โครงการพฒนาลมนาปาสกอนเนองมาจากพระราชดาร

ทตง บานหนองบว ต.หนองบว อ.พฒนานคม จ.ลพบร และบานค าพราน ต.ค าพราน อ.วงมวง จ.สระบร วตถประสงค - เปนแหลงน าส าหรบอปโภค – บรโภค ในเขตจงหวดลพบร – สระบร ตลอดจน กรงเทพมหานคร และปรมณฑล เปนแหลงน าส าหรบพนทชลประทานเปดใหม รวมทงแหลงน าเสรมส าหรบพนทชลประทานเดมในทงเจาพระยาฝงตะวนออกตอนลาง - ชวยปองกนอทกภยในเขตจงหวดลพบร – สระบร และพนทตอนลางของแมน าเจาพระยา รวมถงกรงเทพมหานครและปรมณฑล - เปนแหลงเพาะพนธปลา และเปนแหลงประมงน าจดขนาดใหญ - ชวยการคมนาคมทางน าในแมน าปาสกตอนลาง และแกไขปญหาน าเสย

สภาพทวไป

ลมน าปาสกตงอยในเขตภาคกลางของประเทศไทยเปนสวนใหญ และมพนทบางสวนตอนบนของลมน าอยในเขตภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พนทสวนใหญครอบคลมพนท 4 จงหวด คอ จงหวดเพชรบรณ ลพบร สระบร และพระนครศรอยธยา ลกษณะลมน าวางตวในแนวเหนอ-ใต พนทลมน าทงสน 16,292 ตารางกโลเมตร

บรเวณตอนบนของลมน ามเทอกเขาเพชรบรณลอมรอบ พนทโดยทว ๆ ไป มลกษณะเปนเนนเขาและมทราบเพยงเลกนอย สวนตอนกลางในเขตจงหวดลพบรและสระบรเปนทราบสลบกบเนนเขา ตอนลางของลมน าบรเวณจดบรรจบกบแมน าเจาพระยาทจงหวดพระนครศรอยธยาเปนทราบลม ลกษณะโดยรวมทงลมน าจะถกลอมรอบดวยภเขาทง 2 ดาน และมแมน าปาสกไหลอยตรงกลางจากทศเหนอลงทศใต โดยมตนก าเนดมาจากเทอกเขาเพชรบรณในเขตอ าเภอดานซาย ซงอยทางตอนใตของจงหวดเลย จากนนไหลผานจงหวดเพชรบรณ ลพบร และสระบร จนมาบรรจบกบแมน าเจาพระยา

ลานาสาขาของลมนาปาสก จะมลกษณะเปนลานาสายสน ๆ แยกมาจากทางตะวนตกและตะวนออก ลานาสาขาทางตนนา ไดแก หวยน าพง มตนก าเนดมาจากเทอกเขาเพชรบรณทางตอนใตสดจงหวดเลย ไหลขนานมากบแมน าปาสกและมาบรรจบกนทอ าเภอหลมสก จงหวดเพชรบรณ หวยขอนแกน มตนก าเนดทเทอกเขาทางตะวนออกเฉยงเหนอของอ าเภอหลมสก ล ากง มตนก าเนดจากเทอกเขาทางตะวนออกเฉยงเหนอในเขตอ าเภอหนองไผ จงหวดเพชรบรณ ล าน าสาขาทางตอนลางของลมน า ไดแก หวยเกาะแกว มตนก าเนดอยทเทอกเขาเตย ๆ บรเวณรอยตอระหวางจงหวดเพชรบรณกบจงหวดลพบร ไหลมาบรรจบกบแมน าปาสกทางตอนใตของอ าเภอศรเทพ ล าสนร เปนล าน าสาขาทใหญทสดของแมน าปาสก มตนก าเนดมาจากเทอกเขาบรเวณรอยตอระหวางจงหวดเพชรบรณกบจงหวดชยภม มล าน าสาขาคอ ล าพยากลาง ล าสนรไหลมาบรรจบกบแมน าปาสกทอ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร หวยมวกเหลก มตนก าเนดจากเทอกเขาบรเวณรอยตอระหวางจงหวดลพบรกบจงหวดนครราชสมา ไหลมาบรรจบกบแมน าปาสกทอ าเภอมวกเหลก จงหวดสระบร

เนองจากลกษณะลมน าแหงนมความลาดชนสง จงท าใหในฤดฝน กระแสน าจะไหลจากดานบนลงมาอยางรวดเรว บาลนตลง ทวมและท าความเสยหายใหกบเรอกสวนไรนา ตลอดจนบานเรอนและทรพยสนของราษฎร ปญหาอทกภยในเขตลมน าปาสกสงผลกระทบถงกรงเทพมหานครและปรมณฑลทเกดขนเปนประจ า ในทางกลบกนในฤดแลงมกประสบปญหาขาดแคลนน าใชเพอการเกษตร การอปโภคบรโภค ซงแมจะไดรบน าจากแมน าเจาพระยามาชวยเสรมแตกยงไมเพยงพอ การพฒนาแหลงน าลมน าปาสก ไดเรมมาตงแตการกอสรางเขอนพระราม 6 เมอป พ.ศ.2458 แตเปนเพยงการแกไขปญหาขาดแคลนน าในระดบหนง ในขณะทประเทศเวลานน ยงมการพฒนาและการขยายตวทางเศรษฐกจและสงคมไมมากนก แตเมอจ านวนประชากรเพมมากขน มการขยายพนทเกษตรกรรมและการพฒนาประเทศในดานตาง ๆ อยางกวางขวาง เปนผลใหเกดการขาดแคลนน า แมรฐบาลในยคสมยตอมา จะไดศกษาวางแผนทจะพฒนาแหลงน าดวยการสรางอางเกบน าขนาดกลางและขนาดเลกกระจายโดยทวไปในลมน าปาสกอยางเปนระบบและตอเนองบนล าน าสาขาตาง ๆ ของลมน าปาสกทมความยาวไมมากและมพนทเกบน านอย โดยไดเรมด าเนนการมาตงแตป พ.ศ.2497 ซงหากสามารถกอสรางไดครบตามแผนทก าหนดไว จะสามารถเกบกกน าไดรวมกนกวา 300 ลานลกบาศกเมตร

ความแหงแลงเพราะขาดแคลนน า และการเกดอทกภยทเกดขนเกอบจะเปนประจ าทกป ในตลอดระยะเวลาหลายทศวรรษทผานมาสรางความเดอดรอนใหกบราษฎรและทวความรนแรงเพมขน เรอย ๆ กระทบกระเทอนฐานะความมนคงทางเศรษฐกจในพนทสวนนทประกอบดวยโรงงานอตสาหกรรม พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทรงทราบดวยพระเนตรพระกรรณดวยทรงหวงใยยง ไดพระราชทานพระราชด าร เมอวนท 19 กมภาพนธ พ.ศ.2532 ใหกรมชลประทานศกษาความเหมาะสมและผลกระทบสงแวดลอมของโครงการเขอนเกบกกน าแมน าปาสก เพอแกไขปญหาการขาดแคลนน า และบรรเทาอทกภยในเขตพนทลมน าปาสก พนทลมน าเจาพระยาตอนลาง รวมทงกรงเทพมหานครและปรมณฑล ตอจากนนไดมพระราชด ารสอกรวม 2 ครง ในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา วนท 4 ธนวาคม พ.ศ.2536 และวนท 4 ธนวาคม พ.ศ.2537 สรปความวา ปญหาการขาดแคลนนา และปญหาอทกภย จะไดรบการบรรเทาใหนอยลง เมอไดกอสรางเขอนเกบกกนาแมนาปาสก

กรมชลประทานไดสนองพระราชด ารโดยวาจางบรษททปรกษา ศกษาความเหมาะสมของโครงการ ฯ เหนสมควรใหสรางเขอนเกบกกน าแมน าปาสก ทบานหนองบว ต าบลหนองบว อ าเภอพฒนานคม จงหวดลพบร และทบานค าพราน อ าเภอวงมวง จงหวดสระบร และผลการศกษาความเหมาะสมและผลกระทบสงแวดลอม ผานความเหนชอบจากคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต (สผ.) เมอวนท 23 กมภาพนธ พ.ศ.2537 และคณะรฐมนตรมมตอนมตใหเปดโครงการกอสรางเขอนเกบกกน าแมน าปาสก เมอวนท 3 พฤษภาคม พ.ศ.2537

เขอนเกบกกน าแมน าปาสกไดเรมกอสรางตงแตวนท 2 ธนวาคม พ.ศ.2537 ถงวนท 30 กนยายน พ.ศ.2542 รวมระยะเวลาทงสน 5 ป มกรมชลประทานเปนหนวยงานรบผดชอบด าเนนการกอสราง โดยไดรบการสนบสนนทงก าลงพล และเครองจกรเครองมอจากกรมทหารชาง กองทพบก เปนผลท าใหการกอสรางเขอนแหงนด าเนนการไดตามแผนและบรรลผลเปาหมายทก าหนด เมอวนท 15 มถนายน พ.ศ.2541 ซงในโอกาสนน สมเดจพระเทพรตนราชสดา ฯ สยามบรมราชกมาร ไดเสดจพระราชด าเนนเปนองคประธานทรงประกอบพธ เรมการเกบกกน าเปนปฐมฤกษ และในวนท 7 ตลาคม พ.ศ.2541 พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ พระราชทานนามเขอนแหงนวา " เขอนปาสกชลสทธ " อนหมายถง " เขอนแมนาปาสกทเกบกกนาไดอยางมประสทธภาพ " โครงการพฒนาลมน าปาสกอนเนองมาจากพระราชด าร เปนโครงการชลประทานขนาดใหญประเภทอางเกบน าทจะชวยแกปญหาภยแลง และบรรเทาอทกภย ตลอดจนเปนแหลงน าส าหรบการประมง และการอตสาหกรรมในเขตจงหวดลพบร สระบร และเปนสถานททองเทยวทส าคญอกแหงหนงของประเทศไทย

ระยะเวลาดาเนนการ 14 ป (ป พ.ศ.2538 – 2551) รวมระบบสงน า

ประโยชนของโครงการ

1.เปนแหลงส าหรบอปโภค-บรโภคของชมชนตางๆ ในเขตจงหวดลพบร (อ าเภอล านารายณ และอ าเภอพฒนานคม) และจงหวดสระบร (อ าเภอวงมวง และอ าเภอแกงคอย ) และชมชนขนาดยอมใกลเคยง 2.เปนแหลงน าส าหรบการเกษตร ส าหรบพนทชลประทานทจะเกดขนใหม ในเขตจงหวดลพบร และสระบร 174,500 ไร ไดแก แกงคอย – บานหมอ 86,700 ไร พฒนานคม 29,300 ไร พฒนานคม-แกงคอย 28,500 ไร จดหาน าเพอการเกษตร จงหวดลพบร 30,000 ไร3.เปนแหลงน าเสรมส าหรบพนทชลประทานเดมในทงเจาพระยาฝงตะวนออกตอนลาง เนอทประมาณ2,200,000 ไร (ลดการใชน าจากแมน าเจาพระยา โดยน าน าจากแมน าปาสกไปใชในแถบจงหวดลพบรและสระบรโดยตรง)4.ชวยปองกนอทกภยพนทรมฝงแมน าปาสก ในเขตจงหวดลพบรและสระบร และยงมผลชวยบรรเทาอทกภยในพนทตอนลางของแมน าเจาพระยา รวมถงกรงเทพมหานครและปรมณฑล

5.เปนแหลงน าเพอการอตสาหกรรมในเขตจงหวดลพบรและสระบร6.อางเกบน าทเกดขนจะเปนแหลงเพาะพนธปลาและเปนแหลงประมงน าจดขนาดใหญ7.ชวยการคมนาคมทางน าในแมน าปาสกตอนลาง 8.ชวยแกปญหาน าเสยในลมแมน าปาสกตอนลาง9.เปนแหลงน าเสรมเพอแกปญหาการขาดแคลนน าอปโภค – บรโภค ในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล10.เปนแหลงทองเทยวและพกผอนหยอนใจทส าคญ

ผลการดาเนนงาน

วนท 2 ธนวาคม พ.ศ.2537 กรมชลประทานไดเรมงานกอสรางโครงการ โดยกอสรางเขอนหวงาน และ อาคารประกอบแลวเสรจ และ เรมเกบน ากกน าเมอ 15 มถนายน พ.ศ.2541 และพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ไดทรงเสดจไปท าพธเปดเขอน ฯ ในวนท 25 พฤศจกายน พ.ศ.2542