โครงการพฒนาลมนาปาสกอนเนองมาจากพระราชดาร

ทตง บานหนองบว ต.หนองบว อ.พฒนานคม จ.ลพบร และบานค าพราน ต.ค าพราน อ.วงมวง จ.สระบร วตถประสงค - เปนแหลงน าส าหรบอปโภค – บรโภค ในเขตจงหวดลพบร – สระบร ตลอดจน กรงเทพมหานคร และปรมณฑล เปนแหลงน าส าหรบพนทชลประทานเปดใหม รวมทงแหลงน าเสรมส าหรบพนทชลประทานเดมในทงเจาพระยาฝงตะวนออกตอนลาง - ชวยปองกนอทกภยในเขตจงหวดลพบร – สระบร และพนทตอนลางของแมน าเจาพระยา รวมถงกรงเทพมหานครและปรมณฑล - เปนแหลงเพาะพนธปลา และเปนแหลงประมงน าจดขนาดใหญ - ชวยการคมนาคมทางน าในแมน าปาสกตอนลาง และแกไขปญหาน าเสย

สภาพทวไป

ลมน าปาสกตงอยในเขตภาคกลางของประเทศไทยเปนสวนใหญ และมพนทบางสวนตอนบนของลมน าอยในเขตภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พนทสวนใหญครอบคลมพนท 4 จงหวด คอ จงหวดเพชรบรณ ลพบร สระบร และพระนครศรอยธยา ลกษณะลมน าวางตวในแนวเหนอ-ใต พนทลมน าทงสน 16,292 ตารางกโลเมตร

บรเวณตอนบนของลมน ามเทอกเขาเพชรบรณลอมรอบ พนทโดยทว ๆ ไป มลกษณะเปนเนนเขาและมทราบเพยงเลกนอย สวนตอนกลางในเขตจงหวดลพบรและสระบรเปนทราบสลบกบเนนเขา ตอนลางของลมน าบรเวณจดบรรจบกบแมน าเจาพระยาทจงหวดพระนครศรอยธยาเปนทราบลม ลกษณะโดยรวมทงลมน าจะถกลอมรอบดวยภเขาทง 2 ดาน และมแมน าปาสกไหลอยตรงกลางจากทศเหนอลงทศใต โดยมตนก าเนดมาจากเทอกเขาเพชรบรณในเขตอ าเภอดานซาย ซงอยทางตอนใตของจงหวดเลย จากนนไหลผานจงหวดเพชรบรณ ลพบร และสระบร จนมาบรรจบกบแมน าเจาพระยา

ลานาสาขาของลมนาปาสก จะมลกษณะเปนลานาสายสน ๆ แยกมาจากทางตะวนตกและตะวนออก ลานาสาขาทางตนนา ไดแก หวยน าพง มตนก าเนดมาจากเทอกเขาเพชรบรณทางตอนใตสดจงหวดเลย ไหลขนานมากบแมน าปาสกและมาบรรจบกนทอ าเภอหลมสก จงหวดเพชรบรณ หวยขอนแกน มตนก าเนดทเทอกเขาทางตะวนออกเฉยงเหนอของอ าเภอหลมสก ล ากง มตนก าเนดจากเทอกเขาทางตะวนออกเฉยงเหนอในเขตอ าเภอหนองไผ จงหวดเพชรบรณ ล าน าสาขาทางตอนลางของลมน า ไดแก หวยเกาะแกว มตนก าเนดอยทเทอกเขาเตย ๆ บรเวณรอยตอระหวางจงหวดเพชรบรณกบจงหวดลพบร ไหลมาบรรจบกบแมน าปาสกทางตอนใตของอ าเภอศรเทพ ล าสนร เปนล าน าสาขาทใหญทสดของแมน าปาสก มตนก าเนดมาจากเทอกเขาบรเวณรอยตอระหวางจงหวดเพชรบรณกบจงหวดชยภม มล าน าสาขาคอ ล าพยากลาง ล าสนรไหลมาบรรจบกบแมน าปาสกทอ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร หวยมวกเหลก มตนก าเนดจากเทอกเขาบรเวณรอยตอระหวางจงหวดลพบรกบจงหวดนครราชสมา ไหลมาบรรจบกบแมน าปาสกทอ าเภอมวกเหลก จงหวดสระบร

เนองจากลกษณะลมนาแหงนมความลาดชนสง จงทาใหในฤดฝน กระแสนาจะไหลจากดานบนลงมาอยางรวดเรว บาลนตลง ทวมและทาความเสยหายใหกบเรอกสวนไรนา ตลอดจนบานเรอนและทรพยสนของราษฎร ปญหาอทกภยในเขตลมนาปาสกสงผลกระทบถงกรงเทพมหานครและปรมณฑลทเกดขนเปนประจา ในทางกลบกนในฤดแลงมกประสบปญหาขาดแคลนนาใชเพอการเกษตร การอปโภคบรโภค ซงแมจะไดรบนาจากแมนาเจาพระยามาชวยเสรมแตกยงไมเพยงพอ การพฒนาแหลงนาลมนาปาสก ไดเรมมาตงแตการกอสรางเขอนพระราม 6 เมอป พ.ศ.2458 แตเปนเพยงการแกไขปญหาขาดแคลนนาในระดบหนง ในขณะทประเทศเวลานน ยงมการพฒนาและการขยายตวทางเศรษฐกจและสงคมไมมากนก แตเมอจานวนประชากรเพมมากขน มการขยายพนทเกษตรกรรมและการพฒนาประเทศในดานตาง ๆ อยางกวางขวาง เปนผลใหเกดการขาดแคลนนา แมรฐบาลในยคสมยตอมา จะไดศกษาวางแผนทจะพฒนาแหลงนาดวยการสรางอางเกบนาขนาดกลางและขนาดเลกกระจายโดยทวไปในลมนาปาสกอยางเปนระบบและตอเนองบนลานาสาขาตาง ๆ ของลมนาปาสกทมความยาวไมมากและมพนทเกบนานอย โดยไดเรมดาเนนการมาตงแตป พ.ศ.2497 ซงหากสามารถกอสรางไดครบตามแผนทกาหนดไว จะสามารถเกบกกนาไดรวมกนกวา 300 ลานลกบาศกเมตร

ความแหงแลงเพราะขาดแคลนนา และการเกดอทกภยทเกดขนเกอบจะเปนประจาทกป ในตลอดระยะเวลาหลายทศวรรษทผานมาสรางความเดอดรอนใหกบราษฎรและทวความรนแรงเพมขน เรอย ๆ กระทบกระเทอนฐานะความมนคงทางเศรษฐกจในพนทสวนนทประกอบดวยโรงงานอตสาหกรรม พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทรงทราบดวยพระเนตรพระกรรณดวยทรงหวงใยยง ไดพระราชทานพระราชดาร เมอวนท 19 กมภาพนธ พ.ศ.2532 ใหกรมชลประทานศกษาความเหมาะสมและผลกระทบสงแวดลอมของโครงการเขอนเกบกกนาแมนาปาสก เพอแกไขปญหาการขาดแคลนนา และบรรเทาอทกภยในเขตพนทลมนาปาสก พนทลมนาเจาพระยาตอนลาง รวมทงกรงเทพมหานครและปรมณฑล ตอจากนนไดมพระราชดารสอกรวม 2 ครง ในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา วนท 4 ธนวาคม พ.ศ.2536 และวนท 4 ธนวาคม พ.ศ.2537 สรปความวา ปญหาการขาดแคลนนา และปญหาอทกภย จะไดรบการบรรเทาใหนอยลง เมอไดกอสรางเขอนเกบกกนาแมนาปาสก

กรมชลประทานไดสนองพระราชดารโดยวาจางบรษททปรกษา ศกษาความเหมาะสมของโครงการ ฯ เหนสมควรใหสรางเขอนเกบกกนาแมนาปาสก ทบานหนองบว ตาบลหนองบว อาเภอพฒนานคม จงหวดลพบร และทบานคาพราน อาเภอวงมวง จงหวดสระบร และผลการศกษาความเหมาะสมและผลกระทบสงแวดลอม ผานความเหนชอบจากคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต (สผ.) เมอวนท 23 กมภาพนธ พ.ศ.2537 และคณะรฐมนตรมมตอนมตใหเปดโครงการกอสรางเขอนเกบกกนาแมนาปาสก เมอวนท 3 พฤษภาคม พ.ศ.2537

เขอนเกบกกนาแมนาปาสกไดเรมกอสรางตงแตวนท 2 ธนวาคม พ.ศ.2537 ถงวนท 30 กนยายน พ.ศ.2542 รวมระยะเวลาทงสน 5 ป มกรมชลประทานเปนหนวยงานรบผดชอบดาเนนการกอสราง โดยไดรบการสนบสนนทงกาลงพล และเครองจกรเครองมอจากกรมทหารชาง กองทพบก เปนผลทาใหการกอสรางเขอนแหงนดาเนนการไดตามแผนและบรรลผลเปาหมายทกาหนด เมอวนท 15 มถนายน พ.ศ.2541 ซงในโอกาสนน สมเดจพระเทพรตนราชสดา ฯ สยามบรมราชกมาร ไดเสดจพระราชดาเนนเปนองคประธานทรงประกอบพธ เรมการเกบกกนาเปนปฐมฤกษ และในวนท 7 ตลาคม พ.ศ.2541 พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ พระราชทานนามเขอนแหงนวา " เขอนปาสกชลสทธ " อนหมายถง " เขอนแมนาปาสกทเกบกกนาไดอยางมประสทธภาพ " โครงการพฒนาลมนาปาสกอนเนองมาจากพระราชดาร เปนโครงการชลประทานขนาดใหญประเภทอางเกบนาทจะชวยแกปญหาภยแลง และบรรเทาอทกภย ตลอดจนเปนแหลงนาสาหรบการประมง และการอตสาหกรรมในเขตจงหวดลพบร สระบร และเปนสถานททองเทยวทสาคญอกแหงหนงของประเทศไทย

ระยะเวลาดาเนนการ 14 ป (ป พ.ศ.2538 – 2551) รวมระบบสงนา

ประโยชนของโครงการ

1.เปนแหลงสาหรบอปโภค-บรโภคของชมชนตางๆ ในเขตจงหวดลพบร (อาเภอลานารายณ และอาเภอพฒนานคม) และจงหวดสระบร (อาเภอวงมวง และอาเภอแกงคอย ) และชมชนขนาดยอมใกลเคยง 2.เปนแหลงนาสาหรบการเกษตร สาหรบพนทชลประทานทจะเกดขนใหม ในเขตจงหวดลพบร และสระบร 174,500 ไร ไดแก แกงคอย – บานหมอ 86,700 ไร พฒนานคม 29,300 ไร พฒนานคม-แกงคอย 28,500 ไร จดหานาเพอการเกษตร จงหวดลพบร 30,000 ไร3.เปนแหลงนาเสรมสาหรบพนทชลประทานเดมในทงเจาพระยาฝงตะวนออกตอนลาง เนอทประมาณ2,200,000 ไร (ลดการใชนาจากแมนาเจาพระยา โดยนานาจากแมนาปาสกไปใชในแถบจงหวดลพบรและสระบรโดยตรง)4.ชวยปองกนอทกภยพนทรมฝงแมนาปาสก ในเขตจงหวดลพบรและสระบร และยงมผลชวยบรรเทาอทกภยในพนทตอนลางของแมนาเจาพระยา รวมถงกรงเทพมหานครและปรมณฑล

5.เปนแหลงนาเพอการอตสาหกรรมในเขตจงหวดลพบรและสระบร6.อางเกบนาทเกดขนจะเปนแหลงเพาะพนธปลาและเปนแหลงประมงนาจดขนาดใหญ7.ชวยการคมนาคมทางนาในแมนาปาสกตอนลาง 8.ชวยแกปญหานาเสยในลมแมนาปาสกตอนลาง9.เปนแหลงนาเสรมเพอแกปญหาการขาดแคลนนาอปโภค – บรโภค ในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล10.เปนแหลงทองเทยวและพกผอนหยอนใจทสาคญ

ผลการดาเนนงาน

วนท 2 ธนวาคม พ.ศ.2537 กรมชลประทานไดเรมงานกอสรางโครงการ โดยกอสรางเขอนหวงาน และ อาคารประกอบแลวเสรจ และ เรมเกบนากกนาเมอ 15 มถนายน พ.ศ.2541 และพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ไดทรงเสดจไปทาพธเปดเขอน ฯ ในวนท 25 พฤศจกายน พ.ศ.2542