Дорноговь аймаг Сайншан сум

1-р сургууль 2012 он

ОБЬ МӨРӨН

Обь мөрний талаарх зүйлсийг илүү товч тодорхой мэдэх бөгөөд хэр урт , дэлхийд хэдэд ордог талаарх гэх мэтчилэн танилцах

Зорилго

• Обь мөрөн нь ханты хэлээр Ас, Яг, Колта, Ема гэгддэг бол ненецүүд Колта, Куай, татарууд Умар, Омар гэж нэрийддэг.

• Обь мөрний ойр орчим нь Оросуудад эзлэгдэхээс өмнө Сибирийн ханлигийн мэдэлд байсан бөгөөд тэр хавийн хот суурингуудын ихэнх нь тэр үед үүсчээ.

Нэр

Обь мөрөн нь Оросын Холбооны Улсын баруун Сибирийн нам дор газраар урсдаг мөрөн юм. Алтайн нуруунаас эх авах Эрчис мөрөн нь Казахстаны нутгаар урсан, Обь мөрөнд цутгадаг. Обь мөрөн нь Обийн булангаар дамжин Карын тэнгист цутгана.

Обь мөрний урт нь 5410км харин Эрчис мөрнийг оролцуулбал 5570 км, Катунь голоос эх авсан гэж үзвэл 3650 км болно. Ай сав нь 2,430,000км² орчим. Ус цуглуулах талбай нь 2,990,000км² дэлхийд 5-д орох урт бөгөөд ай савын талбайгаараа дэлхийд 7-д харин ус цуглуулах талбайгаараа 4-д орох том мөрөн болно.

Обь мөрөн

Обь мөрөн нь Алтайн хязгаарын хоёр дахь том хот болох Бийскээс баруун урагш 25км зайд Бия, Катунь голууд нийлснээр бий болно. Эдгээр голууд нь Алтайн нуруунаас эх авдаг. Бия гол нь Алтайн нуруун дахь Телецкое нуураас эх авдаг бол Катунь гол нь д.т.дээш 4,506м өндөртэй Белуха уулын мөсөн голоос эхтэй. Уулсын хөндийгөөр мушгиран урсах Обь мөрөн нь Новосибирск зэрэг томоохон хотуудыг дайран баруун, эсвэл хойд зүгийг чиглэн урссаар тэгш тал дээр гарч ирмэгц баруун хойш чиглэн, улмаар баруун зүг рүү чиглэлээ өөрчлөн урсах бөгөөд хойд өргөргийн 61 хэм, дорнод уртрагийн 69 хэмд Ханты-Мансийск хотын ойролцоо Эрчис мөрөнтэй нийлж, Баруун Сибирийн тэгш өндөрлөгөөр хойшоо Уралын нуруутай зэрэгцэн урсч, эцэстээ зүүн тийш эргэн Обийн буланд цутгана. Зүүн талаараа Гыданскийн хойг, баруун талаараа Ямалын хойгоор хашигдсан Обийн булан нь хойноос урагш 800-950км орчим урттай бөгөөд Карын тэнгисээр дамжин Хойд мөсөн далайтай нийлдэг.

Газар зүй байдлаас

Обийн хамгийн том цутгал болох Эрчис мөрөн нь Обь мөрнөөсөө урт юм.Бусад томоохон цутгалуудыг нь дурьдвал баруун талаас Томь, Чулым, Кеть, Тым, Вах, зүүн талаас Васюган, Тура, Тавда, Алей, Сосва гол болно.Обь мөрөн нь тал, хагас цөл, тайга, намаг, тундрын бүсийг дайрч өнгөрдөг.Обь мөрөн нь Барнаулын орчимд 11-4 сард, Салехардын орчимд 10-6 сард хөлдөнө.

ЭНДЭЭС ДЭЛХИЙН ХОЁР ТОМ МӨРӨН БОЛОХ ОБЬ, ЕНИСЕЙ ЭХ АВНА

ОБЬ МӨРӨН-ИЙ АЙ САВЫН ТУХАЙ

ГАЗРЫН ЗУРАГ

Эдгээр шувуу нь Обь

мөрний дунд хэсэг,

Якутын зүүн хойт

нутгаар өндөглөн

зусна.

Дээрх үзүүлсэн болон энэд үзүүлж байгаа зурагнууд нь бүгд обь мөрөн юм

Обь мөрний тухай жоохон ч гэсэн танисан гэдэгт

итгэлтэй байна

GOOD BYE