TDBD / 8

10‹Ç‹NDEK‹LER

1318

2260

68

29 A¤ustos’ta Prof.Dr. Mehmet Beyli’yi yitirdik. 21 Eylül’de iseSakarya Diflhekimleri Odas› Baflkan› Necip Enver Demirer ve GenelSekreter Cenk Acar Gaziantep’te yap›lan TDB Baflkanlar Konseyitoplant›s› dönüflünde geçirdikleri trafik kazas› sonucu hayatlar›n›kaybettiler.

Difl Koruma Günleri’nin dördüncüsü 6-25 Ekim 2003 tarihlerindeyap›l›yor. Türk Diflhekimleri Birli¤i ve Colgate’in iflbirli¤i ve Sa¤l›kBakanl›¤›’n›n deste¤iyle yürütülen kampanyaya bu y›l baflvuru ya-pan diflhekimi say›s› 3190.

Eylül ac›larla geldi

Difl Koruma Günleri dördüncü y›l›nda

91. Uluslararas› Kongresi 18-21 Eylül 2003 tarihlerinde Avustral-ya’n›n Sidney kentinde gerçekleflti. Kongrede 2005-2007 y›llar›aras›nda baflkanl›¤› yürütmek üzere ilk kez bir kad›n diflhekimi, Dr. Michelle Arden FDI Baflkanl›¤›na seçildi.

FDI Sidney Kongresi

Muayenehanede kulland›¤›m›z cihazlar›n hatal› kullan›mlar› kadarbak›mlar›n›n do¤ru ve zaman›nda yap›lmamas› da geri dönülmezsonuçlara yol açabiliyor. Makina Müh. Bilgehan Uçanok cihazlar-dan maksimum verim alabilmek için yap›lmas› ve yap›lmamas›gerekenleri yazd›.

Son y›llar›n en gözde gezilerinden biri, fianl›urfa, Harran, Ad›ya-man, Kâhta, Nemrut, Hasankeyf, Mardin, Midyat ve GAP’› içine a-lan Güneydo¤u turu. Bal›kl›göl’den Mor Gabriel Manast›r›’na, Ulu-cami’den Mardin’in güvercinlerine kadar uzanan bir yolculuk…

TDB Baflkanlar Konseyi toplant›s› 19-20 Eylül tarihlerinde Gaziantep’teyap›ld›. Gündemde yeni diflhekimli¤i fakülteleri aç›lmas›, 1219 say›l›yasayla ilgili de¤ifliklik ve Genel Sa¤l›k Sigortas› konular› vard›.

TDB Baflkanlar Konseyi Gaziantep’te topland›

Klasik Güneydo¤u

Muayenehanede kullan›lan cihazlar›n bak›m›

T D B D E k i m 2 0 0 3 7 7 . S a y › 1 7 . 0 0 0 a d e t b a s › l m › fl t › r . T D B ü y e l e r i n e ü c r e t s i z d i r . 2 a y d a b i r , y › l d a 6 s a y › y a y › m l a n › r .

TDBD / 77

Sahibi TDB Yönetim Kurulu Ad›na Genel BaflkanCelal Korkut Y›ld›r›mSorumlu Yaz› ‹flleri MüdürüGenel SekreterMurat ErsoyTDB Yay›n Kurulu SorumlusuTatyos BebekTDBD Yay›n KuruluRecep ErdöndüNefle Dursun ‹nceo¤luSertaç PekerTDBD Bilimsel Dan›flma Kurulu TDB E¤itim Komisyonu’durEditörHakan Sürmen Görsel Yönetmenfieref KartalReklam için baflvuruTel: (212) 327 84 41 (pbx)Fax: (212) 327 84 43Ofset Haz›rl›k StudioBask›-Cilt Stil Matbaas›Editöryal üretim ve yap›mNisan ‹letiflimCihannüma Mah. Salihefendi Sok. No:4/9 K:6 Mistafl ‹flhan› Befliktafl/‹stanbul nisaniletisim@superonline.comTel: 0212. 327 84 41 Fax: 0212. 327 84 43Yönetim Yeri ve Yaz›flma AdresiZiya Gökalp Caddesi No: 37/11Yeniflehir-ANKARATel: (312) 435 93 94Fax: (312) 430 29 59www.tdb.org.tre mail: tdb@tdb.org.trISSN: 1303-9784

REKLAM ‹NDEKS‹ (Alfabetik)APRANAX...................................................... 03BASMACI ...................................................... 31BENL‹O⁄LU.................................................... 23BRAUN.......................................................... 05COLGATE........................................ Ön kapak içiDENTANET................................................ 42-43DENTOSAN ................................................... 59D‹LMAN D‹fi D .............................................. 64DMS ........................................................ 07-79EDAD ............................................................ 51EST‹ ............................................................ 56GÜNEY D‹fi .............................................. 44-47IVOCLAR-VIVADENT ................................ 28-81‹PANA ....................................... Arka kapak içi‹fi BANKASI................................................... 06 MEDDENT ..................................................... 33METCO...................................................... 21-55ORAL B ......................................................... 04 ÖNCÜ DENTAL ............................................. 35PERFETT‹ ....................................................... 48RF SYSTEM .................................................. 77SES DIfi T‹C. ................................................ 67S‹GNAL ........................................... Arka kapakTEKM‹L ..................................................... 62-63UN‹MED........................................................ 713M................................................................. 15VOCO ............................................................ 16YAPI KRED‹ BANKASI................................... 73

9 / TDBD

nsan yaflam›nda sözcüklerle ifade edilemeyen

dönemler olur. Ve bu dönemler ac›lar›n yo¤un ya-

fland›¤› anlar› içerir.

Diflhekimli¤i camias› son iki ayd›r kaybetti¤i de-

¤erlerle bu ac›lar› yaflad›. Önce aram›zdan pedodonti a-

nabilim dal›n›n "anas›", kurumsal ve insani iliflkilerinde-

ki uzlaflmac› ve hoflgörülü tav›rlar› ile örnek olan hoca-

m›z Prof.Dr. Altan Gülhan Özerkan’› kaybettik. Ard›ndan;

insani de¤er yarg›lar›n›n erozyona u¤rad›¤› günlerde hem

bir bilim insan› olarak hem de yurttafl olarak "kral ç›p-

lak" diyebilme cesaretini her koflulda ifade eden sevgili

hocam›z Prof.Dr. Mehmet Beyli aram›zdan ayr›ld›. Ve

son olarak iki güzel insan,yüzlerinde ayd›nl›k, gözlerinde

dostluk olan Sakarya Diflhekimleri Odas› Baflkan› N. En-

ver Demirer ve Oda Genel Sekreteri S.Cenk Acar’› 21 Ey-

lül günü Gaziantep Baflkanlar Konseyi toplant›s› dönüflü

Bolu’da geçirdikleri trafik kazas› sonras›nda kaybettik.

Onlar görev flehidi olarak an›lar›m›zda daima yaflayacak

ve TDB’nin gelece¤ine ›fl›k tutacaklar.

Türk Diflhekimleri Birli¤i’ni bugünlere tafl›yanlar aram›z-

dan zamans›z ayr›l›p gidiyorlar. Ayr›l›klar›n› kabullenmek

çok zor. Onlar›n her zaman, her ad›mda, her etkinlikte il-

keli durufllar›, insani de¤er yarg›lar› ile yan›m›zda olacak-

lar›n› bilmek yaflama sar›lmam›z›, ba¤lanmam›z› sa¤l›-

yor.

‹nsano¤lu her üzüntülü olayda kendini ve yaflam› sorgu-

lamaya bafllar. Dostluklar›n›; mesleki, politik, velhas›l

yaflama dair olan bütün iliflkilerini duygu yüklü bir anla-

y›flla sorgular. Ve bu anda insan olman›n onuru bask›n

ç›kar. Daha sonra; günlük yaflamdaki güç kullanma an-

lay›fl› ve kiflisel h›rslar›n bask›n ç›kmaya bafllamas›yla

insan olman›n meziyetleri ortadan kalkar.

Ne yaz›k ki dünya bu anlay›fl›n tahakkümü alt›nda. Özel-

likle komflu Irak’taki iflgal ve iflgal sonras› yaflananlar

bunun ac› örneklerini oluflturuyor. Bu süreçte Hükümet

dünyan›n eflk›yas› ABD’nin isteklerine hay›r diyemiyor.

ABD’nin dayatmalar›na; TBMM’nin Mart 2003 tarihinde-

ki insani ve ulusal gerekçelerle karfl› ç›k›fl›n benzerinin

olmas› baz› güçler taraf›ndan engellenmeye çal›fl›l›yor.

Hükümetin ABD’nin isteklerine karfl› evetçi tavr› bu güç-

leri ve savafl yanl›lar›n› cesaretlendiriyor. TBMM ve mil-

letvekilleri, savafla ve iflgale karfl› oldu¤unu her f›rsatta

d›fla vuran bu halk›n vekilleri oldu¤unu hat›rlamal› ve 1

Mart’ta ald›¤› tutumun kazaen de¤il ülkenin onurunu ko-

ruma bilinciyle olufltu¤unu göstermelidir.

Geliflmifl dünyayla y›llard›r sürdürülen entegrasyon çaba-

lar› yaz›k ki ülkemizdeki siyaset kültürüne sirayet etme-

di. Bunun kolay olmayaca¤›n› biliyoruz. ‹nsan haklar›, ev-

rensel hukuk kurallar›, savafls›z bir dünya ve sa¤l›¤›n do-

¤ufltan kazan›lm›fl bir hak oldu¤u anlay›fl› verilen u¤rafl-

lar sonucunda insanlar›m›z›n içsellefltirdi¤i kavramlar ol-

maya bafllad›. Bu süreçte can dostlar›m›z› kaybettik. On-

lar, dün oldu¤u gibi bugün de yan›m›zda olacaklar. On-

lar, sadece an›lar›m›zda de¤il her etkinli¤imizde, her so-

lu¤umuzda akl›m›zda ve yüre¤imizde olacaklar.

Sizleri çok sevmifltik.

merhaba

‹

Celal K. Y›ld›r›mTDB Genel Baflkan›

Sizleri çok sevmifltik

TDBD / 10

Necip Enver DemirerSakarya Diflhekimleri Odas›Baflkan› 1950 Y›l›nda Yan›k - ‹zmit’te do¤du.1978 y›l›nda ‹stanbul ‹ktisadi ve Ticari ‹-limler Akademisi Diflhekimli¤i Yüksek O-kulu’ndan mezun oldu. SHP Sakarya ‹lBaflkanl›¤› görevini yürüten, evli ve 2 ço-cuk babas› Demirer; Eylül 1999 tarihin-den itibaren Sakarya Diflhekimleri Odas›Baflkanl›¤› görevini sürdürüyordu.

Sait Cenk AcarSakarya Diflhekimleri Odas›Genel Sekreteri 1970 Adapazar›’nda do¤du. 1995y›l›nda ‹stanbul Üniversitesi Diflhe-kimli¤i Fakültesi’nden mezun oldu.2002’de yap›lan Genel Kuruldan iti-baren Sakarya Diflhekimleri Odas›Genel Sekreterli¤ini yürüten Acarevliydi ve Lions Clup Baflkan›l›¤›n›da yap›yordu.

Eylül ac›larla geldiSakarya Diflhekimleri Odas› Baflkan› Necip Enver Demirer ve GenelSekreteri Sait Cenk Acar’› Gaziantep’te yap›lan TDB Baflkanlar Konseyitoplant›s› dönüflünde geçirdikleri bir trafik kazas›nda yitirdik.

Prof.Dr. Mehmet Beyli’yi yitirdik‹stanbul Üniversitesi Diflhekimli¤i Fakültesi eskidekan› Prof.Dr. Mehmet Sabahattin Beyli 29 A-¤ustos 2003 günü hayat›n› kaybetti. Prof.Dr. Mehmet Sabahattin Beyli 1946 y›l›ndaKilis’te do¤du. ‹lkö¤renimini Kilis’te, orta ve liseö¤renimini ise Ankara’da tamamlad›ktan sonra‹stanbul Üniversitesi Diflhekimli¤i Fakültesi’negirerek 1969 y›l›nda mezun oldu. Ayn› y›l TotalParsiyer Protez Kürsüsüne asistan olarak girdive 1970 y›l›nda da dil e¤itimi görmek için ‹ngil-tere’ye gitti. 1971 y›l›nda Milli E¤itim Bakanl›¤›’n›n verdi¤iburstan yararlanarak doktora yapmak üzere ‹n-giltere’de Londra Üniversitesi Diflhekimli¤i Fa-kültesi’nde "Master of Science" ve "Ph.D" dere-celeri alarak yurda döndü. 1979 Nisan ay›nda doçentlik ünvan›n› kazand›.1990 y›l›na kadar ‹stanbul Üniversitesi Diflhe-

kimli¤i Fakültesi Total Parsiyer Protez Kürsüsün-de "Doçent" olarak görev yapt›. 1980-1982 y›l-lar› aras›nda Amerikan Birleflik Devletleri Wins-constin Eyaleti Marguelle Üniversitesi’nde çal›fl-t›.Prof.Dr. Mehmet Sabahattin Beyli 1988 y›l›ndaprofesör oldu. 1994 y›l›nda Total Parsiyer ProtezBilim Dal› Baflkanl›¤›na seçildi. 1994-1996 y›lla-r› aras›nda ‹stanbul Üniversitesi Diflhekimli¤i Fa-kültesi Dekanl›¤› görevini yürüttü. 18 fiubat 2000 tarihinden itibaren ‹stanbul Üni-versitesi Sa¤l›k Bilimleri Enstitüsü Müdürlü¤ügörevini yürütmekteydi. Beyli, 50’ye yak›n yurtiçi ve yurtd›fl›nda konfe-rans vermiflti. Protez Akademisi ve GnatolojiDerne¤i’ni kuran ve bu derne¤in baflkanl›¤›n› dayapan Prof.Dr. Mehmet Sabahattin Beyli evli ve2 çocuk babas›yd›.

Son Baflkanlar Konseyi’nde yanyana...

N. Enver Demirer ve Cenk Eren kazadan bir gönönce TDB Baflkanlar Konseyi toplant›s›ndayd›. Herzamanki gibi sunulan raporlar› dikkatle incelediler,sorular sordular, öneriler getirdiler. Türkiye’dediflhekimli¤inin bugün ulaflt›¤› noktada onlar gibiisimsiz kahramanlar›n büyük pay› var.

11 / TDBD

Cenap KofluSakarya Diflhekimleri

Odas› eski Genel SekreteriGeçen dönemki baflkan›m›z Aziz Bey’denve alt› arkadafl›m›zdan sonra bu sefer deEnver a¤abeyimizi ve Cenk’i kaybettik.Depremdi ilk grubu götüren. fiimdi de budönemki baflkan›m›z› ve genel sekreteri-mizi kaybettiren trafik kazas› oldu.Robin Willams oynam›flt› galiba Ölü O-zanlar Derne¤i’nde. Çok sevmifltim ö¤-rencilik y›llar›nda bu filmi. Ama bununmesle¤imin 11. y›l›nda bir kabus filmi o-lup Ölü Diflhekimleri Derne¤i ad› alt›ndavizyona tekrar girece¤ini hesaplamam›fl-t›m hiç. Aziz a¤abey zaman›nda saymand›m. En-ver a¤abey zaman›nda -Cenk’ten önce-genel sekreter. Bizim ekip da¤›ld› anlaya-ca¤›n›z. ‹kisi de temiz, topluma bir fleyler veren,asalak olmayan, iyi hekim, ahlakl› iki in-san, iki kardefl ve iki dosttu. Çok özleye-ce¤iz.Bundan sonraki dönemde sevgili Yeflim’eve tüm Sakaryal› diflhekimlerine önemlibir görev düflüyor. Bu flehri Yaflayan Difl-hekimleri Derne¤i’ne çevirmek. Sevgili Celal a¤abeyin dedi¤i gibi "Cenap,art›k dü¤üne gelelim bu flehre. Yeter ar-t›k." Söz Celal a¤abey, o¤lum Deniz’insünnetine geleceksin art›k. Söz...

Yeflim SaraçSakarya Diflhekimleri Odas›

Baflkan›2000 y›l›n›n Nisan ay›. Deprem yaralar›n›yeni sarmaya bafllad›¤›m›z, ac›lar›n yavaflyavafl azal›p, günlük mücadelelerin nor-male dönmeye bafllad›¤› günler. Deprem-de kaybetti¤imiz oda baflkan›m›z Aziz a-¤abeyin ve di¤er diflhekimi arkadafllar›m›-z›n ac›s› yüre¤imizde. Cep telefonum çal-d›, arayan Necip a¤abey. "Seçimlerimizvar Yeflimci¤im, Aziz a¤abeyine verdi¤inbir söz vard›, bir sonraki yönetimde adayolup sizinle çal›flaca¤›m demifltin. Listeyead›n› yazaca¤›m haberin olsun. Yar›n ge-nel kurul toplan›yor." diyordu telefonda.Seçimler olmufl yönetimde Necip a¤abeyve Cenk’le çal›flmaya bafllam›flt›k. ‹ki dö-

nemdir birlikte meslektafl, a¤abey-kardefl,arkadafl olarak çal›flt›k. Necip a¤abey a¤a-beyim, Cenk kardeflimdi. Kocaman yü-rekleri olan, kalplerindeki sevgi ve güzel-li¤i yüzlerinde de tafl›yan sayg›de¤er in-sanlard› ve hep öyle kalacaklar içimizde.Örnek insanlard›. Her fleyin en iyisi olsunisterlerdi. 21 Eylül sabah› diflhekimi arka-dafl›m Cenap gelip haberi verdi¤inde ina-namad›m. Asl›nda hala bir yerlerde ina-namam›fll›k var. Yerlerini doldurmak pekmümkün de¤il. Anlatmak için de kelime-ler yetersiz. Onlar hep bizimle, hep içi-mizde. Yan›bafl›mda, her karede, her hat›-rada onlar var. Tüm camiam›z›n ve sevenlerin bafl› sa¤ol-sun. Yatt›klar› yer cennet bahçesi olsun.Sizler hep bizimlesiniz.

Tamer Taflkan TDB MYK Üyesi

Diflhekimli¤inde okurken tan›flt›k NecipEnver’le. ‹lk tan›flt›¤›m günlerde Enverbeynimde yurtseverlik ve toplumsall›klaeflleflmiflti. Bireysel kavgalar› olmad› tan›-d›¤›m süre içinde. A¤›r iflçiydi o. Her ansorumluluk duygusu vard› üstünde. Top-luma karfl›, mesle¤ine karfl› sorumluluk.Bireysel konuflmalar bile ço¤u zamanyapmazd›. Bunca y›ld›r yak›n arkadafll›-¤›m olan insan›n özel hayat› ile ilgili hiç-bir fley bilmem. S›ra gelmezdi ki toplum-sal sorunlarla u¤raflmas›ndan, çabas›n-dan.Arkadafl›m olmas›ndan onur duyard›m.Arkadafllar›mla tan›flt›r›rken gurur duyar-d›m. Tan›yan herkes severdi. S›cakl›¤› vesevecenli¤i vard›. Diflhekimli¤i 4. s›n›ftaö¤renci temsilcili¤ine aday olmufltum.Çeflitli gruplar karfl›mdaki s›n›f arkadafl›-m›n etraf›nda birleflmifllerdi. Seçim günüNecip Enver’in beni destekleyen konufl-mas› belki de seçimi farkla kazanmamaneden olmufltu. "Biz insan› kafl› gözü içinsevmeyiz. Beyni için o beyindeki düflün-

celeri severiz, destekleriz." diyordu ko-nuflmas›nda. Ö¤rencilikteki verdi¤i kav-galar›n bir gençlik heyecan› olmad›¤›n›,gerçek bir yurtseverlik duygusu oldu¤u-nu yaflam› boyunca kan›tland›. Dostlu¤u-na mertli¤ine güvenilirdi. Yaflam›ndadostlar›n› iki kez üzdü. Birincisi Marmaradepreminde uzun süre ulaflamad›k ve ha-ber alamad›k, kaybettik sand›k, sonratüm kaybettiklerimizin ac›s›n› yüre¤imiz-de duyarken Enver’in yaflad›¤›n› ö¤renin-ce sevindik. Ac›m›z az da olsa hafiflemifl-ti. Ama ikinci kez üzmesinde böyle bir u-mut b›rakmad›. Sevincimiz onurlu yafla-m›n›, hat›ralar›n› anmak olacakt›r. Rahat uyu arkadafl›m.

Nebil SeyfettinHatay Diflhekimleri Odas› Baflkan›

Diflhekimleri camias› yerleri zor dolduru-lacak de¤erli, temiz iki güzel insan›n› kay-betti. Necip Enver, Birli¤imiz kuruldu¤undanbu yana beyefendili¤i, yap›c›l›¤› ve yumu-flak kalbi ile herkesin gönlünde taht kur-mufltu. Necip Enver’in mesle¤imize katk›-s› hiçbir zaman inkar edilemez. Genç meslektafl›m›z Cenk’i son y›llardakitoplant›lar›m›za kat›l›m› ile tan›d›k ve he-pimiz sevdik o p›r›l p›r›l insan›. Birli¤imi-zin ufkunu açan yepyeni tespitleri ile on-dan gelecekte çok fleyler bekliyorduk. Gaziantep’teki son toplant›m›z süresincehep birlikteydik. Mesle¤imizin gelece¤inibirlikte belirlemeye çal›flt›k. Toplant› sonunda onlarla son kez konu-flan, onlara sar›lan, birlikte yola koyulanbizdik. Biz Antakya’ya onlar Sakarya’ya.Maalesef yine trafik canavar› de¤erli ikiayd›n demokrat insan›m›z› aram›zdan al-d›. Onlar› diflhekimli¤inin flehitleri olarakkalbimize gömdük. Y›llard›r odalar ne ifl yap›yor elefltirisinidillerinden düflürmeyen üyelerimize ses-

Gidenlerinard›ndan

1997’de ‹stanbul’da yap›lan TDB 4. Uluslararas› Diflhekimli¤i Kongresi’nden bir an›. SakaryaDiflhekimleri Odas›’n›n 1999 depreminde yitirdi¤imiz Baflkan› Aziz Kubilay Demir, onun ölümüylebayra¤› devralan Necip Enver Demirer ve Tamer Taflkan birarada.

TDBD / 12

leniyorum. Bak›n yöneticilerimiz, mesle¤imizin onu-ru, sayg›nl›¤›, gelece¤i için canlar›n› daverebiliyorlar.

Rifat Yüzbafl›o¤lu ‹stanbul Diflhekimleri Odas›Baflkan›

S›k kullan›r›z. "Görmesek de, konuflama-sak da, birlikte olamasak da iyi ki vars›n,oralarda oldu¤unu biliyorum ve bu banamutluluk veriyor". Ne kadar anlams›z birmazeret oldu¤unu ne yaz›k ki flimdi anl›-yorum. Dostlarla birlikte geçirilen zaman-lar›n tüm bir yaflam›n en de¤erli anlar› ol-du¤unu kavramak için ille de onlar› kay-betmeyi beklemek mi gerekiyor? Nedendaha çok birlikte olamad›k, neden dahaçok paylaflamad›k yaflad›klar›m›z›, düflün-düklerimizi? Yaflam› daha çok paylaflabil-me dile¤im, ac›m›z hafiflesin diye mi, el-bette ki bin kez hay›r. Tersine, arts›n diye.Belki ac› bizi sana biraz yaklaflt›r›r, belki oan› paylaflabilme illüzyonu, belki, belki....

Yaflam arkadafl›n, sevgili Emel’in, o böyleisterdi deyip, senin gülen gözlerini songörevi olarak gözlerinde tafl›mas›, bizleri ogözlerle karfl›lamas›, seni böyle u¤urlama-y› seçmesi, sana ne kadar yak›flt›. Hayataanlam veren varl›¤›nla, u¤rafllar›nla onuen çok de¤erli k›lanlardan biriydin. Yüre-¤imize oturdun, oradan hiçbir güç senikald›ramayacak.

Prof.Dr. M.Murat AkkayaAnkara Diflhekimleri Odas›Baflkan›

Her Baflkanlar Konseyi toplant›s›n›n ar-d›ndan ne kazand›k diye düflünürdük. Bukez farkl› oldu, kaybettik. Nesilleri farkl›, amaçlar› bir iki insan. Cenk bana gençli¤imi an›msatt›; dinamik,umut dolu.Türkiye gerçeklerinin ötesinde hala iyiye,güzele dönük beklentileri var. Henüz u-mutlar› ölmemifl. Cenk gibi gençler bizimcamiam›za dinamizm ve heyecan getirenunsurlard›r. Y›llar›n üzerimize y›¤d›¤›

b›kk›nl›¤›, miskinli¤i üzerimizden silkele-yen onlard›r.Necip Enver; muhakkak ki gençli¤inde oda umut doluydu. Zaman içerisinde ger-çeklerle yüzleflerek olgunlaflm›fl. Karfl›l›k-l› konufltu¤unuzda onun fikirlerinden ya-rarland›¤›n›z› hissedebiliyorsunuz. Boflsözlerin etraf›m›zda uçufltu¤u bir dönem-de düflünen ve düflüncelerini rahatl›klapaylaflabilen bir insan.Sadece kendisini hakl› ç›karmak için de-¤il, düflüncelerini olgunlaflt›rmak için tar-t›flabilen, sakin tarz›yla güven veren amaher konuyu inceden inceye sorgulayanbir insan. Onun da umutlar› ölmemiflti.Yoksa mesle¤imiz ve insanl›k için hala bukadar koflturabilir miydi.?Her ikisini de kaybettik. Silinmediler, ter-sine derin bir iz b›rakt›lar. Yapabilecekle-ri daha çok fley varken gittiler.Sevgili dostlar; mesle¤iniz için can›n›z›verdiniz. Lafla de¤il, gerçekten verdiniz.Sizleri unutmayaca¤›z.Ailelerinin ve tüm camiam›z›n bafl› sa¤ ol-sun.

Prof.Dr. Gülümser Koçak

Uzun y›llardan beri, a¤açlar budand›¤› zaman veya koskoca a-¤ac›n dipten kesildi¤ini gördü¤üm an yaflad›¤›m hüznün nede-nini flimdi daha iyi anl›yorum.Hani çok s›k›ld›¤›n›z veya sevindi¤iniz anda sizinle bu duygu-yu birilerinin paylaflabilece¤ini bilmek vard›r ya...Kolunuzu uzatt›¤›n›z zaman ellerinizin güven dolu dallara de-¤ece¤inden emin olmak duygusu.Bir gün, bu dallar›n koptu¤unu elinizin baz› dallara de¤memehissi çok ac› veriyor.Daha sonra bir gün kesilen dallar›n filiz verdi¤i gibi, fleklenkaybolan dostlar›n›z›n da emeklerinin filizlenece¤i duygusu veinanc› ac›ya katlanman›za yard›mc› oluyor.Beyli, biliyorum çok zorda oldu¤un zamanlarda bile, meslek-tafllar›na katk›da bulunmak için yapt›¤›m›z her ça¤r›ya gelmensa¤l›¤›n için büyük bir özveri ve riskti.Bunun yan›nda kendine, mesle¤e ve meslektafl›na duydu¤unsayg› nedeniyle her toplant›ya inan›lmaz bir ciddiyetle haz›r-lanman ise g›pta edilecek bir enerjiydi.Böylesi bir ortamda büyüyen Zeynep ve Sena anneleriyle bir-likte senin aile boyutundaki en iyi filizlerin olacak.Bunlar›n ötesinde e¤itiminde katk›da bulundu¤un ö¤rencileri-nin ve meslektafllar›n›n budanan kollardan filizlenip dal budaksalmas› emeklerinin karfl›l›¤› olur umudunday›m.Hiçbir fley söylemeden, bizlere sormadan ama meslek için çokfley yaparak gittiniz. ‹ki dostu pefl pefle kaybetmek kolaym›!!!!!.Ama onlar›n mesle¤e olan çok de¤erli emeklerini unutmayan-lar› görmek bambaflka bir duygu . Benim için ikinizin de kayb› çok zor ama yapt›klar›n›z ve b›-rakt›klar›n›z bana göre çok de¤erli.

Prof.Dr. Betül Tuncelli‹stanbul Üniversitesi Diflhekimli¤i Fakültesi Dekan›

‹stanbul Üniversitesi Diflhekimli¤i Fakültesi ve Türk Diflhe-kimli¤i çok de¤erli bilim adam› Prof.Dr. Mehmet S. Beyli’yikaybetmenin üzüntüsünü yaflamaktad›r.Ülkemizde e¤itimin önceli¤i ve önemi bilinci içerisinde, yap-m›fl oldu¤u her çal›flmada, bu bilinci ön planda tutan ve ev-rensel boyutta yap›lmas› için üstün gayretler gösteren Prof.Dr.Mehmet S. Beyli, fakültemizin Dekan› olarak görev yapt›¤›1993-1996 y›llar›nda bafllatt›¤› yenilenme projesi ile 30 y›ldanbu yana kullan›lmakta olan tüm makine teçhizat ve e¤itim a-raçlar›n›n de¤iflimine öncülük etmifltir.2003 y›l› içinde tamamlanan bu proje ile e¤itim ve hasta teda-visinde en ileri teknoloji ile hizmet veren bir fakülte olman›ngururunu bize yaflatan, yapm›fl oldu¤u ve yap›lmas›n› destek-ledi¤i bilimsel çal›flmalarda fakültemizi uluslararas› alanlaratafl›yan hocam›za çok fley borçlu oldu¤umuzu belirtmek iste-rim.Türkiye Cumhuriyetinin Atatürk ‹lke ve Devrimlerinin y›lmazsavunucusu olarak, korunmas› gereken de¤erler konusundagöstermifl oldu¤u çabalar› devam ettirme kararl›l›¤› içinde o-laca¤›m›z› bildirir, insan› tan›man›n önemi ve ihtiyaçlar›n›nkarfl›lanmas›ndaki titizli¤i, e¤itimci olarak bunlar›n bilincindehekimler yetifltirilmesi gerekti¤ine inanan hocam›za, vermifloldu¤u tüm emekleri için teflekkür ediyoruz.E¤itim ve hizmet alan›nda çok büyük düflünen, her zamanbüyük projelerin üretilmesine öncülük eden hocam›z› rah-metle ve sevgiyle anaca¤›z.

Hepimizin bafl› sa¤olsun!

Mehmet Beyli’nin ard›ndan...

TDB Baflkanlar Konseyi Toplant›s›19-20 Eylül’de Gaziantep’te ya-p›ld›. 28 Odan›n kat›l›m›yla Ga-

ziantep Odas›n›n ev sahipli¤inde yap›-lan toplant›n›n gündeminde;

• Türk Diflhekimleri Birli¤i çal›flmalar›hakk›nda bilgilendirme,• 1219 say›l› yasa tasla¤› haz›rl›klar›n›ngörüflülmesi,• Sa¤l›kla ilgili yasal düzenlemeleringörüflülmesi,- Genel Sa¤l›k Sigortas› Sistemi ve Sa¤l›kSigortas› Kurumu Kanunu Tasar› Tasla¤›- 4924 Say›l› Eleman Temininde GüçlükÇekilen Yerlerde Sözleflmeli Sa¤l›k Perso-neli Çal›flt›r›lmas› ‹le Baz› Kanun ve Ka-nun Hükmünde Kararnamelerde De¤iflik-lik Yap›lmas› Hakk›nda Kanun

• Yeni diflhekimli¤i fakültelerinin aç›l-mamas› için eylem program›,konular› vard›.Gaziantep Diflhekimleri Odas› Baflkan›Zafer Çolako¤lu’nun hoflgeldiniz diye-rek açt›¤› toplant›da Türk DiflhekimleriBirli¤i Baflkan› Celal Korkut Y›ld›r›m birkonuflma yapt›. Y›ld›r›m konuflmas›ndaTDB’nin bu tür toplant›larda kat›l›mc›-l›¤› sa¤layarak politikalar oluflturdu¤u-nu, TDB’nin farkl›l›¤› ve baflar›s›n›n bu-radan kaynakland›¤›n› ifade etti. Y›ld›-r›m, Türkiye’de siyaset yapma anlay›fl›-na da de¤inerek bu anlay›fl›n de¤iflmesigerekti¤ini söyledi. Politikac›lardaki busiyaset yapma anlay›fl›n›n bilim insanla-r›na da yans›d›¤›n› ve ardarda yeni difl-hekimli¤i fakültelerinin aç›ld›¤›n› kay-deden Y›ld›r›m, sözlerine “Bu hükümet

13 / TDBD

TDB Baflkanlar Konseyi Toplant›s› 19-20 Eylül’de 28 odan›n kat›l›m›yla Gaziantep’teyap›ld›. Yeni diflhekimli¤i fakül-telerinin aç›lmas›n› engellemeyeyönelik eylem plan›n›n datart›fl›ld›¤› toplant›da hükümetin2004 bafl›nda bafllatmay› düflün-dü¤ü Genel Sa¤l›k Sigortas› dagündemin önemli maddelerindenbiriydi.

TDB Genel Baflkan›Celal Y›ld›r›m:

‘Hükümetin sivil toplum örgütündenanlad›¤› TÜS‹AD ve TOBB’dan ibaret’

TDBD / 14

de di¤erlerinden farkl› de¤il. Söylemle-ri ve yapt›klar› uyumlu de¤il. Olufltura-caklar› politikalar için sivil toplum ör-gütleri ve meslek örgütleriyle s›k› iflbir-li¤inden bahsediyorlard› ama sadeceTOBB ve TUS‹AD ile görüflüyorlar, di-¤erleriyle de¤il.” fleklinde devam etti.Mesle¤in politikas›n› yapmak ve müda-hil olmak zorunda oldu¤umuzu ve bu-nu bütün oda yöneticilerinin yapmas›gerekti¤ini belirten Celal Korkut Y›ld›-r›m’›n konuflmas›ndan sonra TDB Ge-nel Sekreteri Murat Ersoy TDB çal›flma-lar› hakk›nda bilgiler verdi. Bilgilendir-meden sonra oda baflkanlar› söz alarakkendi oda bölgesinde yaflanan sorunla-r› ve TDB çal›flmalar›yla ilgili düflünce-lerini dile getirdiler. Oda Baflkanlar›n›ndile getirdikleri sorunlar dört bafll›khalinde yo¤unlaflt›.

• Türkiye Atom Enerjisi Kurumunun(TAEK) son günlerde çeflitli illerde difl-hekimlerinin röntgenlerinin ruhsatlan-d›r›lmas›yla ilgili yapt›¤› çal›flmalar veruhsatland›rma karfl›l›¤›nda diflhekim-lerinden yüksek miktarlarda para isten-di¤i, • Memurlar›n ve bakmakla yükümlüolduklar›n›n özel sa¤l›k kurulufllar›nasevkindeki problemler, a¤›z-difl sa¤l›¤›hizmetlerinin bu kapsam içinde olupolmad›¤› ve muayenehanelerden de buhizmetin sat›n al›nmas›n›n gerekti¤i,• Memurlar›n özel sa¤l›k kurulufllar›nasevki karfl›l›¤›nda Bütçe Uygulama Tali-mat›na göre ödeme yap›laca¤›ndanTDB Asgari Ücret Tarifesi’nin yenidenhaz›rlan›rken bunun dikkate al›nmas›gerekti¤i,• Maliye Bakanl›¤›’n›n çeflitli yerlerdeyapt›¤› denetlemelerdeki haks›z uygu-lama ve davran›fl biçimleri.

Toplant›n›n birinci günü bittikten son-ra hep beraber otobüslerle flehir turuyap›ld› ve topluca yemek yenildi. Kat›-l›mc›lar Antep mutfa¤›n›n tüm özellik-lerini görme f›rsat›n› buldu. ‹kinci gün, 1219 say›l› yasan›n de¤iflti-rilmesi için haz›rlanan tasar› maddemadde gözden geçirildi ve gerekli dü-zeltmeler yap›ld›. Tasar› haz›rlama ça-l›flmalar›n› yapan komisyon sorumlusuSalih Gül sorular› yan›tlad›. Tasar›, fa-külte dekanlar›yla da tart›fl›larak sonfleklini alacak. Tüm bu çal›flmalardansonra redaksiyonu yap›lacak tasar›ya

hukuk diliyle son flekli verilerek hükü-mete sunmaya haz›r hale getirilecek.

Hükümetin 2004 bafl›nda bafllatmay›düflündü¤ü Genel Sa¤l›k Sigortas› dagündemin önemli maddelerinden biriy-di. Celal Korkut Y›ld›r›m’›n "Sa¤l›k Hiz-metlerinde Sunum ve Finansman" ko-nusunda olay›n felsefesini irdeleyenprojeksiyonlu sunumundan sonra TDBMerkez Yönetim Kurulu üyesi U¤urYapar Genel Sa¤l›k Sigortas› konusundabilgilendirme yapt› ve sorular› yan›tla-d›. Genel Sa¤l›k Sigortas› konusunda o-da baflkanlar›n›n görüflleri özetle;"Genel Sa¤l›k Sigortas› uygulamas›ndadenetleme mekanizmas› çok iyi kurul-mal›, meslek örgütlerinin rolleri art›r›l-mal›, a¤›z difl sa¤l›¤› hizmetlerinin basa-makl› sistemdeki yeri be-lirlenmeli ve tarif edilme-li, flimdi uygun gibi gö-rünen ve genel kabul gö-ren Genel Sa¤l›k Sigorta-s› uygulamaya baflland›k-tan sonra diflhekimlerima¤dur olabilir."

Toplant›n›n son gündemmaddesi yeni diflhekimli-¤i fakültelerinin tüm kar-fl› ç›kmalara ra¤men siya-si tercihlerle ard› ard›naaç›lmas› üzerine TDB 10.Ola¤an Genel Kuru-lu’nda kabul edilen Difl-hekimli¤inde ‹nsan Gü-cü Planlamas›n›n yap›l-mas› karar›n›n sonucun-da oluflturulan komisyo-nun çal›flmalar›n›n aç›k-lanmas›yd›. Komisyonsorumlusu TDB MerkezYönetim Kurulu ÜyesiTuncer Taflk›n yap›lan

çal›flmalar› bir sunumla anlatt›. Dahafazla diflhekimli¤i fakültesinin aç›lmas›-na gerek olmad›¤›n› say›larla ve 5 y›ll›kkalk›nma planlar›ndaki verilere daya-narak aç›klayan Tuncer Taflk›n’›n ko-nuflmas› ilgi ile izlendi. Çal›flmada yenidiflhekimli¤i fakültesi aç›lmamas› içindüflünülen eylem plan› da gözden geçi-rilip tart›fl›ld›.

Toplant›n›n bitiminden sonra Gazian-tep Diflhekimleri Odas›’n›n organize et-ti¤i bir kültür gezisi yap›ld›. Otobüsleönce sular alt›nda kalmakta olan Zeug-ma antik kentin, Birecik’te Kelaynakla-r›n koruma alt›na al›nd›¤› park gezildive Halfeti’de baraj sular› alt›nda kalankasaban›n üzerinde tekne gezintisi ya-p›ld›.

Gaziantep DiflhekimleriOdas› Baflkan› ZaferÇolako¤lu:

Gaziantep’te ilk kez bir Bafl-kanlar Konseyi toplant›s› ya-p›ld›. Toplant› gündeminde,de¤ifltirmek istedi¤imiz 1219 say›l› yasa, yeni fa-kültelerin aç›lmas› ve Genel Sa¤l›k Sigortas› gibimesle¤imiz aç›s›ndan çok önemli konular bulu-nuyordu.Böyle bir toplant›ya ev sahipli¤i yapm›flolmaktan çok mutluyuz. Toplant›ya Gaziantep’tediflhekimli¤i camias› d›fl›nda da büyük bir ilgi o-lufltu. Yerel medya toplant›ya büyük ilgi gösterdi,birçok yerel gazete toplant› hakk›nda verdi¤i ha-berlerle halk›m›z›n toplant›dan haberdar olmas›-n› sa¤lad›.Yo¤un ve yorucu bir gündemin ard›ndan konuk-lar›m›za yöremizin güzelliklerini de göstermef›rsat› bulduk. Herfley çok güzel giderken ikiarkadafl›m›z›n ac› haberiyle y›k›ld›k. Ac›m›z›ifade edecek kelime bulam›yorum. Camiam›z›nbafl› sa¤olsun.

17 / TDBD

Ç anakkale Belediyesi’nce bu y›l 40.’s›düzenlenen sanatsal etkinliklerin

yo¤unlukta oldu¤u Uluslararas› Tro›aFestivali’ne Çanakkale DiflhekimleriOdas› da kat›larak halka a¤›z-difl sa¤l›¤›e¤itimi verdi. 9-15 A¤ustos 2003 tarihle-ri aras›ndaki festivalde hafta içi 5 geceboyunca 20:30-23:00 aras›nda TDB’denedinilen slaytlar kayd› yapt›r›lan seslen-dirme ile her gece iki kez olmak üzere,yerel bir televizyon kanal›nda sunuldu.Arkas›ndan izleyenlere difl macunu ve çe-flitli broflürler da¤›t›ld›. Ayr›ca TDB ya-y›nlar›ndan “Günde En Az ‹ki Kez En Az

Üç Dakika” adl› öykü kitab› küçük birücret karfl›l›¤›nda sat›l›p, standa gelenlerediflle ilgili sorunlar›nda dan›flmanl›k hiz-meti verildi. Onsekiz Mart Üniversitesi’n-den temin edilen panolara da yine TDB a-fiflleri yap›flt›r›larak slayt gösteriekran›n›n yanlar›na yerlefltirildi. Çanakkale Diflhekimleri Odas› Baflkan›Bilge fiimflek, halk›n daha yo¤un olmas›nedeniyle stand›n kurulmas› için festiva-lin seçildi¤ini belirterek gösterilen ilgidende bunun do¤ru bir öngörü oldu¤ununanlafl›ld›¤›n› ifade etti.

S amsun Diflhekimleri Odas›'n›n yenibinas›n›n aç›l›fl› 13 Eylül 2003 Cu-

martesi günü yap›ld›. Aç›l›fltan önceSamsun oda bölgesindeki A¤›z Difl Sa¤l›-¤›-Diflhekimli¤i Sorunlar› ve Çözüm Ö-nerileri konulu bir toplant› düzenlendi.Toplant›n›n birinci bölümüne 19 May›sÜniversitesi Diflhekimli¤i Fakültesi Deka-n› Prof.Dr. Hülya Köprülü, Türk Diflhe-kimleri Birli¤i Genel Baflkan› Celal Kor-kut Y›ld›r›m, Samsun A¤›z ve Difl Sa¤l›¤›fiube Müdürü Ali Uysal, Samsun A¤›z veDifl Sa¤l›¤› Merkezi Baflhekimi VeyselBalkaya, Samsun Diflhekimleri Odas› Yö-netim Kurulu, il ve ilçe temsilcileri kat›l-d›. Bu toplant›da bölgedeki diflhekimleri

nin sorunlar› dile getirildi. Toplant›n›n i-kinci bölümüne birinci toplant›dakilereek olarak Amasya Valisi Hüseyin Poroy,CHP Grup Baflkanvekili ve Samsun Mil-letvekili Prof.Dr. Haluk Koç, AKP Sam-sun Milletvekili Ahmet Yeni, AKP Sam-sun Milletvekili Mustafa Demir, CHPSamsun ‹l Baflkan›, AKP Samsun ‹l Baflka-n› Fuat Köktafl, Samsun ‹l Sa¤l›k MüdürüDr. Mehmet K›l›nç ve çok say›da diflheki-mi kat›ld›. Aç›l›fl konuflmas›n› SamsunDiflhekimleri Odas› Baflkan› Abdullah‹lker yapt›. Konuflmas›nda sahte diflhe-kimleri, tam gün yasas›n›n ç›kar›lmas›,bölgemizdeki halk›n büyük k›sm›n›nsosyal güvencesinin olmamas›, yeni mua-

yenehane açan diflhekimine faizsiz krediimkan›, diflhekimi fazlal›¤›, yeni diflhe-kimli¤i fakültelerinin aç›lmas›, asgari üc-ret uygulamas›ndaki zorluklar, mezuni-yet sonras› Sürekli Diflhekimi E¤itimi’n-deki zorluklar, sa¤l›kta KDV'nin kald›r›l-mas› veya makul bir seviyeye indirilmesi,bilgili yard›mc› hemflire eksikli¤i, kamu-da çal›flan diflhekimlerinin özlük haklar›,Ba¤-Kur ve SSK primlerinin yüksek ol-mas›, maliyecilerin sert ve küçük düflürü-cü denetimleri, bölgemizdeki iflsizlik ora-n›n›n artmas›, diflhekimlerinin co¤rafida¤›l›m›ndaki dengesizlikler, koruyucua¤›z difl sa¤l›¤› hekimli¤inin önemi ve kü-çük ilçelerde ve sa¤l›k ocaklar›nda en aziki diflhekimi bulunmas› konular›nda so-runlar› dile getirdi. Prof.Dr. HülyaKöprülü koruyucu diflhekimli¤i alan›ndayap›lmas› gerekenleri vurgularken TürkDiflhekimleri Birli¤i Genel Baflkan› CelalKorkut Y›ld›r›m yeni diflhekimli¤i fakül-telerinin aç›lmas›n›n sak›ncalar›n› dilegetirdi. AKP Samsun Milletvekili MustafaDemir sorunlar›n çözümü için her türlüyard›ma haz›r olduklar›n› belirtti. Çok o-lumlu geçen toplant›n›n sonunda kalaba-l›k bir davetli huzurunda odan›n aç›l›fl›yap›ld› ve kokteyl verildi.

Troia Festivali’nde a¤›z difl sa¤l›¤› e¤itimi

Samsun Diflhekimleri Odas›yeni binas›nda

S akarya Diflhekimleri Odas› Baflkan›Necip Enver Demirer ve Sait Cenk

Acar’›n elim bir trafik kazas›nda kayb›-n›n ard›ndan 2002 seçimlerinde 1. ve2. yedek olan Vildan Ürdem ve UfukGüngör göreve ça¤r›ld›. 01 Ekim 2003tarihinde yap›lan toplant›da görev da¤›-l›m› afla¤›daki flekilde belirlendi.Baflkan : Yeflim Saraç2. Baflkan : Rahime Dedeo¤luGenel Sekreter : Savafl Vuralt›Sayman : Vildan ÜrdemÜye : Ufuk Güngör

Sakarya DiflhekimleriOdas›’nda bayrakdevral›nd›

TDBD / 20

TDB heyeti Suriye Diflhekimleri Bir-

li¤inin 14. Uluslararas› Kongresin-

de yer ald›.

fiam’da düzenlenen ve 2500 diflhekimi-

nin kat›ld›¤› kongreye Hatay

Diflhekimleri Odas›’n›n organizasyonu

ile kat›lan TDB heyeti çeflitli temaslarda

bulundu.

TDB Genel Sekreteri Murat Ersoy, TDB

MYK üyeleri Tar›k ‹flmen, Salih Gül,

Mehmet Eskicio¤lu, Merkez Denetleme

Kurulu Baflkan› Tatyos Bebek, Hatay

Diflhekimleri Odas› Baflkan› Nebil Sey-

fettin, Gaziantep Diflhekimleri Odas›

Baflkan› Zafer Çolako¤lu ve meslektafl-

lar›m›z›n kat›ld›¤› Suriye’deki kongre

Birli¤imizle, komflu ülke birlikleri ara-

s›nda uzun zamand›r kurulmaya çal›fl›-

lan iflbirli¤inin ilk somut ad›m› oldu.

23-24-25 Eylül 2003 tarihlerindeki

kongrede Suriye Diflhekimleri Birli¤i

Baflkan›, Lübnan Diflhekimleri Birli¤i

Baflkan› ve Lazkiye Diflhekimli¤i Fakül-

tesi Dekan›yla yap›lan görüflmelerde

ülkemizle Suriye ve Lübnan’daki difl-

hekimleri aras›nda birlikler, fakülteler

ve sektör iliflkileri de¤erlendirilerek ifl-

birli¤i olanaklar›n›n gelifltirilmesi için

çaba harcanmas› karar›na var›ld›.

Komflu ülke birlik baflkanlar› ve fakül-

te dekanlar› 2004’de ‹stanbul’da yap›-

lacak olan TDB 11. Uluslararas› Diflhe-

kimli¤i Kongresi’ne davet edildi.

TDB 11. Uluslararas› Diflhekimli¤i

Kongresi duyurular› yetkililerin göster-

di¤i yerde ve TDB pankart› alt›nda difl-

hekimlerine da¤›t›ld›. Fuardaki firma-

lar ziyaret edilerek ‹stanbul’a davet e-

dildiler. Türkiye’den sektörün önde ge-

len isimlerinden Dentsan’› orada gör-

mek de heyette yer alan meslektafllar›-

m›z› sevindirdi.

TDB Genel Sekreteri Murat Ersoy gezi-

nin çok yararl› oldu¤unu belirterek “Bi-

ze bu iliflkileri sa¤layan baflta Hatay

Diflhekimleri Odas› Baflkan› Nebil Sey-

fettin olmak üzere tüm meslektafllar›-

m›za teflekkür ediyoruz. Bu iliflkilerle

ülkemizi Orta Do¤u, balkanlar ve Türk

cumhuriyetlerinin kongre ve fuar mer-

kezi yapmak yolunda önemli ad›mlar

at›ld›¤›na da inan›yoruz” dedi.

TDB heyeti Suriye Diflhekimleri Birli¤i’nin Kongresindeydi

fiam’da düzenlenen Suriye Diflhekimleri Birli¤i’nin 14. Uluslararas› Diflhekimli¤i Kongresi’ne kat›lan TDB heyeti Suriye Diflhekimleri Birli¤i Baflkan›, Lübnan Diflhekimleri Birli¤i Baflkan› ve Lazkiye Diflhekimli¤i Fakültesi Dekan›yla görüflmeler yapt›

TDB Heyetinin Suriye ve Lübnan’daki temaslar›nakat›lan diflhekimleri toplu halde

TDBD / 18

FDI Genel Kurulu ve BilimselKongresi bu y›l Avustralya’n›nSidney flehrinde gerçeklefltirildi.

Kongre ve toplant› merkezi ile sergi sa-lonlar› Sidney’in Darling Harbour diyeisimlendirilen bir koyda yer alan ve ol-dukça genifl bir alan› kapsayan çok a-maçl› olarak infla edilmifl bir kongre-sergi-e¤lence kompleksinde gerçeklefl-tirildi. Denizin hemen kenar›nda bulu-nan bu kompleksin çevresi ise yürümemesafesinde birçok otel, kafe ve restau-rant ile çevrili idi. Yine bu kompleksinhemen yan›nda büyük bir al›flveriflmerkezi ile bu komplekse dahil bir e¤-lence merkezi de bulunmaktayd›. Buçok amaçl› kompleks FDI taraf›ndandüzenlenen bilimsel kongre ve sergi ya-n›nda FDI genel kurullar›, komite vekomisyon toplant›lar› gibi mesleki top-lant›lara da evsahipli¤i yapt›. Bu toplan-t›larda TDB’ni TDB Baflkan VekiliProf.Dr. Taner Yücel, Prof.Dr. KorkutDemirel, Prof.Dr. Nermin Yamal›k ve‹stanbul Diflhekimleri Odas› Baflkan›Diflhekimi R›fat Yüzbafl›o¤lu temsil etti.TDB delegasyonu biri tam gün di¤eri i-se bir yar›m gün süren 2 adet genel ku-rul toplant›s›na, bir yar›m gün sürenAvrupa Bölgesel Organizasyonu (ERO)toplant›s›na kat›ld›lar. TDB delegasyo-nu bu toplant›lar d›fl›nda ayr›ca mesle-ki toplant›lar çerçevesinde 3 ayr› gün ve3 ayr› toplant› fleklinde düzenlenen vegerek FDI ile ilgili gerekse de seçilen çe-flitli mesleki konular ile ilgili görüfllerindile getirildi¤i ve belirlenen konular›ntart›fl›ld›¤› open forumlarda da haz›r

bulundu. Open forumlar›n bu y›lki anakonular› FDI’›n yönetsel yap›lanmas›-n›n gözden geçirilmesi, birliklerinFDI’ya yapt›klar› üyelik ödemeleri üze-rine gelifltirilen yeni öneriler ve formül-ler, bölgesel organizasyonlar›n FDI i-çindeki rolleri ve yeni FDI beyanatlar› i-di. FDI genel kurulunda görüflülmedenve oylanmadan önce yeni haz›rlananFDI beyanatlar› bu flekilde delegasyon-lar›n görüfl ve elefltirilerine sunulmufloldu. Bu toplant›lar›n d›fl›nda Prof. Dr.Taner Yücel üye birliklerin FDI ile ba¤-lant›s›n› sa¤layan National Liason Offi-cer’lar›n›n bir araya geldikleri toplant›-ya kat›l›rken, FDI-Dental Practice Ko-misyon Üyesi Prof. Dr. Nermin Yamal›kise 3 yar›m günde gerçeklefltirilen ko-misyon toplant›lar›na kat›ld›. Prof. Dr.Korkut Demirel ve Diflhekimi R›fat Yüz-bafl›o¤lu ayr›ca bilimsel kongre progra-m›n› da takip ettiler.

Genel kurul ve mesleki toplant›lar:FDI Genel Kurulu 38 ülkeden 77 dele-genin kat›l›m›yla gerçeklefltirildi. Top-lant›daki de¤iflikliklerden biri de FDIgenel kurullar›n›n tercüme dillerineÇince ve Korecenin de eklenmifl olmas›idi. Genel kurul gündeminin ana hatla-r›na k›saca göz atmak gerekirse bu top-lant›larda;• Y›ll›k raporlar (Baflkan, KomisyonBaflkanlar›, Komite Baflkanlar›), çal›flmaprogramlar› ve bütçe genel kurula su-nuldu ve delegeler taraf›ndan onaylan-d›. • FDI üyeli¤ine baflvuran Mo¤olistan,

FDI Sidney Kongresinden izlenimler

FDI 91. Uluslararas› Kongresi

18-21 Eylül 2003 tarihlerinde

Avustralya’n›n Sidney kentinde

gerçekleflti. Kongrede

2005-2007 y›llar› aras›nda FDI

Baflkanl›¤›n› yürütmek üzere ilk

kez bir kad›n diflhekimi,

Dr. Michelle Arden seçildi.

TDB Delegasyonu iki y›l sonra FDI Baflkanl›¤›n› devralmak üzere seçilen Dr. Michelle Arden ile birlikte(solda) ve genel kurul toplant›s›nda.

19 / TDBD

K›rg›zistan, Birleflik Arap Emirlikleri,Bahreyn, Somali birlikleri üyeli¤e kabuledildiler. • Bu genel kurullarda FDI bünyesindeOral Sa¤l›k Promosyonu Komitesi ad›alt›nda yeni bir komite kurulmas› ka-rarlaflt›r›ld› ve yeni FDI beyanatlar›n›n(deklarasyonlar›n›n) son flekilleri kabuledildi. Genel kurul taraf›ndan kabul e-dilen yeni FDI beyanatlar›n›n bafll›klar›flu flekilde idi:- Temel diflhekimli¤i e¤itimi,- Çi¤nemenin oral sa¤l›k üzerine etkisi, - Restoratif materyallerde florid, - Oral sa¤l›kta küresel hedefler,- Diflhekimli¤inde enfeksiyon kontrolü, - Özürlülerde oral ve dental tedavi,- Peridontal hastal›klar›n tedavisindetopikal ve sistemik antibiyotikler, - Tüberküloz ve diflhekimli¤i prati¤i.

(Tüm bu yeni FDI beyanatlar›n›n tammetni, eski FDI beyanatlar› ile birlikteFDI web sitesinde bulunabilir.www.fdiworldental.org).

• Seçimler FDI genel kurulunun bir di-¤er gündem maddesi idi. Seçilmifl Bafl-kan olarak Belçika’dan Dr. Michelle Ar-den’in genel kuruldaki üyelerin ço¤un-lu¤unu alarak 103 y›ll›k FDI sürecinde-ki ilk kad›n baflkan olma ve Dr. Yo-on’dan sonra 2 y›l boyunca FDI baflkan-l›¤› yapma hakk›n› kazanmas› seçimlereözel bir anlam ve renk katt›. FDI kon-sey üyeliklerine ABD (Dr. Mascola) veFransa Diflhekimli¤i Birliklerinin (Dr.Reignault) adaylar› seçildi. Bilimsel Ko-misyon baflkanl›¤›na Hong Kong Diflhe-kimleri Birli¤i’nin aday› (Dr. Smarana-yake), FDI Bilimsel Komisyonu üyeli¤i-ne ise Almanya Diflhekimleri Birli¤i’ninaday› (Dr. Biffar) seçildi.• FDI onur ödülleri Prof.Dr. GoranKoch (‹sveç) ve Prof.Dr. StephenMoss’a (USA) verildi. Baflar› ödülü iseDr. Ana Pereira’ya (Arjantin) verildi. • Avrupa bölgesel toplant›s›nda (ERO)ana gündem maddesi FDI içinde E-RO’nun konumu ve AB sürecinde E-RO’nun yeniden konumland›r›lmas› i-di. Bu amaçla bir çal›flma grubunun ü-ye birlikler aras›nda gerçeklefltirmifl ol-du¤u anket k›saca özetlendi. ERO top-lant›lar›n›n pozitif yanlar›n›n görüfl al›fl-veriflinde bulunulma f›rsat› sa¤lanmas›,temsil hakk› vermesi ve baz› ülkelerinsorunlar›na çözüm üretilmifl olmas› ola-rak aç›klan›rken, en temel negatif yan›-n›n somut ve verimli çal›flmalar yap›la-

mamas› oldu¤u belirtildi. ERO’ya k›yas-la mesleki aç›dan daha etkin bir konu-ma gelmesinin, ERO’nun Avrupa bölge-sindeki tüm üye ülkeleri temsil etme ö-zelli¤inin ve DLC ve ERO’nun ortak ifl-birli¤i alanlar›n›n üzerinde duruldu. Buamaçla birliklerden yaz›l› görüfl al›nma-s› ve konunun Bükrefl’te yap›lacak E-RO-2005 toplant›s›nda gündeme al›n-mas› kararlaflt›r›ld›. • Bu toplant› ve kongreler s›ras›nda ye-ni FDI baflkan› Güney Kore’den Dr. Yo-on görevi teslim alarak 2 y›l sürecek o-lan FDI baflkanl›¤›na bafllad›. • National Liason Officer’lar› toplant›s›,bu sene Komünikasyon ve Dünya Difl-hekimli¤ini Gelifltirme Komitesi ile be-raber gerçeklefltirildi ve NLO’lar›n FDIile üye ülkeler aras›ndaki bilgi al›fl veri-flinde önemli elçilik görevlerini daha et-kin bir flekilde yerine getirmeleri isten-di.

Sosyal program ve aç›l›fl töreni: Yo¤un toplant›lar›n aras›nda birçok ül-ke diflhekimleri birliklerini resepsiyon-lar› dünyan›n her yerinden gelmifl olandiflhekimleri ve delegasyonlar aras›ndasosyal iliflkilerin kurulmas›na ve güç-lendirilmesine imkan sa¤land›. Aç›l›fltöreninde Yeni Güney Galler Valisi, Es-ki ve Yeni FDI Baflkanlar› birer konufl-ma yapt›lar. Ülkelerin bayrak töreni iseyine her zamanki gibi oldukça renkli i-di. Kat›l›mc›lar›n büyük ço¤unlu¤unuise Danimarka, ‹sveç, Finlandiya gibikuzey Avrupa ülkeleri oluflturuyordu.Aç›l›fl töreninde Avustralya yerlileriningeleneksel müzik ve danslar›ndan bafl-layan, aryalar ile süren ve günümüzmüzi¤i ile sonlanan ve oldukça be¤enitoplayan bir program da sunuldu.

Bilimsel program: Kongrenin bilimsel bölümü biri yakla-fl›k 3000 kiflilik anasalon olmak üzere1500, 1000 ve 500kiflilik toplam 4 sa-londa gerçeklefltiril-mifltir. Bunun yan›-s›ra s›n›rl› kat›l›mtoplant›lar› için sa-y›s›z küçük salon i-le serbest tebli¤ler i-çin ise küçük ölçek-li birkaç küçük sa-londa kongre etkin-likleri sürdürüldü. Kongre sabah ve

ö¤leden sonra oturumlar› olmak üzereiki ana oturum fleklinde düzenlenmiflve her oturumda ayn› konu ile ilgili ikiveya üç konuflmac› yer ald›. Bu konufl-mac›lar›n seçtikleri konular ve sunumflekilleri birbirlerini tamamlar nitelik-teydi. Kongrenin ana bafll›klar›na bak›l-d›¤›nda TDB kongrelerinden çok dafarkl› olmayan konu bafll›klar›n›n seçil-di¤ini görmek dikkat çekiciydi. Bu bafl-l›klardan bir k›sm›n› s›ralamak gerekir-se ilk akla gelenler olarak konservatiftedavide konservatif yaklafl›mlar, endo-dontide ikilemler, döner aletler ve bafla-r›s›zl›klar, enfeksiyon kontrolü, adhesivdiflhekimli¤inde gelinen düzey, implan-toloji, koruyucu diflhekimli¤i, perio-dontolojide ilaç kullan›m› ve doku mü-hendisli¤i, a¤r›, TME sorunlar› ve este-tik uygulamalar say›labilir. Bunlar›n ya-n›s›ra kapsanan konular aras›nda a¤›zkanserleri, basit ortodontik uygulama-lar, ileri cerrahi teknikleri, apne, yafll›bireylerde tedavi yaklafl›mlar› ve sporyaralanmalar› yer ald›.Konuflmac› profili incelendi¤i davetli o-lan 63 konuflmac›n›n a¤›rl›kl› bir kesi-minin akademisyen oldu¤u ve bir k›s-m›n›n endüstri araflt›rma laboratuvarla-r›ndan oldu¤u ve küçük bir k›sm›n›n i-se doktoral› serbest hekim ve bir tek-nisyen ile bir muayenehane idari dan›fl-man› oldu¤u belirlendi. Konuflmac›lararas›nda Avustralyal›lar›n yan›s›ra As-yal›, Avrupal› ve Amerikal› davetlileryer alm›flt›r. Ülkemizden davetli konufl-mac› bulunmamas›na karfl›n serbest bil-diriler bölümünde Süleyman DemirelÜniversitesi’nden bir bildiri yer ald›.Kongrenin bilimsel bölümüne yaklafl›k2500 Avustralyal› diflhekiminin ve2000 kadar da yabanc› ülkelerden ge-len diflhekiminin kat›ld›¤› tahmin edil-mekle birlikte kesin kat›mc› say›s› aç›k-lanmad›.

FDI Kongresi’nin gerçeklefltirildi¤i kongre merkezi

TDBD / 22

Difl Koruma Günleri’nin dördün-cüsü 6-25 Ekim 2003 tarihle-rinde yap›l›yor. Türk Diflhe-

kimleri Birli¤i ve Colgate’in iflbirli¤i veSa¤l›k Bakanl›¤›’n›n deste¤iyle yürütü-len kampanyaya bu y›l 81 ilin tama-m›ndan diflhekimi kat›l›m› sa¤land›.Toplam baflvuru yapan diflhekimi say›s›ise 3190. Ulafl›lmas› beklenilen hastasay›s› 100 binin üzerinde tahmin edili-yor.A¤›z difl sa¤l›¤› bilincini yerlefltirmek,koruyucu hekimlik anlay›fl›n› gelifltir-mek ve diflhekimi muayenehanesinegitme al›flkanl›¤›n› kazand›rmay› hedef-leyen Difl Koruma Günleri kapsam›ndabaflvuranlar›n muayene ve durum tes-pitleri yap›l›yor, a¤›z difl sa¤l›¤› e¤itimiveriliyor ve 6-12 yafl grubundaki ço-cuklara da fisür örtücü uygulan›yor. Kampanyan›n ilk üç y›l›nda yaklafl›k360 bin insana ulafl›ld›.

Diflhekimlerine sa¤lanacak destekKampanyaya gönüllü olarak kat›landiflhekimlerine kampanyada kullan›l-mak üzere birer paket gönderildi. Bupaketin içinde fissür örtücü, tükürük e-miciler, broflürler, durum tespit formla-r› ve diflhekimi muayenehanesinde kul-lan›lacak bilgilendirme materyalleri bu-lunuyor. Kampanya ayr›ca medya arac›-l›¤›yla da halka duyuruldu. Ayr›ca 60büyük hipermarkette ma¤aza içi aktivi-telerle kampanyan›n duyurulmas› sa¤-lan›yor.

Kampanyan›n birkaç gün öncesinde800’lü bir dan›flma hatt› devreye girdi. Buradan yönlendirmeler yap›lacak vemuayenehanelerde neler yap›laca¤› ko-nusunda bilgi verilecek; kendilerine enyak›n adres iletilecek. En yüksek tirajl›dört büyük gazetede de gönüllü diflhe-kimlerinin isimleri, semtleri ve telefonnumaralar› yay›mland›.Bu y›l farkl› bir uygulama olarak MilliE¤itim Bakanl›¤›’yla yap›lan görüflmelersonucunda Bakanl›¤›n da kampanyayadeste¤i al›narak ilkö¤retim okullar›kampanyaya davet edildi. Pilot il olarakseçilen Denizli, Kocaeli, Samsun ve An-kara illerinde ilkö¤retim okullar›nda a-fiflleme çal›flmalar›yla ö¤rencilerin kam-panyaya yönlendirilmesi sa¤lan›yor.Kampanya süresince gelecek toplu bafl-vurular için 11 diflhekimli¤i fakültesi-nin pedodonti kliniklerinden faydalan›-labilecek.

Kamuoyunun bilgilendirilmesiMedyan›n ve dolay›s›yla kamuoyununbilgilendirilmesi amac›yla 12 ana konusaptand›. Bunlarla ilgili gerek görsel ge-rekse yaz›l› medyaya bilgi verildi ve ta-lep geldi¤inde bas›na ayr›nt›l› bilgi ver-mek üzere çeflitli anabilim dallar›nda12 ö¤retim üyesiyle görüflüldü.Görsel olarak hem yerel hem ulusal te-levizyon kanallar›nda kullan›lmak üze-re 3 ayr› film haz›rland›. Filmlerin ko-nular› difleti hastal›klar›, ortodonti, vefissür örtücü uygulamas› olarak seçildi.

Difl Koruma Günleri dördüncü y›l›nda

Difl Koruma Günleri’nin

dördüncüsü 6-25 Ekim 2003

tarihlerinde yap›l›yor. Türk

Diflhekimleri Birli¤i ve Colgate’in

iflbirli¤i ve Sa¤l›k Bakanl›¤›’n›n

deste¤iyle yürütülen kampanyaya

bu y›l 81 ilin tamam›ndan

diflhekimi kat›l›m› sa¤land›.

Baflvuru yapan diflhekimi say›s›

3190. Ulafl›lmas› beklenilen hasta

say›s› 100 binin üzerinde tahmin

ediliyor.

TDBD / 24

TDBD: Mezun oldu¤unuzda mesle¤i-nizden beklentileriniz nelerdi? Akademik kariyer yapmak istiyordum,muayenehane açmak da isterdim tabii.Muayenehane bir diflhekimi için önemlibir fley. Hem hasta hekim iliflkileri aç›s›n-dan hem de bu iflin maddi anlamda geti-risini görmesi aç›s›ndan önemli bir fley.Ama bugün muayenehane açamayacakkonumda birçok diflhekimi var. Bunlarkamu kurumlar›na giriyorlar. Hastane,sa¤l›k ocaklar› veya özel polikliniklerdeçok düflük rakamlarla çal›fl›yorlar. Bunlarmesle¤in kötü yanlar›. Bugün devlette700 milyonla 1 milyar aras› bir maaflla ça-l›fl›yorlar. O kadar emek sarf ediyorsunuzbunun karfl›l›¤› bu olmamas› laz›m. Bun-larda bir düzenleme olmas› laz›m ki in-sanlar mesle¤ini yapmak için heveslen-meli. TDBD: Bu bahsetti¤iniz problemlerintemel kayna¤› ne sizce?Temel kayna¤› bence flu anda Türkiye’ninekonomik pozisyonu ve diflhekimli¤i fa-kültelerindeki e¤itimin yetersiz olmas›.

Hala bir çok diflhekimli¤i fakülteleri aç›l-mak isteniyor. TDB bu konuda sürekliolarak tavr›n› koyuyor. Bunu dergilerdenizliyoruz. Türkiye’de flu anda yaklafl›k 20bin diflhekimi var. Bunlar›n kaç› aktif fle-kilde çal›flabiliyor? Kaç› memnun? Kaç›istedi¤i fleyi yapabiliyor? Bunlar önemli.Dedi¤im gibi diflhekimli¤i fakültelerininsay›s›n›n artmas› iyi bir fley de¤il. Türki-ye’de binlerce diflhekimi mezun olacak,bu say› periyodik olarak yükseliyor. Pekibunlar ne yap›yor? Bu insanlar para kaza-nabiliyor mu? Hay›r, önemli bir k›sm› he-kimlik mesle¤ini b›rak›p baflka sektörlereyöneliyorlar. Bence fakülte say›s›n›n art-mamas› hatta azalt›lmas› laz›m. Mevcutfakültelerin de gelifltirilmesi laz›m. Mezunoldu¤um dönemlerdeki kliniklerin haliniben biliyorum. Bunlar›n gelifltirilmesi la-z›m. Üstelik bu koflullar periferdeki yer-lerde daha kötü ama bunlar›n bir flekildegelifltirilmesi laz›m. Bunun da kesinlikleyeni fakültelerin aç›larak gerçekleflece¤inidüflünmüyorum.

TDBD: Mezunoldu¤unuzdaplanlar›n›z ne-lerdi, ne türg ü ç l ü k l e r l ekarfl›laflt›n›z?

Mezun olduktan zannediyorum bir haftasonra ifle bafllad›m. Tabii insan›n ilk bafltabeklentileri farkl› oluyor, okuldan mezunoldu¤unda. Her fleye daha pembe bak›-yorsunuz. Muayenehane açmak istiyor-dum ama mezun olduktan sonra belki 2-3 y›l sonra diye düflünüyordum ben. Ni-tekim açt›m da ama bir süre sonra kapat-mak zorunda kald›m. Hasta yoktu. Bekle-me gere¤i duymad›m çünkü bir y›lda de-¤iflen bir fley olmad›. Baflta neyse bir y›l

sonra da hasta potansiyeli ayn›yd›. Gele-ce¤i olmad›¤›n› düflündüm. Tan›d›¤›mmuayenehanecilik yapan arkadafllar›m›nço¤u da kapatt›.

TDBD: Buna ra¤men Türkiye’de yenidiflhekimli¤i fakülteleri aç›l›yor; bu ko-nuda ne düflünüyorsunuz?Bence flu an mevcut olan fakülteler yeterikadar mezun veriyor. Yeni fakülte açacak-lar›na bence mevcut durumu düzeltebilir,daha iyi e¤itim verilmesini, diflhekimleri-nin daha iyi yetiflmesini sa¤layabilirler. Ayr›ca varolan fakültelere de daha az ö¤-renci almalar› laz›m. Daha kaliteli bir e¤i-tim için hocalar›n, asistanlar›n biraz dahaö¤renciye yak›n olmalar› laz›m. Biz o ya-k›nl›¤› göremedik pek.

TDBD: Ne yap›lmal› peki?Avrupa’yla say›sal olarak k›yaslan›rsa bel-ki az oldu¤u bile düflünülebilir diflhekim-lerinin. Ama Türkiye’de tabii halk›n a¤›zdifl sa¤l›¤›na e¤ilimi de çok geri düzeyde.Difl çürütmeden gelmiyor hastalar. Temelsorun bu zaten. Diflhekimine yeterli bafl-vuru yok. Bilinçli hasta say›s› çok az. Ge-lenlerdeki problemler de bu kadar he-kimle zaten rahatl›kla giderilebilir. Hele‹stanbul’da ad›m bafl› diflhekimi var. Di-¤er taraftan tek bir diflhekiminin olmad›-¤› ilçeler var. Orada diflhekimi olmay›ncateknisyen oldu¤u halde diflhekimi gibi ça-l›flanlar var. Bu da bir sorun. Diflhekimle-rini Anadolu’ya yönlendirmek laz›m ben-ce. Ama halk›n talebiyle karfl›laflt›r›ld›¤›n-da diflhekimli¤i say›s› yine de fazla.

Bir de yaflayanlara sorun...

Yeni fakültelerin yol açt›¤› s›k›nt›lar› bir de yak›n dönemdediflhekimli¤i fakültelerindenmezun olmufl genç meslektafllar›-

m›za soral›m dedik. Sonuç Türkiye koflullar›n› az çokbilen herkesin tahmin edebilece¤igibi. Genç meslektafllar›m›z sözleflmifl gibi ayn› flikayet ve önerileri s›ralad›lar: Yeni fakülte aç›lmas›n, e¤itiminkalitesi yükseltilsin, iflsiz diflhekimi yetifltirmeyelim.

‘Diflhekimlerinin önemli bir k›sm› mesle¤ini b›rak›p baflka sektörlere yöneliyor’

‘Yeni fakülte açacaklar›na mevcut durumu düzeltebilirler’

Burak Bayram / 1999 mezunu

Fatma fiensoy / 1999 mezunu, özel bir poliklinikte çal›fl›yor.

25 / TDBD

TDBD: Mezun oldu¤unuzda planlar›n›znelerdi, ne tür güçlüklerle karfl›laflt›-n›z?‹mkans›zl›klar› bizzat yaflayarak görüyor-duk. O yüzden büyük hayallerimiz olma-d›. Ama en az›ndan fakülteyi bitirirkendiflhekimi unvan›na yak›fl›r bir flekilde ya-ni hekim gözüyle bak›laca¤›n› düflünüyor-duk. Ancak mevcut durum böyle de¤il.Eskisini bilemem ama art›k diflhekimli¤isayg›n bir meslek de¤il kesinlikle. En faz-

la rahats›z eden fley bu. Bizim maalesefmanavdan, s›radan bir esnaftan bir fark›-m›z kalmam›fl hastalar›n gözünde. Manav-dan elma al›r gibi tedavinin pazarl›¤› yap›-l›yor ve diflhekimleri de belki mecburenuymak zorunda kal›yor. Esnaftan fark›kalm›yor bu mesle¤i yapanlar›n. D›flar›da maddi aç›dan ve hekimlik yapa-bilme anlam›nda çal›fl›labilecek yerler çokaz. Teknisyenler art›k klinik açm›fllar veoralarda diflhekimi çal›flt›r›yorlar. 500

milyon gibi komik ücretlerle. Konufltu¤u-nuz zaman bu parayla bir çok diflhekimi-nin çal›flt›¤›n›, s›rada bekledi¤ini söylü-yorlar. Gerçeklik bu ülkemizde

TDBD: Neden insanlar ifl bulmakta güç-lük çekiyorlar? Diflhekimi say›s›n›n faz-lal›l›¤›ndan m› kaynaklan›yor?Diflhekimlerinin say›s› adaletli olarak da-¤›lmad›¤›, planlama yap›lmad›¤› için böy-le. Serbest piyasa kurallar›na b›rak›yorlarve herkes istedi¤i yerden muayenehane a-ç›yor. Hiç diflhekimi olmayan bir y›¤›n ka-saba var. Türkiye’de kifli bafl›na düflen difl-hekimi say›s› Avrupa’dakinden çok dahaaz olabilir belki. Bu, ülkenin ekonomikdurumuyla, gelir da¤›l›m›ndaki adaletsiz-likle, sa¤l›k, e¤itim sistemiyle alakal› as-l›nda. Dedi¤im gibi hala diflhekimi olmayan ka-sabalar var. Diflhekimlerinin oralara git-meye bir flekilde özendirilmesi gerekiyor.Bu yüksek maafl da olabilir, oralarda a¤›zdifl sa¤l›¤›na yönelik hastaneler kuruluporada diflhekimleri istihdam edilebilir.Vergide indirim yap›labilir, ucuz malzemetemini yap›labilir. Ciddi olarak düflünül-dü¤ünde çok rahat bulunabilecek bir çokçözümü var asl›nda.

TDBD: Her y›l bine yak›n diflhekimimezun oluyor. Buna ra¤men yeni diflhe-kimli¤i fakülteleri aç›l›yor. Bu konudane düflünüyorsunuz?E¤er istihdam düflünülmezse yeni fakülte-lerin aç›lmas› hiçbir fleye çözüm olmaya-cak. Bizim AB ülkelerindeki diflhekimle-riyle denkli¤imiz bile kabul edilmiyorken,yani diflhekiminden say›lm›yorken kalk›pTürkiye’de yeni diflhekimli¤i fakülteleriaçman›n bilimsel anlamda hiçbir anlam›yok. Çünkü zaten varolan üniversitelereyeterli para ayr›lm›yor.Sonuçta o fakülteyi yaflatmak için o bütçe-yi vermedikten sonra hem fakültedeki a-kademisyenler hem o okula büyük umut-larla gelen ö¤renciler daha sonradan bü-yük hayal k›r›kl›klar›na u¤ruyorlar. Sa¤l›k sistemininin alt yap›s›n› oluflturur-ken diflhekiminin onun temel bir parças›oldu¤unu hem sistemi yönlendirenlerinhem de bizim içsellefltirmemiz gerekiyor.Bu olmad›¤› taktirde üretilecek hiçbir ‘çö-züm’ gerçek anlamda çözüm olmaz. Sigortal› vatandafllar muayenehanelereyönlendirilerek kendi seçecekleri bir mua-yenehanede tedavi edilebilir. Devletin gi-dip diflhekimleri odas›yla oturup bu konu-lar› halletmesi, bu sorunlar› çözmeye yö-nelmesi gerekiyor. Üniversiteler ve diflhe-kimleri odas› beraber programl› bir flekildeçal›flarak sa¤l›k bakanl›¤›n› zorlay›p diflhe-kimleri aç›s›ndan baz› iyilefltirmeleri kaza-nabilirler diye düflünüyorum. Bunlar›n ör-nekleri var çünkü Avrupa ülkelerinde.

TDBD: Mezun oldu¤unuzda planlar›-n›z nelerdi, ne tür güçlüklerle karfl›-laflt›n›z?Asl›nda ilk mezun oldu¤umuz dönemdebir arkadaflla birlikte ortak muayeneha-necilik yapt›k. Orada karfl›laflt›¤›m›zs›k›nt›lar›n ilk etapta bize özel sorunlaroldu¤unu düflündük. Ama iflin içine gir-dikçe farkettik ki bize özgü bir sorun de-¤il, herkesin karfl›laflt›¤› genel sorunlar.Türkiye’de diflhekimlerinin istihdam›nayönelik genel bir amaçs›zl›k, bir plans›z-l›k var. Öncelikle bunun afl›lmas› laz›m.Biz hekimleri neden yetifltiriyoruz? Me-zun olduktan sonra hangi alanlardabunlardan nas›l yararlanaca¤›z? Devletinbu planlamay› yapm›fl olmas› gerekiyor.Yani örne¤in biz muayene aç›ca¤›z diye-lim ki kendi sermayemizle yada devlettebuna bir parça destek olacak kredi vere-rek. Yada vergi indirimi gibi konulardateflvikte bulunacak. Ama bununla bera-ber bizim muayenehanelerimizden ya-rarlanma perspektifine de sahip olacak.

TDBD: Çeflitli yerlerde diflhekimli¤ifakülteleri aç›l›yor. Bu bir ihtiyaç m›sizce? Siz hizmet sektörüne insan yetifltirmekistiyorsunuz fakülteler açarak. Dolay›-s›yla bu eme¤in nerede ve ne flekilde de-¤erlendirilece¤ine dair bir proje kafan›z-da varolmak zorunda. Hekimlerin yara-t›¤› çal›flma koflullar›yla nerede, hangi

kalitede ve hangi flartlarda hizmet vere-ce¤ini devlet olarak belirlemek ve bunustandardize etmek zorundas›n›z. Sa¤l›kalan›n› piyasan›n kendi vahfli koflullar›nab›rak›p, insanlar, hekimler ne hallerivarsa görsünler gibi bir zihniyetle yapa-mazs›n›z. Böyle amaçs›zca, popülistyaklafl›mlarla plans›z fakülteler açmak-tansa önce mevcut fakültelerdeki e¤itimkalitesini yükseltmek, AB standartlar›nagelip onlarla diploma eflde¤erli¤i anla-m›ndaki problemlerimizi çözmek yolun-da ad›mlar at›lmal›.

TDBD: Yeni mezun bir diflhekimi nel-erle karfl›lafl›yor?Biraz dramatize etmek gibi olacak belkiama flöyle söyleyeyim; diflhekimi asl›ndapiyasaya ‘düflüyor’. Hani bu kufllar›n yu-valar›ndan ilk uçma denemeleri gibi, fa-külteden ç›km›fls›n›z birkaç kanat ç›rp›-yorsunuz ama bak›yorsunuz ki sizinmenziliniz kendi bafl›n›za yani birileri si-ze yol göstermeksizin uçabilece¤iniz ye-terlikte de¤il. Düflüyorsunuz. Düfltüktensonrada da bu ‘piyasa’n›n bir tak›m o-lumsuz boyutlar›na birçok hekim arka-dafl›m›z ister istemez sürükleniyor. Tek-nisyen yan›nda çal›flmak, uygunsuz ko-flullarda çal›flmak, düflük ücretlerle çal›fl-mak, sigortas›z çal›flmak gibi birçok o-lumsuzlu¤a destek olur pozisyona düflü-yorlar ve bunu belki de fark etmeden ya-p›yorlar.

‘Diflhekimlerinin istihdam›na yönelik genel bir amaçs›zl›k ve plans›zl›k var’

Özgür Baflar Varo¤lu2000 mezunu. Özel bir poliklinikte çal›fl›yor.

‘Yeni diflhekimli¤i fakültesi açman›n bilimsel olarak hiçbir anlam› yok’

Emrah Yüce / 2003 mezunu

TDBD / 26

TDBD: Diflhekimli¤i Eti¤i ve HukukuKongresi’ne ça¤r›lman›z nas›l gerçek-leflti, sizden sunman›z istenilen konuneydi?fiefik Görkey: IDEALS bu yaz 31 Tem-muz - 3 A¤ustos 2003 tarihleri aras›ndaOmaha-Nebraska/ABD’de Creighton Ü-niversitesi’yle birlikte 5. Uluslararas› Difl-hekimli¤i Eti¤i ve Hukuku Kongresi’nidüzenledi. Bu kongreye davetli konufl-mac› olarak kat›ld›m. Benden özellikle"Türkiye’de diflhekimli¤inin de¤iflen yü-zü" konulu bir sunum talep edilmiflti. Bukonuyu sunmak bana gerçekten büyükbir onur verdi. Türkiye’de bu kadar çokkad›n diflhekiminin olmas› da oldukçabüyük bir ilgi çekti. Hatta Prof. Dr. Gü-lümser Koçak hocam›z›n –ki benimdehocamd›r ve bunu dile getirmek banaher zaman onur verir- iki dönem ‹-DO’nun baflkanl›¤›n› yapt›¤›n› belirtti-¤im zaman Türkiye ad›na büyük ilgi çek-ti. Bunun d›fl›nda biz kongreye sekiz postersunuyla daha kat›ld›k. Bunlar bir anlam-da benim konuflmam› tamamlay›c› nite-likteki sunumlard›. Bu sunumlar gerekkendi anabilim dal›m›zda doktora veyüksek lisans program›nda bulunan ar-kadafllar›m gerekse M. Ü. Diflhekimli¤iFakültesindeki pedodonti ve a¤›z çenedifl cerrahisi bölümlerindeki ö¤retim ü-yesi ve araflt›rma görevlisi arkadafllar›-m›zla haz›rlad›¤›m›z poster sunumlard›.

Bu sunumlar da oldukça ilgi çekti aç›k-ças›. Burada bir teflekkürü aç›kça dile ge-tirmem gerekir. Bu posterlerde a¤›rl›kl›olarak ad› olan araflt›rma görevlisi ve uz-man arkadafllar›m›n iki tanesine TDB ö-nemli bir destek verdi ve TDB’nin budeste¤iyle onlar da bu kongreye kat›la-bildiler. Bunun için hem flahs›m hem a-nabilim dal›m ad›na TDB’ye teflekkürborçluyum. Bu destek nedeniyle IDEALSyönetim kurulu ve kongre organizasyonkomitesi gerçeklefltirdi¤imiz bu uluslara-ras› kongreyi destekleyen kurulufllar›n a-ras›na TDB’yi de koydu. Bu destek kon-gre kitab›nda da yer ald› ki kongreyi des-tekleyen di¤er kurulufllar aras›nda Kana-da Diflhekimleri Birli¤i, Nebraska Diflhe-kimleri Birli¤i, Amerikan DiflhekimleriBirli¤i gibi meslek örgütleri de bulunu-yor. Uluslaras› alanda TDB’yi de bu bir-likler aras›nda görmek san›r›m hepimiziçin güzel bir olay.

TDBD: Poster sunumlar›n›n konular›nelerdi?fi.G.: "Telediflhekimli¤i ve diflhekimli¤ieti¤i", "Türkiye’de diflhekimli¤i hizmet-lerine ulaflma hakk›", "Türkiye’de diflhe-kimli¤i uygulamalar›n›n yasal temelleri","diflhekimleri ve hekimler (burada kufl-kusuz t›p doktorlar›n› kastediyoruz) ara-s›nda konsültasyonun gereklili¤i" ve"diflhekimli¤i eti¤i, pediatrik diflhekimli-¤inde çocu¤un onam›n›n önemi", "difl-

hekimli¤i turizminin etik boyutu" ve"maksilofasiyal cerrahide estetik amaçl›giriflimlerde diflhekimli¤i eti¤i" konusun-da sunumlar gerçeklefltirdik. Kongredeoldukça iyi bir flekilde temsil edildi¤imi-zi dile getirmek isterim. Bu nedenle kon-grenin bizim aç›m›zdan oldukça baflar›l›geçti¤ini söyleyebiliriz.

TDBD: Sizden Türkiye’de diflhekimli-¤indeki etik sorunlarla ilgili bir su-num mu istenmiflti?fi.G.: Daha çok Türkiye’de diflhekimli¤imesle¤inin geliflimi ve aflamalar› isten-

‘Diflhekimli¤imiz büyükmesafeler kat etti’

IDEALS’›n 5. Uluslararas› Diflhekimli¤i Eti¤i ve

Hukuku Kongresi 31 Temmuz - 3 A¤ustos 2003 tarihleri

aras›nda Omaha-ABD’de Creighton Üniversitesi’yle

birlikte düzenlendi.

Kongrede Türkiye’de diflhekimli¤inin de¤iflen yüzü

konulu bir sunum gerçeklefltiren Marmara Üniversitesi

T›p Fakültesi Deontoloji Anabilim Dal› ö¤retim üyesi

Prof.Dr. fiefik Görkey’den kongre ve

IDEALS hakk›nda bilgi ald›k.

Prof. Dr. fiefik Görkey, 31 Temmuz – 3 A¤ustos2003 tarihleri aras›nda Omaha (Nebraska- ABD)Creighton Universitesinde gerçeklefltirilen 5.Diflhekimli¤i Eti¤i ve Hukuku Kongresi’nde"Türkiye’de Diflhekimli¤i Mesle¤inin Geliflimi"konulu bir bildiri sundu.

27 / TDBD

miflti. Sundu¤umuz baz› istatistiksel bil-giler TDB Baflkan›m›z say›n Celal Y›ld›-r›m taraf›ndan verildi. Bu veriler de do¤-rusu benim iflimi kolaylaflt›rd›. TabiABD’de Türkiye’ye hiç gelmemifl insanlarülkemizi farkl› görebiliyorlar. Ülkemizdebu kadar çok kad›n diflhekiminin çal›fl-mas› ve özellikle yöneticilik alan›nda dasorumluluklar› almalar› oldukça ilgi çek-ti. Disiplinimiz "t›p tarihi" ve "diflhekimli¤itarihi"ni de içerdi¤inden, konuyu diflhe-kimli¤i fakültesinin ilk kuruluflu ve ge-çen yüzy›l bafl›ndan bugüne diflhekimli-¤i e¤itimi ve diflhekimli¤i mesle¤inin ül-kemizde geçirdi¤i aflamalar› ortaya koy-du¤umuzda oldukça çarp›c› bir geliflmegösterdi¤imizi söyleyebiliriz. Biraz dahayak›n tarihlere bakarsak gerçekten hastahaklar› aç›s›ndan da, özlük haklar› aç›-s›ndan da TDB’nin hiçbir zaman yads›-namayacak çabalar›n›n bir k›sm›n›n so-nuçlar›n›n al›nd›¤›n› görüyoruz. Dahaçaba gösterecek pek çok alan›m›z varkuflkusuz ama tarihsel perspektiftenbakt›¤›m›z zaman önemli bir aflama katetti¤imizi görüyoruz. Bu tabi hepimiz i-çin, ülkemiz ad›na, mesle¤imiz ad›na vemeslektafllar›m›z ad›na onur verici birdurum.

TDBD: IDEALS nas›l olufltu, sizin I-DEALS’›n kuruluflunda rol ald›¤›n›z›da biliyoruz...fi.G.: IDEALS (International dental Et-hics and Law Society) bildi¤iniz gibi U-luslararas› Diflhekimli¤i Eti¤i ve HukukuKurumu. T›p eti¤i olarak bakt›¤›m›z za-man günümüzde art›k t›p eti¤i konu-sunda pek çok yay›n, makale, araflt›rmavar ama diflhekimli¤i eti¤i anlam›ndabakt›¤›m›z zaman bunun oldukça s›n›rl›oldu¤unu görüyoruz. Bu konuda ulusla-raras› alandaki gereksinim de giderekdikkat çekmeye bafllad›¤› için bunun biruzant›s› olarak böyle bir kurum kurul-mas› konusunda giriflimde bulunuldu.Bu hareketin bafllang›c›n›n ABD’de Cre-ighton Üniversitesi’nde görev yapanDoç. Dr. Jos Welie taraf›ndan bafllat›ld›-¤›n› çok rahatl›kla söyleyebilirim. DrWelie ile Marburg’daki bir kongrede ta-n›flmam›z›n ard›ndan kiflisel iletiflimimizdevam etti ve o y›llarda ‹stanbul’daTDB’nin gerçeklefltirdi¤i uluslararas› ka-t›l›ml› bir kongrede de bir oturumla difl-hekimli¤i eti¤ini birkaç bildiriyle tart›fl-t›k. O dönemde TDB’nin diflhekimli¤i e-ti¤i konusuna gösterdi¤i yak›n ilgi vedestek do¤rusu benim için çok önemliy-di. Sonraki dönemde, IDEALS’›n kurulu-flu aflamas›nda, benim de Türkiye ad›nakurucu üyeler aras›nda yer almamda ba-

na destek oldu.‹ s t a n b u l ’ d a k ikongre s›ras›nda-ki tart›flmalar vekonuya gösterilenilgi bir anlamda I-DEALS’in kuruluflaflamas›n› daha dah›zland›rd›. Bura-da benim özellik-le vurgulamak is-tedi¤im konu flu;IDEALS’›n kuru-cu üyesi benim i-çin çok onur veri-ci ancak bu türçal›flmalar bir e-kip ifli. Bu y›l Omaha / ABD’de yap›lankongrede yönetim kurulu için seçim ya-p›ld›. Ben tekrar bir dönem için daha se-çildim. Ancak benim yaflam boyu üye ol-mam söz konusu de¤il kuflkusuz. IDE-ALS’›n tüzü¤ünü de ona göre haz›rlad›k.2007’den sonraki dönemde benim tekraryönetim kurulunda görev almam söz ko-nusu de¤il. Tabi genç arkadafllar›m›z›nve konu ile ilgili meslektafllar›m›z›n IDE-ALS’a üye olmalar›, IDEALS içinde faali-yet göstermeleriyle birlikte kuruluflundayer ald›¤›m›z –ki büyük bir avantajd›r-bu uluslaras› platformda ülke olarak var-l›¤›m›z› ve faaliyetimizi devam ettirme-miz mümkün ve bu gerçekten çok ö-nemli. IDEALS’›n üye say›s› 100’ü geçti.Ancak hala ülkemizden tek üye bulunu-yor. IDEALS içinde gerek ülkemizden a-kademisyenlerin faaliyet göstermesi, ge-rekse ülke olarak yeni üyelerle kurum i-çinde etkin ve a¤›rl›kl› olmam›z çok ö-nemli. Bunu özellikle vurgulamak istiyo-rum.

TDBD: T›p tarihi, deontolojisi ve eti¤ikonusunda uzmanl›k yapmaya nas›lkarar verdiniz ?fi.G.: Evet. Bu soru ile s›kl›kla karfl›lafl›-r›m. ve kendimi "s›rad›fl› bir diflhekimi"olarak tan›mlar›m. Fakülteden mezunolduktan sonra bu alanda doktora yap-maya bafllad›¤›m zaman, çevremdeki he-men herkese ve tüm arkadafllar›ma çokgarip ve s›rad›fl› gelmiflti bu karar›m. Ön-celeri uzmanl›¤›mdan sonra akademis-yen olarak devam etmek gibi bir plan›myoktu. O y›llarda özellikle uygarl›k tarihiile ilgilenirdim. Bu bugün de devam edi-yor. T›p Tarihi özelinde bir uzmanl›k ya-p›p sonra da diflhekimli¤ine devam et-mekti hedefim. Ama t›p tarihi özelindekiuygarl›k tarihi merak›ma t›p ve diflhe-kimli¤i eti¤i de eklendi ve yaflam beniburalara getirdi. Mesle¤imi güç yanlar›nara¤men çok seviyorum ve bu karar›mdanhiç piflmanl›k duymad›m. Umar›m t›pdoktorlar›n›n yan›s›ra konuya ilgili gençmeslekdafllar›m›z› da uzmanl›k alan›m›-za kazan›r›z.

M.Ü. Deontoloji AnabilimDal›ndan Dr. Mehmet Karataflve Uzm. Arfl. Gör. Gürkan Sert,arkadafllar› ile birliktehaz›rlad›klar› 8 poster sunudaTürkiye’de Diflhekimli¤i eti¤i ve hukuku ile ilgili konular›n›Omaha’daki kongrede sundular. Dr. Mehmet Karataflve Arfl Gör. Gürkan Sert’inOmaha’daki kongreyekat›l›mlar› TDB’nin önemli orandaki deste¤i ilegerçekleflti.

IDEALS uluslararas› alanda diflhe-kimli¤i eti¤i konusundaki araflt›r-

malar›n giderek artmas› nedeniyle vebu konuda uluslararas› bir tart›flmaplatformu oluflturmak, bilgilendiricibir web sayfas› düzenlemek, bülten ya-y›nlamak, diflhekimli¤i eti¤i alan›ndaakademik e¤itimin düzeyini gelifltir-mek, araflt›rma ve akademik faaliyetle-ri teflvik etmek, konferanslar düzenle-mek, hasta haklar› konusunda duyarl›-l›k oluflturmak amac› ile Belçika, ABD,Israil, ‹ngiltere, Avustralya, Türkiye,Isveç, Kanada, Hollanda ve Danimar-ka’dan 10 kurucu üye taraf›ndan Ara-l›k 2000 tarihinde Louven / Belçika’da

kuruldu. Üyelik diflhekimli¤i eti¤i konusundauluslararas› dialoga kat›lmak isteyenherkese aç›kt›r. Üyelik formuna kurumun www.ideals.ac adl› web sayfas›ndan,ulafl›labilir.

IDEALS (INTERNATIONAL DENTAL ETHICS AND LAW SOCIETY)ULUSLARARASI D‹fiHEK‹ML‹⁄‹ ET‹⁄‹ VE HUKUKU KURUMU

29 / TDBD

TDBD: Bize geriatrik diflhekimli¤iyleilgili bir perspektif çizer misiniz?Asuman K›yak: Geriatrik diflhekimli¤iABD’de 20-25 y›l önce birkaç üniversi-tede bafllad›. fiimdi ilginin gittikçe artt›-¤› bir konu. Her üniversitede geriatri ü-zerine çal›flmalar var. Hem e¤itim hemaraflt›rma. Avrupa’da da çok geliflmiflbir konu; biliyorsunuz Avrupa’da nüfusçok yafll›. Geriatrik diflhekimli¤i ve ge-riatrik t›p çok büyük bir konu. Yafll›la-r›n sa¤l›¤›n› nas›l koruyabiliriz? Hasta-l›klar ortaya ç›kt›¤›nda nas›l müdahaleedebiliriz? Temel sorular›m›z bunlar.Geriatrik diflhekimli¤i t›ptan biraz fark-l›. Mesela biliyorsunuz Alzheimer oldu-¤u zaman hasta difl f›rças›n› tutam›yor,difl ipini kolay kullanam›yor. Bu du-rumda difllerin bak›m›n› nas›l sa¤laya-biliriz? Diflhekimi yard›m› olmadanhasta nas›l kendine bakabilir? O neden-le geriatrik diflhekimli¤inde hem diflhe-kiminin rolü var, hem hastan›n, hem dehasta bak›c›n›n. Biliyorsunuz baz› yafll›-lar sa¤l›kl› yafllanm›yorlar. Baz›lar› daya huzur evinde yafl›yorlar ya da ailesibak›yor. Bak›ma muhtaç olan yafll›lar›n,ki bunlar›n %10-20 gibi bir oran› Alz-heimer’l›, felçli hastalardan oluflur, ba-k›c›s›na, ailesine ya da bu iflle görevli o-lan her kimse, bu yafll›n›n a¤›z difl sa¤-l›¤›n› korumas›na nas›l yard›m edilir di-ye e¤itim vermek laz›m. fiimdi ABD ü-niversitelerinde genel olarak her ö¤ren-ci 3. ve 4. s›n›fta yani klinik s›ralar›ndad›flar›da gönüllü olarak çal›flmak duru-munda. Staj gibi yap›yorlar. K›sa süreli,öyle çok uzun süreli de¤il. Bir huzure-

vinde çal›fl›yorlar veya yafll›lar›n toplan-d›¤› bir e¤lence falan oldu¤unda orayagidip onlara ders veriyor ö¤renciler.Huzurevindeki hastalara bakarlar, teda-visini bile yaparlar. Huzurevinin içindediflhekimi üniti vard›r. Orada gönüllüolarak çal›fl›rlar. Bafllar›na bir profesörgelir, o bakar. Tedavi yap›lacaksa yap›-l›r, ders yap›lacaksa yap›l›r. En büyükrolleri de huzurevindeki bak›c›lara e¤i-tim vermektir. Yani hastan›n a¤z› nas›ltemizlenir, a¤z›n› açmayan hastalar› na-s›l ikna edip de a¤›zlar›n› açacaks›n gi-bi e¤itimler veriyorlar. Çürük olsun, o-ral kanser gibi yaflland›kça artan hasta-l›klar olsun, ilk teflhisin konulmas› dabu e¤itimler aras›nda. Tabii ki diflhe-kimli¤i e¤itimi olmayan birisi kolay ko-lay teflhis koyamaz ama diflhekimi onue¤itti¤inde hiç olmazsa ilk teflhisi yapa-bilir ve yönlendirebilir. Yanl›fl da de¤er-lendirebilir ama hiç olmazsa do¤ru de-¤erlendirmeyle erken müdahale edil-mesini sa¤lar. Belki kanser zannettti¤iyara kanser de¤il ama e¤er kanserse i-lerlemeden önlenebilir veya difl iyiceçürüyüp çekilmek zorunda kal›nmadançürük önlenebilir. Protezli hastalarda protezlerin devaml›bak›m›n›n yap›lmas› da önemli. Bunla-r›n d›fl›nda özellikle kilo veren hastala-ra, kronik hastal›¤› olan yafll›lara nas›lyard›m edeceksiniz ki a¤›z rahats›zl›¤›,a¤›z yaralar› olmas›n. Yine çok ilaç alan hastalara, kandidiazi-si olan, a¤›z kurulu¤u olan hastalara na-s›l yard›m edebiliriz. Bu tür hastalardaflor verni¤inin çok faydas› oldu¤u görü-

‘Difller ölene kadar korunabilir’Geriatrik diflhekimli¤i konusunda tan›nm›fl isimlerdenProf.Dr. H. Asuman K›yakgeçti¤imiz Haziran ay›nda TDB10. Uluslararas› Diflhekimli¤iKongresi’nde konferans vermeküzere Türkiye’ye geldi. ABD’deyaflayan ve çal›flmalar›n› oradasürdüren K›yak, yafll›l›ktadiflhekimli¤i uygulamalar› üzerinesorular›m›z› yan›tlarken Türkiyeve Kongreye iliflkin izlenimlerinide bizimle paylaflt›.

Prof.Dr. H. Asuman K›yak:

TDBD / 30

lüyor. ABD’de 28 ya da 32 difli olan yafl-l›lar› gittikçe daha s›k görüyoruz. Ama28 diflli olsun 15 diflli olsun o difllerinhepsinin sa¤lam olmas›n› sa¤lamaya ça-l›fl›yoruz.

TDBD: Kahverengi torba tekni¤i di-ye bahsetti¤iniz nedir?A.K.: Bu, bilhassa d›flar›da kendi bafl›-na yaflayan hastalar için önemli. Her e-¤itimde ö¤rencilere diyoruz ki yafll›hasta ilk defa randevuya geldi¤inde di-yeceksin ki “a¤›z hastal›klar›nda, a¤›zsa¤l›¤›nda ilaçlar›n çok önemi var, di-¤er hastal›klar›n çok önemi var. Onuniçin bana gelmeden önce ecza dolab›nagit, kulland›¤›n bütün ilaçlar› torbayakoy getir.” Bunun nedeni flu: Hasta ilkgeldi¤inde anamnez yap›l›rken ne ilaçkullan›yorsun ya da hangi rahats›zl›kla-r›n var diye sorulur. Hasta diyelim kitansiyonum var, biraz da romatizmamvar diye iki hastal›k sayd›. Ben onu ka-bul edecek miyim, etmeyecek miyim?Yafll›larda hastal›klar daha çok oldu¤uiçin belki ikisini hat›rlayacak üçüncü-sünü unutacak. Veya romatizmas› o ka-dar normal görünüyor ki belki hat›rla-mayacak veya önemsemeyecek ama otorbaya aç›p da bakarsan›z görürsünüzki bir kalp ilac› var. Sen hiç kalptenbahsetmedin ki diyorsunuz. Onu ben20 senedir al›yorum, önemli bir fley de-¤il ki diyor. Hasta bir fley söylüyor, o-nun do¤ru mu yanl›fl m› oldu¤unukontrol etmeniz laz›m. O ilaçlar bizebu bilgiyi verecek. ABD’de 65 yafl›ndan sonra d›flar›da ya-flayan hastan›n ortalama 4-5 tane, hu-zurevinde olan hastan›n 12’den fazla i-lac› vard›r. Türkiye’de san›r›m dahafazla olmas› laz›m çünkü Türkiye’de i-laç almak çok daha kolay. Bu nedenleTürkiye’de hastan›n ald›¤› ilaçlar› kon-trol etmek çok önemli. Hangi ilaçlar negibi problem yarat›yor bilhassa a¤›z ku-rulu¤u sorunu yafll›larda çok büyük birproblem çünkü birçok ilaç al›yorlar,anti hiper-tansiyon vs. bütün en kötü i-laçlar› yafll›lar al›yor. Ben Geriatri ders-lerimde ö¤rencilerime hep flunun üs-tünde dururum: Diflhekimi olarak t›pdoktoru ile bir ba¤lant› kurman›z la-z›m. Hastan›n a¤z›na bak›yorsunuz ba-ya¤› çürük var, bilhassa kök çürü¤üvar. Niçin böyle oluyor diyorsunuz. Birde bak›yorsunuz iki üç tane ilaç kulla-n›yor ve bunlardan birinin difllere cid-di yan etkileri var. E¤er bunun böyle

bir yan tesiri olaca¤›n› biliyorsan›zhastan›n t›p doktoruyla konuflun; sizinhastan›z flu han›m geldi bana, X ilac› a-l›yor. X ilac›n›n a¤›zda çok kötü yanetkileri var. Acaba onun yerine baflkabir ilac› tavsiye edebilir misiniz deme-niz laz›m. Ço¤u durumda efl etkili bir i-laçla de¤ifltirebiliyorlar. Ö¤rencilerlebu tür fleylerin üzerinde çok duruyoruzki geriatride böyle fleyler çok daha ö-nemli.

TDBD: Yafll› nüfusta iyi bir yaflamkalitesi sa¤lamak için ne yapabiliriz?A.K.: En önemlisi koruyucu önlemler.Profilaksi, ve hastaya a¤›z sa¤l›¤› kalite-sinin hayat kalitesiyle ne kadar ba¤lan-t›l› oldu¤unun anlat›lmas›. Ve a¤z›ndakalan diflleri sonuna kadar nas›l koru-yabilece¤ini ö¤retmek.

TDBD: ‹yi a¤›z sa¤l›¤› ne demek? A¤-r› olmadan diflhekimine gidilmiyor.Bunun nedeni ne sizce? Neden hastadiflhekimine gitmiyor?A.K.: Türkiye’de olan bir fley bu, tama-men geliflmeyle ilgili. Küçüklü¤ündegörmemifl, ailesi ancak acil durumlardagötürmüfl. E¤er gençli¤inde sürekli git-tiyse yafll›l›¤›nda da gidiyor, bir kültüroluyor. Amerika’da biliyorsunuz s›n›ffark› çok belirgindir. Gençli¤inde si-gortas› olup da diflhekimine gidebilenama flimdi paras› yetmeyen baz› yafll›larbile bir yolunu bulup bir diflhekimi a-r›yorlar. O kadar yerleflmifl ki. Geliridüflük olanlar için klinikler vard›r, ora-lara giderler. Bir problemi olmasa daa¤r›s›, sanc›s› olmasa da gidip kontrolettirirler. Bunu afl›lamaya çal›fl›yoruzyafll›lara. fiimdi 60 yafl›nda 20 diflinvarsa veya 3 diflin varsa bunlar› ölün-ceye kadar koruyabilirsin. Difl kaybet-

mek için hiçbir sebep yok. Yerlefltirme-ye çal›flt›¤›m›z düflünce bu.

TDBD: Amerika’da yafl›yorsunuz a-ma Türkiye’ye de zaman zaman gi-dip geliyorsunuz. Türkiye’yi ve kon-greyi de¤erlendirir misiniz?A.K.: Ben 40 küsur sene önce ailemleABD’ye yerlefltim. Ama flu son 20 sene-dir Türkiye’de muazzam geliflme var.‹nsanlar Avrupa ve Amerika ile temas›o kadar art›rm›fllar ki. Sonra internetvas›tas›yla, gidip gelme vas›tas›yla çokçabuk ö¤reniyorlar ve tatbik ediyorlar.‹letiflimde büyük ilerlemeler var. Engüzel telefonlar, en güzel televizyonlar,en güzel bilgisayarlar Türkiye’de var ar-t›k. Giyimdi, e¤itimdi falan en güzelfleyler var ama sa¤l›k bilincinde bir ek-siklik var. Mesela insanlar›n sigara iç-mesi çok tuhaf›ma gidiyor. Bir bak›yo-rum gazinolarda olsun, lokantalardaolsun güzel güzel genç çocuklar, k›zlarerkekler sigara ç›kar›yorlar. Devaml› si-gara içmenin sa¤l›kla ilgili oldu¤unudüflünmüyorlar. Baz› yönlerden Türki-yeli gençler Amerika’dan çok daha mo-dern. Baz› yönlerdeyse, bilhassa bu si-gara içme konusunda 20 sene geri kal-m›fllar. Gençler kendi sa¤l›¤›n› düflün-müyor. Sa¤l›k kültürü oluflmam›fl. Enüzüldü¤üm fley de o. ‹nsanlar 60 yafl›n-da da ölürüm diyorlar 80 yafl›nda da.Uzun ömürlü olup da sa¤l›kl› yaflamagayesi yok. Kongreye gelince; çok hofl, çok entere-san. Bilhassa bu sene yabanc› memle-ketlerden davet edilmifl arkadafllar var.Onlar›n konuflma yapmalar›na, davetedilmelerine çok sevindim. Türk diflhe-kimlerinin bu konularda yeni yeni bil-giler edinmeleri bak›m›ndan çok zen-gin bir kongre olarak gördüm.

‘Son 20 senedir Türkiye’de muazzam

geliflme var. ‹letiflimde büyük ilerlemeler

var. Giyimdi, e¤itimdi falan en güzel fleyler

var ama sa¤l›k bilincinde bir eksiklik var.

Mesela insanlar›n sigara içmesi çok

tuhaf›ma gidiyor. Bir bak›yorum güzel güzel

genç çocuklar, k›zlar erkekler sigara

ç›kar›yorlar. Gençler kendi sa¤l›¤›n›

düflünmüyor. Sa¤l›k kültürü oluflmam›fl. En

üzüldü¤üm fley de o. ‹nsanlar 60 yafl›nda da

ölürüm diyorlar, 80 yafl›nda da. Uzun ömürlü

olup da sa¤l›kl› yaflama gayesi yok.

TDBD / 32

Diflhekimleri, erken dönemdeyapacaklar› iyi bir tedavi plan-lamas› ve basit oklüzyon dü-

zenlemeleriyle çocu¤un geliflmekte o-lan maloklüzyonuna engel olabilirler.Süt dentisyon, çocu¤un gelecekteki ok-lüzyonu hakk›nda bilgi verebilecek biranahtard›r. Süt difllerinin düflmesi vedaimi difllerin sürmesi bir harmoni flek-linde birbirini takip eden olaylard›r.1,2

Çeflitli morfogenetik ve çevresel etken-ler oklüzyonun geliflmesinde etkili ol-maktad›r.3 Bu etkenlerden biride erkensüt difli kay›plar›d›r. Erken süt difli ka-y›plar›n›n yer kay›plar›na neden oldu¤uve bununda maloklüzyonla sonuçland›-¤› bilinmektedir. Ço¤u zaman bu yerkay›plar›n›n ortadan kald›r›lmas› uzunsüreli ortodontik tedaviler gerektirir.4

Bir süt molar›n erken düflmesi veya er-ken çekilmesi nedeniyle meziyalinde vedistalindeki komflu difllerin bu bofllu¤ae¤ilmesi, kaymas› veya rotasyonu ile çe-kilen diflin bulundu¤u tarafa do¤ru or-

ta hatta de¤ifliklikler ve karfl›s›ndakidiflte sarkma meydana gelebilir.5 Erkensüt difli kay›plar› nedeniyle maloklüz-yonlar›n oluflmamas› için; çocu¤un diflgeliflimine, kay›p diflin say›s›na ve den-tal arkataki yerine göre çeflitli yer tutu-cu tipleri(hareketli veya sabit) vard›r.1,6-

10 Yertutucu endikasyonlar› ile ilgili bil-giler Tablo’da gösterilmifltir. Hareketliyer tutucular›n kaybolma, k›r›lma veyeterli süre kullan›lmad›¤› için etkili o-lamamas› gibi dezavantajlar› vard›r. Sa-bit yer tutucular ise iyi planland›¤›ndaoral dokulara daha az zarar verir, ço-cuklar taraf›ndan daha kolay kabul edi-lir ve uzun süre a¤›zda kalabilir.11-13

Bugün ileri teknoloji bize yeni mater-yallerin yer tutucu yap›m›nda kullan›la-bilme flans›n› vermektedir. Kompozitresin ile güçlendirilmifl Fiberglass ma-teryali (FGKR) (Glass fibre reinforcedcomposite resin) diflhekimli¤i market-lerinde yer alan yeni bir malzeme olupyer tutucu yap›m›nda kullan›labilecekbir alternatif olmaktad›r. FGKR diflhe-kimli¤i uygulamalar› birkaç y›ldan beridevam etmektedir.9,14-20 Bu çal›flmada

sabit yer tutucu olarak fiber glass ter-moplastik polimer ve ›fl›kla sertleflen re-sin matriks ihtiva eden everStick® (e-verStick®, Stick Tech Ltd, Turku, Fin-land) kullan›lm›flt›r. Maksilla veyamandibulada erken kaybedilen süt mo-larlar›n yerine uygulanm›flt›r. Bu çal›fl-mada kompozit resin ile güçlendirilmiflFiberglass materyalinin (FGKR) erkensüt difli kay›plar›nda yertutucu olarakkullan›lmas› gösterilmifltir.

Yer tutucunun yap›m›A¤›ziçi ve radyografik muayenedensonra yertutucu endikasyonu konula-rak komflu difller çürük veya eski dol-gular aç›s›ndan de¤erlendirilerek, difl-

Sabit yer tutucularda yeni bir yaklafl›m

Çocu¤un yafl› ve mental geliflimiÇocuk diflhekimi koperasyonuÇocuk ebeveyn koperasyonuÇocu¤un genel sa¤l›k durumu Sosyoekonomik faktörlerÇocu¤un difl geliflimiPulpa patolojisine ve ya alveoler abseye ba¤l› Süt difli çekimiTravmaya ba¤l› erken süt veya daimi difl Konjenital difl eksikli¤iDaimi difllerin sürmesinde gecikmeDaimi diflin ektopik sürmesine ba¤l› süt diflinin erken kayb›

Tablo. Yer tutucu uygulamalar›nda de¤erlendirilmesi gereken faktörler

Genel Faktörler

Lokal Faktörler

Betül Kargül*

TDBD / 34

ler aras›ndaki mesafe ölçülerek FGKRuygun ölçüde kesilir. Difl yüzeyleripomza ile temizlenerek 35% lik fosforikasit uygulan›r, y›kan›p, kurutularakdentin bonding uygulan›p ›fl›kla sertlefl-tirilir. ‹nce bir tabaka ak›c› kompozituyguland›ktan sonra ›fl›k uygulanma-dan FGKR adapte edilir ve fazlal›klartemizlenerek 40 sn ›fl›kla sertlefltirildik-ten sonra oklüzyon kontrolü yap›larakcilalama ifllemine geçilir. 1 hafta sonrakontrol edilerek ve 6 ayl›k kontrollereça¤r›l›r.

Kompozit resin ile güçlendirilmifl Fi-berglass materyali (FGKR) band&loopolarak adland›r›lan sabit yer tutucular i-çin yeni bir alternatiftir.14,7,11,12 FGKRfleffaf renkli glassfiber, termoplastik po-limer ve polimerin güçlendirilmesi için›fl›kla sertleflen resin matriksten meyda-na gelmifltir ve birbirine parelel fiber lif-leri malzemenin dayan›kl›l›¤›n› ve kuv-vetini art›rmaktad›r. Kompozit resin ilegüçlendirilmifl Fiberglass materyali(FGKR); köprülerin gövdelerinin olufl-turulmas›nda, resinle ba¤lanan köprü-lerde, travma nedeniyle kaybedilen öndifl restorasyonlar›nda, oklüzal ve pala-tal splintlerde, hareketli protezlerde vehareketli protezlerin ince bölümleriningüçlendirilmesinde kullan›lmaktad›r.9,21

Bu çal›flmada FGKR ile yap›lan yer tu-tucular›n pek çok avantajlar› nedeniyleiyi bir alternatif olabilece¤i gösterilmifl-

tir. Tek seansta uygulanmas› nedeniylepratiktir. Band&loop yer tutucular y›l-da birkez ç›kar›larak difl kontrol edil-meli ve temizlenerek fluorid uygulan-mal›d›r.22 FGKR ile bu basamaklar›n tü-mü elimine edilmifl olmaktad›r. Peri-dontal aç›dan da komflu periodontaldokulara konta¤› olmad›¤› için gele-neksel yertutucular›n zaman zaman ne-den oldu¤u periodontal sorunlar orta-dan kald›r›lm›flt›r.Metal allerjisi olanhastalarda kullan›m endikasyonu var-

d›r. Daha az yer kaplad›¤› için daha do-¤al hissedilir ve temizlenmesi kolayd›r.Ölçü al›p model haz›rlanmas› gerekme-di¤inden laboratuvar ifllemleri ortadankalkmaktad›r. Uygulanan yer tutucula-r›n takip süreleri k›sa olmakla birliktemalzemenin gösterdi¤i performans vebir çok klinik avantajlar› nedeniyle ço-cuk diflhekimli¤inde kullan›lan sabityer tutuculara yeni bir alternatif olabile-cektir.23

KAYNAKLAR

1.Foster, T.D.: Dental factors affecting occlusal

development. A text book of Orthodontics. Ed.

London, Blacwell, p.129-146, 1990

2.Moyers, R.E.: Ortodontia, 4.ed. Rio de Janei-

ro: Guanabara Koogan, p.107-108, 1991

3.Keonfeld, S.M: Effects of premature loss of

primary teeth and sequence of eruption of per-

manent teeth on malocclusion. J Dent Child,

20:2-13, January-February 1953

4.Taylor, L.B.; Full C.A.: Space maintenance: is

it necessary with cuspal interlock?. J Dent

Child, 61:327-329, September-December

1994

5.Dearing, S.G.: Space loss and malocclusion.

New Zealand Dent J, 77:62-67, April 1981

6.Wright, G.Z.; Kennedy, D.B.: Space control in

the primary and mixed dentitions. Dent Clin

North Am, 22:579-601, 1978

7.Christensen, J.; Fields, H.: Treatment plan-

ning and treatment of orthodontic problems. Pe-

diatric Dentistry: Infancy Through Adolescense,

Ed. Philedelphia, WB Saunders, p.419-448,

1988

8.Cuoghi, O..A.; Bertoz, F.A.; De Mendonca,

M.R.; Santos, E.C.: Loss of space and dental

arch lenght arch after the loss of the lower first

primary molar.

J.Clin.Pediatr.Dent.22:2,117-120,1998

9.Vallittu, P.K. Flexural properties of acrylic

polymers reinforced with unidirectional and wo-

ven glass fibers. J Prosthet Dent 81:318-326,

March 1999

10. Nothway, W.M.: The not-so-harmless maxil-

lary primary first molar extraction. J Am Dent As-

soc, 131(12): 1711-1720 , 2000

11.Qudeimat, M.A.; Fayle, S.A.: The longevity of

space maintainers: a retrospective study. Ped

Dent, 20:267-272, July-August, 1998

12.Qudeimat, M.A.; Fayle, S.A.: The use of spa-

ce maintainers at a UK pediatric dentistry de-

partment. J Dent Child, 66:383-386, Novem-

ber-December, 1999

13.Terlaje, R.D.; Donly, K.J.: Treatment plan-

ning for space maintenance in the primary and

mixed dentition. J Dent Child, 68, 2 :109-114,

March-April 2001

14.Vallittu, P.K.: Case report: A glass fibre rein-

foreced resin bonded fixed partial denture. Eur

J Prosthodont Res Dent, 9:35-39, 2001

15.Vallittu, P.K.; Sevelius C.: Resin bonded,

glass fiber-reinforced composite fixed partial

dentures: A clinical study. J Prost Dent, 84:413-

417, October 2000

16.Vallittu, P.K.: A review of fiber reinforced

denture base resin. J Prosthodont, 5;270-276,

1996

17.Vallittu, P.K.: Use of woven glass fibres to

reinforce a composite veneer. A fracture resis-

tance and acoustic emission study. J Oral Re-

habil,29:1-7, 2002

18.Kallio, T.; Lastumäki, T.; Vallittu, P.K.: Bon-

ding of restorative composite resin to some

polymeric composite substrates. Dent Mater

,17:80-86, 2001

19.Vallittu, P.K.: Prosthodontic treatment with

glass fiber reinforced composite resin bonded

fixed partial denture. A clinical report. J Prosthet

Dent, 82:132-135, 1999

20.Ahlstrand Wisua, M.; Finger Werner, J.:Di-

rect and indirect fiber-reinforced fixed partial

dentures: Case reports. Quintessence, 33:

359-365, 2002

21. AYDIN M.Y., KARGÜL B. Glass Fiber Rein-

forced Dental Bridge For A Missing Central Inci-

sor: Case Report. ASDC in press 2003

22. Mc Donald, R.E; Avery, D.E.:Dental materi-

als. Dentistry for the Child and Adolescent.7th

ed. St Louis, Mosby,2000; p 686

23. Kargül B., Kabalay U., Ça¤lar E. Space Ma-

intainers With Glass Fibre-Reinforced Composi-

te: Six Months Follow –Up. ASDC in press 2003

* Doç.Dr., Marmara Üniversitesi, Diflhe-kimli¤i Fakültesi, Pedodonti Anabilim Dal›,

TDBD / 38

Diflhekimli¤inde, restorasyonla-r›n uzun ömürlü olabilmeleri,büyük ölçüde uygulanan resto-

ratif materyalin difl dokusuna yapt›¤›tutunman›n kalitesine ba¤l›d›r. Bu tu-tunma yeterince güçlü de¤ilse, restoras-yon a¤›z içi flartlar›nda fonksiyona gir-dikten sonra, k›sa veya uzun vadederestorasyon materyali ile difl dokusu a-ras›nda oluflacak kenar aral›¤›, buradabir s›z›nt› ortam› yaratacak ve bu alanaa¤›z içi s›v›lar›, mikroorganizmalar, çe-flitli molekül ve iyonlar geçifl yapabile-cektir39. Bunun sonucunda postoperatifduyarl›l›k, restorasyon kenar›nda renk-leflmeler, restorasyon kenar›nda k›r›l-malar, sekonder çürük ve pulpada ilti-hapsal de¤ifliklikler gibi istenmeyen du-rumlar meydana gelebilir.4,7,8,30

Restorasyonun uygulanmas› ve fonksi-yona girmesi ile beraber difl-restorasyonbütünlülü¤ünün devaml›l›¤›n› etkileye-cek birçok faktör devreye girmektedir.Bunlar kavitenin tipi, restorasyon ke-narlar›n›n konumu ve buradaki difl do-kusunun özellikleri, materyalin ve diflintermal genleflme katsay›lar›, materyalinve diflin elastisite modülleri, materyalinsertleflirken gösterdi¤i kontraksiyonmiktar›, materyalin sahip oldu¤u flowkapasitesi, restorasyonun çi¤nemefonksiyonu s›ras›nda karfl›laflt›¤› kuv-vetler, restorasyon materyalinin kavite-ye uygulanma tekni¤i ve burada diflhe-kiminin göstermesi gereken özen gibibirçok etkendir2,13,60.

Günümüzde restoratif diflhekimli¤in-den farkl› yap›sal özelliklere sahip çeflit-li restorasyon materyalleri mevcuttur.Amalgam alafl›mlar›n›n kullan›m›, ken-di endikasyon alanlar› içinde hala ge-çerlili¤ine korumaktad›r. Ancak özel-likle difl rengini taklit eden estetik ma-teryallerin üretimlerindeki geliflme ileberaber, adeziv deflhekimli¤i alan›ndada büyük aflamalar kaydedilmifltir. Bu-rada amaçlanan bafll›ca husus, restoras-yon materyalinin difl dokusuna olanba¤lanmas›n›n en üst düzeyde gerçek-leflmesini sa¤lamaktad›r.

Restorasyon kenar›n›n konumu veburadaki difl dokusunun önemiBugüne kadar mikros›z›nt› konusundayap›lm›fl olan araflt›rmalar›n ço¤undaçal›flmalar, servikal bölgede de restoras-yon kenar›na sahip olan kavite prepa-rasyonlar› ile yap›lm›fl olup, bunlar›nhepsinde servikal bölgede ve özelliklemine-sement birlefliminin alt›nda yer a-lan restorasyon kenarlar›nda s›z›nt›n›nvarl›¤› gösterilmifltir.Mine-sement birlefliminin 0.5 mm üze-rinde bulunan ince mine tabakas› yeryer, tipik mine morfolojisine uymayandoku alanlar› içermekte ve buradaki birII. s›n›f kenar›nda mine prizmalar› u-zun eksenleri boyunca yer almaktad›r28.Adeziv sistem kullan›ld›¤›nda, mineprizmalar›n›n bu konumu nedeniyle a-sit ajan›n etkisi yeterli olmayacakt›r. A-ra yüzeylerde, mine-sement birleflimi-nin hemen alt›nda, 150-200 mm kal›n-l›¤›nda ve dentinden farkl› yap›ya sahipmineralize bir tabaka gösterilmifltir.Böyle bir tabaka V. s›n›f kavitelerin ke-nar›nda da daha ince olarak mevcuttur.Bu bölgelerde uygulanan adeziv reçine5-8 mm kal›nl›¤›nda bir infiltrasyon ya-pabilmektedir; ama reçine uzant›lar›çok seyrektir27,66. Bu tip bir tabaka ne-deniyle yeterli adezyonun sa¤lanmas›mümkün olmayacakt›r.

Restorasyon materyalinin yap›salve fiziksel özellikleri Tüm reçine esasl› kompozit materyallerpolimerizasyon proçesi s›ras›nda %1.7ila 7.1’e varan oranda hacimsel büzül-me gösterir31,52. Bu durum materyalin içyap›s›nda stresler yaratabilir ve bustresler bir dereceye kadar materyalinplastik deformasyona u¤rama kapasite-si, yani flow kapasitesi ölçüsünde ser-bestlenebilir. Bu tip stresler materyalinyap›s› içinde kald›klar› taktirde resto-rasyonun kenar›nda aral›k oluflmas›nakatk›da bulunacaklard›r13,14.Materyalle ilgili bir di¤er önemli özellikelastisite modülüdür. Düflük elastisitemodüllü olan malzeme, daha az kat› o-lup daha elastiktir ve büzülme sonucuoluflan stresleri azaltma yetene¤ine sa-hiptir13. Kompozit reçinelerde dolduru-cu partikül miktar› fazla ise, elastisitemodülü yüksektir. Burada polimerizas-yon büzülmesi daha az olsa bile, mater-yalin içinde fazla stres birikece¤inden,restorasyonun kenar ba¤lant›s› zarargörebilir. Adeziv diflhekimli¤inde, daha önce ge-lifltirilen sistemlerde bir asit haz›rlay›c›,bir primer ajan ve bir ba¤lay›c› ajanmevcuttur. Sonra gelifltirilen 2 aflamal›sistemde ayn› zamanda asit özelli¤e desahip primer ajanlar kullan›lm›flt›r. Ya-k›n zamanlarda ise iki k›s›ml› asit pri-merlerin kullan›ld›¤› tek aflamal› prepa-ratlar haz›rlanm›flt›r. Farkl› tipteki ade-ziv sistemlerin II. ve V. s›n›f kavitelerkullan›larak incelendi¤i baz› araflt›rma-larda difleti kenar›ndaki mikros›z›nt› a-ç›s›ndan fark bulunmam›flt›r31,51,58,59.Doldurucu partikül içeren baz› adeziv-ler ile ak›flkan kompozit reçinelerin a-raflt›r›ld›¤› bir çal›flmada, ak›flkan kom-pozitlerin, ak›flkan olmayan kompozit-lere göre daha fazla büzüldü¤ü, ama enfazla polimerizasyon büzülmesinin dol-durucu içeren adezivlerin oldu¤u tesbitedilmifltir40. Bu araflt›rmada ak›flkankompozitler, doldurucu içeren adeziv-

Restorasyonlarda kenar aral›¤› ve mikros›z›nt›

Dina Erdilek

39 / TDBD

ler ve mikrodolduruculu kompozit re-çineler elastisite modülü aç›s›ndan dü-flük de¤erler göstermifllerdir. Ayn› arafl-t›rmada en yüksek elastisite modülüde¤erleri ise hibrit kompozitlere aittir.Burada mikrodoldurucu içeren birkompozit reçine (Durafil VS) hem dü-flük polimerizasyon büzülmesi, hem dedüflük elastisite modülü göstererek çokiyi sonuç vermifltir. Halbuki e¤er düflükelastisite modüllü varsa, polimerizas-yon büzülmesinin yüksek olmas› bekle-nirdi. Benzer durum baz› ak›flkan kom-pozitlerde de tesbit edilmifltir. Aç›kla-ma olarak bunlar›n sertleflmeleri s›ra-s›nda tamamlanmam›fl bir polimerizas-yon aflamas› olabilece¤i veya bu mater-yallerin özel reçine matrikslerine sahipoldu¤u düflünülmüfltür40. Doldurucu partikül içeren ba¤lay›c› a-janlarda uygulanan adeziv yap› kal›nolmaktad›r. Bu durumda, ortamdakigerginlik kapasitesinin artaca¤› ve bü-zülme streslerinin daha iyi tamponlana-ca¤› düflünülmüfltür38. Ama bu tip ajan-lar› seçerken gerekti¤inden fazla kat›yap›ya sahip olanlar bu sefer de deza-vantaj getirebilir; bu nedenle en uygunifllevselli¤e sahip materyali bulmak ge-rekmektedir. Belki doldurucu içerme-yen yada çok az içeren adezivlerin kal›ntabakalar halinde uygulanmas›, çok o-lumlu elastisite özellikleri nedeniyle ya-rar getirebilir; ama burada da bunlar›nyüksek polimerizasyon büzülmeleridikkate al›nmal›d›r. Ak›flkan yap›daki cam iyonomer siman-lar›, ak›flkan kompozit reçinelere göredaha çok mikros›z›nt› göstermifltir. An-cak cam iyonomer simanlar› adeziv a-janlar› beraber kullan›l›rsa s›z›nt› mik-tar› azalmaktad›r49.Amalgam restorasyonlarda da sertleflmes›ras›ndaki büzülme ve genleflme hare-ketleri, flow ve creep kapasiteleri kenararal›¤› oluflumunu etkilemektedir. A-malgam restorasyonlarda, çi¤neme ba-s›nc›n›n fazla oldu¤u bölgelerde 2 mmile 20 mm’ye varan kenar aral›¤›n›n o-luflabildi¤i gösterilmifltir61.

Kavitenin tipiKompozit reçinelerde flow miktar›, ma-teryalin yap›sal özelli¤inin yan› sara,kavitenin C faktörü ile de ba¤lant›l›d›r.C faktörü, ba¤lanm›fl yüzeylerin ba¤-lanmam›fl yüzeylere olan oran›d›r11,14,15.C faktörü ne kadar yüksek ise, polime-rizasyon büzülmesi ile ortaya ç›kan içstres de o kadar fazla olur. Örne¤in 5 a-det duvara sahip bir servikal kavite, bir

kompozit restorasyon için yüksek stre-se sahip bir preparasyon tipidir. Çünkümateryalin flow hareketi s›n›rlanm›flt›rve oluflan içsel stres yeterince serbestle-nemez, sonuçta adeziv ba¤lant› zarargörebilir. Kompozit reçineler, kompomerler, a-k›flkan kompozitler ve ak›flkan kompo-merlerin V. s›n›f kavitelerde incelendi¤ibir araflt›rmada, tüm materyaller minekenar›nda hiç s›z›nt› göstermezken, ser-vikal kenarlarda al›nan karmafl›k so-nuçlara ra¤men hepsinde bu bölgedefarkl› derecelerde mikros›z›nt› görül-müfltür10. Burada, bu tip kavitelerde Cfaktörünün yüksek olmas› nedeniylemateryallerin di¤er özelliklerinin per-delenerek, performanslar›n›n farkl› ma-teryallerde bile benzer sonuç verebile-ce¤i düflünülmüfltür. V. s›n›f kompomer restorasyonlar fazlagingival s›z›nt› gösterebilmektedirler12;ancak kavitelere asit ajan uyguland›¤›taktirde, bu materyallerin mine ve se-ment kenarlar›nda iyi kenar iyi kenar u-yumu izlenmifltir25. Kompomerler ve re-çine modifiye cam iyonomer simanlar›-n›n V. s›n›f kavitelerde incelendi¤i baz›araflt›rmalarda, bu materyaller aras›ndamikros›z›nt› aç›s›ndan anlaml› bir farkbulunmam›flt›r6,16,53,64.Retantif olmayan servikal kavitelerde i-se, kompozit reçineler ve kompomerle-rin, e¤er servikal kenarda bizotaj yap›l-m›flsa, daha çok s›z›nt› gösterdikleri tes-bit edilmifltir48.II. s›n›f kavitelerde kompozit restoras-yonlar›n mikros›z›nt› araflt›rmalar›ndas›kl›kla kullan›lmaktad›r18,35,37,45,46,47.Cam iyonomer simanlar›, reçine modi-fiye cam iyonomer simanlar› ve kompo-merlerin normal kaide maddesi olarakkullan›lmalar›, II. s›n›f kompozit resto-rasyonlarda servikal s›z›nt›y› azalt›c› biretki yapmam›flt›r18,35,45. Reçine modifiyecam iyonomerler ve kompomerler,MOD kavitelerde kompozit reçinelerinalt›nda sandviç tekni¤i ile kullan›ld›kla-r›nda ise, bu restorasyonlarda, tek bafl›-na yerlefltirilmifl kompozitlerden an-laml› olarak daha iyi kenar uyumu tes-bit edilmifltir17. Ayn› çal›flmada ayr›ca,reçine modifiye cam iyonomer simanla-r› ile yap›lan restorasyonlarda metalmatriks kullan›m›, servikal kenarda da-ha olumlu sonuç vermifltir.II. s›n›f kompozit reçine restorasyonlar-da ara yüzde kavitenin vertikal duvarla-r›na bizotaj yap›lmas›, bu kenardakimikros›z›nt›y› anlaml› derecede azalt-maktad›r37,47. Bunun yan› s›ra restoras-yonlar›n gingival kenarlar›ndaki s›z›nt›-

da da anlaml› bir azalma görülmüfltür37.Burada bizotaj ifllemi ile daha genifl birmine tutuculu¤u sa¤lan›r. Ayr›ca bubölgedeki mine prizmalar›, bizotaj ya-p›lmas›yla asit ajan›n dikey olarak iyinüfuz edebilece¤i bir flekilde yönlenmiflolmaktad›rlar.

Farkl› restorasyon tiplerinde mikros›z›nt›Direkt kompozit reçine inleyler, servi-kal kenarda, direkt kompozit restoras-yonlardan daha az mikros›z›nt› göster-mifltir18. ‹nley restorasyonda, materya-lin sonradan yüksek ›s› alt›nda niha-i ›fl›klanmaya tabi tutulmas› ile büyükölçüde yap›flt›r›c› reçine tabakas› bün-yesinde meydana gelmektedir. ‹deal biryap›flt›r›c› siman kal›nl›¤› 50 mm’denfazla olmamal›d›r. Burada reçineninvizkozitesi ve hekim uygulama tecrübe-si de etkilidir.Direkt kompozit reçine inleylerin uygu-lanm›fl oldu¤u uzun süreli araflt›rmala-r›n sonucunda iyi kenar uyumu, azmikros›z›nt› ve çok az sekonder çürüks›kl›¤› bildirilmifltir21,22. ‹zosit inleylerde7 y›l sonra %68 iyi kenar uyumu ve se-ramik inleylerde de çok düflük sekon-der çürük s›kl›¤› bildirilmifltir20.II. s›n›f porselen inley restorasyonlar›nservikal kenarlar›nda, inley ile difl ara-s›ndaki yap›flt›r›c› reçine siman› kal›nl›-¤› ne kadar ince ise, o kadar az s›z›nt›görülmüfltür28. Ayr›ca cam seramik in-ley restorasyonlar›n II. s›n›f kavitelereuygulanmas› s›ras›nda yüksek viskozi-teye sahip yap›flt›r›c› adeziv reçineler s›-z›nt› aç›s›ndan daha iyi sonuç vermifl-tir34.Kanal tedavisi görmüfl difllerin kullan›l-d›¤› bir araflt›rmada seramik inley resto-rasyonlar MOD kavitelere uygulanm›flve bu restorasyonlar, kompozit reçine-lere ve adeziv sistemle beraber uygula-nan amalgamlara göre mikros›z›nt› aç›-s›ndan çok daha baflar›l› bulunmufl-tur23.Diflhekimli¤inde adeziv sistemlerin ge-lifltirilmesiyle beraber, adeziv malzeme-ler amalgam kavitelerinde de uygula-maya bafllanm›flt›r. 4-META bazl› ade-ziv sistemler, amalgam restorasyonlardas›z›nt›y› anlaml› derecede azaltmakta-d›r62,68. Amalgam ile difl dokusu aras›n-daki ba¤lant›n›n olas› kopmas›, adezivkullan›lmayan restorasyonlarda difl do-kusu ile amalgam aras›nda olurken, a-deziv kullan›lan restorasyonlarda amal-gam ile ba¤lay›c› ajan aras›nda görül-müfltür62.Dentin ba¤lay›c› materyaller, restoras-

TDBD / 40

yon ile difl aras›nda, elastisite kapasite-sine sahip bir tabaka olarak da ifllev gö-rürler67. Böylece örne¤in amalgam ma-teryalindeki boyutsal de¤iflimler s›ra-s›nda ortaya ç›kan streslerin azalt›lma-s›nda daha da önem tafl›yabilirler. Amalgam materyali kaviteye uygulan›r-ken, malzeme kavitenin dikey duvarla-r›na küçük miktarda ve yüksek kon-dansasyon kuvveti ile yerlefltirilmelidir.Bu flekilde, oluflabilecek aral›¤›n mikta-r› 5 mm’nin alt›na inebilir. Bu, her tipamalgam materyali için geçerlidir61. A-malgam ile kullan›lan adeziv ajanlar›nba¤lanma gücünün artt›r›lmas› amac›y-la malzemeye üretici taraf›ndan toz par-tikülleri (HPA) eklenmifltir.Amalgam restorasyonlar vizköz yap›da-ki adeziv reçinelerle beraber kullan›l-d›klar›nda, mikros›z›nt› büyük ölçüdeazalmaktad›r42. Özellikle yüksek orandabak›r içeren amalgam alafl›mlar, bu tipba¤lay›c› ajanlar uygulanmaks›z›n kul-lan›l›rsa, hastada uzun süreli bir posto-peratif duyarl›l›k oluflabilir.Bir araflt›rmada baz› dentin ba¤lay›c›sistemlerin primer ajanlar› tek bafl›nakullan›lm›flt›r5. Kavite duvarlar›na asitajan sürüldükten sonra sadece primerajan uygulanm›fl olan restorasyonlarda,kaide maddesi uygulanmam›fl ve veyasadece lâk sürülmüfl veya kavitelerineasit uygulamas› yap›lmaks›z›n primer a-jan kullan›lm›fl olan restorasyonlardananlaml› derecede daha az mikros›z›nt›tesbit edilmifltir. Kaviteye dentin ba¤lay›c› ajan uygulan-madan önce, kavitenin klorhekzidin vealkol bazl› dezenfektanlar ile muameleedilmesi ise, s›z›nt›y› önleyici bir etkiyapmam›flt›r65.

Mikros›z›nt› araflt›rmalar›nda a¤›z içi flartlar›n taklit edilmesiEskiden beri yap›lmakta olan mikros›-z›nt› araflt›rmalar›nda, genellikle a¤›z i-çi ›s› flartlar›n› taklit etmek amac›yla dö-nüflümlü ›s› de¤iflimi ifllemi (thermocy-cling) yap›lmaktad›r. Dönüflümlü a¤›r-l›k yüklenmesi ifllemi (loading cycling)ise araflt›rmalarda daha seyrek uygulan-m›flt›r. Oysa bu ifllemin çok gerekli ol-du¤u son y›llarda iyice ortaya ç›km›flt›r. I. s›n›f kompozit reçine restorasyonlarlayap›lan bir araflt›rmada, farkl› ba¤lay›c›ajan-kompozit reçine gruplar› s›z›nt› a-ç›s›ndan incelenmifl ve bu çal›flmadadönüflümlü a¤›rl›k yüklenmesi ifllemide yap›lm›flt›r. Bu ifllemin yap›lmad›¤›gruplarda, hiçbir materyal grubu s›z›nt›göstermezken, ifllem uyguland›¤›ndabaz› materyal gruplar›nda anlaml› dere-

cede mikros›z›nt› görülmüfltür1. Buradaifllem yap›lmad›¤›nda s›z›nt› görülme-mesi adeziv sistemlerin ba¤lama gücü-nün, restorasyondaki ola¤an polimeri-zasyon büzülmesine direnç gösterdi¤ifleklinde yorumlanm›flt›r. Dönüflümlüa¤›rl›k yüklenmesi iflleminden sonraanlaml› s›z›nt› gösteren gruplarda, ilgilikompozit reçinelerin elastisite modülle-ri dentinin elastisite modülünden ol-dukça düflük bulunmufltur. Bir kompo-zit reçinenin elastisite modülü denti-ninkine (18,5 Mpa) eflit veya daha bü-yükse, okluzal kuvvetler karfl›s›nda de-forme olmadan dayanmaktad›r43.Kompozit reçine restorasyonlar›n ade-ziv sistemle yap›flt›r›lan inley restoras-yonlarla karfl›laflt›r›ld›¤› birçok araflt›r-mada, inleyler kenar bütünlü¤ü ve mik-ros›z›nt› aç›s›ndan anlaml› olarak dahaiyi sonuç verirken, ayn› restorasyon tip-lerinin dönüflümlü a¤›rl›k yüklenmesiifllemi ile beraber incelendi¤i bir çal›fl-mada servikal bölgedeki kenar uyumuproblemleri her iki restorasyon türündede benzer derecede bulunmufltur19.Bir baflka araflt›rmada ise, endodontiktedavi görmüfl difllerde mine-sementbirlefliminin 1 mm alt›nda yer alan çe-flitli tip MOD restorasyonlara dönü-flümlü a¤›rl›k yüklenmesi ifllemi de uy-gulanm›flt›r3. Servikal mikros›z›nt› aç›-s›ndan en iyi sonucu direkt uygulanm›flolan kompozit reçine restorasyonlarvermifltir. Daha sonra kompomerler vereçine-modifiye cam iyonomer siman-lar› ile sandviç restorasyonu yapm›flkompozitler gelmektedir. En kötü so-nucu adeziv sistemle ba¤lanm›fl amal-gamlar göstermifltir. Yeni gelifltirilenba¤lay›c› ajan sistemleri, daha eski ade-zivlere oranlara daha yüksek viskozite-ye sahip oldu¤undan stres absorbe edi-ci elastik bir tabaka olarak da ifllev gös-terebilmektedirler. Bu aç›dan bak›l›rsakompomerler ve reçine modifiye cam i-yonomer simanlar› bu ölçüde stres ab-sorbe edici olarak gözükmemektedir.Ormoser restorasyonlar, hibrit kompo-zit restorasyonlarla karfl›laflt›r›lmal› ola-rak II. s›n›f kutu tipi kavitelerde ince-lenmifl ve ara yüzeylerde vertikal kenar-lara bizotaj ifllemi de yap›lm›flt›r. Bu a-raflt›rmada difllere dönüflümlü ›s› de¤i-flimi ve dönüflümlü a¤›rl›k yüklenmesiifllemleri ayn› anda uygulanm›flt›r. Heriki restoratif materyalde de, ›s› ve a¤›r-l›k ifllemleri uygulanm›fl olan restoras-yonlar, ifllem uygulanmam›fl restoras-yonlara göre okluzal kenarlarda her-hangi bir s›z›nt› fark› göstermemifller,ancak gingival kenarlarda ise ileri dere-

cede anlaml› s›z›nt› art›fl› bulunmufl-tur26.

Nanos›z›nt›Adeziv sistemlerin geliflmesi sayesinderestorasyonlar›n difl dokusuna olanba¤lanmas› önemli ölçüde güçlenmifl-tir. Ancak restorasyonlarda kenar aral›-¤›n›n tesbit edilmedi¤i durumlarda bile,ortamda hala bir miktar s›z›nt›n›n varo-labildi¤i baz› araflt›r›c›lar taraf›ndangösterilmifltir29,55,56.Taray›c› elektron mikroskobu (SEM) a-nalizleri ile, çeflitli adeziv sistemlerinhibrit tabakalar›nda, kollajen fibrillerinçevresindeki nanometre mesafedeki a-lanlarda gümüfl nitrat penetrasyonugözlenmifltir. Bu olgu nanos›z›nt› olaraktan›mlanm›flt›r56. Adeziv reçine mater-yali, demineralize olmufl dentin doku-suna yeterince iyi bir flekilde infiltre o-lamazsa, burada ortaya ç›kabilecek na-nos›z›nt› sonucunda hidrolitik parça-lanmalar olacak ve adeziv reçine-dentindokusu ba¤lant›s› bozulacakt›r24. Ade-ziv materyalin ba¤lanma alanlar›nda za-manla porözite art›fl› tesbit edilmifl vebu durum nanos›z›nt› ortam›n›n varl›-¤›na ba¤lanm›flt›r57.Çok yeni ve daha eski dentin ba¤lay›c›sistemlerin SEM ile incelenmesiyle, tümmateryallerde hibrit tabakalarda gümüflpartikülleri tesbit edilmifltir41. Ancakgümüfl partiküllerinin yerleflimleri vedepolanma görüntüleri her bir adeziv a-jan tipinde farkl› flekillerdedir. Dentindokusuna olan ba¤lanma kalitesininöncelikle materyal ba¤lant›l› oldu¤ubaflka araflt›r›c›lar taraf›ndan da bildiril-mifltir9,50.Dentin ba¤lay›c› uygulanm›fl restoras-yonlar uzun süre (6 ay – 3 y›l) su için-de bekletildiklerinde, ba¤lanma kuvve-tinde azalma olmaktad›r9,33. Dentin ba¤-lay›c› ajan›n uygulanmas› s›ras›nda ade-ziv materyal kollajen a¤›n›n çevresiniyeterince doldurmad›¤›nda, hibrit taba-kan›n dip k›sm›nda aç›k alanlar kalabil-mektedir44,54,63. Bu alanlarda hidrolitiketkilenme sonucu ba¤lant› zay›flaya-cakt›r.Adeziv ba¤lant›n›n 1-3 y›l boyunca II.s›n›f kavitelerde incelendi¤i bir in vivoaraflt›rman›n sonucunda, 24 saat so-nunda belli bir de¤erde olan çekmekuvveti de¤eri, 1-2 y›l sonra bunun ya-r›s›na, 2-3 içinde ise tekrar bunun dayar›s›na düflebilmektedir36.

Sonuç olarak, günümüzde adeziv difl-hekimli¤i alan›ndaki geliflmeler netice-sinde restorasyonlar›n mine dokusuna

41 / TDBD

kaliteli bir ba¤lanma yapmalar› müm-kün olsa da, servikal bölgedeki resto-rasyonlar›n gingival kenarlar›nda halaönemli ölçüde mikros›z›nt› potansiyelivard›r. Bunun bafll›ca nedeni, servikalbölgedeki difl dokusunun adeziv sis-temlerle olan ba¤lanma kapasitesinindüflük olmas›d›r. Bir di¤er neden ise,servikal bölgenin çi¤neme kuvvetlerin-den önemli ölçüde pay alan ve bununsonucunda gerilme streslerinin ortayaç›kt›¤› bir alan olmas›d›r. Mikros›z›nt› ile ilgili araflt›rmalarda dö-nüflümlü ›s› de¤iflimi iflleminin yan›s›radönüflümlü a¤›rl›k yüklenmesi ifllemi-nin de uygulanmas›, restorasyonlar›ngingival kenarlar›nda ortaya ç›kabile-cek s›z›nt›n›n gösterilebilmesi aç›s›n-dan çok gereklidir.Günümüz flartlar›nda bir restorasyonmateryalinin kenar uyumu kapasitesi i-le ilgili en do¤ru bilgi, nanos›z›nt› orta-m›n›n incelenmesiyle al›nabilecektir. Adeziv ajanlar›n demineralize olmufldentin dokusuna %100 penetre olma-s›n› sa¤layacak ba¤lay›c› sistemlerin ge-lifltirilmesi, diflhekimli¤inde restoras-yonlar›n uzun ömürlü olabilmelerinebüyük katk› sa¤layacakt›r.

*Dr., ‹stanbul Üniversitesi Diflhekimli¤iFak. Konservatif Tedavisi Bilim Dal›.

(Diflhekimli¤inde Klinik dergisindenal›nm›flt›r)

Dent. 1996;21:17-24.12. Cortes O, et al: Marginal microleakage aroundenamel and cementum surfaces of two compo-mers. J Clin Pediatr Dent. 1998;22;307-10.13. Craig RG: Restorative dental materials. St.Louis: Mosby; 1997:244-80.14. Davidson CL: De Gee AJ: Relaxation of poly-merization contraction stresses by flow in dentalcomposites. J Dent Res. 1984;63:146-8.15. Davidson CL: Resisting the curing contractionwith adhesive composites. J Prosthet Dent.1986;55:446-7.16. De Magalhaes CS, Serra MC, Rodrigues JuniorAL: Volumetric microleakage assessment ofglass-ionomer-resin composite hybrid materials.Quintessence Int. 1999;30:117-21.17. Dietrich Th, et al: Marginal adaptation of di-rect composite and sandwich restorations inClass I-I cavities with cervikal margins in dentin. J Dent.1999;27:119-128.18. Dietschi D, et al: Influence of the restorativetechnique and new adhesives on the dentin mar-ginal seal and adaptation of resin compositeClass I-I restorations. An in vitro evaluation. Quintessen-ce Int. 1995;26:717-27.19. Dietschi D, Moor L: Evaluation of the margi-nal and internal adaptation of different ceramicand composite inlay systems after an in vitro fa-tique test. J Adhes Dent. 1999;1:41-56.20. Dijken van JWV: Höglund-Aberg C, OlofssonAL: Fired ceramic inlays. A six year follow up. JDent. 1998;26:219-25.21. Dijken van JWV: Direct resin composite in-lays/onlays: an 11 year follow up. J Dent.2000;28:299-306.22. Donly KJ, Jensen M, Triolo P: A clinical com-parison of resin composite inlay and onlay poste-rior restorations and cast-gold restorations at 7years. Quintessence Int. 1999,30:163-8.23. Efes BG: Dentin ba¤lay›c› ajan uygulanm›fl çe-flitli restoratif materyallerde farkl› yöntemlerlemikros›z›nt› belirlenmesi. Doktora Tezi. ‹stanbulÜniversitesi; ‹stanbul, 2000.24. Eick JD, et al: Current concepts on adhesionto dentin: Crit. Rev. Oral Biol Med. 1997;8:306-35.25. El-Kalla IH: Marginal adaptation of compo-mers in Class I and V cavities in primary molars.Am J Dent. 1999;12:37-43.26. Erdilek D, ve ark.: Microleakage in modifiedClass I-I ormocer restorations. The 4th Joint Meeting ofthe IADR CED/NOF Warshaw 2000, Oral present:Abstr. no: 156.27. Ferrari M, Cagidiaco MC, Davidson CL: Resis-tance of cementum in Class I-I and V cavities to penetration by an adhesivesystem. Dent Mater. 1997;13:157-62.28. Ferrari M, et al: Influence of tissue characte-ristics at margins on leakage of Class I-I indirect porcelain restorations. Am J Dent.1999:12:134-42.29. Fukushima M, et al: Microleakage of variousdentin adhesive systems on root surface caries.Adhesive Dent. 1991;9:9-23.30. Going RE: Microleakage around dental resto-rations: A summarising review. J Am Dent Assoc.1972;84:1349-57.31. Goldman M: Polymerization shrinkage of resinbased restorative materials. Aust Dent J.1983;28:156-61.32. Gordan VV, et al: Evaluation of acidic primersin microleakage of Class 5 composite resin resto-rations. Oper Dent. 1998;23:244-9.33. Gwinnett AJ, Yu S: Shear bond strength, mic-roleakage and gap formation with fourth genera-tion dentin bonding agents. Am J Dent.1994;7:312-4.34. Hahn P, et al: Marginal leakage in Class I-I restorations after use of ceramic-inserts lutedwith different materials. J Oral Rehabil.1998;25:567-74.35. Haller B, Trojanski A: Effect of multistep den-tin bonding systems and resin-modified glass io-nomer cement liner on marginal quality of dentin-bonded resin composite Class I-

I restorations. Clin Oral Investig. 1998;2:130-6.36. Hashimoto M, et al: In vivo degradation of re-sin-dentin bonds in humans over 1 to 3 years. JDent Res. 2000;79:1385-91.37. Hilton TJ, Ferracane JL: Cavity preparationfactors and microleakage of Class I-I composite restorations filled at intraoral tempe-ratures. Am J Dent. 1998;11:123-130.38. Kemp-Scholte CM, Davidson CL: Completemarginal seal of class V resin composite restora-tions effected by increased flexibility. J Dent Res.1990;69:1240-3.39. Kidd EAM: Microleakage: A reiew. J Dent.1976;4:199-205.40. Labella R, et al: Polymerization shrinkage andelasticity of flowable composites and filled adhe-sives. Dent Mater. 1999;15:128-137.41. Li H, Burrow MF, Tyas MJ: Nanoleakage pat-tems of four dentin bonding systems. Dent Ma-ter. 2000;16:48-56.42. Majers JC, Turner EW; Microleakage of den-tin/amalgam alloy bonding agents. Results after1 year. Oper Dent. 1998;23:30-35.43. Nakayama WT, et al: Elastic properties ofdental resin restorative materials. J Dent Res.1974;53:1121-26.44. Nör JE, et al: Dending bonding: SEM compari-son of the resin-dentin interface in primary andpermanent teeth. J Dent Res. 1996;75:1396-1403.45. Opham NJ, Roeters JJ, Burgersdijk RC: Micro-leakage of Class I-I box-type composite restorations. Am J Dent.1998;11:160-4.46. Opdam NJ, et al: Marginal integrity and pos-toperative sensitivity in Class 2 resin compositerestorations in vivo. J Dent. 1998;26:555-62.47. Opdam NJ, et al: Necessity of bevels for boxonly Class I-I composite restorations. J Prosthet Dent.1998;80:274-9.48. Owens BM, Halter TK, Brown DM: Microleaka-ge of tooth-colored restorations with a beveledgingival margin. Quintessence Int. 1998;29:356-61.49. Payne JH: The marginal seal of Class I-I restorations; flowable composite resin compa-red to injectable glass ionomer. J Clin PediatrDent. 1999;23:123-30.50. Perdiago J, Ramos JC, Lambrechts P: In vitrointerfacial relationship between human dentinand one-bottle dental adhesives. Dent Mater.1997;13:218-27.51. Pilo R, Ben-Amar A: Comparison of microlea-kage for three one-bottle and three multiple-stepdentin bonding agents. J Prosthet Dent.1999;82:209-13.52. Rees JS, Jacobsen PH: The polymerizationshrinkage of composite resins. Dent Mater.1989;5:41-44.53. Rodrigues JA, et al: In vitro micro-leakage ofglass-ionomer composite resin hybrid materials.Oper Dent. 1999;24(2):89-95.54. Sano H, et al: Microporous dentin zone bene-ath resin-impregnated layer. Oper Dent.1994;19:59-64.55. Sano H, et al: Nanoleakage: leakage withinthe hybrid layer. Oper Dent. 1995;20:18-25.56. Sano H, et al: Comparative SEM and TEM ob-servations of nanoleakage within the hybrid layer.Oper Dent. 1995;20:160-70.57. Sano H, Uno S, Inoue S: Clinical considerati-ons of dentin adhesion. In: Modern trends in ad-hesive dentistry proceedings of the adhesivedentistry forum 98 in Sapporo Kuraray Co., Ltd.Osaka, Japan, 1998:2-13.58. Santini A, Mitchell S: Microleakage of compo-site restorations bonded with three new dentinbonding agents. J Esthet Dent. 1998;10:296-304.59. Santini A: Microleakage of resin-based com-posite restorations using different solvent-basedbonding agents and methods of drying acid-etc-hed dentin. Am J Dent. 1999;12:194-200.60. Schwartz RS, Summitt JB, Robbins JW: Fun-damentals of operative dentistry. A contempo-rary approach. Chicago: Quintessence;1996:141-86.

KAYNAKLAR

1. Abdalla AI, Davidson CL: Effect of mechanicalload cycling on the marginal integrity of adhesiveClass I resin composite restorations. J Dent.1996;24:87-90.2. Asmussen E: Composite restorative resins.Composition versus wall-to-wall polymerizationcontraction. Acta Odontol Scand. 1975;33:337-44.3. Ausiello P, et al: Debonding of adhesively res-tored deep Class I-I MOD restorations after functional loading. Am JDent. 1999;12:84-88.4. Bergenholtz G, Cox CF, Loesche WJ: Bacterialleakage around dental restorations. Its effect onthe dental pulp. J Oral Pathol. 1982;11:439-50.5. Berry FA, et al: Microleakage of amalgam res-torations using dentin bonding system primers.Am J Dent. 1996;9:174-8.6. Brackett WW, et al: Microleakage of Class Vcompomer and light-cured glass ionomer restora-tions. J Prosthet Dent. 1998;79:261-3.7. Brännström M: The cause of post-restorativesensitivity and its prevention. J Endod.1996;12:745-81.8. Brännström M: Infection beneath compositeresin restorations. Can it be avoided? Oper Dent.1987;12:158-63.9. Burrow MF, et al : Bond strength to crown androot dentin. Am J Dent. 1996;9:223-9.10. Campanella LC, Meiers JC: Microleakage ofcomposite and compomers in Class V restorati-ons. Am J Dent. 1999;12:185-9.11. Carvalho RM, Pereira JC, Yoshiyama M: A re-view of polimerization controction: The influence

Diflhekimli¤i e¤itimi, dünyada80’li y›llardan beri özellikle he-kimlik yönü a¤›rl›k kazanm›fl

bir e¤itime dönüflmüfltür. Hekimlik,sa¤l›kta ya da hastal›kta ‘nedene’ yöne-lik koruyucu ya da tedavi edici uygula-malarla gerçeklefltirilir. Bu do¤rultudadiflhekimli¤i e¤itimi, klinik bilimlerindiflhekimli¤ine özgü temel t›p bilimleriile iflbirli¤i içinde ö¤retilmesini gerekti-rir.Temel t›p bilimleri anatomi, biyofizik,fizyoloji, histoloji-embriyoloji, biyo-kimya, mikrobiyoloji, farmakoloji, pa-toloji ve toplum sa¤l›¤› bilim dallar›n-dan oluflur. Yurt d›fl›nda temel t›p bi-limlerinin a¤›z-difl hekimli¤ine özel-leflmifl biçimleri tart›flmas›z bafll› ba-fl›na bilim dallar›d›r. Örne¤in Göte-borg Üniversitesi Diflhekimli¤i Fakülte-si’nde A¤›z (Oral) Mikrobiyolojisi, A¤›zBiyokimyas›, A¤›z Patolojisi ve Stoma-tognatik Fizyoloji Departmanlar› var-d›r. A¤›z Mikrobiyolojisi Departman›baflkan› diflhekimi Prof.Dr. GunnarDahlen ayn› zamanda bu fakültenin de-kan›d›r. Yurdumuzda diflhekimli¤ine özel temelt›p bilimleri, yurt d›fl› ile efl zamanl› o-larak 1970’li y›llarda yap›lanmaya bafl-lam›flt›r. Bu yap›lanma tüm dallar›yla‹stanbul Üniversitesi’nde ve eksikleriolsa da Ankara Üniversitesi ve MarmaraÜniversitesi’nde bafllam›flken 1980’deYÖK yasas›yla yok say›lm›flt›r. YÖK ön-cesinde sekiz ayr› kürsü (flimdiki tan›-ma göre anabilim dal›) olan diflhekimli-¤i temel t›p bilimleri, 1995’de tek bir a-nabilim dal› içinde toplanm›flt›r. Yur-dumuzda diflhekimli¤i fakülteleri klinikbilimler ve temel bilimler olarak iki bö-

lümden oluflur. Temel Bilimler Bölü-mü, Diflhekimli¤i Temel T›p BilimleriAnabilim Dal›’n›n bulundu¤u ‹stanbul,Marmara ve Ankara Üniversiteleri Difl-hekimli¤i Fakülteleri d›fl›nda di¤er difl-hekimli¤i fakültelerinde bofltur; derslert›p fakültelerinin deste¤i ile verilmekte-dir.

Yetersiz e¤itimYurdumuzda diflhekimli¤i temel t›p bi-limleri dersleri, ço¤unlukla laboratuvarolanaklar›ndan yoksun olarak ya da ye-tersiz laboratuvar donan›m› ve personelsay›s›yla ö¤retilmeye çal›fl›lmaktad›r. Buderslerin t›p fakültelerinin deste¤i ileverildi¤i diflhekimli¤i fakülteleri için deayn› sorun söz konusudur. Üstelik t›pö¤rencileri yan›nda diflhekimli¤i ö¤ren-cilerinin e¤itimi, ders saatleri daha azolsa da ek bir yük oluflturmaktad›r. Difl-hekimli¤i ö¤rencileri için ders içerikle-rinin t›p ö¤rencilerine göre daha hafifya da daha k›sa olmas› da bu e¤itiminönemsenmemesine yol açmaktad›r. T›pfakültelerinin temel bilimler ö¤retim ü-yeleri ve yard›mc›lar›n›n bilgi sahibi ol-duklar› ve hizmet verdikleri alan çokgenifltir; diflhekimli¤ine özelleflmifl bil-giden do¤al olarak uzakt›rlar. T›p fakül-telerinin diflhekimli¤i fakülteleri temelt›p bilim dallar›na katk›s›, ancak dökmesuyla de¤irmen döndürecek kadard›r.Bu nedenle kal›c› çözüm, diflhekimli¤ifakültelerinin kararl›l›k ve sab›rla kendiözelleflmifl temel t›p bilim dallar›n› kur-malar›d›r.

E¤itimin amac›Diflhekimli¤i e¤itiminin amac› hastayazarar vermeyen, modern, etkili ve gü-nümüzde geçerlili¤i kabul edilmifl yön-temlerle koruyucu ve tedavi edici hiz-met verebilen diflhekimleri yetifltirmek-tir. Avrupa Birli¤i’nce* bir ö¤rencininklinik dallarda gerçek anlamda yeter-li olabilmesi için 1.Klinik bilim dalla-

Diflhekimli¤i e¤itimi, dünyada

80’li y›llardan beri özellikle

hekimlik yönü a¤›rl›k kazanm›fl

bir e¤itime dönüflmüfltür.

Hekimlik, sa¤l›kta ya da

hastal›kta ‘nedene’ yönelik

koruyucu ya da tedavi edici

uygulamalarla gerçeklefltirilir.

Bu do¤rultuda diflhekimli¤i

e¤itimi, klinik bilimlerin

diflhekimli¤ine özgü temel t›p

bilimleri ile iflbirli¤i içinde

ö¤retilmesini gerektirir.

TDBD / 40

Güven Külekçi*

Diflhekimi e¤itiminde eksik olan ne?

41 / TDBD

r›nda yap›lacak ifllemlerin dayand›¤›biyolojik, fizyolojik, anatomik ilke-lerle ilgili bilgi; 2.A¤›z-difl hastal›kla-r›n›n biyolojisi, moleküler biyolojikreaksiyonlar›n ilkeleri konusundabilgi; 3.Uygun farmakolojik ve tera-pötik yaklafl›mlar konusunda bilgi;4.Çapraz infeksiyon kontrolü konu-sunda bilgiye sahip olmas› gerek-mektedir. (*Shanley DB: Dental Edu-cation in Europe; Dental Press Kft,2001) Bu, klinik bilim dallar› ve diflhe-kimli¤ine özel temel t›p bilim dallar›n›nbirlikte çal›flmas›yla sa¤lan›r.Örne¤in günümüzde difl çürü¤ü içinkoruyucu ve tedavi edici hekimlik hiz-meti, çürük riskinin de¤erlendirmesi-ne göre yap›lmaktad›r. Difl çürü¤ü ris-kinin de¤erlendirilmesi konservatif difltedavisi, pedodonti ya da oral diagnozgibi kliniklerde a¤›z mikrobiyolojisi, a-¤›z biyokimyas› ve toplum a¤›z diflsa¤l›¤› gibi diflhekimli¤ine özel te-mel t›p bilim dallar›n›n uygulama-lar›na yer verilmedikçe salt bilgi dü-zeyinde kalmakta; yaflama geçeme-mektedir. Yurdumuzda diflhekimli-¤i odalar›, bu konuya sürekli diflhe-kimli¤i e¤itimi içinde yer vererekfakültelerden çok daha fazla duyar-l›l›k göstermektedir.

Temel t›p bilim dallar›Günümüzde kan›ta dayal› diflhe-kimli¤i uygulamas› da gittikçe ö-nem kazanmaktad›r. Bunun için detemel t›p bilimleri bilgilerinin difl-hekimli¤ine özgü ö¤retilmesi gerek-lidir. Ancak bu do¤rultuda yetiflmiflbir diflhekimi, art›k tarihe kar›flm›fl yak-lafl›mlardan kurtulabilir. Örne¤in ç›k-ma güçlü¤ü olan üçüncü büyük az› çe-kiminden sonra antibiyotik verilmeye-ce¤ini bilir.Diflhekimli¤i temel t›p bilim dallar› saltdiflhekimli¤i lisans e¤itimi de¤il lisansüstü e¤itimi (master, uzmanl›k ve dok-tora e¤itimi) için de yaflamsal önem ta-fl›maktad›r. Bu sayede diflhekimli¤inehizmet verecek laboratuvar uygulama-lar›, toplumsal verilerin eldesi, yeni ko-ruyucu ve tedavi edici yöntemler, mal-zeme, araç ve gereç gelifltirilmesi müm-kün olabilir.

Piyasaya hizmetGünümüzde diflhekimli¤i fakülteleri,temel t›p bilim dal› laboratuvarlar›ylapiyasaya da hizmet vermektedir. Örne-¤in Amerika’daki diflhekimli¤i fakülte-

lerinin a¤›z mikrobiyolojisi laboratu-varlar›na periodontoloji uzmanlar›n›ngöndermifl oldu¤u teflekkür mektuplar›görülmeye de¤erdir. ‹nternettenOMTS.html (Oral Microbiology TestingService, Temple University School ofDentistry) adresinden okuyabilirsiniz.Yurdumuzda ise bu tür gereksinimler,ço¤unlukla t›p fakülteleri ya da yurt d›-fl›ndaki diflhekimli¤i fakültelerindensa¤lanmaya çal›fl›lmakta ya da yok sa-y›lmaktad›r.Diflhekimli¤inde çok büyük zorluklarlagerçeklefltirilen bilimsel çal›flmalardanelde edilen bilgiler ise ne yaz›k ki gerekklinik gerek e¤itim için yaflama geçiril-memektedir; sanki bu çal›flmalar, saltunvan almak için yap›lmakta ve hattabu nedenle kullan›lmamas› gerekmek-tedir(!). ‹lginç olan, bizim için çözü-mün ne olmas› gerekti¤i ya da böyle

bilgileri neden bizim de üretmedi¤imi-zin sorgulanmamas›d›r. Sonuçta ulus-lararas› düzeyde ö¤retim üyelerimizinvarl›¤›na karfl›n bilgi üretimiyle ulus-lararas› düzeye eriflmifl bir fakültemizyoktur.Klinik dallar, kendi dallar›na özgü te-mel t›p bilimleri bilgilerinin e¤itim-ö¤-retimini kendi bafllar›na çözümleyebile-ceklerine inanmaktad›rlar. Her fleydenönce klinikçilerin laboratuvar çal›flmas›yapabilmeleri için ek bir e¤itime gerek-sinimleri vard›r. Bir de klinik ifllerini enaza indirmeleri ya da hasta bak›m›ndansonraki akflam saatlerinde laboratuvaragirmeleri gerekmektedir. Baz› klinikçi-ler, k›sa ya da uzun süreli yurtd›fl› e¤iti-miyle temel t›p bilim dallar›yla ilgili bil-gi ve beceri edinebilmekte; ancak yurdadöndükten sonra laboratuvar çal›flmala-r›n› sürdürememektedirler. ‹fli salt la-

boratuvar çal›flmas› olan ve tam dona-n›ml› laboratuvarlara sahip diflhekimli-¤i temel t›p bilim dallar›n›n varl›¤› bu a-ç›dan çok önemlidir. Böylece bu ola-naktan klinikçiler de kolayl›kla yararla-nacaklar; çal›flmalar kesintiye u¤rama-yacak ve bir geliflme sa¤lanabilecektir. Günümüzde gözard› edilmemesi gere-ken can al›c› bir baflka nokta da mole-küler biyoloji ça¤›n› yafl›yor olmam›z-d›r. Temel araflt›rmalardaki ilerlemeleröyle h›zl› olmaktad›r ki klinikçiler biyo-medikal araflt›rma alanlar›ndaki özgül-leflmenin alt›nda ezilmektedir. Diflhe-kimli¤i e¤itiminde moleküler biyolojikaraflt›rma yöntemleri ö¤retilmelidir.

Akademik kariyerFakültelerimiz klinik donan›mlar›n› ta-mamlad›klar› ya da kliniklerini yenile-diklerinde e¤itim sorununu çözdükleri-

ni; hatta ça¤dafllaflt›klar›n› düflün-mektedirler. Ancak son geliflmelerdo¤rultusunda ça¤dafllaflma, dev-rim niteli¤inde de¤ifliklik gerektir-mektedir. Bu ülkede diflhekimli¤i mesle¤iningelece¤i düflünülüyorsa diflhekimli-¤i fakültelerinin dekanlar›, klinikdallar›n›n akademisyenleri ve TürkDiflhekimleri Birli¤i, diflhekimli¤ineözgü temel t›p bilim dallar›n›n ku-rulmas› için kollar› s›vamal›d›rlar. Diflhekimli¤i ö¤rencileri ve diflhe-kimleri, diflhekimli¤ine özgü temelt›p bilim dallar›nda akademik kari-yere özendirilmelidir. Neden özen-dirilmelidir? Asl›nda diflhekimli¤icerrahi ve restorasyon becerisi ge-

rektiren bir meslektir; diflhekimli¤i e¤i-timinden sonra klinikçi olunur. Bir te-mel t›p bilim dal›n› yani laboratuvar› yada toplum hekimli¤ini seçmenin, difl-hekimli¤i becerisine yaz›k etmek anla-m›na gelece¤i düflünülebilir. 21. yüzy›l-da diflhekiminin tek seçene¤i, klinikçiolmak olmamal›d›r. Yurdumuzda A¤›z Mikrobiyolojisi, A¤›zBiyokimyas›, A¤›z Fizyolojisi, A¤›z Ana-tomisi, A¤›z Histolojisi-Embriyolojisi,A¤›z Farmakolojisi, A¤›z Patolojisi veToplum A¤›z Difl Sa¤l›¤› bilim dallar›-n›n önü aç›lmal›d›r.

* Prof.Dr., ‹.Ü. Diflhekimli¤i Fakülte-si, Mikrobiyoloji Bilim Dal›

(Cumhuriyet B‹L‹M TEKN‹K dergisi-nin 20 Eylül 2003 tarihli 861. say›-s›nda yay›mlanm›flt›r.)

‘Diflhekimli¤inde çok büyük

zorluklarla gerçeklefltirilen

bilimsel çal›flmalardan elde edilen

bilgiler ise ne yaz›k ki gerek klinik

gerek e¤itim için yaflama

geçirilmemektedir;

sanki bu çal›flmalar, salt unvan almak

için yap›lmakta ve hatta bu nedenle

kullan›lmamas› gerekmektedir(!).’

45 / TDBD

Diflhekimlerinin yard›mc› ele-man kullanmalar› yayg›nd›r.Tedavi sözleflmesinde güven

unsurunun tafl›d›¤› önem dolay›s›ylatedavi giriflimlerini diflhekiminin ger-çeklefltirmesi gerekir. Fakat tedavi söz-leflmesinde tedavi ile ilgili bütün faali-yetlerin diflhekimi taraf›ndan yap›lma-s›n› beklemek gerçekçi de¤ildir.1

Diflhekimi gerektikçe kendi gözetimin-de olmak kofluluyla yard›mc› elemankullanabilir. Müdahalelere iliflkin steri-lizasyon hizmetlerinin gerçeklefltirilme-si, röntgen çekilmesi, protezlerin haz›r-lanmas›, hastalar›n t›bbi giriflimlere ha-z›rlanmas› gibi ifllemler hekimin bizzatyapmay›p baflkas›na b›rak›labilece¤i ifl-lemlerdendir. Bu gibi ifllemleri yapankifliler hekimin yard›mc›lar›d›r. Bu ba¤-lamda diflhekimlerine baz› ifllemleri ya-pan difl protez teknisyenleri de baz›flartlarda yard›mc› eleman say›labile-cektir.

Kimler difl protez teknisyenli¤i yapabilir?14.4.1928 tarihli ve 1219 say›l›, "Taba-bet ve fiuabat› Sanatlar›n›n Tarz› ‹cras›-na Dair Kanun"a 14.06.1989 tarihli ve3575 say›l› kanun ile eklenen ek 5.madde kimlerin difl teknisyenli¤i yapa-bilece¤ini belirtmifltir:"Türkiye Cumhuriyeti dahilinde diflprotez teknisyenli¤i ünvan›n› tafl›makve mesle¤ini icra edebilmek için, Sa¤l›kBakanl›¤› bünyesinde veya denetimindeaç›lan sa¤l›k meslek liseleri difl protezteknisyenli¤i bölümünü bitirmek vediploma almak ya da hareketli protez-ler, sabit protezler, çene yüz protezleri,ortodonti ayg›tlar› veya difl protez mad-deleri üretimi dallar›nda yüksek e¤itimve ö¤retim veren, sa¤l›k meslek liseleridifl protez teknisyenli¤i bölümü me-zunlar›n› ö¤renci olarak kabul edenüniversitelerin, en az iki y›ll›k difl pro-tez teknisyenli¤i ile ilgili meslek yüksekokullar›nda e¤itim görmek ve mezuni-yet diplomas› almak gerekir." Buna göre Sa¤l›k Bakanl›¤› bünyesinde

ve denetiminde aç›lan sa¤l›k meslek li-seleri difl protez teknisyenli¤i bölümü-nü bitirip diploma alanlar ya da ilgiliyüksek e¤itimi ve ö¤retimi veren veSa¤l›k Bakanl›¤› difl protez teknisyenli¤imeslek lisesi mezunlar›n› ö¤renci ola-rak kabul eden üniversitelerin en az ikiy›ll›k difl protez teknisyenli¤i ile ilgilimeslek yüksek okullar›nda e¤itim gö-ren ve mezuniyet diplomas› alanlar, diflprotez teknisyenli¤i yapabilirler.

Difl protez teknisyenli¤inin hizmet s›n›rlar›3575 say›l› Kanunun 4. maddesindeki"difl protez teknisyenli¤i, diflhekimieliyle hastadan elde edilen ölçü, modelve kay›tlar üzerinde, meslek bilgisinin

gerekti¤i kurallara ba¤l› kalarak vediflhekiminin verece¤i bilgilerle isteklerdikkate al›narak, a¤›z protezleri çeneyüz protezleri, ortodontik ayg›tlar yap-mak ve gerekti¤inde yap›lm›fl protezler-le ayg›tlar› onarmak ifllemleri ile s›n›rl›-d›r."2 hükmüyle difl protez teknisyeni-nin çal›flma alan› s›n›rlanm›flt›r. 3575 say›l› Kanunun 7. maddesi "Diflprotez teknisyenleri; sahip olduklar›diploma veya belgelerin hak kazand›r-d›¤› ünvanlardan baflkalar›n› kullana-mazlar, hastalarla do¤rudan do¤ruyamesleki iliflkiye giremezler, laboratu-varlar›nda münhas›ran difl kliniklerindekullan›lmas› gereken araç ve gereçleribulunduramazlar, Ek 4. Maddenin be-lirledi¤i s›n›rlar d›fl›nda herhangi bir ça-l›flma yapamazlar, tavsiyede buluna-mazlar." hükmüyle difl protez teknis-yenlerinin bulunamayacaklar› baz› fa-aliyetleri özellikle belirtir.

Difl protez laboratuvar› açma yetkisi ve s›n›rlar› Türkiye’de difl protez laboratuvar› açmave iflletme yetkisi sadece "diflhekimleri"ve "difl protez teknisyenleri"ne tan›n-m›flt›r. Diflhekimlerinin difl protez labo-ratuvar› açmalar› durumunda ilgili ya-salarla, bu hekimlere faaliyetleri ile ilgi-li baz› zorunluluk ve s›n›rlamalar getiri-lebilmektedir. Diflhekimlerinin difl protez laboratuvar›açmalar› ile ilgili hükümler 3575 say›l›kanunun 9. maddesinde ve Difl ProtezLaboratuvarlar› Yönetmeli¤i’nin 7.maddesinde yer al›r. "Diflhekimleri, kendi klinik hastalar›n›nprotezlerini yapabilmek için difl protezlaboratuvar› açabilirler. Ancak bu labo-ratuvarlarda baflka hekimlerin her türlüprotez yap›m› isteklerini karfl›lama du-rumunda laboratuvar sorumlusu olarak

Gürkan Sert*

Diflhekimlerinin difl teknisyenleriyle çal›flmalar› vebundan do¤abilecek sorumluluklar›

TDBD / 46

en az bir difl protez teknisyenini istih-dam etmek zorundad›rlar. Difl protezteknisyeni çal›flt›rmaks›z›n kendi kli-nikleri d›fl›ndan protez baflvurular›n›bizzat çal›flarak karfl›lamak istedikleritakdirde özel iflyerinde mesleklerininklinik hizmetlerini yürütemezler. Buyasa¤a ayk›r› flekilde mesleklerinin kli-nik hizmetlerini yürütenler hakk›nda3224 say›l› Türk Diflhekimleri Birli¤iKanununun disiplin cezalar› ile ilgili44.üncü maddesinin (c) bendindekipara cezas›, tekrar› halinde (d) bendin-deki oda bölgesinde bir aydan alt› ayakadar serbest meslek uygulamas›ndanal›konma cezas› uygulan›r." (3575 say›-l› Kanun madde 9)09.08.2000 tarihinde Resmi Gazete’deyay›nlanan Difl Protez Laboratuvarlar›Yönetmeli¤i’nin 7. maddesinde ayn›hükümlere daha ayr›nt›l› bir flekilde yerverilmifltir:"Difl protez laboratuvarlar›, Kanuna gö-re mesle¤ini serbest olarak icra etmeyetkisine sahip difl protez teknisyenleriile diflhekimleri taraf›ndan ve ayr›ca or-taklar›n›n tamam› diflhekimi veya diflprotez teknisyeni olan flirketler taraf›n-dan aç›labilir. Diflhekimleri kendi klinik hastalar›n›nprotezlerini yapabilmek için muayene-hanelerinin bünyesinde difl protez labo-ratuvar› açabilirler. Ancak bu laboratu-varlarda baflka diflhekimlerinin protezyap›m isteklerini hiçbir flekilde karfl›la-yamazlar. Diflhekimleri, baflka diflhekimlerininprotez baflvurular›n› bizzat çal›flarakkarfl›lamak istedikleri takdirde, kura-caklar› difl protez laboratuvarlar›ndadiflhekimli¤i klinik hizmetlerini yürüte-mezler. Bu laboratuvarlarda en az birdifl protez teknisyeni istihdam ettiril-mesi zorunludur ve bu difl protez labo-ratuvarlar› ile difl muayenehaneleri bir-birinden tamamen ba¤›ms›z mekanlar-da faaliyet göstermek zorunda olup, diflteknisyenleri muayene odas›nda görevyapamaz."Bu maddelere göre diflhekimi sadecekendi hastalar›n›n protez ihtiyac›n› kar-fl›layabilmek için kendi muayenehane-sinin bünyesinde difl laboratuvar› kura-bilir. Diflhekiminin baflka diflhekimlerinin dedifl protez laboratuvar› ile ilgili taleple-rini karfl›lamak üzere laboratuvar kura-

bilmesi için her iki yasal düzenlemeninyukar›da verilen maddelerinde belirti-len flartlar› yerine getirmesi gerekir. Bu-na göre diflhekimi baflka diflhekimleri-nin de difl protez laboratuvar› ile ilgilitaleplerini karfl›lamak üzere faaliyettebulunacaksa diflhekimi, laboratuvar so-rumlusu olarak en az bir difl protez tek-nisyeni çal›flt›rmak zorundad›r. Ayn›maddeye göre kendi ihtiyaçlar› yan›ndabaflka hekimlerinin difl protez laboratu-var› ile ilgili taleplerini karfl›lamak ama-c›yla da aç›lan difl protez laboratuvar›n-da diflhekimi laboratuvar sorumlusuolarak bir difl protez teknisyenini çal›fl-t›rmazsa klinik hizmet veremez (3575say›l› kanunun madde 9). Resmi Gaze-te’de 09.08.2000 tarihinde yay›nlananDifl Protez Laboratuvalar› Yönetmeli-¤i’nin 7. maddesinde Kanunun 9. mad-desinde yer alan bu flartlar›n yan›ndadiflhekiminin baflka diflhekimlerinin dedifl protez laboratuvarlar› ile ilgili talep-lerini karfl›lamak üzere oluflturaca¤› la-boratuvar› muayenehanesinin dahilin-de açamayaca¤› özellikle vurgulanm›fl-t›r.

Diflhekiminin difl protez teknisyenleriyle çal›flmalar› ve sorumluluklar›Bu hüküm ile ayr›ca diflhekimiyle diflprotez teknisyeninin beraber çal›flmaflartlar› da belirlenmifltir. Bu flartlar d›-fl›nda diflhekimiyle difl protez teknisye-ni beraber çal›flamaz. Bu çerçevede yar-g›ya intikal eden bir vaka ile ilgili olarakYarg›tay 13. Hukuk Dairesi 16.01.1996tarihinde 1995/10823 esas say›l› ve1996/51 karar say›l› karar›ndadiflhekimiyle difl protez teknisyenininhiçbir flekilde ortakl›k iliflkisi içinde ça-l›flamayacaklar›n› belirtmifltir. Kararagöre böyle bir sözleflme, ilgili yasan›n3

kamu yarar›n› sa¤lamay› amaçlayanemredici hükümlerine ayk›r›l›k teflkileder. Bu nedenle sözleflme geçerli ol-mayacak ve taraflar bu sözleflmeye da-yanarak hiçbir talepte bulunamayacak-t›r.Yasal düzenlemelerin ilgili maddeleriele al›nd›¤›nda difl protez teknisyenleri-nin ba¤›ms›z olarak kendi difl protez la-boratuvarlar›nda çal›flabilecekleri gibidiflhekimleri taraf›ndan istihdam edile-bilmeleri de mümkün görülmektedir.Difl protez teknisyeni diflhekimi taraf›n-

dan 3575 say›l› yasan›n 9. maddesinegöre laboratuvar sorumlusu olarak ça-l›flt›¤› hallerde istihdam edilen duru-mundad›r. Difl protez teknisyeni, ken-disini istihdam eden diflhekiminin pro-tez laboratuvar› ile ilgili ifllerini yapar-ken do¤acak zararlardan iflçi ile iflverenaras›ndaki iliflkiye göre sorumludur.Meydana gelecek zarardan, istihdameden diflhekimi de Borçlar Kanunu(B.K. madde 100) ve (B.K. madde 55)çerçevesinde sorumlu tutulabilecektir. Diflhekiminin yard›mc› kiflilerin fiilleridolay›s›yla, hastan›n u¤rayaca¤› zarar-dan B.K. madde 100 çerçevesinde so-rumlu tutulmas› halinde; hekimin yar-d›mc› kiflilerin verdi¤i zarar›n sorumlu-lu¤undan kurtulabilmesi için yard›mc›kiflilerin seçiminde ve onlara talimat ve-rilmesinde özenli davrand›¤›n› kan›tla-mas› yeterli de¤ildir.4

Bunun yan›nda yard›mc› kiflinin fiili,bir haks›z fiil5 teflkil ediyorsa, hekiminkusuru olmasa bile hasta B.K. madde55’e dayanarak hekime dava açabilir.Ancak hekimin yard›mc›s›n›n haks›z fi-ilinden sorumlu tutulabilmesi için he-kim ile zarar veren aras›nda bir istih-dam (çal›flt›rma) iliflkisi bulunmal›d›r.Genelde hekim ile hemflireler ve hasta-bak›c›lar aras›nda böyle bir iliflkinin varoldu¤u kabul edilir.6 Hekimin ayn›maddeye göre sorumlu tutulabilmesiiçin gereken bir di¤er flart da zarar›nhizmetin ifas› s›ras›nda ve hizmetle ilgi-li olarak gerçekleflmesidir. Hastabak›c›-lar›n ve hemflirelerin faaliyetleri genel-likle hizmetle ilgilidir. 3575 say›l› Ka-nunun 9. maddesine göre diflhekimininsorumlu teknisyen olarak çal›flt›rd›¤›difl protez teknisyeni de istihdam iliflki-si içerisindedir ve faaliyetleri hizmetleilgilidir. Sorumlu teknisyen olarak çal›-flan teknisyenlerin hals›z fiillerindendolay› hekimin kusurlu olmasa bile so-rumlu tutulmas› mümkündür. B.K. madde 55’e dayan›larak aç›lan birdavada durumun gerektirdi¤i tüm öze-ni gösterdi¤ini veya gösterseydi bile ay-n› zarar›n meydana gelece¤ini ispatlarsasorumluluktan kurtulur.7 Bunun yan›n-da yard›mc› kifli de haks›z fiilinden do-lay› her zaman sorumlu tutulabilir.8

Diflhekimleri hastalar›n›n tedavisi s›ra-s›nda gereken protezin veya benzeriürünlerin haz›rlanmas›nda ba¤›ms›z ça-l›flan difl protez teknisyenlerinden ya-

rarlanmas› durumunda, hekim ile teknisyen aras›nda bir is-tihdam iliflkisi söz konusu de¤ildir. Hekim ve hasta aras›n-daki tedavi iliflkisi devam ederken diflhekiminin yard›m al-mak zorunda kalabildi¤i bu durumda hekim kendi ad›nayapt›¤› bir sözleflmeyle, ifl görme borcunun bir k›sm›n› birbaflkas›na b›rakmaktad›r. Burada iki ayr› sözleflme iliflkisivard›r. ‹lk sözleflme hekim ile hasta aras›nda kurulan teda-vi sözleflmesi, ikincisi ise hekim ile difl protez teknisyeniaras›nda kurulan difl protez yap›m› sözleflmesidir. Hekim ileteknisyen aras›ndaki sözleflme asl›nda hekim ile hasta ara-s›ndaki tedavi sözleflmesinin bir parças›d›r. Hekim yasalar-la izin verilmifl ve devletin verdi¤i ruhsatla çal›flan bir bafl-kas›na yasalar çerçevesinde iflin bir k›sm›n› b›rakmaktad›r.Ancak hasta tedavisi sürecinde tedaviyle ilgili faaliyetler ko-nusunda hekimi sorumlu tutabilir. ‹lgili yasal düzenleme-lerde difl protez teknisyeninin hiçbir flekilde hasta ile mesle-ki iliflkiye girmeyece¤i (3575 say›l› kanun madde 5 ve DiflProtez Laboratuvarlar› Yönetmeli¤i madde12) ve hekimintalimatlar› do¤rultusunda materyal haz›rlayaca¤› özelliklebelirtilmifltir (3575 say›l› kanun madde 5). Tedavi sözlefl-mesinin taraf› diflhekimidir ve tedaviyle ilgili giriflimler ko-nusunda hasta, diflhekimini sorumlu tutabilir.

Yasal düzenlemeler, tedavi sürecinde diflhekimi - hasta ilifl-kisine önem vermektedir. Diflhekiminin difl protez teknis-yenini istihdam etmesinde ya da ba¤›ms›z çal›flan difl protezlaboratuvar›yla çal›flmas›nda tedavi sürecinin taraf› olarakdiflhekimini görmektedir. Bu çerçevede ülkemizdeki yasalmevzuat gere¤i difl protez faaliyetleri ile ilgili oluflabilecekzararlarda hastan›n diflhekimini sorumlu tutmas› sözkonu-sudur.

* Marmara Üniversitesi T›p Fakültesi Deontoloji A.D.

KAYNAKLAR:1. Bkz. M. Ayan, T›bbi Müdahalelerden Do¤an Hukuki Sorumluluk.

Kazanc› Hukuk Yay›nlar›, Ankara 1991 s. 67; M. E. Sar›al, "Sa¤lara-

ras› Organ Nakillerinden Do¤an Hukuksal ‹liflkiler" s.54.; "T›bbi De-

ontoloji Tüzü¤ü"Resmi Gazete 19.2.1960 madde 21’de hekimin yar-

d›mc› flah›s çal›flt›rabilecee¤i aç›kça ifade edilmifltir.

2. 1219 yasa numaral›, 11.4.1928 karar tarihli, "Tababet ve fiuaba-

t› Sanatlar›n›n Tarz› ‹cras›na Dair Kanun" R.G.’de yay›n 14.4.1928’e

14.06.1989 tarihli ve 3575 say›l› kanunun ile eklenen ek 4. madde.

3. "Tababet ve fiuabat› Sanatlar›n›n Tarz› ‹cras›na Dair Kanun" ve

1989’da yap›lan ek.

4. Bkz. M. Ayan, a.g.e., s. 68; S. Tekinay, S. Akman, H. Burcuo¤lu,

A. Altop, Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler 7. Bask› Filiz Kita-

bevi ‹stanbul 1993. s. 899.

5. "Hukuk düzeninin, kiflilerin mal varl›¤›n› veya flah›s varl›¤›n› koru-

maya yönelmifl – yaz›l› veya yaz›l› olmayan- kurallar›na ayk›r› fiiller

"hukuka ayk›r›" (haks›z) fiillerdir. S. Reiso¤lu Borçlar Hukuku Genel

Hükümler.Beta Bas›m Yay›m, ‹stanbul, 1995, s. 126.

6. Bkz. S. Reiso¤lu Hekimlerin Hukuki Sorumlulu¤u Sorumluluk Hu-

kukundaki Yeni Geliflmeler V. Sempozyumu ‹stanbul 1983, s.15; M.

Ayan, a.g.e., s. 68;

7. Bkz. M.R. Belgesay T›bbi Mesuliyet. ‹.Ü. Yay›nlar› ‹stanbul 1954

s. 78; Bkz. M. Ayan, a.g.e., s. 69; S. Tekinay a.g.e., s. 508.

Bkz. M. Ayan, a.g.e., s. 69; S. Tekinay a.g.e., s. 511-512.

49 / TDBD

1-Lokalize agresif periodontitisin etke-ni afla¤›daki mikroorganizmalardanhangisidir?

a) Prevotella intermadiab) Bacterioides forsythusc) Actinobacillus actinomycetem

comitansd) Treponema pallidae) Porphyromonas gingivalis

2- Bir süt diflinin tedavisi s›ras›ndapulpa aç›l›m›na ba¤l› olarak yap›lacaktedavi ne olmal›d›r?

a) Pulpa aç›l›m› yok ve sa¤l›kl› dentin dokusu mevcut ise direkt restorasyon

b) Pulpa aç›l›m› i¤ne ucu kadar ve enfeksiyon belirtisi yok ise direkt pulpa kaplamas›.

c) Pulpa aç›l›m› i¤ne ucundan büyük ve durdurulabilen kanama varl›¤›nda amputasyon.

d) Pulpa aç›l›m› i¤ne ucundan büyük ve urdurulamayan kanama varl›¤›nda kanal tedavisi

e) Hepsi.

3- Afla¤›dakilerden hangisi Amid grubu lokal anesteziklerden de¤ildir?

a) Prokainb) Lidokainc) Artikaind) Bupivakaine) Prilokain

4- Afla¤›dakilerden hangisi çevresel krofleler aras›nda yer almaz?

a) Akers krofleb) Tersine yaklaflan kroflec) RPA krofled) RPI krofle

e) Halka krofle

5- Taflk›n kanal preparasyonunun önlenmesi için afla¤›dakilerden hangi-si önemlidir?

a) Kanal aletlerinde hareket etmeyen stoplar›n kullan›lmas›.

b) Sa¤lam ve güvenli referans noktalar› al›nmas›

c) Oklüzal afl›nd›rmalar›n kanaldaki çal›flma boyutunun belirlenmesinden önce yap›lmas›.

d) ‹yi bir radyografinin elde edilmesie) Hepsi

6- Hamilelik gingivitisi ile ANUG’uncep floralar› aras›nda ne fark vard›r?

a) Fark yokturb) ANUG’da P.intermedia ve orta boy

spiroket vard›r.c) Hamilelik gingivitisinde orta boy

spiroket yoktur.d) Hamilelik gingivitisinde

P.intermedia vard›r.e) Floralar› tamamen farkl›d›r.

7-Afla¤›dakilerden hangisi florür pre-patlar›n›n kullan›m› konusunda do¤-rudur?

a) Difller sürer sürmez florürlü macunla f›rçalanmal›d›r.

b) Florür tableti kullan›m›na hamilelik döneminde bafllan›r.

c) Florür gargaralar› eriflkinlere yönelik preparatlard›r.

d) Florür tableti kullan›m›na sudaki düzeyi göz önüne al›narak postnatal 6.ayda bafllanmal›d›r.

e) Florür jelleri çürü¤e yatk›n bireylerde hekim taraf›ndan y›lda bir uygulan›r.

8- Tutucu (and›rkat) bölgesi meziolin-gualinde yer alan,normal konumun-dan devrilerek uzaklaflm›fl olan mandi-bular molar difllerde ve meziobukkalyönde devrilen maksiller molar difller-de afla¤›daki kroflelerden hangisininkullan›lmas› daha uygun olur?

a) Halka krofleb) Basit çevresel (Akers) kroflec) Tersine yaklaflan krofled) Geri etkili kroflee) Embrazür krofle

9- Kalp kapak盤› protezi tafl›yan birhastada dental yaklafl›m öncesinde ö-nerilen antibiyotik proflaksisi afla¤›da-kilerden hangisi de¤ildir?

a) ‹fllemden 1 saat önce oral yoldan 2 gr amoksisilin

b) ‹fllemden 30 dakika önce parenteral yoldan IM 600 mg Klindamisin

c) ‹fllemden 1 saat önce oral yoldan 500 mg azitromisin.

d) ‹fllemden 1 saat önce oral yoldan 500 mg ornidazol

e) ‹fllemden 30 dakika önce parenteralyoldan 2 gr ampicillin + 1.5 mg/kg gentamicin.

10- Kanal aletlerinin apikalden ç›kmas›sonucu oluflan apikal perforasyonlarda;(taflk›n preparasyon) pat ve gütaperka-n›n bölgeden ç›kmas›n› önlemek içinilk kanal boyutundan daha k›sa ve ge-nifl bir aletle kanalda yeni bir dentinmatriksi oluflturulmas›na ne ad verilir?

a) Tug-backb) Step-backc) Step-downd) Back-upe) Back-down

Sürekli Diflhekimli¤i E¤itimi kredilendirilmifl sorular›

Sorular›n yan›tlar›n› en geç 5 Aral›k 2003 tarihine kadar SDE Yüksek Kurulu Ziya Gökalp Caddesi No:37/11 K›z›lay/Ankara adresine mektupla, 0 312 430 29 59’a faksla ya da tdb@tdb.org.tr adresine e-mail ile gönderen meslektafllar›m›zdan en az 7 soruyu do¤ru cevaplayanlar6 SDE kredisi almaya hak kazanacaklard›r.

Web sitemizdeki SDE bölümüne girmek için kullanaca¤›n›z flifre: kredi

1. a b c d e2. a b c d e3. a b c d e4. a b c d e5. a b c d e

6. a b c d e7. a b c d e8. a b c d e9. a b c d e

10. a b c d e

Ad› Soyad› :Adresi :

‹mzas› :

SDE CEVAP FORMU (Do¤ru cevab› daire içine al›n›z)

TDBD / 50

1. C Normal okluzal seviyesinin daha alt›na düflerek devril-mifl veya rotasyona u¤ram›fl difllerde, okluzal yüzeyi restore et-mek amac›yla, destek difl üzerinde onley t›rna¤› kullan›l›r. Uy-gun konturlara sahip olmas› hem de protez için daha iyi bir ver-tikal destek oluflturmas› sa¤lan›r.Bu nedenle cevap "c" seçene¤idir.

2. B Makrolidlerle linkozamidlerin birbirleri üzerinde an-tagonist bir etkisi söz konusudur.

3. C Afl›r› iskeletsel bozuklu¤a sahip eriflkin bireylerde ide-al tedavi ortodontik cerrahi tedavidir. Bu bireylerde büyüme so-na ermifl oldu¤u için fonksiyonel ve ortopedik ayg›tlar etkili ola-mamaktad›r. Sabit ortodontik tedavi ise sadece difller üzerindeetkili olmakta, iskeletsel bir etki yapmamaktad›r. Bu nedenle or-todonti ve cerrahinin ekip çal›flmas› ile hem dentoalveoler vehem de iskelet yap›larda de¤iflimler elde edilebilmekte ve hasta-larda ideal okluzyon ve yumuflak doku profili sa¤lanmaktad›r

4. B Periodontal yönden zay›f difllerin splintlenmesi veyakarfl›t› olmayan difllerin konumunun kontrolü için kullan›lanmodifiye edilmifl okluzal t›rnaklar uzun t›rnak ismini al›r. Difllerperiodontal veya sistemik hastal›klar nedeniyle genelde kemikdeste¤ini kaybedip normal konumlar›n› de¤ifltirir ve okluzal ilifl-kilerini kaybederler. Uzun veya devaml› t›rnak stabileze edici biraparey gibi fonksiyon yapabilir, sentrik temas alanlar›da veyaçevresinde pozitif okluzal temas ve destek sa¤lar ve ekzentrikhareketlerde destek difllerdeki lateral kuvvetleri azalt›r. T›rnak i-ki veya daha fazla diflin okluzal yüzeyi boyunca uzanacak flekil-de planlanabilirken, baz› vakalarda ark›n tamam›n› içine alabilir.Bu nedenle cevap "b" seçene¤idir.

5. B Süt difli enfeksiyon yada travmas›na ba¤l› olarak daimidiflte meydana gelen yap› bozuklu¤una "turner hipoplazisi" ad›verilir..

6. E ‹dame faz›n›n amac›, dental ve oral dokular›n sa¤l›¤›-n› sürekli kontrol alt›nda tutmak ve hastal›¤›n tekrarlanmas›n›önlemek oldu¤undan cevap "e" seçene¤idir.

7. B Kroflenin stabilizasyon kolu, tutucu krofle kolunundestek difle uygulad›¤› her türlü stresi dengeler, horizontal stabi-liteye katk›da bulunur ve difl yüzeyiyle olan temas› nedeniyle birmiktar destek ve s›n›rl› oranda da tutuculuk oluflturur. Bu ne-denle cevap "b" seçene¤idir.

8. C Bone morphogenetic protein osteoblastogenezis’i bafl-latan bir mediatördür. Di¤er fl›klarda yer alan maddeler kemiky›k›m›ndan sorumlu osteoklast stimülatörleridir.

9. C Fissür örtücülerin yüzeyel k›sm›nda kay›p olsa bile fis-sür taban›nda kalan fissür örtücü çürü¤ün tabana yay›lmas›n›önleyecektir.

10. D Do¤ru cevap "d" fl›kk›d›r. Çünkü yukar›daki bulgulargingivitisin klinik belirtileri olup periodontitisin ana bulgusucep oluflumudur.

TDBD 76. Say› CEVAP ANAHTARI

Kredilendirilen etkinliklerTDB – SDE Yüksek Kurulunun 1 Ekim 2003 tarihli toplant›s›nda de¤erlendirilen etkinlikler:

‹zmir Diflhekimleri Odas›

Etkinli¤in Ad› : 95. A¤›z Difl Sa¤l›¤› Haftas›Etkinli¤in Tarihleri : 3-4-5 Ekim 2003Tel : 0232.483 68 88

Kocaeli Diflhekimleri Odas›

Etkinli¤in Ad› : 2003 Bilimsel Etkinli¤i -1Etkinli¤in Tarihi : 11 Ekim 2003Tel : 0262.321 02 77

Edirne Diflhekimleri Odas›

Etkinli¤in Ad› : Bilimsel KonferansEtkinli¤in Tarihi : 12 Ekim 2003Tel : 0284.212 09 81

Türk Ortodonti Derne¤i

Etkinli¤in Ad› : 8. Uluslararas› Türk Ortodonti Derne¤i Sempozyumu

Etkinli¤in Tarihleri : 12-14 Ekim 2003Tel : 0312.441 14 26

Türk Prostodonti ve ‹mplantoloji Derne¤i Ankara fiubesi

Etkinli¤in Ad› : Türk Prostodonti ve ‹mplantoloji Derne¤i XIII.Bilimsel Toplant›s›

Etkinli¤in Tarihleri : 16-19 Ekim 2003Tel : 0312.212 62 50/351

OsseoIntegrasyon Akademisi Derne¤i

Etkinli¤in Ad› : 2.OsseoIntegrasyon KongresiEtkinli¤in Tarihleri : 17-18 Ekim 2003Tel : 0212.234 54 82

Kayseri Diflhekimleri Odas›

Etkinli¤in Ad› : Bilimsel EtkinlikEtkinli¤in Tarihi : 18 Ekim 2003Tel : 0352.232 61 67

Çanakkale Diflhekimleri Odas›

Etkinli¤in Ad› : Ekim 2003 E¤itim SemineriEtkinli¤in Tarihi : 26 Ekim 2003Tel : 0286.214 03 76

TDBD / 52

TDBD: Kuruluflundan bugüne firma-n›z›n tarihçesini aktar›r m›s›n›z?Kemal Esti: Termik santral ve flehir e-lektrik flebekesi taahhüt iflleri ile a¤aç ü-rünleri sanayisinde anahtar teslimi fab-rika kurma ve bu sanayide kullan›lanmakinalar› üreten Avrupa firmalar›n›nTürkiye temsilciliklerini de yürüten ku-ruluflumuz, bu sektörde has›l olan dur-gunluk s›ras›ndaki aray›fl›nda 1980 y›-l›nda kendisini tesadüfen dental sektö-rün içinde buldu. Bu tarihten itibarenfaaliyetlerini Türkiye’de diflhekimli¤isektöründe, yurtd›fl›nda da inflaat ve in-flaat malzemeleri alan›nda yo¤unlaflt›-ran firmam›z 1996 y›l›nda çizdi¤i he-deflere ulaflmak için gerekli olan serma-ye flirketine dönüfltü. fiu gün YönetimKurulu Baflkanl›¤›’n› yapt›¤›m Esti U-luslar aras› ‹thalat-‹hracat Ticaret Ano-nim fiirketi; acental›k, mümessillik vesat›fl sonras› hizmetlerinde AB standart-lar›na uyumlulu¤unu belgeleyen ISO9001: 2000 sertifikas›n› alarak dentalsektörümüzdeki alan›m›zda bir ilki ya-ratm›flt›r.

TDBD: Diflhekimli¤i sektöründe esasyo¤unlaflt›¤›n›z alan hangisi?K.E.: Diflhekimli¤i sektöründeki çal›fl-malar›m›z› sadece dental instrumentlerve cihazlar alan›na yönelterek, bu ko-nuda ihtisaslaflarak daha iyi hizmetlersunmay› hedefledik. Ticari enerjimizi,bir dünya markas› olan Bien Air firmas›ile dental cihazlar üretiminde dünyan›nikinci büyük fabrikas›na sahip olanGnatus firmas›na odaklayarak iki bü-yük gücü de arkam›za ald›k. Ortaya ç›-kan bu güçler bileflkesi flimdi Türki-ye’de; Rusya, Türk Cumhuriyetleri veOrtado¤u ülkelerine ihracata yönelik

dental cihazlar üretim tesisleri kurma a-flamas›na gelmifl ve ilk ad›mlar at›lm›fl-t›r. Önümüzdeki y›llarda dental cihazüretiminde ve ihrac›nda iyi bir çizgiyegelece¤imiz inanc›nday›z.

TDBD: Türkiye’de diflhekimli¤i mal-zemelerinin üretimi ve ihracat› olgu-suna nas›l bak›yorsunuz?K.E.: Diflhekimli¤i sektöründeki yerliüretim gerek miktar gerekse kalite yö-nünden geliflme arz etmekte ve d›fl pa-zarlara aç›lma h›zlanmaktad›r. Ama bubana göre yetersizdir. E¤er üretimdedünya standartlar›na uyum sa¤lar, sonteknolojiyi kullanarak asgari olmas› la-z›m gelen kalite seviyesini yakalarsakyerli üretimimiz iç ve d›fl pazarlarda ö-nemli bir yer edinebilir. Ama baz› nok-talar› aflmam›z gerekir. Türkiye’de bir-çok sektörde oldu¤u gibi dental sektörde, müflterek çal›flma, baz› noktalardabirleflme ve yard›mlaflma gibi güçlen-menin can damarlar›n›n birisindenyoksundur. Bugünlerde dünyam›zda ti-cari evlilikler üst boyuta eriflirken, biz-ler daha ferdi mücadeleler içindeyiz. Buönemli unsurun yan› s›ra ülkemizde sa-nayi kredilerinin maliyetlerinin yüksekoluflu, son teknolojinin üretime tamyans›mamas›na, Know-How’lar›n eldeedilememesine ve d›fl pazar mücadele-sinde gereken güce eriflilememesine se-bep olmaktad›r. Bir de bunlar›n üzerinee¤itimli iflgücünün eksikli¤ini koyar-sak, "yetersiz kald›¤›" düflüncemi anaboyutlarla izah etmifl olurum.

TDBD: Türkiye’de diflhekimli¤i sek-törünün temel sorunlar› nelerdir siz-ce?K.E.: Diflhekimli¤i sektöründeki temel

EST‹ A.fi. Yönetim Kurulu Baflkan›

Kemal Esti

sektörle ve firmalar›yla ilgili

sorular›m›z› yan›tlad›. Sektöre

iliflkin gözlemlerini yer yer ulusal

ve küresel ekonomiye iliflkin

analizlerle süsleyen Esti, TDB’nin

ve D‹fiS‹AD’›n üyelerini AB’ye

haz›rlamas› gerekti¤ini belirtiyor

‘Baz› noktalarda birleflme ve yard›mlaflma zorunlu’

53 / TDBD

sorunlar çok fazla. Ben sadece genel an-lamda sektörün bir ana sorununu ele a-laca¤›m. ‹ktisatta "arz ve talep" olgu-sunun önemli bir unsur olmas› halagünceldir. Kamu ve özel kurulufllar ilesivil toplum örgütleri ça¤›m›z›n tüm i-letiflim olanaklar›n› kullanarak "a¤›z vedifl sa¤l›¤›n›n" önemini ortaya koymal›ve vatandafllar›m›z› bu konuda yönlen-dirmelidir. Böylelikle onlar›n sa¤l›¤›nahizmet ederken talep de yarat›p, bilaha-re talep art›fl›na paralel olarak diflheki-mi arz›n›n gündeme gelmesidüflünülebilir. Nitekim nüfus art›fl›m›-z›n üzerindeki oranlarla sadece diflheki-mi arz›n›n yükseltilmesi dental sektör-deki tüm dengelerin altüst olmas›na se-bep olmufl, bunun neticesi olarak dadiflhekimlerinin yaflam koflullar› a¤›r-laflm›fl dolay›s›yla da dental sektörde ta-lep azalmas›ndan do¤an bir durgunlukhas›l olmufltur.

TDBD: Sektörün geliflmesi aç›s›ndanneler yap›labilir? Sektördeki tümkurumlar›n üzerine ne gibi görevlerdüflüyor?K.E.: Sektörün geliflmesi ve tafllar›n ye-rine oturmas›, iki sivil toplum örgütü o-lan diflhekimleri odalar› ve TDB ile den-tal sektör firmalar›n örgütü olan D‹fiS‹-AD Difl Malzemeleri Sanayici ve ‹fla-damlar› Derne¤i’nin el ele vererek, bir-likte sektörümüzün sorunlar›n›n üzeri-ne gitmeleriyle sa¤lanacakt›r inanc›nda-y›m. Sektörümüzün iki ana unsuru o-lan TDB ile D‹fiS‹AD’›n üyelerini AB’yehaz›rlamalar›, AB standartlar›n› üyeleri-ne tafl›malar› ve politika arenas›nda birbütün olarak mücadele ederek siyasetemüdahil olmalar› gerekti¤i görüflünde-yim.

TDBD: Tüketici bilincinde geçen y›l-lar içinde bir ilerleme gözlemliyormusunuz?K.E.: Tüketici bilincinde dental yay›n-lar›n miktarlar›n›n ve içeriklerinin kali-tesindeki yükseliflleri ile birlikte inter-netteki sektörel geliflmeler geçmifl y›lla-ra nazaran bir farkl›l›k yaratt›¤› bir ger-çektir. Yaln›z ülkemiz yaflad›¤› ekono-mik krizlerin diflhekimlerini fiyatlar›düflük kalitesiz mallara yöneltti¤i izle-nimindeyim. Fiyat rekabeti ile standartd›fl›, kalitesiz mallar sektörümüzdekigereken geliflmeyi geciktirdi¤i gibi kali-teli ve standartlara uygun mal ve hizmetsunan firmalar›n hedeflerini büyük tut-mas›na engellemektedir. fiunu unutma-

yal›m ki yafllanm›fl Avrupa’n›n yan›ndaçok genç bir nüfusa sahip olan TürkiyeAB’nin içinde olacakt›r. Bizim o yap› i-çinde olmam›z için onlar›n uygulad›¤›standartlar› yakalamam›z laz›m.

TDBD: Fuar ve kongrelerin sektöreolan katk›lar› nas›l? Nerelerde eksikkal›n›yor?K.E.: Fuar ve kongreler sektörümüzünen önemli aktiviteleridir. Kongrelerindiflhekimlerine katk›s› tart›fl›lamaz. Yal-n›z art›k kongrelerde de akademikshowlara gereksinme duyuldu¤u izle-nimi edindim. ‹nsanlar yeknesakl›ktankaç›yorlar gibi. Fuar konusunda sektö-rümüzün aflamalar› h›zland›rmas› vekendisini süratle yenilemesi gerekti¤igörüflündeyim. fiu anda Avrupa üreticifirmalar›, Avrupa’daki ekonomik s›k›-fl›kl›¤› yafl›yor ve gözlerini Türkiye,Rusya, Türk Cumhuriyetleri ve OrtaDo¤u ülkelerine çevirmifl bulunuyorlar.Kendilerini Avrupa d›fl›ndaki merkez-lerde de lanse etmek istiyorlar. Türkiyebirinci hedefleri çünkü köprü bafl›n›tutmak arzusundalar. Ama kendi stan-dartlar›n› ar›yorlar. Yani ilk önce tan›-t›m, yeni teknolojileri sunufl, akabindesiparifl al›m›. fiimdi bize dönelim, difl-hekimlerinin büyük k›sm› fuarlar› ucuzfiyatlarla malzeme temin edece¤i bir or-ganizasyon, o dental firmalar›n bir ço¤uda mal›n› sataca¤›, stokunu eritece¤i birmekan görürken, yeni teknolojiyi izle-yen, ilerideki planlar› için araflt›rma ya-pan diflhekimleri ile sadece tan›ma yö-nelik, siparifle dönük çal›flma yapan fir-malar az›nl›kta kal›yor. Bu ikilem için-den ç›kmam›z laz›m. Senede birkaç ke-re yap›lan fuarlar firmalar› maliyet vezaman aç›s›ndan zorlayarak daha deko-ratif ve daha genifl alanlar› kapsayan

standlar yapmas›na engel teflkil ediyor.Zaten sektörümüzdeki teknolojik yeni-likler k›sa zamanda bir geliflme göster-miyor ki. Fuar yapmaya elveriflli olma-yan alanlarda ve yörelerde yap›lan orga-nizasyonlar sektör mensuplar›na büyüksorunlar yaflat›yor. Gerek kongreler ge-rekse fuarlar profesyonelce yap›lmal›.Bu da flu noktaya geliyor. Diflhekimleri-nin örgütlerinin kongreleri organize et-meleri, fuarlar› da sektörün firmalar›nörgütü yap›land›rmal›d›r. Bu konudakiçal›flmalar›n› ayn› paralelde yürüterek i-ki organizasyonu müflterek bir bütün o-larak Avrupa standartlar›nda sunmala-r›. ‹flte bunu baflard›¤›m›z an Avrupa’daKöln Dental Show’dan sonra gelen birorganizasyon yaratm›fl oluruz.

TDBD: Uzun bir kriz süreci yeni ye-ni afl›lmaya baflland›. Önümüzdekidöneme iliflkin öngörüleriniz ve bek-lentileriniz nas›l?K.E.: Dünyada iki ülke Türkiye ve Ko-re tüm ekonomik krizlerden h›zla ç›k-m›fl ve büyümeye geçmifltir. fiu an den-geler yerine oturmakta olmas›, enflas-yonun, dolar›n ve faizlerin inifle geçme-si ile ekonomide iyimserlik havas›n›nteneffüsü sa¤lanm›flt›r. Bunlar ekono-mideki iyileflmenin kal›c› olabilece¤iningöstergeleridir. Türkiye büyük yat›r›m-lara girmedi¤i taktirde büyük ithalatlargerektirmeyece¤inden döviz kurlar›ndabüyük bir yükselme olmayacakt›r. Buda sektörümüzdeki geliflmenin tekrarsa¤l›kl› bir yap›ya kavuflaca¤›n›n izleni-mini verir. Ekonomide istikrar›n sa¤-lanmas›, bizleri ekonomik sorunlar›n i-çinden ç›kart›p sorunlar›n› çözme¤eyöneltece¤i görüflündeyim ve her fleyineskisinden daha mükemmel olaca¤› i-nanc›nday›m.

‘Nüfus art›fl›m›z›n üzerindeki oranlarla sadece diflhekimi arz›n›nyükseltilmesi dental sektördeki tüm dengelerin altüst olmas›na sebep olmufl,bunun neticesi olarak dadiflhekimlerinin yaflamkoflullar› a¤›rlaflm›fl, dolay›s›yla da dental sektörde talep azalmas›ndan do¤an birdurgunluk has›l olmufltur.’

57 / TDBD

TDBD: Türkiye’de engellilerin a¤›z diflsa¤l›¤› hakk›nda biraz bilgi alabilir mi-yiz?‹lknur Tanbo¤a: Önce dünyada engellile-rin a¤›z difl sa¤l›¤›yla bafllamak istiyorum.Engellilerin a¤›z difl sa¤l›¤› sorunlar› di¤ersa¤l›k sorunlar›yla karfl›laflt›r›ld›¤›nda ge-nellikle geri planda kalmaktad›r. Türki-ye’de ise biz hala daha toplumun engellibirey olsun ya da olmas›n a¤›z difl sa¤l›kla-r›n› istenilen seviyeye ulaflt›rm›fl de¤iliz.Bir de bunun yan›nda engelli bireylerimiz-deki a¤›z difl sa¤l›¤› sorunlar›n› çözmegayreti içerisindeyiz. Toplumumuzun en-gelli birey say›s›na bakacak olursak resmiolmayan raporlara göre %10’u engelli. De-mek ki 7-8 milyon engelli birey var. Engel-li bireylerin bir de ailelerini düflündü¤ü-müz zaman çok büyük bir nüfusa hizmetetmek gerekiyor. Fakültelerin fiziki koflul-

lar›n›n yeterlili¤i ölçüsünde hizmet var a-ma genifl bir kitleye yay›lan ve etkin birhizmet henüz gerçeklefltirmifl de¤iliz. Bubütün dünyada da hâlâ bir sorun. Ama on-lar daha iyi organize olmufl durumdalar.Geliflmifl ve geliflmekte olan ülkelerde so-runlar›n çözümünde geliflmifl olan ülkeler-de yo¤unlaflt›r›lm›fl araflt›rmalara , gelifl-mekte olan ülkelerde ise yo¤unlaflt›r›lm›fle¤itim a¤›rl›kl› programlara gereksinimvar. ‹nsanlar›n engelli bireylere hizmet et-me motivasyonunu art›r›c› giriflimlerin ya-p›lmas› laz›m. Yeni kuflak diflhekimlerininbu konuya yönlendirilmesi laz›m. Türki-ye’de henüz bu anlamda özel e¤itim veril-mifl bir diflhekimi grubumuz yok. Fakülte-lerimizde ders bafll›klar› alt›nda, özel ge-reksinim gösteren olgularda, bölümdenbölüme, ilgi alanlar› do¤rultusunda e¤itimveriliyor. Ama fakültelerimizde mezuniyetöncesi programda ve özellikle mezuniyetsonras› programda özel gereksinim göste-ren bireylere hizmet için özel programlar›-n›n gereklili¤i var. Bu, bütün dünyada za-ten kabul edilmifl bir gerçek.

TDBD: Ülkemizde a¤›z difl sa¤l›¤›n›ngenel durumu malum. Peki engelliler i-çin ek zorluklar var m›?‹.T.: Tabii. Bilinen güçlüklerin d›fl›nda birde engelliler için ek güçlükler var. Önce-likle tabi bunlara yönelik çözümler üret-memiz gerekiyor. Bir kere engelli bireye u-laflabilirlik çok önemli. Engelli birey bizeulaflam›yor, biz engelliye ulaflam›yoruz. Yi-ne engellilere hizmet etmenin özel gereksi-nimleri nedeniyle fiziki koflullar›n yeter-sizli¤i, toplumun bu konuda yeterince bi-linçlendirilmemifl olmas›, diflhekimi arka-

dafllar›m›z›n yeterli e¤itimi alamam›fl ol-mas› nedeniyle zaman zaman engelli has-taya hizmetten kaç›n›lmas› gibi sorunlarvar. Ço¤u kez tedavilerin özel yaklafl›m ge-rektirmesi ve bunun da tam teflekküllühastane koflullar›nda yap›lmas›n›n gerekli-li¤i gerekçesiyle tedaviden kaç›n›l›yor. Buanlamda hizmet veren yerlerin belirgin ol-may›fl› nedeniyle diflhekimi arkadafllar›m›-z›n kendi çözemedi¤i olgularda hastalar›n›refere edece¤i merkezler mevcut de¤il. Do-¤al olarak fakültelere gönderiliyor. Ama fa-kültelerde de fiziki koflullar ve hasta yo-¤unlu¤u temposu içerisinde verilen hizmetde yeterli düzeyde olam›yor. Ekonomik olarak bakt›¤›m›z zaman al›nanrisk, harcanan zaman ve daha çok multidi-sipliner yaklafl›m gerektirmesi nedeniyle e-kibin geniflli¤i ekonomik olarak da heki-me, bireye ve aileye büyük yük getirmek-tedir. fiu anda Türkiye’deki durum bu.

TDBD: Dünyadaki engellilere tedaviyaklafl›mlar›?‹.T.: IADH(International Association forDisability and Oral Health-Uluslararas›Engellilerde Diflhekimli¤i Birli¤i) dünya-daki bu alanda en büyük kurulufl. I-ADH’nin amac› tüm dünyada engelli bi-reylerin a¤›z difl sa¤l›¤› seviyelerini yüksel-terek genel yaflam kalitelerini iyilefltirmekve uluslararas› iflbirli¤iyle tüm aktivitelerindünyaya yay›lmas›n› sa¤lamak. Biz ilk kez2002 Atina’da IADH’nin 16. kongresinekat›ld›k. IADH yaklafl›k 30 y›ll›k faaliyetgösteren bir organizasyon ve de Türk difl-hekimleri olarak çok daha önce bu organi-zasyonun içerisinde yer almal›yd›k. 2002Atina’da o güne kadarki çal›flmalar›m›zla

‘Engellilere yönelik çal›flmalarda en önemli faktör gönüllülük’

‹çinde bulundu¤umuz y›l Dünya Engelliler Y›l›. Engellilerin

pek de gözetilmedi¤i bir ülkede yaflad›¤›m›z malum.

Engellilerde a¤›z difl sa¤l›¤› sorunlar› üzerine çal›flmalar

yapan Marmara Üniversitesi Diflhekimli¤i Fakültesi

Pedodonti Anabilim Dal› Baflkan› Prof.Dr. ‹lknur Tanbo¤a’ya

bu konudaki geliflmeleri sorduk:

Prof.Dr. Tanbo¤a bu y›l Dublin’de yap›lan ÖzelOlimpiyatlar s›ras›nda engelli çocuklarla.

Söylefli: Sertaç Peker

TDBD / 58

gittik. Ve organizasyon taraf›ndan Türkiyeekibi olarak en aktif ekip olarak nitelendi-rildik. Bizleri çok motive eden birçok s›cakdiyalog kurduk ve Türkiye’ye döner dön-mez h›zla bu organizasyon içerisinde yeralmak ve engelliye hizmeti yayg›nlaflt›ra-bilmek, tüm diflhekimi arkadafllar›m›z› bukonuda bilinçlendirmek ve toplum e¤iti-minde bize düflen görevi yapmak için ça-l›flmalara bafllad›k. 2003’ün Engelliler Y›l›olmas› nedeniyle yapm›fl oldu¤umuz orga-nizasyonun bu y›l bafllamas›n› önemsedik.Haziran 2003 te IADH Baflkan› Dr C Sche-neider Friedman kat›l›m› ile IADH Turki-ye çal›flmalar›n› bafllatt›k. Organizasyonu-muz için gereken yasal prosedürü tamam-lamak üzereyiz. Tamamlanmas› ha-linde daha organize olarak faali-yetlerimizi tüm diflhekimi arka-dafllar›m›z, aileler ve engelliler-le birlikte sürdürmeyi hedefli-yoruz.

TDBD: Bu yaz Dublin’de yap›-lan Özel Olimpiyatlar’a da kat›l-d›n›z. Bu organizasyondan biraz sözedebilir miyiz?‹.T.: Özel olimpiyatlar çok uzun y›llard›rfaaliyetleri olan özellikle zihinsel engelliçocuklar› toplum hayat›na katmak, müca-dele ve dostluk ruhu kazand›rmak, özgü-venlerini artt›rmak, yaflam kalitelerini art-t›rmak amaçl› planlanm›fl olimpiyatlard›r.Özel Olimpiyatlar›n kurulmas›nda rol alanve onur üyesi olan Kennedy ailesinden E-unice Kennedy Shriver 1992’da özel olim-piyatlar içerisinde sa¤l›kla ilgili bir aktiviteyapman›n önemi üzerinde durmufl ve Ö-zel Olimpiyatlar/Special Olympic, Sa¤l›kl›Atletler/Healthy Athlets bafll›¤› alt›ndaspor ve sa¤l›k bir araya getirilmifl. Sa¤l›klailgili bafllang›ç a¤›z difl sa¤l›¤›yla olmuflçünkü di¤er sa¤l›k sorunlar› genellikle ta-kip alt›nda oluyor, a¤›z difl sa¤l›¤› sorunuyeterince hizmet görüp yeterince de çö-züm getirilemedi¤i için önemli bir sa¤l›ksorunu olarak ortaya ç›k›yor. Bu y›l ‹rlanda Dublin’de yap›lan 2003 11.Yaz Olimpiyatlar› 7 bin atlet, 30 bin antre-nör ve ilgili kiflilerin kat›l›m›yla çok büyükbir organizasyon gerçeklefltirildi. Bu orga-nizasyonun içerisinde uluslararas› komitetaraf›ndan seçilmifl davetli hekim olarakÖzel Olimpiyatlar Sa¤l›kl› Atletler ÖzelGülüfller(SOSS-Special Olympics SpecialSmiles) grubu içerisinde yer ald›m. Ancaktüm toplant›lar›m›z sadece diflhekimlerineyönelik de¤ildi. Healthy Athlets ekibi ola-rak Göz, kulak-burun-bo¤az ve fizik teda-vi ekipleri ile birlikte 4 grup olarak sa¤l›¤›ile ilgili e¤itim, tarama ve uygulama prog-ramlar›n› yürüttük.Burada benim dikkatimi çeken muayeneetti¤imiz atletlerin büyük bir yüzdesinin a-¤›z difl sa¤l›¤› sorunlar›n›n çözülmüfl olma-s›yd›. Zaman içinde bu olimpiyatlar›n içe-

risindeki sa¤l›k grubunun da hizmeti, ko-nunu öneminin vurgulanmas› ve toplu-mun bu konuda bilinçlenmesiyle büyükölçüde a¤›z difl sa¤l›¤› sorunlar› çözümlen-miflti. Bizim hedefimiz özel gülüfllerin TürkiyeKlinik Direktörü olarak görev ald›¤›m›z i-çin bundan sonraki Türkiye organizasyon-lar›nda daha genifl kapsaml› gerek diflheki-mi gerek t›p hekimi arkadafllar›m›zla bir-likte bu organizasyonu Türkiye’de de yü-rütmek. Her bir bafll›k konunun öneminivurgulama aç›s›ndan, toplumun bilinçlen-dirilmesi aç›s›ndan önem tafl›yor. 70 mil-yon insana bir anda ulaflamay›z belki ama7 milyona ulaflabiliriz. Onun için gönüllü-

lük burada çok önem tafl›yor.

TDBD: Türk diflhekimlerineengellilerin tedavisi ile ilgilitavsiyeleriniz, yaklafl›mlar›-n›z nelerdir?‹.T.: Bizim gibi bu iflin daha

bafllang›c›nda olan ülkelerdeher fleyin bafl› toplumun bilinçlen-

dirilmesi ve e¤itimi. Onun için esas gö-rev diflhekimlerine düflüyor. Diflhekiminedüfltü¤üne göre diflhekimli¤inin e¤itimiylebafllayaca¤›z. Ders konular›m›z içerisindeve mezuniyet sonras› olarak açm›fl oldu¤u-muz programlarda özel gereksinim göste-ren olgulara, yaklafl›mlara daha fazla a¤›r-l›k verebiliriz. Anabilim dal›m›zda özel ge-reksinim gösteren olgulara hizmette Speci-al Care Pediatric Dentistry bafll›¤› alt›ndabir master program› açmay› planlad›k. Bel-ki biz bu ifle Türkiye’de yeni bafllad›k amaen ileri ad›m› att›k çünkü flu ana dek ör-nekleri çok az ve onlarda henüz oluflum a-flamas›nda.Bu konuda konunun uzman› u-luslararas› bilimadamlar›yla sürekli ileti-flim içerisindeyim.Öncelikle diflhekimlerimiz mezuniyet ön-cesinde ve sonras›nda yeterli e¤itimi alma-

l›. Daha sonra ailelerin, toplumun e¤itimihedeflenmeli. Engellilik tan›s›yla birlikte diflhekimi ekipiçerisinde derhal yerini almal›. Pediatrist,nörolog di¤er sa¤l›k birimlerindeki hekim-lerle birlikte diflhekimi devrede olmal›. Bubize koruyucu uygulamay›, e¤itim ve bi-linçlendirmeyi en etkin flekilde yapma im-kan› getirecek. Art›k dünya ilkokul çocuk-lar›nda önemli ölçüde sorunlar› çözdü..Bizim hedefimiz 0-5 yafl. 0-5 yafl, koruyu-cu uygulaman›n en önemli dönemi. Tan›ile birlikte diflhekimi devreye giriyor. Mi-nimum a¤›z difl sa¤l›¤› sorunu olacak. Ya-da kolay yöntemlerle tedavi edilebilir a¤›zdifl sa¤l›¤› sorunlar›yla karfl›laflacak. Bizim hizmetimizin iyi olabilmesi için ya-salarda de¤ifliklerin olmas› engellileri ko-ruyucu yasalar›n ç›kmas›, ekonomik des-te¤in yeterli olmas› da önemli. Bütün bun-larda da bize görev düflüyor. Belki tümengellilere yeterince hizmeti verilemeyebi-lir ama hedef yafl gruplar› olabilir. Koruyu-cu uygulamalar engelli bireylerde zorunlu-luk haline getirilebilir. Sonra bir üst afla-maya geçeriz. Yani hepsini bir arada çöze-miyorsak ad›m ad›m gitmekte yarar var.

IADH Baflkan› Clive Friedman Türkiye’deydi

IADH Baflkan› Clive Friedman Geçti¤imiz Haziran ay›nda ‹stanbul Harbiye Askeri Müze’de ‘Özürlüler03’ buluflmas›nda Engellilerde A¤›z Difl Sa¤l›¤› konusunda bir konuflma yapt›. Friedman, Engellileringündelik yaflamlar›nda karfl›laflt›klar› güçlüklerin bir an için olsun anlafl›labilmesi amac›yla izleyicilerin a¤›zlar›n› bantla kapatmalar›n› istedi.

cihazlar›n bak›m›

TDBD / 60

Bir diflhekiminin muayenehanesi-ni oluflturan cihaz ve enstrüman-lar küçük ölçekli bir imalathane

kadar teknik aksam oluflturmaktad›r.Dolay›s›yla bu kadar çok say›da cihazmutlaka ciddi bir teknik bilgi ve bak›mgerektirmektedir.Öncelikle tüm cihazlar›n mutlaka kul-lan›m k›lavuzlar›n› gereklidir. ‹malatç›firma üretimiyle ilgili nas›l bir bak›mgerekti¤ini bu k›lavuzlarda detayland›r-m›flt›r. Burada öncelikle hat›rlatmak isterim kisektörümüzde hala ithal etti¤i veya imaletti¤i cihaza kullan›m ve bak›m katalo-¤u koymayan firmalar vard›r. Bu afla-mada da ilgili kurulufllara ve sektörtemsilcilerine büyük sorumluluklardüflmektedir.

Ünit Bak›m›Bir muayenehanenin önemli a¤›rl›¤›n›difl üniti oluflturmaktad›r. Öyleyse ön-celikle bir ünit bak›m›n›n nas›l yap›l-mas› gerekti¤ini gözden geçirelim:a) Ünite gelen hava ve su ba¤lant›lar› a-na bir vana ile kontrol alt›na al›nmal›-d›r. Gün bitiminde ünitin ana flebeke i-le ana su ba¤lant›lar› bu vanalar kapat›-larak kesilmelidir.b) Üniti besleyen elektrik flebekesinintoprak hatl› oldu¤una mutlaka emin o-lunmal› ve tüm sistemin ana bir flalterarac›l›¤›yla akflamlar› flebeke ile irtibat›kesilmelidir.c) Cerrahi aspiratör sistemine sahip ü-nitlerin aspiratör filtreleri mutlaka te-mizlenmeli ve y›lda bir kez filtresi yeni-

lenmelidir. d) Reflektör yans›t›c› camlar›nda oluflantoz gerekli aral›klarla, cama zarar ver-meyecek bir flekilde temizlenmelidir.e) Ünit tablas› üzerindeki enstrümanlariçin hava ç›k›fl›n› sa¤layan hortumlar-dan ç›kan bas›nçlar teknik servis ela-manlar›nca periyodik bak›mlarda mut-laka ölçülmelidir. Bas›nc›n, kullan›lanairrotor bafll›¤›na uygun olmas›na dik-kat edilmelidir.

Ünit enstrümanlar›n›n bak›m›

Türbinlerin bak›m›:a) Türbinler orijinal bak›m ya¤lar› ile 2-3 kullan›mdan sonra bir defa ya¤lan-mal›d›r.

Bilgehan Uçanok*

Muayenehaneleri oluflturan

61 / TDBD

b) Uygun çal›flma bas›nc› ile çal›flt›r›ld›-¤›ndan mutlaka emin olmal›y›z. Bu ça-l›flma bas›nc› pratikte rulmanl› bafll›klariçin 2.2 atü, hava yast›klarda ise 4 atüveya kullan›m k›lavuzunda belirtilenmiktarda olmal›d›r.c) Rulman veya kartufl de¤iflimleri mut-laka yetkili teknik servislerde yap›lmal›-d›r. Özellikle rulman yap›lar›, rulman›nçal›flma süreleri ile yak›ndan ilgilidir. d) Türbinlerin d›fl yüzeyleri de gereklizamanlarda temizlenmelidir. Bu amaçlaüretilen dezenfektanlardan yararlan›la-bilir.

Mikromotor ve uçlar›n bak›m›:a) Kullanma klavuzlar›nda belirtilen ba-k›m flartlar› yerine getirilmelidir.b) Mikromotor ile angldruva ve piyase-menin uyum içinde olmas›na dikkat e-dilmelidir.c) Angldruvalarda devir say›lar›na görebak›m gerektirdi¤i göz önüne al›nmal›-d›r.

Kompresörler:1) Hava filtreleri içerisinde biriken suve di¤er tortular boflalt›lmal›d›r.2) ‹fl bitiminde hava tank›ndaki havatahliye edilmelidir.3) Hava depolar›na y›lda bir kez yetkilikiflilerce bas›nç kontrolü yapt›r›lmal›-d›r.4) Uygun ve standart elektrik kullan›l-mal›d›r.

Ifl›nl› cihazlar:1) Ifl›k iletici fiber optikler ve filtreli pe-riyodik olarak kontrol edilmeli bir çat-lak veya çizik olmamas›na dikkat edil-melidir. Uç k›sm›nda biriken kompo-zitler temizlenmelidir.2) Ifl›k fliddeti muhtelif periyotlarda öl-çülmelidir. Ifl›k fliddetinin olmas› gere-ken de¤er kullan›m k›lavuzlar›nda be-lirtilmifltir. Normalde bu de¤er 300-350 mw/cm2 üzeri olmal›d›r. Bunun al-t›nda de¤erler için teknik servise müra-caat edilmelidir.3) Uygun ampuller kullan›lmal›, kapla-mas› bozulmufl veya siyahlaflm›fl am-puller kullan›lmamal›d›r, ve ampule gi-den voltaj kontrol edilmelidir.4) Cihazlar›n otomatik çal›flan so¤utu-cu fanlar› kullan›mdan sonra tamamendurmadan cihaz ana flalteri kapat›lma-mal›d›r.

Detertraj cihazlar:1) Kullan›m k›lavuzlar›ndaki uygula-nan flartlara mutlaka uyulmal›d›r.2) Kullan›lan uçlar›n afl›nmalar› kontroledilmeli, gerekti¤inde uçlar yenilenme-lidir.

Röntgen cihazlar›:1) Uygun ve toprak hatl› elektrik siste-mine ba¤lanmal›d›r.2) Kafada herhangi bir ya¤lama olur isederhal yetkili servisine müracaat edil-meli ve bu arada kesinlikle çekim yap›l-mamal›d›r.

Otoklav1) Kullan›m k›lavuzu okunmal› ve ima-latç› firman›n belirtti¤i flekilde montaj›yap›lmal›d›r.2) K›lavuzda belirtilen periyodik ba-k›mlar› uygulanmal›d›r.3) Filtre edilmifl su sistemine monte e-dilmelidir.

Bütün bu belirtmifl oldu¤umuz bak›m-lar pratikte en kolay yap›lmas› gereken-lerdir. Daha genifl bir bak›m ve cihazdadikkat edilmesi gereken hususlar tek-nik servis elemanlar›ndan detayl› bir fle-kilde ö¤renilmelidir. Diflhekimlerininöncelikle sadece ar›za olufltu¤unda tek-nik servisi arama al›flkanl›¤›n› terk et-mesi gereklidir. As›l olan çal›flan bir ci-haz›n periyodik bak›m gerektirdi¤i bi-lincini oluflturmakt›r. Nas›l ki kulland›-¤›n›z arac›n›z› belirli kilometrelerde ba-k›m için servise götürüyorsan›z, difl ü-niti ve enstrümanlarda belirli zamanlar-da teknik servis kontrolü gereklidir. A-r›za olufltu¤unda de¤il de periyodik ba-k›m fleklinde al›nan servis hizmetleri ci-hazlar›n ömrünü de uzat›r.

* Makina Mühendisi

65 / TDBD

Sosyal Güvenlik Sistemi dünyada i-ki yöntemle kurulup çal›flt›r›lmak-tad›r. Bunlardan birincisi Kamu

taraf›ndan kurulan ve zorunlu olan sos-yal güvenlik sistemi. ‹kincisi ise devletin kurmufl oldu¤u sos-yal güvenlik sisteminin eksikli¤ini ka-patmak için kurulan yard›mc› sosyal gü-venlik sistemidir. Bireysel emeklilik sistemi de bu ikincisiiçerisinde yer almaktad›r. ‹ste¤e ba¤l› olan Bireysel emeklilik siste-mi mevcut sosyal güvenlik sistemini ta-mamlay›c› nitelikte, kendi yat›r›m ens-trumanlar›n› seçme imkan› sa¤layan birsistem olarak 07.04.2001 tarihinde07.Ekim 2001 tarihinde yürürlü¤e gire-cek flekilde 4632 say›l› kanunla düzen-lenmifltir.Sistem emeklilik dönemlerinde kat›l›m-c›lara ilave gelir sa¤lamay› amaçlamakta-d›r. Bunun yan› s›ra sistem kapsam›ndaoluflturulacak tasarruflar›n iktisadi haya-ta kanalize edilerek, uzun vadeli kaynakyarat›lmas›yla yat›r›mlar›n finansman›n-da bulunmak, istihdam art›rarak kalk›n-man›n desteklenmesini sa¤lamakt›r. Bireysel Emeklilik Sistemi mevcut sosyalgüvenlik sistemleri kapsam›nda düzen-lenmifl olup 18 yafl›n› geçmifl ve di¤ersosyal güvenlik kurumu ifltirakçileri dedahil herkesi kabul edebilecektir. Kat›l›mc›lar sisteme girifl tarihinden iti-baren en az 10 y›l sistemde bulunmas›kofluluyla 56 yafl›n› tamamlad›ktan son-ra emeklili¤e hak kazanabilecekler. E-meklili¤e hak kazanan kat›l›mc›lar biri-

kimlerinin tamam›n› veya bir k›sm›n› is-teyebilece¤i gibi y›ll›k gelir sözleflmesiçerçevesinde kendisine ayl›k ödenmesi-ni talep edebilecektir. Bu emeklilik ma-afllar› ayl›k ,üç ayl›k veya alt› ayl›k flek-linde de olabilecek. Kat›l›mc› emeklilik süresi içinde emekli-li¤e hak kazanmadan yapm›fl oldu¤u e-meklilik sözleflmesi çerçevesinde sistem-den ayr›labilir. Yapm›fl oldu¤u birikim-lerde kendisine ödenir. En az bir y›lprim ödenmifl olma flart› ile baflka bir e-meklilik flirketine aktar›lmas›n› da iste-yebilir.

Bireysel emeklilik sigortas› ile hayat sigortas› aras›ndaki farklarHayat sigortas› sigortac›l›k faaliyetinde

bulunur. Temel amac› ölüm halinde si-gortal›larla ailesine ya da lehdar›na eko-nomik güvence sa¤lamay› içerir. Giriflteyafl s›n›r›, en az 10 y›l prim ödeme flart›,emeklilikte yafl s›n›r›n›n olmay›fl› gibiflartlar› var. Ayr›ca birikimlerinin baflkabir sigorta flirketine devri söz konusu ol-may›p üç y›ldan önce ayr›lmak müm-kün de¤il.Bireysel emeklilik sigortas›nda ise do¤-rudan sigortal›ya emeklilik sürecindeveya sisteme kat›ld›¤› zaman diliminegöre ilerideki bir zamanda ekonomikkatk› sa¤layarak bireyin gelir düzeyiniart›rmakt›r. Sigortaya giriflte maksimumyafl s›n›r› yoktur. En az 10 y›l prim öde-me süresi ve emeklilik için 56 yafl s›n›r›vard›r. Birikimler istendi¤i zaman baflkabir sigorta flirketine aktarabilir, istedi¤izamanda birikimlerini alarak Bireysel e-meklilik flirketinden ayr›labilir.

Sigortalardan faydalanan sigortal›lar›n elde etti¤i gelirlerinvergilendirilmesiGelirin niteli¤i kat›l›mc›lardan toplanankatk› pay› veya primlerin nemaland›r›la-rak hak sahibine geri ödenmesi esas›nadayal› bireysel emeklilik sistemi ve ben-zeri nitelikteki birikimli flah›s sigortalar›kapsam›nda elde edilen gelirler, GelirVergisi Kanununun 75. maddesindemenkul sermaye irad› olarak tan›mlan-m›flt›r. Ancak Birikimsiz Sigorta Poliçeleri Dola-y›s›yla Elde Edilen Gelirler gelir vergisi-nin konusuna girmemektedir. Dolay›-s›yla, bu nitelikteki gelirlerin Gelir Ver-gisi Kanununun 75. maddesi kapsam›n-da menkul sermaye irad› olarak de¤er-lendirilmesi mümkün de¤ildir. Bireysel emeklilikle ilgili karma poliçelerdolay›s›yla elde edilen gelirler menkulsermaye irad› olarak de¤erlendirilecek-tir.

Bireysel emeklilik sistemi vevergilendirilmesi

Baset Demirbu¤a*

Mükellefleri do¤rudan ilgilendiren di¤er kanunlarda

yap›lan de¤ifliklikler

• Ba¤-Kur ve SSK primlerinin öden-mesi 02 A¤ustos 2003 tarihinden iti-baren internet ortam›ndan yap›labile-cek.• Senetler ya da bonolara yap›flt›r›lan% 7,5 oran›ndaki Damga Vergisi 7 A-¤ustos 2003 tarihinden itibaren kal-d›r›ld›.• Baz› kanunlarda yap›lan de¤ifliklik-le ilgili 4962 say›l› kanunun 15. mad-desine göre geliri olmayan tek mes-ken sahibi emlak vergisi mükellefleriemlak vergisi ödemeyecekler.• Maliye Bakanl›¤›n›n yay›mlam›fl ol-du¤u Vergi Usul Kanununun müker-rer 257. maddesine göre 4962 say›l›kanuna eklenen 4 numaral› bend ilevergi beyannameleri internet orta-m›ndan verilebilecek. Tabii vergi ida-resi gerekli alt yap›y› tamamlad›ysa.

TDBD / 66

Baz› vergi kanunlar›nda de¤ifliklik yap›l-mas›na dair 4697 say›l› kanunla GelirVergisi Kanunun 22. maddesinde yap›-lan düzenleme ile elde edilen gelirlerleilgili;• Bireysel emeklilik sisteminden emekli-lik hakk› kazananlara yap›lan ödemele-rin % 25’i, • Türkiye’de kain ve merkezi Türkiye’debulunan di¤er sigorta flirketlerinden ony›l süreyle prim ödeyenlere yap›lan öde-melerin % 10’u, gelir vergisinden istisnaedilmifltir. Ayr›ca tek primli y›ll›k gelir sigortalar›nailiflkin ödemelerin tamam› gelir vergisin-den istisna edilmifltir. Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesi-nin birinci f›kras›n›n 15 numaral› bendhükmü uyar›nca, emeklilik ve sigortaflirketleri; bireysel emeklilik sözleflmele-ri ve birikimli flah›s sigortalar› dolay›s›y-la yapt›klar› ödemelerden, istisna edilentutarlar hariç, gelir vergisi tevkifat› yap-mak durumundad›r. Daha öncede belirtildi¤i üzere, GelirVergisi Kanununun 22. maddesinin 1numaral› f›kras› uyar›nca gelir vergisin-den istisna edilen tutarlar üzerinden tev-kifat yap›lmayacakt›r.

Gelirin beyan flekliGelir Vergisi Kanununun 86. maddesi-nin birinci f›kras›n›n 1 numaral› bendi-nin (a) alt bendinde yer alan hükme gö-re, bireysel emeklilik sistemi ve flah›s si-gortalar›ndan elde edilen ve menkul ser-maye irad› olarak tan›mlanm›fl gelirlertutar› ne olursa olsun y›ll›k beyannameile beyan edilmeyecektir. Dolay›s›yla, Gelir Vergisi Kanununun94. maddesi kapsam›nda yap›lan tevki-fat nihai vergileme olmaktad›r.

Ödenen katk› pay› ve primlerin vergi matrah›n›n tespitinde indirimkonusu yap›lmas›Vergiye tabi ücret matrah›n›n tespitinde,bireysel emeklilik sistemine ödenen kat-k› pay›n›n elde edilen ücretin %10’unakadar olan k›sm› indirim konusu yap›la-bilecektir. fiah›s sigortalar› için ödenen primlerin i-se elde edilen ücretin %5’ine kadar olank›sm› ücret matrah›n›n tespitinde indiri-lebilecektir. E¤er bireysel emeklilik primi ile di¤erflah›s sigortalar›n›n primi birlikte öden-mekte ise ücret matrah›ndan indirimkonusu yap›lacak tutar ücretin % 10’u i-le s›n›rl› olacakt›r.

* TDB Mali Müflaviri

ANKARA• Bir diflhekimine uzmanl›¤› doktora-n›n içinde tan›mlayarak kendisini‘zaten uzman’ sayagelmesi nedeniylek›nama cezas›.

BURSA• Bir diflhekimine reklam yapmas›nedeniyle 2003 y›l› asgari muayeneücretinin 30 kat› para cezas›.• Bir diflhekimine meslek ahlak ve an-lay›fl›yla ba¤daflmayan davran›flta bu-lunmak ve meslektafllar›n› ve meslekkuruluflunu rencide etmek nedeniylek›nama cezas›.• Bir diflhekimine mesle¤i kusurlu uy-gulamak nedeniyle 2002 y›l› asgarimuayene ücretinin 30 kat› para cezas›.

D‹YARBAKIR• Bir diflhekimine diflhekimli¤i yap-maya yetkisi olmayan kifliye diploma-s›n› kulland›rmak nedeniyle 2003 y›l›asgari muayene ücretinin 30 kat› paracezas›.• Bir diflhekimine meslek d›fl› perso-nelin a¤›z içinde çal›flmas›na göz yum-mak nedeniyle 2003 y›l› asgari mua-yene ücretinin 30 kat› para cezas›.• Bir diflhekimine meslek d›fl› perso-nelin a¤›z içinde çal›flmas›na göz yum-mak nedeniyle 2003 y›l› asgari mua-yene ücretinin 30 kat› para cezas› veAsgari Ücret Tarifesi alt›nda ücret al-mak nedeniyle 2003 y›l› asgari mua-yene ücretinin 10 kat› para cezas›.• Bir diflhekimine Asgari Ücret Tarife-si alt›nda ücret almak ve di¤er diflhe-kimlerini de buna azmettirmek nede-niyle 2003 y›l› asgari muayene ücreti-nin 50 kat› para cezas›.

ESK‹fiEH‹R• Bir diflhekimine meslek d›fl› perso-neli a¤›z içinde çal›flt›rmak nedeniyle1 ay meslekten men cezas›.

‹STANBUL• Bir diflhekimine reklam amac›na yö-

nelik ilanlar nedeniyle 2003 y›l›asgari muayene ücretinin 50 kat› paracezas›.• Bir diflhekimine reklam amac›na yö-nelik ilanlar nedeniyle 2003 y›l›asgari muayene ücretinin 10 kat› paracezas›.• Bir diflhekimine mesle¤i kusurlu uy-gulamak nedeniyle 2003 y›l› asgarimuayene ücretinin 10 kat› para cezas›.• Bir diflhekimine mesle¤i kusurlu uy-gulamak nedeniyle 2002 y›l› asgarimuayene ücretinin 30 kat› para cezas›.• ‹ki diflhekimine birden fazla özelsa¤l›k kuruluflu açmak nedeniyle2003 y›l› asgari muayene ücretinin 30kat› para cezas›.

KAYSER‹ • Bir diflhekimine reklam amac›na yö-nelik ilan ve beyanat vermek nedeniy-le 2003 y›l› asgari muayene ücretinin50 kat› para cezas›.• Bir diflhekimine reklam yapmak ne-deniyle 2002 y›l› asgari muayene üc-retinin 50 kat› para cezas›.

KONYA• Bir diflhekimine meslek d›fl› perso-neli a¤›z içinde çal›flt›rmak nedeniyle1 ay meslekten men cezas›.• Bir diflhekimine ayn› ilde birden faz-la özel sa¤l›k kuruluflu açmak nede-niyle 1 ay meslekten men cezas›.

MAN‹SA• Bir diflhekimine meslek d›fl› kifliyediplomas›n› kulland›rmak nedeniyle 1ay meslekten men cezas›.• Bir diflhekimine kendisine hasta sa¤-lamas› için arac› kullanmak nedeniyle2003 y›l› asgari muayene ücretinin 40kat› para cezas›.

MERS‹N• Bir diflhekimine protez teknisyenle-rinin a¤›z içinde çal›flmalar›na gözyummas› nedeniyle 2003 y›l› asgarimuayene ücretinin 50 kat› para cezas›.

Hoflumuza gitmese deYasa, tüzük ve yönetmeliklere ayk›r› davran›fllarda bulunan meslektaflla-r›m›z hakk›nda Oda Disiplin Kurullar›n›n verdi¤i disiplin cezalar› ile ilgiliolarak yap›lan itirazlar sonucu TDB Yüksek Disiplin Kurulu’na gönderilenkovuflturma dosyalar› TDB Yüksek Disiplin Kurulu’nun 06.09.2003 ta-rihli toplant›s›nda görüflülerek afla¤›daki kararlar al›nm›flt›r.

TDBD / 54

Türk Diflhekimleri Birli¤i, 3224 say›l›Türk Diflhekimleri Birli¤i Yasas› ile

kurulmufl, diflhekimli¤i mesle¤ine men-sup olanlar›n müflterek ihtiyaçlar›n› karfl›-lamak, meslekî faaliyetlerini kolaylaflt›r-mak, bu mesle¤in genel menfaatlere uy-gun olarak geliflmesini sa¤lamak, meslekmensuplar›n›n birbirleri ve hastalar› ile o-lan iliflkilerinde dürüstlü¤ü ve güveni hâ-kim k›lmak üzere, meslek disiplini ve ah-lâk›n› korumak maksad› ile kurulan tü-zelkiflili¤e sahip kamu kurumu niteli¤in-de meslek kurulufludur. Ayn› Yasa’n›n 40.

maddesine göre, diflhekimlerinin uygula-yacaklar› muayene ve tedavi ücretlerininalt s›n›r› her y›l Türk Diflhekimleri Birli¤itaraf›ndan saptan›r ve Sa¤l›k Bakanl›¤›n›nonay› ile Resmi Gazetede yay›mlanarakyürürlü¤e girer. Yürürlü¤e giren bu Tari-fe özel diflhekimli¤i hizmeti sunan bütünkifli ve kurumlar› ba¤lay›c› niteliktedir.Ayn› Yasa’n›n 44. maddesi ile de diflhe-kimlerine verilebilecek disiplin cezalar›belirtilmifl ve disiplin cezas›n› gerektirenfiiller ile bu fiillere verilebilecek disiplincezalar›n›n Birlik taraf›ndan haz›rlanacakbir yönetmelikte belirtilece¤i hüküm alt›-na al›nm›flt›r. An›lan maddedeki yönet-melik Birlik taraf›ndan ç›kart›larak ResmiGazetede yay›mlanm›fl olup, bu Yönetme-

li¤in 8.maddesinin (f) bendine göre "Bir-lik’çe belirlenen asgari muayene ve tedaviücreti tarifesindeki mebla¤lar›n alt›ndaücret almak" eylemi para cezas› ile ceza-land›r›lacak bir eylem olarak tan›mlan-m›flt›r.Belirtilen hukuksal düzenlemeler çerçe-vesinde müvekkil Birlik her y›l, difl teda-visi hizmetlerinde uygulanacak asgari üc-ret tarifesini haz›rlamakta ve bu Tarife,Sa¤l›k Bakanl›¤›n›n onay› ile Resmi Gaze-te’de yay›mlanarak yürürlü¤e girmekte-dir. An›lan Tarife’de belirtilen ücretlerinalt›nda hizmet sundu¤u tespit edilen difl-hekimleri de, yine yukar›da belirtilen hu-kuksal düzenlemeler çerçevesinde, disip-lin cezas› ile cezaland›r›lmaktad›r.

B ilindi¤i üzere, ülkemizde Bütçe Yasa-s› ç›kt›ktan sonra bu yasan›n uygu-

lanmas›n› göstermek üzere "Bütçe Uygu-lama Talimat›" ad› ile çeflitli düzenlemeleryap›l›r. Bu düzenlemeler içinde kamu ça-l›flanlar›n›n difl tedavilerinde kurumlar›nödeyecekleri paran›n miktar› da belirlen-mektedir. Ayn› flekilde bu düzenlemede,kamuda diflhekimli¤i hizmeti verilemedi-¤i durumda özel diflhekimlerinden hiz-metin sat›n al›nmas›nda ödenecek ücretde saptanmaktad›r.Kamu sa¤l›k kurumlar›n›n uygulad›klar›ücret tarifesi ile özelde uygulanan tarife a-ras›nda var olan fark sebebiyle, hizmeti ö-zel diflhekimlerinden almak zorunda ka-lanlar, bütçe uygulama talimat›ndaki dü-zenlemeler sebebiyle, aradaki fark› kendi-leri ödemek zorunda kalmaktad›rlar. Budurum hastalar›n hizmete eriflimi engelle-di¤i gibi diflhekimlerinin asgari ücret tari-fesi alt›nda hizmet sunma teklifleriylekarfl›lafl›p zor durumda kalmalar›na dasebep olmaktad›r.Bütçe Uygulama Talimat›n›n hukuka ay-k›r› olan bu düzenlemeleri her y›l davakonusu yap›larak iptal edilmesine karfl›n,ilgili idareler kararlar›n flahsi oldu¤u flek-linde hukuka ayk›r› yorum yaparak kara-

r› uygulamamaya çal›flmakta; yeni ç›kanTalimatta da hukuka ayk›r›l›¤› Dan›fltaykarar› ile tescil edilmifl olan bu hükümle-ri aynen muhafaza etmekte sak›nca gör-memektedirler. Hukuk devleti oldu¤u a-nayasas›nda belirtilmifl bir ülkede böyle-sine bir yaklafl›m›n yapt›r›mlar›n› bir bafl-ka yaz›ya b›rakarak mevcut duruma ba-kal›m.2003 y›l› Bütçe Uygulama Talimat›ndaresmi sa¤l›k kurumlar›na kamunun öde-yece¤i ücretler ile serbest diflhekimli¤indeuygulanan ücretler aras›ndaki fark›n ilgilikamu çal›flan› taraf›ndan ödenmesi gerek-lili¤ine iliflkin düzenleme baflka kifli vekurumlar›n yan› s›ra Türk DiflhekimleriBirli¤i taraf›ndan da -2002 y›l›nda oldu¤ugibi- Dan›fltay 5.Daire’de dava konusu ya-p›ld›. Bu davalar sonucunda, 2003 y›l›Bütçe Uygulama Talimat›n›n 5.2.4 ve5.2.5 maddeleri, 5.2.1 maddesindeki"...do¤acak fiyat fark›n› kendilerinin öde-mesi kayd›yla ... " ibaresi, 5.2.7 madde-sindeki "... serbest difl tabipliklerindeyapt›r›lan difl tedavileri için yukar›daki e-saslara göre ödenecek tutarlar azami tu-tarlar olup..." ibaresinin yürütmesi dur-durulmufltur. Bu karar sonucunda, kamu çal›flanlar›n›n

serbest difl tabibine sevk edilmesi duru-munda verilen diflhekimli¤i hizmetininkarfl›l›¤› Türk Diflhekimleri Birli¤i taraf›n-dan saptanan asgari ücret tarifesine göresaptanacakt›r. An›lan Dan›fltay karar›, ge-nel düzenleyici ifllemin yürütmesini dur-durmufl oldu¤undan, bütün kifli ve ku-rumlar› ba¤lay›c› niteliktedir. Kamu çal›-flanlar›n›n difl tedavileri sebebiyle ortayaç›kan faturan›n kurumlar›nca ödenmesi i-çin ek bir dava açmalar›na dahi gerek kal-maks›z›n ödenmesi zorunludur. Ancakgeçmifl deneyimlerden bilinmektedir ki i-dareler genel nitelikteki mahkeme karar-lar›ndan çok amirlerinin genelgelerine iti-bar etmektedirler. Bu sebeple de her ka-mu çal›flan› böylesi bir ifllem ile karfl›laflt›-¤›nda dava açmak zorunda kalmaktad›r.Fakat iflin iyi yan› ise aç›lan bu davalar›nkazan›l›yor, dava masraf ve faizi ile birlik-te ilgili idareden zarar›n karfl›lanabiliyorolmas›d›r. Bu durumda Devlet’in,yarg›harç ve giderleri ile vekalet ücreti ödemekyan›nda mahkemelerin ifl yükünü gerek-siz yere artt›rarak, ek zararlara u¤rad›¤›n-da ise kuflku bulunmamaktad›r.

Hukuk Sorunlar›

TDB Asgari Ücret Tarifesi nas›l oluflur?

Uyulmamas› durumunda ne yap›l›r?

Bütçe uygulama talimat›nda son durum

Mustafa Güler*

* Avukat, TDB Hukuk Dan›flman›

TDBD / 68

Akdeniz K›y›lar›’n› kan›ksayan gez-ginler, alternatif yollar arayarak,rotalar›n› yavafl yavafl Karadeniz

yaylalar›na ve Kaçkarlar’a do¤ru çevirme-ye bafllad›lar. Tarih merakl›lar› ise "›fl›¤›nyükseldi¤i yer"lere gözlerini diktiler.GAP’›n yuttu¤u ve yutmaya haz›rland›¤›yerlerle dikkati çeken Güneydo¤u Anado-lu, güvenlik sorununun da çözülmesiyleturist ak›n›na u¤ramaya bafllad›.Uluslararas› platforma tafl›nan Hasankeyf

ve Zeugma’n›n yank›lar› sürerken, geçmi-flin köklerini Mezopotamya’da arayanlar,kafileler halinde Güneydo¤u kentlerinigeziyorlar. Bu gezilerin ilk dura¤› da ge-nellikle fianl›urfa oluyor.Hz. ‹brahim, Hz. Eyüp, Hz. fiuay›p ve Hz.Yakup’un yaflad›klar› flehir oldu¤u için"Peygamberler Kenti" olarak an›l›yor fian-l›urfa. Kalenin eteklerinde Bal›kl›göl ya dadi¤er ad›yla Halilü’r-Rahman Gölü, busöylencelerin odak noktas›.

Bal›kl›göl söylencesi…Buras›, halk aras›nda Nemrut’un Hz. ‹b-rahim’i atefle att›¤› yer olarak biliniyor. A-tefl suya, odunlar da bal›¤a dönüflünce,kutsal say›lan ve bal›klar›na zarar verme-nin günah say›ld›¤› Bal›kl›göl ç›km›fl orta-ya. Hz. ‹brahim’in arkas›ndan Nemrut’unevlatl›k k›z› Zilha da kendini atefle at›nca,Ayn-› Zilha Gölü oluflmufl. Bu inan›fl,kente tepeden bakan 25 burçlu kalede de

Son y›llar›n en gözde gezilerinden biri, fianl›urfa, Harran, Ad›yaman, Kâhta, Nemrut, Hasankeyf,Mardin, Midyat ve GAP’› içine alan Güneydo¤u turu. Bal›kl›göl’den Mor Gabriel Manast›r›’na, Ulucami’den Mardin’in güvercinlerine kadaruzanan bir yolculuk…

Yaz› ve foto¤raflar: Akgün Akova

69 / TDBD

kendini gösteriyor.Kaledeki iki sütunun, Hz. ‹brahim atefleat›l›rken kullan›lan manc›n›¤›n direklerioldu¤una inan›l›yor. Günbat›m› izlemekya da kenti gece ›fl›klar›yla görmek isti-yorsanz, kale en do¤ru yer.fianl›urfa’da gezinirken yan›n›zdan atabinmifl sünnet çocuklar›n›n geçti¤ini, biryabanc› da olsan›z sokaklara kurulmufldü¤ün sofralar›na davet edildi¤inizi göre-ceksiniz. Karanl›k odalarda gö¤üslerine vura vurakeçe yapan yafll› ustalarla, GümrükHan’›n iç avlusunda domino oynayan a-damlarla, Urfa Çarfl›s›’nda çeyiz düzen ge-linlik k›zlarla karfl›laflacaks›n›z. Bütündükkânlar›n duvarlar›nda Kur’an’dan â-yetlerle ve ‹brahim Tatl›ses posterleriylegöz göze geleceksiniz.Terzilerin müflterilerine kumafltan düfllerbiçti¤i, bak›rc›lar›n eski alt›n y›llar›n düfl-lerini gördü¤ü Urfa’da m›rra içerken birtespihin size uzat›lmas› olmayacak fleyde¤il!Kale ve Bal›kl›göl d›fl›nda, Urfa’da Hali-lü’r-Rahman Camii’ni, kentin en eski ca-misi olan Ulucami’yi, Ak ve F›rf›rl› cami-

leri, Hz. ‹brahim Ma¤aras›’n› gezebilirsi-niz. fiifa merakl›s› iseniz, Hz. Eyüp’üncüzzama yakalan›p büyük bir sab›rla kal-d›¤› ma¤araya gidebilirsiniz. Buraya özel-likle, sinirsel problemi olanlar›n ra¤betetti¤ini söyleyelim. Ayr›ca Birecik’e kadaruzan›p soylar› tükenen kelaynaklar›n sonbireylerini görebilir, günü F›rat Nehri’ninsular›na vuran güneflin alt›n rengi yans›-malar› karfl›s›nda bal›k yiyerek bitirebilir-siniz.Sular alt›nda kalmaya bafllayan Halfeti’yive GAP Projesi’nin temel yap›lar› olan A-tatürk Baraj›’yla fianl›urfa tünellerini gö-rebilirsiniz.

Harran, bir f›s›lt›…Bir söylenceye göre, fleytana uyduklar› i-çin Cennet’ten kovulan Adem’le Havvadünyaya ilk kez Harran Ovas›’nda ayakbasm›fllar Siz kendinizi Adem ya da Hav-va yerine koyar m›s›n›z bilmem ama, Har-ran’a ayak bat›ktan sonra putperest ça¤›nbilinen en eski kentine geldi¤inizi bilin.Topra¤›n sabanla ilk kez sürüldü¤ü ve ö-küzün boyunduru¤a vurulup tarlaya indi-rildi¤i yer Harran.

Iss›zl›¤›n ortas›nda geçmiflin yüre¤ininsessizce att›¤› yer.Kalenin yerinde eskiden bir Sabii tap›na-¤› varm›fl. Burada gökyüzüne ve y›ld›zlaratap›n›l›yormufl.

Külaha benzeyen evler…Harran evleri, külah› and›ran, flafl›rt›c›kubbeli yap›lar. Kubbeler tu¤lalarla bin-dirme tekni¤i ile örülmüfl. fiu anda var o-lan Harran evleri yaklafl›k 150 yafl›nda.Her ne kadar baz› uyan›klar, evlerine"Harran’›n eski evi" diye tabelalar asm›fl-larsa da, hangi evin eski oldu¤unu anla-mak güç. Harran’da ev yap›m› ve y›k›m›yasak.Sin Tap›na¤›’yla, Ulucami’siyle, kalesiyle,fieyh Yahya Hayat el-Harrani Türbesi’yle,eski mezarl›¤›yla insanl›¤›n çocuklukgünlerini anlatan bir f›s›lt› gibi Harran.Bu f›s›lt›y› bozan, size ellerindeki nazar-l›klar› satmaya çal›flan yan›k tenli, sevimlive ç›plak ayakl› çocuklar›n sesleri.

Urfa’daki Bal›kl›göl, kutsal kabul edilen bal›klar›ve havuzunu çevreleyen dinsel yap›lar›yla en çokziyaret edilen yerlerden biri…(solda)Kelaynaklar geceleri uykuya dalsa da BirecikKalesi’ni ayd›nlatan ›fl›klar sabaha kadaryan›yor(altta solda).Harran, kalesi ve Ay Tanr›ças› Sin’e adanantap›na¤›n kal›nt›lar›yla oldu¤u kadar kubbeli"hu¤"lar› ile de ilgi çekiyor.

TDBD / 70

Mardin…Yeryüzünde çok az kentvard›r ki, onu ilk gördü¤ü-nüzde silinmeyecek bir tut-kuyla ba¤lar sizi. Farkl› gö-rünmesinden öte, içindebüyük s›rlar, büyük aflklar,büyük ac›lar, büyük an›lartafl›yor duygusu yarat›r siz-de. Mardin böyle bir kentiflte… Gökyüzünü bayramyerine çeviren güvercinle-riyle, dünyan›n en güzelpostanesiyle, tafl› fliir dizele-ri gibi iflleyen ustalar›n ya-ratt›¤› evleri, avlular›yla, 14uygarl›¤a, ba¤r›n› açan Mar-din…Perslerin "Marde", Bizansl›lar›n "Mardia",Süryanilerin "Merdi", "Merde", Araplar›n"Maridin" dedikleri Mardin… "Gündüzümezarl›k, gecesi gerdanl›k" diye tan›mla-nan Mardin…Semercilerin, bak›rc›lar›n, marangozlar›nçekiç seslerinin bir Do¤u saatinin tik tak-lar› gibi dünyaya da¤›ld›¤› Mardin… 1176’da Artuko¤lu Sultan› II. ‹lgazi Kut-bettin taraf›ndan yapt›r›lan Ulucami’nintafl minaresi büyük bir kurflunkalem gibigö¤e yükseliyor. Kentteki medreselerdenbirirnin duvarlar›ndaki silinmeyen lekele-rin burada öldürülen Kas›m Padiflah’›nkan lekeleri oldu¤u söyleniyor.

Zakkumun ad›yla…Deyrulzafaran Manast›r›, Mardin’e 7km, bugüne ise 4000 y›l uzakl›kta. 1600y›la yak›n zamand›r da kilise olarak kul-lan›l›yor. Eski Kale köyü yak›n›ndakimanast›rda rahipler taraf›ndan büyük birkonukseverlikle karfl›lan›yoruz. RahipCebrail bize kiliseyi gezdiriyor. Harc›na

zakkum kar›flt›r›ld›¤› için bu adla an›lanmanast›r›n alt›nda bir günefl tap›na¤› var.Pencereleri kimbilir ne zaman kapat›lm›flolan bu odan›n tavan›na bakt›¤›n›zda tafliflçili¤inin doru¤a ulaflt›¤› yap› tasar›m›n›görüyorsunuz.Tavan 20 m. uzunlu¤unda, yar›m metrekal›nl›¤›nda ve hiç harç kullan›lmaks›z›ndev tafllarla hâlâ sa¤lam duruyor ama Sür-yanilerden Mardin’de kala kala 60 ailekalm›fl, ço¤u göçmüfl. Kültür mozai¤inintafllar›ndan biri daha düflmüfl.

Yitirilen kültürel doku geri gelmeyecek gibi…"Kültür mozai¤i" tan›m›, belki de en çokMardin’e yak›fl›yormufl. Bir zamanlar Sür-yanilerin, fiemsilerin, Yezidilerin, Yahudi-lerin, Araplar›n, Kürtlerin, Ermenilerin,Müslümanlar›n ve baflka az›nl›klar›n birarada yaflad›¤› kentte bu dokunun hâlâvar oldu¤unu söyleyenlere gülüp geçili-yor. Yine de Mardin, bu gezinin bir baflka yol-culu¤u gerektirecek tek bölümü; çünkü

tafl bir Mardin evinde ya daMardinli bir ailenin yan›ndagünlerce yaflamadan kentinruhunu anlamak, geçmiflinve söylencelerin esrar›n› ara-lamak olanakl› de¤il.

Aynadaki s›r…Midyat, Mardin’in en büyükilçesi… Midyat sözcü¤ü "ay-na" anlam›na geliyor. Geçmiflzamana tutulan bir ayna gibiduruyor karfl›m›zda. ‹çindedolafl›rken Mardin’dekinebenzer bir hüzün titretiyoryüre¤inizdeki ç›ng›raklar›.Bu tafl evlerden, nice insan

s›ca¤›n›n, nice göç yolunun geçti¤ini bil-mek, sokaklarda sizi kendinizle bafl baflab›rak›yor. Üzümü kadar telkari ustalar›y-la da ünlenen Midyat’ta baflta Mor Barsav-mo Kilisesi olmak üzere tarihi Süryani ki-liseleri var. Mor fiarbil Kilisesi, Mor fiimu-ni Kilisesi, Mor Abraham Manast›r› bun-lardan birkaç›…

Ortaça¤’dan ç›kan Hasankeyf…Hasankeyf, Batman’›n 36 km. güneydo-¤usunda ve Gercüfl’ün 26 km. kuzeyin-de… Yolu asfalt. Asur dilinde, "kaya" an-lam›na gelen "kipani" sözcü¤ünden ve"Kaya Kalesi" isminin Arapça kullan›m›n-dan do¤an, de¤ifle de¤ifle Hasankeyf hali-ne gelen sözcükten al›yor ad›n›.Akkoyunlular, Artuklular, Eyyûbiler, A-babsiler, Emeviler, Bizansl›lar, Romal›lar,Osmanl›lar hep geçmifller Hasankeyf’ten. Hasankeyf Kalesi, nehirden 100 m. yük-seklikte kurulu. T›rman›rken, ayakta ka-labilen iki kap›dan geçiyorsunuz. "‹mamAbdullah Kap›s›" ve "S›r Kap›s›" olarakadland›r›lan, tafl ustal›¤›n›n bu görkemli

Mardin’de medreselerin kubbelerinin ve camilerin minarelerinin ard›nda, Mezopotamya’n›n bereketlitopraklar› uzan›r(üstte). Deyrulzafaran Manast›r›, Mardinli Süryanilerin hala var olan son dinselyap›lar›ndan biri(solda)… Urfa kalesinde, söylencelere göre Hz.‹brahim’i atefle f›rlatan manc›n›klar›nkollar› oldu¤u düflünülen iki tane sütun bulunuyor.

TDBD / 72

örneklerini geride b›rakt›¤›n›zda, ma¤a-ralarla, dehlizlerle, tünellerle örülmüflkaleye var›yorsunuz.Kalenin içinde Eyyûbi yap›t› olan, 1394tarihli Ulucami var. Kaleden afla¤›ya ba-k›nca bir Do¤u masal›n› ayakta tutmayaçal›flan eski Artuklu köprüsünün ayakla-r›n› görüyorsunuz. Dicle onun ayaklar›-na sar›lm›fl, ak›yor.

Hasankeyf Gönüllüleri’ne siz de kat›l›n!Hasankeyf’te El-R›zk, Sultan Süleymanve K›zlar camileriyle, ‹mam AbdullahZaviyesi’ni, Zeynel Bey Türbesi’ni ve ka-le içindeki Büyük ve Küçük saraylar› ge-zebilirsiniz.Anadolu’daki sa¤ kalm›fl tek Ortaça¤kentinin baraj sular› alt›nda kal›p orta-dan kalkaca¤›n› düflünmek bile tüylerürpertici. Sizin de bu tarih katliam›na i-tiraz›n›z varsa, bu konuda ciddi biçimdeçal›flan Hasankeyf Gönüllüleri’ne kat›l›n!

Nemrut Milli Park›…Nemrut Da¤›’n› ve Kommanege Kral›Antiochos’un tafllar alt›ndaki mezar›n›duymayan yoktur ama, Nemrut MilliPark›’n›n zenginliklerini ço¤u kifli bil-mez. Da¤a ç›k›p da, Kâhta kalelerini, Ar-semia’y›, Cendere Köprüsü’nü, GergerKalesi’ni, Karakufl Tümülüsü’nü görme-den dönmek olmaz.Yeni Kâhta Kalesi’nden afla¤›ya bakt›¤›-n›zda görece¤iniz vahfli co¤rafyay› belle-¤inize kaz›y›n. Burçlar›n üzerinden ge-çerek kalenin ucuna vard›¤›n›zda kendi-nizi bafldöndürücü bir uçurumun k›y›-s›nda bulacaks›n›z. Uçurumun alt›nda,bir zamanlar Memlûklular›n haberleflmeiçin kulland›klar› güvercin istasyonlar›var.Afla¤›ya indi¤inizde Kâhta Çay›’nda ça-mafl›r y›kayan kad›nlar›n yan›na var›n.Babas› için bir kült mezar an›t› alan›yapt›ran Antiochos’un Arsemia’da yap-t›rd›¤› büyük bir kaya yaz›t›ndan flu

cümleleri bir kenara yaz›n: "Tükenmezkaynaklardan beslenen çift memesininortas›nda Nymph nehrini bar›nd›ran buArsemia’y› benim atam Arasmes kurdu.Yöremin tabiat flartlar›na uygun olarak i-ki yakal› bir flehir oluflturdu."Ard›ndan Tanr› Herakles ile Antioc-hos’un el s›k›flmas›n› gösteren kabartma-n›n yan›nda biraz oturun. Roma Lejyo-nu’nca, 198-200 y›llar›nda yapt›r›lanCendere Köprüsü’nün alt›ndan akan su-lara ayaklar›n›z› sokun. Çay›n içindeç›plak ayakla yürüyün.Kral Antiochos’un kar›s› için yapt›rd›¤›Karakufl Tümülüsü’nde koyunlar›n› ot-latan çobanlarla konuflun. Benim gibia¤z›na sigara de¤dirmeyen biri de¤ilse-niz, bir sigara tellendirin!Sigaran›z›n duman› bulutlara kar›fl›rken,Anadolu’nun bildi¤inizin çok ötesi birco¤rafya oldu¤unun fark›na var›n. Gü-neydo¤u Anadolu’nun her kentte, herkasabada, her köflede gizlenen say›s›zöykünün toplam› oldu¤unu da…

Eflsiz Nemrut…Yeryüzünde infla edilmifl en etkileyici a-n›tlardan biri olan Nemrut Da¤›’ndakiheykellerin korunmas› için yerlerinekopyalar›n›n konulmas› gündemde. Buyüzden belki bir daha orijinallerini an-cak müzede görebilece¤iniz heykellerido¤duklar› yerde görün. Hele zorluklarave so¤u¤a katlan›r›m diyorsan›z, onlar›kar alt›nda da görebilme ayr›cal›¤›n› ya-ratabilirsiniz demektir.Orada, anne taraf›ndan Makedon Büyük‹skender’e, baba taraf›ndan Pers Kral›Darius’a ba¤l› olan soyunun tanr›lar›n›nyan›na kendi suretini diktiren bir kral›n,kaidelerin arkas›na yazd›rd›¤› 200 sat›r-l›k sözlerinin bir bölümünü de an›msa-y›n: "Gerçekten tanr›lara lây›k bu hey-kelleri ben diktirdim. Zeus-Oromas-des’in, Apollon-Mithras-Helios-Her-mes’in, Artagnes-Herakles-Ares’in hey-kellerini ve vatan›m›m sembolü olarak

her fleyi besleyen Kommanege’nin birsuretini… Ayn› tafltan yontulmufl olarakve onlarla birlikte tahtta oturur flekilde,kendi flahs›m›n bir suretini de, her fleyiduyan tanr›lar›n yan›na diktirdim…"Antiochos’un ölümsüzlük düflleri, kim-bilir kaç tafl ustas›n›n, kaç iflçinin, kaçkölenin yaflam›na mâl oldu? Ama bu-gün, Nemrut’un tepesine ç›kt›¤›m›zda,tafllar›n alt›nda kalan bu eme¤in, yüzbinlerce küçük tafl parças›na dönüflerektümülüs oluflturdu¤unu görüyoruz.

Da¤daki simetri…Kral Antiochos Do¤u ile Bat›’n›n bir bile-flimini kurarcas›na tümülüsünün iki ta-raf›na ayn› heykelleri diktirmifl; atalar›günefli do¤arken ve batarken görsünlerdiye… Belki de tam tersi; ›fl›k onlar› sa-bah da akflam da görsün ve yüzlerindenhiç eksik olmas›n diye…1883 y›l›nda Müze-i Hümayun Müdürüolarak da¤da kaz›lar yapan OsmanHamdi Bey’in Bat› Teras›’nda yerindedurdu¤unu gördü¤ü, Kommanege top-raklar›n›n tanr›ças› Tyche’nin bafl›, bu-gün kaidenin arkas›nda, yerde duruyor.

T›rmanmak zor de¤il…Nemrut Da¤›’na araban›zla t›rmanabilir,kalan yolu yürüyerek yar›m saatte tümü-lüse ulaflabilirsiniz. Nemrut Da¤›’nda, yorulurum, üflenirim,üflürüm demeden güneflin hem do¤uflu-nu, hem de bat›fl›n› seyredin. Gün bo-yunca da zaman yitirmemek için, Nem-rut Mili Park›’n› ya da Ad›yaman’› gezin.Karadut köyündeki Ad›yaman dokuma-lar›ndan al›n. Batman çay› üzerindekiMalabadi Köprüsü’ne kadar uzan›n.Güneydo¤u yolculu¤una her mevsim ç›-k›labilir. Özellikle s›caklardan yak›nan-lar, k›fl aylar›nda yöreye düzenlenen tur-lara kat›labilirler. Önerimiz; gitmeden önce son birkaç y›l-d›r yay›mlanan, yöreyle ilgili kitaplar› o-kumalar›…

Hasankeyf, Anadolu’da Ortaça¤’dan kalan tekyerleflim birimi, ama Il›su Baraj›’n›n tehdidialt›nda(solda)…Her sabah müthifl bir ›fl›k sa¤na¤›, renkten rengegeçerek geceden ay›r›p gündüze katarNemrut’taki an›tlar›….

‹nternet tabanl› bilgi al›flveriflinin hacmive dolay›s› ile hassasiyeti son 10 y›lda ö-nemli ölçüde artm›flt›r. Sanayi ekono-

misinin ard›ndan h›zla önem ve de¤er kaza-nan bilgi temelli hizmet ekonomisi, tekno-lojideki h›zl› geliflimi tetiklemifl ve buna pa-ralel olarak interneti ve bilgisayarlar› haya-t›n çok önemli bir parças› haline getirmifltir.‹nternetin bu denli genifl bir bilgi paylafl›mplatformu haline gelifli ile beraber internet-ten gelen sald›r›lar›n say›s› da parabolik ola-rak artm›fl, kullan›c›lar› ve bilgisayar a¤lar›-n› tehdit eder hale gelmifltir. Bu noktadatoplam a¤ güvenli¤inin sa¤lanmas› ile yü-kümlü a¤ yöneticileri ve güvenlik uzmanla-r›n›n yan› s›ra, kullan›c›lar›n da kendi birey-sel güvenlik politikalar›n› flekillendirmelerive önlem almalar› gereklili¤i ortaya ç›km›fl-t›r. Ayr›ca bir bireyin kendi bilgisayar›n›n vebilgilerinin güvenli¤inden sorumlu oldu¤ukadar içinde bulundu¤u a¤›n da güvenli¤initehdit edebilecek sald›r›lar için kendi bilgi-sayar›n›n kullan›lmas›n› engellemekkonusunda da dikkatli ve sorumlu olmas›gereklidir. Çünkü, bilgisayar›m›za kimi za-man bizim dikkatsizli¤imiz neticesinde bu-laflan kurtçuk (worm: kendi bafl›na çal›flabi-len, ve çal›flabilen tam bir kopyas›n› di¤ermakineler üzerinde konumland›rabilenprogram [RFC 1135]) ve virüs gibi kaçakyaz›l›mlar ayn› a¤da bulundu¤umuz di¤erbilgisayarlara aral›ks›z sald›r›lar gerçekleflti-rebilmektedir. Bu yaz› içerisinde basit ve et-kili güvenlik önlemlerinden bahsetmeye ça-l›flaca¤›z. Ele al›nacak konular› web taray›c›-s› güvenli¤i, parola güvenli¤i, sosyal mü-hendislik, virüs güvenli¤i, e-posta güvenli¤ibafll›klar› alt›nda toplayabiliriz.

Web taray›c›s› güvenli¤iWeb taray›c›lar›, internete ba¤l› oldu¤umuz

süre boyunca en s›k kulland›¤›m›z yaz›l›m-lardan birisidir. Web taray›c›s› üreten flir-ketler (Microsoft, Netscape, Opera v.s.) webtaray›c›s› piyasas›nda sahip olduklar› kulla-n›c› kitlesini geniflletmek ve var olan kulla-n›c›lar›n› kaybetmemek için büyük bir yar›fliçerisindedir. Bu yar›fl esnas›nda teknolojile-rini h›zla gelifltirmeye çal›flmakta ve yaz›l›m-lar›n› her geçen gün kullan›c› dostu yeni ek-lentilerle çekici hale getirmeye çal›flmakta-d›r. Ticari kayg›larla vakit kaybetmeden pi-yasaya sürülen yeni versiyonlar ve özelliklerço¤unlukla yeteri kadar denenmemifl ve gü-venli¤i üzerinde çok çal›fl›lamam›fl olmaktave ne yaz›k ki kullan›c›lar bu güvenlik aç›k-lar›n› kullanan sald›rganlara karfl› savunma-s›z k›l›nmaktad›r. En çok kullan›lan ve do-lay›s›yla en çok tehdit alt›nda bulunan Mic-rosoft Internet Explorer'›n çoklu ortam ek-lentileri ciddi güvenlik riskleri yaratmakta-d›r. Taray›c› güvenli¤i için yap›lmas› gere-kenler flu flekilde s›ralanabilir:

• AxtiveX, Java gibi seyyar kodlar›n kötü ni-yetli kullan›mlar›ndan sak›nmak için oto-matik çal›flmalar› pasif k›l›nmal›d›r (Bu kon-trollere MS Internet Explorer’da, internetseçenekleri > güvenlik sekmesinden ulafl›la-bilir).• Parola saklama, formlara yaz›lan bilgilerihat›rlama gibi fonksiyonlar devre d›fl› b›ra-k›lmal›d›r.• Yamalar takip edilmeli ve yay›nland›¤› an-da üreticiden temin edilip taray›c›ya uygu-lanmas› gerekmektedir.• Sisteme girifl sayfas›n›n yeniden görüntü-lenmesi, kullan›c› ad› ve parola istenen say-falar›n beklenmedik anda yeniden görüntü-lenmesi gibi durumlarda çok temkinli dav-ran›lmal›d›r.Bu önlemlerin kimilerinin neden gerekli ol-du¤u ve ne gibi riskler tafl›d›¤›n› uzun uzunanlatmak bu yaz›n›n kapsam› d›fl›ndad›r fa-kat, yukar›da s›ralanan öneriler bilinen sal-d›r›lara karfl› yeterli bir koruma sa¤lamayayetecektir.

Parola güvenli¤iParolalar bilgisayar›m›z ve kiflisel bilgileri-miz ile d›fl dünya aras›ndaki tek gizli silah›-m›zd›r. Bu noktada parola seçimi, itina ge-rektiren mühim bir süreçtir. Parola seçimikonsuunda kullan›c›lar›n gözden kaç›rd›k-lar› en önemli nokta, seçilen parolan›n -biryere yazmadan- kolayca hat›rlanabilecek ka-dar kolay olmas›n›n yan›nda baflkalar› tara-f›ndan kolayca tahmin edilemeyecek kadarzor olmas› gereklili¤idir. Kolayca k›r›lama-yacak ve bilgisayar yaz›l›mlar› deste¤i ile da-hi tahmin edilemeyecek bir parola yönetimiiçin flu hususlar›n göz önünde bulundurul-

TDBD / 74

‹nternet'te bireysel bilgi güvenli¤i

A. Murat Eren*

Bilgisayar›m›za kimi zaman bizim

dikkatsizli¤imiz neticesinde

bulaflan kurtçuk ve virüs gibi

kaçak yaz›l›mlar ayn› a¤da

bulundu¤umuz di¤er

bilgisayarlara aral›ks›z sald›r›lar

gerçeklefltirebilmektedir. Bu yaz›

içerisinde basit ve etkili güvenlik

önlemlerinden bahsetmeye

çal›flaca¤›z.

75 / TDBD

mas› flartt›r:• Parola en az 6 karakter uzunlu¤unda ol-mal›d›r.• Sözlüklerde bulunabilecek (‹ngilizce,Türkçe, ‹talyanca vs) kelimeler kesinlikleseçilmemelidir.• Büyük/küçük harfler, rakamlar bir aradakullan›lmal›d›r.• Bunun yanunda mümkünse, @, $, %, ^, !v.b. karakterler de kullan›lmal›d›r.• Yaz›l›mlardaki 'Parolay› Kaydet' seçene¤ikesinlikle kullan›lmamal›d›r.• Her hesap için ayr› bir parola kullan›lma-l› ve bu parolalar periyodik olarak de¤ifltiril-melidir.• Parolalar ezberlenmeli, bir yere yaz›lma-mal›d›r.• Parolalar kimseye, çok yak›nlara dahi söy-lenmemelidir.Bu tavsiyeler kesinlikle 'gere¤inden fazla ön-lem' de¤il, standart bir parola güvenli¤i içingerekli ve yeterli önlemlerdir. Security Fo-cus isimli ünlü güvenlik dergisinin 2002 y›-l›nda yapt›¤› bir araflt›rma sonucuna göre,dünyadaki tüm parolalar›n %80'inin ayn›1000 kelimeden olufltu¤u ortaya ç›km›flt›r.Kullan›c›lar ne yaz›k ki, tahmin edilmesiçok kolay yada k›sa parolalar ile tüm hesap-lar›n› yönetmektedirler. Eriflim parolalar›n›-z›n ele geçirildi¤ini düflünürseniz, ayn› ol-masa dahi tüm hesaplar›n›z›n parolalar›n›gecikmeden de¤ifltirmelisiniz. fiu parola ör-nekleri belki anlat›lmak istenen mevzu ko-nusunda yarat›c› olman›za yard›mc› olabilir:h39za_m@ilen, \P0rtakal-R3n9i\,fa11in9_m00n, k0yun%p0stU... Bu parola-lar brute-force (muhtemel parolalar›n herbirinin teker teker denenerek do¤ru parola-n›n bulunmaya çal›fl›lmas› yöntemi) atakla-r›na karfl› çok yüksek güvenlik sa¤layabile-cek, hat›rlanmas› nispeten kolay ve tahminedilmesi nerede ise imkans›z parola örnek-leridir.

Sosyal Mühendislik (Social Engineering)Bu konunun kapsam› ve do¤as› önceki ko-nular kadar kesin çizgiler ile belirlenebile-cek bir karakteristi¤e sahip de¤ildir. Sosyalmühendisli¤i, kiflileri kand›rarak ya da izle-yerek onlar hakk›nda bilgi edinme yöntem-lerinin bütünü olarak tan›mlayabiliriz. Buyöntemler ile hakk›n›zda bilgi toplayan kifli-ler olabilece¤i gibi, bunu gerçeklefltirmek ü-zere programlanm›fl otomatik yaz›l›mlar daolabilir. Sosyal mühendislik ile savaflmak i-çin bilinçli bir kullan›c› olmak ve 'güvenlik'kavram›n›n önemini kavram›fl olmak gerek-lidir. Sosyal mühendislik kavram›n›n dahaiyi anlafl›lmas› ve önlemler konusunda fikirüretilebilmesi için afla¤›daki örnekler fayda-l› olacakt›r:• Posta kutunuzda buldu¤unuz etkileyiciposta ekleri, web hizmetleri v.s. (Too GoodTo Be True dedi¤imiz, olmayan vaatler ilekullan›c›lar› kendi sitelerini ziyaret etmeyeya da programlar›n› kullanmaya sevketmeyeçal›flan giriflimler)

• Sistem Yöneticisi oldu¤unu ya da yetkilioldu¤unu iddia ederek herhangi bir servis i-çin kullanmakta oldu¤unuz kullan›c› ad›n›-z› ve parolan›z› ö¤renmeye çal›fl›lmas›.• Teknisyen ya da sorumlu kisvesi alt›ndabilgisayar›n›z›n taciz edilmesi.• Al›flkanl›klar› takip etmek sureti ile kulla-n›c›lar›n muhtemel parolalar›n›, ilgi alanla-r›n› tahmin etmeye çal›flmak gibi konulardaavantaj sa¤lamaya çal›flmak.Bu örnekler çok çeflitli giriflimler ve ihtimal-ler ile daha da geniflletilebilir. Burada bahse-dilmifl örneklere ve daha yarat›c› süprizlerekarfl› haz›rl›kl› olmak ve tuza¤a düflürülme-mek için, bilgisayar ve bilgi güvenli¤inin ö-nemini kavramak ve bu kavramlar› toplum-sal ahlak kurallar› gibi kabullenip bir aradayaflamay› ö¤renmek gereklidir.

Virüs Güvenli¤iVirüs sald›r›lar› bilgisayar dünyas›n›n gün-demini sürekli meflgul eden ve ciddiye al›n-mas› gereken tehlikeli bir mevzudur. Piya-sada mevcut olan birçok virüs koruma yaz›-l›m›ndan yararlanmak san›ld›¤› gibi yüzdeyüzlük bir koruma sa¤lamamktad›r. Bununsebebi virüs koruma programlar›n›n sadecetan›d›klar› virüsleri tan›yabilmeleri, yeni ü-retilen virüslerin sisteme bulaflmalar›na vetehlike yaratmalar›na engel olamamalar›d›r.Virüs RFC standartlar›nda flu flekilde ta-n›mlflanm›flt›r: "Virüs, iflletim sistemleri dedahil olmk üzere kendisini bir tafl›y›c› üze-rine konumland›rarak yay›lan kod parças›-d›r. Aktif hale gelebilmesi için konumland›-¤› program›n çal›flt›r›lmas› gereklidir". Butan›mlama, bilgisayara kayna¤›n›n güvenli-¤inden emin olunmayan kaynaklardan ge-len programlar›n çal›flt›r›lmas›n›n ne kadartehlikeli oldu¤unu iflaret etmektedir. Ayr›cavirüs bafll›¤› alt›nda incelenebilecek, dikkatedilmesi gereken baflka tehlikeler de vard›r:

Trojan'lar: Zarars›z programc›klard›r; siste-me direkt olarak zarar vermezler, baflkalar›-n›n sizden habersiz, kolayca bilgisayar›n›zaba¤lanabilmesi için çeflitli servisler çal›flt›r›r-lar. Çal›flma zaman›na bir etkileri olmad›-¤›ndan dolay› farkedilmeleri çok zordur.

Makro Virüsleri: Kelime ifllemcilerinin(Microsoft Word, Excel v.b.) yeteneklerinikullanarak sisteme bulaflan virüslerdir. Ör-ne¤in e-postaya ataç olarak eklenmifl bir dö-küman› açt›¤›n›zda sizden habersiz bir fle-kilde sisteme otomatik olarak bulaflabilirler.

Adware'ler: Kuruldu¤u sistemdeki kullan›-c›n›n al›flkanl›klar›n› izleyerek, bunlar› be-lirli bir merkeze raporlayan, kullan›c›y› ken-di üye sitelerine yollayarak hit kazanmay›hedefleyen korsan yaz›l›mlard›r. Genellikleillegal yaz›l›mlar›n sisteme kurulmas› esna-s›nda gizlice kurulurlar (örne¤in KaZaA, i-MESH gibi dosya paylafl›m yaz›l›mlar› ad-ware bar›nd›ran ve bu yaz›l›mlar›n da ken-dileri ile beraber sisteminize kurulmas›n›sa¤layan yaz›l›mlardand›r).

Virüslerden korunmak için, sistemde çal›-flan bir virüs koruma program› bulundur-mak, e-posta ile gelen eklere, tafl›nabilirmedyalar üzerindeki dosyalara temkinli birflekilde uaklaflmak, -özellikle- a¤ paylafl›m-lar› parolalar›na dikkat etmek gereklidir,mümkünse parola ile dahi olsa sistem dos-yalar›n›n da bulundu¤u disk bölümlerinefull eriflim kesinlikle verilmemelidir. Biraz i-tina ile virüsler bilgisayar dünyas›n›n baflar›-ya ulaflamam›fl yaz›l›mlar› olabilecekken, neyaz›k ki dikkatsiz kullan›c›lar ve üreticiler,hem kendilerini hem de içinde bulundukla-r› a¤›n di¤er kullanc›lar›n› tehlikeye sok-maktad›rlar.

E-Posta Güvenli¤iElektronik posta, internetin en eski ve halenen vazgeçilmez iletiflim metodlar›ndan biri-sidir. Fakat, e-posta teknolojisi internet kul-lan›m›n›n çok yayg›n olmad›¤› ve dolay›s› i-le güvenlik ihtiyac›n›n çok yüksek olmad›¤›dönemlerde gelifltirildi¤i için bir çok güven-lik riskine yatakl›k edebilmektedir. Ayr›ca,istenmeyen e-postalar (junk mail, spam ma-il, chain mail v.b.) ne yaz›k ki zaman vekaynak israf›na yol açmaktad›r. ‹letilerdekiek dosyalar›, art niyetli kodlar›n yay›lmas› i-çin platform teflkil etmekte ve e-posta yaz›-l›mlar›ndaki (özellikle Microsoft OutlookExpress'teki) güvenlik aç›klar› virüslerinçok büyük bir h›zla yay›lmas›na neden ol-maktad›r:• ‹letiler mutlaka anti-virüs yaz›l›m› ile kon-trol edilmeli, talep edilmemifl ekler müm-künse karfl› taraftan sözlü olarak teyid alma-dan aç›lmamal›d›r.• E-Posta önizlemeleri iptal edilmelidir. Ö-nizleme esnas›nda e-posta yaz›l›m›n›n gü-venlik aç›klar›ndan yararlanan sald›r›larlas›kl›kla karfl›lafl›lmaktad›r.• E-Posta yaz›l›m› sürekli olarak güncel tu-tulmal› ve yamalar› vakit kaybetmeden uy-gulanmal›d›r.• Ço¤unlu¤un kulland›¤› e-posta yaz›l›m›d›fl›nda bir yaz›l›m kullan›lmal›d›r, böyleceço¤unlu¤u hedef alan sald›r›lardan korunu-labilir.

Sonsöz• Biraz paranoyak olmaktan zarar gelmez.• Antivirüs yaz›l›m›n›z› sürekli çal›flt›r›n.• Önemli dosyalar›n›z›n düzenli olarak gü-venli medyalar üzerine yede¤ini al›n.• Bilmedi¤iniz dosyalara flüphe ile yaklafl›n.• Bir web ya da ftp sitesi çok güzel fleyler va-ad ediyorsa kesinlikle flüphelenin.• ‹flletim sisteminizin ayarlar›ndan bilinentürdeki dosyalar›n uzant›lar›n› göstermesinisa¤lay›n.• fiüphelendi¤iniz bir fley oldu¤unda sistemyöneticiniz ya da bilgili çevreniz ile temasageçmekte vakit kaybetmeyin (her türlü so-runuzu meren@comu.edu.tr adresine gön-derebilirsiniz).

* Bilg. Müh.

TDBD / 76

www.dentistry.hacettepe.edu.trÜniversitelerin diflhekimli¤i fakül-telerinin haz›rlad›¤› siteler bilgiye ulafl-mak için kullan›labilecek en iyi siteleraras›nda. Bu sitelerin alt›nda bulunanlinklerle birlikte kendilerinin sundu¤ubilgiler de oldukça faydal›.Hacettepeli meslektafllar›m›z taraf›ndanhaz›rlanan bu sitenin en önemli yan› si-zi yönlendirece¤i linklerin cok geniflolmas›. Bu linkler sayesinde diflhekimli-¤i fakültelerine, derneklerine, diflheki-mi odalar›na, yurtd›fl›ndaki üniversite-lere, internetten diflhekimli¤i ile ilgiliyay›n yapan dergiler ve klinik dallara a-it bilgilere ulaflabileceksiniz.

www.1st-dental.netDi¤er sitelerde oldu¤u gibi sunulan busitede de ba¤l› linkler size farkl› birçokyere ulaflman›z› sa¤layacak. Linklerinherbiri ayr›ca size yeni kap›lar ac›yor.

Bunlar› kullanarak ve araflt›rma bölü-müne ilgilendi¤iniz konunun anahtarkelimesini yazarak o konuyla ilgili de-tayl› araflt›rma yapabilirsiniz.Yine diflhekimli¤i ile ilgili çok genifl a-lanlara ulaflman›z› sa¤layan bir site da-ha sunuyoruz size. Bu site aç›ld›¤›ndasa¤ tarafta görece¤iniz linkler diflhe-kimli¤i ile ilgili bilgi ve ürünleri detayl›flekilde önünüze getiriyor. Yapman›zgereken sizi ilgilendiren konuyu seçipüstüne t›klamak.

www.yapirehberi.comSon dört say›d›r verdi¤imiz diflhekimli-¤iyle ilgili sitelere biraz farkl›l›k katmakistedik. Bundan sonra sizin isteklerinizdo¤rultusunda de¤iflik konulardaki si-telere de yer verece¤iz. Ilk olarak mua-yenehane dizayn›nda kullanabilece¤i-niz mobilyalar›n›z hakk›nda fikir eldeedebilece¤iniz bir siteyle baflliyoruz.Bu sitede ofis-büro mobilyalar›, aksesu-arlar ve tabii ki ev mobilyalar›yla ilgilioldukça güzel linkler bulacaks›n›z. E-¤er hastan›zdan yorulup zevkli ve de¤i-flik birfleyler yapmak isterseniz bu site-de gezinmek size büyük keyif verecek-tir. Görece¤iniz linkler aras›nda ofisleilgili olanlar sizin de dikkatinizi çeke-cek san›r›m.

� ‹nternette diflhekimli¤i Haz›rlayan: Diflhekimi Recep Erdöndü

Diflhekimli¤iyle ilgili bilgilere

ulaflabilmek için yurtd›fl›nda

say›s›z site bulmak mümkün.

Ancak a¤›rl›kla ‹ngilizce olmak

üzere yabanc› dillerdeki bu

siteleri sunmak konusunda

çekingen davran›yoruz. Yine de

her say›da araflt›rma konusunda

daha genifl noktalara ulaflmak

isteyenler için bu sitelere yer

vermeden edemiyoruz.

Dil problemi de olmasa...

Geçti¤imiz günlerde yitirdi¤imiz Filistinas›ll› ABD’li yazar Edward W. Said son

yüzy›l›n en önemli düflünürlerinden biriolarak nitelendiriliyordu. Said, Yirminci yüz-

y›l›n en sars›c›, en etkili kitaplar›ndan biri olan fiarkiyatç›l›k'ta,"Bat›"n›n "Do¤u"ya bak›fl tarz›n› büyük bir zihinsel güçle sorgu-lam›flt›r Edward Said: "fiark'›n kurulmufl bir fley oldu¤unu ilerisürüyorum kitab›mda; co¤rafi uzamlar›n, bu uzamlara özgüdin, kültür ya da ›rksal özlere dayan›larak tan›mlanabilecek yer-li ve kökten 'farkl›' sakinleri oldu¤u düflüncesinin tart›flma gö-türür bir düflünce oldu¤unu iddia ediyorum. Ama kuflkusuz,'bizi en iyi biz biliriz' fleklindeki s›n›rlay›c› düflünceye kat›lmamda mümkün de¤il."fiarkiyatç›l›¤›n kusurunun, hem düflünsel hem de insani bir ku-

sur oldu¤u kan›s›nday›m; çünkü fiarkiyatç›l›k, önce dünyan›nbir bölgesini kendine yabanc› saym›fl, sonra ona dair de¤iflmezbir yarg› kurmufl, böylece insan deneyimiyle özdeflleflememe, da-has› bunun insan deneyimi oldu¤unu görememe kusurunu iflle-mifltir... 'fiark' bir yana b›rak›lmal›d›r. fiarkiyatç›l›¤›n bize sundu-¤u bütün o ›rksal, ideolojik, emperyalist kliflelerle birlikte. Böy-lece insan toplulu¤unu ilerletmeye yönelik genel giriflimi, ›rksal,etnik ya da ulusal farkl›laflmalardan daha önemli sayan araflt›r-mac›lar, elefltirmenler, ayd›nlar ve insanlar ç›kacakt›r ortaya."fiarkiyat bilgisinin bugün bir anlam› varsa e¤er, o da fiarkiyatç›-l›¤›n, herhangi bir bilgide, herhangi bir yerde, her an ortaya ç›k-mas› mümkün bir zaaf konusunda uyar›c› bir örnek oluflturma-s›d›r. Okuruma fiarkiyatç›l›¤a verilecek yan›t›n Garbiyatç›l›k ol-mad›¤›n› göstermifl oldu¤umu umuyorum.”

TDBD / 78

Feyzi Aç›kal›n, Gö-rüp Geçemedik-

lerim (1999)’den son-ra bir kez daha, gün-lük gazete yaz›lar›n›

kitaplaflt›rm›fl bulunuyor. Bir anlamdagüncel olana, yirmi dört saate karfl› veri-len bir savafl›m bu! Kal›c›l›k yolunda a-t›lm›fl bir ad›m!...Öte yandan, her yaz›, -her ne kadar kifli-sel bir bak›fl aç›s› tafl›sa da- temelde, A-lanya – merkez’li de¤erlendirmeler. D›fl-tan ve uzaktan bak›nca, "ben-merkez"ligörünseler, öylesi bir yaz› türü olsalar

bile. Dolay›s›yla hem güncel hem kal›c›,Aç›kal›n’›n de¤inileri. Hem bireyselrenklere sahip hem de toplumun ç›kar-lar› için yaz›lm›fl. Ç›plak bir gerçeklikyans›tt›¤› ölçüde de fliirsel tatlar tafl›yor.Dilin Ucundakiler’in içerdi¤i her de¤er-lendirme, ayn› zamanda bir "45 Yafl Bi-lançosu"! Gerçi, bu ve benzeri hesaplafl-malar› her insan kendi benli¤inde yapar.Yapmal› da! Ancak, Aç›kal›n, bunu gaze-te sütunlar›nda / kitap sayfalar›nda aç›kaç›k yap›yor ve böyle a¤›r bir s›navdanaç›kal›nla ç›k›yor.

U¤ur Kökden

Ganefl Ramsumair,Karayiplerdeki

küçük Trinidad Adas›'n›n baflkenti Portof Spain'de ö¤retmenlik yapan, h›rsl›, o-kumay› seven bir gençtir. Babas›n›n ölü-mü üzerine döndü¤ü köyünde, halas›n›nve komflusu Ramlogan'›n yüreklendirme-siyle yazar olmaya karar verir. Ama önceRamlogan'›n k›z› Lila'yla evlenerek baflkabir köye tafl›n›r. Bu köyde arad›¤› huzurubulacak, yazmaya bafllayacakt›r.Ne var ki Lila, bir süre sonra yoksulluk-tan flikayet ederek evi terk eder. Yaln›zkalan Ganefl ilk kitab›n› yazar; ama dostuBehari'nin, eflinin ve halas›n›n bütün ça-

balar›na ra¤men sat›fllar çok düflüktür.Bunun üzerine Ganefl, köyün flifac›s› ola-rak yeni bir meslek edinir. Küçük bir ço-cu¤un korkular›n› yenmesine yard›mc› o-lunca ünü yay›l›r, yazd›¤› kitaplar satma-ya bafllar, zamanla bir halk kahraman› o-lur ve politikaya at›l›r.Nobel ödüllü yazar V.S. Naipaul'un, birhalk politikac›s›n›n yükseliflini ve evrimi-ni anlatan bu ilk roman›, bir sonraki ese-ri Miguel Soka¤› gibi içerdi¤i mizah, ka-rakterlerin canl›l›¤› ve ustal›kl› kurgusuy-la sevimli olmay› baflaran bir kitap. Mes-lektafl›m›z Süha Sertabipo¤lu’nun baflar›l›çevirisiyle keyifle okunuyor.

Feyzi Aç›kal›n/FA&FA yay›nc›l›k

fiarkiyatç›l›k

Bir Kad›n Bir Erkek Bir Levrek ‹skeleti Solmaz Kamuran ‹nk›lap Kitabevi

Bu sayfa ’in katk›lar›yla haz›rlanm›flt›r

H er biri farkl› bir 24 saat içinde geç-mifl üç ayr› uzun hikaye: Bir Kad›n,

Bir Erkek, Bir Levrek ‹skeleti. Yaflam›n'gel-git'leri ve insanlar›n kendileriyle olan'gel-git'leri... Kayg›lar, umutlar, gergin-likler, ac›lar, mutluluklar ve sonu gelmezyalanlar; aldatmalar, aldanmalar, avun-malar. Kendilerini s›radan insanlar›n d›-fl›nda sananlar›n, bazen s›radan biriol-duklar› ç›k›verir ortaya. S›radan birininde bazen görkemli bir gökkufla¤›na ben-zeyen afallat›c› renkler çizmesi gibi. Neyak›nmalar›m›zda vard›r gerçek foto¤raf-lar›m›z, ne övünmelerimizde ve gerçekfoto¤raflar›m›z› hiç mi hiç bilemeden ge-çer gideriz yeryüzünden.Son y›llar›n en üretken yazarlar›ndan,meslektafl›m›z Solmaz Kamuran, bu üçuzun hikayesinden, insanlar›n hiçbir za-man bilemeyecekleri gerçek foto¤raflar›,kendi 'gel-git'lerinin dalgalar›yla yans›t›-yor. Ayn› yaflam denizinin k›y›lar›nda çe-kilmifl hem birbirinden de¤iflik, hem bir-birine benzer insan foto¤raflar›. VarflovaÜniversitesi Türkoloji bölümünden Do-çent Doktor Danuta Chimielowska BirLevrek ‹skeleti üzerine verdi¤i tebli¤deflöyle bir yorum yap›yor; "‹nsan ruhundayap›lan son derece gerilimli bir yolcu-luk... Postmodern edebiyat›n asla taklitedilemeyecek çok çarp›c› bir örne¤i..."

� � � � � � K i t a p � � � � � �

Dilin Ucundakiler

Mistik Masör V. S. Naipaul‹letiflim Yay./Ça¤dafl Dünya Edebiyat› Çeviri: Nam›k Süha Sertabipo¤lu

Edward W. SaidMetis Yay›nlar› / Tarih Toplum Felsefe Dizisi

TDBD / 80

Lansman› yeni yap›lan Dyract‚ eXtraDENTSPLY kompomer restoratif

materyallerinin en geliflmiflidir. Kayna-¤›n› DENTSPLY’›n on y›ll›k deneyimin-den ve 140’tan fazla bilimsel yay›n› olanDyract ve Dyract AP’den almaktad›r. Bir sanat eseri olan bileflimi sayesindeDyract eXtra kompozitlerin güç ve este-ti¤i ile cam iyonomerlerin düflük bü-züflme ve florid serbestlefltirme özellik-lerini kendi bünyesinde birlefltirmistir. Dyract eXtra h›zl› ve kolay uygulan›r,yap›flmayan kremsi k›vam› sayesindemanipulasyonu kolaydir. Çal›flma süre-si uzat›lmifl (90 sn), polimerizasyon sü-resi –2 mm derinlik ve 800mW/cm2 ›-

fl›k gücüyle- k›salt›lm›flt›r (10 sn) ve ay-r›ca bitimi kolaylaflt›r›lm›flt›r. ‹ngiltereManchaster Üniversitesi’nden Watts ta-raf›ndan yap›lan ba¤›ms›z bir araflt›r-mada tedavi esnas›nda bitimden öncebile ola¤anüstü düzgün yüzey sergile-mifltir. Dyract‚ eXtra’n›n afl›nma direncide önemli oranda art›r›larak tum kavites›n›flar›na uygun hale getirilmifltir. Dyract eXtra’n›n kullan›m alanlar›:• Servikal lezyonlar• Pedodonti• Yetiflkin Class I ve II’lerde posterior o-larak• Çürük riski yüksek olan hastalarda veyafll› ve daha az ifllem uygulanmas› ge-reken hastalarda

DentsplyTel: 0.216. 445 76 48

Anterior ve posterior difllerde kullan›labilen dolgu maddesi

Posterior mikrohibrit kompozit (Heavy Body)

Nano hibrid kompozit

Dyract® eXtra

Detail

Ivoclar Vivadent; Tetric Ceram veTetric Flow’dan sonra flimdide

posterior bölgeler için kondanseedilebilen Tetric Ceram HB’yi diflhe-kimlerine sundu. Tetric Ceram HBmikrohibrit posterior bölge kompo-zitidir. ‹norganik doldurucu oran›(%81 a¤›rl›kça).

Özelikleri Yo¤un k›vam, Yüksek derecede rad-yopasite (% 330 Al), Her bir tabakasadece 20 sn de polimerize edilir,Minumum afl›nma miktar› Avantajlar› Kondanse edilebilir, Radyografidedaha net görüntü, Zamandan tasar-ruf, Okluzal kuvvetlere dayan›kl›

• Tetric Ceram HB Intropaket4 adet Tetric Ceram HB, her biri 4gr1 adet Tetric Flow 2 gr A3,5 dentinrengi1 adet Excite 5 gr ( Single Bond) • Tetric Ceram HB tek tüp, her biri 4gr

Güney DiflTel: 0212 346 04 04

P reparasyon alan›ndan uzaklaflt›r›l-mam›fl olan art›k maddeler ölçünün

tam olarak sertleflmemesine, ölçüde ha-va kabarc›klar›n›n oluflmas›na nedenolmaktad›r. Clinician’s Choice’un bizesundu¤u Edta içerikli DETAIL ölçü ön-cesi temizleme jeli sayesinde diflhekim-leri ölçü almadan önce kesin preparas-

yonu yap›lm›fl olan difllerin geçici si-man art›klar›ndan, eldiven tozundantemizlenmesini sa¤lamaktad›r. Sadece10 saniye içerisinde etkisini göstermek-te olup preparasyon yüzeyinin temiz ol-mas›n› sa¤lamaktad›r.www.clinicianschoice.com adresin-den daha detayl› bilgi edinebilirsiniz.

Simile S imile anterior ve posterior bölgedeestetik amaçl› retorasyonlarda kulla-

n›lan nano hibrid bir kompozittir. Na-nohybrid formülüyle üstün bir yüzeypürüzsüzlü¤ü, kolay cilalanabilirlik, cilatutuculu¤u, afl›nma direnci gibi fizikselözelliklere sahiptir. Ayr›ca Simile’ninenstrümanlara yap›flmama özelli¤i var-d›r. Manipulasyonu ve difl konturlerininverilmesi çok kolayd›r. Kompozit-diflbirleflim bölgelerinde mükemmel birbirleflim ve uyum sa¤lar.Simile anterior bölgede kullanmak içinmicrofill’in esteti¤ine, posterior bölgede

kullanmak için hybrid’in sa¤laml›¤›nasahiptir.Ayr›ca Simile, yüksek ç›k›fll› ›fl›n cihaz›y-la 6 sn.’de polimerize özelli¤ine sahiptir.

Simile 10’lu Set: 4gr’l›k fl›r›ngalardaA1, A2, A3, A3,5, B1, B2, B3, C2, OpakUniversal, Incisal

Simile 5’li Set: 4gr’l›k fl›r›ngalarda A2,A3, A3.5, D1, Incisal

DentanetTel: 0212 297 53 00

Ölçü öncesi preparasyon sahas› için temizleme jeli

Tetric Ceram HB