Dobrych raD

Projekt edukacyjny portalu TacyJakJa.pl

Życie z chorobą dwubiegunową

10

Prof. dr hab. n. med. Łukasz Święcicki

Chorobę Dwubiegunową,Depresję, Schizofrenię

Portal TacyJakJa.pl oferuje pomoc osobom, które cierpią na:

Monitoruj zmiany swojego samopoczucia z e-dzienniczkami

Pomóż  lekarzowi ocenić kierunek zmian Twojego nastroju

Poznaj Takich Jak Ty...

Tekst © copyright Łukasz Święcicki

Projekt graficzny i skład © Piotr Porczyński.

Wszystkie prawa zastrzeżone. © Copyright Wydawca portalu TacyJakJa.pl.

Przedruk i reprodukcja w jakiejkolwiek postaci całości lub części tekstu bez pisemnej zgody wydawcy są zabronione.

Druk i oprawa Matrix, Agnieszka Patrycy.

Wydanie I 2010Zarejestruj się bezpłatnie:

www.TacyJakJa.pl

www.TacyJakJa.pl 1

Prof. dr hab. n. med. Łukasz Święcicki

Czy z chorobą afektywną dwubiegunową w ogóle można żyć?Odpowiedź brzmi – tak.

Czy można żyć i dobrze funkcjonować, być zadowolonym ze swojego życia?Na to pytanie odpowiedź również brzmi – tak.

A czy można osiągnąć to wszystko żyjąc tak, jak żyło się przed chorobą?To już niestety nie. W ten sam sposób trzeźwiejący alkoholicy nie mogą chodzić z kumplami na piwo, a chorzy na cukrzycę umawiać się w kawiarni na ciasteczko. Ani osoby z ChAD, ani pacjenci z innymi chorobami nie są niczemu winni, a jednak muszą ponieść koszty, jeśli postanowili wybrać zdrowie. W przypadku ChAD oznacza to kontrolowanie swoich objawów, minimalizowanie czasu trwania i nasilenia epizodów choroby, aby odzyskać władzę nad swoim życiem.

Terapię ChAD trzeba zacząć od leków, nie ma innego wyjścia. Od przyjmowania leków zgodnie z zaleceniami lekarza zaczyna się Twój udział, ale z pewnością się na tym nie kończy. W rzeczywistości każdego dnia podejmujesz, niekiedy wielokrotnie, wybory, które mogą sprawić, że nasilenie Twoich objawów zmniejszy się lub zwiększy, wybory od których będzie zależało w dużym stopniu czy nadal utrzymasz się w stanie remisji, czy też wystąpi u Ciebie nawrót lub też jak szybko ustąpią objawy zaburzeń nastroju, jeśli się już pojawiły.

Prof. dr hab. n. med. Łukasz Święcicki

Dziesięć dobrych radŻycie z chorobą dwubiegunowąCo można zrobić, żeby lepiej radzić sobie na co dzień ?

Dziesięć dobrych rad...

2 www.TacyJakJa.pl

Choroba afektywna dwubiegunowa – co jest potrzebne dla zdrowienia ?

Nadzieja. Objawy choroby nawracają, ale z pewnością możliwe jest osiągnięcie takiej sytuacji, w której okresy zdrowia będą długie, może coraz dłuższe. Wiara w to, że możesz poradzić sobie z chorobą jest nie tylko w pełni uzasadniona, jest też konieczna do tego, żeby mogło się to naprawdę udać.

Perspektywa. Choroba afektywna dwubiegunowa jest zaburzeniem nawracającym. To prawda, że po okresach dobrych przychodzą złe, jednak patrząc na to od drugiej strony również po okresach złych przychodzą prędzej czy później dobre – zdrowy rozsądek wskazuje, że nie można tracić nadziei.

Odpowiedzialność. W ostatecznej instancji za ustabilizowanie nastroju jesteś odpowiedzialny Ty sam. Nikt za Ciebie nie weźmie leków, nikt za Ciebie nie pójdzie do lekarza. Możesz i powinieneś liczyć na pomoc innych osób, ale po tę pomoc także Ty musisz się zwrócić, bo inaczej inni mogą się nie zorientować, że taka pomoc w ogóle jest potrzebna.

Edukacja. Zdobądź wiedzę na temat swojej choroby, stań się w tej sprawie ekspertem. To zdaje egzamin w przypadku chorych na cukrzycę i wiele innych przewlekłych chorób, dlaczego nie miałoby dotyczyć ChAD?

Wsparcie. Przebieg leczenia i zdrowienia zależy od Ciebie. Jednak wsparcie ze strony osób z otoczenia i ze strony personelu służby zdrowia jest niezbędne. Bez takiego wsparcia trudno liczyć na to, że dasz sobie radę.

www.TacyJakJa.pl 3

Prof. dr hab. n. med. Łukasz Święcicki

Zaangażuj się w proces własnego leczeniaMusisz stać się aktywnym uczestnikiem procesu własnego leczenia. Nie ma nic złego w tym, że ktoś zachowuje się jak ptaszek w gniazdku, czekając z otwartym dziobkiem na karmiącą mamę. Każdy z nas ma takie okresy w życiu. Tylko, że w tym przypadku to nie zadziała. Musisz wiedzieć na jakie objawy należy zwracać uwagę, ponieważ to właśnie Ty dostrzegasz te objawy – mamusia ptaszka widzi otwarty dziobek, ale lekarz nie widzi niczego dopóki się od Ciebie nie dowie! To Ty odczuwasz objawy, jeśli więc będziesz je znał, jeśli będziesz ich w pełni świadomy, to będziesz w stanie dokonywać właściwych wyborów zmierzających do poprawy sytuacji.

Bądź cierpliwy.Oczywiście, że to się najłatwiej mówi, a najtrudniej robi, mimo to nie ma innego wyjścia. Poziom współczesnej medycyny pozwala na skuteczne leczenie ChAD, przynajmniej w zakresie likwidowania objawów, ale nie pozwala na zrobienie tego szybko. Niecierpliwość nic nie pomoże, trzeba poczekać.

Utrzymuj stały i szczery kontakt ze swoim lekarzem.Najlepiej jest wybrać stałego lekarza i trzymać się tej samej osoby, jeśli jest to możliwe. Chodzenie do lekarza rodzinnego, żeby „wypisał recepty” na ogół nie jest dobrym wyjściem na dłuższą metę, nawet jeśli czujesz się dobrze. Wizyty u specjalisty nie muszą być wcale częste, poza okresami zdecydowanego pogorszenia, ale nie należy zrywać z nim kontaktu, choćby miała to być rozmowa telefoniczna. Kontakt ze specjalistą ma sens tylko wtedy, kiedy jest się z nim szczerym. Często zdarza się, że pacjentom z ChAD wydaje się, że czują się bardzo dobrze tymczasem w rzeczywistości zaczęła się już u nich hipomania. Doświadczony specjalista może się w tym zorientować na podstawie samej relacji o wydarzeniach życiowych. Jeśli uzyska taką relację.

1RADA

2RADA

3RADA

Dziesięć dobrych rad...

4 www.TacyJakJa.pl

Przyjmuj leki dokładnie zgodnie z zaleceniami.Czasem trudno jest stosować się do zaleceń. Na przykład bardzo trudno pamiętać o braniu leków w ciągu dnia. Czasem wydaje się, że można by zrobić w lekach przerwę – choćby bardzo krótką. Być może można zmienić sposób podawania leków na dwa razy dziennie, lub raz dziennie, być może można zrobić także przerwę. Ale na pewno nie można podjąć takiej decyzji, choćby wydawała się drobna, bez konsultacji ze swoim lekarzem. Nie chodzi o konsultację z jakimkolwiek lekarzem, tylko ze swoim własnym.

Podejmij psychoterapię.W okresie występowania silnych objawów depresji lub manii zwykle nie da się podjąć psychoterapii. Wtedy najważniejsze są leki. Jednak czas lepszego samopoczucia trzeba wykorzystać na psychoterapię. Są dowody na to, że dobrze prowadzona psychoterapia zmniejsza częstość nawrotów. Jeśli tak to nie ma żadnego powodu, aby takiej terapii nie podjąć. ChAD to ciężka choroba i trzeba wykorzystać każdą okazję, która daje realna szansę na pomoc. Nie trzeba zamykać sobie drogi mówiąc (czy myśląc): co mi może pomóc psychoterapia? Albo: nie wierzę w takie gadanie.

Najpierw spróbuj, potem podejmiesz decyzję.

Monitoruj objawy i zmiany nastroju, które u Ciebie występująSamopoczucie, nastrój w ChAD zmieniają się cyklicznie. Ale uchwycenie tych cykli wcale nie jest łatwe. Żyjąc z dnia na dzień można prawie nie zauważyć różnicy. Jeśli widujesz się ze swoim lekarzem raz na miesiąc to za każdym razem możesz mieć poczucie, że jest „tak jak poprzednio”. Zwykle nie jest to prawdziwa odpowiedź z dwóch względów.

5RADA

6RADA

4RADA

www.TacyJakJa.pl 5

Prof. dr hab. n. med. Łukasz Święcicki

Po pierwsze: Twój stan zdrowia jest nieco inny niż miesiąc temu, ale stanu sprzed miesiąca nie pamiętasz na tyle dokładnie, aby móc to porównać.

Po drugie: Nawet jeśli stan zdrowia „na dziś” jest rzeczywiście bardzo podobny, to w ciągu miesiąca mogły występować różne zmiany, nawet drobne, których teraz już nie pamiętasz, a które dla lekarza prowadzącego mogą mieć duże znaczenie.

Monitorując nastrój, ewentualnie również inne objawy raz dziennie, bo zazwyczaj taka częstość jest wystarczająca, zyskujesz rzeczywistą możliwość opanowania wielu epizodów choroby zanim jeszcze w pełni się rozwiną. Osoby z ChAD, które mówią, że od wielu lat czują się całkowicie dobrze są w rzeczywistości osobami, które nauczyły się dobrze oceniać swój stan i reagować na niewielkie zmiany, a nie czekać aż zrobi się duży problem. Jest to sytuacja podobna do tej, która występuje na rajdach samochodowych – interwencja we właściwym momencie to tylko drobny ruch kierownicą, w niewłaściwym – to samochód w rowie. Ktoś kto uważa, że monitorowanie objawów w ChAD nie ma sensu jest podobny do osoby, która uważa, że kierowca rajdowy nie musi wcale patrzeć na drogę wtedy kiedy jedzie po prostym odcinku. Do monitorowania objawów ChAD najprościej użyć portalu społecznościowego TacyJakJa.pl, gdzie dostępne są anonimowe dzienniczki (kwestionariusze) monitorowania samopoczucia. Jeśli jednak ktoś nie lubi komputerów, można założyć sobie specjalny notes i prowadzić odpowiednie zapisy zgodnie z instrukcją, którą można znaleźć na www.TacyJakJa.pl. Te zapisy mają służyć przede wszystkim ich autorowi, czyli Tobie, ale byłoby dobrze gdyby lekarz również mógł rzucić na nie okiem.

Oprócz określenia samopoczucia dobrze jest też notować przyjmowane leki (zwłaszcza zmiany leków) oraz wydarzenia życiowe, w ten sposób łatwiej znaleźć potencjalne przyczyny wystąpienia kolejnego epizodu.

Przykładowe czynniki życiowe, które często sprzyjają wystąpieniu epizodu ChAD:

• Stresy życiowe.• Problemy finansowe.• Kłótnie z bliskimi osobami.• Problemy w szkole lub pracy.• Wyraźne zmiany pór roku.• Wymuszony brak snu.

Dziesięć dobrych rad...

6 www.TacyJakJa.pl

Zwracaj uwagę na oznaki mogącego zbliżać się epizodu

8RADA

Znaki ostrzegawcze przed depresją:

• Przestaję gotować, przygotowywać posiłki.

• Unikam ludzi.• Jem dużo słodyczy,

czekolady.• Zaczynam mieć bóle głowy.• Przestaję dbać o siebie.• Ludzie zaczynają mnie

drażnić.• Potrzebuję więcej snu,

ale gorzej śpię. Posypiam w ciągu dnia.

Znaki ostrzegawcze przed manią:

• Zdaję sobie sprawę, że czytam naraz pięć książek, robię jednocześnie kilka różnych rzeczy.

• Nie mogę się skoncentrować.• Zauważam, że jestem jakiś niezwykle szybki.• Czuję się rozdrażniony.• Ciągle jestem głodny, ale często nie starcza

mi czasu na jedzenie.• Osoby z otoczenia mówią, że jestem strasznie

nabuzowany i trudny do zniesienia.• Mam ochotę wszystko porządkować,

zrobić po swojemu.• Mam poczucie, że inni ludzie są strasznie głupi,

powolni i nie dają sobie rady.• Mam bardzo dużo energii i stałą chęć

do bycia w ruchu.

Z góry przygotuj sposoby radzenia sobie z potencjalnym nadchodzącym epizodem choroby.Kiedy zaczyna się epizod choroby często nie ma już czasu, aby racjonalnie przemyśleć co powinno się robić. Wiele osób podchodzi do tego w sposób fatalistyczny – „i tak nic się nie da zrobić, bo już się zaczęło”. Jednak doświadczenia wielu innych pacjentów wskazują, że wcale tak nie jest. Pisanie „listów w butelce” do samego siebie – coś w rodzaju listów, które wysyłali rozbitkowie z bezludnych wysp – jest często dobrym rozwiązaniem. Okazuje się, że człowiek może sam sobie udzielić rady i jest mu wówczas może nawet łatwiej posłuchać. Jakie rady powinny się znaleźć w takim liście w butelce?

Przedstawiony zestaw rad to tylko rodzaj propozycji. Jak widać nie są to wcale rady uniwersalne. Być może w Twojej indywidualnej sytuacji potrzebnych będzie kilka zestawów. Najważniejsza informacja jest taka, że – choć może się to wydawać naiwne – tego rodzaju plany naprawdę działają, to znaczy pomagają zapobiec rozwojowi epizodu choroby. To może Cię uchronić przed szpitalem!

7RADA

www.TacyJakJa.pl 7

Prof. dr hab. n. med. Łukasz Święcicki

Opracuj plan awaryjnyNa wypadek, gdyby nie udało się zapobiec nawrotowi choroby przygotuj plan awaryjny, który będzie służył w okresie wystąpienia epizodu choroby. Zwłaszcza w manii bardzo trudno zapanować nad tym co się dzieje dokoła i sytuacja może Cię bardzo szybko przerosnąć. W depresji wszystko dzieje się wolniej, jednak myślenie wcale nie jest bardziej racjonalne, a poczucie beznadziejności znacznie utrudnia działanie. Nawet proste sprawy mogą stać się wielkim problemem, giną telefony, mylą się leki. Dlatego:

Spisz listę najważniejszych kontaktów (lekarz prowadzący, terapeuta, członkowie najbliższej rodziny)

Spisz listę wszystkich leków, które przyjmujesz z wyraźnie zaznaczonym dawkowaniem i wielkością tabletek. Pamiętaj, że niektóre ważne i silne leki wy-stępują w różnych wielkościach tabletek – to nie wszystko jedno czy weźmie się 1 tabletkę o ma-sie 300 czy 500 mg! Nie chodzi o sztuki, ale o ilość aktywnej substancji.

Napisz informację o swoich innych problemach zdrowot-nych – np. sposobie leczenia cukrzycy, nadciśnienia. To może być bardzo ważne.

Zrób listę objawów, które mogą wskazywać, że powinie-neś poprosić kogoś, żeby prze-jął za Ciebie odpowiedzialność (np. zabrał Ci kartę kredytową, telefon komórkowy czy odłączył Internet!).

9RADA

List w butelce

• Porozmawiam z osobą, która może udzielić mi wsparcia.• Muszę zapewnić sobie co najmniej 8 pełnych

godzin snu, najlepiej o tej samej porze.• Pójdę na spotkanie grupy wsparcia,

o ile taka możliwość jest dostępna.• Zadzwonię do lekarza lub terapeuty.• Zrobię coś zabawnego lub kreatywnego.• Poświęcę więcej czasu sobie i po prostu się zrelaksuję.• Zwiększę zakres aktywności fizycznej.• Muszę odstawić alkohol, kofeinę, napoje energetyzują-

ce.• Będę spędzać więcej czasu w dobrym oświetleniu.• Zmniejszę (albo zwiększę, w zależności od sytuacji)

stymulację ze strony otoczenia.Napisz własne:

……………………………………………………

……………………………………………………

……………………………………………………

Dziesięć dobrych rad...

8 www.TacyJakJa.pl

Niezależnie od sytuacji staraj się ograniczać stresŻycie bez stresu to oczywista mrzonka. Niektórzy ludzie strasznie gniewają się nawet wtedy, gdy lekarz zaleca im oszczędzający tryb życia – „przecież ja nie chcę się męczyć i denerwować, gdyby to ode mnie zależało…”. Jednak tak naprawdę w dużym stopniu to od Ciebie zależy. Trzeba sobie tylko dobrze uświadomić co jest dla mnie priorytetem. Czego naprawdę potrzebuję. Ludzie często mówią: „nie mogłem pójść tam”, „nie mogłem zrobić tego”. Powinni sobie wtedy zadać sobie pytanie: „a gdyby ktoś dawał mi za to tysiąc złotych w gotówce, czy wówczas mógłbym czy nie?”. Jeśli uczciwa odpowiedź jest twierdząca, to należy się poważnie zastanowić co jest ważniejsze – kilka papierków czy własne zdrowie, a może nawet życie.

W celu ograniczenia wpływu stresu na własne życie należy:

Opanować podstawowe techniki relaksacyjne. Techniki polegające na głębokim oddychaniu, medytacji, jodze są skuteczniejsze niż się wielu osobom wydaje i nie należy ich lekceważyć. Wyniki badań wskazują, że na ćwiczenia relaksacyjne trzeba poświęcić każdego dnia 30 minut. To nie dużo w stosunku do efektu, którego można oczekiwać. Oczywiście najlepiej zacząć w okresie zdrowia, podczas choroby może to być bardzo trudne.

Postanów, że jednym z Twoich priorytetów musi być po prostu wypoczynek. Rób rzeczy tylko dlatego, że sprawiają Ci przyjemność, bez żadnego innego powodu. „Przyjemne z pożytecznym” raczej odpada. Idź na zabawny film, na spacer, poczytaj, posłuchaj muzyki, pogadaj z przyjacielem. To nie grzech robić coś jedynie dla rozrywki.

To nie wszystkie rady, które mogą się przydać, a tylko te, które wydały mi się najważniejsze. Wszystkie są możliwe do zrealizowania i wszystkie są – choć w różnym stopniu – skuteczne; wiem to z pewnością, bo mówili mi o tym pacjenci, ludzie „Tacy Jak Ty”.

Oczywiście, że nie należy liczyć na cuda, ale przecież to nie powód, żeby rezygnować z małych kroków wiodących do celu.

10RADA

Chorobę Dwubiegunową, Depresję, SchizofrenięPortal TacyJakJa.pl oferuje pomoc osobom, które cierpią na:

Monitoruj zmiany swojego samopoczucia z e-dzienniczkami

Pomóż  lekarzowi ocenić kierunek zmian Twojego nastroju

Poznaj Takich Jak Ty...

Portal jest nowatorskim narzędziem, przydatnym dla pacjenta i lekarza. Daje możliwość anonimowego monitorowania przebiegu swojego leczenia, nasilenia objawów.

Krótkie kwestionariusze zawarte w portalu pozwalają na monitorowanie wybranych elementów dotyczących samopoczucia, stanu psychicznego, poziomu funkcjonowania w różnych zakresach, leczenia farmakologicznego i jego działań niepożądanych.

Odpowiedzi zaznaczone w kwestionariuszu automatycznie zapisują się w wykresy obejmujące dłuższe okresy obserwacji.

Istnieje możliwość dokonywania wydruków, które pacjent może przedstawić lekarzowi w trakcie kolejnej wizyty.

Fora dyskusyjne dają wsparcie społeczności oraz  konsultantów medycznych w danej specjalności.

Zarejestruj się bezpłatnie:

www.TacyJakJa.pl

Portal prowadzony

przez lekarzy

Dbamy o zdrowie psychiczne

Szczegółowe informacje dostępne na życzenie: KRKA - POLSKA Sp. z o.o., ul. Równoległa 5, 02-235 Warszawa, tel.: 22 573 75 00, faks: 022 573 75 64, e-mail: poland@krka.biz, www.krkapolska.pl

XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, Numer KRS: 0000025060, NIP: 526-10-31-829, Numer REGON: 010164219, Kapitał zakładowy: 17 490 000,00 zł. Novpol 11/2010, reklama korporacyjna.

Novp

ol 11

/201

0, rek

lama k

orpo

racyjn

a.