04_petrografija Sedimentnih Stena2010

7/13/2019 04_petrografija Sedimentnih Stena2010

1/181

PETROGRAFIJA SEDIMENTNIHSTENA


2/181

PREMA NAINU POSTANKA SEDIMENTNESTENE SE DELE NA :

1. KLASTINE - TERIGENEod mehanikog detritusa

2. HEMIJSKEtaloenjem iz rastvora

3. ORGANOGENEtaloenjem ostataka biljaka i ivotinja


3/181

PREMA STEPENU DIJAGENEZE ILI LITIFIKACIJE:

1. NEVEZANI SEDIMENTI

2. POLUVEZANI SEDIMENTI

3. VEZANE SEDIMENTE STENE


4/181

KLASTINE SEDIMENTNE STENE


5/181

VRSTE KLASTINIH

SEDIMENTNIH STENA


6/181

UGLAST STENSKI MATERIJAL > 2 mm


7/181

SIPAR PADINSKA LEPEZA - DROBINA


8/181


9/181


10/181


11/181


12/181


13/181

ZAOBLJEN STENSKI MATERIJAL > 2 mm


14/181

ORTOKONGLOMERATI fragmenti ljunka sakupljenivodenim tokovima; klastini matriks je prisutan u malojmeri ili ga nema

PARAKONGLOMERATI dominira matriks odfinozrnog materijala; nastaju podvodnim turbitnim ilidrugim tokovima, klienjem ili radom lednika

- Nazivaju se i DIAMKRITI ili FLUKSOTURBIDITI


15/181

ZAOBLJENOST fragmenata

Sipar uglastiKratak transport

Reni ljunak - zaobljeni

Duina transporta 5 km


16/181

reni


17/181

LJUNAK - reni


18/181

MarinskiLJUNAK


19/181

KONGLOMERATI


20/181

KONGLOMERATI


21/181

KONGLOMERATI


22/181

KONGLOMERATI


23/181

KONGLOMERATI

KONGLOMERAT


24/181

KONGLOMERAT


25/181


26/181


27/181

Dunav peane ade


28/181


29/181


30/181

LJIG-FLI peari

PEARI


31/181

PEARI

LJIG-FLI detalj


32/181


33/181


34/181

KVARCNI PEARI

ARKOZNI PEARI

GRAUVAKA


35/181


36/181

PEARI


37/181

PEARI


38/181


39/181


40/181

Crkva Svetog Marka -pear


41/181


42/181

ALEVRITI ALEVROLITI

PRAH

0.05 - 0.005 mmVEZANI PRAH

ZAOBLJEN VRLO SITNOZRN MATERIJAL

. Transportuje se uglavnom vodom i vetrom

. SASTAV PRAHA: kvarc, feldspat, liskuni,

kalcit, minerali glina, odlomci stena i dr.

nastaje dijagenezom - cementovanjem

estica prahaSASTAV : KAO KOD PRAHA

Vezivo: glinovito ili karbonatno

TEKSTURA: slojevita;

BOJA: razliita:smea, svetlo do mrko uta,siva, bela

Upotreba: u graevinarstvu


43/181

Nastaje cementovanjem eolskog alevritskog materijala u stepskim sredinama bogatimniskom vegetacijom koja spreava dalje odnoenje praine STEPEN CEMENTACIJE KOD LESA JE SLAB, to je trona stena SASTAV: KAO KOD PRAHA Praina inkrustrira biljke, formiraju se prostrane i veoma debele naslage, do 400 m i vie

(Kina), kod nas do 150 m debljine TEKSTURNA OSOBINA: CEVASTAgraa, porozna stena sa nizovima vertikalnih

upljina - posledica truljenja biljakalako proputa vodu. Cirkulacija vode omoguavarastvaranje CaCO3koji se kasnije izluuje na dnu cevica i formira KONKRECIJEkojenazivamoLESNIM LUTKICAMA

ODSUSTVO JASNE SLOJEVITOSTI, vie podsea na masivnu stenu

Predstavlja odlinu podlogu za gradnju zbog svoje cevaste grae i propusnosti UPOTREBA: ciglarska industruja RASPROSTRANJENOST: Vojvodina - Banat (Titelski Breg, debljine > 40 m), Mava,

okolina Beograda . Vinjica, Zemun

LES


44/181

ALEVROLITI


45/181

ALEVROLIT


46/181

ALEVROLIT


47/181

ALEVROLIT


48/181


49/181

PELITI PELITOLITI

MULJ

nevezan

GLINA

poluvezan GLINAC

Zaobljen vrlo finozrn - puderastmaterijal prenika < 0.005 mm

Transportuje se vodom

Nastaje cementovanjem esticamulja

Prema mestu postanka: rene, barske, jezerske, marinske SASTAV: minerali glina i razne primese MINERALI GLINA: kaolin, ilit, monmorionit SPOREDNI SATOJCI: kvarc, cirkon, apatit, granat i dr. PRIMESE: Fe-hidroksidi - daju steni crvenkastu do utu boju;

organske supstance (na pr. bitumen) - tamnosivu do crnu

boju; mangan - zelenkastu boju

GLINE


50/181

VRSTE GLINA: Kaolinskeili vatrostalne - keramika, porcelan

Monmorijonitske(bentonitske) gline (bubre,

apsorbuju organske materije)keramika, tekstilna

industrija, livaka industrija, industrija eera

Ilovaa-neista glinaciglarska industrija


51/181


52/181

NALAZITA GLINA

KAOLINSKE PORCELANSKE

Rudovci kod Aranelvca Metri, Istona Srbija

Kaarevo Severno od Bujanovca

BENTONITSKE GLINE

Vrdnik - Fruka Gora (izmeu slojevauglja)

Mulj


53/181

Plimatski alevritski muljevi

plima


54/181

ADCP i Knudsen Sounder

SUBS

ADV


55/181


56/181


57/181


58/181


59/181

GLINCI

Glinci


60/181

Glinci


61/181

Sivi marinski glinci

= redukovano Fe

Crveni zemljasti horizont= oksidisano Fe


62/181

Juraske Glinci Nepala

JurskiKontinentalni glinci

~ 1 km debljine


63/181

Jurski GLINCI Nepala

Crne glinci + karbontne konkrecije


64/181

KAOLIN

GLINAC - EJLSHALEengl.


65/181

SHALE engl.

GLINCI - EJLOVI


66/181

GLINCI - EJLOVI


67/181


68/181

ULJANI GLINAC


69/181


70/181


71/181


72/181

PETROGRAFIJAVULKANOKLASTINIH

SEDIMENTNIH STENA

VELIINA I OBLIK FRAGMENATA


73/181

velina oblik

>32 mm Blokovi - uglastVulkanske bombe - zaobljen

32 4 mm Vulkanski lapili


74/181

Mt. St. Helen s Stub Plinijska Erupcija May 18,

1980

Piroklastini

k i


75/181

tokovi


76/181

Vulkanska Eksplozija, Okt. 1997

Photo : G. Mattioli

Data from: Mattioli et al., 2001; Sparks et al., 1998

~13 km

Jutro posle erupcije u Olvestonu 12


77/181

cm pepela i 6.5 cm fragmenataplovuca!

Foto: G. Mattioli

Pepeo u Olvestonu - July 13th


78/181

Prema nainu formiranja, ueu lavinog,vulkanoklastinog i terigenog materijala dele se na:

LAVOKLASTINE

PIROKLASTINE

SEDIMENTNO-PIROKLASTINE


79/181

Nevezan piroklastini materijal naziva se

TEFRA

ZBIJANJEM I CEMENTACIJOM TEFRE nastaju:

a) PIROKLASTINE BREE od blokova i komada ovrsle laveb) VULKANSKI AGLOMERATI od vulkanskih bombi (zaobljene)

c) LAPILITI vezivanjem lapila

d) TUFOVI vezivanjem vulkanskog pepela


80/181

SASTAV PIROKLASTINOG MATEIJALA:

- ESTICE I ODLOMCI VULKANSKOG STAKLA: < 0.1 mm,otre, izuvijanih oblika (kisele magme)

- KRISTALI MINERALA: fenokristali iz lave kvarc, sanidin,plagioklas, biotit, amfiboli, pirokseni i dr. Otrouglasti,polomljeni

- ODLOMCI STENA: odlomci ovrsle lave ili fragmenti drugih

stena razliite veliine

TUF


81/181

Nastaje taloenjem i cementacijom vulkanskog peska,pepela i praine

Slojevite je grae Izgraen je od uglastih fragmenata stena, fenokristala

i vulkanskog stakla prema sastavu: andezitski, kvarclatitski, bazaltni i dr Prema veliini zrna: psamitski (2-0.05 mm), pelitski

( 2 mm) tuf Po vrsti sastojaka: vitroklastini, kristaloklastini,

litoklastian tuf


82/181

POJAVE TUFOVA U SRBIJI: Timoka eruptivna oblast

Rudnik, Rogozna, Radan Ibarska dolina - od Ua do Zveana i Majdana kodKosovske Mitrovice

Tufovi su esto rastresite stene podlone raspadanju -

bentonitske glina Porozni su i laki, lako se obrauju

UPOTREBA :

- u graevinarstvu:ako su kompaktni i vrsti,- u industriji insekticida, guma, boja, sapuna, hartije, olovki i

dr.


83/181

Specifina vrsta tufa

Nastaju iz uarenih oblaka vulkanskog pepela velikegustine koji se kreu niz padine vulkana

Nehomogene su grae, bogate sitnijim ili krupnijimsoivima vulkanskog stakla koje nazivamo FJAME

IGNIMBRITI


84/181

Nastaje meanjem piroklastinog materijala noenogvetrom sa klastinim sedimentnim materijalom

Vezivo je piroklastino (pepeo) ili sedimentno(glinovito, silicijsko, karbonatno)

Nalazita: neogena jezera Srbije, slanaka serijaokoline Beograda, neogen panonskog basena(Vojvodina)

TUFIT


85/181


86/181


87/181


88/181

VULKANSKA BOMBA

ARIZONA

Vulkanskebombe


89/181

Vulkanske bombe


90/181


91/181

VULKANSKE BREE


92/181


93/181

AVOLJA VARO -KORUMLIJA

VULKANSKE BREE,

AGLOMERATI I TUFOVI


94/181


95/181


96/181


97/181

PETROGRAFIJA

HEMIJSKIHSEDIMENTNIH STENA

HEMIJSKE Po SASTAVU ORGANOGENE


98/181

Krenjak

Dolomit

Bigar-travertinMermerni oniks

KARBONATNE Organogeni krenjak

Laporac KARBONATNO-GLINOVITE

GipsEVAPORITI - SOLI

HalitRude gvoa GVOEVITE

Jaspis

Lidit (ftanit)

Silicijska siga

SILICIJSKERonac

Dijatomiti

FOSFATNEFosforiti

Guano

UGLJEVIAntracit, lignit, mrki,kameni ugalj

KRENJACI


99/181

Narasprostranjenije sedimentne stene: Dinaridi, Istona SrbijaI Zapadna Srbija - velik broj kamenoloma Javljaju se u obliku: slojeva razliite debljine (tankoploasti do

bankoviti) ili kao masivne stene To su jedre stene KRISTALASTE STRUKTURE, neravnog ili

koljkastog preloma BOJA: RAZLIITA - zavisno od sastava odnosno primesa:

bela, siva, crvena, mrkocrvena, crna, smea, mrkouta, zelenkasta

MINERALNI SASTAV:KALCIT, primeseFe, Mn, glinovitekomponente, autigeni minerali, fosili i dr

Karbonatni Minerali


100/181

Karbonatni Minerali

Aragonit CaCO3 Ortorombini est

Kalcit CaCO3 Heksagonal est

Dolomit CaMg(CO3)2 Heksgonal Dijagenetski mineral

Siderit FeCO3 Heksgonal konkrecije, dijagenetski

mineral

Ankerit Ca(Mg,Fe) (CO3)2

Heksagonal redak, nastaje u procesu

tonjenja i dijageneze

Magnezit MgCO3 Heksagonal Redak u evaporitima


101/181


102/181

Morska voda gubi CO

2

Sedimenti se cementujuprakastim karbonatom

Jurski krenjaci U K


103/181

Jurski krenjaci, U.K.

K b t iG b M t


104/181

Karbonatni Greben, Montana


105/181

Kamenolom Klisura-Zlatibor


106/181



107/181



108/181


109/181

Kamenolom Klisura Sirogojno, Zlatibor

Za poploavanje, oblaganje


110/181


111/181


112/181


113/181

Kalemegdan - krenjaci

Kamenolom Goveaa -Zlatibor


114/181


115/181

Kamenolom Goveaa -Zlatibor

KRENJACI

Kamenolom Skrut - Zlatibor


116/181


117/181

Kamenolom Skrut - Zlatibor


118/181

Kamenolom Surduk

I. Srbija


119/181

Kamenolom Surduk, I. Srbija


120/181


121/181


122/181


123/181

KRENJACI


124/181


125/181

ORGANOGENIKRENJACI


126/181


127/181

DOLOMIT


128/181

DOLOMIT


129/181


130/181


131/181


132/181


133/181


134/181


135/181

TRAVERTIN


136/181

TRAVERTIN


137/181

TRAVERTIN - Italija


138/181

j

TRAVERTIN - Italija


139/181


140/181

BIGAR

TRAVERTIN


141/181

TRAVERTIN


142/181

TRAVERTIN


143/181

BIGAR-TRAVERTIN


144/181

BIGAR


145/181


146/181


147/181


148/181

MERMERNI ONIKS


149/181


150/181


151/181


152/181


153/181


154/181

LAPORCI


155/181

SILICIJSKE STENE


156/181

Glavni minerali: OPAL, KALCEDON, KVARC

POREKLO SILICIJE: hemijsko i organogeno

VRSTE STENA:

Ronac

Dijatomejska zemlja

Jaspis

Lidit

RONAC


157/181

KOMPAKTNA STENA

KOLJKASTOG PRELOMA

SASTAV: mikro do kriptokristalast kvarc i kalcedon, ljuture

radiolarija, silifikovanih foraminiferaBoja: crvena, bela, zelena, siva, crna

Pojavljivanje: slojeci, kvrge ili soiva

Rasprostranjenje: Istona Srbija Gornjane, Homolje, Vrkauka;


158/181

RONAC

RONAC


159/181


160/181

RONAC


161/181

RONAC


162/181


163/181

JASPISBoja: razliita crvena, zelenaSastav: sitnozrni autigeni kvarc, kalcedon,ostaci radiolarijaJavljaju se u asocijaciji sa vulkanskimstenama


164/181

JASPIS

p

is


165/181

Ja

sp

GVOEVITE STENE

G it di t t j t k


166/181

Gvoevite sedimentne stene najvee svetske

rezerve gvoa Preteno prekambrijske kvarcne Fe-stene (Fe 25-

40%) Poreklo Fe: procesima lateritskog raspadanja,

submarinske vulkanske erupcije Sastav: oksidi, hidroksidi, karbonati, silikati i sulfidi Fe

hematit magnetit getit

siderit amozit pirit markasit

Oolitske rude Fe

Lateritske rude Feamozitske rude FeSideritske rude Fe


167/181

EVAPORITI

PRIRODNE VODE


168/181

Morska voda: 35,000 ppm

Cl, SO4

Na, Mg, Ca

Svea Voda: 121 ppmHCO3, SO4

Ca, Si,

nosi Fe i Mn

Marinski i slatkovodni evaporati se razlikuju po sastavu

Glavni evaporitski minerali


169/181

Poznato je > 80 vrsta minerala

Halit NaCl

Gips CaSO4 2H2O AnhidritCaSO4 Silvin KCl

Karnelit KMgCl36H2O

(pluskalcit, dolomit)

Evaporitipokrivaju25% kontinentalnekore


170/181

NaCl : CaSO4je od 3:1 do 1:100 Visok CaSO4 veoma debele naslage

Karbonati-- uglavnomdolomit(sa Cl i SO4solima) i

magnezit(+ K soli)

Sulfati-- gipsobilan;anhidritest

Hloridi -- halit; karnelit + silvinglavne K faze


171/181

Debele naslage gipsa,

Windsor, NS

Razvoj gipsnog karsta napovrini crvekaste brazde

SREDINE DEPONOVANJA: Sabke

gips/ anhidrit


172/181

gips/ anhidrit

P&S, Figs. 14.5, 14.6


173/181

Fragmenti gipsa > erodovani i

preraeni turbiditnI depoziti, Miocen,

Italija

Kontinentalni Evaporiti: Australija


174/181

Lake Eyre, Australia sa eolskim dinama

Halitska kora na povrini

suvih jezerskih naslaga

Kontinentalni Evaporiti: Australija


175/181

Bela halitska kora (u sunom periodu)sa crnim sedimentima ispod(bakterijska akcija)

Kontinentalni Evaporiti: IzraelJako slano jezero


176/181

Laminirani evaporiti u starijimjezerskim deponatima

Mrtvo more - Rift Valley,pogled iz Masade, Izrael

Windsor


177/181

karbonati / evaporiti sabkaciklusa, Port Hood Is., CapeBreton

gips

Windsor Dijapiri


178/181

Gips (iznad

dijapira)

ugljonosne naslage

Finlay Point, W Cape Breton

Windsor Dijapiri


179/181

Broad Cove, W Cape Breton

FOSFATNE STENE


180/181

FOSFORIT fosfatna sedimentna stena sa vie od 20% P2O5. Smenjuju se sa glincimaNajvee naslage: SAD perm, Afrika kreda,

paleogen GUANO naslage eskremenata ptica i produkatatrulenja na obalama i okeanskim ostrvima u arkopojasu: sadre uglavnom kalcijum fosfate


181/181

kraj

Documents

04_petrografija Sedimentnih Stena2010