พระพรต กายสีแดงชาด 1 พักตร์ 2 กร ทรงมงกุฎ มี "รัศมีดังทับทิมพราย" คือ เป็นสีแดงทับทิม ความงามใกล้เคียงกับพระราม เช่น เมื่อครั้งเสด็จไปงานวิวาห์ของพระรามกับนางสีดา ชาวเมืองที่คอยเฝ้าชมบุญอยู่ก็เห็นว่า

พระพรตพระสัตรุดสุดท้าย งามคล้ายกับองค์พระทรงศร

แต่เดิมพระพรตคือจักรแก้วของ พระนารายณ์ ที่ถูกส่งลงมาเกิดเพื่อให้ช่วย พระราม หรือพระนารายณ์อวตารปราบอธรรม ก าเนิดเป็นโอรสองค์ที่ ๒ ของ ท้าวทศรถ กับ นางไกยเกษี มีพี่ต่างมารดาคือพระราม และน้องต่างมารดาคือ พระลักษมณ์ และ พระสัตรุด

ในวัยเด็กพระพรตต้องเดินทางไปช่วยดูแลเมืองไกยเกษของผู้เป็นตา แม้จะไม่อยากจากมารดาทั้งสาม และพี่น้องทุกคน แต่ก็จ าเป็นต้องท าตามค าสั่งของท้าวทศรถ

จะจากสามสมเด็จพระชนนี ทั้งพระจักรีพี่ยา กับองค์พระลักษณ์พระสัตรุด ผู้เป็นวรนุชเสน่หา

พระปิตุรงค์จงทรงพระเมตตา สุดปัญญาที่จะจากกัน

บทกลอน : เรื่องรามเกียรติ์ ผู้แต่ง : จินตกวีสมัยอยุธยา สมัยกรุงธนบุรี และ สมัยกรุงรัตนโกสินทร์

พระพรต ตัวละครในรามเกียรติ์ ล าดบั ๑๔

โดย นักกลอน KU ๒๗

พระพรต (๑)

ทับทิมพราย เรืองรอง ส่องรัศมี ร่างกายสี...แดงชาด...พลิาสนัก

ลออองค์ รูปงาม นามประจักษ์ มีหนึ่งพักตร์ สองกร ย้อนวันวาน

แต่เดิมคือ จักรแก้ว แววประกาย ขององค์ พระนารายณ์ ได้สืบสาน ส่งมาเกิด...เป็นรามา...ภาคอวตาร เพื่อปราบศัตรู หมู่มาร บั่นอธรรม

นามานั้น น่ะหรือ คือพระพรต ท้าวทศรถ...ไกยเกษี...ที่ดื่มด่ า เป็นบิดร...มารดา...ค่าควรจ า ต่างช่วยน า...พาชีวิต...จิตใจดี

เชษฐา ต่างมารดา คือพระราม เรือนร่างกาย...งดงาม...อร่ามศรี น้องต่างแม่ ร่วมวงศ์ สององค์มี พระลักษมณ์ สัตรุดนี้ ที่ผูกพัน

ณ เมื่อครั้ง ยังเยาว์วัย ได้ถูกขอ จากท่านพ่อ ช่วยดูแล มิแปรผัน เมืองไกยเกษ ของตา ร่วมฝ่าฟัน สุดเหงานั้น จ าต้องพราก จากนครา

ด้วยว่าจาก บ้านเกิด เมืองนอนนี้ นับหลายปี ตั้งแต่น้อย ด้อยพรรษา จึงห่อนสนิท...ชิดใกล้...ในพี่ยา แต่ รัก ภักดี ต่อรามา มากอนันต์

เหตุพระพรต โกรธกริ้ว ฉิวมารดา แทบมิเว้น...เข่นฆ่า...ใหอ้าสัญ ด้วยนางขอ ต าแหน่ง แห่งราชัน มอบลูกนั้น ด้วยรัก มากเกินพอ

ค ากษัตริย์ มัดมั่น เคยสัญญา ต่อไกยเกษี นี้ไว้ว่า ถา้นางขอ จะประทาน ให้ทันที ห่อนรีรอ แม้ก าสรด ระทดท้อ ก็ต้องท า

นางไกยเกษี กริ่งเกรง เพ่งพินิจ ด้วยมีจิต...ริษยา...ช่างน่าข า

ส่งพระราม อยู่พงไพร ใจมืดด า สิบสี่ปี...มีกรรม...ชอกช้ ากมล

เป็นเหตุให้ ท้าวทศรถ ก าสรดโศก ชีวิตดับ ลาลับโลก อับโชคล้น แม่รักลูก ไม่ถูกทาง เข้าข้างตน

จึงเกิดผล เสียมหันต์ เกินบรรยาย

พระพรต (๒)

ฝ่ายพระพรต...ผู้มี...ปรีชาหาญ สุดเดือดดาล มารดา พาเสียหาย หากยังอยู่...คู่กัน...เกิดอันตราย

พลั้งเผลอฆ่า ชีวาวาย ไม่บังควร

ด้วยโกรธขึ้ง จึงขับไล่ ไสส่งแม่ รู้ว่าแย่...แต่ต้องท า...จิตก าสรวล

ตามอ้อนวอน พระราม น าใคร่ครวญ ขอได้หวน คืนกลับ รบัครองเมือง

พระรามถือ...ค าสัตย์...ปฏิญาณ ต่อพระบิดา สืบสาน อันลือเลื่อง พูดถ้อยความ ค าไหน อย่าได้เคือง ถ้าเป็นเรื่อง ครองราชย์ มิอาจคืน

พระพรต หมดจินต์ สิ้นหนทาง จิตอ้างว้าง...ถั่งโถม...แสนขมขื่น ขอรองเท้า...พี่ชาย...ใจกล้ ากลืน กลับนครา กลั้นสะอื้น มิฝืนครอง

น ารองเท้า วางลง แทนองค์จริง อยู่เป็นมิ่ง ขวัญชน พ้นเศร้าหมอง ปกปักกรุง อโยธยา ช่วยประคอง เพื่อสุขชน ทั้งผอง ของพระองค์

สร้างเมืองใหม่ ใกล้กรุง อโยธยา พระพรตครอง พารา ด้วยประสงค์

จักรอคอย...พี่ชาย...ใจมั่นคง อยู่ไพรพง...สิบสี่ปี...ทีห่วนคืน

สิบสี่ปี...ที่ผ่าน...นานสดุแสน จิตแร้นแค้น สุขแท้ แดขมขื่น

สิ่งที่คาด วาดหวัง กลับพังครืน ห่อนอยากตื่น ขึ้นสู้ อยู่ต่อไป

ด้วยพี่ยา มาหายลับ ฤาดับสิ้น พระพรตช้ า น้ าตาริน ผนิหน้าไห้ สุดแสนจะ...ระทม...ขมขื่นใจ คิดโดดเข้า...กองไฟ...ไม่รอรี

โชคจ าเพาะ เคราะห์ดี ที่หนุมาน แจ้งข่าวสาร ทันเวลา พาสุขศรี ว่าพระราม...ช านะชัย...ต่อไพรี

เดินทางกลับ กรุงศรีฯ พร้อมรี้พล

พระพรตยัง...อยู่ยั้ง...ยัง่ยืนยง ช่วยเสริมส่ง องค์รามา พาเกิดผล ครองอโยธยา ธานี มผิ่อนปรน ชาวประชา ผาสุกล้น จนวางวาย

ผู้ประพันธ์ : โกวิท ธีรวิโรจน์

พระพรต

ตัวละคร ส าคัญ รามายณา ต้นเหตุปัญหา ฆ่าฟัน ในวันหน้า

ย้อนผลให้ ราม ลักษมณ์ และสีดา ต้องเดินป่า สิบสี่ปี จึงคลี่คลาย

ที่กล่าวขวัญ นั้นหรือ คือพระพรต ราชโอรส องค์ที่สอง ของพ่อใหญ่

มีพระราม อร่ามศรี เป็นพี่ชาย ต่างมีใจ สมานสมัคร รักกันดี

เดิมพระพรต คือจักรแก้ว พระนารายณ์ มาเกิดกาย เป็นบุตรนาง ไกยเกษี ท้าวทศรถ จ้าวอโยธยา สวามี

มีหน้าที่ ช่วยพระราม ปรามอธรรม

กายสีแดง ปานชาด องอาจลักษณ์ มีหนึ่งพักตร สองกร บวรล้ า ทรงมงกุฎ สุดสง่า น่าเกรงขาม

รูปลักษณ์งาม อร่ามใส คล้ายพระราม

ในวัยเยาว์ ท้าวทศรถ โปรดก าหนด ให้พระพรต พระสัตรุต สุดหักห้าม ไปดูแล เมืองไกยเกษ ทั้งเขตคาม รักษาความ ปลอดภัย ให้ท่านตา

ด้วยกิจนี้ จึงมิมี ความใกล้ชิด ไม่สนิท สนม สมปรารถนา แต่ยังมี ความภักดี ต่อพี่ยา

จิตศรัทธา ต่อพระราม งามน้ าใจ

ท้าวทศรถ ก าหนดกฏ มณเฑียรบาล เป็นรากฐาน อโยธยา คราเติบใหญ่ รัชทายาท วัยสูงส่ง ด ารงชัย

ทรงสิทธ์ิได้ ครองเมือง อโยธยา

นางไกยเกษี มีหทัย อคต ิสร้างต าหนิ ติพระราม ต้องงามหน้า

ถูกเนรเทศ จากกรุง มุ่งพนา เป็นเวลา สิบสี่ปี ต่อนี้ไป

แม้มารดา หวังดี มีแผนร้าย ให้พี่ชาย ไร้ชายคา ที่อาศัย

เมื่อให้น้อง ขึ้นครองราช ผงาดได้ พระพรตโกรธ มากมาย ไม่ยินด ี

ด้วยรักความ ถูกต้อง ท านองคลองธรม ออกติดตาม พี่ชาย ให้คืนที่

เพื่อขึ้นครอง อโยธยา ราชธานี ให้ต้องตาม ประเพณี ที่งดงาม

แต่พระราม ย้ าด ารัส พระบิดา ต้องเดินป่า สิบสี่ปี ไม่มีขาม

จึงร้องขอ ฉลองพระบาท ของพระราม กลับเขตคาม อโยธยา มาแทนกาย

วางรองเท้า พระเชษฐา คาบนอาสน ์แทนที่กษัตริย์ อโยธยา รอท่าไว้

ยามพระราม ครบเวลา กลับมาคราใด ให้ทรงชัย ได้ครอง นครา

ส่วนพระพรต ทรงก าหนด จรดเมืองใหม่ ชื่อกรุงไกร ประจันตคาม งามสง่า ไม่ยอมเป็น เจ้าเมือง อโยธยา รอเวลา พระเชษฐา มาทรงงาน

ตั้งสัจจา สิบสี่ปี พี่ไม่มา จะถวาย ชีวา ให้อาสัญ

ข่าวพี่ชาย สูญหาย ไปนานครัน หลงส าคัญ พี่ท่าน สวรรคาลัย

ตัดสินใจ ฆ่าตัวตาย ใจก าสรด ทั้งพระพรต พระสัตรุต สุดโหยไห้

สิบสี่ปี พี่ไม่มา ข้าลาตาย ขืนอยู่ไป ใจหม่นไหม ้อาลัยพระราม

ท าพิธี ปลิดชีวี ที่กองไฟ หมดอาลัย ตายอยาก ยากหักห้าม ตั้งใจเดิน เข้ากองไฟ ให้ตายตาม โอ้องค์ราม พระเชษฐา รอข้าที

ช่างโชคดี ที่หนุมาน มาทันการณ์ กราบทูลท่าน พระเชษฐา ชนะยักษี

ธ ก าลัง ยกทัพ กลับธานี เป็นข่าวดี ที่พระพรต โปรดเหลือใจ

เมื่อพระราม ล้ าถึง อโยธยา ได้ขึ้นครอง นครา ฟ้าสดใส

มีพระพรต อยู่ช่วย อ านวยชัย ทั้งสองชาย สุขใจ ไร้ภัยพาล

วีรกรรม พระพรต จดจ าได้ คือมีใจ ใฝ่ศึกษา วิชาทหาร

ดวงฤดี น้อมนบ เคารพอาจารย์ รักวงศ์วาน ว่านเครือ เหนือสิ่งใด

ผู้ทรงไว้ ในความ ยุตธิรรม ไม่ล่วงล้ า อ าสิทธิ ที่มิใช่ ไม่เห็นแก่ ลาภยศ ก าหนดใจ

สั่งสมใน เนื้อนาบุญ การุณย์ธรรม.

ผู้ประพันธ์ : สถิตย์พันธ์ ธรรมสถิตย์

พระพรต (๑)

พระพรตเป็นบุตรเจ้าท้าวทศรถ เป็นโอรสของนางไกยเกษี

เป็นลูกเจ้าเมืองอโยธยาราชธานี มีน้องพ่ีต่างมารดาซาสามองค์

พระรามพี่บุตรนางเกาสุริยา พระสัตรุตบุตรนางสมทุรชาพญาหงส์ อีกหนึ่งน้องพระลักษมณ์กษัตริย์วงศ์

ทั้งสี่มีพระปิตุรงค์องค์เดียวกัน

พระพรตมีกายที่สีแดงชาด งามวิลาสเปล่งรัศมีมณีฉาน

ดั่งทับทิมพลอยแดงแสงตระการ ดูเฉิดฉันเฉิดฉายประกายงาม

ทรงมงกุฏยอดชัยไฉไลนัก มีหนึ่งพักตร์สองกรบวรล้ า

มีจิตใจใสพิสุทธิ์รักความยุติธรรม กับพระรามดูงามได้คล้ายเคียงกัน

เป็นจักรแก้วแววฟ้าของพระนารายณ์ พระองค์ได้ส่งมาเกิดก าเนิดนั้น ช่วยพระรามสู้ศัตรูเหล่าหมู่มาร

คือนารายณ์อวตารมาปราบอธรรม

พระพรต (๒)

ในวัยเด็กพระพรตหมองจ าต้องจาก ถูกให้พรากพระน้องพ่ีชนนีทั้งสาม ไปช่วยตาท้าวไกยเกษที่เขตคาม ต้องท าตามพระบิดาสั่งหลั่งน้ าตา

แม้จากไปตั้งแต่เด็กตัวเล็กนิด อยู่ห่างไกลไม่ใกล้ชิดจิตห่วงหา ทั้งพระรามและพระลักษมณ์อนุชา

แต่จงรักองค์เชษฐาพระภูมี

มีเรื่องราวพิสูจน์เห็นได้เด่นชัด ความซื่อสัตย์มีต่อองค์พระทรงศรี คอยรับใช้แม้ต้องตายถวายชีวี

ความภักดีที่พระพรตมีต่อพระราม

ในครั้งท่ีนางไกยเกษีพระมารดา ทวงสัญญาท้าวทศรถสลดช้ า ให้พระพรตผู้น้องครองเขตคาม แทนพระรามผู้พี่ที่อโยธยา

และขอให้พระองค์ทรงไปบวช ออกผนวชเป็นพระฤาษีที่กลางป่า สิบสี่ปีอยู่นานนับอย่ากลับมา

ขอเวลาพระพรตน้องได้ครองเมือง

เป็นเหตุให้พระชนกโศกเสียใจ ตรอมพระทัยพระชนม์สิ้นยินลือเลื่อง เมื่อทราบข่าวพระพรตโกรธพิโรธเคือง

เกือบท าเรื่องเผลอฆ่าพระชนนี

พระพรต (๓)

พระพรตรู้ตระหนักตนเป็นต้นเหตุ ให้พระรามถูกเนรเทศเหตุครั้งนี้ เสร็จงานถวายพระเพลิงราชพิธี

ออกตามพระรามกลับธานีอโยธยา

แต่พระองค์ปฏิเสธด้วยเหตุผล จะอยู่จนครบสิบสี่ปีที่กลางป่า ตามค าสัตย์ที่ให้ไว้กับพระบิดา ถึงเวลาไม่ยากยุ่งกลับกรุงทันที

พระพรตแม้สิ้นหวังยังไม่ท้อ ได้ทูลขอฉลองพระบาทองค์พระทรงศรี เป็นสัญลักษณ์ตั้งสถิตแท่นแทนภูมี

ผู้ปกครองราชธานีรอเวลา

ส่วนพระพรตผู้ซื่อสัตย์ตัดสินใจ สร้างเมืองใหม่อยู่รอท่าพระเชษฐา ชื่อเมืองประจันตคามบุรีนครา ให้พระสัตรุตอนุชาดูธานี

ครบเวลาสิบสี่ปีที่ก าหนด ไม่ปรากฏองค์พระรามอร่ามศรี จึงคิดว่าพระชนม์ได้วายชีวี คิดจะท าพิธีเดินก้าวเข้ากองไฟ

เมื่อไม่ถึงที่ก็ไม่ตายวายชีวา เป็นเวลาไม่มีเคราะห์เหมาะไฉน ทรงชนะศึกกลับมาพระภูวไนย พระพรตจึงเปลี่ยนใจไม่ท าพิธี

พระพรต (๔)

พระรามกลับอโยธยามาครองเมือง อร่ามเรืองจรูญรุ่งทั้งกรุงศรี

พระพรตน้องผู้ซื่อสัตย์รักภักดี ช่วยภูมีตามครรลองสนองพระคุณ

ในคราเมื่อศึกลงกาครั้งท่ีสอง พระพรตน้องช่วยน าทัพสนับสนุน ฆ่าท้าวจักรวรรดิ์วายตายอาดูร

ฆ่าดับสูญไพนาสุริวงศ์ในสงคราม

ยามพระรามออกทัพสู้กับทศกัณฐ์ พระพรตนั้นด้วยจงรักสุดหักห้าม

ขอดูแลประชาช่วยพระราม ทั้งเขตคามได้อยู่เย็นเป็นสุขใจ

เสร็จสงครามพระรามอร่ามหล้า เป็นกษัตริย์ครองอโยธยาฟ้าสดใส พระพรตครองไกยเกษเขตผไท

พระสัตรุตไซร้อุปราชปราชญ์ปรีชา

พระพรต (๕)

พระพรตนั้นบทบาทอาจราบเรียบ หากจะเปรียบผู้สนใจไม่มากหนา แต่พฤติกรรมท าไว้ดีมีคุณค่า

ที่เอามาเป็นแบบฉบับปฏิบัติตาม

ความถูกต้องรักเหลือเหนือสิ่งใด ความรักในศักดิ์ศรีมีสูงล้ า รักษาสัตย์ตรัสไปไม่คนืค า

ความยุติธรรมทรงไว้ตายก็ยอม

ท าหน้าที่ลูกแสนดีของพ่อแม่ ไม่เห็นแก่ลาภยศที่มีหมดพร้อม เคารพอาจารย์ครูรู้นอบน้อม

รู้อดออมเป็นแบบอย่างต่างชื่นชม

ความจงรักความภักดีที่คงมั่น ความขยันที่หมั่นเรียนเพียรสะสม ความซื่อสัตย์ที่จริงใจใฝ่นิยม ล้วนค าชมต่อพระพรตที่จดจ า

ผู้ประพันธ์ : จตุพร สุวรรณปากแพรก

พระพรต

จากต านานรามเกียรติ์เขียนบอกกล่าว เป็นเรื่องยาวเหล่าเทพและยักษา องค์นารายณ์อวตารเสด็จมา เพื่อน าพาผู้คนพ้นภัยพาล

มีจักรแก้วอาวุธสุดแรงฤทธ์ิ องค์นารายณ์ทรงลิขิตให้อาจหาญ

ตามมาด้วยช่วยรบพญามาร คือพระพรตเชี่ยวชาญการราวี

ร่วมบิดาพระอนุชากับรามลักษมณ์ สมสมัครมารดาไกยเกษี

เป็นบุตรรักดังดวงใจนางเทวี กายนั้นสีแดงชาดทรงมงกุฏยอดชัย

เมื่อยามเด็กพระอัยกาพาไปเลี้ยง เป็นคู่เคียงพระสัตรุดสมสมัย อยู่ที่เมืองไกยเกษนิเวศน์ไกล

หวังเติบใหญ่ตามครรลองครองนคร

พระมารดานางไกยเกษี เคยช่วยพระสวามีกลางสมร รบอสูรปฑูตทันต์แทบม้วยมรณ์ เมื่อรถทรงถูกศรเพลาหักลง

นางเห็นจึงสอดแขนเข้าแก้ไข

ท่อนแขนใส่แทนเพลาเป้าประสงค์ ได้สังหารอสูรร้ายดังจ านง รณรงค์ได้ชัยในสงคราม

พระสามีดีใจเป็นที่ยิ่ง ไม่ทอดทิ้งออกปากยากไถ่ถาม มอบพรไว้หวังใดให้เอ่ยนาม จะมอบตามต้องการทุกอย่างไป

วันเวลายาวนานที่ผ่านพ้น นฤมลร าลึกนึกมาได้

จึงกราบทูลต่อองค์พระทรงชัย ขอบัลลังก์เรืองวิไลให้ลูกยา

พร้อมทั้งขอให้ขับองค์พระราม จากเขตคามเมืองหลวงสุขหรรษา

สิบสี่ปีต้องไปอยู่พงพนา แล้วให้ยกนคราแด่ลูกชาย

องค์ท้าวทศรถสุดกลืนกล้ า แต่ต้องฝืนตามค าที่มั่นหมาย ทรงโศกเศร้าขื่นขมตรมใจกาย

ชีวาวายสิ้นบุญสูญชีวี

ฝ่ายพระพรตทราบข่าวร้าวทรวงหนัก ขึ้งเครียดโกรธยิ่งนักให้หมองศรี จะเข่นฆ่าพระมารดาในทันที แต่โชดดีถูกห้ามปรามไว้ทัน

พระพรตจึงกราบทูลองค์รามา

เชิญกลับครองอโยธยาเมืองสวรรค์ แต่พระรามปฏิเสธความผูกพัน ด้วยค ามั่นของบิดารักษาวจี

พระพรตจึงน าพาฉลองพระบาท แทนรามราชอัญเชิญเข้ากรุงศรี ประกาศไว้จะรอองค์ภูมี สิบสี่ปีกลับเมืองอโยธยา

หากไม่มาจะลาลับร่างสลาย โดดกองไฟให้ตายไปชาติหน้า ครบเวลาพระรามจึงกลับมา ลาสิกขาครองเมืองเรืองวิไล

ในภายหลังสิ้นสงครามยามสงบ ต่างประสบความสุขที่สดใส

พระพรตครองไกยเกษสืบต่อไป ด้วยจิตใจซื่อตรงคงความดี

ผู้ประพันธ์ : อัญชลี ณ เชียงใหม่