1...toepassen van de werkvormen, die op de site stonden, een soort begrip waren geworden: “101werkvormen”. Ook denk ik op dit moment aan de vele mails, tweets en opmerkingen op

www.101werkvormen.nl 1

http://www.101werkvormen.nl/


Inhoudsopgave

IK BEN ALTIJD OP ZOEK NAAR NIEUWE WERKVORMEN! ............................................... 5

1 MIJN LEVEN IS VERANDERD DOOR EEN TIKSPEL ...................................................................... 5 2 MIJN MISSIE: .......................................................................................................................... 6

WAT IS EEN WERKVORM? ..................................................................................................... 7

ACTIEVE WERKVORMEN TEAMBUILDING......................................................................... 11

1 BOOMPJE WISSELEN ............................................................................................................ 11 2 DE VERANDERING ................................................................................................................ 13 3 ‘HELP MIJ’ TIKKERTJE .......................................................................................................... 14 4 CHINEES BOKSEN ................................................................................................................. 14 5 KNIEËN TIKKERTJE .............................................................................................................. 15 6 QUICK TOUCH ...................................................................................................................... 16 7 OVERLOOPJE ....................................................................................................................... 17 8 LOSMAKEN ........................................................................................................................... 19 9 GOTCHA ............................................................................................................................... 20 10 IEDEREEN IS HEM ............................................................................................................... 21 11 DIEREN GELUIDEN .............................................................................................................. 22 12 BODY LANGUAGE ............................................................................................................... 23 13 YURT CIRKEL...................................................................................................................... 23 14 WAARDEN IN 1 MINUUT ....................................................................................................... 24 15 POST IT .............................................................................................................................. 26 16 HET LEUKSTE SPEL OOIT .................................................................................................... 27 17 FLING IT! ............................................................................................................................ 28 18 TRUST RUN ........................................................................................................................ 29 19 PARACHUTE ....................................................................................................................... 30 20 NUMBERS .......................................................................................................................... 31 21 NAAR DE ANDERE KANT ..................................................................................................... 34 22 HELIUM STICK .................................................................................................................... 35 23 ALTERNATIEF HELIUM STICK .............................................................................................. 36 24 GROUP JUGGLE ................................................................................................................. 36 25 MARSHMELLOW, MAAR DAN ORIGINEEL .............................................................................. 38 26 FEEDBACK IN EEN RONDJE ................................................................................................. 38 27 REN JE ROT (DISC) ........................................................................................................... 39 28 WAT IK ZO MOOI VIND AAN… .............................................................................................. 41 29 RAFA RAFA ........................................................................................................................ 42 30 CHALLENGE CIRCLE .......................................................................................................... 44 31 BALANS OP DE BOOMSTAM ................................................................................................ 45 32 DRIE = 1 ............................................................................................................................. 46 33 WALKIE TALKIE .................................................................................................................. 47 34 DE GROTE OVERSTEEK ...................................................................................................... 48 35 LUISTER EN LAAT JE HOREN .............................................................................................. 49 36 MOEDERKLOEK .................................................................................................................. 51 37 CONTACT MAKEN ............................................................................................................... 52 38 TRUST FALL ....................................................................................................................... 53 39 TRUST FALL FASE 1............................................................................................................ 54 40 TRUST FALL FASE 2............................................................................................................ 55 41 WILLOW IN THE WIND ......................................................................................................... 57 42 CHINEES KLEVEN ............................................................................................................... 58



43 TOUWTJES LOSMAKEN ....................................................................................................... 59 44 OP VOLGORDE VAN… ........................................................................................................ 60 45 MINE FIELD ........................................................................................................................ 61 46 MAGISCHE TOUW ............................................................................................................... 62 47 TRAFFIC JAM ..................................................................................................................... 64 48 FLAPVRAAG IN STILTE ........................................................................................................ 66 49 TOETSENBORD ................................................................................................................... 66 50 ARMPJE DRUKKEN ............................................................................................................. 67 51 SCHAARSTE ....................................................................................................................... 68 52 MENSELIJKE KNOOP .......................................................................................................... 69 53 ISLANDS ............................................................................................................................. 71 54 BEN JIJ DAT? ..................................................................................................................... 72 55 TANGRAM .......................................................................................................................... 73 56 FAN VAN JEZELF ................................................................................................................ 75 57 GUIDED TOUR .................................................................................................................... 76 58 111, 222 ............................................................................................................................ 78 59 KLEED OMDRAAIEN ............................................................................................................ 79 60 VERKEERSCHAOS .............................................................................................................. 80 61 DE DIZZY BEZEMSTEEL ...................................................................................................... 81 62 KRATJE TREKKEN .............................................................................................................. 82 63 BALLONNEN VAN DE GROND ............................................................................................... 83 64 UIT DE KNOOP .................................................................................................................... 84 65 TRANSFORMER TIKKERTJE ................................................................................................. 85 66 SUGGESTIES IN 2 MINUTEN ................................................................................................. 86 67 BOUW EEN BRUG ............................................................................................................... 86 68 DE PIPELINE....................................................................................................................... 88 69 IEDEREEN OMHOOG ............................................................................................................ 90 70 LAAT DE BAL NIET VALLEN ................................................................................................. 91 71 MY BEST FRIEND ................................................................................................................ 91 72 KAT EN MUIS ...................................................................................................................... 92 73 REUZEN, TOVENAARS EN ELFJES ....................................................................................... 94 74 COMMANDO LIJNENSPEL .................................................................................................... 95 75 KIP HONKBAL ..................................................................................................................... 96 76 THE BLACK HOLE .............................................................................................................. 97 77 STOP! ................................................................................................................................ 98 78 MASSABEWEGING .............................................................................................................. 99 79 NIET ALLEMAAL TEGELIJK ................................................................................................ 100 80 DE HERDER EN ZIJN SCHAPEN .......................................................................................... 101 81 POTLODEN LEGGEN.......................................................................................................... 102 82 LINKS RECHTS ................................................................................................................. 103 83 SOCIOMETRIE OP WOONPLAATS ....................................................................................... 104 84 SAMEN SKIËN ................................................................................................................... 104 85 WANDELEND REFLECTEREN ............................................................................................. 105 86 PAK DE STOK ................................................................................................................... 105 87 ROOD WIT BLAUW ........................................................................................................... 106 88 BEPAAL DE LEIDER .......................................................................................................... 108 89 EVALUEREN MET SNEEUWBALLEN .................................................................................... 109 90 SCHRIJF EEN KAART......................................................................................................... 111 91 FEAR IN A HAT .................................................................................................................. 112 92 BLINDDOEKENSPEL .......................................................................................................... 113 93 BLIND VERTROUWEN OEFENING VOOR BINNEN ................................................................. 115 94 HULA HOOP ..................................................................................................................... 116 95 HET EUROSPEL ................................................................................................................ 117 96 STILLE BRAINSTORM ........................................................................................................ 118 97 STANDBEELD ................................................................................................................... 120



98 VERGELIJK GOEDE EN SLECHTE BESLUITEN ..................................................................... 121 99 LANGS DE LIJN ................................................................................................................. 121 100 LUCIFER EVALUATIE ....................................................................................................... 121 101 APPLAUSMETER ............................................................................................................. 122 102 SYMBOLISCH AFRONDEN ................................................................................................ 122 103 DRIE VRAGEN AFRONDER ............................................................................................... 123

SLOTWOORD ........................................................................................................................ 124



Ik ben altijd op zoek naar nieuwe werkvormen! Dit e-book is geschreven voor trainers, coaches, begeleiders, leerkrachten en docenten. Het gaat veel verder dan het gratis e-book dat je eerder al gedownload had. In de afgelopen periode nadat ik het e-book gepubliceerd had op www.101werkvormen.nl werd ik regelmatig op netwerkbijeenkomsten, trainingen of andere gelegenheden aangeschoten door mensen die mij kwamen bedanken voor prachtige het e-book, met daarin zoveel originele werkvormen. Iemand vertelde mij dat hij altijd het e-book geprint bij zich had en dat wanneer hij het tijdens de training even niet meer weet, gauw even in het boek bladert……en dan weer verder kan. Mensen vertelden mij dat ze 101werkvormen hadden gedaan tijdens hun training. Ik dacht in het begin: “Huh, dat was een lange training dan…!”. Maar wat bleek: het toepassen van de werkvormen, die op de site stonden, een soort begrip waren geworden: “101werkvormen”. Ook denk ik op dit moment aan de vele mails, tweets en opmerkingen op de website die ik dagelijks krijg van mensen die mij bedanken voor het e-book. “Zoveel moois, zo’n diversiteit aan werkvormen, zoveel geleerd van je”, enz. 1 tweet van @JacolinevdPlas staat me nog bij:

@hugo_bakker wat heb je een pracht van een e-bookwerk "gebakken". 'HUGE' Hugo :-) Dit e-book is veel meer dan het gratis e-book, waarin ik werkvormen verzameld had (het waren er niet eens 101), dit is een e-book dat ik steeds zal aanvullen met de werkvormen die ik tegenkom, zelf ervaren heb of misschien zelfs opgestuurd krijg door jou. Ik ben op zoek gegaan naar wat 101werkvormen zo uniek maakt en hoe het kan dat dit een begrip is geworden. Dit terwijl het gewoon een verzameling werkvormen is, die ik niet eens zelf (op een paar na dan) verzonnen heb? Wat zijn de elementen die ik gebruik in mijn trainingen, die voor mij zo gewoon zijn, dat ik er niet bij stilsta?

1 Mijn leven is veranderd door een tikspel Mijn leven is veranderd door een tikspel, met dank aan Waldo Oosterhoff die de training leidde. Door een tikspel zul je misschien denken? Ja, door een simpel tikspel? Bedoel je dat ik straks met een stel volwassenen tikkertje moet gaan spelen? Als je dit hoofdstuk uitleest weet je het antwoord. We speelden het spel ‘Iedereen is hem’. Waldo vroeg ons in de 3e fase van het spel (lees de eerste fasen verderop in dit boek) een doel te stellen; hoeveel mensen ga je tikken? Als je mij kent dan weet je dat ik heel mijn leven al aan atletiek doe, mijn zelfbeeld is dat ik hard kan rennen, dus ik dacht ik pak er minstens 10. Na het startsignaal ging ik als een gek tekeer. Ik tikte alles wat los en vast zat. Einde spel, uithijgen, het was geweldig! Tot het moment dat Waldo vroeg: “wie heeft zijn doel



https://twitter.com/JacolinevdPlas

https://twitter.com/hugo_bakker


bereikt?” Au! Waarom au? Ik had niet eens geteld! Dus waarom au? Omdat ik direct zag dat ik dit buiten dit spel (buiten dit grasveld noem ik dat altijd), ook doe! Ik begin ergens aan, stel een doel, en vervolgens ga ik als een gek rennen. Alleen tijdens het spel vergeet ik te tellen. Hoe kan ik weten of ik mijn doel heb gehaald als ik niet eens weet hoeveel mensen ik heb getikt? Nu zul je misschien denken: “Het is toch maar een spel…?”. Nee dat is het niet! Deze werkvormen zijn geen spel! Het is keihard een spiegel voor je leven! Mijn leven is na dit tikspel veranderd. Ik ben gaan meten. Met als gevolg dat ik mijn doelen wel haalde.Niet altijd (piept een stemmetje in mijn hoofd), maar dan weet ik in ieder geval dat ik het niet gehaald heb en dat ik moet bijsturen. Jij kunt deze werkvormen toe gaan passen en impact hebben op de levens van deelnemers in jouw training, de mensen die jij begeleidt of de kinderen die in jouw klas zitten, de studenten die jij begeleidt.

2 Mijn Missie: “Trainers, Coaches & Leerkrachten inspireren en helpen de “101werkvormen” in te zetten in hun trainingen of lessen.” Veel plezier met het lezen, gebruiken EN ervaren.

Hugo Bakker

PS: Een hele nare eigenschap die ik als leerkracht of als trainer heb, is dat ik heel kritisch kijk naar hoe een andere trainer of leerkracht het doet. Als ik zelf een cursus volg, kijk ik naar de trainer door de ogen van iemand die zelf vaak voor een groep staat. Laatst zat ik in een training en achterin de zaal zat de eigenaar van het trainingsbureau. Denk jij dan ook wat ik denk? Er staat een stagiaire voor de groep! Die moet het nog leren en ik heb zoveel geld betaald om hier te zijn. En plotseling zie ik allemaal dingen die niet goed gaan. Herkenbaar? Heel veel mensen die een leraren- of trainersopleiding hebben gevolgd, hebben hier last van. Ik merkte dat ik afgeleid was van de inhoud van de cursus en niet het maximale uit die training haalde. Zo is het ook met dit boek. Als je jezelf af laat leiden door alles waar jij anders over denkt of wat jij anders hebt geleerd dan sta je niet volledig open om iets nieuws te leren. Let daarom niet op mij, let niet op mijn grammatica, niet op de perfecte opbouw van een boek. Jij bent namelijk de beste trainer. Lees dit boek om er voor jezelf het maximale uit te halen. Wees kritisch maar wees ook open. Je kunt het namelijk pas beoordelen als je de “101werkvormen” zelf hebt toegepast; geloof me, je zult de resultaten zien!



Wat is een werkvorm? In het land van trainers, coaches, begeleiders, adviseurs, leerkrachten en docenten is een werkvorm een begrip. We hoeven niet uit te leggen waar het over gaat. Maar niet iedereen weet dat. Als ik mensen vertel dat ik een website heb, 101werkvormen, dan moet ik echt uitleggen wat een werkvorm is. Op de PABO leerde ik dus dat elke les een inleiding, een kern en een verwerking van het geleerde heeft. Zowel in de inleiding, als de kern als de verwerking kunnen werkvormen ingezet worden. Eigenlijk zegt het woord het al; de vorm waarin gewerkt wordt. Laat ik het heel simpel uitleggen aan de hand van de allereerste les die ik in 1989 gaf aan kinderen van groep 4: voorlezen. Als ik voorlees aan een groep kinderen dan lees ik hardop voor en de kinderen luisteren aandachtig (ja, meestal werkt het zo dat ze dan luisteren). Je zou dit een werkvorm kunnen noemen. Ik had net zo goed een andere werkvorm kunnen kiezen: één van de kinderen leest voor en de rest luistert. Of ik had ze in groepjes van 4 kunnen verdelen en om de beurt aan elkaar voor laten lezen. Of ik had ze in tweetallen kunnen verdelen en…. Nadat het verhaal van mijn eerste les klaar was wilde ik snel weer veilig achterin de klas gaan zitten. Wat denk je dat er gebeurde? Dit had ik niet voorbereid! Eén van de kinderen steekt zijn vinger op!! Ik moest wel een beurt geven aan dat kind. Wat zou hij gaan vragen en wat zou ik moeten zeggen. Er ontstond als het ware een nieuwe werkvorm; een vraaggesprek. Een kind stelt een vraag en de leerkracht geeft antwoord. Maar goed; ik had net zo goed kunnen luisteren naar de vraag en de kinderen kunnen vragen: ‘Wie weet antwoord op de vraag?’. Of ik had de kinderen in groepjes kunnen verdelen en een aantal vragen op laten schrijven en die aan elkaar laten beantwoorden. Of ik had zelf een aantal vragen op papier kunnen zetten en deze individueel kunnen laten beantwoorden. Of ik had…. Wat zijn dan 101werkvormen? Als trainer, coach, begeleider, adviseur, leerkracht of docent wil je volgens mij maar 1 ding en dat is dat jouw kinderen, groot of klein, zo veel mogelijk leren in de tijd die je met ze hebt. 101werkvormen zijn werkvormen die een maximale impact hebben en zorgen voor dat de lesstof blijft hangen omdat het in het lijf is gaan zitten. Ik zal dat tikspel nooooooit meer vergeten, het zit in mijn systeem als een anker. Elke keer als ik weer in mijn oude valkuil stap om mijn doelen onderweg niet te meten (ja, het komt nog voor werd laatst weer pijnlijk duidelijk) dan denk ik aan dat tikspel. Ik zie mezelf weer op dat grasveld staan met die groep mensen en ik hoor mezelf vertellen wat ik zojuist ontdekt heb over mezelf en hoe ik dat voortaan anders ga doen. 101werkvormen hebben een enorm effect omdat het buiten is gebeurd op een plek waar je vrij kon bewegen. Ik hoor je denken; dat vind ik niks of dat doe ik nooit, of dat kan bij ons niet. Lees dit aandachtig: je hoeft niet naar buiten om 101werkvormen te



doen maar als je enigszins de mogelijkheid hebt ga dan toch naar buiten. Als je buiten bent heb je meer ruimte, meer bewegingsvrijheid en creer je automatisch meer openheid om te leren en er is ook meer ruimte om energiek te zijn. 101werkvormen zijn energiek. Everything is Energy is een kreet die ik veel hoor en ik snap ook dat dit zo is. Ik zal een poging wagen om het uit te leggen. Alles in het universum is gemaakt van hetzelfde spul alleen het presenteert zich in verschillende maten en vormen. Er zit bijvoorbeeld net zoveel leegte in een zware eiken tafel als in een suikerspin. Nu is dit niet het boek om je hiervoor te interesseren en dit helemaal uit te werken. Mijn punt is dat je naarmate je energieniveau hoger is je meer op kunt nemen. De 101werkvormen zorgen ervoor dat de deelnemers actief zijn. Vaak genoeg heb ik in mijn periode dat ik ICT trainingen gaf mensen weg zien dommelen. Nog nooit heb ik iemand die buiten actief bezig is met zijn ogen dicht zien staan. Het andere element is plezier. Ik ben er, zonder enige theorie op na te slaan, van overtuigd dat wanneer we plezier hebben we veel meer, sneller en beter leren. Immers, als jij niet gemotiveerd bent, geen plezier hebt tijdens een les of een training; hoe groot is dan de kans dat je het maximale rendement er uithaalt? Daar hoeven we toch geen studie van te maken? De 101werkvormen zorgen altijd voor plezier, er wordt altijd gelachen en vandaaruit gaan we verder…. En dan is er het element ‘ervaren’. Leren uit een boekje of van een scherm is lang niet zo krachtig als wanneer je iets ervaart. Bij 101werkvormen gaat het erom dat je fysiek ervaart wat je doet en dat vervolgens relateert aan dagelijkse situaties zoals ik dat deed in dat tikspel. Wanneer jij dit als begeleider kunt faciliteren creeer je maximale impact! Hoe moet ik dit boek lezen? In de volgende hoofdstukken vind je als eerste de kennismakers die je in kunt zetten bij groepen mensen die elkaar nog niet kennen. Vervolgens heb ik de energizers weergegeven. Deze werkvormen kun je in principe in elke groep inzetten om de energie hoog te houden en gewoon lekker even te lachen. En tot slot heb ik alle andere werkvormen op een hoop gegooid. Aan het begin van elke werkvorm heb ik de thema’s genoteerd; communicatie, vertrouwen, feedback, etc. Ik ben echter van mening dat de meeste werkvormen veel meer thema’s kunnen bevatten; dit weet je alleen nooit van tevoren omdat het 101werkvormen zijn en dat betekent dat mensen gaan ervaren. Ervaringen kun je niet voorspellen. Zo deed ik ooit de werkvorm “Het magische touw” waarin iemand een doorbraak kreeg op het gebied van assertiviteit. Dat had ik nooit kunnen voorspellen. Deze dame, die voor altijd ‘fan’ is van 101werkvormen heeft toen voor het eerst ‘nee’ gezegd. Is dat een mooi resultaat of niet? Pas de 101werkvormen toe en je zult 1001 van dit soort verhalen kunnen vertellen. Waarom mag ik dit allemaal vertellen?



Ooit heb ik de PABO gedaan. Inmiddels is dat 25 jaar geleden. Ik moet bekennen dat ik toen niet de beste leerling was. Ik ben er van overtuigd dat je pas echt gaat leren als het jouw tijd is. Wat bedoel ik daarmee? Wanneer je er aan toe bent ga je je pas echt verdiepen in bepaalde materie. In 2007, toen mijn leven niet helemaal vlekkeloos verliep, ben ik leiderschapstrainingen gaan volgen. Dat deed ik niet van de ene op de andere dag. Alle ellende begon in 2001. Ik werkte heel hard als een trainer voor een ICT bedrijf. Ik legde software uit aan werknemers van woningcorporaties. Niet echt spannend, maar ik maakte het wel wat leuker voor mezelf door steeds allerlei werkvormen te verzinnen. Mijn collega’s kwamen dan bij de klanten en hoorden de verhalen over de trainingen die ik aan hen had gegeven. Later vroegen mijn collega’s dan aan mij: “Wat doe jij in jouw trainingen joh? Die mensen zijn helemaal lyrisch over jou!”. Uhhh, zei ik dan, niets bijzonders, ik heb gewoon net even iets anders gedaan als dat trainers altijd doen… Voor mij was het echter niet genoeg. Ik wilde meer. Ik wilde manager worden. In het bedrijfsleven zag ik dat niet gebeurden omdat ik daar geen opleiding voor had gedaan en ik had toen nog de overtuiging dat dat nodig was. Ik solliciteerde naar een baan in het onderwijs, als directeur. Bij de eerste de beste sollicitatie werd ik aangenomen, op een ZMOK-school. Ik wist niet precies wat dat inhield (wel waar de afkorting voor stond). Nou, dat heb ik geweten. Op deze school waren de kinderen de baas! 3 weken na de zomervakantie was de helft van het personeel (het was maar een kleine school) langdurig ziek thuis. Omdat we midden in een fusieproces zaten was er van alles aan de hand en had ik de opdracht gekregen om de school met de helft van het aantal leerlingen te laten groeien én een verbouwing van het gebouw te realiseren. Prima dacht ik. Ondertussen kreeg ik te horen dat mijn moeder een ernstige ziekte had; ALS, een progressieve spierziekte met een onvermijdelijk en vreselijk einde. Mijn vrouw en ik wilden graag kinderen. Dit wilde we al een tijdje, maar dat lukte maar niet. Ziekenhuis in, ziekenhuis uit. Geen resultaat. Tot overmaat van ramp sliepen we voor een hele lange periode in een caravan vanwege de verhuizing. Mensen die een dergelijke opbouw van stress hebben ervaren voelen hem al aankomen: burnout! Op een dag, bij de opleiding tot schoolleider, vroeg iemand aan mij hoe het met mij ging. “Goed!”. En ik begon te huilen, niet zo goed dus…. Een lang verhaal kort; Ik melde me ziek. De verhuizing vond plaats. Mijn moeder overleed na een intensieve periode. Als door een wonder kregen wij 2 kinderen. En ik had het onderwijs verlaten en werkte nog 3 jaar voor een baas in de ICT en begon daarna als zelfstandig ondernemer.



Deze periode was een zwaren periode en de relatie met mijn vrouw was er niet beter op geworden. Ik besloot om leiderschapstrainingen te volgen. Tijdens deze trainingen heb ik gejankt. Ik keek terug op alle dingen die de afgelopen jaren gebeurd waren. En daarnaast zag ik ook hoe ik met situaties omging en wat mijn eigen aandeel daarin was. Nog een keer lang verhaal kort: Tijdens de processen waar we als groep en als individu een ervaring opdeden (dus anders dan boeken lezen of luisteren naar wat iemand vertelt) werd ik dusdanig geraakt en tegelijk ook gefascineerd door ‘ervaringsleren’. Ik zag wat ervaringsleren met mensen doet en besloot me daar verder in te verdiepen. Ik besloot ook om hierin trainer te worden. In de jaren daarna heb ik allerlei werkvormen verzameld die ik zelf ervaren en zelf bedacht had. Ook volgde ik trainingen bij Project Adventure en bij Ivy. Ik vond het geweldig! Nu moest ik alleen nog deelnemers zien te vinden. Dat leek mij niet zo simpel en daarom besloot ik om gratis workshops te geven. Ik dacht dat ik een veel betere trainer was dan de mensen bij wie ik training had gevolgd. Alleen tijdens mijn eerste gratis workshop op 28 mei 2010 (met maar liefst 8 deelnemers) ontdekte ik dat het zo simpel nog niet is; ervaringsleren in de buitenlucht. In de jaren daarna heb ik vele groepen mogen helpen om effectiever met elkaar samen te werken. Tevens heb ik vele workshops en trainingen aan trainers, coaches, begeleiders mogen geven en het vak in de praktijk geleerd: door het eerst zelf te ervaren, door het te doen en door feedback te vragen en te reflecteren. Het resultaat is een schat aan kennis en ervaring die ik nu kan delen, met jou, met de wereld. Groeten, Hugo Bakker



Actieve werkvormen teambuilding Hieronder vind je een groot aantal spelen werkvormen die je in trainingen in kunt zetten om de samenwerking te verbeteren.

1 Boompje wisselen Deze werkvorm is een fantastische manier om mensen te laten zien wat hun patronen zijn. Het heeft heel weinig uitleg nodig en het kan alle kanten uitgaan. Alleen al wanneer je zegt: ‘Ga in een band staan’ kun je als coach heel veel zien en teruggeven.’ Het idee is dat er altijd 1 (fiets)band of hoepel te weinig is. Dus als iedereen in een band gaat staan zal er altijd iemand zijn die geen band heeft. Soms ziet iemand dit op tijd en geeft de band aan een ander. Of er wordt gerend om zeker te zijn dat ze een band hebben. Dit betekent dus dat je voordat het spel begint al vragen kunt gaan stellen; ‘Is dit wat je doet?’ Daarna geef ik kort de uitleg van het spel. Deze activiteit bevordert:

Contact maken

Energie

Zelfsturing

Leiderschap Benodigd materiaal (fiets) Banden of Hoepels x het aantaldeelnemers min 1. Beginopstelling De fietsbanden liggen kriskras verspreid over een gebied van ongeveer 20x20m Kader Bij dit spel weten de deelnemers meestal niet precies wat de bedoeling is. Het doel voor de coach is om duidelijk te maken dat wat ze hier laten zien patronen zijn die zij ‘overal’ laten zien. Spelverloop: Iedereen staat in een band (behalve 1 persoon). Je geeft aan dat dit spel ‘boompje wisselen’ heet en daarna zeg je direct dat het gaat beginnen. De bedoeling is dat mensen uit hun band stappen en wisselen van band met iemand anders. Omdat voor sommige mensen dit spel geen doel lijkt te hebben en voor anderen wel ontstaan er hele leuke processen. Er is namelijk altijd iemand die geen band heeft. Voor sommigen is dit een uitdaging voor anderen niet. De kunst voor jou als trainer is om patronen te laten zien en de uitdaging is om de mensen te laten oefenen om het eens anders te doen.



Dat doe ik meestal in de 2e ronden. Ik vraag ze dan om het spel zo te spelen zoals ze normaal nooit zouden doen. Meestal wordt het dan hilarisch en is er veel meer lol. Alle lessen die mensen hier uithalen zijn natuurlijk OK.



2 De Verandering Een hele leuke vorm die toepasbaar is tijdens verandertrajecten is deze: Vorm tweetallen. Ga tegenover elkaar staan en observeer de ander goed en onthoud wat hij aan heeft. Draai je nu allebei om en verander vijf dingen aan jezelf. Als ze klaar zijn! Ok draai je om, kijk elkaar weer aan en raad welke dingen de ander heeft veranderd. Vraag als ze klaar zijn: Was het makkelijk om vijf dingen te veranderen? Merk op dat de deelnemers i.h.a. iets verwijderen, maar zelden iets toevoegen. Hoeveel hebben er dat gedaan? In het leven associëren we verandering vaak met iets kwijtraken. Verandering geeft je ook dingen. Merk ook op dat mensen als de oefening is afgelopen, de veranderingen snel weer ongedaan maken. Ook dat is typisch voor situaties waarin we met verandering te maken hebben. Als alternatief kan je de deelnemers blijven vragen opnieuw vijf dingen te veranderen. Ze zullen gefrustreerd raken en aangeven echt niet nog meer dingen te kunnen veranderen. Alleen de out-of-the-box denkers zullen dan dingen gaan toevoegen. Hiermee kan je zichtbaar maken hoe gefrustreerd mensen raken als ze met constante verandering worden geconfronteerd.



3 ‘Help mij’ tikkertje Deze werkvorm bevordert:

teambuilding

hulpvragen stellen

samenwerking

en wie weet nog veel meer Benodigde materialen

diverse knuffels

diverse ballen in verschillende maten Dit tikspel gebruiken we wanneer in een training het thema ‘hulp vragen’ behandeld wordt. Soms komt dit spontaan naar boven omdat iemand een hulpvraag heeft maar hem niet stelt. In dat geval sluit het mooi aan om deze functionele energizer te doen. Iedereen kent natuurlijk ‘tikkertje’. En zo kun je een tikspelletje wat nieuwe regels geven en daarmee een thema behandelen. In ‘Help mij’ tikkertje kun je het thema ‘hulp vragen’ behandelen. Spelverloop/ instructie Er zijn drie zachte voorwerpen in het spel, knuffels bijvoorbeeld. Wanneer je niet de tikker bent en je hebt een voorwerp in je handen, dan kun je niet getikt worden. De tikker probeert dus als een gek iedereen te tikken en de rest probeert elkaar te helpen door met de voorwerpen naar elkaar over te gooien. Wanneer je het spel na een minuut stil legt kun je vragen wat er gebeurd is, hoe er samengewerkt is (of er uberhaupt wel samengewerkt is) en hoe je het spel slimmer zou kunnen spelen. Als je het spel speelt en niet getikt wilt worden zul je dus af en toe om hulp moeten vragen! Als team kun je een tactiek bespreken. Zeker als je de tikker een doel laat stellen: ‘’Hoeveel mensen wil je tikken?’’ Jij als trainer ziet natuurlijk hoe er overleg gepleegd wordt en hoe effectief het resultaat daarvan is.

4 Chinees boksen Chinees Boksen is een leuke werkvorm om mee te starten na een pauze omdat het energie en plezier brengt. Deze werkvorm bevordert: • teambuilding • vertrouwen • plezier • en wie weet nog veel meer Benodigde materialen Geen. Spelverloop/ instructie Maak tweetallen, het handigst werkt het als je een beperkte rij hebt door de groep



in twee rijen tegenover elkaar te laten staan. De opdracht luidt als volgt: Iedereen zit op zijn hurken en probeert door een high ten (handen plat tegen die van de ander slaan) de ander uit balans te brengen zodat deze ‘omvalt’. Na hooguit één minuut stop je het spel. Dan laat je de rij opschuiven zodat iedereen een ander tegenover zich heeft. Na één minuut leg je het spel stil en laat je de deelnemers doorschuiven en de opdracht herhalen. Differentiatie • Idem, alleen dan houdt iedereen dezelfde partner. • Staande uitvoeren • Elkaar alleen in de ogen mogen kijken. • Ogen sluiten. Let op de veiligheid! Let op dat er niet te hard geslagen wordt. Spreek duidelijk af dat de deelnemers hun voeten niet mogen verplaatsen, dit maakt het veiliger.

5 Knieën Tikkertje Dit spel kan kort duren, een leuke onderbreking zijn en ook nog eens functioneel als je bijvoorbeeld een verandersessie gaat doen. Ik heb hem zelf gebruikt toen we met procesverandersessies bezig waren. Mensen moesten werkprocessen los gaan laten die ze al meer dan 10 jaar op dezelfde manier deden. Deze werkvorm bevordert: • teambuilding • out of the box denken • loslaten • samenwerking • WIN-WIN • en wie weet nog veel meer Benodigde materialen Geen. Spelverloop/ instructie Maak tweetallen. Het handigst werkt het als je de groep in twee rijen tegenover elkaar laat staan. Wanneer er voldoende ruimte is, kun je gewoon in tweetallen te genover elkaar, kriskras door de zaal heen staan. De opdracht gaat als volgt: In de eerste ronde probeert iedereen de knieën te tikken van degene die tegenover hem staat. Mensen mogen hun voeten niet verplaatsen! Na hooguit een minuut stop je het spel. Dan laat je één rij opschuiven zodat iedereen een ander tegenover zich heeft.



In de 2e ronde mogen mensen hun handen op hun knieën houden zodat ze niet getikt kunnen worden. Na 1 minuut stilleggen en doorschuiven. En nu komt het. Voor de 3e ronde laat je de mensen even stil staan en geef je ze een doel: tel het aantal keren dat je de ander tikt en het doel is om de ander zoveel mogelijk keren te tikken. Differentiatie Idem, alleen dan houdt iedereen dezelfde partner. Let op de veiligheid! Let op dat er niet te hard geslagen wordt. Mensen gaan altijd met elkaar strijden. Met andere woorden: er ontstaat een ‘winnen – verliezen’ situatie. Dit wil je als trainer naar boven halen. Met kinderen is dit ook erg leuk om te laten zien. Je kunt dit doen door te vragen: “Wie heeft de ander meer dan vijf keer getikt? Wie meer dan tien, wie meer dan…?” In sommige groepen zal er een tweetal zijn die elkaar heeeel erg vaak heeft getikt. De rest van de groep reageert met ongeloof. Je kunt het tweetal dan vragen om het voor te doen. Ze laten dan zien dat ze niet aan het strijden zijn maar gewoon elkaar als een gek op de knieën aan het tikken zijn. Je kunt dan de vraag stellen: ‘’Wat doen wij mensen van nature als we een doel horen als: wie het meeste…?”. Precies! We gaan strijden tegen elkaar! Heb je er ook wel eens aan gedacht om het zo te spelen dat iedereen kan winnen? Hierboven noemde ik dat ik deze werkvorm in een verandersessie gebruikte. Toen had ik de insteek te laten zien dat we als mensen gewoontegedrag laten zien. We spelen het spel en van nature gaan we strijden. Dat is hoe we het altijd gedaan hebben. Nu gaan we onze processen veranderen. Een werkwijze die we al twintig jaar (of iets dergelijks) op dezelfde manier doen. Ben je bereid om te kijken hoe we een WIN-WIN proces kunnen creëren?

6 Quick Touch Nog één van mijn favorieten! Er komt altijd zoveel energie vrij bij deze werkvorm, dat het goed is om hem in je rugzak te hebben. Deze activiteit kun je bij timemanagement trainingen of workshops gebruiken, maar kan ook gewoon bij teambuilding/ teamontwikkeling omdat het over out of the box denken gaat. Als het je doel is om de deelnemers zichzelf meer te laten uitdagen kun je dit doen na een pauze. Op die manier geef je ze de resterende tijd de mogelijkheid om zichzelf verder te stretchen. Als het doel is om elkaar beter te leren kennen dan kun je deze activiteit op vrijwel alle momenten doen. Als het doel is om te evalueren dan doe je dit uiteraard (vrijwel) aan het einde. Deze werkvorm bevordert:

out of the box denken

teambuilding



zelfsturend zijn

de lat steeds hoger leggen

en wie weet nog veel meer Benodigde materialen • stopwatch Spelverloop/ instructie De deelnemers staan in een kring. De werkvorm werkt het beste als je een groep hebt van tien tot twintig deelnemers. De activiteit gaat als volgt: Iedereen geeft elkaars ´klap´ door. Dit kun je doen door met je rechterhand de rechterhand van degene die links van je staat, aan te raken. Zo gaat jouw ´touch´ heel ´quickly´ de kring rond tot dat iedereen de ´touch´ heeft gehad. Hierbij neem je als trainer de tijd op. En je daagt de groep uit om het zo snel mogelijk te doen. Wanneer de deelnemers vinden dat ze niet meer sneller kunnen heeft de groep meestal nog niet nagedacht over het veranderen van de opstelling. Wanneer je ach ter elkaar gaat staan zou je de ‘quick touch’ net als domino stenen die elkaar omgooien, kunnen doen, en dan zul je minstens twee keer zo snel zijn als met de andere strategie. Je kunt ook gewoon roepen: “Ik weet zeker dat het binnen één seconde kan!” Het is ook leuk om dit spel ergens in het midden van de dag te doen, na de lunch, en om het aan het einde van de dag terug te laten komen, soort van spontaan, als anker voor “Door samenwerking kunnen we het onmogelijke bereiken!”.

7 Overloopje

Dit spel speelden we vroeger op het schoolplein. We hoeven niet uit te leggen hoe het werkt. Wel willen wij je laten weten waarom we het doen; met pubers en met volwassenen:

Iedereen komt in beweging!En de manier waarop men in beweging komt zijn de

patronen.


http://www.101werkvormen.nl/wp-content/uploads/2012/02/DSC_6640.jpg



Waar je op moet letten:

Als het gras nat is dan beginnen met wandelen.Geef het speelveld aan, anders

loopt iedereen heel breed uit.Jij als trainer geeft het sein wanneer iedereen naar de

overkant gaat (1, 2, 3).Als na de eerste keer mensen getikt zijn kies je iemand die je

gaat helpen.Deze persoon mag bepalen hoe je naar de overkant moet. Zelf moet je

dan ook zo (hinkelen, kruipen, etc.). Het verbaast elke keer weer dat alle volwassenen hier gewoon lekker in op kunnen gaan!





8 Losmaken Als je een training geeft heb je vooraf een programma gemaakt a.h.v. de

doelstellingen die je met de opdrachtgever hebt gedefinieerd.Bij de start van de

training is er iets nodig om de groep met je mee te krijgen. Op de één of andere

manier moet je iets doen waardoor de groep je gaat volgen. Hoe krijg je dat voor elkaar? Hieronder noem ik 2 manieren;

het maken van afspraken (over veiligheid, respect, meedoen of gewoon over praktische zaken)

het voordoen en na laten doen

Losmaken Het is een zogenaamde ‘warming up’ (denken de deelnemers), we gaan immers

bewegen en dan is het belangrijk om een aantal oefeningen te doen…Doe hierin

een aantal bewegingen voor en iedereen doet deze na. Denk aan armen zwaaien, schouders en nekspieren losmaken, handen losschudden, rondjes met je benen maken. Hiermee creëer je dat mensen gaan doen wat jij zegt; best handig als je een doel te

bereiken hebt.Mensen zijn gewoon volgzaam.Bovendien is deze warming up

aanleiding om een uitleg te geven over ‘Patronen’ en hoe deze onze hersenen aansturen. Daar heb je een aantal trucs voor die je kunt toepassen; deze kun je echter alleen ‘Live’ ervaren.



9 Gotcha Deze werkvorm is vooral een afsluiter maar kan ook als energizer ingezet worden. Ge- bruik hem dan vlak voor een pauze om even iedereen aan het lachen te krijgen. Of op momenten dat er spanning of irritatie in de groep geweest is. En natuurlijk aan het einde van de sessie om met gelach en plezier af te ronden. Dit is een spel waarbij je je goed moet concentreren en je coördinatie tussen links en rechts op de proef wordt gesteld.

Benodigde materialen Geen.

Spelverloop/ instructie

Stel de deelnemers op in een kring. Steek je rechterhand uit naar rechts met de handpalm naar boven. Plaats je linker wijsvinger als een naald op een grammofoon- plaat op de rechterhand van je buurman/vrouw. Tel van één tot en met drie. Pak op drie de vinger van de persoon naast je en zorg dat je eigen vinger niet wordt gepakt. wissel linkerhand rechterhand, wijsvinger naar boven of wijsvinger naar beneden.

Differentiatie

• Laat andere deelnemers eens aftellen. • Stel de regel in dat de handpalm helemaal open moet zijn als er wordt afgeteld. • Houd de deelnemers voor de gek door drie over te slaan bij het aftellen en van

één, twee naar vier te gaan terwijl er wel pas bij drie gespeeld mag worden. • Vertel een verhaal met een codewoord; bijvoorbeeld ‘andijvie’. Wanneer je in je

verhaal dat woord noemt dan is dat het teken om de vinger van de ander te pakken.

Aandachtspunten Speel het spel niet te lang, het is vooral een leuke activiteit. Het gaat om het plezier.



10 Iedereen is hem Dit gekke tikspel kan veel inzichten geven in patronen en je kunt het allerlei kanten opsturen. Met kinderen kan het vaak over ‘eerlijkheid’ gaan, met volwassenen gebruik ik deze werkvorm om naar ‘doelen stellen’ te kijken. Deze werkvorm bevordert:

zelfleiderschap

bewustwording van gedragspatronen

eerlijkheid

afspraken maken


markeringen om het speelveld af te zetten (anders ben je je deelnemers kwijt!).

Spelverloop/ instructie De deelnemers hebben zojuist gehoord dat we een tikspel gaan spelen dat ‘Iedereen is hem’ heet. Als trainer zeg ik daarna vaak; het spel start nu! Meer uitleg krijgen ze niet… De helft gaat direct tikken en de andere helft kijkt nog wat verdwaasd omdat ze op zoek zijn naar de regels van het spel. Deze eerste variant duurt niet langer dan dertig seconden tot één minuut. Daarna roep je iedereen bij elkaar en kun je vragen stellen als “Wie is er niet getikt?”, enzovoort. Dan geef je instructie dat wanneer je getikt bent dat je dan op je hurken gaat zitten omdat je af bent. Na hooguit één minuut leg je het stil. Dan kun je vragen stellen als ‘Wie was vooral anderen aan het tikken/ wie was vooral aan het vluchten? Wat doe je als je elkaar tegelijk tikte?” Dan geef je de instructie dat als je getikt bent je op je hurken gaat zitten en dat anderen je met een ‘high ten’ (handen tegen elkaar slaan zoals bij een high five) kunnen bevrijden. Ook dit duurt kort, een minuut hooguit. Nu kun je vragen of er eerlijk gespeeld is en wie er aan het bevrijden was. Ook dit duurt slechts kort; hooguit een minuut. Dan volgt de variant dat je voor jezelf een doel gaat stellen; hoeveel mensen ga je tikken? Na één minuut volgt de evaluatie over doelen stellen. Evaluatie/ reflectievragen: Concreet gedrag; wie heeft zijn doel gehaald/ wie niet? Wat was je doel? Heb je het makkelijk gehaald? Hoe doe je dat normaal met doelen stellen? Ook zo? Was je doel te hoog? Met deze vragen kunnen ze daarna steeds de relatie leggen met de praktijk... Wat je vaak ziet is dat deelnemers elkaar tegelijk tikken. Wat doen ze dan? Zijn ze dan allebei af of spelen ze allebei verder? Met kinderen kan dit aanleiding zijn om over ‘eerlijkheid’ te praten. Bijvoorbeeld: “Wie van jullie vindt eerlijk spelen belangrijk?”. Meestal steken alle kinderen hun vinger op. “Ik heb gezien dat kinderen elkaar tegelijk tikten en toch doorspeelden. Leg eens uit….”



Let op de veiligheid! Bij nat gras niet doen. Geef instructie over ‘tikken’ (rustig, niet slaan).

11 Dieren geluiden Onder het mom van ‘lekker kind zijn’.

Benodigd materiaal Blinddoeken voor alle deelnemers.

Beginopstelling Laat de deelnemers een plekje in zoeken in een door jou bepaald gebied.

Kader

Vertel dat het spel het leukste is als iedereen maximaal terug gaat naar zijn jeugd . Spelverloop

Vraag de deelnemers om met zijn allen een kip, een wolf en een schaap na te doen.

Vertel vervolgens dat ze zo meteen 1 voor 1 een dier ingefluisterd krijgen en dat ze niet mogen vertellen wat ze zijn (wees eerlijk).

Maak vervolgens een grote kring en geef aan dat zodra jij het teken geeft iedereen een rondje op de plaats moet draaien en vervolgens de dierengeluiden van zijn/ haar dier na moet doen. Vervolgens ga je op zoek naar je soortgenoten.

Wanneer dit goed gaat en iedereen de opdracht goed begrepen heeft, doen we het nog een keer maar dan geblinddoekt.

Zodra iedereen zijn soortgenoten gevonden heeft roep je “stop”. Op dat moment mag iedereen zijn/ haar blinddoek af doen en kan er gecontroleerd worden (eventueel) door alle groepjes om beurten hun dierengeluid te laten horen in combinatie met een uitbeelding van hun dier.

Het spel kan vervolgens weer opnieuw gespeeld worden vanuit de kring.

Differentiatie Wanneer alle groepjes gevormd zijn en de blinddoeken worden afgedaan, houden de wolven hun blinddoek op hun voorhoofd en proberen zij de kippen en de schapen te tikken. Als je getikt bent ga je zitten op je plaats. Als je vanaf daar iemand bij zijn benen tikt ben je weer vrij. Overigens kun je dit spel gebruiken als je de groep in groepjes wilt verdelen. Jij bepaald immers welk dierengeluid ze moeten doen. En de groep komt op die manier

vanzelf bij elkaar.Zelf werken wij veel met DISC en verdelen we de groep vaak in de

mensen met de meeste D, I, S of C. Kwestie van nog een dier er bij bedenken.

Evaluatie

Hoe was het om weer eens lekker kind te zijn?Wat heb je ervaren?

Aandachtspunten Houdt rekening met de grootte van het spelgebied wanneer je met tikkers gaat spelen.

Veiligheidscheck Wanneer er geblinddoekt gezocht wordt naar soortgenoten kunnen er botsingen



ontstaan. Laat de deelnemers bijvoorbeeld een bumper vormen (handen uitstrekt voor zich) om dit te voorkomen.

12 Body language Body language is een leuke activiteit waarbij de creativiteit van het team naar boven kan komen. Het is de bedoeling dat het team een woord vormen met hun lichamen. Dus met elkaar letters vormen die tezamen weer een woord vormen.

Jij als trainer kunt bepalen welk woord het team uit zal beelden.Of je kunt het team

vragen welk woord ze willen maken.Ook kun je na de group juggle de belangrijkste

‘waarde’ laten kiezen welke vertoond zal gaan worden. Het leukste is om een witte muur te vinden zodat de kleding goed afsteekt tegen die muur. En laat ze vervolgens een foto maken van het woord (misschien moet jij die foto maken). De activiteit bevordert:

overleg plezier fysiek contact

Alleen evalueren als er echt iets bijzonders gebeurt.

13 Yurt cirkel De yurt cirkel is een bekende werkvorm in teambuilding land. Deze activiteit bevordert:

afstemmen teambuilding plezier en wie weet nog veel meer

Hieronder de instructie:

Tijd: 10 minuten

Deelnemers: 8 of meer

Binnen en Buiten niet Actief

Benodigd materiaal een stevig touw; lengte afhankelijk van het aantal deelnemers. Deze Japanners hebben hier iets op gevonden.

Beginopstelling De deelnemers zitten in een kring in op de grond met de gezichten naar het midden.

Verloop:

De groep krijgt verschillende opdrachten/ uitdagingen. 1. Iedereen heeft het touw in zijn handen, boven de benen. Op het teken van een leider beweegt iedereen met veel snelheid rondjes met de klok mee; daarna tegen de

klok in, en weer de andere kant op…

2. Op een teken gaat iedereen hangend aan het touw staan.

3. en weer zitten… 4. En staan en zitten met 1 hand.


http://www.101werkvormen.nl/groupjuggle/

http://www.youtube.com/watch?v=-684rRCS-7U&feature=related


Evaluatie: Vragen stellen over wederzijdse afhankelijkheid, en projecteren naar het werk. Veiligheidscheck nvt

14 Waarden in 1 minuut Na de zomervakantie kom ik altijd op veel verschillende scholen om met teams een stukje saamhorigheid te creëren. eén van de dingen die we vaak doen is de ‘waarden in 1 minuut’ werkvorm. Het geeft altijd aanleiding voor een diepgaand gesprek en om een gedeelde waarde vast te stellen voor het komende schooljaar. Dit kan net zo goed in een bedrijf gebeuren aan het begin van een kalenderjaar, een project, na een fusie, enzovoort.

let op: de waarden hebben we in één minuut op het bord staan, maar het bespreken ervan kan tijd in beslag nemen. Kies er bewust voor om hier ruimte voor in te plannen, anders kun je het beter niet doen. De werkvorm kan alleen gedaan worden als je al een aantal activiteiten met het team gedaan hebt, als er plezier en energie is, waardoor er al wat openheid is.

Deze werkvorm bevordert:

• samenwerking, communicatie • saamhorigheid • openheid, delen • en wie weet nog veel meer

benodigde materialen:

• Een flipover of een whiteboard (iets waarop je briefjes kunt plakken). • Post-its of gewoon losse papiertjes. Tijd: 1 minuut, plus het gesprek dat daar

op volgt, 1 uur dus...

Spelverloop/ instructive Alle deelnemers zitten in vergaderopstelling (afhankelijk van de ruimte), of als je buiten bent, staan gewoon tegenover je. Dus na een aantal activiteiten waardoor iedereen in een goede stemming is geef je iedereen een stuk papier en je geeft iedereen 1 minuut om één woord te bedenken; een waarde. dit woord vat alles samen wat jij belangrijk vindt in de samenwerking met jouw collega’s voor het komende jaar of het komende project. Zeg erbij: je mag het woord ‘samenwerking’ niet gebruiken want het gaat juist om het al omvattende woord wat jij belangrijk vindt ín de samenwerking.


http://www.101werkvormen.nl/wp-content/uploads/2012/09/waarden-in-1-minuut.jpg

http://www.101werkvormen.nl/wp-content/uploads/2012/09/waarden-in-1-minuut.jpg


waarom 1 minuut? Simpel, omdat je dan sneller moet beslissen en je onderbewuste zal dan kiezen voor wat jij het belangrijkste vindt. Bovendien is er dan minder tijd om zich met andere teamleden bezig te houden of om elkaar te beïnvloeden.Wanneer je het opgeschreven hebt plak je het op de flipover.

Daarna kun je de kaarten (laten) rubriceren en wellicht een top drie maken. Je vraagt de groep om uitleg bij de woorden. Als het goed is reageert de persoon die het woord geschreven hebt. Dus: “Wat bedoel je met ‘rust’ of met ‘vertrouwen?”

Let op de veiligheid!

Emotionele veiligheid is belangrijk. Dus niets is fout; vraag alleen om toelichting en geef geen ruimte om elkaar af te branden of in discussie te gaan. Het is namelijk niet bedoeld als een discussievorm.



15 Post it Deze werkvorm is uitstekend inzetbaar bij verandertrajecten Deze activiteit bevordert:

samenwerking, communicatie creativiteit zelfsturend zijn afspraken maken de lat steeds hoger leggen en wie weet nog veel meer


Tijd: 1 dagdeel Deelnemers: 4 of meer.

Binnen en Buiten niet Actief Benodigd material flipovervellen, stiften en post-its (veel!).

Beginopstelling Alle deelnemers zitten in vergaderopstelling (afhankelijk van de ruimte).

Kader:Als organisatie zitten we in een verandertraject en er zijn werkgroepen

benoemd. Iedere werkgroep is verantwoordelijk voor het optimaliseren van een bedrijfsproces. Jij als trainer begeleidt dit proces. Alle werkgroepleden bestuderen het huidige proces. Verloop: 1. Benoem het proces en vraag 3 verbeterpunten op 3 verschillende post-its te

schrijven. 2. Er hangen verschillende flipovervellen op de muur. De werkgroepleden kiezen zelf waar ze hun verbeterpunt ophangen. De vellen zijn gecategoriseerd op basis van het betreffende proces. Voorbeeld categoriën zijn: ICT middelen, Output,

Klantgerichtheid, Samenwerking/ communicatie, etc (jij kiest deze categoriën). 3. Als iedereen zijn 3 post-its opgeplakt heeft worden de ideeën gerubriceerd (door

jou). 4. Nu worden de ideeën hardop uitgesproken en besproken, uitgevraagd en er wordt een besluit over genomen. Zo wordt ieders idee gehoord en besproken. Het mooie is dat de ideeën bottom up gebracht zijn en dus gedragen door de mensen op de werkvloer. Differentiatie

Gebruik vragen als ‘wat werkt nu wel’, ‘wat werkt niet’, ‘waar zou je van af willen’.

Werk met kleinere groepjes die allemaal een eigen proces hebben besproken.

Laat iemand uit de groep de begeleider zijn bij de bespreking (omdat deze inhoudelijk sterkere vragen kan stellen dan jij).

Ik kan me voorstellen dat je hierin eindeloos kunt differentiëren.

Evaluatie Hoe was het om op deze manier verbetervoorstellen vast te leggen?



16 Het Leukste spel ooit Het Leukste Spel Ooit is het leukste spel ooit. Het is een activiteit waarbij het de bedoeling is dat de groep steeds zelf de spelregels aanpast en dit zelf ervaart als het leukste spel dat zij ooit hebben gespeeld. Je kunt jezelf nogal tegen komen in dit spel en de groepsdynamica komen in dit spel ook duidelijk naar voren. Deze werkvorm bevordert:

teambuilding

zelfsturend zijn

afspraken maken


plezier maken

en wie weet nog veel meer Benodigde materialen Eigenlijk elk materiaal dat jij de groep wilt geven. Spelverloop/ instructie Zeg tegen de deelnemers dat ze een spel gaan spelen waarbij ze de spelregels mogen veranderen. Het doel is om van dit spel het Leukste Spel Ooit te maken! Je kunt beginnen door ze in eerste instantie zelf een aantal regels te geven. Bijvoorbeeld; er is één tikker en deze persoon tikt de ander door de bal tegen de ander aan te gooien. Of je hangt een volleybalnet op en maakt twee teams en geeft ze een bal. Of je ….(verzin zelf maar iets; soms hoef je alleen maar een aantal voorwerpen neer te leggen). Differentiatie

Je kunt natuurlijk ook helemaal geen regels geven en alleen de uitleg geven dat ze zelf het spel maken en kunnen veranderen.

Je kunt differentiëren door bewust interventies te doen tijdens het spel of bewust alleen te evalueren.

Let op de veiligheid! Eigenlijk moet je als trainer continue opletten of er geen dingen verzonnen zijn die fysiek niet veilig zijn.



17 Fling it! Dit is een heel leuk spel waarmee je mensen veel plezier kunt laten beleven en tegelijk samenwerking stimuleert. Deze activiteit bevordert:

teambuilding Communicatie, afspraken maken en wie weet nog veel meer


Tijd: 20 – 30 min Deelnemers:

2 of meer Buiten Actief

Benodigd materiaal Fling it netten en ballen

Beginopstelling Vraag alle deelnemers bij een Fling it netje te gaan staan.

Kader De deelnemers hebben een ruim grasveld tot hun beschikking en zijn in staat om zich snel te verplaatsen.

Spelverloop De werkvorm is als volgt:

Een Fling it set kan gekocht worden als netje voor 2, 3, of 4 deelnemers. Tevens bestaat er een Super Fling it waar je met 8 mensen mee kan werken.

Het idee is om een bal in het net te leggen en door samenwerking de bal zo hoog mogelijk de lucht in te krijgen.

Differentiatie Een variant is om de bal van het ene net naar het andere net (dus met 2

groepen) over te gooien. Zo kun je ook een doel bepalen waar de bal in gegooid moet worden.

Evaluatie

Wat gebeurde er?Hoe kwamen de afspraken tot stand?Wat werkte wel en wat

niet?Wat neem je, nemen jullie hieruit mee?

Veiligheidscheck Bij nat gras is rennen gevaarlijk. Let hierop.

Aandachtspunt: De deelnemers moeten niet te hard trekken omdat de handvatten dan scheuren. Het idee is om een gecoördineerde beweging te maken als groep waardoor de bal heel erg hoog kan gaan.


http://www.101werkvormen.nl/wp-content/uploads/2012/03/fling-it.jpg

http://www.101werkvormen.nl/wp-content/uploads/2012/03/fling-it.jpg


18 Trust Run Eén van de meest spannende en meest impactvolle vertrouwenswerkvormen is de ‘Trust run’. De deelnemers hebben een ruim grasveld tot hun beschikking en zijn in staat om te rennen. Deze werkvorm bevordert:

vertrouwen in elkaar

vertrouwen in jezelf

teambuilding

afspraken maken

en wie weet nog veel meer

benodigde materialen Geen.


de werkvorm is als volgt. Eén van de deelnemers rent met zijn ogen dicht en wordt gestopt door de andere teamleden. Zij doen dit zonder te praten. Voordat de eerste deelnemer gaat rennen moet de groep bedenken hoe ze de renner kunnen stoppen. De best werkende manier is om een fuik te creëren zodat de renner aangetikt kan worden door de twee mensen die vooraan in de fuik staan, gevolgd door de volgende twee (zij staan iets dichter bij elkaar), tot de laatste vanger in de punt van de fuik de persoon opvangt en tot stilstand brengt. de renner kiest een punt uit vanwaar hij gaat rennen. De renner sluit zijn ogen en de groep verplaatst indien nodig om de renner op te kunnen vangen. De renner roept: “Zijn jullie klaar om mij op te vangen?” waarop de groep reageert met “Ja, wij vangen je op”. De renner begint te rennen met zijn ogen gesloten. De eerste twee tikken de renner aan, enzovoort.

Differentiatie Je kunt sommige deelnemers een blinddoek om laten doen. Zodat het spannender wordt.

Let op de veiligheid! Bij nat gras is rennen gevaarlijk. let hierop. Doe deze werkvorm niet op een harde ondergrond.



19 Parachute Deze werkvorm is een gegarandeerd succes, zeker in het geval dat de groep een aantal samenwerkingsopdrachten niet goed heeft kunnen uitvoeren. Zowel kinderen als volwassenen vinden dit spel erg leuk! Deze werkvorm bevordert:

teambuilding

commitment creëren

afspraken maken


omgaan met teleurstellingen

en wie weet nog veel meer Benodigde materialen Een parachute, je hebt ze in meerdere maten. De grote kun je met veertien man doen. De kleine kun je al snel met zes man doen. Deze parachute is te koop bij Nijha.nl. De parachute is een groot rond doek met een gat in het midden. Wanneer je deze met z’n allen omhoog houdt en weer naar beneden trekt zal hij gaan bollen als een parachute. Allerlei spelvormen kunnen nu uitgevoerd worden. Spelverloop/ instructie Stel alle deelnemers op terwijl ze de parachute aan een lus vasthouden. Als spelleider zul je in het begin een aantal voorzetjes moeten doen. Daarna merk ik altijd dat mensen zelf varianten gaan bedenken. Je kunt de groep stimuleren om de lat steeds hoger te leggen. Dus:

wapperen met de parachute

de parachute omhoog laten gaan zodat het een bol wordt, vasthouden en dan met z’n allen aan de binnenkant van de parachute gaan zitten; wanneer iedereen de lus vast blijft houden krijgt dit een heel verassend effect.

van plaats verwisselen als de parachute bol is

een bal in de rondte laten rollen op de parachute

een bal in het midden door het gat laten vallen Let op dat de groep succeservaringen op kan doen. In dit spel zie je dat de samenwerking steeds beter en makkelijker gaat. Let op de veiligheid! Bij nat gras is afzetten gevaarlijk. Let hierop.



20 Numbers Dit is ook één van mijn favoriete werkvormen. Als je hem gedaan hebt zul je ontdekken waarom! Elke keer kan deze werkvorm weer anders verlopen! Natuurlijk ligt dat aan de ene kant aan waar je in je instructie de nadruk op legt. Aan de andere kant maakt het zó veel duidelijk over de groepsdynamica. Deze werkvorm bevordert: • teambuilding • commitment creëren • zelfleiderschap • afspraken maken • de lat steeds hoger leggen • samenwerking • zelfsturende teams creëren • en wie weet nog veel meer Benodigde materialen • een lang touw van 10 tot 15 meter • 20 bordjes genummerd van 1 tot 20 • markeringshoedjes Spelverloop/ instructie Leg een touw in een cirkel, stel daarin alle deelnemers op (6 tot 12 per cirkel). Een meter of 20 (mag ook meer) verderop ligt het andere touw in een cirkel. Daarin liggen de frisbees of hoedjes kriskras door elkaar. Zeg dat het doel van deze activiteit is: ‘Winnen door samenwerking’. Eén van de teamleden moet na het startteken zo snel mogelijk de cirkel in en tikt één voor één de bordjes aan op volgorde van één tot en met twintig en gaat weer terug op de startpositie in de cirkel; dan stopt de tijd. Ik neem de tijd op met een stopwatch. Er mag maar één persoon in de cirkel met bordjes komen.

Na de uitleg vraag je of er nog vragen zijn. Zo niet, tellen van één tot drie en dan de stopwatch indrukken.

Na de eerste poging of run geef ik dertig seconden om te overleggen hoe het sneller kan.

Na de tweede keer stel ik de vraag hoeveel tijd ze nodig hebben om te overleggen hoe het sneller kan.

Differentiatie

Als het om zelfsturing bevorderen gaat kun je de groep net zo lang laten doorgaan als ze wil.

Om de beurt twee nummers aan laten tikken terwijl iedereen rondom het touw staat.

Laat meerdere teams tegelijk dit spel doen.



Let op de veiligheid! Bij nat gras is hard rennen gevaarlijk. Let hierop. Wat ik allemaal al meegemaakt heb! Ik kan me voorstellen dat wanneer je de uitleg leest, je nog niet precies voor je ziet wat er precies gaat gebeuren. Daarom wil ik je uitdagen om het gewoon te gaan doen en ontdekken wat er gaat gebeuren. Ik heb met deze werkvorm al zoveel meegemaakt, dat is echt ongelofelijk. En altijd, echt altijd, haalt het team hier veel uit voor zichzelf. Wat bijna altijd gebeurt in de eerste run is dat er één persoon de cirkel in rent en er best wel lang over doet om alle bordjes aan te tikken en terug te rennen. Dus die tijd valt altijd te verbeteren. Ook zie ik vrijwel altijd dat de overige teamleden op hun plek blijven staan en van een afstandje toekijken. Omdat jij als trainer bij de uitleg niet zegt dat je om de cirkel heen mag staan om bordjes aan te wijzen (winnen door samenwerken) zal dit niet direct gebeuren. Wat ik je nu ga vertellen is echt bizar: Ooit was er een team dat tegen hun leidinggevende zei: ‘’Ren jij maar…’’ Zij stonden van een afstandje te kijken en deden helemaal niets. Op zich niet vreemd, vaker meegemaakt. Toen ik daarna vroeg hoe dit sneller kon hadden ze bedacht dat de leidinggevende het nog een keer zou kunnen doen. Tot drie keer toe hebben ze toe staan kijken. Toen we in de pauze koffie gingen drinken stond de leidinggevende voor iedereen koffie in te schenken…. Er is bijna altijd een relatie met de dagelijkse praktijk, dus met hoe de deelnemers de dingen altijd doen. Zo deed ik dit spel ooit met een kerkenraad en was letterlijk en fysiek te zien dat zij hun dominee bij alles volgden en zelf weinig initiatief namen. Zo deed ik dit spel met een stel jonge accountmanagers en zij lapten alle regels aan hun laars. Zo deed ik dit spel ooit met een andere groep jonge accountmanagers en zij waren niet te stoppen en wilden hun tijd maar blijven verbeteren. Zo deed ik dit spel ooit binnen, in een ziekenhuis (!) met drie teams die elkaar niet konden luchten of zien. Je kent dat fenomeen wel; als je bij de andere afdeling binnenstapt dan wordt je niet aangekeken, niet geholpen, je voelt je doodongelukkig en wilt het liefste zo snel mogelijk weer weg. In eerste instantie gingen ze de strijd aan met elkaar. Toen ik naar het doel van het spel vroeg (winnen door samenwerking) vonden ze dat ze heel goed bezig waren. Wat denk je wat er gebeurde toen ik daarna nog twee keer vroeg: ‘’Zijn jullie aan het samenwerken?’’ Precies, het kwartje viel; ze gingen elkaar helpen. Ik had het spel zodanig veranderd dat de ene groep steeds veel eerder klaar was door meer bordjes neer te leggen bij één groep en ik had een extra opdracht verzonnen die tegelijk door een deel van het team gedaan moest worden. Door de tijdverschillen was er ruimte om elkaar te helpen. Deze sessie was het begin van een betere samenwerking tussen de afdelingen. Het had zo zichtbaar gemaakt hoe ze functioneerden en daarmee de pijn blootgelegd. Nu was het tijd om te veranderen!



Ik kan nog veel meer verhalen beschrijven maar ik wil je vooral uitnodigen om het te doen, te kijken wat er gebeurt (ook als blijkt dat je het niet goed uitgelegd hebt) en daarna de relatie met de praktijk te leggen.



21 Naar de andere kant Een hele leuke, eenvoudige, en soms heftige werkvorm is: ‘Naar de andere kant’. Hij past onder samenwerking en onder leiderschap.


Samenwerking

Leiderschap

Zelfsturend worden

En wie weet wat nog meer

Benodigde materialen

• Een lang touw.

Spelverloop/ instructive Stel alle deelnemers op aan één kant van het touw. de opdracht luidt als volgt: jullie stappen met z’n allen over het touw en het doel is dat jullie met z’n allen tegelijk aan de andere kant komen. Als trainer ga je nu observeren wat er gebeurt. Alle groepsdynamica komt nu naar boven.

Ervaring Uit een boekje lezend lijkt dit een eenvoudige opdracht of een korte activiteit, maar hier zit ook weer zo veel in! Fascinerend blijf ik het vinden! De opdracht is namelijk feitelijk onmogelijk... Als je als trainer blijft beoordelen dat het niet gelukt is (immers, je kunt niet met z’n allen tegelijk, op de 1000ste seconde, aan de andere kant van het touw komen). de groep kan dus nogal gefrustreerd raken omdat jij er bij staat te lachen en beoordeelt dat het niet goed is. Sommige groepen stoppen er dus gewoon mee. Andere groepen vinden op een gegeven moment zelf dat ze het goed gedaan hebben. Oftewel: ze beslissen zelf dat het gelukt is. Dat vind ik altijd mooie momenten want dan heb je een gesprek.... Je kunt het hebben over wanneer een team vindt dat zij een bepaald doel bereikt hebben en hoe ze dat zelf kunnen beoordelen. Vaak zie je ook dat teams naar mij blijven kijken, wachtend op het oordeel. Vaak is dat ook wat ze op het werk doen; erg afhankelijk van de mening van de opdrachtgever, af- wachtend, simpelweg uitvoerend. En die parallel kun je dan ook weer trekken; vooral interessant als het niet werkt voor dat team. Mijn eigen ervaring was dat ik in nieuwe groepen heel moeilijk mezelf laat zien. Ik heb de oplossing al lang gezien en toch trek ik mijn mond niet open; bang voor de mogelijkheid om niet gehoord te worden (iets ouds uit mijn leven). Zelfs toen ik dezelfde werkvorm voor de tweede keer bij dezelfde trainer deed en hij naar mij knikte van “Joh, je mag wel een hint geven want anders komen jullie er niet uit” deed ik nog mijn mond niet open. Voor mij was dat zo’n moment van: “En nu ben ik het zat! Dit moet veranderen! Waar het vandaan komt weet ik niet, maakt ook niet uit, maar dit gaat vanaf NU anders!!”





22 Helium Stick Dit is dé ultieme samenwerkings-werkvorm. Alles wat met communicatie en samenwerkingte maken heeft kan hier mis gaan, of sterker nog: zal hier misgaan. Toen ik dit spel voor het eerst deed dacht ik dat ik onderdeel was van een team dat geleerd had om samen te werken. Nou, dat heb ik geweten!! Deze werkvorm bevordert:

samenwerking

communicatie

commitment creëren

afspraken maken


en wie weet nog veel meer Benodigde materialen Eén lat of buis die licht is qua materiaal. De lengte mag variëren. Afhankelijk van het aantal deelnemers kies je een lengte uit. Maar zorg dat de lat niet te lang is, de deelnemers moeten echt dicht op elkaar staan. Een lat van twee meter kan voor een groep van twaalf al genoeg zijn. Spelverloop/ instructie Stel alle deelnemers op in twee rijen tegenover elkaar. De groep krijgt de opdracht om de lat op de grond te leggen en beseft dan nog niet hoe lastig dat is. Als spelleider geef je de instructie om de lat op ieders wijsvingers te laten rusten. De wijsvingers wijzen horizontaal naar voren en dat blijft zo! Iedereen moet met beide wijsvingers contact hebben met de lat. De lat rust op de wijsvingers, met andere woorden, de lat wordt niet vastgepakt. De opdracht is om de lat op de grond neer te leggen. Jij als trainer legt de lat op de wijsvingers en pas als iedereen de lat met zijn wijsvingers raakt laat je de lat los en kan het spel starten. Differentiatie Je kunt ook de opdracht geven om van de ene plek naar de andere plek te lopen met de lat. Of, als het echt niet lukt en je wilt je deelnemers toch een succeservaring geven (met jongeren werkt dit goed): geef ze de keus om dezelfde opdracht uit te voeren met een hoepel of met nog kleiner rond voorwerp zoals een rol tape. En dan lukt het in de meeste gevallen wel. Toch goed om dan het succes te vieren en samen te leren en te groeien. Ultiem! Als je de werkvorm niet kent en dit zo leest besef je niet hoe moeilijk deze opdracht is. De Helium Stick zal namelijk in 99% van de gevallen omhoog gaan. Aan de ene kant van de lat zal het vaak wat beter gaan dan aan de andere kant. Wat je vrijwel altijd ziet is dat mensen elkaar de schuld geven, zeker wanneer ze dit gewend zijn om te doen ;). Ja, ook hier heb ik van alles meegemaakt. Het mooiste dat ik me kan herinneren is dat de hele groep met hun armen omhoog stonden met de lat op hun vingers en dat de leidinggevende aan mij vroeg: “Waarom heet het eigenlijk de Helium Stick?”



Dit is echt de ultieme samenwerkings-werkvorm. Je kunt deze werkvorm zelfs meerdere keren op dezelfde trainingsdag terug laten komen als figuurlijke meetlat voor hoe het NU gesteld staat met de samenwerking.

23 Alternatief Helium stick De helium stick kun je inzetten als een team denkt goed samen te kunnen werken…En zo’n simpele stok laat zien dat dit niet altijd zo is.

Als het dan inderdaad helemaal niet lukt, dan mag het team dat best voelen.En z’n

leerpunten uit halen. En toch is het dan goed, vinden wij, om ze toch een succeservaring mee te geven. Doe dit als volgt: Geef ze de keus om dezelfde opdracht uit te voeren met een hoepel of met een

ronde tape-rol. En dan lukt het in de meeste gevallen wel.Toch goed om dan het

succes te vieren en samen te leren en te groeien.

24 Group Juggle Een hele leuke en speelse manier om waardevolle afspraken te verankeren is de zogenaamde ‘Group Juggle’. Deze werkvorm is geschikt om na de ‘Waarden in 1 minuut’ te doen maar dat hoeft natuurlijk niet. Als je waardevolle afspraken wilt verankeren moeten er eerst een aantal dingen gebeurt zijn die geleid hebben tot het maken van afspraken. Als ik een groep in ‘Toss a name’ confronteer met het feit dat ‘ze’ niet naar elkaar luisteren, kan daarover een afspraak gemaakt worden. en het is leuk, als die afspraak op dat moment gemaakt wordt, maar hoe gaat het morgen als we weer vrolijk aan het werk zijn? Daarom moet die afspraak er in gehamerd worden. En dat kun je doen met de ‘Group Juggle’.

Spelverloop/ instructive Je staat met elkaar in de kring. voor je op de grond liggen een aantal voorwerpen: ballen, knuffels; als het maar een zacht en vangbaar ding is.

Je vraagt aan de groep wat ze mee hebben genomen uit deze sessie. Het gaat er om dat je de groep laat herhalen wat ze geleerd hebben en wat ze waardevol vinden om te onthouden. Soms valt men nog terug in het noemen van containerbegrippen, als ‘samenwerken’ of ‘communiceren’, maar als je hier eerder al op door gevraagd hebt, zul je concretere zaken horen zoals ‘een leider kiezen’ of ‘eerst overleg voeren voordat we beginnen’.

Ik vraag de groep om één van die lessen te kiezen en samen te vatten in één woord. Het is dan niet erg om terug te vallen in die containerbegrippen zolang we maar precies weten wat er mee bedoeld wordt. dan is de volgende vraag: welk voorwerp associëren jullie hier het meeste mee? Voor me liggen ballen en knuffels; dan kan een hart zijn, een beer, een hondje, enzovoort. De associaties zijn altijd te maken.

Als het voorwerp gekozen is (let op dat er op dat moment weer een besluitproces in gang gezet is door jou), kun je het spel starten. Het voorwerp wordt overgegooid naar elkaar toe. Hierbij is het belangrijk dat het voorwerp naar iedereen één keer



gegooid is, alvorens het weer naar jou als trainer teruggegooid wordt. Terwijl het voorwerp gegooid wordt, moet de waarde of de afspraak uitgesproken worden. vervolgens ga je de vaste volgorde trainen. dus: het voorwerp gaat elke keer van Jan- tje, naar Pietje, dan naar Truusje, en uiteindelijk weer terug naar jou. Als dit gelukt is kan de volgende waarde of afspraak erbij genomen worden. dus: ok, wat hebben jullie nog meer meegenomen vandaag?

Nu gaan twee voorwerpen door de kring. Afhankelijk van wat er gebeurd in de groep kun je interventies gaan plegen. Simpel gezegd: je kunt vragen stellen als: “Wat maakt dat het succesvol is?” of juist “Wat maakt dat het niet lukt?”.

Als een bal valt: “Wat ging er mis?” “O, ehhh, hij keek mij niet aan....”

En dan kun jij het volgende doen: Je koppelt het voorwerp en het symbool waar het voor staat, bijvoorbeeld ‘communicatie’ aan de actie die zojuist misging. Dus wat is er nodig om communicatie te doen laten slagen? Precies! dat je elkaar aankijkt! Als de groep goed samenwerkt, gefocust is, dan kun je wellicht tot vijf of meer voorwerpen overgaan. Ook kun je een zogenaamde ‘BOK’ inbrengen. Deze staat symbool voor datgene dat voor ruis zorgt in een team; dat is helaas in sommige gevallen een persoon, maar dat kan ook een situatie of een omgevingsfactor zijn.. Dit voorwerp gaat dan ook in tegengestelde richting de kring rond en dat geeft een onverwachts effect; doe het maar eens met een groep! De `Group Juggle` ervaar ik als één van de top werkvormen waar je hele goede resultaten mee kunt bereiken.



25 Marshmellow, maar dan origineel De werkvorm is al heel lang niet zo origineel meer, maar deze is anders! De vorm die velen kennen is het bouwen van een zo hoog mogelijke toren van spekkies

en spaghetti. Wat is er dan anders? Verdeeld de groep in de D’s, de I’s, de

S’ssen en de C’s.Geef de opdracht om met

spekkies, papier en spaghetti een halve brug te maken. Deze brug moest aangesloten worden op een helft van één van de andere groepen. Maar pas na 5 minuten vertel je met welke groep ze aansluiting moesten vinden. Verdeel de groepen zo dat het in DISC tegenpolen zijn. Dus de D’s moesten een brug maken naar de S. En de I’s een brug naar de C’s (elkaars allergiën dus). Prachtige resultaten; want ‘Hoe groter de kloof des te mooier de brug’.

26 Feedback in een rondje Deze werkvorm gaat als volgt: Geef bij de start van de training uitleg over DISC, de verschillende typen kenmerken die we in bepaalde mate hebben. Ieder teamlid zijn profiel is uitgetekend op de flipover. Speel een aantal werkvormen zoals bijvoorbeeld: toss a name, numbers, en mine field, buiten. Dat geeft hele mooie inzichten en dan worden natuurlijk de teampatronen ook goed zichtbaar, waardoor men sneller de DISC stijlen gaat herkennen. Ga vervolgens naar binnen. Maak op een A4′t je een tabel met 2 kolommen: verbeterpunten en sterke punten. Ieder krijgt de opdracht om aan de hand van de DISC kenmerken voor zichzelf een verbeterpunt te noteren en daarnaast zoveel mogelijk sterke punten. Handig is om de kenmerken van DISC op papier er naast te houden als inspiratiebron. Geef vervolgens de opdracht om je eigen papier door te geven aan degene die rechts van je zit. Iedereen wordt gevraagd het lijstje aan te vullen. Dus 1 verbeterpunt en de sterke punten (mogen er meer zijn). En steeds wordt het blaadje naar rechts doorgegeven totdat je weer je eigen blaadje hebt. Daarna 15 minuten gelegenheid om in kleine groepjes aan je collega’s te vragen om verduidelijking. En om de rode lijn er uit te halen en uit te spreken welk verbeterpunt je er uit gaat halen om aan te werken. Wat er zal ontstaan is dat mensen inderdaad met elkaar in gesprek gaan, feedback aan elkaar vragen en geven. Het is wel belangrijk om er bij te blijven, want feedback geven is vaak lastig en als men het verkeerd verwoord kan er verwarring ontstaan. Wij zijn er van overtuigd dat DISC begrip en acceptatie bevorderd.


http://www.101werkvormen.nl/wp-content/uploads/2012/10/kz.jpg

http://www.101werkvormen.nl/wp-content/uploads/2012/10/kz.jpg


27 Ren je Rot (DISC) Het DISC model brengt voorkeursstijlen, sterke kanten, communicatie en groeimogelijkheden in kaart. DISC vergroot de kennis van gedrag, helpt communicatie conflicten oplossen en vermijden, vergroot individuele effectiviteit binnen organisaties en stimuleert het benutten van talenten. Daarnaast bevordert DISC de onderlinge teamcohesie wat resulteert in betere prestaties. De volgende werkvorm is ontzettend leuk om DISC te introduceren zodat je er daarna meer theorie over kunt geven. Of wie weet is er reeds een profiel afgenomen en wil je deze werkvorm gebruiken om het levend te maken. Deze activiteit bevordert:

begrip en acceptatie teambuilding communicatie, afspraken maken plezier en wie weet nog veel meer


Tijd: 20 – 30 min Deelnemers:

een team of selectie

Binnen of Buiten Actief

Benodigd materiaal pen of verf in de kleuren: rood, geel, groen en blauw en papier (met tabel) Beginopstelling Deel (pennen) en papier uit en geef daarna instructie terwijl iedereen in een kring staat.

Kader De deelnemers hebben nog geen kennis van DISC. Jij als trainer hebt wél kennis van DISC. Mocht je dit niet hebben en wil je wel kennis opdoen, neem dan even contact met ons op.

Spelverloop De werkvorm is als volgt:

Op het papier staat een tabel van 12 rijen en 4 kolommen. Het idee is dat jij als trainer steeds een stelling of een situatie beschrijft die

typerend is voor de D, de I, de S of de C stijl. Dus bijvoorbeeld; Als ik de krant lees dan: Pak ik de krant en lees de koppen en lees de tekst in grote lijnen. Ik wil vooral weten wat er in de wereld gebeurt. Alleen als ik meer wil weten van een onderwerp, lees ik het desbetreffende artikel helemaal. Wanneer je als trainer 4 van zulke beschrijvingen hebt genoemd geef je aan naar welke plek ze moeten rennen als ze zich het meest vinden in ´stelling A´, B, C en D.

Wanneer iedereen zijn plek heeft gekozen dan zeg je tegen iedere groep dat ze een kruis moeten zetten bij rij 1 (eerste vraag) in de kolom D of I of S of C, afhankelijk van hoe jij de stellingen en de plekken definieert.

Als je dit 8 tot 12 vragen gedaan hebt is het Ren je Rot gedeelte klaar. Nu laat je iedereen de aantallen tellen; zo zie je wat de voorkeursstijl is.

Meestal 3 of 4 kruisjes van dezelfde letter. Wanneer iemand niet kan kiezen zeg je ze bij de C een kruis te laten zetten.



Evaluatie

Wat is je voorkeursstijl?Wie weet welke kenmerken daarbij horen?Daarna kun je

ze uitleg gaan geven over de stijlen; liefst aan de hand van voorbeelden die tijdens dat spel gebeurd zijn. Bijvoorbeeld omdat je hebt gezien dat sommigen snel konden kiezen en anderen langer na moesten denken (I en D, tegenover S en C).

Veiligheidscheck Bij nat gras is rennen gevaarlijk. Let hierop.

Aandachtspunt:

Tijdens het spel nog niet te veel uitleg over de letters geven; dat komt daarna pas.Het geeft meer plezier als je de situaties die je beschrijft met veel humor doet en zodat mensen zich daadwerkelijk gaan herkennen in die situaties. Objectieve meeting? Neem contact op met Patrick Blauw: 06-18645651



28 Wat ik zo mooi vind aan… Je kunt deze werkvorm goed toepassen als er plotseling tijdens de training iets gebeurd waardoor:

- het gemeenschappelijke gevoel weg is - we opeens niet meer weten waar we dit werk ook al weer voor deden (voorbeeld; een groep jongerenwerkers was de spirit kwijt nadat één van de jongeren spullen van hen gestolen had). Door deze oefening te doen; en er wordt altijd veel van band naar band gelopen, waardoor de gemeenschapszin weer helemaal duidelijk wordt. Deze activiteit bevordert

Gezamenlijkheid Respect Communicatie

Teambuilding Tijd:

15 – 20 min Deelnemers:

een team of selectie

Binnen of Buiten Actief

Benodigd materiaal Fietsbanden of hoepels evenveel als deelnemers Beginopstelling Iedereen staat in een hoepel

Kader De deelnemers delen hun mening met de groep Spelverloop De deelnemers vertellen als ze in de middelste hoepel staan wat ze mooi vinden aan… het vak wat ze uitvoeren… het spel wat ze spelen,,, de sport die ze uitoefenen en verzin maar wat…. Men begint altijd met: “Wat ik zo mooi vind aan…” Wanneer je niet in het midden staat maar wel herkent of onderschrijft wat degene die in het midden staat zegt dan stap je uit je band en zoek je een andere band op. Dat betekent dat degene die in het midden stond altijd uit die band stapt omdat hij

zichzelf herkent in wat hij zelf zegt en dus een andere band opzoekt. Evaluatie Wat er kan ontstaan is dat men met elkaar tot ongelofelijk veel redenen en motivaties komen waarom zij het trainersvak…het spel…het beroep… zo mooi vinden. Dat schept een hele mooie band en doet je stilstaan bij ‘Waarom doen wij dit werk ook alweer?’.



29 Rafa Rafa Dit is een spel dat met een grote groep mensen, collega’s, gespeeld kan worden en zal grote inzichten geven in hoe cultuur werkt en hoe lastig het kan zijn om als nieuweling een plekje te vinden binnen een bestaande cultuur. Deze activiteit bevordert:

teambuilding samenwerken acceptatie afspraken maken grenzen aangeven en wie weet nog veel meer


Tijd: 60 – 90 min Deelnemers: 10 tot 40

Binnen en Buiten Actief

Benodigd materiaal diverse materialen die deelnemers zelf uitzoeken

Beginopstelling De deelnemers zijn verdeeld in 2 groepen. Beide groepen krijgen een separate instructie. Dus zorg dat er ruimtes dusdanig van elkaar gescheiden zijn dat ze elkaar niet kunnen horen of zien. Kader Rafa Rafa gaat over gewoontes, gevoelens en reacties in de verschillende bestaande culturen. Spelverloop De deelnemers zijn verdeeld over twee groepen. Elke groep krijgt de opdracht in een nieuwe en andere manier van leven. De ene groep heet de Alpha Cultuur, de andere groep de Beta Cultuur. De mensen in de Alpha cultuur zijn leuk liefdevolle, bijgelovig en eren hun ouders. Mensen in de Beta Cultuur werken hard, zakelijk, en zijn niet graag dicht bij elkaar. Elke cultuur krijgt 10 minuten de tijd om allerlei rituelen te verzinnen die passen bij de cultuur zoals hierboven beschreven; hier doet u een beroep op de creativiteit van de deelnemers. Hierin kunnen allerlei gebaren en grappige geluiden verzonnen worden. Zodra de leden van elke groep de regels hebben geleerd van hun nieuwe cultuur, worden waarnemers uitgewisseld. Waarnemers “reizen” naar de andere cultuur en proberen over de andere cultuur te leren door te luisteren en kijken. M.a.w.; de waarnemers gaan de andere cultuur binnen en proberen de rituelen van de ander te begrijpen.

Differentiatie Door de mate van sturing aan de gewoonten kun je differentiëren. Je kunt bijvoorbeeld bepalen dat de ene cultuur dierengeluiden maakt en de ander alleen gebaren.

Evaluatie De belangstelling en betrokkenheid bereikt een hoogtepunt in de discussie na de simulatie in plaats van tijdens de simulatie zelf. Tijdens de discussie worden de geheimen van elk van de culturen ontrafeld en de deelnemers vergelijken elkaars



cultuur.Als ze praten over dit spel, gaan ze begrijpen dat er redenen zitten achter

het gedrag dat ze waar hebben genomen. Met deze realisatie kunnen zij hun

houding veranderen van ‘vijandigheid’ naar ‘begrijpen’.De discussie gaat daarna

van de gesimuleerde ervaring naar de situatie op het werk. Je kunt je voorstellen dat er hele heftige discussies kunnen ontstaan en dat de impact groot is. Veiligheidscheck niet nodig.

Aandachtspunt Deze activiteit werkt beter met 2 instructeurs.



30 Challenge Circle De ‘Challenge Circle’ gebruiken we op verschillende momenten en met verschillende doelen. Als je doel is om de deelnemers zichzelf meer uit te laten dagen kun je dit doen na een pauze. Op die manier geef je ze de resterende tijd de mogelijkheid om zichzelf verder te stretchen. Als je doel is om elkaar beter te leren kennen dan kun je deze activiteit op vrijwel alle momenten doen. Als je doel is om te evalueren dan doe je dit uiteraard (vrijwel) aan het einde. De werkvorm is genoemd onder ‘vertrouwen’ omdat het gaat om het laten zien van dingen die je spannend vindt. Deze werkvorm bevordert:

openheid

vertrouwen

wil om jezelf uit te dagen

teambuilding

zelfsturend zijn


grenzen aangeven


Twee grote touwen die in een cirkel liggen, waarbij het kleinste touw een cirkel vormt in de cirkel van het grootste touw.

Spelverloop/ instructie Stel alle deelnemers op aan de buitenkant van het buitenste touw. De drie cirkels die ontstaan zijn door de twee touwen stellen voor je:

• Comfortzone (binnenste cirkel): dit staat voor activiteiten die je kent en gemakkelijk doet.

Stretchzone (middelste cirkel): dit staat voor activiteiten die je spannend vindt om te doen en die je misschien liever uitstelt.

Paniczone (buiten het buitenste touw): dit staat voor activiteiten waarbij je al in paniek raakt als je er alleen al aan denkt!

De werkvorm gaat als volgt: Iemand noemt een activiteit (bijvoorbeeld bungeejumpen) en iedereen gaat in één van de drie zones staan zoals hij die activiteit heeft beleefd of denkt te beleven als hij de activiteit zou doen. Ieder neemt zelf een beurt indien hij dat wil door een activiteit te noemen. Hier hoef je dus als trainer niets te doen. Zelf doe ik altijd mee… Een beetje sturen mag… Als trainer wil je natuurlijk een beetje sturen richting je doel. Geef als trainer interventies. ‘Feedback geven aan je collega’s’; noem dat soort activiteiten, zodat mensen meer verschuiven van activiteiten ‘aan de oppervlakte’



zoals bungeejumpen naar meer ‘openheid’ zoals negatieve feedback geven. Doe ook interventies als: “Je staat daar en daar, leg eens uit…”. Vraag “In welke zone leer of groei je het meest? (in de stretchzone). Wat heb je tot nu toe laten zien deze dag? Als je nog meer zou willen leren wat zou je dan kunnen doen?” Met deze vragen zet ik de deelnemers aan om zichzelf meer uit te dagen. Als je deze activiteit als evaluatie gebruikt, vraag dan: “Als je terugkijkt op deze dag; waar sta je dan? In hoeverre heb je jezelf uitgedaagd? En leg eens uit wat maakt dat je daar staat?” Let op de veiligheid! Emotioneel: kijk en voel hoe ver je kunt gaan met de vragen die je stelt. Het is namelijk de bedoeling dat je iets opbouwt, niet afbreekt.

31 Balans op de Boomstam Een alternatief op de werkvorm Op volgorde van is de balans op de boomstam. Aangezien wij veel workshops buiten doen; bijvoorbeeld op de zandvlakten van Soesterduinen of de Loonse en Drunense Duinen. Je ziet daar veel omgevallen bomen liggen. Als er één tussen zit waar je veilig op kunt staan dan kun je vragen aan de groep om op volgorde van …. te gaan staan. Voornaam bijvoorbeeld. Daarna vraag je ze om op volgorde van… te gaan staan. Leeftijd bijvoorbeeld. Ze mogen echter niet met hun voeten op de grond komen…. Zie je het voor je? Dit kan erg leuke effecten geven. Zeker als het steeds niet lukt dan zal de frustratie

factor omhoog gaan. En daar smullen wij van natuurlijk .


http://www.101werkvormen.nl/opvolgorde-van/


32 Drie = 1 Een hele leuke, laagdrempelige en toch ook serieuze werkvorm; ‘Drie = één’. Het is typisch zo’n vorm waarbij je deelnemers laat ervaren met alle zintuigen. De handicap die je deelnemer meegeeft is dat ze één zintuig missen en ervaren hoe dat is. Het komt er op neer dat het communiceren lastig kan zijn, tenzij je het samen doet. Deze werkvorm bevordert: • samenwerking • communicatie • wederzijdse afhankelijkheid • vertrouwen • en wie weet nog veel meer Benodigde materialen • Ballen, of een ander voorwerp dat ‘gevonden’ dient te worden. Spelverloop/ instructie Laat de groep zich verdelen in drietallen. En geef de instructie terwijl zij nog bij elkaar staan. De deelnemers moeten ‘enigszins’ vertrouwd met elkaar zijn. In deze werkvorm zijn er drie rollen:

1. iemand die niets mag zien (A) 2. iemand die alleen na mag zeggen wat hem of haar gezegd wordt en de

geblinddoekte persoon niet mag zien (B) 3. iemand die boodschappen doorgeeft (C)

Het doel van het spel is dat twee mensen helpen om één geblinddoekte persoon een voorwerp te laten vinden. Dit voorwerp ligt ergens open en bloot op een redelijk grote afstand. Hoe? Persoon C kan zien waar het voorwerp ligt (zeker dertig meter van het startpunt vandaan) en zegt tegen B (die omgedraaid staat en het voorwerp niet ziet liggen omdat hij geblinddoekt is) hoe A moet lopen. Vervolgens roept B wat A moet doen. Let op de veiligheid! De fysieke veiligheid moet door C bewaakt worden.



33 Walkie Talkie Deze werkvorm is niet alleen heel leuk en spannend, maar je kunt er, zowel als individu en als team, heel veel uithalen. Deze werkvorm kan als een leuke teambuilder gezien worden, maar je kunt hem ook tijdens communicatietrainingen inzetten en de groep met communicatiestijlen laten oefenen. Deze werkvorm bevordert: • samenwerking • communicatie • saamhorigheid • vertrouwen • en wie weet nog veel meer Benodigde materialen • Een set walkietalkies per drietal. • Blinddoeken. • Enveloppen of een ander voorwerp dat ‘gevonden’ kan worden. Spelverloop/ instructie Maak drietallen (bijvoorbeeld met het Twee neuzen spel op bladzijde xxx). Elk drietal verdeelt de rollen; één leider, één geblinddoekte, één beschermer. Het idee is dat er ergens iets opgehaald moet worden. Hang bijvoorbeeld een zakdoek in een boom. En de bedoeling is dat degene die geblinddoekt is deze zakdoek moet ophalen. De leider is degene die via een walkietalkie zegt welke kant er opgelopen dient te worden. De geblinddoekte heeft ook een walkie talkie en kan dus communiceren (let op: hier wordt het interessant voor de communicatietrainers) met de leider. De beschermer loopt naast de geblinddoekte en mag niets zeggen. Deze persoon heft de serieuze taak om te zorgen dat de geblinddoekte niet geblesseerd kan raken door indien nodig fysiek te sturen. Let op de veiligheid! Fysiek: de beschermer moet natuurlijk zijn taak serieus nemen. En emotioneel: als we geintjes met elkaar uit gaan halen kan dit het vertrouwen beschadigen. Dus het is aan te bevelen om een inschatting te maken of je deze werkvorm met het betreffende team kunt doen.





34 De Grote Oversteek Deze werkvorm is bedoeld om samenwerking te bevorderen en er kunnen meer thema’s naar boven komen dan je in eerste instantie zou verwachten, maar dat ontdek je als je het gaat doen. De werkvorm wordt buiten op een grasveld of zandvlakte gedaan zodat de veiligheid gewaarborgd is. Deze werkvorm bevordert: • samenwerking, communicatie • vertrouwen • en wie weet nog veel meer Benodigde materialen • Kratten, planken, banden; materiaal waar mensen op kunnen staan. Spelverloop/ instructie Alle deelnemers staan bij elkaar als ze naar de instructie luisteren. Daarna worden ze verdeeld in teams. Geef de groep de opdracht ‘de rivier’ (wildstropen en ijskoud!!) over te steken met de beschikbare materialen. De deelnemers moeten in feite van A naar B (jij geeft het speelveld aan) en mogen daarbij niet met hun voeten op het gras of zand komen (dan word je meegesleurd en loopt het niet goed af). Deelnemers moeten dus op een voorwerp staan. De bedoeling is dat ze allemaal aan de overkant van de rivier komen door de materialen aan elkaar door te geven. Je kunt twee of meerdere groepen tegen elkaar laten strijden. Maar je kunt natuurlijk ook gewoon met één groep werken. Differentiatie • In de tweede ronde kan het gaan stormen. Dit maakt dat sommige materialen zomaar verdwijnen (jij haalt ze weg). • Wanneer je met één groep werkt kun je de tijdsdruk er afhalen en als doel stellen dat niemand ‘nat’ wordt. Dus geen enkele keer de grond raakt. In deze werkvorm kan er van alles gebeuren. Zo heb ik gezien dat mensen die vooraan in de rij stonden zo hard van stapel gingen dat anderen hen niet meer konden volgen waardoor de groepsopdracht niet meer kon lukken omdat al het material verbruikt was. Vaak is het dan niet moeilijk om de parallel met het dagelijkse leven te leggen: “Waar herken je dat je dit doet?” Mocht je wat dieper op het individu willen coachen, dan kun je de volgende thema’s behandelen: • Dat er mensen zijn die dus voor de rest uitrennen en niet meer achterom kijken. • Dat er mensen zijn die zichzelf wegcijferen. Voor hen blijft niets meer over. • Dat mensen alleen komen te staan als ze niet meedoen. Let op de veiligheid! De ´wees veilig´ uit het waardencontract herhalen (zie paginaxxx) aangezien we op voorwerpen gaan staan waar we van af kunnen vallen.



35 Luister en Laat je Horen Luister en Laat je Horen is ontwikkeld in samenwerking met Dorit Habing. Deze activiteit bevordert:

teambuilding afspraken maken begrip en acceptatie naar elkaar toe aanzet om effectiever te gaan communiceren met collega’s en wie weet nog veel meer


Tijd: 20 – 30 min Deelnemers: 6 of meer


Benodigd materiaal 1 groot touw

Beginopstelling kring

Kader Zeg tegen de deelnemers dat ze een spelactiviteit gaan doen met als doel om meer

inzicht te krijgen in effectief communiceren.Spreek in deze uitleg over extraverte en

introverte mensen; daarmee bedoel je natuurlijk niet dat die mensen zo ‘zijn’. Het is niet de intentie om mensen in hokjes te duwen. Het gaat om het laten zien van de verschillen en om hier begrip voor te creëren. En vervolgens om mensen handvatten te geven om effectiever te communiceren.

Spelverloop Vraag de deelnemers om langs het touw te gaan staan dat op de grond ligt. De bedoeling is dat zij op volgorde gaan staan. De introverte mensen aan de ene kant, de extraverte mensen aan de andere kant. Het gaat hier om hun zelfbeeld. Dus je kunt er aan toevoegen dat ze niet mogen praten en gebaren naar elkaar.

Als ze dan op volgorde staan splits je de groep in 2 groepen; de extraverte mensen en de introverte mensen.

De groepen krijgen nu verdere instructie over de regels van het spel; De bedoeling is dat ze een samenwerkingsspel spelen. De extraverte mensen

mogen praten. De introverte mensen schrijven steeds op welke gedachten door hen heen gaan. Dat wat ze schrijven is niet zichtbaar voor de extraverte groep.

Je zou de groep nu bijvoorbeeld de Helium Stick kunnen laten doen

Als de opdracht gedaan is kun je waarschijnlijk een hele uitgebreide nabespreking doen… Differentiatie

Varieer met instructie: extraverte mensen laten hun stem nog meer horen dan normaal.

Varieer door de rollen om te draaien. Zo kunnen ze oefenen in ‘luisteren’ en ‘praten’.

Evaluatie


http://www.101werkvormen.nl/heliumstick/


Wat gebeurde er? (dit is vragen naar feitelijk gedrag)Wat deed het met je?Welke

lessen kun je hier uit leren?Op welke manier zou jij effectiever met je collega’s

kunnen communiceren?Wat neem je, nemen jullie hieruit mee?

Extra opdracht:

Zoek iemand op waar je normaal gesproken niet zo vaak mee praat op het werk.Stel het volgende: ‘Nu ik weet dat jij <zus en zo in elkaar zit> zal ik voortaan <zo en zo acteren> naar jou toe.

Veiligheidscheck nvt



36 Moederkloek Deze werkvorm is er één die je eerst ervaren moet hebben alvorens je hem inzet. Je kunt hem vanaf papier lezen maar eigenlijk raad ik je aan naar een workshop te komen en deze oefening te doen. Je zult verrast zijn over de dingen die je in deze werkvorm mee gaat maken en wat de deelnemers er uit gaan halen.


bewustwording met betrekking tot onderlinge communicatie

zelfreflectie

omgaan met eenzaamheid

leiderschap



• Blinddoeken.


Iedereen staat in een kring of zodanig dat ze jou goed kunnen horen. Zeg tegen de deelnemers dat ze de moederkloek terug moeten vinden.... uhhh, wat bedoel je....? Het vinden van de moederkloek gaat als volgt. Je loopt rond zonder dat je iets kunt zien en zegt steeds: “Piep, piep, piep” interessant. Wanneer je iemand aanraakt die geen “Piep, piep, piep” zegt, betekent dit dat je de moederkloek gevonden hebt.

vraag iedereen om een blinddoek om te doen. Het werkt overigens ook prima om mensen te vragen om hun ogen te sluiten zonder blinddoek. Meestal vraag ik de groep wie het waarschijnlijk niet lukt om zonder blinddoek de ogen dicht te houden; die persoon krijgt dan een blinddoek. niet iedereen is comfortabel met het ogen sluiten met een blinddoek dus daarom laat ik de keuze bij de mensen.

Wanneer iedereen geblinddoekt is verplaats je mensen door ze naar een andere plek te leiden. Hierbij is het handig als er een assistent is om dit samen te doen. vraag iedereen om te gaan staan in de veiligheidspositie. Dit betekent dat iedereen zijn armen als een soort autobumper voor zich houdt. Dus: met je armen licht gebogen naar voren en je handpalmen naar voren (vingers omhoog). Je vraagt dit omdat iedereen nu zijn ogen sluit en heel rustig gaat bewegen (lopen en rondjes draaien) door de ruimte. Dan roep je “Stop” en geef je instructie te blijven staan zoals je staat. de ogen mogen weer open maar er mag niet gesproken worden.

Regels:

Je mag alleen “Piep, piep, piep” zeggen.

Wanneer je de moederkloek hebt gevonden stop je met “Piep, piep, piep” zeggen.

Differentiatie Je kunt kiezen of mensen na het vinden van de moederkloek mogen praten en of ze hun blinddoek af mogen doen.



Let op de veiligheid! Opletten dat mensen niet met hun ogen gesloten tegen voorwerpen of muren aan botsen.

Ervaring Toen ik deze werkvorm voor het eerst deed was er iemand die op het laatst als enige overbleef en maar rondliep, piep, piep, piep. Niemand van de moederkloek zei iets om haar te helpen. Op zich geen probleem, maar waar het om gaat is de ervaring die de persoon op dat moment heeft. Zij voelde zich op dat moment eenzaam en verlaten en dit bracht herinneringen omhoog van haar jeugd. Ze brak in tranen uit. Een ogenschijnlijk grappig spelletje is opeens een heftige ervaring. Je hoeft als trainer geen therapeut te zijn om er mee te kunnen dealen maar het is wel goed om voorbereid te zijn op mogelijke reacties van deelnemers. Daarom is het ook zo belangrijk om het waardencontract aan het begin van de training te laten tekenen (weet je nog; hand omhoog) zodat alles veilig kan verlopen en besproken kan worden. overigens: bovenstaande geldt eigenlijk voor alle werkvormen!

37 Contact maken

Deze werkvorm bevordert

contact maken

teambuilding

vertrouwen Benodigde materialen Geen. Spelverloop/ instructie Vraag of iedereen wil gaan staan en elkaars hand vast wil pakken. Je kunt eigenlijk direct de opmerking maken: “Wow, kijk eens hoe snel jullie ‘contact’ hebben gemaakt! ‘Eens kijken wat er gebeurd als ik dit doe?” (doe een wave beweging met je rechterarm). Als het goed is gaat deze wave de hele ruimte door tot hij weer bij jou terug komt. Differentiatie “Eens kijken of we het nu sneller voor elkaar krijgen?”. Laat deelnemers de ogen sluiten. “Eens kijken wat er gebeurd als ik…”. Knijp in je rechterhand en kijk hoe snel je een reactie voelt in je linkerhand? Evaluatie/ reflectievragen: Als je mensen hun ogen weer laat openen kun je direct opmerken dat iedereen de handen weer los laat. Zeg dan: “Kijk eens hoe snel je contact kunt verliezen!”. Vraag aan de groep: “Hoe kunnen we ervoor zorgen dat we vanmiddag/ tijdens deze sessie met elkaar in contact blijven?”



38 Trust Fall Deze werkvorm is natuurlijk erg bekend maar wij vinden het toch belangrijk om hem te beschrijven. Zelf heb ik (Hugo) er een aantal jaren geleden een ‘trauma’ aan over gehouden. En wel omdat ik geen goede begeleiding gaf met verlies van vertrouwen als gevolg! Als je deze werkvorm wilt doen; zorg dat je de instructie blindelings kent en oefen eerst met bekenden die je vertrouwt. Als je om welke reden dan ook niet

helemaal zeker van je zaak bent; doe deze oefening dan niet!Doe deze werkvorm

pas als je de groep goed kent (bijvoorbeeld op de 3e dag). Deze activiteit bevordert:

teambuilding vertrouwen angst overwinnen samenwerking en wie weet nog veel meer


Tijd: 45 – 60 min Deelnemers: minimaal 8 vangers


Benodigd materiaal niets Beginopstelling De deelnemer die zich gaat laten vallen staat op een stevig verhoogd oppervlak. De andere deelnemers staan in 2 rijen tegenover elkaar.

Kader Een persoon zal zich achterover laten vallen en door de andere teamleden opgevangen worden. Spelverloop Geef de volgende instructies:

Breng de groep samen en doordring ze van het in acht houden van de fysieke veiligheid. Tijd speelt geen rol in deze oefening!

Zoek een stevig platform van 1 meter hoogte waar gemakkelijk 2 mensen op kunnen staan.

De grond waar de anderen op staan is zacht (gras of zand). Alle deelnemers moeten sieraden af doen. Alle deelnemers staan schouder aan schouder in 2 rijen tegenover elkaar. Iedereen staat met 1 been naar voren; stevig. Iedereen houdt zijn onderarmen horizontaal en zijn handpalmen omlaag. Nu vraag je een vrijwilliger die licht is en je gaat zelf op de 3e positie in de rij

staan zodat je kunt gaan voelen hoeveel er wordt getild. Als je een assistent hebt is het handig om deze persoon op het platform te

hebben om te begeleiden. De persoon die gaat vallen krijgt een rubberen band om zijn handen/ armen

om te voorkomen dat hij met zijn armen gaat zwaaien en daarmee de vangers bezeert.

Het ritueel voorafgaand aan het vallen: Valler: ‘Vangers, zijn jullie klaar om te vangen?’ Vangers: ‘<naam>, ja, wij zijn klaar om te vangen!’



Valler: ‘Dan ga ik nu vallen’ De valler houdt zijn lichaam stijf als een plank doet zijn tenen omhoog en

houdt nog even contact met zijn hielen en valt daarna naar achteren. De vangers vangen de valler op.

Differentiatie Als de rij van vangers lang is kan de persoon ‘doorgeschoven’ worden als of het een lopende band is.

Voorafgaand aan deze variant is het verstandig om eerst de trust fall in tweetallen te doen (1 persoon vangt op). Belangrijk is dat de vanger zijn lijf en armen helemaal uitstrekt en naar voren staat om de ander op te vangen. Ook hier geldt; als je niet helemaal zeker voelt: niet doen!

In drietallen kan deze oefening werken door eerst achterover en daarna voorover te vallen. De valler kan zijn ogen sluiten.

Evaluatie Hoe was dit voor jou? Ingaan op het thema ‘vertrouwen’.

Veiligheidscheck zie instructie

39 Trust fall fase 1 Als je deze werkvorm wilt doen; zorg dat je de instructie blindelings kent en oefen eerst met bekenden die je vertrouwt. Als je om welke reden dan ook niet helemaal zeker van je zaak bent; doe deze oefening dan niet! Doe deze werkvorm pas als je de groep goed kent (bijvoorbeeld op de derde trainingsdag van een meerdaagse). Deze werkvorm bevordert:

teambuilding

vertrouwen

angst overwinnen

samenwerking

en wie weet nog veel meer Benodigde materialen Geen. Spelverloop/ instructie Vraag om iemand op te zoeken die dezelfde lengte heeft en even grote spierballen heeft als de ander. Vraag de deelnemers om in twee rijen tegenover elkaar te staan met een ruime afstand ertussen. Een persoon zal zich achterover laten vallen en door het andere teamlid opgevangen worden. Geef de volgende instructies: De grond waarop jullie staan is zacht (gras of zand). Alle deelnemers doen hun sieraden en horloges af. Eén van de twee laat zich vallen en de ander is de vanger. De vanger staat met één been naar voren; stevig. Deze houdt zijn armen gestrekt naar voren gericht op de schouders van de valler en zijn benen, rug en armen zijn in één lijn met elkaar zodat hij de stevigste positie inneemt.





De persoon die gaat vallen houdt zijn handen/ armen gekruist op de borst om te voorkomen dat hij met zijn armen gaat zwaaien wanneer hij zich laat vallen en daarmee de vanger bezeert. Het ritueel voorafgaand aan het vallen is: Valler: “Vanger, ben je klaar om te vangen?” Vangers: “<naam>, ja, ik ben klaar om te vangen!” Valler: “Dan ga ik nu vallen” De valler houdt zijn lichaam stijf als een plank doet zijn tenen omhoog en houdt nog even contact met zijn hielen. Hij valt daarna naar achteren. De vanger vangt de valler op. In het begin zal de val slechts heel kort duren omdat de vanger direct opvangt. Naarmate er meer vertrouwen is kan de vanger het vangen uitstellen. Hier gaat het er om dat de vanger zichzelf vertrouwt en zijn eigen grens ontdekt.

40 Trust fall fase 2 Deze werkvorm is climax van de vertrouwensreeks. Zelf heb ik er een aantal jaren geleden een ‘trauma’ aan over gehouden. En wel omdat ik geen goede begeleiding gaf met verlies van vertrouwen als gevolg! Ik stond niet op te letten, twee vangers stonden niet op te letten en de persoon die zich liet vallen viel dus keihard op de grond, au! Weg vertrouwen! Als je deze werkvorm wilt doen; zorg dan dat je de instructie blindelings kent en oefen eerst met bekenden die je vertrouwt. Als je om welke reden dan ook niet hele maal zeker van je zaak bent; doe deze oefening dan niet! Doe deze werkvorm pas als je de groep goed kent (bijvoorbeeld op de derde trainingsdag van een meerdaagse). Deze werkvorm bevordert: • teambuilding • vertrouwen • angst overwinnen • samenwerking • en wie weet nog veel meer Benodigde materialen Geen. Deelnemers: minimaal acht vangers. Spelverloop/ instructie De deelnemer die zich gaat laten vallen staat op een stevig verhoogd oppervlak. De andere deelnemers staan in twee rijen tegenover elkaar. Een persoon zal zich achterover laten vallen en door de andere teamleden opgevangen worden. Geef de volgende instructies. Breng de groep samen en doordring hen van het in acht houden van de fysieke veiligheid. Tijd speelt geen rol in deze oefening! Zoek een stevig platform van één meter hoogte waar gemakkelijk twee mensen op kunnen staan. De grond waar de



anderen op staan is zacht (gras of zand). Alle deelnemers moeten hun sieraden en horloges af doen. Alle deelnemers staan schouder aan schouder in twee rijen tegenover elkaar. Iedereen staat met één been naar voren; stevig. Iedereen houdt zijn onderarmen horizontaal en zijn handpalmen omlaag. Nu vraag je een vrijwilliger die licht is en je gaat zelf op de derde positie in de rij staan zodat je kunt gaan voelen hoeveel er wordt getild. Als je een assistent hebt is het handig om deze persoon op het platform te hebben om te begeleiden. De persoon die gaat vallen houdt zijn handen/ armen gekruist op de borst om te voorkomen dat hij met zijn armen gaat zwaaien wanneer hij zich laat vallen en daarmee de vangers bezeert. Het ritueel voorafgaand aan het vallen: Valler: “Vangers, zijn jullie klaar om te vangen?” Vangers: “<naam>, ja, wij zijn klaar om te vangen!” Valler: “Dan ga ik nu vallen.” De valler houdt zijn lichaam stijf als een plank, doet zijn tenen omhoog en houdt nog even contact met zijn hielen en valt daarna naar achteren. De vangers vangen de valler op. Differentiatie

• Als de rij van vangers lang is kan de persoon ‘doorgeschoven’ worden alsof het een lopende band is.

Voorafgaand aan deze variant is het verstandig om eerst de Trust Fall in tweetallen te doen (één persoon vangt op). Belangrijk is dat de vanger zijn lijf en armen helemaal uitstrekt en naar voren staat om de ander op te vangen. Ook hier geldt; als je niet helemaal zeker voelt: niet doen!

In drietallen kan deze oefening werken door eerst achterover en daarna voorover te vallen. De valler kan zijn ogen sluiten.

Let op de veiligheid! Blijf de veiligheid heel goed in de gaten houden en doe deze werkvorm alleen als je de groep vertrouwt. De deelnemers moeten het vertrouwen hebben dat zij fysiek in staat zijn om de persoon te vangen en als team moeten zij het vertrouwen hebben dat ze op elkaar kunnen vertrouwen. Er moet volledige focus bij het gehele team zijn bij de uitvoer van deze activiteit.



41 Willow in the Wind

Dit is een hele bekende werkvorm en ik beschrijf hem omdat het zulke mooie momenten kan creëren. voorwaarde is dat je eerst de ‘Trust fall’ in tweetallen hebt gedaan.


Teambuilding

vertrouwen

grenzen aangeven


benodigde materialen Geen.

Spelverloop/ instructie Stel alle deelnemers in een cirkel. Het verloopt als volgt. eén vrijwilliger gaat in het midden staan. Alle teamleden staan er omheen en staan klaar om de vrijwilliger op te vangen zoals in de Trust Fall in tweetallen. Deze persoon laat zich naar achteren vallen. De groep vangt de persoon op en duwt de persoon heel rustig naar voren. De persoon laat zich nu steeds in de richting duwen die de groep (automatisch) bepaalt.

Differentiatie Als trainer kun je op een gegeven moment een sein geven en de persoon op laten pakken zodat deze horizontaal in de lucht gedragen wordt. De groep wiegt de persoon heen en weer als een willow in the wind en laat de persoon daarna langzaam zakken.

Let op de veiligheid! Zie ‘Trust fall’ in tweetallen.



42 Chinees Kleven Chinees Kleven is net als Chinees Boksen een activiteit om in een reeks te doen waarin je naar vertrouwensoefeningen toewerkt. Doordat er fysiek contact is en doordat men elkaars bewegingen gaat voelen zal het vertrouwen toenemen. Deze werkvorm bevordert: • teambuilding • contact maken • vertrouwen • en wie weet nog veel meer Benodigde materialen Geen. Spelverloop/ instructie Maak tweetallen, het handigst werkt het als je een beperkte rij hebt door de groep in twee rijen tegenover elkaar te laten staan. Iedereen plaatst zijn handen tegen de handen van de partner. Laat een soort dans ontstaan waarbij je met de handen tegen elkaar blijft en diverse richtingen op beweegt. Hierin kun je leiden of volgen. Bouw langzaam iets meer druk op door harder tegen elkaar aan te duwen. Kijk hoe je samen in balans blijft dansen en tegen elkaar aan blijft kleven. De dans stopt als één van beiden zijn balans verliest. Differentiatie Door te wisselen van partner krijg je steeds een andere dynamiek. Wie uit balans raakt heeft verloren. Let op de veiligheid! Let op dat mensen niet met hun rug naar achteren buigen. Spreek duidelijk af dat de deelnemers hun voeten niet mogen verplaatsen, dit maakt het veiliger.



43 Touwtjes Losmaken Dit is één van de sterkste ervaringsgerichte werkvormen die ik ken. Hierin wordt heel duidelijk hoe mensen samenwerken en hoe mensen omgaan met moeilijke situaties. De werkvorm had ook onder ‘Zelfleiderschap’ kunnen staan. Door deze werkvorm ga je door verschillende fases heen. Van lol tot en met frustratie. Een fantastische ervaring! Deze werkvorm bevordert:

omgaan met frustraties

teambuilding

samenwerken

zelfsturend zijn

zelfleiderschap

afspraken maken

grenzen aangeven

en wie weet nog veel meer Benodigde materialen • Een zacht touwtje van één meter per deelnemer. Spelverloop/ instructie Zeg tegen de deelnemers dat ze niets over de oplossing mogen zeggen als ze de op dracht hebben voltooid. De tweetallen krijgen namelijk een opdracht die heel moeilijk is. Echter, als je de oplossing kent dan valt er niets meer te leren. D e deelnemers knopen het touw om hun polsen en doen dit zodanig dat ze als tweetal vastzitten aan elkaar. Ga naar www.101werkvormen.nl/touwtjes om de video te bekijken. De opdracht luidt als volgt: Probeer los te komen zonder dat je je handen uit de lussen haalt. Alle tweetallen zie je vervolgens op allerlei manieren proberen om los te komen. Als trainer loop je rond en observeer je. Het kan handig zijn om gedragsuitingen die je ziet te noteren en te gebruiken bij de evaluatie. Na verloop van tijd vraag je aan een tweetal dat niet meer zo gemotiveerd lijkt: “Wil je een hint?”… en dan zie je dat ze weer verder proberen. Dit herhaal je steeds met kleine hints totdat het lukt. Evaluatie/ reflectievragen: Stel de vraag “Wat heb je ervaren?” en diverse thema´s zullen genoemd worden en meestal kunnen ze één op één doorgetrokken worden naar de dagelijkse praktijk. Sommige mensen ontdekken dat ze doordat ze opgeven ook de samenwerking kapot maken (omdat de ander dan niet meer kan spelen). Andere mensen ontdekken dat ze snel gefrustreerd raken wanneer ze de oplossing niet zien. Vaak gaat het naast samenwerking ook over zelfleiderschap (vandaar dat deze werkvorm ook bij de werk vormen over leiderschap had kunnen staan).



44 Op Volgorde van… Een hele leuke, eenvoudige, en confronterende werkvorm is ’Geblinddoekt op volgorde van schoenmaat’.


Blinddoeken. Aantal: gelijk aan het aantal deelnemers.

Spelverloop/ instructive eerst doet iedereen een blinddoek om. de deelnemers mogen alleen non-verbaal communiceren. Alle deelnemers staan op minimaal een halve meter afstand van elkaar. de deelnemers krijgen een groepsopdracht. de opdracht luidt als volgt: Ga op volgorde van schoenmaat staan in een rij naast/ achter elkaar. Als trainer ga je observeren wat er gebeurt. Persoonlijk leiderschap komt nu naar voren.

Ik weet nog zo goed wat het met mij deed toen ik dit voor het eerst deed. Ik stond met mijn ogen dicht, ik hoorde de instructie en dacht: “Dit kan noooooit!!!” Vervol- gens deed ik niets. Ik liet gebeuren wat de groepsleden deden; net zoals ik dat in het echte leven ook altijd deed. Toen ik mijn ogen opendeed had ik wel gelijk....Het was niet gelukt, maar goed, ik had zeker ook niet bijgedragen aan het resultaat.

Differentiatie Je kunt het ook opbouwen door eerst een aantal varianten te vragen waarbij men wel mag kijken en praten, of waarbij je varieert welke zintuigen wel of niet gebruikt mogen worden:

Op volgorde van leeftijd. Op volgorde van naam. Op volgorde van dienstjaren. Op volgorde van introvert naar extravert. Op volgorde van hiërarchie (kan heftig worden..., erg interessant). Op volgorde van ... (zelf invullen).



45 Mine Field Deze werkvorm kun je gebruiken in het kader van ‘aansluiten’ bij de communicatiestijl van de ander. Deze werkvorm bevordert:

teambuilding

elkaar begrijpen en accepteren

afspraken maken

samenwerking


Diverse materialen die als ‘mijn’ kunnen fungeren. Denk aan frisbees, pionnen, borden, tassen, materiaal dat je in de natuur vindt zoals stukken hout, enzovoort.

Touwen om een gebied (mijnenveld) af te zetten. Spelverloop/ instructie De opdracht luidt als volgt: Per tweetal is één van de twee geblinddoekt (natuurlijk mag men ook gewoon de ogen sluiten). De ander staat bij het eindpunt en zal de geblinddoekte persoon door het mijnenveld leiden. De geblinddoekte persoon loopt door het mijnenveld zonder iets aan te raken (anders ben je ‘dood’). Dit doet hij/ zij op aanwijzingen van de ander. Als de geblinddoekte persoon aan de andere kant is maakt deze contact met de handen van de ander; dan is de opdracht gelukt. Differentiatie

Meerdere geblinddoekte personen steken het mijnenveld in verschillende richtingen over.

Wanneer je deze werkvorm gebruikt tijdens een communicatietraining kun je voorafgaand overleg laten plegen over wat de communicatiestijl van de ander is. De deelnemers kunnen oefenen in het aansluiten of afstemmen bij de stijl van de ander.



46 Magische Touw Het ‘Magische Touw’ is een werkvorm waarin veel kan gebeuren. Het is een werkvorm waarbij het de bedoeling is dat de groep steeds een korte opdracht krijgt en dat de opdracht pas geslaagd is als iedereen het gedaan heeft. In een fase daarna laat je de groep zelf een uitdaging kiezen. Hiermee stimuleer je de zelfsturendheid van het team. Deze werkvorm bevordert:

teambuilding

commitment creëren

zelfsturend zijn

afspraken maken


grenzen aangeven (gebeurt eigenlijk altijd)

en wie weet nog veel meer Spelverloop Stel alle deelnemers op aan één kant van het touw (houd rekening met de zon). Zeg tegen de deelnemers dat het touw een magisch touw is. En dat ze er zelf magie aan toe kunnen voegen door steeds moeilijkere opdrachten te volbrengen. Echter;, een opdracht is pas geslaagd als deze door de hele groep met succes is volbracht. De opdrachten beginnen heel gemakkelijk en worden langzamerhand steeds moeilijker. De opdracht luidt steeds als volgt:

Probeer allemaal naar de andere kant van het touw te komen zonder het touw aan te raken.

Houd eerst het touw stil vlak boven de grond en herhaal dit twee keer met het touw steeds iets hoger totdat ze er onderdoor moeten. Slimmeriken lopen er omheen. Dat mag.

Draai nu het touw zo dat je er onderdoor kunt lopen. En herhaal de opdracht.

Blijf vanaf nu draaien met het touw en pas de opdracht aan.

Elke keer als het touw één rondje draait moet er iemand onder het touw door.

Ga naar de overkant met twee personen tegelijk.

Elke keer als het touw één rondje draait moeten er vier personen onder het touw door.

Ga met acht deelnemers tegelijk onder het touw door.

Varieer met de regel: elke keer als het touw een rondje draait moet er één, twee, of meer deelnemers onder het touw door.

Je kunt sommige deelnemers een blinddoek om laten doen. Zodat het spannen der wordt.

Laat in tweetallen zelf een opdracht bedenken met een doelstelling. Als trainer laat je steeds meer los… Tijdens deze werkvorm zul je als begeleider in eerste instantie opdrachten geven. Na verloop van tijd stel je een vraag zoals: “Wat kunnen jullie zelf verzinnen om het moeilijker te maken?”. En vervolgens zie je dat de groep de lat voor zichzelf steeds hoger wil gaan leggen. Mijn ervaring is dat dit vanzelf naar een climax toegaat. Als



trainer hoef je niets meer te doen dan observeren en af en toe stimuleren. Let op de veiligheid! Bij nat gras is afzetten gevaarlijk. Let hierop. Laat het touw los zodra iemand het touw raakt om ongelukken te voorkomen.



47 Traffic Jam Deze werkvorm kan heftig zijn! Het gaat namelijk om een vrijwel niet op te lossen probleem. Zelf heb ik er een tijd over gedaan om deze werkvorm uit te puzzelen en om hem uit te kunnen leggen. Toen ik deze werkvorm voor het eerst deed wist ik zelf de oplossing nog niet eens en uiteindelijk maakte dit ook niet uit. Deze werkvorm bevordert:

samenwerking

communicatie

commitment creëren

afspraken maken


en wie weet nog veel meer Houd rekening met frustratie en zelfs boosheid! Benodigde materialen • Negen hoepels die in een rij naast elkaar liggen:

O O O O O O O O O Aantal Deelnemers per traffic jam: acht. Wanneer er minder deelnemers zijn kun je een voorwerp gebruiken die de positie van een deelnemer inneemt. Wanneer er meer dan acht deelnemers zijn kun je mensen aanwijzen om te observeren. Indien er twaalf deelnemers zijn kun je twee traffic jams maken. Spelverloop/ instructie Verdeel de deelnemers in twee groepen. Geef daarna de uitleg. De groep krijgt de opdracht om van plaats te verwisselen. De ene groep staat in hoepel één tot en met vier en de andere groep in de hoepels zes tot en met negen. De vijfde (middelste) hoepel is dus leeg. De ene groep staat met hun ‘neus’ naar de andere. De andere groep staat met hun neus naar de ene groep. Als spelleider geef je de volgende regels mee: Er mag maar één persoon in één hoepel staan. Een persoon mag een stap naar voren in een lege hoepel doen. Als twee personen tegenover elkaar staan (zonder hoepel tussen hen in) dan mag één van hen om de ander heen stappen in de lege hoepel die achter die persoon ligt. Je mag geen stap achteruit doen. Als je tegen iemands rug aankijkt mag je niet voorbij die persoon stappen. Twee personen mogen niet tegelijk verplaatsen. Tip: Als het de groep relatief snel lukt (wat vrij ongebruikelijk is) dan vraag je ze om het opnieuw te laten zien, gewoon om jou als trainer te laten zien dat ze snappen wat ze



gedaan hebben…. Als dat dan weer lukt kun je vragen om de strategie uit te leggen. Er is namelijk een strategie, maar er zijn maar heel weinig mensen die dat zelf uit kunnen puzzelen. Ik maakte ooit een keer met een groep slimme en jonge accountmanagers mee dat ze tot twee keer toe de oplossing vrij snel hadden gevonden. Na de eerste keer riep ik: “Ok, en nu nog een keer!” En zonder vragen stellen of tegenstribbelen gingen ze weer aan het werk. Na de tweede keer riep ik dat weer en ze zouden weer gegaan zijn als ik ze niet gestopt had. Het bleek een patroon te zijn; ze krijgen een opdracht van bovenuit de organisatie en voeren die zonder vragen stellen uit. Toen ik deze werkvorm voor het eerst deed wist ik de oplossing niet. Het was februari, het regende en het was koud. Eén voor één liepen mensen weg, naar binnen, naar de koffie. Dit is hoe frustrerend het kan zijn en hoe mensen hiermee omgaan. Ze lopen letterlijk weg! (oplossing: ga naar www.101werkvormen.nl/trafficjam)



48 Flapvraag in stilte Je vraagt de deelnemers van de training voorafgaand aan de training een vraag te

bedenken.Iets waar je mee worstelt, iets waar je gewoon een antwoord op zoekt.

Een voorbeeld: ‘Wat is de zin van het leven?’, ‘Wat is liefde?’, etc. In jouw training hebben de vragen gewoon te maken met het thema van die dag.

Wat je dan doet is: Als ze die dag aankomen vraag je ze de vraag op een flipover papier te schrijven en

deze flap op de muur te plakken.Wanneer iedereen dit gedaan heeft geef je de

uitleg;

Iedereen is straks helemaal stil. Een half uur lang.En dan loop je langs de flappen.

Je leest de vragen en als je een antwoord weet schrijf je dit er bij.Je mag reageren

op een antwoord dat geschreven is door jouw reactie er onder of er naast te schrijven. Na een half uur heeft iedereen een hele flap vol met antwoorden op zijn flapvraag. Ik beloof je: er ontstaan een hele ‘intieme’ sfeer.

49 Toetsenbord Deze is erg leuk om met een team te doen!Trek alle toetsen, letters, van een oud

toetsenbord.

Na een pauze (in jouw training) liggen alle losse letters klaar op een tafel.Vraag de

teamleden om aan de tafel te gaan staan.Vertel de teamleden dat dit toetsenbord

steeds ouder werd en dat er toetsen afvielen.Met dat er meer en meer toetsen

afvielen functioneerde het toetsenbord steeds minder goed. Opdracht:

pak een letter of functietoets en vertel wat deze toets symboliseert. Dit moet iets zijn

wat jij in dit team in te brengen hebt.Alle letters en toetsen zijn nodig om het

toetsenbord volledig te doen laten functioneren. Wat breng jij in? Eventueel laat je ze eerst in kleine groepjes bespreken; welke letter of toets ze hebben gepakt en waar het symbool voor staat. En dan kunnen ze daarna delen in de grote groep.



50 Armpje drukken Bij ‘Armpje drukken’ denk je misschien wel aan een situatie waarin twee mannen elkaar uitdagen en waarin zij kijken wie de sterkste is. In deze werkvorm ga je kijken wat er gebeurt en leren mensen meer over zichzelf. Deze werkvorm bevordert:

zelfreflectie

winnen-verliezen of win-win denken

leiderschap

samenwerken

en wie weet nog veel meer Benodigde materialen • Stopwatch. Spelverloop/ instructie De deelnemers vormen tweetallen en liggen op hun buik tegenover elkaar. Laat de tweetallen vanaf het startsein armpje drukken tegen elkaar. Let op: geef ze de instructive dat ze op hun buik liggen en dat de ellebogen van het ‘drukkende’ armpje tegen elkaar gedrukt zijn. Als iemand gewonnen heeft begint het spel overnieuw. En zo tel je het aantal keren dat er gewonnen is. Geef van tevoren aan dat ze één minuut de tijd krijgen. Clou: als ze de ellebogen tegen elkaar houden is het vrijwel onmogelijk om te winnen. Differentiatie Wanneer men de ellebogen niet tegen elkaar hoeft te houden dan kan er wel degelijk gewonnen worden. Evaluatie/ reflectievragen: Bij ellebogen tegen elkaar vraag je: “Hoe is het gegaan? Wat heb je ervaren? Wat heb je er van geleerd?” Bij de ellebogen niet tegen elkaar: “Wie heeft er gewonnen of wat was de stand…?” Verder praten over dat winnen en verliezen kan als volgt: Verliezen – verliezen situaties: als je allebei wilt winnen maar elkaar ‘kapot’ maakt. Winnen – verliezen situaties: als de één de ander ‘kapot’ maakt. En de kunst is: Hoe kun je er een winnen – winnen situatie van maken? Precies! Als je elkaar om de beurt laat winnen. En als je dit snel doet kunnen beide partijen in één minuut wel meer dan dertig keer winnen! Doe eens voor.… Neem eens even de tijd om terug te kijken naar hoe jij dit spel gespeeld hebt. Wat leer je over jezelf? Let op de veiligheid! Let op hoe dit spel gespeeld wordt; grijp in wanneer er teveel macht gebruikt wordt.



51 Schaarste Pas deze werkvorm aan zodat het past bij jouw doelgroep. Als je op kamp bent met jongeren kun je wc-papier variant doen. In trainingen met volwassenen zou je het kunnen doen door het verdelen van projecttaken, of koffie, pauzetijd, etc. Deze activiteit bevordert:

kennismaken win win denken en wie weet nog veel meer


Tijd: 10 minuten

Deelnemers: 6 of meer

Binnen en Buiten niet Actief

Benodigd materiaal afhankelijk van waar jij de schaarste in wilt creëren

Beginopstelling De deelnemers zitten in een kring.

Verloop: Leg aan het begin van de dag/ het tijdsblok uit dat we vergeten zijn om wc papier mee te nemen, er is slechts 1 wc rol. Laat de wc rol rond gaan en laat iedereen het aantal stukjes wat ze denken nodig te hebben afscheuren. Als dit gebeurd is zeg je dat het een geintje was. Iedereen telt zijn aantal stukjes papier en op basis daarvan moet iemand iets ‘doen’. Bijvoorbeeld aantal stukjes papier = aantal dingen waarover hij of zij zich schaamt vertellen. Mocht je in een zakelijke omgeving, een training bij een bedrijf, inzichten willen creëren dan kun je varianten bedenken. Misschien is er maar koffie voor 2 of 3 personen; hoe willen jullie dit aanpakken? Misschien zijn er xx aantal projecttaken en mogen zij dit zelf verdelen. Bedenk het.

Evaluatie

Wat heb je gedaan… ?Hoeveel heb je genomen?Wat zegt dat over jou?

Veiligheidscheck Nvt



52 Menselijke Knoop Een samenwerkingsoefening waarbij deelnemers als verlengstuk van een touw, een knoop moeten leggen in een aangewezen deel van het touw. Deze werkvorm bevordert:

teambuilding, samenwerking

communicatie

zelfsturend zijn

afspraken maken

de lat stads steeds hoger leggen

fysiek contact

inzicht in leiderschap


Benodigde materialen • Eén lang touw van 10 meter en een klein touwtje van ongeveer 50 cm. Spelverloop/ instructive Stel de groep op langs een touw dat je in een lange lijn hebt neergelegd. Splits de groep in tweeën en laat de twee subgroepen elk opschuiven naar een uiteinde van het touw. Laat iedere deelnemer het touw vastpakken met de opdracht dat ze het gedurende de opdracht niet meer mogen loslaten. Leg als trainer een voorbeeldknoop (zelf bedenken) in het korte touwtje en geef de groep de opdracht diezelfde knoop in het touw te leggen in het stuk tussen de twee subgroepen in. De groep kiest haar eigen werkwijze om haar doel te bereiken. Differentiatie

Begin met een makkelijke knoop en geef daarna een moeilijkere knoop.

Laat de groep zelf een knoop bedenken en daarmee een doel stellen (leggen ze de lat hoog voor zichzelf of juist niet?).

De oefening doen terwijl groepsleden alleen non-verbaal mogen communiceren.

Een of twee groepsleden de rol geven van coach, zij hebben het touw niet vast.

Bij deze oefening moeten de deelnemers zich goed oriënteren op de knoop in het voorbeeldtouwtje. Als de knoop gelegd wordt zijn de deelnemers gedwongen door en over elkaar heen te kruipen. Dit maakt fysiek contact nodig. De kans bestaat dat één of twee deelnemers actief initiatief nemen en de rest van de groep tot passiviteit wordt veroordeeld. Dit kan een punt van aandacht zijn bij de nabespreking. Ook van belang is wie initiatief neemt en hoe dit gebeurt. Welk effect heeft het op de groep als het gestelde doel niet op tijd wordt gehaald? Eventueel kun je na de nabespreking de opdracht laten herhalen zodat de groep de kans krijgt het doel alsnog te halen. Wat neem je, nemen jullie hieruit mee? Let op de veiligheid! Bij fysiek contact is het altijd nodig dat het veilig genoeg is. Dus als trainer zul je dat in moeten schatten.





53 Islands ‘Islands’ is een hele mooie werkvorm met verrassend mooie uitkomsten. Het is een werkvorm waarbij het de bedoeling is dat de groep letterlijk en figuurlijk naar elkaar toegroeit. Deze werkvorm bevordert:

teambuilding

out of the box denken

fysiek contact

groepsdenken in plaats van individueel denken


Een aantal langere en een aantal kortere touwen (aantal is minimaal gelijk aan het aantal deelnemers).

Muziekapparatuur of instrumenten. Spelverloop/ instructie Vertel een verhaal over global warming. En misschien ben je zelf wel eens op een eilandengroep zoals de Malediven geweest. Zeg tegen de deelnemers dat je je zorgen maakt over het stijgende water en hoe we daar als mensheid mee om zouden moeten gaan. Leg daarna het spel uit. Op de grond liggen cirkels die met touwen gemaakt zijn. De cirkels zijn van groot tot klein, dusdanig dat de grootste cirkel te klein is om met z’n allen in te staan. De cirkels stellen eilanden voor. Vraag de deelnemers om op een eiland te gaan staan. Zodra de muziek begint te spelen stap je op een boot en begin je het eilandengebied te verkennen. Als de muziek stopt dan stap je uit je boot en stap je aan wal. In het begin zul je zien dat mensen snel een eiland op zullen zoeken om in te kunnen staan. Wanneer je dat ziet gebeuren of ziet ontstaan heb je al een vraag die je aan het einde kunt stellen. Na een aantal keren haal je tijdens het draaien van de muziek een cirkel (eiland) weg. Dit doe je tijdens elke volgende keer dat je muziek draait. Tot op het één na laatst blijven er één grote en één middelgrote cirkel over waar iedereen nog inpast. Op het laatst haal je de middelgrote cirkel ook weg en blijft er alleen een grote cirkel over. Doe dit zo dat niet iedereen er in past. Nu begint het spel pas echt…wat doet de groep? En hoe kunnen ze met elkaar een eiland bewonen? Met een out of the box oplossing is dit toch mogelijk (door alleen je voeten op het eiland te zetten). Evaluatie/ reflectievragen: Bij dit spel zie je vaak dat mensen in een gedragspatroon stappen waarvan ze achteraf zeggen dat ze er van schrikken. Ze zijn namelijk vooral bezig om zichzelf te redden. Je hoeft als trainer alleen maar te vragen “wat is er gebeurd?”



54 Ben jij dat? Met deze grappige en verrassende werkvorm kun je inzichten geven in hoe mensen luisteren naar elkaar en kun je ze leren hoe je scherp kunt luisteren. Deze activiteit bevordert:

Samenwerken

Actief luisteren naar elkaar

Leiderschap

En wie weet nog veel meer Benodigde materialen Blinddoeken (of niet; als je het OK vindt dat mensen hun ogen sluiten).

Spelverloop/ instructive Verzin een leuke manier om tweetallen te maken (bijvoorbeeld met de werkvorm ‘Twee neuzen’ (zie energizers). Zeg tegen de deelnemers dat ze een opdracht krijgen die over luisteren gaat. laat de deelnemers in tweetallen bij elkaar staan. Ze hoeven elkaar niet te kennen. de opdracht voor ieder tweetal luidt als volgt:

Ga vlak bij elkaar staan.

De één roept tegen de ander: “Ben jij dat?”

Waarop de ander terugroept: “Ja, dat ben ik!”

Laat ieder tweetal dit minimaal tien keer herhalen. Meestal zie je wat vragende blikken omdat men niet weet waar het naar toe gaat.

Vervolgens doe je alsof het klaar is en geef je iedereen een blinddoek. wanneer iedereen de blinddoek om heeft kun je mensen begeleiden naar een andere plek. Zorg dat je een ruimte van minimaal 30 meter bij 30 meter hebt. Zet iedereen kriskras door de gehele ruimte heen. nu geef je de opdracht om elkaar te vinden. Je mag alleen roepen: “Ben jij dat?” De deelnemers zullen nu met z’n allen tegelijk gaan roepen en op zoek gaan naar elkaar. Geniet van wat je zult zien!

Let op de veiligheid! Overzie het geheel en check of mensen niet buiten het afgezette gebied dreigen te lopen. Of misschien zijn er obstakels; zorg ervoor (eventueel met je assistenten) dat niemand zich bezeert. Ervaring Ik heb deze werkvorm zelf als leuk en grappig ervaren en zie dat mensen hier heel duidelijk een parallel kunnen trekken met hoe ze de dingen doen. Ik zie mensen bijvoorbeeld op hun plek blijven staan en wel roepen “Ja, dat ben ik”, wachtend tot de ander naar hen toe komt lopen. Vervolgens maken ze de vergelijking met het feit dat ze in hun leven ook niet van hun plek afkomen, geen initiatief nemen, geen risico’s nemen, niet veranderen, of wat ze dan ook als betekenis geven aan wat ze op dat moment doen.



55 Tangram Deze werkvorm geeft de deelnemers veel zelfinzicht, de parallel vanuit het spel naar het dagelijkse leven of naar het werk is gemakkelijk te maken.


zelfsturing, leiderschap

kennis van elkaar

omgaan met regels

samenwerking


Benodigde materialen Elke deelnemer ontvangt een envelop met een aantal tangram stukken. Elke groep heeft in totaal de vijf vierkanten gemixt in vier enveloppen zitten, zie afbeelding. Bij 25 deelnemers heb je dus 25 enveloppen nodig en in elke envelop zitten drie stukken die niet bij elkaar horen. Wanneer het aantal deelnemers anders is dan 5, 10, 15 enzovoort. dan kun je één of meer groepen van vier maken en iedere envelop bevat dan drie of vier stukken.

Spelverloop/ instructive Alle deelnemers verdelen zich in groepjes van vijf (als het niet uitkomt maak je ook groepjes van vier). Zorg ervoor dat mensen die elkaar goed kennen niet bij elkaar in hetzelfde groepje zitten. Iedere deelnemer zit op de grond.

De groepjes zijn verspreid over de ruimte en luisteren naar de instructie als ze de groepjes gevormd hebben. In ieder groepje is één persoon de assistent en doet mee aan het spel. de assistent is geen deelnemer aan de training maar is onderdeel van jouw team.

de werkvorm is als volgt: Als de uitleg start vertel je de groep dat er van nu af aan niet meer gesproken wordt. de assistenten leggen de envelop op de grond neer. Het doel van het spel is: te winnen, dit doe je door in elke groep van de stukken in de envelop vijf vierkanten van eenzelfde afmeting te laten maken, zodat iedere deelnemer één vierkant voor zich heeft. Het spel is voorbij zodra iedereen in elke groep een vierkant voor zich heeft liggen.

De regels van het spel zijn:

1. Het is niet toegestaan te praten. Tijdens het spel blijft het compleet stil. 2. Er worden geen tekens of hints gegeven om een bepaald stuk te krijgen.

(Uitleg met voorbeelden: dus niet wijzen, hoofdknikjes / hoofdschudden, wenkbrauwen optrekken, enzovoort).

3. Het is niet toegestaan een stuk van de ander te pakken. 4. Je werkt alleen aan het vierkant voor je. 5. Je kan niet een stuk van jou opdringen aan een ander in de groep. 6. Wat je wel kan doen is een stuk van jou geven aan een andere persoon in de groep. Het stuk gaat pas over naar de andere persoon, als die ander het stuk accepteert.



Na de regels herhaald te hebben start je de tijd en kan het spel beginnen. Je kunt zelf bepalen hoeveel tijd de deelnemers krijgen. 15 minuten is aan te raden.

Evaluatie/ reflectievragen: “Wat heb je gezien, wat heb je geleerd?” Je kunt je voorstellen dat mensen allerlei relaties zien met hoe ze dingen in het dagelijks leven doen. Hierdoor kun je vragen stellen, dus doorvragen, en als er ‘pijn’ te zien is kun je vragen: “Wat werkt hierin niet voor jou? Hoe zou je het anders kunnen doen?”.

Aandachtspunt Als tijdens het spel de spelregels worden gebroken (wijzen, hints geven, spreken, stuk pakken van een ander enzovoort), dan zegt de assistent: “Je breek een regel”(door de persoon erop aan te spreken, zeggen als feit, zonder boosheid). Zodra één groep klaar is, verbreekt de assistent de vierkanten, en zegt: “Jullie hebben je vierkant voltooid. Het spel gaat door, de regels blijven gelden”. Dit is een hint naar de gedeelde verantwoordelijkheid voor het bereiken van het totale resultaat: succesvol zijn als groep van vijf en succesvol zijn als gehele groep. Het is niet toegestaan stukken te wisselen tussen verschillende groepen, maar dit wordt niet verteld in de spelregels. Als ze het toch doen verpesten ze hierdoor hun resultaat. Als ze het toch doen, gewoon laten gebeuren.

Voor wie interesse heeft in mijn eigen ervaring als deelnemer: Ja, het werd voor mij pijnlijk duidelijk tijdens dit spel. Onbewust gaf ik alles weg, gewoon om anderen te helpen. En dat doe ik in het dagelijks leven ook. Mijn inzicht hierin was dat wanneer je alles weggeeft je geen invloed meer op het spel hebt! Gelukkig kwamen de juiste stukken vanzelf weer bij mij, maar hier had ik dus geen invloed op. Natuurlijk kun je dan zeggen: wat je geeft krijg je terug, dat is in het dagelijks leven ook zo. Maar als je geen invloed meer hebt... Dus: tijd om iets te veranderen!



56 Fan van jezelf Dit is een werkvorm met als doel het uiten/presenteren van je sterke punten en het bewustworden van eventuele drempels daarbij (eigen sterke punten niet kennen, niet durven benoemen, belemmerende overtuigingen). Deze activiteit bevordert:

bewustworden van je persoonlijke kracht, je kwaliteiten

jezelf presenteren feedback geven en ontvangen contact maken, luisteren zonder oordeel en wie weet nog veel meer


Tijd: 30 minuten Deelnemers:

6 of meer, we werken in 2tallen

Binnen en Buiten niet actief

Benodigd materiaal niets

Beginopstelling En geef de instructie de 2tallen gevormd zijn.

Kader: De groep moet ´enigszins´ vertrouwd zijn met elkaar.

Verloop: Deelnemers staan in duo’s verspreid door de ruimte, de 2 personen van een duo tegenover elkaar. Persoon A is aan de beurt en zegt tegen persoon B: ‘ik kan goed…/ik ben goed in…/ik ben (kwaliteit)/ik heb (uiterlijk kenmerk)’ enz. Persoon B reageert met OPRECHT ontvangende en stimulerende houding. Afhankelijk van het niveau van de groep kun je B hier handvatten voor geven, variërend van verbale aanwijzingen (‘ok, en wat nog meer’) tot non-verbaal (luistergedrag) tot contact-/gevoelsniveau (oprecht ontvangen, zonder oordeel of oordelen voorbij laten razen zonder die te uiten enz). Jij loopt ondertussen rond en ondersteunt waar nodig. Daarna wisselen en is B aan de beurt.

Differentiatie: Jij als trainer geeft aan dat elk duo op een speeddate is en dat A (en daarna B) zichzelf moet verkopen aan de ander, een soort verbale contactadvertentie voor zichzelf. Let wel: nog steeds gemeend, maar de vorm levert iets meer hilariteit op.

Evaluatie

Hoe was dit?Wat heb je ontdekt?Wat nemen jullie hier uit mee?

Eventueel kun je verdergaan met belemmerende overtuigingen aanpakken.

Veiligheidscheck Nvt


http://www.101werkvormen.nl/wp-content/uploads/2012/10/competentie.jpg

http://www.101werkvormen.nl/wp-content/uploads/2012/10/competentie.jpg


57 Guided Tour Dit is een uitgesproken vertrouwensactiviteit die je pas kunt doen als je de groep goed kent. De deelnemers krijgen een groepsopdracht die ze met hun ogen dicht doen. Vertel van tevoren dat ze hun ogen minimaal een half uur dicht moeten houden. Jij hebt van tevoren een route met obstakels uitgezet. Afhankelijk van het landschap kan de natuur natuurlijk obstakels bevatten. Als dat niet het geval is kun je voorwerpen neerzetten waar overheen geklommen moet worden. Deze werkvorm bevordert:

vertrouwen

samenwerking

communicatie

en wie weet wat nog meer Benodigde materialen Geen, (je bevindt je in een buitengebied met obstakels). Spelverloop/ instructie De instructie aan de groep luidt als volgt: De groep gaat een wandeling maken, met hun ogen dicht. De deelnemers mogen gewoon met elkaar praten. Verzeker de groep dat de assistenten in de gaten houden dat de groepsleden niet ergens tegenaan lopen (zorg dus dat je dit alleen doet als je voldoende assistentie hebt). Geef ook aan dat de oefening niet als grappig bedoeld is. Deelnemers zullen zeker een half uur met hun ogen dicht wandelen en het is niet gewenst om grappen te maken. Vraag de deelnemers om hun ogen dicht te doen en hun bumpers voor te doen (armen naar voren, ellebogen in negentig graden, zodat het veiliger is met botsen). Dan vraag je de groep om twee stappen naar voren te doen, drie naar links, twee naar achter, te draaien; zodat ze niet meer weten hoe ze precies staan. Vertel de groep dat je twee mensen uit de groep gaat kiezen die hen zullen gaan gidsen/ leiden. Je kunt deze mensen aanwijzen door zachtjes op hun schouder te tikken. Zo weet niemand wie de gidsen zijn. Zeg de groep dat je de gidsen vijf minuten meeneemt naar een andere plek voor in structies. En dat ze blijven wachten met hun ogen dicht. In die tijd mogen ze overleg plegen. Laat nu de twee gidsen de route zien die je van tevoren uitgestippeld hebt. Geef de gidsen de opdracht dat ze niet in normale taal mogen communiceren met de groep. Ze moeten alternatieve codes verzinnen voor ‘naar voren, links, rechts, enzovoort’. Dus ze mogen niet gewoon praten tegen de groep. De gidsen mogen de deelnemers ook niet aanraken. Wel fluiten, klappen, enzovoort. In hun rol als gids verstaan ze de ‘normale taal’ van de groep niet. Met andere woorden, daar mogen ze niet op reageren. Laat de gidsen nu vijf minuten alleen zodat ze kunnen overleggen over hoe ze gaan communiceren. In die tijd kun je terug naar de groep en uitleggen dat (en nu komt de verhaallijn) ze om veiligheidsredenen naar een plek geleid worden in een bos zodat ze niet gevonden kunnen worden door vijandige wezens. De reden dat ze hun ogen dicht moeten doen is omdat er zich mogelijk een wezen binnen de groep bevindt en



hen zou kunnen verraden. Nu komen de gidsen terug om hen door het gebied te leiden naar een veilige plek. De wandeling kan beginnen. Als ze op de bestemming zijn zeg je: “Open je ogen”. Let op de veiligheid! Loop tijdens de wandeling mee en let goed op potentiële gevaren. Geef de gidsen de opdracht om meer uitdagingen en obstakels te pakken als de groep te veel praat.



58 111, 222 Een effectieve werkvorm om heel veel inzichten te creëren met betrekking tot zelfleiderschap! lees gauw verder... Zeg tegen de deelnemers dat ze een gek spel gaan doen zonder dat je er al te veel over na moet denken.


• bewustwording eigen gedrag, zelfsturing • omgaan met teleurstellingen • en wie weet nog veel meer

Benodigde materialen Geen.

Spelverloop Het spel gaat als volgt. Iedereen loopt rond en zegt steeds: “1, 1, 1′′. Wanneer je oogcontact met een ander maakt blijf je staan en kan er een ‘battle’ beginnen. Beiden tellen af van drie tot één en na één steken beiden een x-aantal vingers op (van nul tot en met tien). Degene die als eerste het aantal vingers opgeteld heeft en dit getal zegt heeft gewonnen. De winnaar gaat verder rondlopen door de zaal en zegt nu steeds: “2, 2, 2′′. De verliezer blijft “1, 1, 1′′ zeggen. De deelnemers zoeken steeds iemand op om te battelen die dezelfde cijfers noemt. Dit gaat door tot en met vijf (of als jij wilt dat het langer duurt tot een hoger getal). Wie dat getal als eerste bereikt heeft is de winnaar. En deze persoon roept heel hard: “Gewonnen!”.

Regels:

• Er wordt verder niet gesproken. • Je kunt alleen met iemand battelen als je oogcontact hebt. • Je mag alleen een battle doen met iemand die hetzelfde niveau heeft. Dus als

je bij 2,2,2 bent zoek je iemand die ook bij 2,2,2 is. • Als je verliest zak je weer een punt naar beneden; dus als je bij 3, 3, 3 was en

je verliest ga je iemand opzoeken met 2, 2, 2.



59 Kleed omdraaien Het ‘Kleed omdraaien’ is een leuke teambuildingsactiviteit omdat er een probleem opgelost moet worden en er fysiek contact zal ontstaan. Deze werkvorm bevordert:

teambuilding

commitment creëren

fysiek contact maken

oplossingsgericht of out of the box denken

afspraken maken

grenzen aangeven


Een groot kleed of zeil. Spelverloop/ instructie Leg het kleed op de grond. De grootte van het kleed hangt af van het aantal deelnemers. Vraag alle deelnemers op het kleed te gaan staan. Zeg tegen de deelnemers dat ze steeds een groepsopdracht krijgen. De opdracht luidt als volgt: Probeer het kleed om te draaien zonder dat iemand met zijn voet naast het kleed stapt. Differentiatie Afhankelijk van jouw inschatting kun je het kleed groter of kleiner vouwen. Hoe kleiner het kleed, hoe groter de uitdaging voor de groep. Je zult zien dat er oplossingsgericht gedacht moet worden, dat er een leider op moet staan (of niet…), dat er fysiek contact nodig is, en nog veel meer…geniet! Oplossing Door het kleed aan één kant met de punten vast te pakken en over elkaar heen te kruisen kunnen mensen op de punten gaan staan. Let op de veiligheid! Niet van toepassing, hooguit dat mensen zich emotioneel niet veilig voelen om fysiek contact te maken. Dan kan het thema ‘grenzen aangeven’ naar boven komen.



60 Verkeerschaos Deze activiteit bevordert:

samenwerking contact in beweging komen en wie weet wat nog meer


Tijd: 45 minuten

Deelnemers: 8 tot 20


Benodigd materiaal Pylonen om het veld aan te geven

Beginopstelling Maak een speelveld waarin de deelnemers de ruimte hebben om door elkaar te wandelen zonder te botsen

Kader Het is verkeerschaos dus je moet goed opletten dat je geen botsing krijgt. De verkeerssituatie wordt steeds erger en dan gaan we ook nog harder rijden. Spelverloop

De deelnemers lopen met zijn allen door een klein gebied. Ze mogen niet botsen.

Terwijl ze lopen maak je het gebied steeds ietsje kleiner. Je vraagt of ze al gebotst hebben.

Vervolgens vraag je de deelnemers te snelwandelen. enz., het gebied wordt dus steeds kleiner en de deelnemers moeten steeds sneller voortbewegen.

Evaluatie Uiteindelijk wil je er met je vraagstelling naar toe dat de situatie er om vraagt dat je niet op je hardst gaat, want dan gebeuren er ongelukken. Soms moet je wel eens stoppen of wachten en vooral op een ander letten.

Veiligheidscheck Schat in wat de deelnemers aan kunnen zonder dat er harde botsingen plaats vinden. Laat de deelnemers rennen met hun handen voor hun borst.



61 De Dizzy bezemsteel Een klassieker, voor op TV! Deze activiteit bevordert:

samenwerking plezier elkaar helpen en wie weet wat nog meer

Hieronder de instructie: Tijd: 20 minuten Deelnemers: 8 tot 12 Binnen en Buiten Actief Benodigd material Een “Bezemsteel” in de vorm van een flexybeam of dergelijk materiaal. Beginopstelling Stel de deelnemers op in een kring Kader Zeg dat dit een heel leuk spel is, maar dat het ook gevaarlijk is als er niet goed wordt geholpen. Het is dus alleen leuk als je elkaar helpt. Spelverloop • 1 van de deelnemers gaat in het midden van de kring staan en houdt zijn of haar

voorhoofd op de top van een stok. De deelnemer moet in deze houding 10 rondjes om de stok draaien terwijl de andere deelnemers klaar staan om die persoon op te vangen.

• Na 10 rondjes legt de persoon in het midden de stok op de grond en probeert er met 2 benen tegelijk overheen te springen. De andere deelnemers zijn alert om die persoon op te vangen als het fout gaat.

Differentiatie Personen die het aankunnen en aandurven, kunnen hun grens verleggen naar meerdere rondjes. Evaluatie

Werd er goed geholpen?

Zijn er mensen toch gevallen?

Was het moeilijk om bij iedereen op te blijven letten?

Heeft iedereen uitgesproken wat hij of zij wilde/vond? ook als je niet scherp meer was om te vangen?

Veiligheidscheck Het valt allemaal wel mee met de veiligheid alleen de deelnemers moeten beseffen dat er niemand echt mag vallen. Iedereen moet dus altijd echt klaar staan om iemand op te kunnen vangen. Let erop dat de stok niet pijn doet op het voorhoofd, dus 1 hand op de stok.


http://www.101werkvormen.nl/de-dizzy-bezemsteel/


62 Kratje trekken Nog een leuk spel dat laat zien hoe fanatiek mensen soms kunnen worden als ze

willen winnen. Maar…., wie niet sterk is….

Deze activiteit bevordert: kennis over elkaar contact gewoon een leuk toernooitje spelen laten zien dat je niet altijd met kracht hoeft te spelen en wie weet wat nog meer


Tijd: 10 minuten

Deelnemers: 4 tot veel


Benodigd materiaal Voldoende kratjes en touwen (afhankelijk van het aantal deelnemers)

Beginopstelling Stel de deelnemers op naast de kratjes. Ga zelf op een kratje staan en nodig 1 persoon uit voor een voorbeeld. Geef een voorbeeld.

Kader Zeg tegen de deelnemers dat je hier kan testen hoe goed jouw balans is. Dit is een van de weinige activtieiten, waarbij je kan winnen en verliezen. Daag uit wie je uit wilt dagen. Spelverloop

2 spelers staan ieder op een kratje tegenover elkaar. Beide spelers pakken het touw vast. Het is het doel van het spel om de andere speler van het kratje af te krijgen. Dit kun je doen door hem/haar ervan af te trekken, of door touw te geven op het moment dat de andere speler trekt.

Als een speler het touw niet meer vast heeft, heeft deze ook verloren.

Differentiatie Je kunt een kingscourt doordraai systeem doen. Dat betekent dat je naar links opschuift als je gewonnen hebt en rechts als je verloren hebt. Zo komen de sterkste en de minst sterke tegen elkaar.

Evaluatie

Was het leuk? Welke taktieken gebruikte je? Hoe keek je naar je tegenstander?

Veiligheidscheck Leg uit dat de deelenemers niet met alle moeite moeten proberen om op het kratje te blijven staan. Als het kratje kantelt val je lelijk. Je kunt het ook met hoepels doen.



63 Ballonnen van de grond Deze werkvorm heb ik van Thea Wieleman-Lamme, waarvoor dank. Zij heeft deze vorm tijdens een zogenaamde 'Kanjertraining' gedaan. Deze activiteit bevordert:

samenwerking

communicatie

en wie weet wat nog meer Hieronder de instructie: Tijd: 10 minuten Deelnemers: 6 of meer Binnen en Buiten Actief Benodigd materiaal 2 ballonnen Beginopstelling De groep staat in een kring, maar vrijstaan kan ook. Spelverloop Het doel van dit spel is om de ballon in de lucht te houden (van de grond dus). Handen en voeten mogen gebruikt worden. Differentiatie:

verdeel de groep in 2 (of meer) groepen en maak er een wedstrijd van

zonder handen

houd elkaars handen vast

met een grote groep een wijde kring maken, terwijl men elkaars handen vasthoudt

een 2e ballon inbrengen Evaluatie Let tijdens het spel op welke mensen initiatief nemen, durf tonen / welke mensen afwachten / danwel noodgedwongen volgen. Misschien is er wel iemand die de ballon niet eens heeft geraakt… Veiligheidscheck Houd in de gaten dat er niet te gek gedaan wordt en dat de fysieke veiligheid gewaarborgd wordt.



64 Uit de knoop Er zijn veel energizers met 'knoopachtige' opdrachten. Deze is ook erg leuk; het is niet echt een energizer, meer een samenwerkingsopdracht. Ik geef je gewoon kort de beschrijving: Maak teams van 6 of 8 mensen. Elk team gaat een knoop maken van verschillende touwtjes. Van een team van 6 personen liggen er 3 touwtjes van 1,5 meter op de grond als een soort spinnenweb. Elk paar pakt 1 van de touwtjes aan beide uiteinden vast. Dus het 6tal staat nu in een kleine cirkel en houden 3 touwtjes gespannen; iedereen heeft 1 uiteinde vast. Nu gaan de teamleden van plaats verwisselen, onder het touw doorkruipen, over elkaar, langs elkaar, zodat het touw vreselijk in de knoop zit. Daarna leggen ze de knoop op de grond. Het andere team, of de andere teams, hebben dat ook gedaan. De opdracht is nu om de knoop van één van de andere teams zo snel mogelijk uit de knoop te halen.



65 Transformer tikkertje Hier weer eens een ouderwets actief spel dat ooit voor kinderen bedacht is maar heel leuk om met volwassenen te doen. Benodigd materiaal Geen Beginopstelling Stel de kinderen op in een groep, staand of zittend. Kader Vertel de groep dat het bij dit spel belangrijk is om verschillen of gewoontes aan de kant te zetten. Er zal geen sprake zijn van vaste teams het kan zo gebeuren dat je ineens bij het team van de ” tegenstander” hoort. Spelverloop Laat de groep de twee mogelijke houdingen zien die ze dit spel kunnen aannemen. Vertel de deelnemers dat ze een keuze moeten maken uit de twee houdingen maar dat ze deze niet aan de anderen mogen vertellen. Als je “transformeer” zegt gaan de deelnemers in hun gekozen houding staan. De teams tikken elkaar. Als je getikt bent transformeer je van houding en hoor je dus bij het andere team. Ga door tot er nog maar 1 team over is. Het spel kan meerdere malen gespeeld worden als de groep het leuk vind. Maak duidelijk dat er bij ieder nieuw spel voor een andere houding gekozen mag worden. Differentiatie Laat de groep zelf twee nieuwe houdingen bedenken. Ervaring zal leren of deze houdingen ook goed uitvoerbaar zijn in de praktijk. Evaluatie Niet nodig Aandachtspunten Eerlijk spelen is van belang, ben je getikt dan hoor je direct bij het andere team. Veiligheidscheck Leg eventueel uit hoe er getikt moet worden om slaan- of duwtikken te voorkomen.



66 Suggesties in 2 minuten Deze werkvorm heb ik gisteren op een ondernemers avond gedaan. Het was bij Meet@work, een bedrijf dat werkruimtes faciliteert voor kleine ondernemers. Het doel was om te laten zien dat je meer bereikt als je samenwerkt. Ik mocht het 'doen gedeelte' voor mijn rekening nemen: Mensen gaan in groepjes van 4 of 5 uit elkaar (beslis ik op dat moment op basis van hoe laat het is). 1 van de 5 is als eerste aan de beurt en krijgt 2 minuten de tijd om zijn pitch te doen én om te benoemen en op te schrijven (op flipover vel) welke 'dingen' hij of zij weg zou kunnen geven aan potentiele klanten. Daarna krijgen de anderen 2 minuten de tijd om allemaal suggesties te doen (wat die persoon nog meer zou kunnen doen/ weggeven). Deze persoon mag niet in het 'ja-maar' vervallen; hij luistert alleen en schrijft zo snel mogelijk alle suggesties op een flipover vel. Daarna is de volgende aan de beurt, tot iedereen geweest is. Daarna naar centrale punt en alle flappen op de muur hangen. Met z'n allen op de foto en concluderen dat we 'als we samenwerken' (bijvoorbeeld omdat we in hetzelfde meet@work gebouw zitten) veel meer bereiken dan in ons eentje….

67 Bouw een brug Dit is een erg leuk samenwerkingsspel waarbij soms pijnlijk zichtbaar wordt hoe de samenwerking werkt in een team. Deze activiteit bevordert:

samenwerking

communicatie

en wie weet wat nog meer Hieronder de instructie: Tijd: 15 minuten Deelnemers: 6 of meer; je kunt altijd verdelen in groepjes Binnen en Buiten Actief Benodigd materiaal Kratten, balken, hoepels, fietsbanden, etc. Beginopstelling Stel de deelnemers op bij of op het materiaal. Je kan zelf kiezen wat de deelnemers mogen gebruiken als brug (bv kratjes, planken, banden, hoepels enz). Zorg dat de deelnemers genoeg materiaal hebben, waar ze met zijn allen op kunnen staan. Kader



Zeg tegen de deelnemers dat ze een rivier oversteek gaan maken. Omdat de stroming in de rivier nogal heftig is, hebben ze het materiaal nodig om aan de overkant te komen. Als ze ook maar met 1 voet in de rivier komen zullen ze mee worden genomen door de stroming. Spelverloop De deelnemers zullen het materiaal door moeten geven om aan de overkant van de rivier te komen. Daarnaast zullen ze elkaar moeten helpen om op het materiaal te blijven staan. Differentiatie Als het voor de groep te makkelijk is, haal je materiaal weg (meegesleurd door de stroming). Je kunt de deelnemers ook extra materiaal meegeven, wat allemaal mee moet naar de overkant (noem het proviand). Evaluatie Ging het goed? Waarom wel of niet? Wat hadden jullie voor methode, wie kwam met dat idee? Veiligheidscheck Bij misstappen op een kratje zouden er ongelukken kunnen gebeuren, bij goede samenwerking en ondersteuning vanuit de groep kan dit voorkomen worden.



68 De Pipeline Dit is een heel bekend spel, maar daarom niet minder leuk of effectief, vooral ook omdat je de transfer naar het werk zo makkelijk kunt maken. Deze activiteit bevordert:

samenwerking

communicatie

focus

en wie weet wat nog meer Hieronder de instructie: Tijd: 45 minuten Deelnemers: 6 of meer Binnen en Buiten Actief Benodigd materiaal Balletjes/knikkers van verschillende grote, halve pvc-buisjes als gootjes voor alle deelnemers. Beginopstelling Maak een lang speelveld met een startlijn en een finishlijn. Bij de startlijn staan voldoende gootjes en voldoende knikkers van variërende grootte. Op de finishlijn staat een emmer om de ballen in te doen. Stel de deelnemers op achter de startlijn en vraag of ze nog even willen wachten met het pakken van een gootje. Kader Zeg tegen de deelnemers dat de gootjes en de balletjes symbool staan voor een transport systeem (leerlingvolgsysteem, of goudtransportsysteem, of passagierstromen of iets anders wat bij de groep past). Pak vervolgens een gootje en een balletje en laat zien hoe het systeem werkt. Leg uit dat er grote en kleine balletjes zijn (moeilijke en makkelijke leerling/passagiers) en dat deze verschillende punten opleveren. Vertel nu het doel van het spel: probeer met je team zoveel mogelijk PUNTEN in de emmer op de finishlijn te krijgen. Spelverloop Geef de deelnemers eerst 5 minuten om te experimenteren en te overleggen alvorens ze echt te laten beginnen. Het spel kent een hoop regels waarmee je flink kunt experimenteren. De belangrijkste regels zijn: 1. Een balletje moet VOOR de startlijn in het systeem worden gebracht en mag maar door 1 persoon worden aangeraakt. 2. Als een balletje gevallen is moet deze terug GEBRACHT worden naar de startlijn. 3. Je mag niet lopen met een balletje in je gootje. Differentiatie Meer regels: - Wel of niet pivoteren. - De gootjes mogen elkaar wel of niet raken.



- De balletjes mogen wel of niet terug rollen. - Alle deelnemers moeten voor de startlijn beginnen en mogen pas over de startlijn als het eerste balletje in het systeem is. Evaluatie Je kunt dit spel op vele manieren evalueren. Een leuke reden om het spel te gebruiken is dat mensen altijd denken in de vorm van een wedstrijd. Maar wat was de opdracht? Hoe wordt er overlegd? Wordt er gebruik gemaakt van kennis van het andere team (afdeling binnen een bedrijf).



69 Iedereen omhoog Dit is typisch zo’n vorm die ik graag aan het begin van een training of workshop doe om de mensen lekker los te krijgen. Deze werkvorm bevordert:

samenwerking

communicatie

fysiek contact

vertrouwen

plezier

en wie weet wat nog meer Benodigde materialen Geen. Spelverloop/ instructie Deel de groep op in tweetallen (bij voorkeur van gelijk gewicht of lengte) en laat de tweetallen tegenover elkaar zitten in twee rijen. Bij dit spel gaat het erom om samen met je partner een strategie te vinden waarbij het resultaat met gemak behaald wordt. Zó goed dat het niet uitmaakt wie jouw partner is. De deelnemers zitten tegenover elkaar met de voeten tegen elkaar. Ze pakken elkaars handen vast. De deelnemers proberen elkaar omhoog te trekken, tot ze staan. Strategie is belangrijker dan kracht. Differentiatie Probeer dit ook in meertallen. De deelnemers kunnen elkaars handen vasthouden in de vorm van een kring (voeten tegen elkaar wordt hier lastig) of de deelnemers houden de handen vast van degene die tegenover hem of haar zit. Je kunt meerdere malen van tweetallen laten wisselen om de deelnemers te laten ondervinden dat een goede samenwerking het allerbelangrijkste is en niet lengte, gewicht of kracht. Let op de veiligheid! Zorg ervoor dat de ondergrond zacht is en dat er geen obstakels in de buurt staan. De deelnemers kunnen achterover vallen.



70 Laat de bal niet vallen Vergis je niet; dit spel kan veel laten zien over de samenwerkings- en communicatiepatronen. Dat kun je gerust van tevoren al aankondigen. Dit is een spel waarbij je je goed moet concentreren. Elke ronde wordt het moeilijker om de bal niet te laten vallen, het kan zelfs handig zijn om dingen af te spreken met elkaar. Deze werkvorm bevordert:

samenwerking

afspraken maken

effectief communiceren

focus of concentratie

en wie weet wat nog meer Benodigde materialen • Ballen of andere voorwerpen waarmee op veilige wijze overgegooid kan worden. Spelverloop/ instructie Stel de deelnemers op in een kring. Start met één bal. Eén speler gooit de bal in de lucht een andere speler moet hem vangen. Als dit is gelukt zonder dat de bal de grond raakte, komt er een bal bij. Twee spelers gooien nu tegelijkertijd een bal de lucht in. Elke keer als alle ballen uit het spel gevangen worden, komt er een bal bij. Alle ballen moeten tegelijk in de lucht worden gegooid en een bal mag niet door de werper worden gevangen. Als er een bal niet is gevangen, begint de groep weer met één bal. Helaas… Differentiatie Lukt het de groep beter wanneer zij zelf een doel mogen stellen bijvoorbeeld? Laat de deelnemers eens van plaats wisselen als het erg goed gaat. Gaat het dan nog even goed? Aandachtspunten Aangezien dit spel nog wel wat frustratie op kan leveren, is het belangrijk dat de groep voor dit spel al wat succeservaringen heeft gehad. Let op de veiligheid! Pas op dat spelers niet dezelfde bal proberen te vangen en dus met de hoofden tegen elkaar aankomen.

71 My best friend Deze werkvorm is bij de kennismakers genoemd en als je hem aan het begin van de training gedaan hebt zullen de mensen willen weten wie hun best friend is. Hieronder nog een keer de gehele uitleg (mocht je direct hier naartoe gebladerd zijn). Benodigde materialen

post-its

kom



Spelverloop/ instructie Zet alle deelnemers in een kring. Laat alle deelnemers hun naam op een post-it schrij ven. Laat ze de beschreven post-it dichtvouwen zodat de naam niet meer te zien is. Ga rond met een kom, emmertje of iets dergelijks en verzamel daarin alle post-its. Schud een aantal keren en laat vervolgens de eerste in de kring een post-it eruit halen. Laat diegene checken of de naam op de post-it niet zijn/haar naam is. Als iedereen voorzien is van een post-it vertel je de bedoeling van dit spel: De persoon wiens naam je nu op je post-it hebt staan ga je vandaag wat extra aandacht geven. Je mag zelf bepalen op welke manier. De enige regel is, is dat je de naam van die persoon niet kenbaar maakt. Die houd je dus geheim. Aan het einde van de dag, bij de afslui ting, vraag je de eerste in de kring wie hij/ zij denkt dat zijn/haar best friend is geweest deze dag, en waarom. Vervolgens check je de uitkomst en indien onjuist, dan maakt de echte best friend zich kenbaar. Los van de uitkomsten levert deze werkvorm een hele goede sfeer, aandacht voor elkaar en samenwerking op.

72 Kat en muis Deze valt in de categorie 'leuke tikspelletjes' die volwassenen ook leuk blijken te vinden… Benodigd materiaal Voor iedereen deelnemer 1 lintje. Beginopstelling Maak een speelveld waar de deelnemers de ruimte hebben om door elkaar te rennen, en geef aan wat de lijnen zijn. Kader Dit is een heel leuk tikspel waarbij je goed op moet letten. Spelverloop Alle deelnemers stoppen een lintje achter in hun broek. Geef ze tijd om zich te verspreiden. De bedoeling is om het lintje van een ander te pakken. Als je geen lintje meer hebt, heb je niks om te beschermen dus is het makkelijker om een lintje te pakken. Als je er meerdere hebt doe je die om je nek, of je houd ze in je hand. Wanneer je lintje gepakt is, stop je een nieuwe, die om je nek hangt, in je broek. Differentiatie Laat de deelnemers extra regels verzinnen. Je mag niet rennen, maar alleen wandelen of snel wandelen



Evaluatie Hoe was het om weer kind te zijn? Heb je eerlijk gespeeld? (wie weet is dit wel een thema van het team…) Veiligheidscheck Als deelnemers door elkaar rennen hebben ze nog al eens de neiging om te botsen. Achterom kijken of jouw staart er nog hangt maakt het er niet minder op.



73 Reuzen, tovenaars en elfjes Ook een leuke! LOL, en lijkt op steen, papier, schaar Benodigd materiaal Eventueel pylonen om de afstand tussen de twee groepen aan te geven, materiaal om het “veilige gebied” te markeren. Beginopstelling Stel de deelnemers op in 2 groepen. Kader Zeg tegen de deelnemers: “We gaan een heel leuk spel doen, maar het is pas leuk als jullie allemaal meedoen. Het heeft een kinderachtige naam en daarom moeten jullie eerst beloven mee te doen en dan pas verklap ik de naam.” Spelverloop Eerst oefenen met uitbeelden van alle 3 de karakters. Jij doet de eerste voor. (Beeld een reus uit) vraag de deelnemers jou na te doen op '3'. 1,2,3! en alle deelnemers doen een reus na. Herhaal het een paar keer zodat echt alle deelnemers meedoen. Doe met de andere karakters hetzelfde. Doe nu de vorm waarin het (tik)spel gespeeld wordt. De deelnemers staan in 2 rijen tegenover elkaar met ongeveer 2 meter tussenruimte. Nu tel jij tot drie. 1,2,3 op '3' wijs je naar 1 van beide rijen. De rij waar jij naar wijst moet nu zoveel mogelijk deelnemers van de andere rij tikken. De deelnemers van de rij waar je niet naar wijst proberen de lijn die zich 10 m achter de deelnemers bevindt te bereiken zonder getikt te worden. Als je getikt bent moet je in het andere team. Herhaal 3 of 4 keer. Combineer nu de karakters met de tik vorm. Elke rij kiest 1 karakter, wat ze met zijn allen uitbeelden. Tel tot 3. 1,2,3 en beide rijen beelden het karakter uit waarvoor ze hebben gekozen. Reus wint van tovenaar, tovenaar wint van elfje, elfje wint van reus. (Verzin maar een goede reden). Het winnende team probeert het andere team te tikken. Het is de bedoeling dat het hilarisch is. Differentiatie Laat de deelnemers extra regels verzinnen. Evaluatie Niet te veel op ingaan. Lol is het belangrijkst!



74 Commando lijnenspel Het is een fun spel dat bevordert:

luisteren

plezier

lekker kind zijn Benodigd materiaal Lijnen/touw Beginopstelling Maak een veld van ongeveer 15 x 30 meter, met om de 5 meter een touw over de breedte van het veld. Je kunt ook gebruik maken van de lijnen van een gymzaal. Stel de deelnemers op in een rij op de lijn van 15 meter Kader Geef de lijnen een naam of een nummer. Dit kan door het aan de deelnemers te vragen, zo betrek je ze meteen bij het spel. (bijvoorbeeld een werelddeel) Om zeker te weten dat de deelnemers de namen of nummers weten, stel je vragen als, wat was deze lijn ook al weer? Zeg tegen de deelnemers dat dit een spel is waarbij je heel goed moet opletten! Spelverloop De deelnemers proberen zo snel mogelijk de lijn te bereiken die jij roept, maar alleen als je vooraf 'commando' zegt. De namen of nummers van lijnen kun je verwerken in een verhaal. Als je geen commando zegt moeten ze blijven staan. Differentiatie Als het goed gaat kun je andere commando's toevoegen.(bv. commando kip ongeacht waar ze staan doen de deelnemers een kip na). Als je tegelijkertijd wijst naar de verkeerde lijn, kan je de deelnemers op het verkeerde spoor brengen. Na een aantal rondes, kan je de regel toevoegen dat de laatste afvalt. Evaluatie 1. Wat vond je van dit spel? 2. Vond je het moeilijk om op te letten wat er gezegd werd in plaats van te kijken waar ik naar toe wees? Veiligheidscheck Als je touwen als lijnen gebruikt kunnen de deelnemers struikelen over het touw. Wijs de deelnemers hierop.



75 Kip honkbal Kip honkbal is een hele leuke voor afwisseling en zorg voor veel energie. Deze activiteit bevordert:

samenwerking

plezier

en wie weet wat nog meer Hieronder de instructie: Tijd: 15 minuten Deelnemers: 8 tot 40 Binnen en Buiten Actief Benodigd materiaal knuffel; kip Beginopstelling Verdeel de groep in twee teams Kader Kiphonkbal heeft overeenkomst met echt honkbal namelijk je hebt een veld partij en een slag partij. Dat is ongeveer de enige overeenkomst. Spelverloop De slagpartij begint door de kip in het speelveld te werpen. Zodra de kip is geworpen rent de veld partij er naar toe en vorm een rij achter de kip. De eerste persoon in de rij pakt de kip op en geeft deze over zijn/haar hoofd door aan de tweede persoon in de rij. Deze geeft de kip tussen de benen door aan nummer 3 enz. Als de laatste persoon in de rij de kip heeft roept hij/zij “STOP”. Ondertussen scoort de slagpartij punten. 1 punt is gescoord als de slagman van het team een rondje om het hele team heen is gerend. Zodra de veldpartij “STOP” roept, draaien de rollen om. De veldpartij wordt slagpartij en de persoon met de kip in de hand begint bij punt 1 van de procedure. Iedereen van dient 1 keer aan de beurt te komen met het gooien van de kip. Evaluatie Voerde iedereen de juiste techniek uit? en zo nee, wat vinden de scheidsrechters langs de kant wat dan de consequentie is? Speelde de teams eerlijk? Was het moeilijk om iedereen aan de beurt te laten? Was het moeilijk om een volgorde te verzinnen waarin iedereen aan de beurt kwam? Deed iedereen mee? Deed je dat omdat het een wedstrijd was of om een andere reden? Aandachtspunten De kip zal de nodige aandacht en rumoer veroorzaken. Dit kan je ook in de evaluatie meenemen, maar je kan het ook even laten gaan.



76 The Black Hole Ook een klassieker, ooit bij I-vy gedaan (zie foto). Deze activiteit bevordert:

samenwerking

vertrouwen

plezier

elkaar helpen

en wie weet wat nog meer

Hieronder de instructie: Tijd: 30 minuten Deelnemers: 8 tot 12 Binnen en Buiten Actief Benodigd materiaal Een opstelling waarbij mensen door een rond traktor wiel of een hoepel (als je in een gymzaal bent) getild kunnen worden, zie foto. Beginopstelling Stel de deelnemers op in een kring Doel: het hele team dient door de band of de hoepel (the black hole) van de ene kant naar de andere kant te gaan zonder deze aan te raken. Spelverloop/ spelregels Alle deelnemers gaan door de hoepel zonder deze aan te raken. Als je eenmaal aan de andere kant bent mag je niet meer terug. Je mag niet door het zwarte gat heen duiken. Als iemand de band of hoepel raakt begint het spel van voren af aan. Differentiatie: Uiteraard kun je variëren door de hoepel of de band hoger of lager te hangen. Als hij hoog hangt zou je kunnen stellen dat er bij de eerste persoon iemand aan de andere kant mag staan om op te vangen. Laat deelnemers voorwerpen meebrengen naar de black hole om 'de aarde te redden'. Zet een tijdslimiet in. Jullie krijgen 20 minuten… Zoals je op de foto ziet mocht er iemand in de band liggen zodat degene die daadwerkelijk door de band ging dat kon doen zonder de band aan te raken. Evaluatie Wat gebeurde er? Werd er een plan gemaakt? Wie nam de leiding? Hoe was dit voor jou? Wat heb je ervaren? Wat nemen jullie als team mee?



Veiligheidscheck Voordat je deze oefening hebt gedaan moet je als trainer bekend zijn met de groep en geoefend hebben met 'spotten' (elkaar opvangen). Houd de veiligheid nadrukkelijk in de gaten. Grijp in bij suggesties die niet goed voelen voor jou.

77 Stop! Als je mensen wilt laten zien en ervaren hoe of in welke mate iemand opmerkzaam is, dan is dit een hele krachtige werkvorm; Het gaat als volgt: Iedereen loopt door de zaal/ruimte om alles goed in zich op te nemen. Op een gegeven moment roept de begeleider/trainer; 'STOP' Iedereen blijft staan en sluit de ogen. De begeleider/trainer stelt vervolgens een aantal vragen als: Is hier een plant? Hoeveel spijkerbroeken zijn er in deze ruimte? Hoeveel ramen zijn er in deze ruimte? Hoeveel schilderijen hangen er hier aan de muur? Is er een nooduitgang? verzin zelf een aantal vragen… Evaluatie: Feitelijk; welke antwoorden wist je te geven? Hoe was dit voor jou? Wat heb je ontdekt?



78 Massabeweging Deze activiteit bevordert:

Gevoeligheid voor elkaar vergroten

in het moment zijn

en wie weet wat nog meer Hieronder de instructie: Tijd: 30 minuten Deelnemers: 8 tot 12 Binnen en Buiten Actief Benodigd materiaal geen Beginopstelling Laat de deelnemers gaan staan waar ze willen staan terwijl ze naar de instructie luisteren. Spelverloop/ spelregels Iedereen loopt door de ruimte. Op een teken van de kant, rent iedereen als 1 massa naar de afgesproken plek. Wanneer dit zonder haperen gebeurt, wordt de opdracht toegevoegd om dit te doen zonder dat er een teken wordt gegeven. Iedereen moet het moment 'voelen' waarop dit moet gebeuren. Differentiatie: Iedereen staat in een rij. Zonder dat iemand het initiatief neemt, zet de hele groep tegelijk 1 stap naar voren. Daarna staat iedereen stil en wordt de volgende stap genomen. Iedereen loopt door de zaal en moet op het zelfde moment stoppen en weer tegelijk beginnen met lopen. Een volgende stap kan zijn dat het uit de groep zelf komt (gaan zitten, achteruit lopen etc.)



79 Niet allemaal tegelijk Deze activiteit bevordert:

Samenwerken

communicatie

afspraken maken

en wie weet wat nog meer Hieronder de instructie: Tijd: 20 minuten Deelnemers: 8 tot 12 Binnen en Buiten Actief Benodigd materiaal niets Beginopstelling Laat de deelnemers in een kring gaan staan terwijl ze naar de instructie luisteren. Spelverloop/ spelregels Iedereen is verdeeld in de ruimte. De groep krijgt de verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat er altijd 1 persoon loopt. De rest staat stil. Wanneer de loper stopt, moet iemand anders het lopen naadloos overnemen, maar wanneer iemand die stilstaat begint te lopen moet de loper onmiddellijk stilstaan. Iedereen moet dus zeer alert zijn. De oefening kan worden uitgebreid door twee en daarna drie mensen te laten lopen. Differentiatie: Deze werkvorm lijkt een beetje op Count off. Evaluatie: Hoe is het gegaan? Wat was het resultaat? Hoe verliep het overleg? Wat nemen jullie hier uit mee?



80 De herder en zijn Schapen Dit is typisch zo'n werkvorm waarbij je, als je er voor openstaat, heel veel kunt ontdekken over je leiderschap en je rol in teams. Deze activiteit bevordert:

leiderschap

overleg plegen

en wie weet wat nog meer Hieronder de instructie: Tijd: 30 minuten Deelnemers: 6 tot 12 Binnen en Buiten half Actief Benodigd materiaal blinddoeken, dik touw van ongeveer 10 meter Spelverloop/ spelregels De deelnemers worden geblinddoekt en gaan verspreid in de ruimte zitten. Zij zijn vanaf dan zogezegd schapen die niet kunnen praten en geen taal verstaan. Daarna wordt ergens een stal gemaakt (met touw) en wordt van 1 schaap de blinddoek afgenomen. Dit wordt de herder. Deze herder heeft zijn been gebroken en kan zijn plaats dus niet verlaten. De herder moet nu proberen alle schapen in de stal te krijgen, maar mag ook niet praten. De schapen krijgen nu wat tijd om een tactiek af te spreken. Ze mogen wel bepaalde geluiden gebruiken (bijv. handen klappen of fluiten). Differentiatie: Wanneer de herder gewoon mag praten wordt er vaak ook al heel veel ontdekt over leiderschap. Ik kan je talloze voorbeelden noemen van mensen die de parallel trokken met de werkelijkheid (en dat wil je vaak; je wilt een spiegel voorhouden); dus hoe zij leiding geven. Evaluatie: Wat gebeurde er? Hoe was dit voor jou? Wat heb je ervaren? Wat neem je mee?



81 Potloden leggen Deze werkvorm bevordert:

communicatie

omgaan met frustratie

aansluiten/ afstemmen Hieronder de instructie: Tijd: 30 minuten Deelnemers: 2 tot veel Binnen en Buiten weinig Actief Benodigd materiaal 1 A3 papier per persoon en 10 tot 15 potloden per persoon Spelverloop/ spelregels De deelnemers worden in tweetallen verdeeld en staan met de ruggen tegen elkaar. Voor iedere persoon ligt een A3 vel papier. Elk tweetal beslist wie de communicator is en wie de ontvanger is. De communicator is als eerste aan de beurt om een vorm te maken van de potloden en die op het vel papier neer te leggen. Daarna zal de communicator vertellen hoe hij de potloden neergelegd heeft. Dus bijvoorbeeld: 'Ik heb het eerste potlood horizontaal in het midden van het vel papier neergelegd'. De ontvanger zal zijn potlood hetzelfde neer gaan leggen. Alleen deze persoon mag geen vragen stellen. Als het klaar is mogen zij zich omdraaien en kijken hoe goed de vormen op elkaar lijken. Daarna wisselen ze van rol. Evaluatie: Hoe was het om te kunnen horen wat te doen en geen vragen te mogen stellen? Heb je de instructie/ het taalgebruik van de ander begrepen? Hoe frustrerend was het voor jou? Wat was makkelijker? Wat heb je ervaren?



82 Links Rechts Een hele leuke werkvorm om te laten zien hoe belangrijk samenwerking is. Het lukt namelijk niet als er geen afspraken, geen afstemming, geen leider is. Deze werkvorm bevordert:

communicatie

teambuilding

aansluiten/ afstemmen Hieronder de instructie: Tijd: 30 minuten Deelnemers: 20 tot veel Binnen en Buiten Actief Benodigd materiaal duct tape Spelverloop/ spelregels De deelnemers worden als volgt met hun enkels aan elkaar vastgemaakt. Ze staan in een rij naast elkaar. De linker enkel wordt vastgemaakt aan de rechterenkel van de persoon die aan de linkerkant staat; en zo voort. Zo ontstaat er een groep die vast zit aan elkaar. Wanneer je 2 teams op deze manier aan elkaar vast maakt kun je ze tegen elkaar laten strijden; Op het startsein moeten ze naar de finish, bv 50m verderop, lopen. Je zou ook een parcours uit kunnen zetten. Evaluatie: Wat maakte dat team xx heeft gewonnen? Wat nemen jullie hier uit mee?



83 Sociometrie op woonplaats Deze werkvorm pas ik vaak toe aan het begin van een training om elkaar beter te leren kennen. Vaak heb ik al een aantal vragen gesteld (afhankelijk van het thema van de training). Wat je in deze video ziet is dat ze de opdracht hebben gekregen om sociometrisch ten opzichte van elkaar moeten gaan staan; in dit geval op Woonplaats. Deze video is wat schokkerig omdat de camera op het hoofd van de filmer staat. Je zit dus echt IN de werkvorm. Bij alle 'op volgorde van' vragen ben ik eigenlijk ook op zoek naar; wat gebeurt er in de groep. En ik kan, als ik wil, net zolang vragen blijven stellen totdat er 'iets' gebeurt.

84 Samen skiën Deze werkvorm is een leuke energizer voor in de wintertijd! Geef een inleiding van een prachtige dag waarop je gaat skiën. De hemel blauw, de piste gezellig rustig, de sneeuw zacht, Je bent in goed gezelschap en de helling is prettig en lekker breed. Je staat boven aan de helling. Voor je afzet geef je de instructie: denk erom: bij een steen: roep steen en spring, bij een tak: roep tak en buk, bij een hert: roep hert en maak een gewei met je handen, bij een beer: gil en maak je groot. Daar gaan we! de trainer staat vooraan en roept afwisselend steen, tak, beer, tak, steen, hert enz at random. de groep volgt en doet na. Af en toe roep je nog iets van een bocht naar rechts en een bocht naar links waarbij je door de ene of andere knie gaat doorhangen. Het tempo is hoog, op het laatste moedig je mensen aan om nog even lekker af te zetten en om te remmen spring je opzij met je voeten dwars op de groep, zoals skiers of schaatsers hard remmen. er wordt een hoop gelachen, iedereen is even met zijn hoofd ergens anders geweest, er is weer energie, je kunt er fris tegenaan! Op dagen als deze waarop iedereen met zijn neus tegen het glas zit om te genieten van het mooie plaatje is het vooral erg leuk.



85 Wandelend reflecteren Dit is een manier om mensen sneller te laten leren: Aan het begin van het 2e deel van je training (dus bijvoorbeeld na de lunch) laat je mensen tweetallen maken. Je geeft ze de opdracht om om de beurt tegen elkaar 'aan te praten'. De opdracht is om alles wat ze zich van het 1e deel kunnen herinneren hardop uit te spreken. Dus; we hebben het gehad over…., ik heb geleerd dat…., ik heb ingezien dat…. ik heb ervaren dat…. Jij als trainer kunt het sturen door ze een bepaalde tijd te geven en ze daarna te laten wisselen. Of je kunt het lekker loslaten en laten gebeuren. Een mooie manier die ik vaak toepas omdat ik veel in de buitenlucht werk is door ze in tweetallen te laten wandelen; over het strand, de zandvlakte, door het bos, een rondje atletiekbaan Als je binnen werkt is het wel aardig om een muziekje te draaien en misschien zelfs een aantal power points te laten draaien om de mensen even een geheugensteuntje te geven (hier laat je kort de stof weer op zien). Het is een hele goede manier om de stof weer even boven te halen en daardoor beter te laten beklijven. Deze valt onder de categorie 'excellerated learning'.

86 Pak de stok Dit is ook een heel leuk spel waar soms veel inzichten uit komen. Deze werkvorm bevordert:

samenwerking tussen de deelnemers

plezier met elkaar Hieronder de instructie: Tijd: 15 minuten Deelnemers: 6 tot 12 Binnen en Buiten Actief Benodigd materiaal rechte stokken of flip-over papier Verloop: Iedere deelnemer gaat op zoek naar een stok of maakt er zelf een bijvoorbeeld van een flip over vel. Er wordt nu een kring gemaakt van de deelnemers en ieder heeft de stok voor zich staan, door het uiteinde van de stok op de grond te zetten en de stok met 1 vinger in evenwicht te houden.



Op een van te voren afgesproken signaal, laat iedere deelnemer zijn eigen stok los en zorgt dat hij/zij achter de stok van de deelnemer naast hem/haar komt te staan. Dit alles zonder de stok om te laten vallen. Valt er een stok om, dan is degene die te laat bij de stok is, af en blijft de stok op de grond liggen. Het spel gaat verder met de omgevallen stokken. Hierdoor ontstaan er grotere afstanden tussen de stokken en het spel wordt moeilijker. Het spel is afgelopen als er nog 1 deelnemer over is, dit is de winnaar. Differentiatie: Je kunt natuurlijk meerdere groepen maken als de groep groot genoeg is en tegen elkaar laten strijden. Wie houdt het langste de meeste stokken overeind? Evaluatie: Er kan veel strijd ontstaan (of juist niet) en dat kan natuurlijk ook weer veel inzichten geven. Wat gebeurde er tijdens dit spel? Hoe was dit en wat heb je ervaren? Waar herken je dat je dit doet? (kijk of je dit kunt relateren aan het thema van de training) Wat neem je mee? Wat ga je vanaf morgen anders doen?

87 Rood Wit Blauw Ik vond deze werkvorm een bijzondere ontdekking. Hoe je door focus veel beter kunt communiceren; en wat jij er allemaal nog meer uit kunt halen! Deze werkvorm bevordert:

focus

effectiever communiceren Hieronder de instructie: Tijd: 15 minuten Deelnemers: 10 tot veel Binnen en Buiten weinig Actief Benodigd materiaal niets Verloop: De deelnemers staan in 2 lange rijen tegenover elkaar, 2 meter uit elkaar. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Je vraagt nu om de persoon uit de ene rij een kleur te noemen die door de buddy van deze persoon herhaald wordt.



Zo laat je deze persoon 20 seconden lang kleuren noemen die steeds door de ander herhaald worden. Daarna wissel je van rol. Als dit klaar is vraag je de rijen om 1 stap naar achter te doen. De rijen staan nu ongeveer 4 meter uit elkaar. Je kunt dezelfde oefening herhalen of je kunt voorstellen om andere woorden te noemen (ik denk even hardop; gerechten, sporten, getallen). Beide personen komen weer aan de beurt. Leg vantevoren uit dat je niet harder hoeft te gaan praten. Na deze ronde vraag je de deelnemers nog een keer een stap naar achter te doen. Herhaal dit tot men niet meer verder naar achteren kan. Differentiatie: Je kunt één rij één stap opzij laten doen zodat iedereen een andere partner heeft na elke ronde. Evaluatie: Kon je de ander nog verstaan naast alle andere geluiden die je hoorde? Wat heb je ontdekt? Mijn eigen ontdekking was dat ik ondanks alle geluiden om me heen de ander toch kon blijven verstaan omdat ik focuste met al mijn aandacht op de communicatie met de ander.



88 Bepaal de leider Leuk en speels, simpel en toch heel veel van groepsprocessen kunnen zien; Deze werkvorm bevordert:

Inzicht in wie een leider is

Geeft energie Hieronder de instructie: Tijd: 20 minuten Deelnemers: 6 tot 15 Binnen en Buiten Actief Benodigd materiaal: niets Verloop Alle deelnemers staan in een kring. Vraag 1 van de deelnemers de plek of ruimte te verlaten. Hij/zij gaat naar een plek waar de groep niet te zien of horen is. Een deelnemer wordt nu de leider. Hij/zij maakt een beweging die de groep zo precies mogelijke nadoet. Als je zonder sturen de groep steeds laat bepalen wie de leider is dan zul je leuke processen gaan zien Vraag nu de deelnemer die de groep had verlaten, terug te komen. Deze deelnemer gaat in het midden van de kring staan, kijkt goed naar alle bewegende deelnemers en moet nu raden wie de leider (aangever) is. Evaluatie: Hoe was dit en wat heb je ervaren?



89 Evalueren met sneeuwballen Deze werkvorm is erg leuk om als afsluiter te doen. De deelnemers schrijven op een A4'tje wat ze vandaag geleerd hebben. Ze maken hiervan een prop. Als de docent het zegt mogen ze deze door de ruimte gooien. Dan pakt elke deelnemer een sneeuwbal,vouwt deze open en schrijft of ze de doelen van vandaag behaald hebben. Er worden weer ballen van gemaakt en opnieuw als de docent het zegt door de klas gegooid. Dan pakt elke deelnemer weer een sneeuwbal, vouwt deze open en schrijft een tip op voor de inhoud van de les van vandaag. Er worden weer ballen van gemaakt en deze worden op het teken van de docent opnieuw door de klas gegooid. Dan pakt elke deelnemer weer een sneeuwbal, vouwt deze open en schrijft een tip op voor de docent. Er worden weer ballen van gemaakt en nu worden alle sneeuwballen naar de docent gegooid. Door deze werkvorm gaan deelnemers nog even bewust nadenken wat ze nu gedaan hebben, wat ze geleerd hebben en hoe ze dit kunnen toepassen. En doordat het redelijk anoniem is krijg je vaak hele goede tips. De leerpunten kring Ik houd wel van dit soort werkvormen; bewegen, reflecteren en delen. Deze werkvorm bevordert:

Leerpunten formuleren

Reflecteren Hieronder de instructie: Tijd: 10 minuten Deelnemers: 6 tot 16 Binnen en Buiten beetje Actief Benodigd materiaal: niets Verloop: Bij deze oefening gaan de deelnemers nadenken over wat ze geleerd hebben in deze oefening/training/opleiding en hun leerpunten uiten. Laat de deelnemers gearmd in een kring staan. Op een teken verzetten alle deelnemers een aantal stapjes naar links, zodat de hele kring naar links draait. Op het moment dat iemand iets wilt zeggen, zegt diegene “STOP” en formuleert hij/zij een leerpunt. De kring gaat weer draaien, iedere deelnemer doet nu kleine stapjes naar rechts, de kring draait naar rechts. De begeleider zegt: “STOP” en formuleert wat hij/zij geleerd heeft. “wat ik leerde was……………….”. Na iedere “stop” draait de kring in de andere richting.



We draaien nu weer naar links tot er iemand stop zegt en zijn/haar leerpunt formuleert. Als de kring in 1x helemaal rond draait is de oefening afgelopen Evaluatie: Is dus niet van toepassing want de gehele vorm is evaluatie. Ik kan me wel voorstellen dat jij als trainer af en toe doorvraagt. Mijn ervaring is namelijk dat mensen het 'algemeen' houden. En een simpele vraag die je dan kunt stellen is: “Zou je dat eens concreet kunnen maken?” “En hoe ziet dat er uit?” En heel krachtig vind ik ook: “En wat ga je nu vanaf morgen anders doen nu je dit inzicht (of wat dan ook) hebt?”



90 Schrijf een kaart

Deze werkvorm kan heel erg krachtig zijn om een verandering daadwerkelijk te realiseren.


• doel visualiseren • doel bereiken • commitment geven • leiderschap

Benodigde materialen Ansichtkaarten. Tijd: 20 minuten

Spelverloop/ instructive Na een training of oefening krijgt iedere deelnemer een ansichtkaart waarop hij/ zij een besluit of een doel schrijft. Iets wat hij/zij graag in de toekomst gerealiseerd zou zien. Bij het doel wordt ook een datum genoteerd. De datum waarop het doel gerealiseerd moet zijn. Tevens vult een ieder zijn of haar naam plus adresgegevens in op de ansichtkaart.

Tot slot laat iedere deelnemer zijn besluit en of doel lezen aan een medecursist om vast te stellen of het doel concreet genoeg is. de trainer of begeleider neemt alle kaarten in en zorgt ervoor dat deze op het juiste tijdstip bij alle deelnemers arriveren. Dit zodat degene die de kaart ontvangt, aan het doel/voornemen herinnerd wordt.



91 Fear in a hat Deze werkvorm is serieus en vraagt vertrouwen voordat je aan deze activiteit kunt beginnen. Deze werkvorm bevordert:

Begrip

Inlevingsvermogen

Hulp vragen

Leiderschap

Vertrouwen Hieronder de instructie: Tijd: 30 minuten Deelnemers: 5 tot 15 Binnen en Buiten niet Actief Benodigd materiaal Een hoed, pen en papier Verloop: Elke deelnemer schrijft zijn grootste angst op een briefje (eventueel met toelichting), vouwt deze dubbel en stopt het in de houd. Vervolgens pakt iemand een briefje van één van de andere deelnemers uit de hoed en leest deze voor. Daarna leeft de persoon zich in de ander in en beschrijft hoe deze zich wellicht zal voelen. Dan is de volgende deelnemer aan de beurt. Wanneer iedereen is geweest kan besproken worden wat mensen ervaren hebben of wat ze opgevallen is. Dat is dan gelijk ook de evaluatie. Deze activiteit kan er toe leiden dat de groep een behoefte heeft gecreëerd om afspraken te maken over hoe met elkaar om te gaan. Dat vind ik altijd mooi aan dit soort activiteiten. De groep gaat zichzelf ontwikkelen en bouwt aan vertrouwen. Ook kunnen ze hulp vragen aan elkaar. Daarna zou je een group juggle kunnen doen.



92 Blinddoekenspel Dit soort werkvormen zijn altijd enorm waardevol wanneer je het goed begeleidt; mensen ervaren hoe het groepsproces werkt, wat gebeurt er in de groep, wie neemt de leiding, zijn er afspraken gemaakt, is er en echt doel bepaald etc. Met dank aan Heleen van Tol!! Deze werkvorm bevordert:

Hulp vragen

Leiderschap

Vertrouwen

Inzicht in groepsproces Hieronder de instructie: Tijd: 30 minuten Deelnemers: 5 tot 15 Binnen en Buiten niet Actief Benodigd materiaal Voldoende blinddoeken, een geschikte fysiek veilige omgeving Verloop: Verdeel de groep in twee teams, team 1 en team 2. Team 1 is verantwoordelijk voor het traject van A naar B en team 2 is verantwoordelijk voor het traject B naar C. We lopen het hele traject eerst gezamenlijk en geven daarbij aan waar in het traject punt B en C liggen De opdracht is om straks de hele groep geblinddoekt veilig van punt A naar punt C te brengen Beide Teams krijgen ongeveer 15 minuten de tijd om hun eigen traject te verkennen. Begeleiding gaat samen met totale groep het traject verkennen en komen samen weer op startpunt terug Dan blinddoeken uitdelen+ instructie kort herhalen+ SUCCES Variant zoek een voor jou favoriete plek op en ga straks geblinddoekt van punt A naar je favoriete plek. Verder is alles vormvrij ( NB Kunnen ze dus alleen, met partner, of als groep oppakken.) Evaluatie:

Hoe heb je je als individu gevoeld,

Wat gebeurde er in de groep,

Hoe kwam jouw team tot beslissingen,

Wie gaf er leiding aan het team?

Verschoof het leiderschap: 1x, 2x of vaker? Waarom en wanneer?

Welke kwaliteiten kwamen naar voren in jouw team?

Ontdekte je dat je collega's kwaliteiten hadden, waarvan je je niet bewust was?

Hoe vulden de diverse kwaliteiten elkaar aan?



Waarover ontstonden conflicten? Hoe kwamen jullie daaruit?

Hoe goed luisterde iedereen naar elkaar?

Hoeveel vrijheid was er om ideeën naar voren te brengen?



93 Blind vertrouwen oefening voor binnen Een blinddoek werkvorm die je gemakkelijk binnen kunt doen is deze; ook met veel dank aan Heleen van Tol!! Deze werkvorm bevordert:

Vertrouwen op eigen zintuigen

Vertrouwen op anderen Hieronder de instructie: Tijd: 30 minuten Deelnemers: 5 tot 15 Binnen (maar buiten kan natuurlijk ook) niet Actief Benodigd materiaal Voldoende blinddoeken, een geschikte fysiek veilige omgeving. Zeg dat jij er ook bent om de veiligheid te borgen. Verloop: Instructie eerste deel: Neem een plaats in de zaal een beetje verspreid over de zaal. Doe je ogen dicht, luister naar je eigen ademhaling en concentreer je op je omgeving. Loop met je ogen dicht voorzichtig door de ruimte, zonder te botsen. Als je je echt concentreert op je omgeving, dan bots je namelijk niet omdat je voelt wanneer er iets of iemand in je buurt komt. Laat iedereen even rondlopen om te ervaren hoe het is om te doen. Tweede deel: geef instructie om tweetallen te maken en geef een van de twee een blinddoek. Bind de blinddoek voor bij de ander zodat hij/zij niets meer kan zien. Degene die niet geblinddoekt is, begeleidt de geblinddoekte door de ruimte en zorgt ervoor dat de ander nergens tegen aan botst. Na een paar minuten wisselen van rol en opnieuw begeleidt/geblinddoekt door de ruimte lopen, eventueel later nog laten versnellen. Derde deel: geef instructie om viertallen te vormen. Vorm een kringetje, waarbij een persoon stokstijf in het midden gaat staan. Hij/zij laat zich geblinddoekt rustig in de armen van de omringende personen vallen. Door de groep wordt men telkens weer naar de andere kant van de cirkel geduwd, waardoor het wiegeffect ontstaat. Als dit goed gaat, kan de groep in z'n geheel een goed gesloten kring vormen en de oefening herhalen. Evaluatie: Wat dacht je toen je de opdracht kreeg? Hoe was het om verantwoordelijk te zijn voor de ander? Hoe was het om te leiden/geleid te worden? Wanneer voelde je twijfel? Wat heb je toen gedaan, heb je je eigen grenzen goed bewaakt en aangegeven?



94 Hula Hoop Deze teambuilding activiteit is een hele eenvoudige maar een o zo effectieve! Deze werkvorm bevordert:

samenwerking

focus

zelfsturend vermogen

doelgerichtheid

overleg voeren Benodigde materialen • Eén of twee hoepels, of een rond touw met een diameter van 1 meter. Spelverloop/ instructie Stel de deelnemers (minimaal zes tot maximaal twintig) op in een kring terwijl ze elkaars handen vasthouden. Het is de bedoeling om de hoepel zo snel mogelijk door te geven door er doorheen te stappen zonder dat deze losgelaten wordt en tot hij weer terug is bij de eerste persoon. De begeleider neemt de tijd op vanaf het startmoment. Degene diede hoepel als eerste om zich heen heeft beweegt zijn lichaam zodanig dat de hoepel over zijn arm schuift naar degene die links of rechts van hem of haar staat. Deze persoon moet door de hoepel heen kruipen om de hoepel door te kunnen schuiven naar de volgende persoon. Uiteindelijk komt de hoepel terug waar hij begonnen is zonder dat de handen losgegaan zijn van elkaar. Na de eerste poging stimuleert de begeleider het team om een volgende poging te doen die sneller gaat. De begeleider observeert de prestaties en laat het team nu kiezen of zij zichzelf een hoger doel willen stellen.



95 Het Eurospel Deze werkvorm bevordert:

Samenwerken

Commitment

Onderhandelen

Resultaten behalen Hieronder de instructie: Tijd: 45 minuten Deelnemers: 8 tot veel Binnen en buiten weinig Actief Benodigd materiaal Euro muntstukken, aantal is gelijk aan het aantal deelnemers. Doel van het spel Komen tot één gemeenschappelijk gedragen “goed doel” waar alle euro's naar toe gaan Verloop: Maak groepjes van 4 tot 8 personen Duur per ronde; van 5 tot maximaal 10 minuten Alle deelnemers informeren over het spel: Elke aanwezige neemt voor zichzelf een goed doel in gedachte waar hij/zij graag het geld aan zou willen schenken. Er worden 3 rondes gespeeld. 1e ronde: De groepjes gaan in gesprek met elkaar en komen tot één gezamenlijk doel. (op basis van argumenten en overeenstemming). Degene wiens doel door gaat mag naar ronde 2 en heeft alle euro's van de groep bij zich. Ronde 2: Verdeel de personen die door zijn uit ronde 1 wederom in groepjes. Deze groepjes gaan weer in gesprek en komen tot één gezamenlijk doel. Degene wiens doel door gaat mag naar ronde 3 en heeft alle euro's van de groep bij zicht De personen die niet door zijn naar de 2e ronde mogen rondom de tafels gaan staan waar de onderhandelingen plaats vinden. Zij mogen niets zeggen of doen, alleen observeren. Ronde 3: Degene die in ronde 3 aangekomen zijn vormen 1 groep. Deze groep gaat in gesprek en komt tot één gezamenlijk doel. De personen die niet door zijn naar de 2 en 3e ronde mogen rondom de tafels gaan staan waar de onderhandelingen plaats vinden. Zij mogen niets zeggen of doen, alleen observeren.



Resultaat Het bedrag dat verzameld is wordt door degene wiens doel gekozen is daadwerkelijk gestort, geven. Spreek af hoe alle aanwezigen worden geïnformeerd over wanneer het geld geschonken is.

96 Het missende stuk Dit is een leuk en kort spel voor tussendoor en meestal is de uitkomst ook nog eens dat men in het vervolg meer gaat kijken naar een WIN WIN situatie. Instructie: Neem een foto en maak er een kopie van. Gebruik een stevig stuk papier of karton. Aan de achterzijde trek je een paar willekeurige lijnen om er een zelfgemaakte puzzel met 7 tot 9 stukken van te maken. Ze moeten elk verschillend zijn met unieke stukken. Snijd de stukken, neem dan de middelste stuk van elke puzzel en verwissel die, zodat geen van de puzzels opgelost kan worden. Start nu een wedstrijd ‘wie het eerste de puzzelf gemaakt heeft’. Dit kan in teams of als individuen. Uiteindelijk beseffen ze dat ze de ander nodig hebben om hun ontbrekende stuk te vinden.

97 Fotofinish Alles wat je nodig hebt is een touw voor de start en voor de finish lijn en misschien een digitale camera (optioneel). Doel: Iedereen in het team komt aan de finish op precies hetzelfde moment. Instructies: Iedereen moet beginnen achter de startlijn en naar de finish toe lopen of rennen en precies hetzelfde moment over de finish komen. Als iemand voor of na iemand anders over de streep komt moet het hele team opnieuw van achter de startlijn beginnen. Het team heeft een onbeperkt aantal pogingen. Transfer naar de werkelijkheid: Teams vinden dit leuk omdat het laat zien hoe we kunnen denken dat de taak zo eenvoudig is en dat we het makkelijk en snel gedaan kunnen krijgen; toch blijkt het lastiger dan gedacht…. Hier kun je een hele mooie debriefing doen en teams echt verder helpen.

98 Stille brainstorm Deze werkvorm bevordert:

Brainstormen zonder discussie

Creativiteit

Synergie

Opmerking [HB1]: Deze in format zetten

Opmerking [HB2]: Deze in format zetten



Hieronder de instructie: Tijd: 45 minuten, afhankelijk van het aantal deelnemers Deelnemers: 10 tot 15 Binnen en buiten weinig Actief Benodigd materiaal Pen en papier. Doel van het spel Met een grotere groep (max 10-15 deelnemers) ideeën verzamelen en vormgeven zonder dat je al tijdens de brainstorm fase in discussies en gesprekken verzandt, vooral bij grotere groepen. Verloop: Tijdens het 'brainwriting' schrijft ieder zijn/haar ideeën op een papier dat vervolgens wordt doorgegeven aan de buur. Met het papier dat ieder krijgt van zijn/haar buur ga je dan weer aan de slag: je borduurt verder op het gegeven idee en probeert originele invalshoeken te bedenken. Zo rouleren alle ideeën langs alle betrokkenen en voegt iedereen iets toe. Om de snelheid er in te houden kun je de stopwatch in de hand houden en na elke 2 minuten wisselen. Nadat het papier de cirkel helemaal is rondgegaan, neemt iedereen de tijd om alle aantekeningen te bekijken (of alleen die zijn toegevoegd aan zijn/haar originele idee). Pas daarna komt iedereen 'terug' om samen mondeling verder te gaan op de gemaakte 'brainwritings'. Hulpmiddel Een handig hulpmiddel om de ideeën te structureren tijdens het 'brainwriting' is de mindmap. Hierbij wordt in de cirkel het eerste idee geschreven (een van de onderwerpen van de brainstorm) en worden nieuwe ideeën gekoppeld aan het oorspronkelijke onderwerp of idee via verbindingslijnen. Zo ontstaat er al een lijn of structuur in de ideeën en word visueel duidelijk welke ideeën aan elkaar gekoppeld zijn. Na de 'brainwriting' op basis van mindmaps zit er al structuur in de ideeën en plannen.



99 Standbeeld Deze werkvorm bevordert:

Uitten van emoties

Zelfvertrouwen Benodigd materiaal: Lijst met verschillende emoties (bang, boos, blij, verdrietig, beschaamd, teleurgesteld etc.) Stopwatch Spelverloop: Alle deelnemers lopen rond in hetzelfde ritme. De leider van de groep laat een signaal horen en alle deelnemers beeldde de genoemde emotie uit. De deelnemers houden deze houding ongeveer een minuut aan. Na de minuut wordt er een signaal gegeven en gaat de groep weer in één ritme lopen en wordt het volgende signaal gegeven. Na een aantal keren kan er een andere leider gekozen worden. De deelnemers mogen niet te veel nadenken over de emotie. Eenmaal het signaal is gegeven, moeten ze in enkele seconden lichamelijk de emotie uitdrukken. Zorg voor spontaniteit! De eerst gekozen expressie zal de juiste zijn. De deelnemers moeten vertrouwen hebben in hun acties en hun eigen visie op de standbeelden en hun emoties laten zien. Variaties: Bedenk met de groep emoties die de groep uit gaat beelden. Er is geen leider, laat iemand spontaan een emotie roepen. Evaluatie Welke standbeeld deed jou het meest? Welk standbeeld was gemakkelijk uit te beeldden? Welke standbeeld was lastiger? Hoe komt dat?



100 Vergelijk goede en slechte besluiten Commitment is zoals we eerder bespraken een onherroepelijk besluit. Als trainer kun je met de deelnemers kijken naar het verschil tussen een ‘slecht’ besluit en een onherroepelijk besluit dat iemand ooit genomen heeft. Spelverloop/ instructie Vraag aan de deelnemers: “Roep een besluit in herinnering dat je nooit hebt uitge voerd en breng alle details in kaart van die herinnering en noteer die.” Roep vervolgens een onherroepelijk besluit in herinnering, een heel goed besluit, dat je zonder erbij na te denken uitvoerde. Breng ook hiervan alle details in kaart. De details noteer je naast herinnering één. Deze oefening wordt gedaan met twee of drie personen. Onderling kunnen mensen wisselen. Eén vertelt, één vraagt, één schrijft op. Of één vertelt en één vraagt en schrijft op. Hebben mensen geen ervaring met het zich erg detaillistisch bekijken van herinneringen, dan werkt drie het beste. Als de deelnemers dit gedaan hebben kun je toewerken naar het nemen van het besluit. “Welk GOED besluit neem je nu op basis van de inzichten en ideeën die je tijdens de training hebt opgedaan?”

101 Langs de lijn Leg een touw op de grond en vraag de deelnemers langs dit touw te gaan staan op basis van het cijfer dat ze geven voor de training. “Als je het helemaal niks vond ga je aan de linkerkant staan en vond je het een tien dan sta je helemaal aan de rechterkant.” Als de deelnemers hun positie ingenomen hebben kun je vragen stellen. “Ik zie dat je daar en daar staat, leg eens uit…” Je kunt de vraag in het algemeen stellen; geef de gehele training een cijfer. Of je kunt het opsplitsen: - Geef een cijfer voor de broodjes ;). - Geef een cijfer voor de locatie. - Geef een cijfer aan de inhoud van de informatie die je vandaag hebt gekregen. - Enzovoort.

102 Lucifer evaluatie Ik vind deze wel erg leuk als je het kort wilt houden. Een doosje lucifers gaat rond. Degene die aan de beurt is mag een lucifer aansteken en praten tot de lucifer uit gaat.



103 Applausmeter Aan het einde van de dag of het traject kijk je terug op de verschillende onderwerpen die behandeld zijn. Bij elk onderwerp wordt door hard of zacht te klappen aangege ven hoe de waardering was voor dit onderwerp. Als je wilt dat het een snelle evaluatie is vraag je niet naar de toelichting.

104 Symbolisch afronden Een manier om af te ronden die ik vaak toepas is de volgende (vooral leuk als je de hele dag buiten bent geweest).

Geef de deelnemers één minuut om een voorwerp te zoeken dat symbool staat voor de ervaringen die ze de trainingsdag hebben beleefd. Wanneer de minuut voorbij is roep je iedereen bij elkaar en ga je in een kring staan.

Om de beurt pakt ieder zijn beurt als men denkt aan de beurt te zijn. Geef de mensen de ruimte om te zeggen wat ze willen zeggen. Vaak is doorvragen niet nodig, een dankjewel wel.

Als je binnen bent geef je ze de gelegenheid om door de ruimte te lopen, tassen te doorzoeken (ook die van jezelf) en zo een voorwerp te vinden. Je kunt natuurlijk ook kaarten meenemen waar afbeeldingen op staan. Als je buiten bent komen vaak voorwerpen uit de natuur naar voren; alleen ik wil het hier niet verder in gaan vullen. Ik zou zeggen: gewoon doen!



105 Drie vragen afronder Wanneer je om welke reden dan ook nog maar heel weinig tijd hebt om af te ronden is de ‘Drie vragen afronder’ een heel erg leuke. Spelverloop/ instructie Ik zorg dat we met z’n allen in een kring staan. Ik introduceer de werkvorm altijd als volgt: “Ik eindig deze training altijd met drie vragen en als je alle drie de vragen met ‘ja’ kunt beantwoorden dan heb je een goede training/ sessie/ tijd gehad;

1. Steek je rechterhand omhoog als je vandaag hebt meegedaan! En leg hem daarna op de schouder van degene die naast je staat.

2. Steek je linkerarm omhoog als je vandaag iets geleerd hebt over jezelf of over iemand anders. Leg hem op de schouder van degene die naast je staat. Nu staat iedereen dus als een echt team met de armen op elkaars schouders!

3. Als je vandaag gelachen hebt; kijk dan degene die naast je staat aan, zeg: “We hebben gelachen hé” (of iets dergelijks, dankjewel is ook goed) en geef elkaar een schouderklopje!”

Dit geeft zo’n leuk effect, is zo’n plezierige afronder, dat ik hem ook vaak doe ook al zit ik niet krap in de tijd. Geloof het of niet; ik heb nog nooit meegemaakt dat er iemand bij was die niet zijn arm omhoog deed!



Slotwoord Het was mij een groot genoegen om al mijn kennis en ervaring te delen in de e-book. Als je de werkvormen gaat toepassen zul je ervaren dat je meer plezier, meer energie, meer impact en dus meer resultaat zult creëren met jouw groepen. Wil je de werkvormen zelf ervaren en de kneepjes van het vak leren? Kom dan naar één van onze workshops en ERVAAR het zelf. Ik zoek een mooie plek uit in de natuur en dan gaan we met een groep trainers, coaches, leerkrachten, docenten en begeleiders aan de slag. Dus kom naar de

Werkvormen Inspiratiedag Klik op de knop hieronder voor meer informatie.

Sportieve groet, Hugo Bakker


http://www.101werkvormen.nl/werkvormen-met-101mensen/

Documents

1...toepassen van de werkvormen, die op de site stonden, een soort begrip waren geworden: “101werkvormen”. Ook denk ik op dit moment aan de vele mails, tweets en opmerkingen op