Upload
phungnguyet
View
217
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
* 6 1
Ħ AA\ m i i l - g r a m I T i a t k a :
T i x b i h iehor tofi* i s . s u r a ta' 1-Imperativ,
I ^ i i e d a taeħmlu K-Present j ew Futur. fc≫wwar il-erb u tag ħ , u
^ / - ^ ħ m e l ( i m p . ) d t - a ħ m u
• a ħ m e l j - a n m l u
, i k u n J j i b d a b ' k o n s o n a n t i , 1 - i U r i n , t, /,
l * U M M P ' LI ( I m p . ) = n - k u n - n - k u n u
a f c a x k n u : * . ≫ t - k u n - t - k u n u
j - k u n — j - k u n u .
( .. , i u r a „ _ m ℏ a x k n a m a ' 1 - i t t r i » i . r , / , -
b » . •ne«.' , ,ℏaxk; ,tℏim - L - i t t r a /, m ℏ a x k n a m a ' 1 - i t t r i
faxiebah u * . r » r <> » a r a . i s s i r b ℏ a l h o m :
W m x i n t a s - s n . e n / ; w < y i h u flok t e i b u
T I S L I M A U F E R H A L I L L - ' M A L T r ( F I T - T I E N I Ħ A R Ġ A T I E G h U )
Hena m m u r flok n m u r
I ℏ n a r r i d u n r i d u
j i c n a l l e l i e x „ n l d i e x
i n t i ċ ċ e m p e l „ I ċ e m p e l h i j a d d e m m a '
i n t o m ( i ) ġ ġ i b u flok t ġ i b u i n t i s s i r ,» t s i r h i j a x x e j j e r „ t x e j j e r i n t o m ( i )żżerżqu M tżerżqu
t d e m m a ' I h i j a z z e k z e k M t z e k z e k
- K i f aℏna n i t k e l l m u f u q 1 - i t t r i n , t t j n i s t g ℏ u n g ℏ i d u :
L - i t t r a n ( j e w t a ' flokha) m i t a t k u n s e j r a t i t ℏ a x k e n b e j n
tewġ k o n s o n a n t i , <u m e t a 1 - k e l m a t k u n fil-bidu t a l - k ℏ e m u
w * r a 1-w j k u n h e m m k o n s o n a n t i o ℏ r a ) i d d a ℏ ℏ a l \ - i l a l - l e ℏ e n :
h r i d j w A f t w f l o k R r i d n k u n . L - i t t r a / ( f l o k m a d d a ℏ ℏ a l i q«d '
d i e m h a ) t i d h e r m i n n flokha-il-vokali i\ I r i d i k u n flok J r i d fiut
1/da m e u q b i l h a i k o l l h a k e l m a l i t i s p i ċ ċ a b ' v o k a l i ( j e w w a r a j h a j t o l l h a v o k a h ) ^ h a n d h a t i n k i t e b s e w w a : J i e n a n k t t n , h u w a j r * { A n X-Tagℏrtfi. 4 8 ( 2 ) .
fil-b*
j i ġ i l i n s i b u h a v v k o l l fin-nofs. Ul-ke7n !a V So
t:il-"lcℏcn U ż j e d l i n s i b u h a ,
^ d r a J n a > »żda j i ġ i H n s i b u u - —1—n G «-«* f a niġbdu iżda m i m b u x . T i ' T " ' ż d a ^ 1 " " g ℏ a n d n a »»'#" J ¦
M e t a J t a l " l e ℏ e n j e w Hffieda-*n t i t ℏ a l n K m m " U t t r i l> m> n> r gℏ (liquidl) ty QUDDIEMHA , i \ ^ w ġ konsonanti oℏra , i d d a W a i
G ℏ a l h e k k n i w ċ t a l-leℏen.
^WZTJiW* 'u " ^ x ( u 1 - a n q a ;
C A r a t-TackriJ i t - 3 3 R ċ g u l a t . ( t i s s o k t a )
24)
I s - s h e m g ℏ a h k , j a ℏ e l u M * / / z > i n t i s - s e b ℏ , i l - h e n a i l - ġ i e h i l - q a w w a t a g ℏ n a , h k m s i b u 1 - f a r a ġ ; i l - h e m r n u d - d w e j j a q b i k i n ' t a f l u , b i k n i f i r ℏ u , u b i k n i t g ℏ a x x q u . F r a ℏ n a f u q l i ' f r a ℏ n a m i t a
ℏ a b b a r t i l n a h b i ℏ s i e b e k t i b d a t i ġ i żżurna k u l l t l i e t x h u r b i e x m i e g ℏ e k i n q a t t g ℏ u s i e g ℏ a żmien k i f i r i d A l l a , b i l l i a ℏ n a n i f t ℏ u
q a l b n a m i e g ℏ e k u i n t i t i k t e b f q a l b e k d a k k o l l u l i h u s e w w a ,
l i j i x r a q u l i h u t a j j e b . S t e n n e j n i e k b i s - s a b a r g ℏ a l t l i e t x h u r
s ℏ a ℏ u fl-aℏℏar i l m a ℏ n i e k ġ e j b ' l i b s a 1 - ġ m i e l t a g ℏ h a . W a r a l i
s e l l e m t i l n a d ℏ a l t f ' d a r n a b l a m i s t ℏ i j a , b i l l i m ' h u x b i s s g ℏ a r a f i n a ,
iżda m i n n q a b e l k o n t t a f n a b ℏ a l a ℏ b i e b e k n w l i e d e k . I l q a j n i e k
f i d e j n a , g ℏ a n n a q n i e k m a ' s i d i r n a u , b i e x n g ℏ i d h e k k , i l - b e w s a
t a s - s l i e m a m i n n f o m m n a ġ r i e t g ℏ a l f u q ℏ a d d e j k . B i k f r a ℏ n a u
t g ℏ a x x a q n a u w i s q s t a g ℏ ġ i b n a x ℏ i n l i l e k r a j n a h e k k g ℏ a n i f i l -
b i e s e k . I v a j i x r a q l e k l i tiżżejjen l a d a r b a i n t i g ℏ a n i b i l - b o s t a k i f
u r e j t n a f d i n 1 - e w w e l ℏ a r ġ a t i e g ℏ e k . I m m a k i f g ℏ e n n e l l i i n t i
k e l l e k t i d h e r b ' 2 4 f a ċ ċ a t a u ġ e j t f o s t n a b i 3 2 u x t a q t l i t k u n b' iż jed, g ℏ a l h e k k i n t e n n i l i i n t i g ℏ a n i m h u x b i s s m i n n b u t e k , Iżda w i s q a k t a r i n i n n ℏ b i e b e k u w l i e d e k l a d a r b a s i b t m i n l i l - q a l b e k
j i m l a b ' g ℏ e r f u t a g ℏ l i m l i e m a b ℏ a l u . I n t i g ℏ a n i , n a r ġ a ' n t e n n i , m i n n e k i n - n i f s e k g ℏ a i i e x d a l - g ℏ e r f u t - t a g ℏ l i m m o r t w i s q t a j j e b
u r e j l u l n a b i l - l s i e n ℏ e l u t i e g ℏ e k . I n t , j a Maltit u r e j t n a I - e w w e l
n e t t x h i n u I - ℏ s i e b t i e g ℏ e k , n i i ġ b u r f d a w n i l - k e l m i e t : " M O B B ' L A L L A U ' L G ℏ A J R E K , B I L L I T G ℏ A L L E M L I L M I N M A
J A F X " u g ℏ a l h e k k t r i d l i t g ℏ a l l e m d a k l i h u x i e r a q , i i h u
t a j j e b u l i h u s e w w a ; u f o s t L o ℏ r a j n t r i d t g ℏ a l l e m i l s i e n e k l i h u
w i e ℏ e d m i l l - i s b a ℏ i l s n a t a d - d i n j a . G ℏ i d t i l n a l i m a t r i d x t a f b ' / V
Htka u WPartiti. I m b i e r e k w i ċ ċ e k u m i n n r a b b i e k , k e m m i n t i q a l b e k t a j b a ! I v a h e k k u h e k k b i s s t i s t a ' t i m x i 1 - q u d d i e m : ℏ e k k k u l l - ℏ a d d i l - b i e b t a ' d a r u j i f t a ℏ l e k . I m m e l a , j a Maiti, i b q a s e j i e r i l - q u d d i e m ; d u r u i d ℏ o l g ℏ a n d k u l l ℏ a d d , m i n j i l q g ℏ e k
m e r ℏ b a b i h , m i n l e s e l l e m l u t a ' ℏ a b i b g ℏ a x h e k k A l l a j n d .
O ℏ r o ġ r n i n n M a l t a , a r t t i e g ℏ e k , m u r fittex l i l ℏ b i e b e k h b i e x
j f t q a l g ℏ u k i s r a ℏobż t b i e g ℏ d u m i n n a r t h o m i l -gℏażiża . I d ℏ o l
ġ o 1 - A m e r k a k e m m f t a ' f u q k e m m f f i s f e l ; m u r ġ e v v w a T u n e s , [ " A l ġ i e r , L i x a n d r a , 1 - E ġ i t t u , S f a q s ; i t l a q l e j n l - A w s t r a l j a u d u r h a b l ℏ ġ a r h a ; m U r , m u r k u l l i m k i e n , g ℏ a x k u l l ℏ a d d j a l e k . a v o l j a i n u
4 8
i r d e i i e m °... r , i e g i , ] a m i r - K u m a m , K a r t a ġ K , \ m " M»i« J ' V j ' ġ I ℏ o r l i f u q e k s a l t a n . £
to n o H . l ' - ranċ ./ ' . » ' " , l ℏ a l l i k n i t o l b o k j . M a H i I s i e n a a
K » b i W e u f . . ^ u n a k t a r fil-qnb. N . t o l b u k u k o l , ż ' j m ' laℏżen fik b o s t a t a g ℏ l i m f u q e k m - n i f s e k . ,
k u l l mi» t o ℏ r o g W J « ^ s a b i ℏ n j s e l t i e g ℏ e k ; n n n k . e n e t „,
, o l b u k t u n n a u t n ^ r • b a t e k . N i t o l b u k t u r i n a k i f i ,
* * ' m i " r i i k k ' f q a l m i n n e k i l - g ℏ a r e f P i e t r u D ' 0 „ f f
ttSSe«- i l s i e n g n a i i K ^ u / / U n g u a g g i 0 maltese, molti ( S ℏ k t i e ℏ t t e g ℏ u r a g . ^ L I N G U A A P A R T E , e
:,,H'\a'T\Mta" U r i n a . i v a , k e m m i n t i t a ' m i n igℏoifc
* * \ ; L i n n e k W a r f a : C V w / A i C a / / * / / c a
L j f a ℏ ℏ /t ; i ^ A,'a s u a anticlutà" u f u q k o . l o x J ¦ , i x x e j i e r n u ' k u ' l r i ℏ , b i l l i m a g ℏ a n d h i e x m i n i w i z i n h a , mt,
frensna: 'Naiiona/iiy is tested by s p e e c h " , n i t i l f u : . . . " t a ' d e m m u
f j u r : j i t b i d d e l ℏ s i e b n a , j i t b i d d l u q l u b n a ̶ i t - t a j j e b k o l l u jitii
u j m u r " . I s - s l i e m g ℏ a l i k , j a M a l t i .
M
(Jaℏfri/naM. ta/li qassarnielu x i f t i t : d a n g ℏ a m i l n i e h b i l l i k
tu/na lard ℏafna u ma k e / l n i e x w i s a biż-żejjed.)
T N E H I D A
I ssa k i f i x - x e m x g ℏ a b e t
gℏal k o l l o x m i l l - g h o l j i e t ,
i ġ b o r m a ' d w a r e k , ℏ i j a '
Rℏal f i i t i l - ℏ s i b i j i e t .
J r a j t h a fl-Rℏodwa t i e l g ℏ a
3 * a f'«ofs i l - j u m tiżreġ b ℏ a i «*' t a ' q i l l a w - d n e w w a
b i l - f t i t i l - f t i t b d i e t t n a q q a s
m a l - j u m , i d - d a w l u s-saℏℏa,
m a l - j u m g ℏ a b e t g ℏ a l k o l l o f t
x e j n m a ℏ a l l i e t m i n n t a g *
S e w - s e w 1 - g ℏ a m l a t a ' ℏajtek
t i t l a ' , t i s s a ℏ ℏ a ℏ , t m u r ,
d i l - ℏ a j j a l i b ℏ a l 1 - i l m a
t i n x e r e d m a l l i t f u r .
C. M B-
M I S T O Q S I J I E T U T W E Ġ I B I E T
G . G . ( G U D J A ) . T r i d t a f i l - g ℏ a l a I - k u n j o m i j i e t ( i s m i j i e t t a l - f a m i l -j a ) m a n i k t b u h o m x b l - o r t o g r a f i j a t a g ℏ n a b ℏ a l m a n i k t b u k l i e m i e ℏ o r .
L - i s e m t a l - f a m i l j a h i ℏ a ġ a l i m a tistàx t m i s s h a u g ℏ a n d e k
t ℏ a l h h a k i f d a k l i j k u n w i r i t h a u l i f u q h a , g ℏ a l i k t a r m i n n r a -
ġ u n i w a ℏ d a , 1 - a l f a b e t x j e n t i f i k u t a l - G ℏ a q d a m a g ℏ a n d u 1 - e b d a
j e d d . M h u x h e k k i k t a r x L i s m i j i e t t a l - f o n t i , b ℏ a l m a n g ℏ i d u
a ℏ n a : Ġanni flok G i a n n i ; K a t m n u flok C a r m n u . M a n g ℏ i d l e k x l i d a w n i l - K u n j o m i j i e t m a s s i b h o m x m i k t u b i n
d a q q a m o d , d a q q a i e ℏ o r , b ℏ a l m a d l o n k i s s i b m i n j i k t e b :
X e r r i u S c e t t i , S ċ i b e r r a s u X i b e r * a s , S c i c l u n a u X i c t u n a f e j n \-sc u l j v g ℏ a n d h o m l e ℏ e n w i e ℏ e d , b ℏ a l m a w k o l l i s s i b fil-kun-
j o m i j i e t S c h e m b r i ( X k e m b r i ) C u s c h i e r i ( K u x k i e r i ) l i x e j n m a
j a q b e l m a ' d a k i i - l e ℏ e n l i jàtu 1 - i s t e s s sc u x fil-kunjomijiet :
G a s c u n ( G a s k u n ) A x i s a ( A k s i s a ) .
D a w n h u m a f d a l i j i e t u x h i e d a t a ' d i k i l - k i t b a e w l e n i j a
f ' M a l t a t a ' x i 5 0 0 s e n a i l u u f u q h o m , l i b i h a , f u q 1 - o r t o g r a f i j a
t a l j a n a u s q a l l i j a ġ e w mahżużin m i n - n u t a r i 1 - k u n j o m i j i e t m a l t i n fit-testmenti u l - k u n t r a t t i , u b ℏ a l a d o k u m e n t t a ' w i r t t a ' i s e m
i l - f a m i l j a m a j i s t g ℏ u x j i t t i e s f u , g ℏ a l k e m m m i k t u b i n ℏażin. I n s i b u l - i s t e s s ℏ a ġ a f ' k u n j o m i j i e t t a ' f a m i l j i Ingliżi. I s m i j i e t M a l t i n b ℏ a l : A x i a k , A g i u s , E b e j e r , j e k k n i ġ u g ℏ a l
d i k l i h i e t i m o l o ġ i j a u 07 tografija t a l - k e l m a , i i n i s s h o m j i n k i t b u : G ℏ a x a q , Gℏaġuż, G ℏ b e j j e r ( p l u r : t a G ℏ a b u r a ) . F u q b i l j e t t t a '
w i e ℏ e d m i n - n o b b l i w e r r i e t a t a l - k u n j o m A x i a k . d a n 1 - i s e m h u
m i k t u b G ℏ a x a q } s\r\']a\ l i d a k l i h u , g ℏ o ġ b u j i b q a ' jżomm l - o r -t o g r a f i j a t a ' d a n 1 - i s e m k i f w i r i t h a m i r - r a z z a .
G . M . ( G ℏ A W D E X ) . I l - k e l m a M ġ a r r , m o g ℏ t i j a b ℏ a l a pluràl t a '
M o ġ r a j e w M i ġ r a , fl-ewwel ℏ a r ġ a t a l - " M a l t T p a ġ . 11., h i m i k t u b a ℏażin. T r i d t i ġ i Mġàr. N i s t q a r r u l i 1-iżball h u t a g ℏ n a w a ℏ d u u m h u x t a ' T . Z . l i k i e n k i t i b h a s e w w a . W a q t
i t - t i s w i j i e t t a ' 1 - i s t a m p a ℏ a l l a t n i e h a m a l - k e l m a M ġ a r r t a ' , n g ℏ i -
d u a ℏ n a , M ġ a r r i x - X i n i , i s e m t a ' p o s t (mimmàt) l i ġ e j m i l l -v e r b : ġ a r r u m h u x m i n n ġ e r a , l i m i n n u h u m n i s s e l l - i s e m 1 - i e ℏ o r
t a ' m o ġ r a . G ℏ a l k e m m k i f t a ℏ s e b i n t i l - k e l m a M ġ a r r , b ℏ a l 1 - i s e m t a '
V l m ġ a r r t a ' G ℏ a w d e x , q i e g ℏ e d b i e x i f i s s e r p o r t j e w lok, i k t a r x
f ' x a t t i l - b a ℏ a r , m n e j n u f e j n t i n ġ a r r i l - m e r k a n z i j a t a ' 1 - i b l i e t . [ c f r . V A S S A L L I . L e x i c o n 4 7 6 ] — i s e m i m n i s s e l m i l l - v e r b ġ a r r