4
1 ГОД312НСК1 УН1ВЕРС1ТЭТ ОРГАН РЭКТАРАТА, ПАРТКОМА, ПРАФКОМАУ, КАМ1ТЭТА КАМСАМОЛА ГРОДЗЕНСКАГА ДЗЯРЖАУНАГА УН1ВЕРС1ТЭТА 1МЯ Я. КУПАЛЫ № 31 (155) 25 снежня 1990 года ДРУГ1 РЭСПУБЛIKAHCKI СТУДЭНЦК1 ФОРУМ ВАЧЫМА ДЭДЕГАТА Былi i слушныя прапановы Завяршыу работу 2-ri Рэс- публжансю форум студэнтау. У мшулым нумары мы пазна- ёмЫ вас з асноуным1 арган- 1зацыйным1 момантам! фору- ма. Сёння ж у нас у гасцях адзш з дэлегатау форума — В. Холад, студэнт 4 курса факультэта правазнауства. рЛы nanpacmi яго расказаць i6 рабоце форума, падзялщ- ца ceaiMi уражанням1 — Работа форума была на- сычанай. Спадабалася тое што усе был! заняты справай. Думаю, так i павжна быць, на форум сабралйся зацжауле- ныя людзи Трэба адзначыць, што форум праходз1у у той час, кал1, у сувяз1 з перехо- дам да рыначных адноан, накатлася шмат пытанняу, траблем i у аргажзацый, i у caMix студэнтау. Ужо вядома, што вял1кая доля цяжкасцей прыйдзецца на малазабяспе- чаны слой грамадства, у тым лжу i студэнтау. Таму пры ycix ceaix праблемах, я ду- маю, што лепш сабрацца yciM разам (i студэнтам, i юраун- щтву рэспубл1ю), каб выра- шыць ix, чым аб яуляць галадоуку i ставщь палатю на плошчах. Трэба у дыскустнай форме вырашаць пытанж, як\я нас хвалююць. Ужо у першы дзень работы дэлегаты сустрэлкя са Стар- шынёй Савета MimcTpay БССР В. Ф. Кеб1чам, як! расказау аб отуацьм, якая склалася у краше i у рэс- публщы. Разбалансаванасць эканомж1, дэфщыт бюджэту, таварны голад — таюя рэалм сённяшняга дня. Як жа у такой с1туацьп абаранщь шта- рэсы студэнта ад стыхм не- сфарм1раваушагася рынку? В. Ф. Кеб1ч не крыв1у душой, гаварыу прама, прапаноувау выступаць, выказваць свае меркаванж i прапановы, ад- казвау на пытанж дэлегатау. ён падвёу вын1к1 работы за мжулы год пасля 1-га Рэс- г ублжанскага форума сту- дэнтау. Па выжках мжулага года в1даць, што усе слу- шныя прапановы был1 ул1ча- ны i выкарыстаны усе магчы- масц| для ix рэал1зацьм. Няма падставы сумнявацца у тым, што намечаныя пытанж бу- дуць вырашаны. Трэба зы- ходзщь з рэальных абставш. Зараз мы атрымл1ваем ад юраужцтва рэспубл1ю тое, што яно яшчэ можа даць, а патрабаваць большага, ве- даючы, што у таю напружаны час дапамога урада больш патрэбна жвал1дам, дзецям, як!я naHecni урон пасля зем- лятрасенняу i аварьм на Чар- нобыльскай АЭС, мы проста не можам. Шмат цжавага было на форуме, але сказаць, што узжкал1 нейюя вострыя, крыз!сныя момамты, кал| б студэнты уступал! у канфлжт з юраунщтвам, не магу. Пра- уда, был1 спрэчк1, часцей неабгрунтаваныя канкрэт- HbiMi фактами Часта высту- пал! прадстаужю БНФ з ра- дыкальным1 прапановам!, не пацверджаным1 рэальным1 абстав!нам1. Была прапанова павысщь стыпендыю студэн- тау да мш1мальнага узроуню заработнай платы, а прад- стаужю БНФ прапаноувал1 павысщь яе да сярэдняй заработнай платы з наступ- най выплатай у час працы. Адзж з дэлегатау прапанавау праект рэзалюцьм, якую на- звау «пал1тычнай рэзалю- цыяй», дзе гаварылася, што настуту пал1тычны, эканам1ч- ны крызк, што мы падыйшл1 да таго моманту, кал1 трэба дзейжчаць i выб1раць: «сён- ня» абп "н!кол1». Форум не падтрымау ix прапановы, не зацвердзйу рэзалюцыю, якая была названа паллтычнай пра- вакацыяй. Я, напрыклад, згодзен, што крызк ёсць як i усюды. Але думаю, што прымаць такую рэзалюцыю, якая фактычна закл|кае да забастовак, мы не можам, бо усе нашы прапановы был! падтрыманы урадам рэс- публж!, што пры рынку мы усё ж знойдзем шлях1 да рэал1зацьн нашых праблем, намечаныя прапановы бу- дуць выкананы. Але не усе пытанж, як\я хацелася б пачуць, был1 за- крануты на форуме, напрык- лад, пытанне аб пераглядзе самой камсамольскай арган- 1зацьн, думаю, што трэба змянщь назву, але гэта спра- ва у цяперашжх умовах вельм! складаная i мае свае тонкасц). Не было разглед- жана пытанне аб адносшах студэнцюх аргажзацый да камсамола, падымалася пы- танне аб стварэнж асобнай студэнцкай аргажзацьм, але было вырашана перанесф яго на наступны, lll-ui фо- рум. 3 прапановам! ад нашай дэлегацьм выстуту К. Шпек- тарау. У ходзе работы фору- ма быу створаны выканаучы кам1тэт, у як1 увайшоу наш дэлегат В. Фштчык. На форуме прысутн1чал1 прадстаун1к1 ycix вышэйшых навучальных устаноу. 3 раз- мовы з iMi я зразумеу, што вял!кай розн!цы у кнуючым станов1шчы пам1ж установам1 няма. Мы з 'яуляемся ад- нымi з першых, у каго налад- жаны выяздны гандаль для студэнтау. Наогул, працоуны дзень быу так загружены, што не заставалася часу на гутаркк Пасля пленарнага пасяд- жэння, на як1м вырашал1ся арган1зацыйныя пытанж, уд- зельн1к1 студэнцкага форума працавал1 у дыскусжных цэн- трах, дзе абмяркоувалйся праблемы перабудовы вы- шэйшай i сярэдняй спецыяль- най школы, праект закона «Аб адукацы! у Беларускай ССР», праблемы сацыяльнай абароны студэнтау ва умовах переходу да рыначных ад- нос1н, шла размова аб арган- 1зацыйным афармленн1 сту- дэнцкага руху у рэспубл1цы... Прыняты вынжовыя дакумен- ты студэнцкага форума. Распрацаваны i прадстауле- ны Вярхоунаму Савету рэс- публ1к1 праект Закона аб сацыяльнай абароне моладзк Не належаць налогаабкладан- ню стыпендьи студэнтау, а таксама усе стыпендьи, уста- ноуленыя розным1 фондам!. Не будзе брацца падаходны налог з заработку студэнтау, занятых на сельскагаспадар- чых работах. 3 улжам жфля- цьм студэнтам будзе выплач- вацца розшца пам1ж сты- пендыяй i мш1мальнай зара- ботнай платай. Прадугледжа- ны льготныя бтеты для пра- езду на транспарце i на в1дов1шчныя мерапрыемствы у выхадныя дн|. Увогуле, работай форума я задаволены, т. ш. усе прапановы студэнтау был1 прыняты урадам. Л1чу, што менав1та у такой форме пав- i нн ы вырашацца усе нашы праблемы. В. ХОЛАД. ТРЕБУЮ ПОЛНОГО ЗАПРЕТА ИСПЫТАНИЙ ЯДЕРНОГО ОРУЖИЯ ВО ВСЕХ СРЕДАХ! Призываю правительства всех стран ввести этот запрет на конференции в ООН по г дополнению московского Договора 1963 года о запрещении ядерных испытаний на земле, под водой и в космосе. Вырежьте и отошлите в ближайшие дни это По инициативе Всемирного Совета мира Совет- ский комитет защиты мира проводит акцию в поль- зу запрета всех видов ядерных испытаний, пред- ставляющих серьезную угрозу безопасности мно- гих стран не только с точки зрения экологии, но и как один из способов совершенстовования ядер- ного оружия. Публикуем вырезной купон с текстом обращения, под которым каждый читатель мог бы поставить свою подпись и направить в СКЗМ. Фамилия, имя, отчество Профессия обращение по адресу: 129010, Москва, проспект Мира, 36 Советский комитет защиты мира. Ваши подписи под этим воззванием будут доставлены в Нью-Йорк, в Организацию Объединенных наций, где в январе 1991 года в ходе международной конференции с участием 113 государств будет обсуждаться вопрос о дальнейшей судьбе ядерных испытаний. MiS

1 ГОД312НСК1 УН1ВЕРС1ТЭТ · Прававая ахов акружаючага а прыроднага асяроддз у кражая х Усходняй Еуропы

  • Upload
    others

  • View
    21

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: 1 ГОД312НСК1 УН1ВЕРС1ТЭТ · Прававая ахов акружаючага а прыроднага асяроддз у кражая х Усходняй Еуропы

1 ГОД312НСК1 УН1ВЕРС1ТЭТ

ОРГАН РЭКТАРАТА, ПАРТКОМА, ПРАФКОМАУ, КАМ1ТЭТА К А М С А М О Л А ГРОДЗЕНСКАГА ДЗЯРЖАУНАГА УН1ВЕРС1ТЭТА 1МЯ Я. КУПАЛЫ

№ 31 (155) 25 снежня 1990 года

ДРУГ1 РЭСПУБЛIKAHCKI СТУДЭНЦК1 ФОРУМ ВАЧЫМА ДЭДЕГАТА

Былi i слушныя прапановы

Завяршыу работу 2-r i Рэс-публжансю ф о р у м студэнтау. У м ш у л ы м нумары м ы пазна-ё м Ы вас з асноуным1 арган-1зацыйным1 момантам! ф о р у -ма. Сёння ж у нас у гасцях адзш з дэлегатау ф о р у м а — В. Холад, студэнт 4 курса факультэта правазнауства. рЛы nanpacmi яго расказаць i6 рабоце форума, падзялщ-ца ceaiMi уражанням1

— Работа ф о р у м а была на-сычанай. Спадабалася тое што усе был! заняты справай. Д у м а ю , так i павжна быць, на ф о р у м сабралйся зацжауле-ныя л ю д з и Трэба адзначыць, што ф о р у м праходз1у у той час, кал1, у сувяз1 з перехо-дам да рыначных а д н о а н , накатлася шмат пытанняу, траблем i у аргажзацый, i у

caMix студэнтау. У ж о вядома, што вял1кая доля цяжкасцей прыйдзецца на малазабяспе-чаны слой грамадства, у тым л ж у i студэнтау. Таму п р ы ycix ceaix праблемах, я ду -м а ю , ш т о лепш сабрацца yciM разам (i студэнтам, i юраун -щтву рэспубл1ю), каб выра-шыць ix, чым аб яуляць галадоуку i ставщь палатю на плошчах. Трэба у д ы с к у с т н а й ф о р м е вырашаць пытанж, як\я нас хвалююць.

У ж о у п е р ш ы дзень работы дэлегаты с у с т р э л к я са Стар-шынёй Савета MimcTpay БССР В. Ф . Кеб1чам, як! расказау аб отуацьм, якая склалася у к р а ш е i у рэс-публщы. Разбалансаванасць эканомж1, дэфщыт б ю д ж э т у , таварны голад — таюя рэалм сённяшняга дня. Як ж а у такой с1туацьп абаранщь шта-рэсы студэнта ад стыхм не-сфарм1раваушагася рынку? В. Ф . Кеб1ч не крыв1у душой , гаварыу прама, прапаноувау выступаць, выказваць свае м е р к а в а н ж i прапановы, ад-казвау на пытанж дэлегатау. ён падвёу вын1к1 работы за м ж у л ы год пасля 1-га Рэс-г ублжанскага ф о р у м а сту-дэнтау. Па выжках м ж у л а г а года в1даць, што усе слу-шныя прапановы был1 ул1ча-ны i выкарыстаны усе магчы-масц| для ix рэал1зацьм. Няма падставы сумнявацца у тым, што намечаныя пытанж бу-дуць вырашаны. Трэба зы-ходзщь з рэальных абставш. Зараз м ы атрымл1ваем ад

ю р а у ж ц т в а рэспубл1ю тое, што яно яшчэ м о ж а даць, а патрабаваць большага, ве-даючы, што у таю напружаны час дапамога урада больш патрэбна жвал1дам, д з е ц я м , як!я naHecni урон пасля з е м -лятрасенняу i аварьм на Чар-нобыльскай АЭС, м ы проста не м о ж а м .

Ш м а т цжавага было на ф о р у м е , але сказаць, што узжкал1 нейюя вострыя, крыз !сныя момамты, кал| б студэнты уступал! у канфлжт з юраунщтвам, не магу . Пра-уда, был1 спрэчк1, часцей неабгрунтаваныя канкрэт -HbiMi фактами Часта высту-пал! прадстаужю Б Н Ф з ра-дыкальным1 прапановам!, не пацверджаным1 рэальным1 абстав!нам1. Была прапанова павысщь стыпендыю студэн-тау да мш1мальнага у з р о у н ю заработнай платы, а прад-с т а у ж ю Б Н Ф прапаноувал1 павысщь яе да сярэдняй заработнай платы з наступ-най выплатай у час працы. А д з ж з дэлегатау прапанавау праект рэзалюцьм, я к у ю на-звау «пал1тычнай рэзалю-цыяй», д з е гаварылася, што н а с т у т у пал1тычны, эканам1ч-ны к р ы з к , што м ы падыйшл1 да таго моманту , кал1 трэба дзейжчаць i выб1раць: «сён-ня» абп "н!кол1». Ф о р у м не падтрымау ix прапановы, не зацвердзйу рэзалюцыю, якая была названа паллтычнай пра-вакацыяй. Я, напрыклад, з годзен , што к р ы з к ёсць як i усюды. Але д у м а ю , што прымаць т а к у ю р э з а л ю ц ы ю , якая фактычна закл|кае да

забастовак, м ы не м о ж а м , б о усе нашы прапановы был! падтрыманы урадам рэс-публж! , што п р ы р ы н к у м ы усё ж з н о й д з е м шлях1 да рэал1зацьн нашых праблем, намечаныя прапановы бу -дуць выкананы.

Але не усе пытанж, як\я хацелася б пачуць, был1 за-крануты на ф о р у м е , напрык-лад, пытанне аб пераглядзе самой камсамольскай арган-1зацьн, д у м а ю , што трэба з м я н щ ь назву, але гэта спра-ва у цяперашжх умовах вельм! складаная i мае свае тонкасц). Не было разглед-жана пытанне аб адносшах студэнцюх ар гажзацый да камсамола, падымалася пы-танне аб стварэнж асобнай студэнцкай аргажзацьм, але было вырашана перанесф яго на наступны, l l l - u i фо-р у м .

3 прапановам! ад нашай дэлегацьм в ы с т у т у К. Ш п е к -тарау. У ходзе работы ф о р у -ма быу створаны выканаучы кам1тэт, у як1 увайшоу наш дэлегат В. Ф ш т ч ы к .

На ф о р у м е прысутн1чал1 прадстаун1к1 ycix вышэйшых навучальных устаноу. 3 раз-м о в ы з iMi я зразумеу , што вял!кай розн !цы у к н у ю ч ы м станов1шчы пам1ж установам1 няма. М ы з 'яуляемся ад-нымi з першых, у ка го налад-ж а н ы выяздны гандаль для студэнтау. Наогул, працоуны дзень быу так за гружены, што не заставалася часу на гутаркк

Пасля пленарнага пасяд-жэння , на як1м вырашал1ся арган1зацыйныя пытанж, уд -зельн1к1 студэнцкага ф о р у м а працавал1 у дыскусжных цэн-трах, д з е абмяркоувалйся праблемы перабудовы вы-шэйшай i сярэдняй спецыяль-най школы, праект закона «Аб адукацы! у Беларускай ССР», праблемы сацыяльнай абароны студэнтау ва умовах переходу да рыначных ад-нос1н, ш л а размова аб арган-1зацыйным афармленн1 сту-дэнцкага руху у рэспубл1цы... Прыняты вынжовыя дакумен -ты студэнцкага форума .

Распрацаваны i прадстауле-ны Вярхоунаму Савету рэс-публ1к1 праект Закона аб сацыяльнай абароне моладзк Не належаць налогаабкладан-н ю стыпендьи студэнтау, а таксама усе стыпендьи, уста-ноуленыя розным1 фондам! . Не б у д з е брацца падаходны налог з заработку студэнтау, занятых на сельскагаспадар-чых работах. 3 у л ж а м ж ф л я -цьм студэнтам б у д з е выплач-вацца р о з ш ц а пам1ж сты-пендыяй i мш1мальнай зара-ботнай платай. Прадугледжа-ны льготныя б т е т ы для пра-езду на транспарце i на в1дов1шчныя мерапрыемствы у выхадныя дн|.

Увогуле, работай ф о р у м а я задаволены, т. ш. усе прапановы студэнтау был1 прыняты урадам. Л1чу, што менав1та у такой ф о р м е пав-i нн ы вырашацца усе нашы праблемы.

В. ХОЛАД.

ТРЕБУЮ ПОЛНОГО ЗАПРЕТА ИСПЫТАНИЙ ЯДЕРНОГО ОРУЖИЯ

ВО ВСЕХ СРЕДАХ! Призываю правительства всех стран ввести этот запрет на конференции в О О Н по

г

дополнению московского Договора 1963 года о запрещении ядерных испытаний на земле,

под водой и в космосе.

Вырежьте и отошлите в ближайшие дни это

По инициативе Всемирного Совета мира Совет-ский комитет защиты мира проводит акцию в поль-зу запрета всех видов ядерных испытаний, пред-ставляющих серьезную угрозу безопасности мно-гих стран не только с точки зрения экологии, но и как один из способов совершенстовования ядер-ного оружия. Публикуем вырезной купон с текстом обращения, под которым каждый читатель мог бы поставить свою подпись и направить в СКЗМ.

Ф а м и л и я , и м я , о т ч е с т в о

Профессия

о б р а щ е н и е п о а д р е с у :

129010, Москва, проспект Мира, 36

Советский комитет защиты мира.

Ваши подписи под этим воззванием будут доставлены в Нью-Йорк, в Организацию

Объединенных наций, где в январе 1991 года в ходе международной конференции

с участием 113 государств будет обсуждаться вопрос о дальнейшей судьбе ядерных

испытаний.

M i S

Page 2: 1 ГОД312НСК1 УН1ВЕРС1ТЭТ · Прававая ахов акружаючага а прыроднага асяроддз у кражая х Усходняй Еуропы

• — г

i функцыянальныя даследавашп

НОВЫЯ ПАДРУЧН1К1 I ВУЧЭБНЫЯ Тапалопя: Вучэбны дапа-

м о ж ж к для матэматычных спе-цыяльных ВНУ.— М Ы с к , Вышэй-шая школа, 1990.

Радыётэхшчныя с к т э м ы (Пад. рэд. Ю . М . Казарынава.— М , Вышэйшая школа, 1990.

В1шнякоу В. А., Пятроусю А. А. С к т э м н а е забеспячэнне м ж р а Э В М . — Мн. , Вышэйшая школа, 1990.

Альсев1ч Л. А., Чаранко-ва Л. П. П р а к т ы к у м па дыфе-рэнцыяльных урауненнях .— Мн. , Вышэйшая школа, 1990.

Для студэнтау факультэта пра-вазнауства

Прававая ахова а к р у ж а ю ч а г а прыроднага асяроддзя у кражах Усходняй Еуропы; вучэбны дапа-м о ж н ж для ВНУ.— М. , Вышэй-шая школа, 1990.

Вучэбна-палявая практыка па б а т а ш ц ы , в у ч э б н ы д а п а -м о ж ж к , — М. , Вышэйшая школа,

1990. Для студэнтау гктарычнага

факультэта Карлау В. В. У в о д з ш ы у этнаг-

раф1ю народау СССР.— М. , вы-давецтва М Д з У , 1990.

Для студэнтау, я к i я зб|раюцца на педагапчную практыку, пра-пануем наступныя KHiri:

1. Сцэнарьи школьных свят / С к л а д . Л . I. ВЫаградава.— М. , Асвета, 1990.

У з б о р н ж уключаны сцэнарьп прафеаянальных i самадзейных аутарау. Матэрыялы з б о р ж к а арыентаваныя на ш к о л ь ж к а у розных узростау i дазваляюць падрыхтаваць гэатралгзаваныя прадстауленж да свят 9 Мая, 1 верасня (да Д н я ведау), а такса-ма тэматычныя забауляльна-паз-навальныя вечары, так1я, як ма-стацка-публ1тыстычная кампаз ->цы я «Будзь Чалавекам — Чала-

ДАПАМОЖН1К1 век!» Асноуны змест гэтага сцэ-нарыя дапаможа дзецям за-думацца пра дабро i зло, пра вернасць i здраду. Паказ тэ-атрал!заванага в1дов1шча «Чыр-воны, жоуты , зялёны» у жарто -унай ф о р м е напомнщь д з е ц я м аб жыццёва важных правшах дарожнага руху .

Грэхнеу В. С. Культура педа-гаг1чных знос1н. К ж г а для на-стаужка .— М. , Асвета, 1990.

Школа , а к р у ж а ю ч ы дзяцей увагай i дабразычл1васцю, з дзяцжства прыв1вае iM тым са-м ы м в ы с о к у ю культуру чалаве-чых зносш. Гэта к ж г а дапаможа вам разабрацца у тым, што вы ведаеце, i чаго не ведаеце, пабудаваць вашы веды у с к т э м у i карыстацца ёй у рабоце.

1990 год з 'яуляецца годам Скарыны. М ы прапаноуваем вам дзве новыя KHiri, атрыманыя нашай б|бл(ятэкай.

1. Скарына i яго эпоха. В. А. Чамярыцю i Ы ш . — Мн. , Навука i тэхжка , 1990.

Праца з 'яуляецца першай спробай комплекснага вывучэн-ня 3noxi Скарыны на аснове навейшых дасягненняу савецкага славяназнауства. На багатым фактычным матэрыяле асвятля-ецца скаладаны працэс фарм1ра-вання беларускай народнасц|, важнейшыя асабл1васц1 белару-скай мовы, л1таратуры, мастацт-ва, грамадска-пал1тычнай i фша-софскай д у м ж Беларуси на м я ж ы с ярэдневякоу я i Адраджэння .

2. Дакументальная аповесць вядомага даследчыка KHiri i ricTopbii кж гадрукарства Немгро-ускага Е. Л. . Па слядах Ф р а н ц ы -ска Скарыны.— Мн. , Беларусь, 1990. Knira расказвае аб тым, як вучоныя Pacii i Ышых KpaiH шукал1 i 3Haxofl3ini KHiri Ф . Ска-

рыны, дакументы аб яго жыцц1 i дзейнасф, паведамляе цжавыя падрабязнасц1 аб сам'чл першад- Ы р у к а р ы i яго KHirax.

Няма на зямл1 чалавека, яю б не задумвауся над сутнасцю кахання... М о ж а м прапанаваць в а м н а с т у п н ы я KHiri.

1. Фшасоф1я кахання. У двух тамах. Пад рэд. Д . П. Горскага .— М. , П а л т з д а т , 1990.

2. У з б о р н ж «А шчасце так магчыма» М. , «Известия», 1989. Тут сабраны матэрыялы, надру-каваныя на старонках «НядзелЬ^ ' як1я выкл1кал1 асабл1вую ц ж а - ^ васць чытачоу.

3 24 па 30 снежня у даведачна-ж ф а р м а ц ы й н ы м аддзеле б'\бп\я-тэкi аргашзавана выстава новых паступленняу лкаратуры , дзе вы м о ж а ц е пазнаёмщца з названым! i жшым1 нав1нкам1 л1таратуры.

Ф. ЛЕЛЬЧУК, старшы б|бл1ятжар.

педагогау. А што датычыцца тэхжк i, а яе цяпер у ш к о -лах шмат ,— то тут яны па-за канкурэнцыяй, М а г ч ы м а таму на-шых в ы п у с к ж к о у заусёды з зада-вальненнем бяруць у школы.

За гэтыя 6 гадоу м ы в ы п у с ц Ы каля 300 чалавек па спецыяль-насц1 ф131ка са спецыял1зацыяй радыёф1зжа. А у 1991 годзе б у д з е першы выпуск з новей спецыяльнасцю радыёф1зжа.

На сённяшж дзень у плане падрыхтоую студэнтау м ы у асноуным p o 6 i M н а ц к к на вы-л^чальную тэхн1ку, персанальныя ЭВМ, ix абслугоуванне i выкары-станне у тэхналапчных працэсах,

ная работа. М ы гэта p o 6 i M . Але, у той ж а час, добра разумеем , што для таго, каб праз пяць гадоу застацца канкурэнтназдо-льным^ м ы павжны стварыць задзел у ж о сёння.

М ы распрацоуваем тры тэмы. Л е р ш а я : электрадынамта . С ю -ды уваходзяць антэны, рады-ёхвал!, новыя радыётэхшчныя матэрыялы з ю р у е м ы м ) пара-метрам! . Гэта як раз тое, што спатрэбщца для новай радыёапа-ратуры, якая пойдзе у вытвор-часць гадоу праз пяць. С ю д ы ж м о ж н а аднесщ работы па лазерах. Д р у г а я тэма: распрацо-ука новых с1стэм сувяз1. I трэцяя:

У лабараторьм радыёпрыёмных i перадаючых устройства^ студэнты трэцяга курса шжынернага факультэта Сяргей Ялоусж, Mixain Чывшь i Дзм1трый Рындау займаюцца апрацоукай даных лабараторнай работы.

пры канстру|раванн! радыёапа-ратурь!, практычна, ва ycix сфе-рах. Аказваецца, гэта вельм| удала, таму што мжрапрацэсары на сённяшж дзень выцеснш1 на прадпрыемствах вяляюя м а ш и -ны. Колькасць ix расце, а гра-матнасц! у ix п р ы м я н е н ж , умен-ия працаваць няма. Таму i для наших в ы п у с к ж к о у ствараюцца спрыяльныя умовы для уладка-вання на работу, i на caMix прадпрыемствах устае пытанне аб перападрыхтоуцы 1нжынерау на м!крапрацэсары.

У плане навуковых работ: пераход да функцыянальных даследаванняу. Гучыць некальк! парадаксальна, таму што асно-уны заказ прадпрыемствау сёння вельм! канкрэтны. Тут не патра-буецца HiflKix фундаментальных даследаванняу, а толью канкрэт-

м | к р а п р а ц э с а р н а я т э х т к а , cicT3MHbi анал|з. Усе яны маюць сваю мэту у перспектыве. А задзел, зроблены сёння, даз-волщь нам быць канкурэнтназ-дольным! у распрацоуцы новай тэхн)К1, на я к у ю мы з м о ж а м атрымаць заказы ад прадпрыем-ствау. Таму м ы павЫны думаць гадоу на пяць наперад, каб потым не застацца па-за спра-вамк

Цяпер у нас працуюць 14 вы-кладчыкау, каля 10 чалавек дапа-м о ж н а г а персаналу. На кафедры 8 кандыдатау навук, трое з ix абаражл1 свае дысертацьм у ж о на нашай кафедры. На сённяшн1 дзень два чалавею вучацца у acnipaHTypbi, 4 — с а к к а л ь ж ю ву-чоных ступеняу. Прадстаулена да абароны адна доктарская ды-сертацыя.

Ш т о датычыцца матэрыяльнай

базы, то як магл1, м ы яе паднял!. Закуплена новае абсталяванне па ycix вучэбных лабараторыях, a ix каля 10, праходзщь там 12 лаба-раторных практыкумау . Д о б р а е абсталяванне у лабараторыях м1красхемнай тэхн1кг, м ж р а п р а -цэсарнай, тэлебачання, радыёэ-лектронных С1Стэм. Закуплена новае абсталяванне для лабара-торый асноу радыётэхн1к1, асноу электратэхжю.

База цяпер ёсць. Але сказаць, што яна дастатковая, нельга. Сёння яна яшчэ м о ж а зада-волщь, а заутра у ж о састарэе. Практычна, яе трэба пастаянна аонауляць. Але праблема адна: няма грошай. У час застою был1 грошы, не было фондау. Цяпер лепш не стала. Ф о н д а у не патра-буецца, але няма грошай. Гэта звязана з тым, што наша д з я р -жава не выдзяляе дастаткова грошай на адукацыю, а на «гра-шы» падрыхтаваць класнага спе-ц ы я л к т а нельга. Тольк! для таго, каб нашу спецыяльнасць тры-маць на у з р о у ж , трэба к о ж н ы я пяць гадоу мяняць парк абсталя-вання. Так1х грошай yHieepciT3T не мае.

Хачу падкрэсл1ць, што на на-шай кафедры здаровае, працаз-дольнае ядро. Так, у галЫе э л е к т р а д ы н а м 1 к | п р а ц у е Уладз1м|р Андрэев1ч Луган1н, над cicT3MaMi сувяз! працуе Вя-часлау М1калаев|ч С ю р ы н , вы-л1чальнай тэхн1кай займаецца Валерый Аляксандрав1Ч Ваучок. На кафедру Ыжынерна-тэхналаг-1чнай падрыхтоук( перайшоу ад нас Ю р ы й Расц1славав1ч Б е й ц ^ » Барыс Аляксеев1ч БарыхЫ прад-CTaeiy д о к т а р с к у ю дысертацыю. 3 лабарантау хацелася б адзна-чыць Аляксандра В1ктарав1ча Ес-inKa i Людм1лу Уладз!м1рауну Копачыву. Яны вучацца у acn-ipaHTypbi, маюць некалью публ- | жацый, працуюць i па гаспа-дарча-дагаворных тэмах. Гэта нашы будучыя выкладчыю. Вельм! адукаваны спецыял1ст

7 и | н ж ы н е р навукова-даследчага сектара Irap Mixaftnaei4 Нонча. А бяззменны наш Леан|д Уладз-iMipaBi4 Баярчык, рабочы высо-кай квал1ф1кацьм, ун1версал у сваёй справе, м н о п х 1нжынерау яшчэ павучыць м о ж а .

Д у м а ю , што Kani б быт не-абходныя умовы для разв1цця вышэйшай школы, усё астатняе м ы здолел1 б вырашыць сам1. А у тым станов1шчы, у як1м апынулася сёння вышэйшая ш к о -ла, выкладчыкам i вучоным гава-рыць аб нейк1х перспектывах вельм) цяжка . Праблемы, у я к Л м ы сёння у п е р л к я , агульныя дл^ усёй вышэйшай адукацьп. Hi наш рэктар, Hi рэктар другой ВНУ ж ч о г а не выправяць. Патрэбна фжансаванне вышэйшай ш к о л ы хаця б на у з р о у ж разв1ваючыхся KpaiH, не гаворачы у ж о пра разв1тыя. HiKoni м ы не з м о ж а м дагнаць i перагнаць ix, кал| kg б у д з е м так аднос1цца да адука- ^ цьм, тым больш тэхн!чнай.

Усё гэта праблемы з н е ш ж я . Станов1шча ж на кафедры у нас здаровае. М ы б у д з е м разв1вацца далей, пытанне TonbKi у хуткасф росту, а ён недастатковы не толью у нас.

Ю . РЫЧКОУ, загадчык кафедры радыёф131к1.

Занятк! вядзе Юрый Расцклававйч Беицюк.

У т ы м ж а 83-iM, пачатку 84-га года рэктар nacTaeiy перад нам1 задачу: размеркаванне выпускн-iKOy на ф1з1чным факультэце n a e i H H a быць тольк! на вытвор-часць. Тэты напрамак у рабоце i быу прыняты нашай кафедрай i кафедрай прыкладной оптыю. Спачатку праехал1 па заводах, в ы с в е т л и патрэбу у спецыял-icTax. Тады ж было арган1завана в у ч э б н а - н з в у к о в а - в ы т в о р ч а е аб яднанне.

Работа адразу пайшла у двух напрамкл». падрыхтоука выпу-скн1коу I навуковая работа для прадпрыемствау. Наша кафедра стала супрацоужчаць з двума заводам! : аутамагжтол i «Рады-ёпрыбор» . Адразу вызначыл!ся у навуковых раздзелах. Так, м ы стал! займацца аутаматызацыяй розных кантрольных аперацый, гэта значыць, pa6mi аутаматыч-ныя кантрольна-вымяральныя стэнды. Вырабляем ix для нашых прадпрыемствау i да гэтага часу, а таксама для завода «Гандаль-маш», для нашых калгасау, спар-тсменау, шшых заказчыкау.

A p y r i бок супрацоун1цтва з за-водам! — падрыхтоука студэн-тау,— у ж о у пачатку 1985 года

м о ж а быць рэал!завана у двух варыянтах: у чыста тэхнйчным сэнсе для вытворчасц1 па плану пал!тэхжчных 1нстытутау, i у д р у г | м : навуковая работа, ун-ieepciT34Ki план падрыхтоук1.

М ы цяпер так i po6iM. Большая частка нашых студэнтау рыхту-ецца па тэхжчнаму плану наву-чання. Яны атрымл!ваюць квал-!ф1кацыю радыё!нжынера i раз-м я р к о у в а ю ц ц а на пяць заводау: аутамагжтол, «Радыёпрыбор», вытворчае аб яднанне «Конус», ВА «Стромэкалопя» i у абласное упрауленне сувяз1. Вельм! шмат в ы п у с к ж к о у 1дзе па aca6icTbix заяуках на невялж1я прадпрыем-ствы, працуюць там у выл1чаль-ных цэнтрах, канструктарск ix б ю -ро.

Некаторыя студэнты застаюц-ца ва ун!верс!тэце для прада-ужэння навуковай работы. Яны, як правша, вучацца па ждывйду-альнаму плану i атрымл^ваюць ун1верс1тэцкую спецыяльнасць радыёф!зжа. 3 гэтай ж а квал1ф-(кацыяй у нас ёсць выпускнж | , як!я працуюць у школах (6 чала-век — у Гродна). Водгую аб ix вельм1 добрыя, таму што ф!з1ку яны ведаюць не г о р ш нашых

выявш! тое, што неабходна мя-няць спецыяльнасць нашых выпу-с к ж к о у . М ы гэта зразумел1 ра-ней, д р у п м прыйшлося даказ-ваць на розных узроунях дзеля таго, каб адкрыць новыя спецы-яльнасц1. А час iuuoy.

TaKiM чынам, у 1988 г одзе была адкрыта спецыяльнасць ра-дыёф1з1ка i электрон!ка . Чым яна добрая? Справа у тым, што яна

Кафедра радыёф!з1к! была ар-гажравана 1 верасня 198S года яшчэ на ф1з!чным факультэце. 3 'явшася спецыял|зацыя рады-ёф1зта у агульнай педагапчнай спецыяльнасц| ф!з!ка. На кафед-р ы працавала 4 выкладчыю i 2 лабаранты. I была адна група студэнтау. Н1якай навуковай пра-цы не вялося, усё прыходзшася пачынаць з нуля.

Page 3: 1 ГОД312НСК1 УН1ВЕРС1ТЭТ · Прававая ахов акружаючага а прыроднага асяроддз у кражая х Усходняй Еуропы

БУНИНСКИЕ ДНИ В УНИВЕРСИТЕТЕ

И судьба беспощадно велела... У зверя есть нора, у птицы

есть гнездо... как бьется сердце горе-стно и громко, когда вхожу, крестясь, в

чужой, наёмный дом С своей уж ветхою

котомкой! И. А. Бунин

Совесть с е г о д н я велит го -ворить о тех, к т о б о л е е всего д о с т о и н светлых и благо -д а р н ы х в о с п о м и н а н и й . Слы-« шите? Г р е м и т н а ч и щ е н н а я м е д ь — и — как всегда — п о з д н о .

Иван А л е к с е е в и ч Бунин. . . Как м н о г о нам г о в о р и т это имя , м н о г о и... м а л о . П о з о р -н о м а л о м ы з н а е м о челове-ке , с т а в ш е м о д н о й из м н о г о -численных ж е р т в наших п р е ж н и х , незабываемых и навряд ли и с п р а в и м ы й о ш и -б о к .

С е р д ц е Бунина п е р е с т а л о биться в ч у ж о м к р а ю , д а л е к о от Родины, но отдавать дань е г о светлой памяти д о л ж н ы и м ы . Поставьте ц в е т ы у е г о портрета , з а ж г и т е свечи, да-вайте « говорить о печали».

Ивану А л е к с е е в и ч у Бунину б ы л о п о с в я щ е н о о д н о из занятий л и т е р а т у р н о - м е т о -д и ч е с к о г о к р у ж к а , р у к о в о -д и т к о т о р ы м Н и к о л а й А л е к -с а н д р о в и ч М е л ь н и к о в , заве-д у ю щ и й к а ф е д р о й р у с с к о й и з а р у б е ж н о й литературы . Это человек , д а в ш и й д о р о г у у ж е м н о г и м п о к о л е н и я м м о -лодых пеподавателей . Он , не

с купясь , делится с в о и м и м н о -г о ч и с л е н н ы м и з н а н и я м и и о п ы т о м с о с т у д е н т а м и , не п р о п у с к а е т ни о д н о й литера-т у р н о й новости , п о м о г а е т в в ы б о р е к н и г , н е о б х о д и м ы х для развития и у с о в е р ш е н -ствования личности . Жаль , что м ы не всегда у м е е м это ценить. Так, если б ы не это занятие к р у ж к а , м ы б ы м н о -г о г о не узнали о Бунине.

Н. А . М е л ь н и к о в г о в о р и л о т о м , о ч е м м н о г и е г о д ы молчала наша пресса, был дан к р а т к и й обзор - т в о р ч е -ства Бунина.

О д н а из самых активных участниц к р у ж к а , Наталья Чернявская , рассказала нам о д н е в н и к е писателя « О к а -янные дни» . О каких ж е днях идет речь? Это б ы л и д н и п о л н о г о р а з р ы в а с Россией. Как этот человек л ю б и л Рос-с и ю ! Не г р о м к о й , к р и ч а щ е й л ю б о в ь ю , а л ю б о в ь ю т о н к о й , прочувствованной, прочной.

Грустно видеть, как много страданья

И тоски и нужды на Руси! И вот о н о г р я н у л о — «спа-

сение», явившееся с з а л п о м « А в р о р ы » . Все л о м а л о с ь , р у -шилось , б а г р я н ы й флаг был о к р а ш е н к р о в ь ю лучших представителей р у с с к о й ин-теллигенции . «Власти б е р е г -ли з д о р о в ь е л ю д е й — в м е -сто 20 капель п р а в д ы давали 15, так к а к 20 капель — с м е р т е л ь н а я доза» . Бунин не п р и н я л р е в о л ю ц и ю . О н так и не и з м е н и л с в о ю политиче -с к у ю п о з и ц и ю д о к о н ц а ж и з -ни.

1918 год . Писатель с у ж а -с о м н а б л ю д а е т за т е м и и з м е -н е н и я м и , к о т о р ы е п р о и с х о -дят с л у ч ш и м и у м а м и России. О Б р ю с о в е : «Все левеет . Почти б о л ь ш е в и к » . О б и д н о б ы л о е м у и за Блока, к о т о -р ы й , так д о к о н ц а и не поняв р е в о л ю ц и и , стал слагать ей г и м н ы . В с тране царила пани-ка 'отчаяния. . .

Писатель не м о г б о л ь ш е оставаться в России и п о к и -нул ее в 1920 г о д у . Навсегда. Катаев п р е з р и т е л ь н о ото -звался о н е м : «Уехал хлебать чечевицу в П а р и ж » . Не знал то гда е щ е Валентин П е т р о -вич, что о ж и д а е т е г о с а м о г о . А если б ы не уехал Бунин из России? Что ж е , почивал б ы в е л и к и й талант на лаврах? О т н ю д ь . Его у д е л о м стал б ы о д и н из л а г е р е й в р о д н о м к р а ю и оборвалась б ы ж и з н ь ч е л о в е к а за р е ш е т к о й , к у д а н и к о г д а не за глядывало с о л н ц е правды.

Счастлив тот, к т о ж и з н ь ю м и р пленяет .

Но сто крат счастливей тот, чей прах

Веру в ж и з н ь б е с с м е р т н у ю вселяет

И цветет л е г е н д а м и в веках !

О Б у н и н е - п о э т е г о в о р и л о с ь е щ е м е н ь ш е , ч е м о Бунине -писателе. А , м е ж д у тем , у н е г о очень тонкая , свое -о б р а з н а я л и р и к а . П е р в ы е е г о • п о э т и ч е с к и е к н и г и о Родине , о к р а с о т е ее р а д о с т н о й и пе-чальной п р и р о д ы , о з о р я х

«Я не знаю, что называется хорошим человеком. Верно, хорош тот, у ко го есть душа, есть горячее чувство, безотчетно рвущееся из глубины сердца. Я не знаю, что называется искусством, красотою в искусстве, его правилами. Верно, в том заключается оно, чтобы человек, какими бы словами, в какой форме ни говорил мне, но заставлял видеть перед собою живых людей, чувствовать веяние живой природы, заставлял трепетать лучшие струны моего сердца».

И. А. БУНИН. 1

НОВОЕ О БУНИНЕ

I Наша память наш долг

Итак, 2 н о я б р я состоялось заседание к р у ж к а л ю б и т е л е й поэзии , п о с в я щ е н н о е 120-ле-

^ т и ю И. А . Бунина. На н е м звучали стихи, к о т о р ы е в к а ж д о м из нас п р о б у ж д а л и н е о р д и н а р н ы е чувства и представления о личности Бунина, о е г о с у д ь б е — не-п р о с т о й и т р у д н о й ,

j- И, м о ж е т быть , и м е н н о |г с е г о д н я п р и ш л о в р е м я на-

звать Бунина в е л и к и м рус -с к и м писателем? Не т о л ь к о п о т о м у , ч то он п о л у ч и л Но-б е л е в с к у ю п р е м и ю , но и По той п р и ч и н е , что п е р в ы м в XX в е к е вз глянул на Рос-с и ю , как на целое , п е р в ы м

k с т р е м и л с я и с т о р и ч е с к и объ-е к т и в н о п о с м о т р е т ь на всех л ю д е й , ж и в ш и х д о р е в о л ю -ции.

О Бунине написано немало . Есть и п р о т и в о р е ч и в ы е с у ж -дения . Но не так у ж м н о г о в н и м а н и я уделялось той в н у т р е н н е й ж и з н и , к о т о р а я была х а р а к т е р н а д л я с е м ь и Буниных и сохранилась д о

j ^ c e r o д н я в в о с п о м и н а н и я х Л а с к а р ж е в с к о г о и в н е м с а м о м . И м н е думается , что с е г о д н я м ы не и м е е м права забывать о л ю д я х , к о т о р ы е п р и н я л и участие в восста-н о в л е н и и истинных фактов ж и з н и и деятельности Буни-на. О б о д н о м из них сейчас

пойдет речь . Это п л е м я н н и к Ивана

А л е к с е е в и ч а Н и к о л а й И о с и -фович Л а с к а р ж е в с к и й . На-с л е д н и к с т а р и н н о г о р о д а Бу-ниных , он семнадцать лет п р о в е л в сталинских т ю р ь -мах, ла герях , ссылках . Глав-н ы м о б в и н е н и е м б ы л о р о д -ство с И в а н о м А л е к с е е в и ч е м . О б о и х — п и с а т е л я и п л е м я н -н и к а — следователь называл «врагами народа» . О с м е р т и Ивана А л е к с е е в и ч а он и е г о ж е н а М а р и я Ф л о р и а н о в н а К в я т к о в с к а я узнали, е щ е на-ходясь в К р а с н о я р с к о м к р а е . П о м н я т , как т я ж е л о б ы л о на д у ш е накануне . Н и к о л а й И о с и ф о в и ч в с ю ночь ходил , д у м а л , вспоминал , не пони -мая, ч то с н и м п р о и с х о д и т . П о т о м п р и н е с л и «Правду» от 11 ноября . . .

П е р в ы м , к т о начал п о ч т и сразу ж е по в о з в р а щ е н и и из ссылки восстанавливать па-мять р о д а Буниных , б ы л Л а с к а р ж е в с к и й . Д в а д ц а т ь лет назад в м у з е й г о р о д а Е ф р е м о в а он п е р е д а л с е м е й -ные р е л и к в и и и п о д г о т о в л е н -ный и м альбом. Д о м и с е м ь я б ы л и д л я Ивана А л е к с е е в и ч а той нравственной о п о р о й , к о т о р а я не исчезла д о по -следних дней .

«С м а т е р ь ю связана самая

г о р ь к а я л ю б о в ь всей м о е й ж и з н и . . .

В д а л е к о й р о д н о й з е м л е , о д и н о к а я , навеки всем м и -р о м забытая, да п о к о и т с я она в м и р е и да б у д е т вовек б л а г о с л о в л е н о ее б е с ц е н н о е имя. . .»

В г о д ы написания « Ж и з н и А р с е н ь е в ы х » эти с т р о к и б ы -ли п р о р о ч е с к и м и . Нельзя позволить , ч т о б ы б ы л и забы-ты т а к и е м о г и л ы !

Бунинская Россия, н а х о д я -щаяся на н е б о л ь ш о м п р о -странстве от Е ф р е м о в а д о В о р о н е ж а и от О р л а д о Ельца, расширилась п о т о м д о М о с к в ы и П а р и ж а . Б у н и н с к и й план о России, не услышан-ный в свое в р е м я , г о р ь к о отозвался в наши дни .

В с в о е м п о с л е д н е м расска -з е «Бернар» Бунин пишет : «Бог в с я к о м у из нас дает в м е с т е с ж и з н ь ю тот или иной талант и возлагает на нас с в я щ е н н ы й д о л г не з а р ы -вать е г о в з е м л ю . . . »

Исполнил свой д о л г писа-тель Иван Алексеевич Бунин.

Исполняет е г о и Николай Иосифович Ласкаржевский .

Наш д о л г п е р е д н и м и , п е р е д всем с л а в н ы м р о д о м Буниных е щ е существует .

Н. З А Й К О , студентка 4 курса филоло-

гического факультета.

лета и п р о н з и т е л ь н о - г р у с т -ных закатах осени . У н е г о н е о б ы ч н о е восприятие м и р а п р и р о д ы , человека . Горь -к и й г о в о р и л б м у : « К о г д а я б у д у писать о Вашей к н и г е с т и х о в , — я, м е ж д у п р о ч и м , б у д у сравнивать Вас с Л е в и -таном. . .» .

Бунин т р а г и ч е с к и п е р е ж и -вал р а з р ы в с Россией. Поэзия этих лет п р о н и к н у т а настрое -н и е м одиночества человека , о к а з а в ш е г о с я «в ч у ж о м , на-е м н о м д о м е » , вдали от з е м -ли, к о т о р у ю он « л ю б и л д о б о л и с е р д е ч н о й » .

З о л о т о й н е д в и ж н ы й сеет Д о постели лег Н и к о г о в п о д л у н н о й нет, Знает т о л ь к о он м о ю М е р т в у ю печаль, То, что я от всех таю. . . Х о л о д , блеск , мистраль . Бунин п о к и н у л нас навсег -

да, н о нет, он возвратился ,не м о г не возвратиться . И м е н н о об э т о м г о в о р и т с я в статье « В о з в р а щ е н и е » , к о т о р а я б ы -ла напечатана в «Учительской газете» и с а н а л и з о м к о т о р о й выступила на занятии к р у ж к а Наташа З д а с ю к . С л у ш а я ее, м ы опять испытали у в а ж е н и е к Бунину и чувство вины, о б щ е й о б и д ы за всех нас, за

р о д н у ю з е м л ю , п о ж и н а ю -щ у ю сейчас п л о д ы своих посевов . Грустно , м и л ы е м о и , грустно . . .

Выступила Инна Л о с ь . О н а п о з н а к о м и л а нас с о статьей Бунина «Инонйя и к и т е ж » , напечатанной в 1925 г о д у в п а р и ж с к о й газете . «Честь г о с у д а р я з а м е н и т в а м кнут. . .» . Статья овеяна г р у -с т ь ю по России п р е ж н е й , России Толстых. Посвящена статья А л е к с е ю К о н с т а н т и н о -вичу Толстому , творчество к о т о р о г о , как и творчество Афанасия Ф е т а , Якова По-л о н с к о г о , Бунин очень ' л ю -бил. Вот п о э т о м у и была е г о п о с т о я н н о й с п у т н и ц е й в Па-р и ж е с и н е о к а я ностальгия п о той России, к о т о р о й у ж е не вернуть , н о к о т о р а я ж и в е т в к а ж д о м л ю б я щ е м , о б о г р е -т о м е ю с е р д ц е , о т к у д а ее н и ч е м не вытравить, чей г л у б о к и й , г р у с т н ы й голос не за глушить з в у к а м и б р а в у р -ных м а р ш е й , чей свет, как м а я к , зовет ч е р е з дальние расстояния и д о л г и е г о д ы одиночества на ч у ж о й земле.

Т. О Б У Х О В С К А Я , Студентка 4 курса филоло-

гического факультета.

«... ЗАСИНЕЕТ СОН ВОСПОМИНАНЬЯ...»

• » *

Осыпаются астры в садах, Стройный клен под окошком желтеет, И холодный туман на полях -Целый день неподвижно белеет. Ближний лес затихает, и в нем Показалися всюду просветы, И красив он в уборе своем, Золотистой листвою одетый. Но под этой сквозною листвой В этих чащах не слышно ни звука... Осень веет тоской, Осень веет разлукой! Поброди ж е в осенние дни По аллее, давно молчаливой, И с любовью и с грустью взгляни / На знакомые нивы. В тишине деревенских ночей И в молчанье осенней полночи Вспомни песни, что пел соловей, Вспомни летние ночи И подумай, что годы идут, Что с весной, как минует ненастье, Нам они не вернут Обманувшего счастья...

• * *

Я к ней вошел в полночный час. Она спала, — луна сияла В ее окно, — и одеяла Светился спущенный атлас. Она лежала на спине, Нагие раздвоивши груди, — И тихо, как вода в сосуде, Стояла жизнь ее во сне.

* » »

Спокойный взор, подобный взору лани, И все, что в нем так нежно я любил, Я до сих пор в печали не забыл, Но образ твой теперь уже в тумане. А будут дни — угаснет и печаль, И засияет сон воспоминанья, Где нет уже ни счастья, ни страданья, А только всепрощающая даль.

• • »

Настанет день — исчезну я, А в этой комнате пустой Все то же будет: стол, скамья Да образ, древний и простой. И так же буд^т залетать Цветная бабочка в шелку — Порхать, шуршать и трепетать По голубому потолку. И так же будет неба дно Смотреть в открытое окно И море ровной синевой Манить в простор пустынный свой.

• • •

Где ты, угасшее светило? Ты закатилось за поля. Тебя сокрыла, поглотила Немая, черная земля. Но чем ты глубже утопаешь В ее ночную глубину, Тем все светлее наливаешь Сияньем бледную Луну. Прости. Приемлю указанье Покорным быть земной судьбе,— И это горное сиянье— Воспоминанье о тебе.

Страничку бунинской поэзии подготовила Л. И. Мурзич, старший преподаватель кафедры русской и зарубежной литературы.

Page 4: 1 ГОД312НСК1 УН1ВЕРС1ТЭТ · Прававая ахов акружаючага а прыроднага асяроддз у кражая х Усходняй Еуропы

№таб (арабск. — кн1га) — распаусюджаны сярод беларусшх татар рукапкны зборшк розных, у асноуным рэлкжных тэкстау, запканых на беларускай мове арабск!м1 л)тарам1. Першыя штабы з явшкя у XVI стагоддз1, кал) перасяленцы татары з Залатой Арды на беларуск!я земл| пры вялЫм князе л!тоуск!м Впауце пачал) забываць сваю родную мову, i стал! карыстацца беларускай. Дзякуючы таму, што f заснаваным на арабскай графщы алфавще

беларусюх татар нал1чвалася 46 Л1тар, гукавае адлюстраванн< тагачаснай беларускай мовы у штабах захавалася лепш, чы* у тэкстах, запканых юрыл1цай. Штабы уяуляюць вялжую каштоу насць для фтолагау-беларусаведау. Акрамя таго, яны прадстауля-юць каштоунасць як л1таратурныя творы, а леталкы — яшчэ i гктарычную каштоунасць для сучасшкау.

У мшулым нумары мы пачал! друкаваць старажытную казку з штабу. Сёння вы можаце пазнаёмщца з яе працягам.

(працяг ) На трэц! дзень пайшоу ма-

ладзец да палацу. Прыйшоу да дзеучынага палацу, прывйтауся i на залатое крэсла сеу. 3 радасц! дзеука м у в т а :

— Ай , маладзеча, хто гэта так!я за стеарэнш раней л ю д з ь м ! был], а цяпер звярам) стал1?

— П е р ш ы — п а ц у к , д р у г а я малпа, затым рысь, кот, Зухра — на небе зорка , заяц, матылёк, варона, папугай, с Сжал, арол, воук i слон. Усе л ю д з ь м ! б ы т .

— 3 яюх прычын i TaKix учын-кау пан Бог стварэннямй зраб!у?

— 3 той прычыны зв ярам! стал»: за святога Йезуса. У 1са~ прарока было 70 чалавек ня-верных. Тады пан Йезус павэ-рац!у ix на веру праудз1вую. Дау яму пан Бог на яго прароцтва так мувщь , каб хворых калек лячыу, сляпых в1душчым! pa6 iy , мёрт -вых уваскраш#у, абы яго пра-роцтва пазнагн. А тыя 70 л ю д з е й пана Бога не ведал! i у «го прароцтва ?не верыл!, мув1л>: «Лыгун, чфраужк». Варона. Адна дзеука была, дачка Адамава. Два кавалера сапершчял! , э д з ж д р у г о м у учынш чын:л> t п р а а л ! пана Бога, каб Hi таму, a Hi таму не дасталася. Тады пан Бог варонаю абярнуу. 1папгя. Адна жонка была, называл ас я Canira. Як мужык спаць пойдзе, то яна уцякала да чужых мужыкоу. За гэта пан Бог 1валгай абярнуу.. Заяц. Таксама ж о н к а была, бяз м у ж н я г а дазволу хадзша, дзе сама хацела. Тады пан Бог абяр-нуу. Мыш. Таксама ж о н к а вельм* Л1хая, сварл1вая, ж д з е не мауча-ла. Тады пан Бог м ы ш ш у абярнуу. Павук. Таксама а д з ж чалавек быу, з мёртвых пахаваных л ю д -зей а д з ё ж у здз |рау. Тады пан Бог павуком абярнуу. Матылёк. Ж о н к а была, прыгожая х а д з т а , звала чужых м у ж ы к о у , а свайго не любша. За тое пан Бог матыльком абярнуу. Цвыркун. К р ы у д ж к чалаеечы быу, лыгун i злодзей. Тады пан Бог казулькаю благою абярнуу. Сыч. Таксама а д з ж гаспадар быу, над л ю д з ь м ! здзекавауся, то пан Бог сычом абярнуу. Воран. А д з ж чалавек в я л ^ лыгун быу, за тое яго пан Бог воранам абярнуу. Руды па-вук. М у ж н ы чалавек быу, але прауду у к р ы у д у пераутварау i дзевак на блуд падштурхоувау. а за тое пан Бог б л а г о ю казуль-кай абярнуу . А р о л . Таксама м у ж -ны. Пан Бог 3pa6iy яго каралём-фараонам, а ён л ю д з е й крыудз !у , не звяртау yeari на пана Бога. За тое пан Бог арлом абярнуу. Слон. Так! чалавек быу, што у л ю д з е й жывёл адымау.

Маладзец праз тры д ж аб чым дзеука пытала, на к о ж н у рэч адповедзь дау. I Myeiy:

— Ай, дзеука ! Яшчэ я у цябе адну рэч спытаю. Ц| адкажаш ты мне? А кал! не адкажаш, тады

таксама твая галава упадзе i пад з а м к а м на к о л узб!та будзе.

— Добра , я на тое згодна, альбо твой верх будзе , альбо мой.

— Ай, д з е у к а ! Хто так! — мат-к а ю адзеуся, а на бацьку паехау, а потым смерць да яго пры-чатлася, а д з ж п а д а р о ж ж к пры-нёс, а пан Бог з ласю сваёй

прыгожая . Немалы час яны бав|лй. Пш1, eni, с м я я л к я , жарта-вал1 а д з ж з другсм. Потым д з е у к а кажа :

— Кал) пана Бога ба1шся, ска-ж ы мне, чаго буду пытаць.

— Ш т о ж такое? — Паведай мне сваю загадку. — Мая загадка каля цябе.

Такая мая загадка: я абяднеу. За

— Ш т о маеш казаць?— гаспа-дар спытау.

Некаторыя Myemi да гаспада-ра: а што ён скажа цяпер, перад с м е р ц ю . Xi6a што без справы б у д з е мувщь? Гаспадар кажа :

— Ен гэтульк! дзён размауляу з д з е у к а ю , м о ж а i зараз м н е паведае што слушнае.

Маладзец пачау мувщь так: — Пане гаспадзру! Сённяш-

падар кажа : — Ай, дачка! А д д а м цябе за

таго малайца. Як ён вучонага i у р о з у м е дасканалага, д р у г о г а та-кога не маеш.

I усе паны р а д з Ы аддаць за таго малайца. Тады гаспадар чынщь за таго малайца. Д а шлюбу пайшл!. Сем дзён вя-селле было. Поуныя катлы е ж ы был1, на с у р м е с у р м Ы дзень i

СТАРАЖЫТНАЯ КАЗКА 3 К1ТАБУ

абаражу яго ад той смерц|? То мая загадка.

Д з е у к а мыслила, але не магла таго h i адным спосабам адказаць i адгадаць. I м у в т а :

— Ай, маладзец! Прауда, не давялося мне ведаць такога вучонага i мудрага , як твая м<ласць i мудрасць . Был! у м я н е розныя вучоныя. Hi а д з ж са м н о ю не м о г патрафщь у навуцы i у дыспутах. Прашу цябе, дай м н е час хаця б да ранщы. А кал: не адкажу , тады твая воля будзе , як захочаш, так учышш.

Маладзец Myeiy: а Д о б р а » , — i пайшоу сабе да бабжага дому . Д з е у к а у вял«к1м смутку застава-леся i мув(ла сама сабе: « М о й божа , ш т о м н е рабщь? Пайду да малайца i буду пытаць у яго загадку. Кал! с кажа мне , тады ран!цаю, адгадаушы, у к а ж у яму галаву адсячы \ на кол узбйць. А затым д з е у к а убралася непаз-навальна i маладзец не смутка -вау, быу вясёлы, думала, як на д з е у к у паглядз|ць, дык i р о з у м с грацщь. Набрала з сабою роз -нага напитку i адзення, але пан Бог малайцу у к о ж н а й рэчы памочн1кам быу. Пайшла д з е у к а да баб>нага д о м у i закалацша у дзверы. Баба выйшла прац1у дзеук ! . Д з е у к а мув1ла:

— Ай, баба! Дазволь м н е у хату увайсц1.

— Уваходзь здарова. Увайшла у хату. Маладзец

паглядзеу на д з е у к у i кажа: — Здарова прыйшла, як рання

зорка . Ш т о за патрэбу маеш? Чаго прыйшла?

— Я у цябе закахалася, для таго i прыйшла. Усе людз1 ка-ж у ц ь , што маладзец вучоны, i м у д р й , i п р ы г о ж ы , што нашу гаспадарчыну перагадау, а яна сама падобна на каралеуну.

— Будзь здарова. Шмат пры-гожых ёсць.

— Тады дзеука твар свой ад-крыла. Маладзец як глянуу, и т о г а яму на памяць не прый-шло, бо такая д з е у к а вельм1

няволю бацьк! i матк ! узяу каня i кажух . Паехау. У дарозе аднаго малайца пытау: » Д з е едзеш?» Ён Myeiy: «Да таго з а м к у Л1сты маю». Тыя л!сты да сябе узяу , i яго назад варац|у.

Д з е у к а на тыя рэчы адказаць не магла. Выпытаушы усё даска-нала, пайшла яна да палацу. Маладзец устау рана, зразумеу , што д з е у к а тая самая была i кажа так:

— Ай, галава бедная, балщь мая душа.

Пазней аглядзеуся каля сябе, аж бачыць, дзеучын пярсцёнак на пасцел| ляжыць. Маладзец i к а ж а : «Яшчэ рыцар не з а п н у у , кал! дзеучын пярсцёнак знай-шоу». Пярсцёнак залаты, вочка— камень дыямент , на камн! панны 1мя вырезана. Маладзец пярсцё-нак узяушы, пайшоу яшчэ да палацу. Да панны прыв1тауся i M y e i y т а к :

— Няхай табе пак Бог дасць век д о у п .

— Ай, маладзец! Вось я ска-ж у тваю загадку : бацьку у ч ы ж у канём, а матку — к а ж у х о м . I у дарозе едучы, аднаго падарожн-iKa сустрэу, конь у яго стам1уся. А ты пытау: д зе едзеш? Пада-рожн1к Myeiy: «Да таго з а м к у л к т ы вязу». I ты казау: «Дай мне тыя л к т ы . Усё роуна еду да таго замку , л к т ы падам, бо мой конь свежы, а сам назад вяртайся». П а д а р о ж н ж л к т ы падау, а сам назад вярнууся. А ты мув|у : «Не дам так я л к т ы , пабачу, што у nicTax П1ша: «Хто б тыя л к т ы да таго з а м к у падау, таму галаву адсекчы i на кол узбщь »,— гэта твая загадка. «Ай, маладзец, hi адна галава не б у д з е бяспеч-на». I Mysina слугам: «Да бацью справадзьце i бацьку скажыце, што я малайца пераспрэчыла».

I выправадз1л| малайца да гаспадара i абвясц1л< гаспадару, што у ж о дзеука малайца пе-распрэчыла. Маладзец рэк :

— Пане гаспадару! М а ю адно слова паведаць да вас.

няй ноччу а д з ж голуб 3 дзя-учыжнага палацу выляцеу i, лету-чы, зверху розным! каменням* сыпау. I прыляцеу да майго начнога стану, да 6a6iнага дому . Я яго cxaniy i у руцэ трымау , i што хацеу, тое з гм ч ы ж у . А затым ён з р у к Maix вырвауся i пгшяцеу назад да дзеучынага палацу. За то пану Богу хвала, што м н е п я р о засталося,— гэта i ёсць маё слова.

— Ай, маладзеча! П а к а ж ы м н е тое пяро!

Маладзец паказау дзеучын пярсцёнак. Гаспадар убачыу, аж дзеучын пярсцёнак. Тады вельмй устурбавауся i зараз наказау дзеуцы прад сабою стаць i казау:

— Ай, лыгун людскП У малай-ца знаходз1цца пярсцёнак твой. Хто занёс да малайца?

Д з е у к а к а ж а : — П р ы н я о мне у той момант

пярсцёнак свой, пабачым. А ма-лайца вольным зраблю.

Д з е у к а з вялжага страху ва-рац1лася назад да палацу i нака-зала у т у ю ж гадзшу залатара кл ' кнуць . I кажа :

— М|лы м о й залатару! 3pa6 i м н е у тую ж г а д з ж у TaKi i так! пярсцёнак. Ш т о захочаш за пярс-цёнак, тое дам табе. Пярсцёнак залаты, вочка — камень дыя-мент.

Залатнж адказау: «Будзе за адну г а д з ж у » , — i 3pa6iy пярсцё-нак TaKi, як1 i той быу. На к а м е ж выразана дзеучына 1мя. Д з е у к а дала залатару тысячу залатых i npacina, каб не «аслав|у» л ю д з я м i у т у ю ж г а д з ж у пайшла да палацу бацькжага . Бацька узяу пярсцёнак. А у гаспадара был! на той час розныя паны i бачыл1 абодва пярсцёнк! дзеучыны. Але той стары, а гэты новы, бачьмм абодва, што па аднаму i таму ж у з о р у роблены. Усе людз1: i паны, i л ю д паспал!ты, i цэлы двор, чэлядзь — усе прызнал!, што абодва пярсцёню дзеучыны. Але той стары, а гэты новы,— сведчыл! перад гаспадаром. Гас-

ноч. Як п р а в а д з Ы малайца у пакой да панны, яшчэ сем начэй дыспутавал!, ел! i nini, а д з ж д р у г о м у адказвал! i адз1н у д р у -гога пытали што гэта такое, што не м а е ж р у к , н! ног, i без душы, а язык! два. Тое чуючы, мно га л ю д з е й дз!вшася яго мудрасц ! i навуцы, i а д з ж д р у г о м у паве-дал!: гэта пяро , якое niu ia слова божае. Пан Бог п я р о м nicay «Ал-хемду» , раздзел Карана. I яшчэ адзж д р у г о м у казал!: « Ш т о за пяць пажыткау пан Бог ства-рыу, а тыя пажытю н !дзе не бачна, а тры HiKoni сонца не бачыл!. Гэта на дзень пяць нама-зау. А тыя, што сонца н« бл-чыл! — Себах, А х м а ш i йецЦ^-намаз. А два пажытка сонца бачыл!: адзж «Ауле», д р у п « А к -ждэ»-намаз . Л е т а м i з ! м о ю в о л ю б о ж у ю спауняюць.

Сёмага дня да з г о д ы прыйшгп. Кароль малайца 3pa6iy гаспада-р о м ! ceaiM сынам, бо тольк! адну дачку меу . Паны усе радавалкя , што так! вучоны i р а з у м н ы чалавек. I зраб!л! яго гаспада-ром-каралём . Розныя людз ! п р ы х о д з т ! дзеля справядл!васц!. Судз !у справядлйва, y6or iM дапа-магау. Да бацью i да матк ! л!сты nicay, ш т о у ж о з ласю б о ж а е каралём i гаспадара з я ц е м стау. Бацька i матка, тое учуушы, пану Богу хвалу дал! i зараз свайму пану казал!:

— Пане гаспадару! Той ма-ладзец, як! нас прадау тваёй м!ласц!, то наш сын. Прыйшла вестка,— дастал! л к т ы , паказал!' гаспадару.— Пойдзем, кал! н е * дазволйш, да сына нашага. ~

— Гаспадар кажа: — Я вам д а р у ю i на б о ж у ю

дарогу вызвалю. Тады яны гаспадарск!я рук !

цалавал! i выехал! у дарогу , i прыехал! да сына свайго i там век свой скончыл!.

(Аллах ведае лепей прауду) . Пераклад i Л1таратурная ап-

рацоука Ю . КРЫН1ЦКАГА, I. AHIKEBI4 .

ГЭТА Ц1КАВА

ШТО ГОД НАСТУПНЫ НАМ РЫХТУЕ? У ж о некальк ! тысячагоддзяу

астралопя захапляе людзей. У старажытнасц! з о р к а м п р ы п к -вал1 маг1чную с!лу, л^чыл!, што з явы навакольнага сеету i лёсы л ю д з е й залежаць ад узаемадзе-яння i узаемаразмяшчэння пла-нет i зорак .

Маштабы распаусюджання ас-тралог!! сёння пашыраюцца. Л ю д з ! праяуляюць усё б о л ь ш у ю ц!кавасць да гараскопау, задыя-кальных знакау, розных прадка-занняу. Вось i м ы вырашылё напярэдадн! новага года, як! па усходняму гараскопу нос1ць на-зву Казы (барана), прычым, года белай казы, расказаць, што ж год

наступны нам рыхтуе. У год Казы м о ж н а дазволщь

сабе некаторыя капрызы. Адпра-упяйцеся на вёску, акружайцеся сябрамк . . У пал!тычных i фжан -савых адносжах м о ж н а бл!зка падыйсщ да катастрофы, але усё б у д з е выратавана i раунавага вернецца пакрыху, незалежна ад некаторай адсутнасц! разваж-насц! i кампетэнтнасц!. Год, спры-яльны у асноуным для артыстау, у прыватнасц!, для камедыйных. Лёс б у д з е удачны Козам , яюя нирадз1л!ся у дзень без д а ж д ж у .

Пацук (1912, 1924, 1936, 1948, 1960, 1972, 1984) — ё н б у д з е !зноу падымацца па cxiny i

паспяхова, м о ж а прысвяцщь ся-бе мастацтву.

Бык (1913, 1925, 1937, 1949, 1961, 1973, 1985) — д р э н н ы год. Ён будзе неспакойным i хмурым.

Тыгр (1914, 1926, 1938, 1950, 1962, 1974, 1986) — н я х а й ён адправщца у кругасветнае пада-р о ж ж а . Гэта яго а д з ж ы шанс.

Кот (1915, 1927, 1939, 1951, 1963, 1975, 1987)— маленьюя непрыемнасц! года Казы не паг-р а ж а ю ц ь яго с п а к о ю , ён б у д з е шчасл!вы.

Дракон (1916, 1928, 1940, 1952, 1964, 1976, 1 9 8 8 ) — г о д адпа-чынку. Яму лепей далей тры-мацца ад усёй гэтай некампе-

ТЭНЦЫ1. Змяя (1917, 1929, 1941, 1953,

1965, 1977)— яе мудрасць з цяж-касцю перанясе гэта вар яцтва. Яна забудзе пра гэта, бадзяючы-ся па прытонах.

Конь (1918, 1930, 1942, 1954, 1966, 1978, 1 9 9 0 ) — ё н будзе супрац!уляцца, але усё !дзе вы-датна.

Каза (1919, 1931, 1943, 1955, 1967, 1979, 1 9 9 1 ) — у с ё цудоуна. Ею займаюцца, яна адчувае, што ей паслана цудоунае будучае. Няхай яна скарыстае гэты год.

Малпа (1920, 1932, 1944, 1956, 1968, 1980 )—яна б у д з е жтрыга -ваць, сядзець на двух крэслах

адразу i добра пазабавщца. Сабака (1926, 1934, 1946, 1958,

1970, 1982 )—яна перайшла ад раздражнення да адчаю. Яна ры-з ы к у е адасобщца i закончыць свае дн! у адз!ноцтве, кал! яна старая.

Певень (1921, 1933, 1945, 1957, 1969, 1 9 8 1 ) — ё н перайшоу ад раздражнення да адчаю. Рызы-куе адасобщца i закончыць свае д ж у ад31ноцтве, кал|' ён стары.

v СвЫня (1932, 1923, 1935, 1947, 1959, 1971, 1 9 8 3 ) — п о у н а я над-зей. Ёй усё гэта здаецца нязнач-ным, у аднос!нах фжансау усё !дзе добра, у га.лже пачуццяу усё мяняецца да лепшага.

ш LiiiTTA Наш адрас: I'JJjl 230023, г. Гродна,

ВУЛ- А ж э ш к а , 22. пакой 404, Ш Я Г / тэл. 4 4 - 7 2 - 9 7

Газета выходзшь штотыднёва

Гродзенская абласная узбуйненая лрукарня

аул. Пал1граф!стау, 4.

Зак. 8480

2000 экз.

j

Рэдактар J1. С. ЗАСЕЛЬСКАЯ.