kunnen bereiken en mij ge-beld, maar ze kon niks zinnigs uitbrengen. Daar ben ik be-hoorlijk van geschrokken. Ik heb haar zoon gebeld om te

vragen of hij wilde gaan kijken en toen ik thuiskwam, was de ambulance er al. De tweede keer gaf ze ’s ochtends al aan dat ze zich niet lekker voelde. Haar gezicht was ook een beetje opgezwollen. Ze is daarom naar de huisarts ge-gaan, maar dat leverde niets op. Toen ik net op mijn werk was aangekomen, werd ik ge-beld door mensen omdat Jo-hanna dronken over straat zou lopen. Dat was dus niet zo, vanwege de CVA kon ze niet meer goed lopen. Ze is toen weer met spoed naar het

ziekenhuis in Nieuwegein ge-bracht waar ze een week heeft gelegen. Uiteindelijk heeft ze vier maanden lang allerlei the-rapieën gevolgd om weer te leren praten en om lichame-lijk te revalideren. Daarna is het een paar jaar goed ge-gaan. In 2013 ging het echter voor de derde keer mis.’’

Glas is halfvolDe drie CVA’s hebben blij-vende schade aangericht bij Johanna. Niet alleen is haar karakter veranderd, ook zijn haar geheugen en coördinatie aangetast, ziet ze geen diepte meer, is het maken van zins-verbanden moeilijk geworden en heeft ze een spasme in haar hand. Gaat ze bood-schappen doen, dan vergeet ze wat ze wilde kopen, koken en autorijden gaan niet meer omdat ze door het gebrek aan

‘We maken er samen Iedereen kan een CVA (Cerebro Vasculair Accident) krijgen. In het dagelijks leven wordt een CVA ook wel een beroerte genoemd. Wanneer je een beroerte krijgt, kan er een bloed-vat in de hersenen knappen (dan heet het een hersenbloeding) of raakt er een bloedvat verstopt (in dat geval heet het een herseninfarct). De Deilse Johanna van der Heijden kreeg haar eerste CVA toen ze 44 was. Daarna heeft ze er nog twee gehad. Haar partner Luc Vroegh zorgt sindsdien voor haar. Luc: ,,Na de tweede keer zeiden de artsen dat het met de medicijnen die ze kreeg voorgeschreven niet nog eens kon gebeuren. Toch kwam er een derde CVA. We zijn dan ook best wel bang dat het nog een keer mis kan gaan.’’

9

Zorg voor elkaar

‘Na de tweede CVA zeiden de

artsen dat het niet nog eens kon

gebeuren, toch kwam er een derde keer’

het beste van’

Iedereen kan eenberoerte krijgen

coördinatie maar één ding te-gelijk kan doen en ze kan maar korte stukjes lopen. Luc: ,,Als Johanna een klein stukje gelopen heeft, wordt haar been moe en gaan haar herse-nen hem verkeerd aansturen. Dan loopt ze rond alsof ze dronken is. Er zijn dagen bij dat het best goed gaat, maar er zijn ook dagen dat haar been ’s ochtends al niet meer wil. Maar het is zoals het is. Voor ons is het glas halfvol en niet halfleeg. Zeker omdat we weten dat er ook mensen zijn die na een CVA nooit meer kunnen praten of lopen.’’

VrijwilligerOndanks dat het naar omstan-digheden best goed gaat met Johanna, heeft het stel toch veel aanpassingen moeten doen in hun dagelijks leven. Luc, die monteur van bakke-rijmachines is, werkte altijd veel in het buitenland. Dat

doet hij nu niet meer omdat het risico dat er iets misgaat met Johanna voor hem te groot is. Hij werkt nog wel fulltime, maar is altijd in Ne-derland. Luc: ,,Het zou voor ons allebei prettiger zijn als ik minder ga werken, van mijn baas mag dat ook, maar dan redden we het financieel ge-woon niet. We moeten dus door op deze manier. Nu ne-men we iedere dag samen de agenda door voordat ik naar mijn werk ga. Anders vergeet Johanna haar afspraken. Daarna ga ik naar mijn werk en Johanna naar therapie. Wanneer ik op mijn werk ben, bel ik haar om kwart over ne-

gen, om elf uur, om twaalf uur en om twee uur even om te vragen of alles goed gaat.’’ De laatste tijd had Luc extra veel zorgen om zijn vriendin om-dat ze heel depressief was. Ze had hierbij ook suïcidale nei-gingen. Luc: ,,Vanuit Welzijn-Geldermalsen is er nu een vrijwilliger die hier op vaste momenten even langskomt om een kopje koffie te drin-ken met Johanna en om even te kijken hoe het met haar gaat. Dat is heel fijn, op die momenten kan ik me echt op mijn werk richten en hoef ik me even geen zorgen te ma-ken.’’

Toch weer een hondjeOm te zorgen dat Johanna zich minder alleen voelt, heeft het stel een puppy in huis ge-nomen. Voor haar eerste be-roerte werkte Johanna als hondentrimster en ze heeft zelf ook altijd honden gehad. Het plan was echter om geen dieren meer in huis te halen zodat Luc en Johanna samen konden gaan reizen. Luc: ,,Jo-hanna heeft nog nooit in een vliegtuig gezeten. We zouden samen mooie vakanties uitzoe-ken en zij zou voor de eerste keer gaan vliegen. Maar toen kreeg ze haar eerste CVA.’’ Omdat een vakantie in het buitenland er niet meer in zit,

is er nu dus toch weer een hondje.

‘We maken er samen het beste van’Een groot sociaal leven, heeft het paar ook niet meer. Luc: ,,Er zijn mensen die we nooit meer zien en horen, maar ge-lukkig ook mensen die het we-ten en er gewoon normaal mee omgaan. Onze directe vrienden hebben we nog, maar er zijn mensen die je ge-woon niet meer uitnodigen. Als we bijvoorbeeld uit eten gaan, moet ik het vlees van Jo-hanna in kleine brokjes snij-den omdat ze het anders niet kan eten. Sommige mensen vinden dat vervelend. Als we een keer naar een feestje gaan, moeten we ook altijd op tijd

naar huis omdat Johanna snel moe is. Omdat je niet aan Jo-hanna kunt zien dat ze ziek is, denken veel mensen dat ze zich aanstelt en dat is best ver-velend. Gelukkig hebben we wel goede vrienden die het snappen en er normaal mee omgaan. Ook hebben we lieve buren die aanbieden om te helpen met de dagelijkse din-gen zoals de boodschappen.’’ Ondanks alle veranderingen in hun persoonlijke levens, blijven Luc en Johanna bij el-kaar. Luc: ,,Natuurlijk denk ik weleens ‘het is best heftig zo, was het maar anders’. Maar ik ga echt niet weg bij Johanna, zo zit ik gewoon niet in elkaar. We maken er samen het beste van.’’

10

Zorg voor elkaar

Bent u mantelzorger? Weet dan dat u niet alleen staat. Vanuit verschillende hoeken kunt u advies, hulp en onder-steuning krijgen.

Ondersteuning vanuit WelzijnDe mantelzorgconsulenten van WelzijnGeldermalsen, WelzijnLinge-waal en Welzijn Neerijnen kijken graag met u mee welke hulp u nodig heeft om de zorg te kunnen blijven dragen. Lees op pagina 12 en 13 van deze krant wat de medewerkers van de welzijnsorganisaties voor u kunnen betekenen.

Ondersteuning vanuit de ge-meenteDe gemeente is verantwoordelijk voor de ondersteuning en waar-dering van mantelzorgers en de gemeenten betalen WelzijnGel-dermalsen, Welzijn Neerijnen en WelzijnLingewaal om dit vorm te geven. Daarnaast kunnen inwo-ners van Lingewaal die minimaal drie maanden meer dan acht uur per week onbetaalde zorg geven, bij het Wmo-loket een verzoek in-dienen voor een mantelzorgcom-pliment. De gemeente Geldermal-sen maakt in de loop van 2016 bekend hoe de mantelzorgwaar-dering, of het mantelzorgcompli-ment, eruit gaat zien. In Neerijnen heeft de gemeente de invulling van de mantelzorgwaardering (die in 2014 mantelzorgcompliment heette) in handen gegeven aan Welzijn Neerijnen. Voor meer in-formatie hierover kunt u terecht bij Welzijn Neerijnen.

Voor alle drie de gemeenten geldt dat als u gedurende minimaal drie maanden meer dan acht uur per

week onbetaalde zorg geeft, u bij het Wmo-loket een verzoek kunt doen voor Huishoudelijke Hulp Toelage (HHT). U kunt dan mid-dels vouchers een huishoudelijke hulp van een zorgaanbieder inzet-ten voor ondersteuning in het huishouden.

Dag van de Mantelzorg Jaarlijks organiseren WelzijnGel-dermalsen, WelzijnLingewaal en Welzijn Neerijnen een speciale activiteit rondom de ‘Dag van de Mantelzorg’. In 2015 werden man-telzorgers in Lingewaal verwend met een high tea en een schilder-workshop en konden ze ontspan-nen met een stoelmassage. In Neerijnen konden mantelzorgers onder het genot van een hapje en een drankje deelnemen aan di-verse activiteiten. Zo was er een workshop schilderen, toverde een portretknipster in korte tijd een prachtig portret van de aanwezige mantelzorgers en konden ze ken-nismaken met Reiki en handlees-kunde. In Geldermalsen werd ge-zamenlijk geluncht waarna de ex-

positie ‘Mantelzorger laat je zien’ officieel werd geopend. Ook gaf Angela van Rooij een muzikale show die speciaal voor deze mid-dag was samengesteld.

Advies en ondersteuning vanuit MezzoMezzo is de landelijke vereniging die opkomt voor iedereen die zorgt voor een ander. Als mantel-zorger kunt u lid worden van Mezzo. Voor € 22,50 per jaar pro-fiteert u van de volgende voorde-len:• Bij de Mantelzorglijn kunt u te-

recht met uw vragen of voor een luisterend oor: 0900 20 20 496 (€ 0,10 p/m). Elke werkdag bereikbaar tussen 9.00 en 16.00 uur.

• U ontvangt één keer per jaar het magazine De Mantelzorger.

• Sociaal juridisch advies bij het schrijven van brieven of be-zwaarschriften en bemiddeling tussen bijvoorbeeld mantelzor-ger en werkgever.

• Praktische informatie die u als mantelzorger wilt weten, biedt Mezzo u aan via de website, een magazine, een nieuwsbrief, speciale folders en bijeenkom-sten.

• De Mezzo Kaart: voordeel bij winkels bij in de buurt en op 2.500 webshops.

• Kortingen op diverse producten en diensten zoals korting bij de huur van een rolstoelauto, mo-biele alarmering of een speciale zorgverzekering.

Kijk voor meer informatie op de website van Mezzo: www.mezzo.nl.

Voorzieningen en ondersteuning voor mantelzorgers

RespijtzorgSoms heeft u als mantelzorger even tijd voor uzelf nodig. Om uit te rusten, andere mensen te zien of andere dingen te doen dan zor-gen. Dat kan echter alleen als u de zorg op een verantwoorde ma-nier kunt overdragen. Vervan-gende zorg of respijtzorg kan dan een oplossing zijn. Dit type zorg houdt in dat u de zorg tijdelijk overdraagt aan een ander.

Voorbeelden van respijtzorg zijn:• opvang buitenshuis, zoals dag-

opvang, verblijf in een logeer-huis of in een time-outvoor- ziening.

• iemand die bij uw naaste thuis komt om voor een bepaalde periode de zorgtaken over te nemen. Dit kan gedaan worden door een beroepskracht of vrij-williger.

Respijtzorg kan incidenteel zijn, bijvoorbeeld tijdens een vakantie, of structureel, bijvoorbeeld een dagdeel per week of een weekend per maand. Het kan ook gaan om een gezamenlijke vakantie van de mantelzorger en de zorgvrager waarbij de zorg wordt overgeno-men door een zorgprofessional.

Respijtzorg is soms gratis, bij-voorbeeld als het om vrijwilligers-werk gaat. Als er wel kosten aan verbonden zijn, kunt u die moge-lijk vergoed krijgen vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), de Wet langdurige zorg (Wlz), de Jeugdwet, het per-soonsgebonden budget (pgb) of uw ziektekostenverzekering.

11

Zorg voor elkaar

Steeds omvangrijkerDe zorgtaken die Els voor Marja doet, zijn steeds wat omvangrijker geworden. De twee dames fietsen bijvoor-beeld regelmatig samen op een tandem, Els doet af en toe boodschappen voor Marja en helpt haar met klusjes rond huis en tuin en het le-zen en schrijven van kaarten en brieven. Els: ,,Ik streef er ook naar om in elk geval één avond in de week samen te eten. Dat is altijd heel gezel-lig. Soms kook ik dan, een an-dere keer halen we wat.’’

OnafhankelijkMarja kan nog heel veel zelf en vindt het ook belangrijk om onafhankelijk te zijn. Op plekken waar ze vaak komt, kent ze de weg en kan ze zich ook goed redden. Als ze er-gens heen moet waar ze nog nooit is geweest, is het echter lastiger. Els: ,,Dan vraagt ze

soms of ik met haar mee wil. Ik ben dan letterlijk haar ogen.’’

‘Wat ik doe, doe ik graag’Ondanks dat Els door instan-ties gezien wordt als mantel-zorger, voelt ze zich geen

mantelzorger. ,,Het beeld dat ik heb van mantelzorgers, is dat het mensen zijn die een ander echt verzorgen. Dat doe ik helemaal niet. Marja en ik doen vooral leuke dingen sa-men en wat ik voor haar doe, doe ik graag. Voor mij hoeft dat geen stempel te krijgen.

Ik vind het alleen wel belang-rijk dat ze weet dat ze me kan bellen als er iets is.’’ Els is bo-vendien van mening dat ie-dereen wat meer om zich heen moet kijken en een an-der moet helpen, ook als het geen familie is. ,,Mensen wor-den steeds ouder en je ziet steeds meer dat families ver uit elkaar wonen. Dan is het prettig als je ook in je eigen omgeving mensen hebt op wie je terug kunt vallen als er een keer iets is. Verhuis je naar een nieuwe stad of een nieuw dorp? Houd dan een open huis om kennis te ma-ken met je buren of zorg dat je mensen leert kennen via bijvoorbeeld een school, kerk of dorpshuis. Zo bouw je een netwerk op van mensen voor wie jij misschien eens iets kunt betekenen en die er voor jou zijn als je zelf een keer hulp nodig hebt.’’

Ook zorgen voor een vriend of kennis kan mantelzorg

zijn

Mantelzorg betekent niet al-tijd dat er gezorgd wordt voor een familielid of part-ner. Ook zorgen voor een vriend of kennis kan mantel-zorg zijn. Dat weet ook Els Bodegraven uit Tricht. Vijf jaar geleden was ze in het zwembad met een vriendin. Els: ,,Zij stelde me voor aan degene voor wie ik nu zorg. Zij wil echter niet bij naam genoemd worden, dus laten we haar Marja noemen. Marja heeft een visuele beperking waardoor ze nog maar twee procent ziet. Tijdens onze eerste ontmoeting kwam ter sprake dat ze de rouwadver-tenties in de lokale krant niet kan lezen en dat ze dit lastig vindt. Ik ben al met pensioen en wil graag iets voor een an-der betekenen. Ik bood daarom spontaan aan om haar wekelijks de krant voor te lezen en dat doe ik nog steeds.’’

Van gunst tot vriendschapDe dames bleken het goed met elkaar te kunnen vinden en wat begon als het verlenen van een gunst aan een vreemde, groeide uit tot een vriendschap. Els: ,,In eerste instantie ging ik alleen op donderdag, net na het eten, naar Marja. Ik las haar dan de krant voor en ging weer weg. Na ongeveer een jaar veranderde onze band in een vriendschap. Ik word sindsdien bijvoorbeeld ook gevraagd op de verjaardag van Marja en help haar dan met de voorbereidingen hiervoor. Ik waardeer Marja heel erg als mens. Ze is een hele sympa-thieke vrouw en zal altijd met je meedenken. De vriendschap die wij hebben opgebouwd, is voor ons allebei heel waardevol.’’

‘Wat begon als het verlenen van een gunst aan een vreemde, groeide uit tot een v riendschap’

‘De vriendschap die wij hebben opgebouwd, is

voor ons allebei heel waardevol’

12

Zorg voor elkaar

Pieter: geen dag hetzelfdeHoe ziet een dag van een mantelzorgconsulent eruit? Pieter vertelt met zijn kenmer-kende, rustige stem: ,,Ik be-gon gisteren met een presen-tatie over mantelzorg, daarna ging ik op huisbezoek, had ik een kennismakingsgesprek met een mantelzorger en een ondersteuningsgesprek. De persoon kon zijn hart luchten en ik gaf het adres van een in-stantie waar hij contact mee op kan nemen voor zijn situa-tie. Aan het einde van de mid-dag sprak ik nog een jonge mantelzorger. Een veelzijdige dag dus. En geen dag is het-zelfde.” Karin en Monique be-amen zijn laatste zin, zonder enige twijfel.

Mantelzorger in beeldDe mantelzorgconsulenten willen de mantelzorgers in de gemeente in beeld krijgen. En dat bedoelen ze tweeledig. Ze willen weten wie de mantel-zorgers zijn, zodat ze hen ge-richt kunnen ondersteunen. Daarnaast willen ze instanties en zorgverleners meer oog la-

ten krijgen voor mantelzor-gers. Een steeds belangrijker wordende groep onmisbare en vaak onzichtbare krachten.

Altijd op huisbezoekKarin, Monique en Pieter gaan altijd op huisbezoek voor een kennismakingsgesprek met een mantelzorger. Pieter: ,,Zo krijgen we een goed beeld van iemands leefwijze, maar bijvoorbeeld ook van hobby’s. Ik kwam eens bij een dame die iemand zocht om af en toe een kop koffie mee te drinken, als afleiding voor de intensieve zorg voor haar

man. Ik zag een piano staan. Meteen schoot er een vrijwil-ligster door mijn hoofd, waar-van ik wist dat ze dol is op klassieke muziek. Ik bracht ze met elkaar in contact en het klikte.”

‘Stel, het zijn mijn ouders’,,Eigenlijk zijn we een soort matchmakers”, zegt Karin. ,,We bekijken wat iemand no-dig heeft. Vervolgens verwij-zen we door naar een professi-onal als dit nodig is, of naar

vrijwillige hulp.” Monique: ,,Mensenkennis en inlevings-vermogen zijn belangrijke ei-genschappen. Dat is net zo be-langrijk bij gesprekken met vrijwilligers, als bij mantelzor-gers.” Karin: ,,Inderdaad, ik denk altijd: wat als het mijn ouders zouden zijn, of een vriend, welke persoon zou daarbij het beste passen?”

De mantelzorger bestaat nietEen vrije variant op de uit-spraak die Koningin Maxima ooit deed over De Nederlan-der. Dé mantelzorger bestaat

niet, want elke situatie en zorgvrager is anders. Dat vraagt dus om maatwerk. De mantelzorgconsulenten geven persoonlijk advies en onder-steuning, toegespitst op de omstandigheden en vraag van de mantelzorger. Karin: ‘’Maar als we een veelvoorko-mende vraag zien, dan probe-ren we dit wel collectief op te pakken. Bijvoorbeeld door een training, informatieavond of nieuwsbrief te wijden aan een bepaald thema. Denk aan

Mantelzorgconsulenten: ‘Verbindin

,,Individueel waar het moet, samen waar het kan.”

TIPWilt u op samen op vakantie?

Er zijn speciale mantelzorgarran-gementen, zodat de mantelzorger en de zorgvrager samen op va-kantie kunnen. Denk aan een aangepast appartement met

hulpmiddelen. In veel gevallen vergoedt de zorgverzekeraar zo’n

vakantie gedeeltelijk. Uw mantelzorgconsulent kan u

hierbij helpen.

TIPMantelzorgwoning: veel mogelijkheden

Uw hulpbehoevende ouders in huis nemen, maar toch

privacy voor beide partijen bewaren of uw lichamelijk beperkte zoon zelfstandig laten wonen in uw achter-tuin? Er zijn steeds meer mogelijkheden voor het

realiseren van een mantelzorgwoning of

mantelzorgunit. Vraag uw mantelzorgconsulent om

meer informatie over de op-ties en welke stappen u

moet ondernemen.

Karin Burgers (WelzijnLingewaal), Monique van Eijndhoven (Welzijn Neerijnen) en Pieter van der Keur (WelzijnGelder-malsen) zijn gelukkig voor veel mensen een vertrouwd gezicht. Ze zijn (onder meer) mantelzorgconsulent en advi-seren en ondersteunen mantelzorgers waar ze kunnen. Maar wat betekent dit eigenlijk in de praktijk? De drie man-telzorgconsulenten aan het woord.

Pieter van der KeurMonique van EijndhovenKarin Burgers

13

Zorg voor elkaar

ngen leggen, daar gaat het om’

TIPKom naar de mantelzorgsalon

De welzijnsorganisaties in uw gemeente organiseren regelmatig een mantelzorgsalon. Dit staat aangekondigd in de lokale media,

op de Facebook-pagina’s en op de websites van WelzijnGeldermalsen, WelzijnLingewaal en Welzijn Neerijnen.

De mantelzorgsalon is een bijeenkomst waar ondersteuning gekoppeld wordt aan ontmoeting en ontspanning. Denk aan een

educatieve theatervoorstelling, een lezing of een workshop.

TIPMantelzorger: laat horen wat je nodig hebt!

Dat kan een klein of groot verzoek zijn. Monique van Eijndhoven, mantelzorgconsulent: ,,Laatst vroeg

iemand of er een dekbedhoes met rits bestaat, dat maakt het bed verschonen gemakkelijker. Ik ben op internet gaan zoeken en

vond ze. Vervolgens heb ik een winkel in de buurt gebeld, met de vraag of zij de hoezen konden inkopen. Ze hadden er – net als ik – nog nooit van gehoord, maar waren meteen bereid de hoezen te bestellen. Zo kon de persoon deze hoezen in de buurt kopen. Die kennis deel ik weer met andere mantelzorgers voor wie dit

van nut kan zijn. Dus: stel altijd je vraag!”

ouders van kinderen met autisme of familieleden die te maken krijgen met demen-tie.” Individueel waar het moet, samen waar het kan.

Krachten bundelenWelzijnGeldermalsen, Welzijn-Lingewaal en Welzijn Neerij-nen vallen onder dezelfde pa-raplu. “We werken allemaal lo-kaal, daar kennen we de mensen en de weg naar de juiste instanties en zorgverle-ners. Nou is het gebied niet heel groot, dus in sommige gevallen loont het om de krachten van Geldermalsen, Lingewaal en Neerijnen te bundelen”, aldus Pieter. Moni-que vult aan: “Bij activiteiten gaan we steeds vaker samen-werken, op die manier verbre-den we het aanbod voor de mantelzorgers. Verbindingen leggen, daar gaat het om.”

Respijtzorg: maak er gebruik van!Bij respijtzorg dragen mantel-zorgers hun taak tijdelijk over aan iemand anders. Bijvoor-beeld voor een vakantie, een uitje of gewoon een moment van ontspanning. Zo houden ze het zelf ook langer vol. Mo-nique verwoordt het treffend:,,Alle steentjes van het leven zijn van belang. Maar als er te veel steentjes worden opgestapeld, valt de stapel uiteindelijk om. En dat kan voorkomen worden. Daar-voor zijn wij er.”

Eigen krachtPieter organiseert weleens een Eigen kracht-conferentie. ,,Soms kunnen mensen het even niet alleen. Dan is een netwerk onmisbaar. Tijdens zo’n conferentie maken we sa-men met familie en bekenden een plan voor de toekomst.

Men bouwt een netwerk op, op eigen kracht. Zo kunnen mensen soms toch thuis blij-ven wonen in hun vertrouwde omgeving. Of naar huis ko-men voor hun laatste levens-fase. Erg mooi om zulke pro-cessen van dichtbij te mogen begeleiden, deelnemers zijn vaak verrast over wat er ont-staat.”

Wat biedt de mantelzorgconsulent?• Emotionele steun een luisterend oor en

begrip voor uw situatie als mantelzorger

• Praktische steun regeltaken overnemen,

de consulent kent de weg in het lokale zorglandschap

• Informatie en advies aanvullende informatie over

een ziekte of aandoening, over wet- en regelgeving of over zorg en regelingen in het algemeen

• Ontzorgen zorg uit handen nemen met

hulp van uitgebreide pool van vrijwilligers, bijvoor-beeld als u ziek bent of wekelijks een vereniging wil bezoeken. Maar ook als u naar een verjaardag of feest wilt waar de zorgvrager niet mee naartoe kan.

• Bijeenkomsten en trainingen deelgenotencontact en cur-

sussen en trainingen• Nauwe samenwerking met

andere partijen met kernteam Geldermalsen,

sociaal team Lingewaal en sociaal team Neerijnen. Maar ook met Mezzo, landelijke vereniging voor mantelzorgers.

Kom in contact met uwmantelzorgconsulent

WelzijnGeldermalsen Pieter van der Keur: tel. 06-42 22 32 74, e-mail: pvanderkeur@welzijngeldermalsen.nl

WelzijnLingewaalKarin Burgers: tel. 06-24 81 21 53, e-mail: kburgers@welzijnlingewaal.nl

Welzijn NeerijnenMonique van Eijndhoven: tel. 0418-65 23 71e-mail: mvaneijndhoven@welzijnneerijnen.nl

14

Zorg voor elkaar

Maak het leven van een ander acceptabelVier jaar geleden is de moeder van Ella overleden. In de laatste jaren van het leven van haar moeder, na-men de zorgtaken voor Ella toe.

,,Voor mijn moeder was ik altijd, naast mijn vader, een aanspreek-punt. Samen met mijn vader, die de dagelijkse zorg voor haar had, nam ik de beslissingen voor haar welzijn. Sinds 2008 heb ik op verzoek van

‘Mantelzorg voor moeder, vader én partner’

De drie teams bestaan uit professionals vanuit verschillende organisaties. Zo is er in ieder team een medewerker van één van de drie welzijnsorganisaties ac-tief. Daarnaast zijn bijvoorbeeld wijkver-pleegkundigen, ouderenadviseurs, Wmo-consulenten, jeugdhulpverleners, schuldhulpverleners en (school)maat-schappelijk werkers actief in de teams. Voor wieDe sociale teams en het kernteam zijn er voor volwassenen, gezinnen, jongeren en ouderen met verschillende vragen. Bijvoorbeeld over opvoeding, gezond-heid, relaties, huishouden, wonen, man-telzorg, werk of eenzaamheid. Niet oplossen, maar ondersteunenDe leden van de sociale teams en het kernteam gaan met u in gesprek over uw

vragen. Samen kijken ze wat u zelf kunt doen, waar mensen uit uw omgeving bij kunnen helpen en waarbij u professio-nele hulp nodig heeft. U houdt daarbij de touwtjes in handen. De teams onder-steunen waar nodig en helpen u zoveel mogelijk zélf uw leven op de rit te krijgen. Soms is naast de hulp van het sociaal of kernteam nog andere zorg nodig. Zij hel-pen u in dat geval bij de contacten met de juiste organisaties.

Eén aanspreekpuntIn de drie gemeenten werken de teams soms net iets anders. Wat wel voor alle-maal geldt, is dat iedere hulpvrager maar één aanspreekpunt heeft. Dit is prettig omdat de hulpvrager dan niet steeds opnieuw zijn of haar verhaal hoeft te ver-tellen. Er is daarom gekozen voor een vaste contactpersoon per gezin of hulp-vrager.

Ondersteuning van sociaal team of kernteam

Contactgegevens Contact opnemen met de sociale teams of het kern-team kunt u doen als u zelf een hulpvraag heeft, maar ook als u zich zorgen maakt om een persoon of gezin in uw omgeving.

Sociaal team Lingewaal sociaalteam@lingewaal.nl 06 - 13 13 05 55 (elke werkdag tussen9.00-12.00 uur)

Sociaal team Neerijnen sociaalteam@neerijnen.nl 06 - 20 60 60 92 (elke werkdag tussen 9.00-12.00 uur)

Kernteam Geldermalsen kernteam@geldermalsen.nl 0345 - 586700

,,Ik vind niet dat ik het zelf als mantelzorger heel zwaar heb, mensen die constant iemand moeten verzorgen hebben het veel zwaarder.’’ Aan het woord is de opgewekte Ella Bras uit Haaften, die op dit mo-ment mantelzorger is voor haar man en haar vader. Ook heeft ze ja-renlang voor haar moeder gezorgd. Ella: ,,Mijn moeder had psychi-sche problemen en daar heb ik vanaf mijn elfde jaar mee geleefd. Ondanks alles voel ik me toch geen mantelzorger, ik doe het gewoon uit liefde voor de mensen om me heen.’’

Door de verschuivingen in het zogenoemde ‘sociaal domein’, zijn veel zorgtaken over-gedragen vanuit het rijk naar gemeenten. Deze verschuivingen zijn gepaard gegaan met forse bezuinigingen. Taken op het gebied van zorg, werk en jeugd zijn dus niet alleen naar de gemeenten gegaan, ze moeten ook uitgevoerd worden voor minder geld. Veel gemeenten hebben een team van professionals samengesteld om (een deel van) deze taken op te pakken en om te zorgen dat er met minder financiële middelen toch goede zorg voor kwetsbare inwoners is vanuit één centrale visie. Ook Lingewaal, Geldermal-sen en Neerijnen hebben hiervoor gekozen. In Lingewaal en Neerijnen wordt dit team het Sociaal team genoemd, in Geldermalsen heeft het de naam Kernteam gekregen.

15

mijn ouders ook de financiële taak op mij genomen. Het lukte hen niet meer om zelf het overzicht te houden, dus regelde ik sindsdien in over-leg met hen alle financiële za-ken. Dat overleggen met el-kaar vinden vind ik belang-rijk, wanneer mensen nog goed bij hun verstand zijn, zo-dat ze goed op de hoogte ge-houden worden en de teugels niet helemaal uit handen hoe-ven te geven.’’ Ella’s ouders zijn vanwege de toenemende zorgtaken in 2011 naar een aanleunwoning bij Zorgcen-trum De Wittenberg verhuisd. Met Ella’s vader gaat het op dit moment goed. Hij heeft een beroerte gehad en heeft suikerziekte. Ter ondersteu-ning komt er daarom iedere dag iemand langs om te hel-pen met het aan- en uittrek-ken van zijn steunkousen en

hij heeft huishoudelijke hulp. Ella: ,,Nu alles rondom de zorg voor mijn vader goed ge-regeld is, hoef ik hem niet zelf te verzorgen. Ik doe wel andere dingen. Ik koop bij-voorbeeld zijn kleren, regel dingen voor hem, ben de con-tactpersoon bij zorgverleners en op financieel gebied, ga met hem naar specialisten en met hem mee op bezoek bij familie. Maar alle echte ‘zorg-taken’ heb ik kunnen onder-brengen bij professionals. Ik besef me heel goed dat ik het leven van iemand anders niet kan leiden, maar ik kan wel proberen te zorgen dat de mensen om me heen zo ac-ceptabel mogelijk kunnen le-ven.’’

Tobben met gezondheidDe zorg voor haar man Jan is een ander verhaal. Al bijna

vijftien jaar tobt hij met zijn gezondheid. Hij had al suiker-ziekte, maar verspreid over de afgelopen jaren heeft hij ook twee keer een TIA gehad en meerdere black-outs. Hij is heftruckchauffeur, maar van-wege zijn black-outs, waarvan artsen nog steeds niet weten wat de oorzaak is, heeft hij een tijdelijke rijontzegging. Verder is zijn longinhoud nog maar 62 procent en is zijn ka-rakter na de TIA’s iets veran-derd. Ook heeft Jan zware aderverkalking en naar aan-leiding daarvan heeft hij di-verse operaties achter de rug. ,,Dit is echter allemaal symp-toombestrijding, de artsen proberen te doen wat ze kun-nen, maar beter worden ge-beurt niet meer. Lichamelijke inspanning is voor hem zwaar. Hij leeft met de dag en per dag kijkt hij wat er mogelijk is. Daarnaast moet ik zorgen dat alles in en rond het huis ook gewoon doorgaat.’’ Naast de lichamelijke druk rondom de zorgtaken die Ella op zich heeft genomen, is er ook nog financiële druk. Zelf zit ze in de WW en Jan gaat volgend jaar met pensioen. Hierdoor zal hun inkomen achteruit gaan en zolang Ella geen zicht heeft op een betaalde baan, maken Jan en Ella zich ook zorgen om het financiële plaatje van volgend jaar. Om niet aan de druk ten onder te gaan, leven Ella en Jan bij de

dag en genieten ze zoveel mo-gelijk van alles wat het leven hen te bieden heeft. En dat is duidelijk te merken: ondanks alles wat ze heeft meegemaakt en de zorgen die ze met zich meedraagt, blijft Ella positief.

,,Ik heb nu ook weer een kleine baan. Ik werk als op-roepkracht voor het ROC in Gorinchem. Ik surveilleer tij-dens het afleggen van het Centraal Examen van de leer-lingen. Dit heeft consequen-ties voor mijn uitkering, maar ik voel me wel prettig bij het werk. Het is even iets anders en ik krijg er energie van.’’

Steun vanuit het Sociaal TeamOndanks dat Ella heel positief is ingesteld, beseft ze dat ze een zware periode achter de rug heeft. Daarom heeft ze ondersteuning gevraagd bij het Sociaal Team van de ge-meente Neerijnen. Samen met Jan heeft ze een aantal gesprekken gehad met een lid van het Sociaal Team en hier kijkt ze tevreden op terug. ,,Het was prettig dat Jan en ik open en eerlijk met elkaar konden praten met een derde persoon erbij die als een soort buffer tussen ons in zat en ons waar nodig kon coachen. Doordat we in deze gesprek-ken naar elkaar hebben uitge-sproken waar we tegenaanlo-pen zonder elkaar verwijten te maken, hebben we samen een nieuwe weg gevonden. Ik ben daar een stuk rustiger door geworden en de druk die ik voelde omdat het leek alsof ik alles alleen moest doen, is weg. Natuurlijk had-den we 95 procent van de op-

lossing al zelf uitgedacht, maar de laatste loodjes wegen altijd het zwaarst en het was fijn dat iemand ons daarbij kon ondersteunen.’’

Zorg voor elkaar

Ella kijkt tevreden terug op de ondersteuning vanuit het Sociaal Team

‘Geniet van het leven en de tijd die je gegund wordt’

16

Zorg voor elkaar

Over OIOI is een aangeboren, erfe-lijke aandoening van het bindweefsel. Bindweefsel zit in allerlei delen van het li-chaam, ook in de botten. Het zorgt voor onderlinge steun in het lichaam. Bij iemand met OI is het bindweefsel minder stevig. De botten zijn hierdoor zwakker en breken makkelijker. Ook kunnen ze een andere vorm krijgen en er kan een achterstand in de groei ontstaan. OI wordt ook wel broze bottenziekte ge-noemd.

Spalkje van LEGOStef: ,,Ik kan inmiddels goed aanvoelen wie ik het toever-trouw om mijn jas aan te trek-ken. Een breuk ligt op de loer, dan ben ik zomaar 6 we-ken uit de running. Mijn moe-der had vroeger altijd een spalkje van LEGO in haar jas-zak, om een breuk snel te on-dersteunen. Het zou me ei-genlijk niets verbazen als ze dit nog steeds bij zich draagt!”

Jeugdvriendje nu mantel-zorgerStef is een geboren Drent en kwam als 4-jarige naar Aspe-ren. ,,Ik ben niet iemand die binnen blijft zitten, dus ik

kreeg al snel een speelmaatje. Dit was Dick Vermeer. We zijn samen opgegroeid en zijn el-kaar daarna uit het oog verlo-ren. Totdat ik bij hem in de straat kwam wonen in 2000. Dick is getrouwd met Sandra. Ze helpen me bij verschil-lende klusjes en laten mijn hond uit als ik ziek ben. Ik kan altijd op ze rekenen, maar ze hebben ook een ei-gen leven. Dat vind ik heel be-langrijk.”

Ouders, mantelzorgers voor het levenDe vader (82) en moeder (73) van Stef wonen een paar huizen verderop. Stef: ,,Mijn moeder zegt dat zo lang als het kan, ik dan bij hen moet komen eten. Elke middag eet ik daar warm, ’s avonds maak ik dan voor mezelf een boter-ham.” Zijn ouders doen ook de boodschappen en helpen bij verschillende zaken die ge-regeld moeten worden.

Professionele hulpVoor dingen waarbij zijn ou-ders of vrienden niet kunnen helpen, krijgt Stef professio-nele zorg via Emma Zorg en Syndion. Denk aan het huis-houden en de persoonlijke verzorging van Stef. Anneke

Stef Jansen uit Asperen heeft osteogenesis imperfecta (OI). Hij zit in een rolstoel en heeft een aangepaste woning. Maar hij ervaart geen beperking in het dagelijks leven. Tegen zijn trouwe maatje Rakker: ,,Beperking? Dat woord kennen we niet, hè?”. Stef woont zelfstan-dig, met behulp van professionele zorg en mantelzorg van zijn ouders en vrienden.

‘Zelfstandig wonen dankzij

17

Zorg voor elkaar

van Syndion komt al lang bij Stef. Laatst nam ze zelfs haar man even mee, zodat hij de kerstspullen voor Stef van zol-der kon halen.

Kom voor jezelf opHoe het is om al je hele leven mantelzorg te krijgen? ,,Tja, het is niet anders”, zegt Stef. ,,Ik zou maar 2 jaar worden, en nu heb ik de 52 al aange-tikt. Mijn ouders en ik kijken niet te ver vooruit. Wie dan leeft, dan zorgt. Maar als het teveel wordt, moeten mantel-zorgers niet bang zijn om ex-tra hulp te vragen!” Zelf doet Stef ook veel voor mensen die wat extra hulp of aandacht nodig hebben.

Druk baasjeDankzij zijn scootmobiel komt hij overal. Elke maandagoch-tend is hij te vinden bij het BuurtOntmoetingsPunt (BOP) in Asperen, waar hij ook bestuurslid is. Op dinsdag en donderdag gaat hij naar het Koningin Emmahuis, een verzorgingshuis. Samen met hondje Rakker doet hij mee aan het aaihondenproject voor mensen met dementie. ,,Die mensen komen soms even ‘terug’ als ze een hondje aaien, zo mooi.” En op woens-

mantelzorg’

dagmiddag stapt Rakker weer met Stef in de scootmobiel richting het Thomashuis in Asperen. ,,Daar hoef ik niet

aan te komen zonder hond! We drinken koffie en de be-woners spelen met de hond.”

Wilskracht en de gunfactorStef is ontzettend positief in-

gesteld en heeft veel

huis, dan word ik boos. Al moet ik tien keer op en neer rijden met mijn rolstoel, ie-dereen krijgt koffie. Ik laat me niet zomaar uit het veld slaan en klaag nooit.” En dat maakt dat mensen graag met hem omgaan en hem even helpen als dit nodig is. Zo geniet Stef van zijn tuin, dankzij iemand die aanbood de tuin voor hem te onderhouden. Voor een kop koffie.

doorzettingsvermo-gen en wilskracht. ,,Als ze zeggen dat ik geen koffie kan ser-veren aan de oude-ren in het Emma-

18

Zorg voor elkaar

Bent u mantelzorger en heeft u ook een betaalde baan? Dan bent u niet de enige: één op de zes werknemers is mantelzor-ger, in de zorgsector zelfs één op de vier. In totaal heeft onge-veer zeventig procent van de mantelzorgers een betaalde baan. Gemiddeld geven zij 17 uur mantelzorg per week. De combinatie van werk en zorg is voor veel mensen lastig. Bij-voorbeeld omdat zorgtaken en werktijden elkaar overlappen en omdat het veel energie kost. Om te voorkomen dat u hier-door overbelast raakt, kunt u verschillende dingen doen. Zo kunt u gebruikmaken van wettelijke verlofregelingen. Of met uw werkgever in gesprek gaan over andere mogelijkheden om uw zorgtaken en werk te combineren.

VerlofregelingenEr bestaan verschillende verlof-regelingen waar werkende man-telzorgers gebruik van kunnen maken. Deze regelingen zijn wettelijk vastgelegd: elke werk-nemer heeft er dus recht op. Het gaat om de volgende drie opties:• Calamiteitenverlof:

dit verlof kunt u opnemen als u onverwachts direct vrij moet zijn en kan een paar uur tot een paar dagen duren. Tijdens dit verlof krijgt u doorbetaald.

• Kortdurend zorgverlof: kortdurend zorgverlof mag in totaal maximaal twee keer het aantal uren zijn dat u werkt en

kunt u opnemen voor de zorg voor een ziek kind, een zieke partner of voor de zorg voor ie-mand anders in uw sociale omgeving. Neemt u kortdurend zorgverlof op? Dan is uw werk-gever verplicht om tijdens het verlof ten minste 70% van uw loon door te betalen. Is dit be-drag lager dan het minimum-loon, dan ontvangt u ten min-ste het minimumloon.

• Langdurend zorgverlof: moet u langere tijd zorgen voor een ziek kind, een partner, ouder of iemand anders in uw sociale omgeving? Dan kunt u langdu-rend zorgverlof opnemen. Per

jaar mag u twaalf weken lang zorgverlof opnemen voor maxi-maal de helft van het aantal uren dat u werkt. In overleg met uw werkgever kunnen de verlofuren vaak ook anders verspreid worden, maar ze moeten in elk geval binnen achttien weken opgenomen worden. U ontvangt geen sala-ris voor de uren dat u langdu-rend zorgverlof opneemt; de uren dat u blijft werken, krijgt u wel doorbetaald.

Houd er wel rekening mee dat er per cao afwijkende voorwaarden of regelingen kunnen gelden. Wanneer u wilt weten waar u in uw eigen cao recht op heeft, leg dit dan voor aan uw werkgever.

Andere mogelijkhedenIs het lastig voor u om werk en zorg te combineren? En wilt of kunt u geen gebruikmaken van de genoemde verlofregelingen? Dan kan het soms helpen om uw werktijden aan te passen of min-der uren te gaan werken. Ook hier zijn wettelijke mogelijkheden

voor. Op basis van de Wet aan-passing arbeidsduur (Waa) kunt u bijvoorbeeld een verzoek indie-nen bij uw werkgever om minder (of meer) uren te gaan werken.

Daarvoor gelden een aantal voorwaarden:• U bent minimaal één jaar bij

dezelfde werkgever in dienst.• U kunt maar eens per twee

jaar een verzoek indienen. • Deze wet geldt alleen voor or-

ganisaties met meer dan tien werknemers. Kleinere bedrij-ven kunnen een andere rege-ling hebben.

Het is de bedoeling om deze re-gels in de toekomst te versoepe-len, maar dat is nu nog niet het geval. Een andere optie is om met uw werkgever te bespreken of u uw werktijden flexibel kunt indelen. In het kader van Het Nieuwe Werken is thuiswerken of werken in de avonduren steeds meer geaccepteerd en dit kan wellicht ook een lastenver-lichting opleveren in uw situatie.

TIPS

- Ga in gesprek: als u uw situatie kenbaar maakt bij uw collega’s en uw werk-gever, zullen ze meer begrip hebben als u een keer moe bent, uw dag niet hebt of tijdens werktijd iets moet regelen voor degene waar u voor zorgt.

- Zoek naar oplossingen die bij uw situatie passen: denk hierbij aan het opnemen van zorgverlof, meer thuiswerken, het opsparen van overuren voor onverwachte zorgsituaties of het uitbesteden van regeltaken aan bijvoorbeeld een mantelzorgconsulent van de welzijnsorganisatie in uw gemeente.

- Kijk of respijtzorg in uw situatie een oplossing kan bieden: neemt een vrijwilliger, vriend, familielid, kennis of professional de zorgtaken even van u over? Dan kunt u zich wellicht beter concentreren op uw werkzaam-heden.

- Kijk ook eens op www.werkenmantelzorg.nl voor informatie en tips voor werkende mantelzorger.

Werk & Mantelzorg

12

3

4

Zorg voor elkaar

MaatwerkPetra zorgt dat werknemers in haar organisatie regelmatig in ge-sprek gaan met een leidingge-vende. Er zijn bijvoorbeeld vaste momenten voor voortgangs-, coachings- en beoordelingsge-sprekken. Petra: ,,Die gesprek-ken gaan verder dan alleen de inhoud van het werk en de doel-stellingen die we afspreken. Het is belangrijk om ook te bespreken of je teamleden goed in hun vel zitten, hoe het thuis gaat en of ze in balans zijn. Wanneer blijkt dat

één van onze medewerkers man-telzorger is, zijn er een aantal belangrijke vragen. Hoe red je het in de situatie waar je in zit? Wat vraagt het van je? En wat heb je nodig om te zorgen dat de combinatie tussen werk en privé in balans kan blijven?’’ Petra be-seft dat er verschillende vormen van mantelzorg zijn. Soms is het langdurig, soms tijdelijk. Soms vraagt het heel veel tijd, soms minder en dan is het goed te combineren met werk. ,,We kij-ken daarom altijd per geval wat de juiste oplossing is. Hier is geen standaard voor, het gaat om maatwerk. Voor sommige mede-

werkers is het al voldoende als ze hun uren flexibeler kunnen in-delen. Anderen willen tijdelijk minder werken. Als dat het geval is, kijken we hoe we dat vorm kunnen geven. Dit is en blijft een stuk maatwerk waarbij wij verder gaan dan de wettelijke normen voor mantelzorgers. Doordat we ons bij de bank op deze manier opstellen, voorkomen we dat de situatie uit balans raakt en men-sen ziek worden. Dat willen we liever voor zijn door goede af-spraken te maken.’’

Blijf het gesprek aangaanIn totaal werken er 290 mensen voor Rabobank West Betuwe. Ongeveer achttien procent van hen is mantelzorger. Petra ver-wacht dat dit percentage in de toekomst verder op zal lopen. Aan de ene kant omdat mensen steeds ouder worden en dus meer gaan mankeren, aan de andere kant omdat de nieuwe wetgeving een groter beroep op familie doet als het gaat om zorg-taken. ,,Daarom moet je als werk-gever goed nadenken hoe je hier-mee om wilt gaan. Ik ben ervan overtuigd dat iedereen een keer

Ben je mantelzorger? Geef dit dan aan bij je werkgever!

Zorg als werkgever voor de juiste werkomgeving en randvoorwaarden

met mantelzorg te maken krijgt en we zijn allemaal maar mensen en geen robots. Dus gaat het privé even wat minder? Dan heeft dat ook effect op je werk.’’ Om te voorkomen dat een medewerker uiteindelijk uitvalt, adviseert Petra iedere leidinggevende om het ge-sprek aan te blijven gaan met zijn of haar personeel. ,,Soms vinden medewerkers het heel normaal dat ze zich veelvuldig inzetten voor een partner, familielid of vriend. Gaandeweg het gesprek komen ze er dan vaak achter dat het eigenlijk wel veel is wat ze al-lemaal doen. Door dit bespreek-baar te maken, kun je samen op zoek naar de beste oplossing voor dat moment.’’

Geef aan wat er speeltBen je mantelzorger? Dan raadt Petra je aan om dit kenbaar te maken bij je leidinggevende. ,,Natuurlijk zou het mooi zijn als je leidinggevende aan je merkt dat er iets is en hier ook naar vraagt. Gebeurt dit niet? Kaart het dan zelf aan. Door de zorgen en de druk die mantelzorg met zich mee kunnen brengen, zal je uiteindelijk waarschijnlijk minder goed gaan presteren en daar word je dan wellicht op afgere-kend. Geef je op tijd aan wat er aan de hand is, dan kun je dit voor zijn en neem je zelf de ver-antwoordelijkheid in handen.’’

Hoe ga je als werkgever om met personeelsleden die man-telzorger zijn? Petra van der Weijde, manager stafgroep bij Rabobank West Betuwe, weet het antwoord hierop wel. ,,Denk als werkgever niet alleen op korte termijn en aan kosten. Denk juist aan de lange termijn: je medewerkers bepalen hoe succesvol je bent. Heb je vitale medewerkers? Dan heb je meer kans op succes. Medewerkers zijn er zelf verantwoordelijk voor om vitaal te blijven, maar wij moe-ten als werkgever zorgen voor de juiste werkomgeving en randvoorwaarden.’’

‘Denk als werkgever aan de lange termijn:

je medewerkers bepalen hoe

succesvol je bent’

20

Zorg voor elkaar

Ali Donker (57) uit Haaften zorgde jarenlang voor haar dementerende vader en haar moeder die last heeft van hartproblemen. En dat naast haar werk als kraamverzorg-ster. Ze leerde haar mannetje te staan en om hulp te vragen. Ook ervaarde ze hoe fijn het is als je werkgever met je meedenkt en je vrienden hebt om je hart bij te luchten.

Harde schijf vol informatie,,Als je zelf in de zorg werkt, verwacht men dat je veel me-dische kennis hebt. Maar ba-by’s en je vader met Alzhei-mer, dat zijn twee werelden apart”, begint Ali. ,,Toen mijn vader acht jaar geleden de diagnose Alzheimer kreeg, ben ik meteen gaan uitzoe-ken op internet hoe die ziekte werkt. Dat maakte het ergens ook gemakkelijker om ermee om te gaan en ma te begeleiden. Ook toen mijn moeder hartklachten kreeg, ben ik online gaan zoeken naar meer informatie en mo-

gelijkheden. De harde schijf van mijn laptop zit inmiddels helemaal vol, maar het heeft me enorm geholpen!”

“Hij rijdt hier”Toen haar vader beginnende Alzheimer had, kwam er veel zorg op schouders van Ali te-recht. ,,Mijn moeder wilde weleens naar de soos, maar kon mijn vader niet alleen la-ten, dan bleef ik bij hem. La-ter regelden we dagopvang. Soms waren we pa kwijt. Hij reed graag rond langs plek-ken die hij kende van vroe-ger, zoals zijn ouderlijk huis.

Dan belde er al snel iemand: ‘Als jullie ‘m kwijt zijn, hij rijdt hier!’. Dan merk je weer hoe fijn het is om een dorp te wonen waar we elkaar hel-pen.”

Zorg loslatenDe vader van Ali werd uitein-delijk opgenomen, een moei-lijke keuze, met name voor haar moeder. In juli 2010 is hij overleden. Moeder had ondertussen een TIA gehad en een pacemaker gekregen. Door slechte bloedvaten in haar benen kreeg ze open benen, waardoor goede wondverzorging en veel bedrust nodig was. Ali: ,,Ik voelde met net een inktvis, met overal tentakels. Er moest zoveel gebeuren. Én ik moest ook gewoon werken en mijn eigen huishouden

doen.” In 2014 ging haar ge-zondheid hard achteruit met veel ziekenhuisopnames. Ali regelde thuiszorg om moeder ’s morgens te wassen, zorgde dat er een hoog-laagbed be-neden kwam te staan en een mobiele douche. Een periode lang beheerde Ali zelf alle medicatie voor haar moeder. Na een heftige periode van intensieve zorg en het bericht dat moeder is uitbehandeld, besluiten ze op advies op zoek te gaan naar een verzor-gingshuis. In ‘Ravestein’ in Geldermalsen vindt moeder (inmiddels 83) in april 2015 haar nieuwe thuis. Ali: ,,Het is moeilijk om de dagelijkse zorg los te laten, maar ik zag ma opbloeien. Ze kreeg weer een sociaal leven en er wordt liefdevol voor haar gezorgd. Een hele geruststelling.”

Boekje altijd bij de handElke stap, elk onderzoek, elke ziekenhuisopname. Alles no-teert Ali nauwkeurig in een klein notitieboekje. Ook alle uitdraaien van de pacemaker-filmpjes van haar moeder zit-ten erin. Ze begon ermee toen haar vader ziek werd. ,,Ik heb het altijd bij me als ik met mijn moeder naar het ziekenhuis ga. Zo handig, ze-ker als je verschillende speci-alisten bezoekt. Echt een aan-rader!”

Cirkel van invloedEen tijd terug zag Ali een be-richt van Welzijn Neerijnen over een cursus voor mantel-zorgers: Zorgen voor een an-der begint bij jezelf. Ze volgde de cursus en het bleek een eyeopener. ,,Ik leerde dat

“Ik voelde me net een inktvis, met overal tentakels”

21

Zorg voor elkaar

ik me niet druk moest maken om zaken waar ik toch geen invloed op heb. Dat kost al-leen maar energie. In plaats daarvan kijk je naar jouw cir-kel van invloed. Op welk stukje van je werk- en privéle-ven heb je wél invloed op hoe dingen gaan? Daar ga je op je strepen staan en maak je je hard voor wat jij belangrijk vindt en wat goed is voor jou. En dat levert je juist energie op!”

Wees zakelijk!Aan de keukenmuur hangt een roze briefje. ‘Zakelijk’ staat erop. En dat briefje hangt er al heel lang. Het is een advies dat Ali ooit van mantelzorgconsulent Moni-que van Eijndhoven kreeg. ,,Bij het aanvragen van bij-voorbeeld thuiszorg, vond ik het lastig om op mijn strepen te staan en te krijgen wat mijn moeder nodig had. Door dit briefje word ik tel-kens aangemoedigd dat het goed is om zakelijk te zijn en

door te zetten. Dat ligt name-lijk wél in mijn cirkel van in-vloed!”

Geboft met werkgeverAli bracht veel tijd door in ziekenhuizen en bij haar ou-

ders. Daardoor vlogen haar zorgverlofuren en vakantieda-gen erdoorheen. Ze spaarde haar bovenwettelijke uren van een aantal jaren op, zo kon ze 5 weken achter elkaar voor haar moeder zorgen toen dit nodig was. Als kraamverzorgende werkt ze 8 dagen achter elkaar in een gezin. Dat vraagt een strak afgestelde planning. ,,Ik heb zo’n geluk met mijn werkge-ver, Kraamzorg De Waarden”, zegt Ali blij. Ze besprak haar privé-situatie met haar mana-ger en uitte haar zorgen over haar uren. ,,Ze zei meteen: ‘dat komt wel goed’. Dan gaat er een golf van opluch-ting door je heen. Als mijn moeder naar het ziekenhuis moest, dan gaf ik dat direct door aan de planner en die plande mijn diensten om de ziekenhuisbezoeken heen. Daardoor kon ik zowel op mijn werk, als thuis, optimaal functioneren. Dus meld bij je werkgever dat je mantelzor-ger bent, er is vaak meer be-grip dan je durft te verwach-ten.”

Mezzo en WijMantelzorgers.nlMezzo is de landelijke vereni-ging voor mantelzorgers. Ali is er al jaren lid van. ,,Ik heb al een paar keer gebeld naar de advieslijn, daar werd ik goed geholpen. En je krijgt hun interessante magazine thuisgestuurd. Daarnaast ben ik actief op WijMantelzorgers.nl, een forum voor mantel-

TIPOok de cursus ‘Zorgen voor een ander begint bij jezelf’ volgen? Vraag er vrijblijvend naar bij uw mantelzorgconsulent. Ali Donker leerde er hoe ze steun kan vragen, voor zichzelf opkomen, grip op haar situatie krijgt en hoe ze haar zorgen bespreekbaar maakt bij haar werkgever. Maar ook ontspannings- en ademhalingsoefeningen kwamen aan bod, net als tips om minder te piekeren.

Tips van AliWat kunt u als vriend of kennis doen voor een mantelzorger?

• Zorg dat hij zijn verhaal kwijt kan• Geef uw mening, maar zonder oordeel• Adviezen, hoe goedbedoeld ook, zijn vaak niet

wat de mantelzorger nodig heeft, daarvoor gaat hij wel naar een deskundige of specialist

• Bied een schouder om op te leunen of even uit te huilen

• Geef een schouderklopje of compliment, toon begrip voor de situatie

• Praat ook over andere onderwerpen dan de mantelzorg

• Nodig hem uit om koffie te komen drinken, te komen eten of er even uit te gaan, maak daarvoor een concrete afspraak (‘Kom zaterdagavond op de koffie’)

Tips van AliWat kunt u als vriend of kennis doenvoor een mantelzorger?

• Zorg dat hij zijn verhaal kwijt kan• Geef uw mening, maar zonder oordeel• Adviezen, hoe goedbedoeld ook, zijn vaak niet

wat de mantelzorger nodig heeft, daarvoor gaat hij wel naar een deskundige of specialist

• Bied een schouder om op te leunen of even uit te huilen

• Geef een schouderklopje of compliment, toonbegrip voor de situatie

• Praat ook over andere onderwerpen dan demantelzorg

• Nodig hem uit om koffie te komen drinken, tekomen eten of er even uit te gaan, maak daarvoor een concrete afspraak (‘Kom zaterdagavond op de koffie’)

zorgers die werken in de sec-tor zorg & welzijn. Je vindt er niet alleen veel informatie, maar ook herkenning.”

Twintig minuten tetteren,,Ik ben zo blij met mijn goede vriendin. Ik kan ‘tegen haar aan tetteren’ en dat lucht op. Ik heb weleens de wekker gezet op 20 minuten. Langer heb je vaak niet nodig om te mopperen of klagen over dingen die even moeilijk gaan. Daarna is het tijd om het ook over andere dingen te hebben. Er is meer dan de zorg voor je ouders. Boven-dien blijf je daarmee ook een

leuke vriendin voor de ander. Ze is er onvoorwaardelijk voor mij.”

Uitwaaien is gezondOm haar hoofd leeg te maken en te ontspannen gaat Ali graag wandelen met een vriendin. ,,Uitwaaien is gezond en we wonen hier zo mooi bij de Waal. Water ontspant. En tijdens het wandelen hebben we goede gesprekken. We lopen over de dijk naar Waardenburg n dan door het bos terug. Daarna ben ik weer helemaal opgeladen.”

22

Zorg voor elkaar

Vrienden, familie en buren: uw rol is groot!

TIPKijktip: tv-programma

‘Ik zorg voor jou’Vanaf 6 januari elke woensdagavond om 21.30 uur op RTL4: het programma ‘Ik zorg voor jou’. In dit programma worden mantelzorgers geholpen om weer grip op hun leven te krijgen en te ontdekken wat ze nodig hebben. Met een mantelzorgcoach, familiepsycholoog en een financieel adviseur als ondersteu-nend team en Peter van der Vorst als presentator. Een interessant programma voor iedereen die ervaring heeft mantelzorg of er meer over wil weten.

Wees concreet als u hulp aanbiedt. Zeg niet ‘laat het maar weten als ik iets voor je kan doen’, maar bied bijvoorbeeld aan om te koken, de tuin bij te houden, een stoepjes vegen, de hond uit te laten, iemand weg te brengen of op te halen of boodschappen te doen. Allemaal kleine klus-jes, waarmee een mantelzorger geholpen kan zijn.

Vraag de mantelzorger eens hoe het met hem of haar gaat. Vaak vragen mensen alleen naar de zorgbehoevende, maar probeer de mantelzorger hierin niet te vergeten. Natuurlijk hoeft dit ge-sprek niet altijd over de zieke of beperkte familieleden gaan, maar geef de ruimte om een hart te luchten en om frustraties of zorgen te uiten.

Gaat het om een gezin met kinderen? Nodig één van de kinderen dan eens uit voor een dagje weg of bied aan om op te passen. Dit kan om het kind gaan met de zorgbehoefte, zodat de rest van het gezin even wat leuks kan gaan doen, of om één van de andere kinderen. Geef een mo-ment van ontspanning.

Bied respijtzorg aan: als je de mantelzorger aanbiedt om de zorgtaken even over te nemen of om een kopje koffie te komen drinken met de zorgbehoevende, heeft de mantelzorger even tijd voor zichzelf.

Heeft u in uw omgeving een gezin waarvan één van de familieleden zorgbehoe-vend is? Zorgt iemand in uw vriendenkring voor een partner? Of is één van uw familie-leden mantelzor-ger? Weet dan dat u met een klein gebaar van grote bete-kenis kunt zijn.

TIPGespreksgroep Mantelzorgers onder elkaarWelzijnGeldermalsen organiseert elke twee weken een laag-drempelige gespreksgroep voor mantelzorgers: Mantelzor-gers onder elkaar. Op donderdagochtend van 9.00-11.00 uur komen 6 tot 10 deelnemers bij elkaar om het te hebben over thema’s als loslaten, zorgen voor jezelf en er zijn voor de ander. Wilt u ook een keer aansluiten bij de gespreksgroep? U bent van harte welkom. Neem contact op met Pieter van der Keur, tel. 06-42223274, e-mail: pvanderkeur@welzijn-geldermalsen.nl.

1

2

3

4

23

Zorg voor elkaar

De zussen Anna de Boef-van Beest (81, rechts op de foto) en Hennie van Beest (77) uit Spijk zijn een onafscheidelijk duo. Een monter stel. Dat graag een lekker potje koffie of thee zet voor bezoek en honderduit praat over de meest uiteenlopende onderwerpen. Maar achter de voordeur van hun seniorenwoning gaat een bijzonder verhaal schuil.

Nog geen doosje paracetamolHennie werd geboren met een onbekende aandoening. Even werd gedacht aan een water-hoofd. Ze zou als baby niet lang te leven hebben. Maar ze is er nog. Ze is zeer slechtziend, slechthorend en heeft slechts kort op het speciaal onderwijs gezeten. Anna: ,,Maar ze heeft in haar leven nog geen doosje para-cetamol op. Ik slik meer medicij-nen dan zij!”

In huis opgenomenAnna trouwde op haar 21e en was op haar 27e in verwachting van haar derde kind. Toen sloeg het noodlot toe. Haar man over-leed plotseling en slechts enkele dagen later werd hun kindje ge-boren. Een heftige periode. Maar

Anna ging door en besloot haar zus Hennie in huis te nemen om haar ouders te ontlasten. En sindsdien zijn ze altijd bij elkaar gebleven.

Steun aan elkaarLetterlijk. Want Anna is wat slech-ter ter been en loopt met een rol-lator als ze een stukje gaat wan-delen. Maar als ze met Hennie wandelt, dan blijft de rollator thuis. ,,Dan heb ik steun aan haar”, vertelt Anna. ,,Maar eigen-lijk ga ik zelden ergens alleen heen. Dan zit ik toch de hele tijd met mijn gedachten bij Hennie.” Ondertussen schenkt Anna de koffie in en Hennie loopt al zoe-kend met haar handen naar de keuken voor de koekjes die ze keurig serveert. Ze zijn goed op elkaar ingespeeld.

Even alleen thuisAnna laat haar zus liever niet al-leen thuis. ,,Ik ben dan onrustiger dan zij.” Maar soms moet het even. Hennie: ,,We hebben afge-sproken dat we dan de achter-deur op slot doen en ik niemand binnenlaat die ik niet ken. De te-lefoon neem ik wel op, maar als ik niet begrijp waar het over gaat dan vraag ik of ze later terugbel-len. En als ik het niet vertrouw, dan gooi ik gewoon de hoorn erop.”

Weinig professionele hulpHennie kan zichzelf verzorgen en aankleden. Anna doet het huis-houden, kookt en snijdt het eten voor Hennie in stukjes. Elke week komt er een huishoudelijke hulp voor het betere poetswerk en een schoonzoon helpt met de weke-lijkse kliko-ronde en andere klus-jes. Verder is er geen extra (pro-fessionele) zorg aanwezig. De dames redden zich goed. Ze wo-nen in een prettig buurtje, waar men elkaar helpt waar nodig. Een dochter en twee zussen wonen dichtbij. De kinderen en kleinkin-deren van Anna zijn altijd bereid te helpen en op hun beurt komen Anna en Hennie graag bij hen over de vloer.

Volle agendaHennie is een wandelende agenda. Ze onthoudt alle verjaar-dagen en andere gedenkdagen. Ook weet ze precies wat er de komende weken op de kalender staat. En de zussen zitten niet stil, zo blijkt. Geregeld pakken ze de taxi of rijden ze met iemand mee voor een bezoekje aan een van de Zonnebloem-activiteiten. Zoals bingo of onlangs de Sinter-klaasmiddag. Even naar het tuin-centrum of naar een activiteit van een van de kleinkinderen. Van-avond nemen ze een kijkje bij het sjoelen van een kleindochter. Ook zijn ze vaste gast bij de open eettafel in het Spijkse dorpshuis.

,,Als ik binnenkom, dan ruik ik de heerlijke soep al. Er wordt altijd lekker gekookt”, zegt Hennie. Anna: ,,En het is zo gezellig. We zitten met een vast groepje aan tafel. Vaak snijdt iemand anders dan even het vlees van Hennie. Dan kan ik ook een keer rustig eten, zeggen ze dan.”

WelzijnLingewaalAf en toe komt Karin Burgers, mantelzorgconsulent van Wel-zijnLingewaal, langs voor een ge-sprekje of hulp bij een aanvraag. Anna gaat ook vaak naar de jaar-lijkse Dag van de Mantelzorg in november. Deze dag wordt geor-ganiseerd door de welzijnsorga-nisaties, en dus ook door Welzijn-Lingewaal. ,,Het is een leuke middag, waar je andere mensen ontmoet. Laatst kregen we van WelzijnLingewaal ook nog een bon voor twee kopjes koffie, die moeten we snel eens gaan inwis-selen.”

Lintje gekregenVijf jaar geleden kreeg Anna een welverdiende koninklijke onder-scheiding, omdat ze al een halve eeuw mantelzorger was voor haar zus. Anna: ,,Een grote ver-rassing en een hele eer. Ik kreeg ook een mooie bos bloemen. Hennie is dol op bloemen, dus ik zei: ‘Geef die maar aan mijn zus’.” Een klein gebaar, dat ei-genlijk alles zegt. Anna vindt het fijn als ze Hennie een goed ge-voel kan geven, en dat wordt be-loond met een stralende glimlach van Hennie. En dat maakt dat ze het al 55 jaar volhouden samen.

Al 55 jaar mantelzorger voor zus

WelzijnLingewaalRaadhuisplein 34147 AN Asperen0345-616610info@welzijnlingewaal.nlwww.welzijnlingewaal.nl

facebook.com/welzijn.lingewaal

WelzijnGeldermalsenRijksstraatweg 64-0054191 SG GeldermalsenT: 0345-573688info@welzijngeldermalsen.nlwww.welzijngeldermalsen.nl

facebook.com/welzijn.geldermalsen

Welzijn NeerijnenDe Koeldert 304181 CK Waardenburg0418 - 65 23 71info@welzijnneerijnen.nlwww.welzijnneerijnen.nl

facebook.com/welzijnneerijnen

Contact: