1 . BÖLÜM DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE MUHASEBE

1. BÖLÜM

DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE MUHASEBE

1. Bölüm Tekdüzen Hesap Planında yer alan, dış ticaret işlemlerinde özellik arz eden hesaplar yer almaktadır. Bu hesapların;

Bölümlenmeleri (Alt Hesaplar)

Nitelikleri (Tanımları)

İşleyişleri (Çalışma Şekli)

Değerleme İşlemleri (Dönem Sonlarında)

Uygulamaları (Örnekler)

Bilgilendirme başlığı altında mevzuatlarına yer verilmiştir.

1. Bölüm: DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE MUHASEBE

DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE MUHASEBE

1. Dış Ticaret İşlemleri Muhasebesinin Önemi

1.1. Muhasebenin Önemi

1.2. Dış Ticaret Muhasebesi İçin Gerekli Ön Bilgiler

1.2. 1. Kambiyo, Döviz, Efektif ve Kur Kavramları

1.2.2. Dış Ticaret İşlemlerinde Kambiyo Yükümlülükleri

1.3. Dış Ticarette Hesap Planı

1.3.1. Hesap Planı Düzenleme

1.3.2. Dış Ticarette Kullanılan Hesaplar

1.3.2.1. Kasa Hesabı ve Yabancı Para Kasası İşlemleri 10

1.3.2.2. Yabancı Paralı Alınan Çekler 14

1.3.2.3. Yabancı Paralı Bankalar Hesabı 17

1.3.2.4. Yabancı Paralı Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri

1.3.2.5. Yurt Dışı Alacaklar 22

1.3.2.6. Yabancı Para Cinsinden Alacak Senetleri 25

1.3.2.7. Diğer Ticari Alacaklar Hesabı 29

1.3.2.8. Yurt Dışı Üretim ve Stok Hesapları 32

1.3.2.9. Yurt Dışı Avans Hesabı 36

1.3.2.10. Duran Varlık Hesapları 38

1.3.2.11. Yabancı Paralı Verilen Avanslar Hesabı 43

1.3.2.12. Kredi Hesapları 45

1.3.2.13. Yurt Dışı Satıcılar Hesabı 47

1.2.2.14. Yabancı Para Cinsinden Borç Senetleri 50

1.3.2.15. Gelir Tablosu Hesapları 54

1.3.2.16. Maliyet Hesapları 65

1. 3.2.17. Nazım Hesapları 69

Genel Bilgiler

Muhasebenin Temel Kavramları

Muhasebenin Tanımı: Muhasebe mal ve para ile ilgili işlemleri, hareketleri para ile ifade edilmiş, rakamlarla belirli bir sisteme dayanarak kaydetme, bölümleme, anlamlı bir biçimde özetleme, rapor hazırlama ve çıkarılan sonuçları yorumlama bilimidir.

Tekdüzen hesap planı 26 Aralık 1992’de 21.447 sayılı resmi gazetede yayın-lanmış ve 01 Ocak 1994 tarihinden itibaren uyulması zorunlu kılınmıştır.

İşletmede meydana gelen mali hareketler, belirli bölümlere ayrılarak kaydedilirse işlemler kolaylaşır, karışıklık önlenmiş olur. Aynı özelliğe sahip işlemler aynı çatı altında toplanmalıdır. Aynı özellikteki işlemlerin kayıt edildiği çizelgeye hesap denir.

İşletmenin kullanacağı hesaplar önceden planlanarak bir liste halinde çıkartılır. Sistemli bir şekilde gruplandırılmış hesapların oluşturulduğu listeye hesap planı denir.

Muhasebe Fişi: Her türlü muhasebe hareketlerinin kaydedildiği çizelgedir. Bütün muhasebe işlemleri fişlere kaydedilir. Bu kayıtlar paket programlar tarafından yevmiye, defteri kebir, bilânço ve mizana işlenir. Temel olarak 3 çeşit muhasebe fişi bulunur.

1) Tahsil Fişi: Bu fiş kasa hesabının tek başına borçlu olduğu durumlarda kullanılır. (Peşin satış, alacak tahsili gibi.)

2) Tediye Fişi: İşletmeden para çıkışını ifade eder. Kasa hesabının tek başına alacaklı olduğu durumlarda kullanılır. (Peşin mal alışı, borç ödeme gibi.)

3) Mahsup Fişi: Kasa ile ilgili olmayan, hem borçlu hem alacaklı hesaplarda kullanılır.

Bunların dışında açılış ve kapanış fişleri vardır. Bu iki fiş sadece dönem başı ve dönem sonu itibariyle kullanılır.

Defterler: Defterler hesap dönemi itibari ile tutulur. Kayıtlar her hesap dönemi sonunda kapatılır ve gelecek dönem tekrar açılır. Hesap dönemi genel olarak bir takvim yılıdır. Bütün defterlerin Türkçe ve TL olarak yazılması gereği vardır.

Tutulması zorunlu olan defterler TTK’na göre ait oldukları yıldan başlayarak 10 yıl, VUK’a göre ait oldukları yılı izleyen yıldan başlayarak 5 yıl saklamak zorundadırlar.

Birinci sınıf tüccarlar bilânço esasına göre, ikinci sınıf tüccarlar ise işletme hesabı esasına göre defter tutarlar. Belirli koşulları sağlayan tüccarlar sınıf değiştirebilir. Defterlerin kullanılacakları yıldan önce gelen son ayda notere tasdik ettirilmesi gerekir.

Yevmiye defteri, kayda geçirilmesi gereken işlemlerin tarih sırasına göre ve maddeler halinde düzenli olarak yazıldığı defterdir. Yevmiye defteri kayıtları işlemleri kanıtlayan belgelerden yapılır. Belgeye dayanmayan işlem kayda alınmaz. Yevmiye defterinde ilk kayıt açılış kaydı’dır. Yevmiye maddelerinde yapılan yanlışlar ancak muhasebe kuralına göre düzeltilebilir.

Defteri kebir, yevmiye defterine geçirilmiş olan kayıtları buradan alarak ilgili hesaplara dağıtılan ve düzenli olarak bu hesaplarda toplayan bir defterdir.

Envanter defteri, işe başlama tarihinde ve izleyen her hesap döneminin sonunda işletmenin mevcutlarının, alacaklarının, borçlarının ve bilânçolarının kaydedildiği defterdir. Ayrıca işletmeler dönem sonu envanterini de bu deftere kayıt ederler.

Defterlerdeki yanlışlar yanlış yazılan rakam veya yazının okunacak şekilde çizilmesi üst veya yan tarafına doğrusunun yazılması şeklinde düzeltilir.

Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri (Tek Düzen Hesap Planı)

1 Seri No'lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği (26.12.1992)

I – MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI :

Muhasebenin temel kavramları şunlardır :

1. Sosyal Sorumluluk Kavramı,

2. Kişilik Kavramı,

3. İşletmenin Sürekliliği Kavramı,

4. Dönemsellik Kavramı,

5. Parayla Ölçülme Kavramı,

6. Maliyet Esası Kavramı,

7. Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı,

8. Tutarlılık Kavramı,

9. Tam Açıklama Kavramı,

10. İhtiyatlılık Kavramı,

11. Önemlilik Kavramı,

12. Özün Önceliği Kavramı.

Dış ticaret, bir ülkenin ithalat ve ihracat işlemlerinin toplamıdır. Dış ticaret ödemeler dengesi unsurudur. Ödemeler dengesi açık vermeyen ülke, ekonomik açıdan güçlü ülkedir. Ödemeler dengesinin açık vermemesi için ihracatın ithalattan fazla olması gerekir.

Gelişmekte olan dünya ekonomisi içinde Türkiye’nin güçlü bir ülke olabilmesi için daha fazla üretim yapması ve ürünlerin dış pazarlarda satılarak döviz girdisinin sağlanması gerekir. Türkiye’de yerleşik işletmelerin, diğer ülkelerdeki işletmelerle olan ilişkileri geliştikçe, kambiyo mevzuatı ihracat yönetmeliği ve işlemleri, uluslar arası ticari teslim şekilleri, ödeme şekilleri önem kazanmaktadır. Dış ticaret işlemlerinde işletmenin türüne ve özelliğine göre belgeler kullanılır. Belgelerin sistemli şekilde kaydedilmesi gerekir.

Tek düzen hesap planına uyumlu, ithalat ihracat kayıt sürecinin gerçekleştirilmesi için dış ticaret ile ilgili muhasebe işlemlerinin, muhasebenin temel ilke ve kavramlarına, muhasebe standartlarına uygun yapılması gerekir. Bu da ihtisas muhasebesi içinde yer alan "Dış Ticaret İşlemleri Muhasebesi" ile yapılır.

1.1. DIŞ TİCARET MUHASEBENİN ÖNEMİ

1.2. DIŞ TİCARET MUHASEBESİ İÇİN GEREKLİ ÖN BİLGİLER

Muhasebe: Mal ve para ile ilgili işlemleri, hareketleri para ile ifade edilmiş, rakamlarla belirli bir sisteme dayanarak kaydetme, bölümleme, anlamlı bir biçimde özetleme, rapor hazırlama ve çıkarılan sonuçları yorumlama bilimidir. Dış ticaret muhasebesi alanında görev alacak ve muhasebe kayıtlarının yapacak personelin ve meslek mensuplarının,

•Dış ticarette kullanılan belgelerin özelliklerini, taşınması gereken esasları, düzenlenme yerini ve şekillerini,•Dış ticarette kullanılan teslim şekillerini,•Dış ticarette yer alan ödeme şekillerini,•İthalat ve ihracat yönetmeliğini,•Kambiyo mevzuatını,•Tek düzen hesap planında yer alan ve dış ticaret ile ilgili özellik arz eden hesapların işleyişini,•İthalat ve ihracat dosyalarının kapatılma, orijinallerinin saklanma süre ve koşullarının bilinmesi gerekir.

Dış ticaret işlemlerinde yevmiye kayıtlarının, gümrük beyannamesinin düzenlediği yani fiili ihracatın gerçekleşmiş sayıldığı zaman işlenmesi benimsenmiştir (Gümrük Beyannamesinde yer alan kur üzerinden).

Fiili ihracat: İhraç konusu malın Gümrük Mevzuatı hükümleri çerçevesinde muayesinin yapılıp taşıta yüklenmesi, bir yerden veya muhtelif yerlerden bir defada veya kısım kısım gelmekte olan dökme ve diğer eşyada yüklemenin tamamlanmasını veyahut Gümrük Mevzuatınca fiili ihracat olarak kabul edilecek sair çıkışları ifade eder.

İhracat bedellerinin yurda getirilerek Türk Lirası’na çevrilmesi zorunluluğu Bakanlar Kurulu’nun 7 Şubat 2008 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan kararı ile kaldırılmıştır. İthalata yönelik ticari işlemlere ilişkin yurt dışına döviz ve Türk Lirası transferi bankalar tarafından yapılacaktır.

Katma Değer Vergisinin ihracat istisnasından faydalanmak isteyen kuruluşlar hizmet bedelini Türkiye’ye getirerek bankalarca tahsil belgesi ile belgelendirmesi gerekir.

İhracat bedeli, yurt dışı bankalarda açtırılan hesaplarda ise 102 BANKALAR Hesabının alt hesaplarında, henüz ithalatçıdan tahsil edilmemiş ise 120 ALICILAR hesabında alt hesap düzeyinde (120.08 Yurt dışında bırakılan ihracat bedelleri) izlenebilir.

1.2.1. Kambiyo, Döviz, Efektif ve Kur Kavramları[

Kambiyo kavramı İtalyanca kökenli bir kelime olup, İtalyanca “cambeare” kelimesinden türemiş “camio” sözcüğünden gelmektedir. Cambia ise değiştirme, bozdurma, değer ve fiyat anlamında kullanılmaktadır. Kambiyo Türkçe’de iki ülke parasının bir biriyle değiştirilmesi işlemidir.

Günümüzde kambiyo işlemleri denilince yabancı paralar üzerinden düzenlenen ticari senetler, çek, bono ve poliçe gibi belgeler anlaşılmaktadır. Döviz ve kambiyo işlemleri eş anlamda kullanılmaktadır. Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkındaki karar’da döviz terimi şu şekilde tanımlanmıştır. Döviz, efektif dâhil yabancı para ödemeyi sağlayan her nevi hesap ve vasıtalardır.

Türk parası: Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre Türkiye'de tedavülde bulunan veya tedavülden kaldırılmış olsa bile değiştirme süresi dolmamış olan paraları,

Türk parası ile ödemeyi sağlayan belgeler: Türk parası ile ödemede bulunmayı sağlayan ticari ve adi senetler, kredi mektubu, kredi kartı, seyahat çekleri, havale, mektup gibi her türlü belge ve vasıtaları,

Efektif: Banknot şeklindeki bütün yabancı ülkeler paralarını,Döviz (kambiyo): Efektif dahil yabancı parayla ödemeyi sağlayan her nev'i

hesap, belge ve vasıtaları,

Kur: Ulusal para değerinin yabancı paralar karşısındaki değerine denir. Alış kuru ve satış kuru olmak üzere iki farklı değeri ifade eder. Alış kuru döviz ve efektif alışlarındaki kuru, satış kuru ise döviz ve efektif satışlarında uygulanan kura denilir. Türkiye’de bu kurlar 3 şekilde oluşmaktadır.

•T.C. Merkez Bankasınca ilan edilen kurlar, •Serbest piyasada oluşan kurlar,•Bankaların, TCMB’nin ilan ettiği döviz kurundan binde 2’yi, efektif kurda ise

yüzde 1’i geçmemek üzere belirledikleri kurladır. Bu kurlar dış ticaret işlemleri muhasebesinde önem arz etmektedir. Çünkü

Muhasebenin temel ilkeleri arasında yer alan para ile ölçme ilkesine göre muhasebe kayıtlarında Türk Lirası para birimi kullanılır.

Aval: Kambiyo senetlerinden oluşan borcun asıl borçlusu tarafından ödenmemesi halinde, ödemeyi garanti altına almak için senet üzerine üçüncü bir tarafın (borçlu ve alacaklı dışında kefil olarak) imza koymasıdır.

Banknot: Merkez Bankaları ya da yetkili kurumlar tarafından piyasaya sürülen kâğıt paralardır.

Cari Kur: Kambiyo piyasalarında arz ve talebe göre oluşan ve her ilme gününde fiyat cetvelleri ile ilan edilen (Reuters aracılığı ile) döviz fiyatlarına cari kur denir.

Çapraz Kur: İki ülke para biriminin birbirine çevrilebilme oranına denir. Örneğin 1 Euro = 2,0174 TL gibi.

Ciro: Kambiyo senetlerinin (Çek, Poliçe) imzalanılarak devredilmesi işlemidir.

Ciranta: Emre yazılı senetlerin arkasını imzalayarak senet üzerindeki haklarını üçüncü bir kişiye devreden (ciro eden) kişidir.

Deklarasyon Belgesi: Gümrüklerde beyan edilen dövizi gösteren döviz beyan tutanağıdır.

LİBOR: (Landon Interbank Offered Rate) Londra bankalar arası faiz oranıdır.

Parite (Çapraz Kur): Ulusal para biriminin ABD doları karşısındaki değeridir.

Vesaik: Dış ticaret işlemlerinde kullanılan her türlü mali ve ticari belgelere denir.

1.3. DIŞ TİCARETTE HESAP PLANI

İthalat ve ihracat yapan işletmelerde muhasebe sisteminin sağlıklı şekilde işlemesi dış ticaret işlemlerinin planlanması ve kontrolü açısından önem arz eder. Bu planlama ve kontrol muhasebe departmanından sağlanacak veriler ışığında yapılacaktır. Muhasebe departmanındaki bilgiler ise doğru tutulmuş muhasebe kayıtları ışığında hazırlanır. Bu kayıtların sağlıklı şekilde tutulabilmesi için iyi hazırlanmış hesap planına ihtiyaç duyulur. Tekdüzen Hesap Planı muhasebe sisteminin iskeletini oluşturur.

Hesap planları, işletmenin ihtiyaç duyacağı bilgiler doğrultusunda ve işletmenin faaliyet alanına göre hazırlanır. Bu hazırlamadan kastedilen 26.12.1992 tarihi ve 21.447 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve daha sonra çıkarılmış olan tebliğler doğrultusunda düzenlenen Tekdüzen Hesap Planı çerçevesinde yardımcı hesapların (alt hesapların) belirlenmesidir.

I DÖNEN VARLIKLAR

10 HAZIR DEĞERLER On kodla başlayan hesaplar, nakit olarak işletmenin

kasalarında ve bankalarındaki hesaplarında bulunan varlıklar ile istendiği anda değer kaybına uğramadan paraya çevrilebilme imkânı bulunan varlıkları kapsar.

Bu kısımda şu hesaplar yer alır:

• 100 KASA HESABI• 101 ALINAN ÇEKLER HESABI• 102 BANKALAR HESABI• 103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ (-)• 108 DİĞER HAZIR DEĞERLER HESABI

1.3.2. Dış Ticarette Kullanılan Hesaplar

100 KASA HESABI 100.01 Merkez Kasa

100.01.01 TL Kasası 100.01.02 Yabancı Paralar Kasası

100.01.02.01 Dolar 100.01.02.02 Euro 100.01.02.03 Sterlin 100.01.02.04 …100.02 Şube Kasa 100.02.01 TL Kasası 100.02.02 Yabancı Paralar Kasası 100.02.02.01 Dolar 100.02.02.02 Euro 100.02.02.03 Sterlin 100.02.02.04 …

b) Tanımı: Kasa hesabı, işletmelerde bulunan milli ve yabancı paraların TL karşılığının izlendiği hesaptır. Bu hesap işletmeye nakit giriş ve çıkışların TL karşılıklarının izlediği hesaptır. Yabancı paralar için başka bir hesap açılmasına Tekdüzen hesap planında gerek duyulmamıştır. VUK’un 215. maddesine göre yabancı para girişleri o günkü kur üzerinden TL karşılıkları hesaplanarak kayıt edilmesi gerekmektedir.

c) İşleyişi: Aktif karakterli bir hesap olan 100 Kasa Hesabı; tahsil edilen para tutarı (ulusal ya da yabancı) borç, herhangi bir nedenle para çıkışlarında ise hesabın alacağına kayıt yapılır. (Aktif karakterli hesaplardaki artış hesabın borcuna azalış ise alacağına kaydedilir.)

Hesap daima borç kalanı verir ya da hiç kalan vermez. Yalnız şu istisna ile yabancı paranın girişinde alış kuru, işletme kasasından çıkış da satış kuru üzerinden kayıtlar düzenlenirse Kasa hesabı yabancı paranın değerlemesi yapılıncaya kadar, alacak kalanı verebilir.

Uygulama: Abant AŞ’nin kasa hareketleri (yabancı para alt hesabı) şöyledir.

a) Abant AŞ. ortakları işletme kasasına 200.000 dolar sermaye koyarak 01/12/…. tarihin de faaliyete başlamışlardır. (1 Dolar 1.35. TL’dir.)

b) Abant AŞ. 05/12/….tarihinde günlük giderlerini karşılamak üzere 20.000 Dolar’ı döviz bürosunda 1 Dolar=1.37 TL kuru üzerinden değişmiştir.

c) Abant AŞ. 10/12/… tarihinde Vakıf Bank’a 40.000 Dolar yatırarak döviz tevdiat hesabı açtırmıştır. (İşlemin yapıldığı gün 1 dolar = 1.40 TL’dir.)

d) Abant AŞ. 15/12/… tarihinde üretim departmanında kullanılmak üzere %18 KDV dahil 40,000 dolara makine satın almış bedeli peşin ödenmiştir. (1 Dolar 1,32.- TL) (Türkiye’ de Kambiyo Borsası bulunmadığı için kurlar VUK’ un 280. maddesine göre Maliye Bakanlığı tarafından piyasa şartlarına göre tespit olunur.)

İstenilen: Abant AŞ’nin yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz.

1) Ortakların 01/12/…. Tarihinde işletme kasasına sermaye getirmesi kaydı aşağıdaki gibidir.

ABANT AŞ Mahsup Fişi

Fiş Tarihi:Fiş Sıra No:

01/12/ …0101

Kaynak Program:Yevmiye Fiş No:

Muhasebe

Hesap Kodu

Hesap Adı Detay Borç Alacak

100100.01100.01.03 100.01.03.01

500

KASA Merkez Kasası Yabancı Para kasası Dolar 200.000.-$

SERMAYE

270.000.-

270.000.-

TOPLAM 270.000.- 270.000.-

Açıklama 001 no’lu tahsil fişi ile ortaklardan 01/12/…. Tarihinden 200.000 Dolar tahsil edilmesi kaydı. (200.000*1,35=270.000 TL)2) Abant AŞ’nin 05/12/…. tarihinde 20.000 Dolar 1,37 TL kuru üzerinde TL ile değiştirilmesi şu şekilde kaydedilir.



05/12/ …0102


Muhasebe

Hesap Kodu Hesap Adı Detay Borç Alacak

100 100.01 100.02.02 100 100.01 100.01.03

100.01.03.01 646

646.01.01

KASA Merkez Kasası TL kasasıKASA Merkez Kasası Yabancı Para kasası Dolar (10.000.-$) KAMBİYO KARLARI Dolar satış karı (1,37-1,35)=0,02X10.000=200.-

27.400.-

27.000.-

400.-

TOPLAM 27.400.- 27.400.-

Açıklama 01001 No’lu döviz değişim belgesi ile 20.000 Dolar satış kaydı. 27.400.–27.000 = 400.-TL

3) Demir AŞ’ nin 10/12/…. tarihinde Vakıf Bank’a 40.000.- Dolar yatırılması kaydı.



10/12/ …0103

Kaynak Program:Fiş Yevmiye No:

Muhasebe


102102.01102.01.02102.01.02.01 100 100.01 100.01.03 100.01.02.01 646 646.01 646.01.01

BANKALARVakıf BankDöviz Tevdiat HesabıVadesiz Dolar tevdiat hesabıKASA Merkez Kasası Yabancı Para kasası Dolar 40.000.-$KAMBİYO KARLARI Yabancı para satış karı Dolar satış karı (1,40-1,35)=0,05X20.000=1000

56.000.-

54.000.-

2.000.-

TOPLAM 56.000.- 56.000.-

Açıklama Demir AŞ Vakıf Bank’ta vadesiz döviz tevdiat hesabı açtırarak kasasında bulunan 40.000.- Dolar’ı yatırmıştır.

4) Demir AŞ’nin üretim departmanın da kullanmak üzere 004 nolu fatura ile makine alışına ait kayıt şu şekilde dzenlenmiştir.



15/12/ …0104


Muhasebe


253 253.01191656 656.01 656.01.01 100 100.01 100.01.02

100.01.02.01

TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR MakineİND. KDV KAMBİYO ZARARI HS.Yabancı para satış zararıDolar satış zararı 1,35–1,32 =

0,03X40.000=1.200

KASA HS Merkez Kasası Yabancı Para Kasası Dolar 40.000.-$

43.296.-

9.504.-1.200.-

54.000.-

TOPLAM 54.000.- 54.000.-

Açıklama 0104’nolu fatura ile 40.000 Dolar’a makine satın alma kaydı.

101 ALINAN ÇEKLER

a) Bölümlemesi: 101 ALINAN ÇEKLER HS.

101.01 TL Alınan Çekler 101.02 Yabancı Paralı Alınan Çekler 101.02.01 Portföydeki Yabancı Çekler 101.02.01.01 Dolar 101.02.01.02 Euro 101.02.01.03 Diğer Yabancı Paralı Çekler

101.02.02 Tahsildeki Yabancı Paralı Çekler 101.02.01.01 Dolar

101.02.01.02 Euro101.02.01.03 Diğer Yabancı Paralı Çekler

b) Tanımı: Yurt içindeki veya yurt dışındaki gerçek ve tüzel kişiler tarafından işletmeye verilmiş olup henüz tahsil için bankaya verilmemiş veya bir borca karşılık ciro edilmemiş olan çeklerin izlenmesini sağlar.

c) İşleyişi: TL üzerinden alınan çekler, üzerinde yazılı olan değerden kayıtların borç hanesine yazılır. Portföydeki çekin tahsil edilmesi veya ciro edilmesi halinde ise alacak tarafına yazılarak kapatılır. Yabancı paralı alınan çekler alındığında, kayıtlara alındığı günkü TCMB efektif döviz alış kuru ile TL ye çevrilerek ALINAN ÇEKLER HS. borç kaydedilir. Tahsil edildiğinde herhangi bir sebeple elden çıkarıldığında işlem günkü TCMB efektif alış kuru üzerinden Alınan Çekler Hesabına alacak kaydedilir.

3. Uygulama: Ekin AŞ’nin faaliyetleri şöyledir.

1) 01.11.2011 Tarihinde Türkiye İş Bankası’na 40.000 Euro yatırarak döviz tevdiat hesabı açtırmış ve çek karnesi almıştır. (1 Euro = 1,70 TL )

2) Ekin AŞ. 10.11.2011 tarihinde yurt dışına 200.000 Euro tutarında emtia ihraç etmiş ve karşılığında 10.10.2012 vadeli çek almıştır. ( 1 Euro = 1,72 TL kur üzerinden)

3) İşletme portföyündeki çeklerini 31.12.2011 tarihinde dönem sonunda) değerleme işlemine tabi tutmuştur. (31.12.2011 tarihli Maliye Bakanlığı’nın yayımladığı döviz kuru 1 Euro=1,75 TL’dir.)

4) Türkiye İş Bankası tarafından 10.01.2012 tarihinde elektronik posta aracılığı ile gönderilen dekontta tahsile verilen yabancı paralı çekin tahsil edildiği ve vadesiz döviz tevdiat hesabına bakiyenin geçirildiği gözlenmektedir. (1 Euro = 1,73 TL)

İstenilen: Ekin AŞ’nin yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz.

Muhasebe Kayıtları 1) Ekin AŞ’nin Türkiye İş Bankasına 40.000.- Euro yatırarak vadesiz mevduat hesabı açtırması kaydı.


10/12/ …01016


Muhasebe

Hesap Kodu ve Hesap Adı Detay Borç Alacak

102 BANKALAR HESABI 102.01.01. Döviz Tevdiat Dolar Hs.

100 KASA 100.01.02.01 Dolar

40.000.-$ 68.000

68.000

TOPLAM 68.000 68.000

Açıklama:

2) Ekin AŞ. 00100 nolu fatura ile 200.000 Euro tutarında emtia ihracatı şu şekilde kaydedilir.

EKİN AŞ Mahsup Fişi

Fiş Tarihi: Fiş Sıra

No:

10/11/ 20051017

Kaynak Program:

Yevmiye Fiş No:

Muhasebe

HESAP KODU VE ADI Borç Alacak

101 ALINAN ÇEKLER HS 101.01.01 Euro

(1,72x200.000)=344.000.- 601 YURT DIŞI SATIŞLAR HS

344.000.-

344.000.-

TOPLAM 344.000 344.000

Açıklama 00100 nolu Fatura ile 200.000 Euro’lu emtia satış kaydı.

3) İşletme portföyündeki çeki dönem sonunda TCMB’nin açıkladığı kurdan değerlemeye tabi tutulmuştur.



10/12/ …01018


Muhasebe


101 ALINAN ÇEKLER HS. 101.01.01. Euro

646 KAMBİYO KARLARI HS. 646.03 Dönem sonu değerleme karı

200.000-€ 6 000.-

6 000.-

TOPLAM 6 000.- 6 000.-

Açıklama 31.12.2011 tarihinde 1,72 liradan kayıtlı 200.000 Euro’luk yabancı paralı çeklerin bilanço gününde değerleme kaydı. (1,75-1,72=0,03x200.000=6.000.-)

4) Türkiye İş Bankasına tahsile verilen yabancı paralı çekin 10.01. tarihinde tahsil edilerek döviz tevdiat hesabına geçirilmesi kaydı.



10/12/ …01020


Muhasebe


102 BANKALAR656 KAMBİYO ZARARI HS 101 ALINAN ÇEKLER HS. 101.01.02 Euro 200.000.-€

346.000.- 4.000.-

350.000.-

TOPLAM 350.000.- 350.000.-

Açıklama

10.01 tarihinde Türkiye İş Bankasının gönderdiği dekont ile tahsile verilen yabancı paralı çekin tahsil edilerek tevdiat hesabına aktarılması kaydı. ( 1,73–1,75= -0,02x100.000= -2.000.- TL) kambiyo zararı

102 BANKALAR

a) Bölümlemesi: 102 BANKALAR

102.01…..BANKASI102.01.01 TL Mevduat Hs.

102.01.01.01 Vadesiz Mevduat Hs.102.01.01.02 Vadeli Mevduat Hs.

102.01.02 Yabancı Paralı Tevdiat Hs.102.01.02.01 YP. Vadesiz Tevdiat Hs.

102.01.02.01.01 YP. Döviz Tevdiat Euro Hs.102.01.02.01.02 YP. Döviz Tevdiat Dolar Hs.

102.01.02.02 YP Vadeli Döviz Tevdiat Hs.102.01.02.01.01 YP Döviz tevdiat Euro Hs.102.01.02.01.02 YP. Döviz Tevdiat Dolar Hs

102.02 Bloke Mevduat Hs.

b) Tanımı: İşletme adına yurt içi ve yurt dışı banka ve benzeri finans kuruluşlarına yatırılan veya çekilen vadeli ya da vadesiz her türlü para biriminin izlediği hesaptır. Süre belirtilmeden yatırılan paralara vadesiz belli bir süreler için bankaya yatırılan paralara da vadeli ticari mevduat hesabı denir. Vadeli, vadesiz ve ihbarlı olarak yatırılan ve çekilen paraların tamamı ile bu paralardan elde edilen faizler bankalar hesabında izlenir.

c) İşleyişi: Bankalara para olarak ya da hesaba aktarılan (EFT, havale gibi yollarla) değerler hesabının borcuna, çekilen tutarlar ile üçüncü kişilerce tahsil edildiği anlaşılan çekler ve ödeme emirleri 102 BANKALAR hesabının alacağına kaydedilir.

d) Değerlemesi: VUK’ un 280. maddesine göre yabancı paralı döviz tevdiat hesapları dönem sonunda TCMB’nin yayımladığı kur üzerinden bilanço günündeki değerine getirilir. Uluslar arası ticaretle ilgili aracı bankaların masrafları 102 Bankalar hesaba alacak ilgili gider hesabına borç kaydedilir.

4.UYGULAMA: Deniz AŞ’nin faaliyetleri aşağıdaki gibidir.

1) Ortaklar 30/11/…. tarihinde 100.000 Euro’yu işletmenin bankadaki hesabına yatırarak taahhüt ettikleri sermayeyi yerine getirmişlerdir. ( 1 Euro= 1,70 TL )

2) Deniz AŞ işletme faaliyetleri için döviz tevdiat hesabından 10.000 Euro’yu, (1 Euro=1,72 TL kuru üzerinden) TL’ye çevrilmiştir. Bakiyeyi vadesiz mevduat hesabına virman etmiştir.

3) Deniz AŞ. Türkiye İş Bankasında 01/12/…. tarihinde vadeli döviz tevdiat hesabı açtırmıştır. Vadesiz hesaptaki 90 000 Euro’yu vadeli hesaba virman etmiştir. (1 Euro= 1,70 TL)

4)31/12/… tarihinde T. İş Bankası Deniz AŞ’ye gönderdiği e-posta da vadeli olarak açtırılan hesabına 50 Euro faiz tahakkuk ettiği ana para ile birlikte hesaptaki plasenin çözüldüğü bildirilmiştir.(1 Euro =1,74 TL)

5) 31/12/…. tarihinde 1 Euro = 1,74 TL kuru üzerinden Deniz AŞ dönem sonu itibarı ile bankalardaki döviz tevdiat hesaplarını değerleme işlemine tabi tutmuştur.

İstenilen: Deniz AŞ’nin muhasebe kayıtlarını düzenleyiniz.

1) 30/11/…. Tarihinde Deniz AŞ’nin ortakları sermaye taahhüdü olan 100.000 Euro’yu işletmenin Türkiye İş Bankası’nda bulunan döviz tevdiat hesabına yatırması kaydı.

DENİZ AŞ Mahsup Fişi


10/12/ …01021


Muhasebe


102 BANKALAR102.01 T. İŞ BANKASI102.01.02 Yabancı Paralı Tevdiat Hs.102.01.02.01 YP. Vadesiz Tevdiat Hs.102.01.02.01.01 YP. Döviz Tevdiat Euro Hs

500 SERMAYE

100.000.-$

170.000.-

170.000.-

TOPLAM 170.000.- 170.000.-

Açıklama 21 nolu dekontla 100.000 Euro paranın tahsil edildiğini gösteren T İş Bankası dekontu ile yapılan kayıt. (1,70x100.000=170.000 TL)

2) Deniz AŞ’nin vadesiz döviz tevdiat hesabından 10.000.- Euro’yu; 1 Euro = 1,72 TL kuru üzerinden TL ye çevirmesi kaydı.



10/12/ …01022


Muhasebe


102 BANKALAR102.01 İŞ BANKASI102.01.01 TL Mevduat Hs.

102.01.01.01 Vadesiz Mevduat Hs 102 BANKALAR 102.01 T. İŞ BANKASI 102.01.02 Yabancı Paralı Tevdiat Hs. 102.01.02.01 YP. Vadesiz Tevdiat hs. 102.01.02.01.01 YP. Döviz Tevdiat Euro Hs

646 KAMBİYO KARLARI 646.02 Döviz Tevdiat Hesapları Kambiyo Kar 646.02.02 Euro

17.200.-

17.200.-

200.-

TOPLAM 17.200.- 17.200.-

Açıklama Deniz AŞ 10.000 Euro’yu (1Euro=1,72 kuru üzerinden ) TL ile değiştirmiştir bakiye vadesiz mevduat hesabına aktarılmıştır.

3) Deniz AŞ’nin 01/12… tarihinde 1 aylık vadeli döviz tevdiat hesabı açtırması ve vadesiz hesaptan vadeli hesaba virman yaptırmasına ait kayıt.



10/12/ …01023


Muhasebe


102 BANKALAR102.01…..BANKASI102.01.02 Yabancı Paralı Tevdiat Hs.102.01.02.01 YP. Vadeli Tevdiat Hs.102.01.02.01.01 YP. Döviz Tevdiat Euro

102 BANKALAR 102.01…..BANKASI 102.01.02 Yabancı Paralı Tevdiat Hs. 102.01.02.01 YP. Vadesiz Tevdiat Hs. 102.01.02.01.01 YP. Döviz Tevdiat Euro Hs

153.000

153.000.-

TOPLAM 153.000.-

153.000.-

Açıklama Deniz AŞ. 10/12/,,, tarihinde vadesiz tevdiat hesabında bulunan 90.000 Euro 0010 nolu dekont ile 1 aylık vadeli döviz tevdiat hesabına plase etme kaydı…

4) Deniz AŞ’nin İş Bankasındaki vadeli tevdiat hesabına 50 Euro faiz işlemesine ait kayıt.



10/12/ …01024


Muhasebe


102 BANKALAR102.01…..BANKASI102.01.02 Yabancı Paralı Tevdiat Hs.102.01.02.01 YP. Vadeli Tevdiat hs.102.01.02.01.01 YP. Döviz Tevdiat Euro

642 FAİZ GELİRLERİ 50 €

87.-

87.-

TOPLAM 87.- 87.-

Açıklama Vadeli döviz tevdiat hesabına 50Euro x 1,74= 87.- TL faiz tahakkuk etmesi kaydı.

5) 31/12… tarihinde 1 Euro 1,74 TL olması halinde dönem sonu değerleme işlemleri şu şekilde kaydedilir .



10/12/ …01025


Muhasebe


102 BANKALAR102.01 İŞ BANKASI102.01.01 YTL Mevduat Hs.102.01.01.01 Vadeli Mevduat Hs102.01.02.01.01 YP. Döviz Tevdiat Euro Hs 646 KAMBİYO KARLARI 646.03 Dön. son. değer. Karı 646.03.02 Banka. Dön. Değ. Kar.

3.600.-

3.600.-

TOPLAM 3.600.- 3.600.-

Açıklama 31/12 … tarihinde işletmenin döviz tevdiat hs. VUK gereği değerleme kaydı . (1,74-1,70=0,04x90.000)=3.600.-

103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ(-)

a) Bölümlemesi:103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ

103.01 Verilen TL Çekler ve Ödeme Emirleri103.02 Verilen Yabancı Paralı Çekler ve Ödeme Emirleri

b) Tanımı: İşletmenin 3. kişilere olan borcuna karşılık bankalardan çekle veya ödeme emri ile yapacağı ödemeler bu hesapta izlenir. İşletmenin uzun vadeli çek keşide etmesi halinde, bu keşide edilen çek bakiyelerinin 321 BORÇ SENETLERİ HS. izlenmesi ve dönem sonunda reeskont işlemine tabi tutulmasını maliye bakanlığı yayımladığı mukteza ile belirtmiştir.

c) İşleyişi: Verilen çekler ve ödeme emirleri hesabı pasif karakterli bir hesaptır. Hesap alacak kalanı verir. Bu hesabın bakiyesi bilanço da banka mevcutlarını kullanacak tutara indirir. İşletmenin üçüncü kişilere olan borçlarına karşılık çek keşide ettiği zaman veya bankadaki hesabından ödeme emri verdiği zaman keşide edilen çek bedeli, verilen ödeme emrinin bankadaki hesaptan tahsil edilinceye kadar bu hesaba alacak kaydedilir. Çek ve ödeme emirlerinin bankadan tahsil edildiği anlaşıldığında bu hesaba borç kaydedilerek kapatılır.

UYGULAMA: Beren AŞ’nin faaliyetleri aşağıdaki gibidir.

1) Beren AŞ. 30/12/2011 tarihinde Türkiye İş Bankasına Almanya’da yerleşik bir firmadan daha önceden gerçekleştirdiği ithalatın karşılığı olarak 100,000.- Euro ödeme talimatı vermiştir. (1 Euro=1,60 TL üzerinden)

2) 31/12/2011 tarihinde Beren AŞ 103 VERİLEN ÇEKLER ve ÖDEME EMİRLERİ’Nİ değerleme işlemine tabi tutmuştur. (1 Euro=1,61 TL)

3) İŞ Bankası’na verdiği ödeme emrinin Beren AŞ’nin vadesiz döviz tevdiat hesabından 100.000.- Euro’nun alındığı e-posta ile 02.01.2012 tarihinde bildirilmiştir. (Hesaptan paranın alındığı gün kur 1 Euro=1,65 TL)

İstenen: Beren AŞ’nin ithalat ile ilgili yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz.

1) Beren AŞ’nin yapmış olduğu ithalat karşılığında 30/12/.. tarihinde ödeme emri vermesi kaydı.

BEREN AŞ Mahsup Fişi


10/12/ …01026


Muhasebe


320.SATICILAR320.20 Yurt Dışı Satıcılar320.20.01 Almanya

103 VER. ÇEK ve ÖD. EMR 103.05 Yab.Par.Çek.ve Öd. Emr.

160.000.-

160.000.-

160.000.-

TOPLAM 160.000.- 160.000.-

Açıklama T. İŞ Bankası’na 1 Euro= 1,60 TL kuru üzerinden 50,000 Euro’luk bir ödeme emri kaydı. 1,60x100,000=160,000.- TL

2) 31/12/… tarihinde 1 Euro’nun = 1,61 TL olması halinde dönem sonu değerleme kaydı şu şekildedir.



10/12/ …01027


Muhasebe


656 KAMBİYO ZARARLARI HS.646.03 Dönem Sonu Değer. Zararı 103 VER. ÇEK ve ÖD. EMR

1.000.-

1.000.-

TOPLAM 1.000.- 1.000.-

Açıklama: 31/12/… tarihinde işletme 103 Verilen Çekler ve Ödeme emirlerini 1Euro = 1,61 TL üzerinden bilanço günü itibarıyla VUK. 280. maddesi gereği değerlemesi kaydı. (1,61-1.60.-=0.01* 100.000.- = 1.000.-)

3) T.İş Bankası 100,000 Euro’luk ödeme emrini; 1 Euro=1.65 TL kuru üzerinden yine aynı bankadaki hesaptan ödenmesi kaydı aşağıdaki şekildedir.



10/12/ …01028


Muhasebe


103 VER. ÇEK ve ÖD. EMR 103.05 Yab . Par. Çek. ve Öd. Emr.656 KAMBİYO ZARARLARI HS. 656.02 Döviz Tevdiat Hs. Kambiyo Zararı 102 BANKALAR

161.000.-

4.000.-165.000.-

TOPLAM 165.000.-

165.000.-

Açıklama 100.000 Euro ödeme emri bankadaki hesaptan 1 Euro=1,65 TL üzerinden alınmıştır. (1.65.- 1.61 = 0.04.-* 100.000.- = 4.000.-)

120 ALICILAR (Müşteriler)

a) Bölümlemesi 120 ALICILAR

120.01 Yurt İçi Alıcılar 120.02 İhracata Aracı Kuruluşlardan Alacaklar 120.03 Yurt Dışı Alıcılar 120.03.01 AB Ülkeleri Alıcıları 120.03.01.01 Almanya 120.03.01.01.01 A şirketi 120.03.01.01.02 B şirketi

120.03.02 ABD 120.03.02.01 x Şirketi (ABD) 120.03.02.02 y Şirketi (ABD)

120.09 Yurt Dışında Bırakılan İhracat Mal Bedelleri

b)Tanımı: 120 ALICILAR HS. işletmenin faaliyet konusunu oluşturan ürün ve hizmet satışlarından kaynaklanan ve bir belgeye dayanmayan (çek, senet gibi) yurt içi ve yurt dışı alacakların izlenmesi için kullanılır.

c)İşleyişi: Aktif karakterli bir hesaptır. İşletmenin esas işi ile ilgili olarak ürün ve hizmet satışından doğan senetsiz alacak ile bunlara ilişkin olarak ödenen alıcıya ait giderler sözleşme gereği yürütülen faizler nedeni ile 120 Alıcılar hesabına borç kaydedilir.

NOT: İhracatın gerçekleştirildiği cari dönemin sonunda değerleme işlemi yapıldığında şayet, olumlu kur farkı var ise 601 YURT DIŞI SATIŞLAR hesabına alacak kaydedilir. Olumsuz kur farkları oluşması durumunda ise 612 DİĞER İNDİRİMLER HESABI’NA borç kaydı yapılır. Dönemsellik ilkesi nedeni ile olumlu kur farkları satışlar hesabına olumsuz kur farkları ise satış indirimleri hesabına kaydedilir. Şayet takip eden dönemlerde yurt dışı alacağının tahsil edilmemesi durumunda bu alacakların değerlemesinden oluşan kur farkları 646 KAMBİYO KARLARI, olumsuz kur farkları ise 656 KAMBİYO ZARARLARI hesabına borç kaydedilir. UYGULAMA: Eken AŞ’nin faaliyetleri aşağıdaki gibidir.

1) Eken AŞ ABD’de yerleşik bir firmaya 10/11/…. tarihinde 100.000 Dolar tutarında kredili tekstil ihracatı gerçekleştirilmiş ve faturayı düzenlemiştir. Gümrük çıkış beyannamesinin düzenlediği tarihteki döviz kuru (1 Dolar =1 350 TL’dir) 2) 31/12/….. Tarihinde Deren AŞ VUK’un 280. maddesine göre (bilânço gününde) 1 Dolar = 1.300 TL kuru üzerinden senetsiz alacaklarını değerleme işlemine tabi tutmuştur. İSTENİLEN: (1) Yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz. (2) Cari dönem sonundaki değerleme kayıtlarını düzenleyiniz.

1) Eken AŞ’nin 50.000.- dolarlık kredili tekstil ihracatı aşağıdaki gibidir.

EKEN AŞ Mahsup Fişi


10/11/ …01031


Muhasebe


120 ALICILAR120.03 Yurt Dışı Alıcılar120.03.02 ABD 601 YURT DIŞI SATIŞLAR HS

100.000.-$

135.000.-

135.000.-

TOPLAM 135.000.- 135.000.-

Açıklama ABD’ye gömlek ihracatı için gümrük çıkış beyannamesinin düzenlenmesinden sonra yapılan muhasebe kaydı 100.000X 1,350= 135.000

EKEN AŞ Mahsup Fişi


31/12/ … 01032


Muhasebe


612 DİĞER İNDİRİMLER612.09.01 İhracat kur farkı gideri 120 ALICILAR 120.03 Yurt Dışı Alıcılar 120.03.02 ABD 100.000.-$

5.000.-

5.000.-

TOPLAM 5.000.- 5.000.-

Açıklama Yurt dışı alıcılar cari hesabının 31/12/… tarihinde dönem sonu itibari ile değerleme kaydı. (1,300 -1,350)=0,05 x 100 000 = - 5.000

126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI

a) Bölümlemesi:

126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR

126.01 TL ile Verilen Depozito ve Teminatlar

126.02 Yabancı Para ile Verilen Depozito ve Teminatlar

126.02.01 Euro

126.02.02 Dolar

b) Niteliği: İşletmenin üçüncü kişi ya da kuruluşlara karşı bir işin yapılmasının istenilmesi veya bir sözleşmenin ya da diğer işlemlerin karşılığı olarak geri alınmak üzere verilen depozito ve teminat niteliğindeki kıymetlerin takip edildiği hesaptır. 126 kodlu hesaba bir yıl içinde geri alınacağı ön görülen depozito ve teminatlar kaydedilir. Uzun süreli olarak verilenler 226 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR hesabında takip edilir. Geri alınmak üzere verildiği için bu hesapta KDV hesaplanmaz.

c) İşleyişi: Depozito ve teminat verildiği zaman hesaba borç, geri alındığında veya borç mahsup edildiğinde alacak kaydedilir.

Uygulama: Yağmur AŞ’nin faaliyetleri şöyledir:

1) Yağmur AŞ İtalya Devleti’nin açmış olduğu 200 kilometrelik yol ihalesine katılabilmek için ön koşul olan 200.000 Euro’luk teminatı şartnamede belirtilen bankaya 01/10/… tarihinde 1Euro=1,75 TL kuru üzerinden yatırmıştır.

2) Yağmur AŞ ihaleyi kaybetmiştir. İtalya Devleti bu teminatı 01/11/… tarihinde işletmenin T. İş Bankası’nda bulunan döviz tevdiat hesabına iade ettiğini bankanın gönderdiği ekstradan anlaşılmıştır. (1 Euro =1,72 TL)

İstenilenler: Yağmur AŞ’nin;

1) Teminatı verdiği zaman,

2) Teminatın geri alındığı zaman, yapılması gereken yevmiye kaydını düzenleyiniz.

1) Yağmur AŞ’nin ihaleye katılmak için 01/10/… tarihinde şartname gereği 200.000 Euro’yu bankaya

yatırdığı zaman yapması gereken kayıt şöyledir.

YAĞMUR AŞ Mahsup Fişi


01/10/…01043


Muhasebe


126 VER. DEPOZ. ve TEMİNATLAR HS 126.01.01 Euro 100 KASA HS

350.000

350.000.-

TOPLAM 350.000 350.000.-

Açıklama İhaleye katılmak için ön koşul olan 100.000 Euro’yu bankaya yatırma kaydı.

2) Teminatın geri alındığı zaman yapılması gereken yevmiye kaydı şu şekildedir.

YAĞMUR AŞ Mahsup Fişi


01/10/…01044


Muhasebe


102 BANKALAR HS656 KAMBİYO ZARARLARI HS 126 VER. DEPOZ. ve TEMİNATLAR 126.02.01 Euro

344.000.6.000.-

350.000.-

TOPLAM 350.000.- 350.000.-

Açıklama Tan AŞ’nin ihaleyi kazanamaması sonucu teminat olarak yatırdığı 200 000 Euro’nun işletmenin T İş Bankasına geri tranfer kaydı . (1 Euro=1,72 TL)

127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR HESABI

a) Bölümlemesi:

127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR HS

127.01 TL Diğer Alacaklar

127.02 Yabancı Par.Diğer Alacaklar

127.02.01 Euro

127.02.01.01 Yabancı Paralı Protesto ve İade Ed. Sentler (Euro)

127.02.01.02 Yab. Paralı Tahsili Geçmiş Senetsiz Alacaklar (Euro)

127.02.01.03 Yab. Paralı Tahsili Geç. Diğer Tic. Al.

b)Niteliği: İşletmenin ticari faaliyetleri sonucu ortaya çıkan 120, 121 ve 126 kodlu hesapların kapsamına girmeyen alacakların izlendiği hesaplardır. Tahsili gecikmiş alacaklar, ileri tarihli çekler, komisyonculardan alacaklar bu hesapta izlenir.

c)İşleyişi: Tanımda belirtilen alacaklar oluştuğunda bu hesaba borç kaydedilir, tahsil veya mahsup işlemi gerçekleştiğinde hesap alacalandırılır.

128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR HS.

a) Bölümlemesi: 128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR

128.01 Şüpheli Senetsiz TL alacaklar128.02 Şüpheli Senetli TL alacaklar128.03 Şüpheli Yab. Par. Senetsiz Alacaklar128.04 Şüpheli Yabancı Par. Senetli Alacaklar

b)Niteliği:Şüpheli alacaklar hesabı, ödeme süresi geçmiş, bu sebeple vadesi birkaç kez uzatılmış yazı ile birkaç kez istenmiş veya protesto çekilmiş ya da dava veya icra safhasına sevk edilmiş senetli ve senetsiz alacakları kapsar.

c)İşleyişi: Tahsili şüpheli hale gelmiş olan alacak bu hesaba borç kaydedilerek normal alacaklardan (120,121,126 veya127 den) çıkartılır. Alacağın tahsil edilemeyeceğinin kesinleşmesi veya tahsil edilmesi durumunda bu hesaba alacak kaydedilir.

12. Uygulama: Tan Dış Ticaret AŞ’nin faaliyetleri aşağıdaki gibidir.

1) Belçika’da yerleşik bir firmaya senet karşılığı (poliçe ile) 100.000 Euro tutarında 01/11/2005 vadeli beyaz eşya ihracatını 01/10/2005 tarihinde fiili olarak gerçekleştirmiştir. (1 Euro = 1,68 TL)

2) Tan Dış Ticaret AŞ’nin 01/11/2005 vadeli senetli alacağı, borçlusu tarafından ödenmemiştir. Bunun üzerine idari takibe başlamış ve borçluya protesto çekilmesine rağmen tahsil edilememiştir. (1 Euro=1.68 TL)

3) Tan AŞ 31/12/2005 tarihinde (Dönem sonunda)[1] dava safhasında olan henüz tahsil edilmemiş alacakları için karşılık ayırmaya karar vermiştir. (1 Euro=1,70 TL)

.

İstenen: Tan Dış Ticaret AŞ’nin muhasebe kayıtlarını düzenleyiniz.

1. Tan Dış Ticaret AŞ Belçika’ya 100.000 Euro’luk beyaz eşya ihracatı kaydı aşağıdaki gibidir.

TAN AŞ Mahsup Fişi

Fiş TarihiFiş Sıra No

1.10.200501046


Muhasebe


121 ALACAK SENETLETLERİ HS121.02.01 Portföydeki Yabancı Paralı Senetler121.02.01.01 Euro 200.000.-

601 YURT DIŞI SATIŞLAR HS

168.000.

168.000.

TOPLAM 168.000. 168.000.

Açıklama 0101 nolu fatura ile senetli beyaz eşya ihracatı kaydı. (1,68 x 200.000 = 336.000.- TL)

2. TAN AŞ’nin 100.000 Euro’luk senedi vadesinde tahsil edememiş bunun üzerine idari takibe geçmiştir.

Tan AŞ Mahsup Fişi


01.11.200501047


Muhasebe


127 DİĞER TİC. ALACAKLAR HS 127.02 Tahsili Gecikmiş Alacak Senetleri 127.02.01 İdari Takipteki Alacak Senetleri

121 ALACAK SENETLETLERİ HS 121.02.01 Portföydeki Yabancı paralı Senetler

121.01.01 Euro

168.000.

168.000.

TOPLAM 168.000. 168.000.

Açıklama Portföydeki senedin vadesinde ödenmemesi üzerine diğer ticari alacaklara devredilmiştir.

3. Tan Dış Tic. AŞ 31/12/2005 tarihinde şüpheli durumdaki alacakların tamamı için karşılık ayrılmasına karar verilmiştir.

Tan AŞ Mahsup Fişi


31.12.200501050


Muhasebe


654 KARŞILIK GİDERLERİ HS 129 ŞÜPHELİ TİC. ALACAKLAR KARŞLIĞI

170.000170.000

TOPLAM 170.000 170.000

Açıklama İşletme, 1 Euro = 1,70 TL kuru üzerinde icra safhasındaki alacakları için karşılık ayırmıştır.

760 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ

a) Bölümlemesi: Bu hesap bünyesinde yer alabilecek başlıca giderler.

760 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ

760.01 İlk madde ve malzeme giderleri

760.02 İşçilik ücret ve giderleri

760.03 Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler

760.03.01 Bakım onarım

760.03.02 Elektrik, su ve doğalgaz giderleri

760.03.03 Pazarlama faaliyetleri giderleri

760.03.04 Diğer dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler

760.04 Kira gideri

760.05 Sigorta gideri

760.06 Yolluk ve seyahat giderleri

760.07 Vergi resim ve harçlar

760.08 Komisyon giderleri

760.09 Diğer pazarlama ve satış giderleri

b) Niteliği: Ürünün tamamlanıp stoklara alınmasından yada hizmetin tamamlanmasından sonra, ürünün veya hizmetin nihai tüketicilerine ulaşmasına kadar oluşan pazarlama, satış ve dağıtım ile ilgili giderlerin toplandığı hesaptır.

c) İşleyişi: Ürünün tamamlanıp stoklara alınmasından yada hizmetin tamamlanmasından sonra, nihai tüketicilere ulaştırılması sürecinde oluşan giderler bu hesaba borç kaydedilir. 760 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ hesabının bakiyesi dönem sonlarında 761 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ YANSITMA hesabı ile karşılaştırılarak kapatılır. 761 PAZARLAMA SATIŞ DAĞITIM GİDERLERİ YANSITMA hesabı 631 PAZARLAMA SATIŞ DAĞITIM GİDERLERİ hesabına aktarılır. Bu hesapta dönem sonunda 690 DÖNEM KÂRI VE ZARARI hesabına devredilerek kapatılır.

Bilgilendirme: 762 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ FARK HESABI; tahmini veya standart maliyet yöntemlerini uygulayan işlemlerde pazarlama giderlerinin fiili tutarları ile, önceden saptanmış giderleri arasındaki olumlu yada olumsuz farkların izlendiği hesaptır. Dönem sonlarında 631 kodlu hesaba devredilerek kapatılır.

Uygulama: 1- Akdeniz AŞ. Fransa’da yerleşik Alfa firması ile FOB 100.000.- Euro tutarında mal mukabili terlik ihracatı konusunda anlaşma yapmıştır. İhraç konusu terliklerin nakliyesi karayolu ile gerçekleştirilecek ve serbest ihracat şeklinde olacaktır.

a) İşletme 1 Ekim 2011 tarihinde terliklerin üretimini tamamlayarak ticari faturaları düzenlemiş ve işlemler için Beyoğlu Noteri’ne 750.- TL ödemiştir.

b) Akdeniz AŞ. Ticaret ve Sanayi Odasından menşe belgesi çıkartmak için bu amaçla 100.- TL gider ödemiştir.c) Akdeniz AŞ. bağlı bulunduğu ihracatçı birliğine 150.- TL aidat ödemiştir.

2 - Akdeniz AŞ. 12.10.2011 tarihinde gümrük komisyoncusuna 180 TL’si KDV olmak üzere 1.180.- TL tutarında peşin komisyon ödemiştir.

İstenilen: Akdeniz AŞ’nin yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz.

Bilgilendirme: Mal mukabili ihracat işlemleri; İthalatçı ürünleri gümrükten teslim aldıktan sonra ödemede bulunur, şayet ödemeyi nakit olarak değil de, ihracatçının düzenlediği poliçeyi kabul etmek suretiyle yapar ise kabul kredili mal mukabili ödeme olur.

1.Akdeniz AŞ Mahsup Fişi


01/10/ 20060117


Muhasebe


760 760.09 760. 09.01 760.09.02 760.09.03 100

PAZ.SAT ve DAĞ.GİD. HSDiğer Paz. ve Sat. Dağ. GiderleriNoter MasrafıMenşe belgesi ücretiAidat KASA HESABI

750-100-150-

1.000.-

1.000.-

TOPLAM 1.000.- 1.000.-

Açıklama İhracat giderlerinin muhasebeleştirilmesi

2 AKDENİZ AŞ Mahsup Fişi


12/10/ 20050117


Muhasebe


760 760.08191 100

PAZ. SAT. ve DAĞ. GİD. HSGümrük KomisyoncusuİND. KDV KASA HESABI

1.000-

180-1.180-

TOPLAM 1.180- 1.180-

Açıklama

1.3.2.16. Nazım Hesaplar

İşletme ilgililerinin izlemesi gereken ve risk taşıyan işlemlerin izlendiği hesaplara nazım hesap denir. Genellikle bilgi amaçlı kullanılır. İşletme bilançosunun sonunda yer alır, varlıkları ve kaynakları etkilememektedir. Nazım hesapları bir birini tamamlayan iki hesap biçimde çalışırlar. Ters kayıt yapılarak kapatılırlar. Tek düzen hesap planında 9 kodlu hesaplar nazım ayrılmıştır.

Uygulama: (Nazım Hesapları)

• Beren AŞ. Irak’ta bir ihaleye girebilmek için T. Ziraat Bankasından 100.000 Euro tutarında geçici teminat mektubu alarak Irak’taki ilgili kuruluşa (01.03.2011 tarihinde) teslim etmiştir.• Açılan ihaleyi Beren AŞ’nin kazanamadığı anlaşılmıştır. 01.04.2011 tarihinde teminat mektubu teslim alınarak bankaya iade edilmiştir.

İstenilenler: Beren AŞ’nin;•Teminat mektubu teslim ettiği zamanki,•Teminat mektubunu iade aldığı zamanki yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz.



01/03/2007 Kaynak ProgramYevmiye Fiş No

Muhasebe


900900.01900.01.01 901 901.01 901.01.01

TEMİNAT MEKTUBU YÜKÜMLÜLERİTeminat mektubu teslim alanlarıIrak TEMİNAT MEKTUBU MEVCUTLARI Teminat mektubu verenler T. Ziraat Bankası

100.000

Euro100.000

Euro

TOPLAM 100.000.

100.000.

Açıklama 2. Teminat mektubu iade edilmesi kaydı.



01/04/2007 Kaynak ProgramYevmiye Fiş No

Muhasebe


901 901.01 901.01.01 900 900.01 900.01.01

TEMİNAT MEKTUBU MEVCUTLARI Teminat Mektubu verenler T. Ziraat BankasıTEMİNAT MEKTUBU YÜKÜMLÜLERİ Teminat mektubu teslim alanları Irak

100.000Euro

100.000 Euro

TOPLAM 100.000 100.000

Açıklama

1. Teminat mektubu alındığı zamanki kayıt.

• HESAP PLANI BİTTİİ

• ZEHRA KÜÇÜKKALAY • NAZİLLİ MYO

Documents

1 . BÖLÜM DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE MUHASEBE