1. Alergjit

Anti-histaminikt prdoren pr t lehtsuar simptomat e rrufs, teshtiturit dhe fenomeneve t tjera alergjike. Veprimi i tyre sht t limitoj apo bllokoj lirimin e histamins q lshoh nga organizmi si prgjigje e ekspozimit ndaj substancave q provokojn reaksione alerg jike. Kto ilae mund t provokojn prgjumsi me intensitet t ndryshm. Antihistamikt 1. Klorfenamina maleato 2. Difenidramina kloridrato 3. Loratadina 4. Cetirizina kloridrat 5. Astemizolo

Ndrveprimi me ushqimin: sht mir q antihistaminikt t merren me stomak bosh pr t rritu kasitetin e tyre. Ndrveprimi me alkoolin: Disa antihistaminik mund t rrisin prgjumjen. Kujdes n prdorim in e tyre kur t ngisni makinn, etj. Analgjezikt/Antipiretikt Jan ilae q trajtojn dhimbjen, temperaturn dhe inflamacionin. 6. Paracetamoli

Ndrveprimi me ushqimin: Pr nj lehtsim t shpejt t dhimbjs apo temperaturs, ilai merr tomak bosh sepse prania e ushqimit ngadalson thithjen e paracetamolit. Ndrveprimi me alkoolin: Evito apo limito prdorimin e alkoolit pasi, mund t rris rrezikun e dmti mit t mlis apo at t hemorragjis n stomak. Anti-Inflamatoret jo-steroid Reduktojn temperaturn, dhimbjen dhe inflamacionin. 7. ACID ACETIL SALICILIK 8. IBUPROFENI 9. NAPROKSENI 10. KETOPROFENI 11. NEBUMETONE ASPIRINA

Ndrveprimi me ushqimin: Kto ilae mund t irritojn stomakun, sht e preferueshme t merre e ushqim ose me qumsht. Ndrveprimi me alkoolin: Evito apo limito prdorimin e alkoolit, pasi prdorimi kroni k i tij mund t rris rrezikun e dmtimit t mlis ose hemorragjis s stomakut. Aspirina e ur me cip (e quajtur edhe tamponuar) sht e preferuar ndaj asaj normales (pa cip) pr n j rrezik m t vogl n provokimin e hemorragjis n stomak. Kortikosteroidt Reduktojn njtjen dhe kruajtjen, dhe ndihmojn n zgjidhjen e problemeve me alergjin, re umatizmin.

12. METILPREDNISOLON 13. PREDNISON 14. PREDNISON ACETAT Ndrveprimi me ushqimin: Prdorn me ushqim ose me qumsht pr t parandaluar dmet n stoma Analgjezikt narkotik

Shitn vetm me recet t mjekut. Veprojn mir n format e dhimbjes akute. Kodeina mund t p et pr t qetsuar refleksin e kolls. Merret me kujdes dhe vetm sipas kshills s mjekut s e mund t japin vartsi dhe efekte dytsore serioz n qoft se merren n mnyr t gabuar.

KODEINA, KODEINA ME PARACETAMOL MORFINE SULFAT Ndrveprimi me alkoolin: Evito prdorimin e alkoolit pasi rrit efektin sedativ t ktyre ilaeve. Kujdes edhe n prdorim pr shoferet e mjeteve. Astma

BRONKODILATANTET Prdoren n trajtimin e simptomave t astms bronkiale, bronkitit kronik dhe enfizems. Kt o ilae veprojn duke favorizuar fluksin e ajrit n mushkri duke prmirsuar kshtu respirac onin. 15. TEOFILLINA 16. SALBUTAMOLI 17. EPINEFRINA

ADRENALINA

Ndrveprimi me ushqimin: Efekti i ushqimit tek ilaet me baz teofillinn mund t jet i ndr yshm. Kshtu vaktet shum t yndyrshme mund t rrisin prqendrimin e teofillins n trup, nd vaktet me shum karbohidrate mund ta ulin prqendrimin. Ndrveprimi me alkoolin: Duhen evituar pijet q prmbajn kafein (okollata, kola, aji, ka eja) pasi bronkodilatantt gojor dhe kafeina, stimulojn sistemin nervor. Duhet evitu ar alkooli nse merren ilae me baz teofillinn pasi, mund t japin t vjella, dhimbje koke , irritacion. Problemet kardiovaskulare

Mjekimet pr problemet kardiovaskulare jan t shumta, ato ndrhyjn n kontrollin e presion it t gjakut, angins, ritmit kardiak, kolesterolit t lart. Kto ilae mund t kombinohen m s tyre pr nj efekt m optimal. P.sh: B-bllokuesit mund t trajtojn hipertensionin, angi nn apo dhe aritmin. Disa nga klasat e ilaeve kardiovaskulare jan: DIURETIKT Diuretikt ndihmojn n eliminimin e ujit, natriumit dhe kriprave t tjera nga trupi. 18. Furosemidi 19. Triamteren dhe hidroklortiazidi 20. Hidroklortiazidi 21. Bumetamide 22. Metolazone Ndrveprimi me ushqimin: Diuretikt kan ndrveprime t ndeshm me ushqimin. Disa prej tyre provokojn eliminimin e kaliumit, kalciumit, magnezit. Triamtereni nga ana tjetr, n uk eliminon fare kaliumin, duke provokuar hiperkalemi. Teprica e kaliumit n gjak mund t jap ritm jo t rregullt dhe prplitje t zmrs. Kur merret triamteren, duhet t ngrnia e ushqimeve t pasura me kalium si banane, portokall, zarzavate, etj. B-BLLOKUESIT: B- Bllokuesit zvoglojn impulset e nervave tek zemra dhe ent e gjakut. Kjo ul portatn apo sasin e gjakut dhe punn e zemrs. 23. Atenolol 24. Metoprolol 25. Propanolol 26. Nadolol Ndrveprimi me ul presionin e tartrat kloridrat alkoolin: Evito alkoolin me propanolol kloridrat. Kombinimi i tyre gjakut.

NITRATET Nitratet relaksojn ent e gjakut dhe ulin krkesn pr oksigjen t zemrs. 27. Isosorbit nitrati 28. Nitroglicerina Ndrveprimi me alkoolin: Evito alkoolin sepse mund t fuqizoj efektin vazodilatant t n itrateve dhe mund t ul presionin e gjakut rrezikshm. ENZIMA QE KONVERTON ANGJOTENSINN Ndrveprimi me ushqimin: Ushqimi mund t ul . Bllokuesit e ACE-s merren nj or para apo qendrimin e kaliumit (K) n trup. Kjo rritje evituar dieta q prmban kalium si bananet, HMG-COA BLLOKUESIT E REDUKTAZS

prthithjen e Captoprilit, enalaprilit, etj dy or prapa ushqimit, ato mund t rrisin pr e kaliumit mund t jet e dmshme, pr kt duhe prhimt dhe portokallt.

Kto ilae jan t njohura ndryshe dhe me emrin statina. Prdorn pr uljen e kolesterolit, u in prqindjen e prodhimit t LDL (kolesterolit t keq). Disa prej tyre ulin dhe trigli ceridet (yndyrnat) n gjak.

29. Atorvastatina krip kalciumi 30. Fluvastatina krip natriumi 31. Pravastatina krip natriumi 32. Simvastatina 33. Rosuvastatina Ndrveprimi me alkoolin: Evito pirjen e sasive t mdha t alkoolit q t mos rritsh rrezik n e dmtimit t mlis.Ndrveprimi me ushqimin: Statinat duhet t merren me vaktin n dark itur prthithjen. ANTIKOAGULANTT Antikoagulantt ndihmojn n parandalimin e koagulave t gjakut (mpiksjes) 34. Warfarin krip natriumi. Ndrveprimi me ushqimin: Vitamina K prodhon substanca q ndrveprojn me koagulimin e g jakut, duk ulur efikasitetin e ktyre ilaeve. Pr kt arsye duhen evituar ushqimit e pasu ra me vitamin k (brokoli, spinaqi, lulelakr, etj). Doza t larta t vitamins E (400 IU ose m shum) mund t rrisin kohn e koagulimit dhe rrezikun e gjakderdhjes. Konsultoni mjekun n rast se duhet t merrni vitamina E. ANTIBIOTIKT DHE ANTIMYKOTIKT. Disa kshilla t prgjithshme:

- Tregoni doktorit tuaj n qoft se keni pasur raste t skuqjeve t lkurs nga antibiotiku. Nj skuqje e lkurs mund t jet simptom e nj reaksioni alergjik, t cilt mund t jen e erioz. - Tregoni doktorit tuaj nse vuani nga diarreja. - Tregoni nse jeni duke prdorur kontraceptiv oral, pasi disa produkte antibiotike mu nd t zvoglojn efikasitetin e tyre. - Kura antibiotike duhet prfunduar edhe pse mund t ndiheni m mir. - Prdorni antibiotikun me shum uj.

ANTIBAKTERET 35. PENICILLINA 36. Amoxicillina trihidrat 37. Ampicillina trihidrat Ndrveprimi me ushqimin: Merren me stomak bosh nj or para ose dy or prapa vakteve. Nse keni probleme me stomakun merren me ushqimin. KINOLONET 38. CIPROFLOXACINA CLORIDRAT 39. LEVOFLOXACINA 40. OFLOXACINA

Ndrveprimi me ushqimin: Merren me stomak bosh nj or para apo dy or prapa vakteve. Nse keni problem me stomakun merren me ushqimin. Duhet t evitohen produktet q prmbajn ka lcium si qumshti, kosi, vitaminat apo mineralt q prmbajn hekur (Fe), si dhe antiacide t pasi zvoglojn ndjeshm prqendrimin e ilait n gjak. Ndrveprimi me kafeinn: Duke marr kto ilae me kafein apo me produkte q e prmbajn kaf kafe, kola, aj, apo okollata) mund t rritet niveli i kafeins n gjak. CEFALOSPORINAT 41. CEFACLOR MONOHIDRAT 42. CEDROXIL MONOHIDRAT 43. CEFIXIME 44. CEFPROZIL MONOHIDRAT 45. CEFALEXIMA KRIP LIZINE Ndrveprimi me ushqimin: Merren me stomak bosh nj or para apo dy or prapa ushqimit. M erren me ushqimin n rastet e problemeve me stomakun. MACROLIDET 46. AZITROMICINA BIHIDRAT 47. CLARITROMICINA 48. ERITROMICINA Ndrveprimi me ushqimin: Merren me stomak bosh nj or para apo dy or prapa vakteve. M erren me ushqimin n rastet e problemeve me stomakun. SULFONAMIDET 49. SULFAMETOXAZOL DHE TRIMETOPRIM 50. COTRIMAZOL Ndrveprimi me ushqimin: Merren me stomak bosh nj or para apo dy or prapa ushqimit. M erren me ushqimin n rastet e problemeve t stomakut. TETRACIKLINAT 51. TETRACIKLINA KLORIDRAT 52. DOXICICLINA KLORIDRAT 53. MINOCICLINA DICLORIDRAT. Ndrveprimi me ushqimin: Ilaet merren me stomak bosh nj or para apo dy or prapa ushqim it. Ato merren me ushqimin n rast problemesh me stomakun. sht e rndsishme t merren tet raciklinat bashk me lakticinet, antiacidet apo integratort q prmbajn hekur (Fe), pasi kto t fundit mund t ndrhyjn n efikasitetin e mjekimit.

NITROIMIDAZOLI 54. METRONIDAZOLI

Ndrveprimi me alkoolin: Evito alkoolin, apo ushqime ose pije q prmbajn alkool si gja t kurs, ashtu dhe tre dit prapa. Alkooli n kt rast mund t provokoj dhimbje abdominale vjella, dhimbje koke. ANTIFUNGINET 55. FLUCONAZOL 56. GRISEOFULVINA 57. KETOCONAZOL 58. ITRACONAZOL

Ndrveprimi me ushqimin: sht e rndsishme t evitohet prdorimi i ktyre ilaeve bashk me n, djathin, kosin, akulloren, etj; apo antiacidet. Ndrveprimi me alkoolin: Evito prdorimin e alkoolit gjat kurs me ketokonazol (Nizora l) edhe pr t paktn tre dit pas kurs. Alkooli mund t provokoj dhimbje abdominale, t vj a dhe dhimbje koke. SHQETSIMET E HUMORIT DEPRESIONI, ANKTHI.

Depresioni, paniku dhe ankthi jan disa nga shembujt e shqetsimeve t humorit. N prdori min e ilaeve pr trajtimin e shqetsimit t humorit sht e rndsishme ndjekja e kshillave ize t doktorit. Duhet t merret gjithmon doza e duhur edhe pse pacienti ndiht mir, asn jher nuk duhet t ndrpritet kura me iniciativ personal, pa u kshilluar m par me dokto N disa raste duhet t pritet edhe disa jav pr t par prmirsimet e simptomave. BLLOKUESIT E MONOAMINO OKSIDASES (MAO) 59. TRANILCIPROMINA DHE TRIFLUOPERAZINA

Ndrveprimi me ushqimin: Inhibitort e MAO-s kan shum limite dietetike, dhe personat q jan n trajtim me kto ilae kan nevoj t ndjekin me shum kujdes orientimin e diets dhe at e mjekut. Mund t ket nj rritje shum t shpejt dhe potencialisht fatale t presionit t jakut, n qoft se merren ushqime apo pije q prmbajn Tiramin (derivat i Tirozins=aminoac d), ndrsa jeni n kur me inhibitor t MAO-s. ILAET KUNDER ANKTHIT 60. LORAZEPAM 61. DIAZEPAM 62. ALPRAZOLAM Ndrveprimi me alkoolin: Edhe pse alkooli nuk ndrvepron shum me kto ilae, ai gjithsesi mund t alternoj prqendrimin dhe reflekset. Personat me depresion nuk duhet t pin alk ool. Ndrveprimi me ushqimin: Kto ilae mund t merren si para, ashtu edhe prapa ushqim it. ANTIACIDET

Reflukset e lngut gastrik, djegia e stomakut, problemet e digestionit dhe gazrat jan tepr t njohura. Trajtimi me ilae parandalon dhimbjen dhe shkaktart q rrisin hipera ciditetin e stomakut. Mnyra e jetess dhe dieta mund t ken nj rol t rndsishm, n shfa simptomave, por edhe n zhdukjen e tyre. Pr shembull, pirja e duhanit dhe konsumi i pijeve me baz kafein mund t prkeqsojn simptomat.

63. CIMETIDINA KLORIDRAT 64. FAMOTIDINA 65. RANITIDINA KLORIDRAT 66. NIZATIDINA Ndrveprimi me ushqimin: Mund t merren si pran, ashtu dhe larg vakteve t ushqimit. Ndrveprimi me alkoolin: Evito prdorimin e alkoolit me kto ilae, ai mund t irritoj sto makun. Ndrveprimi me kafeinn: Produktet me kafein (kola, kafeja, okollata, aji) mund t irrit ojn stomakun. 67. KORTISTEROIDET

Jan prdorur qysh n vitet 1950. Efekti i fillimit i zhgnjeu doktort se m n fund u gjet he nj kur pr artritin reumatik. Megjithat ky mendim u braktis shpejt. Nse koto ilae me rren n doza t larta ose pr nj koh t gjat ato mund t shkaktojn disa efekte ansore ku et: shtim i peshs trupore, osteoporoz, katarakt, hipertension, rritje t nivelit t sh eqerit n gjak, ulet aftsia pr t luftuar infeksionet dhe mbyllur plagt. Gjat viteve t p orimit t kortisteriodeve n kemi msuar se si t i prdorim ato n mnyr q t kemi sa m sh nga ato, dhe sa m pak efekte ansore. Pr t arritur kt qllim kto ilae prdorn m doz unksionimi i kortisteriodeve sht i till: ato ndalojn prodhimin e qelizave destruktiv e inflamatore tek kyet dhe ndalojn t tjerat q t i afrohen kyeve. Por gjithashtu ato uli n prodhimin e kolagjenit q sht blloku qendror i shum indeve t organizmit, si dhe t kar tilaxhs (element ndrtues i kyeve), si dhe ulin thithjen e kalciumit nga organizmi g j q mund rris shpejtsin e shkatrrimit t kyeve prej artritit rumatik. Sa m e lart t kortisteriodeve e prdorur aq m shum ulet inflamacioni tek kyet, por aq m shum rritet mundsia q ilai do shkaktoj efekte ansore. Prandaj doza e ktyre ilaeve ulet me kalimin kohs pr t shmangur efektet ansore q vijn nga prdorimi i gjat i ilait si Osteoporoza limi i kockave) dhe katarakti i syve. 68. Guarana

Kto tableta prmbajn pluhur i guarans (500 mg-nj tablet), vaj t karafilit t nats, mag siliciumdioksid. Pr prdorim rekomandohet t merren dy tableta para mngjesit me pak lng je, por edhe dy-tri tableta brenda dits. Rekomandohet pr shtimin e nevojs pr pun inte lektual, n mundimet fizike, te personat e smur jo dinamik dhe t molisur. Pr njerzit a ist, menaxhert, studentt, si afrodiziak natyror dhe pr shtimin e energjis, motivim dh e qndrueshmri. ILAE Q MUND T PRDOREN PA REKOMANDIMIN E MJEKUT 69. Nj ila antipiretik

Si ila antipiretik (n rast temperature), m i prdoruri sht paracetamoli. sht mir t m tpi, si nj flakon shurup apo pikash, ashtu edhe nj kuti me supozitor: kjo sepse n ras t fmija ka diarre n t njjtn koh, sht e preferueshme q ilai t merret nga goja, kurs przierash ose t vjellash sht mir q ilai t merret n rrug retale apo me supozitore. 70. Nj qetsues kolle

Mund t i jepet n rast se kolla sht e that, e bezdisshme dhe jep shqetsim n gjumin e fos njs. Duhet theksuar q kolla gjithsesi sht e dobishme pr organizmin, i cili me an t saj eliminon sekrecionet nga rrugt e frymmarrjes. N rast se kolla sht e tipit aziatik qets uesi i saj sht i kundrindikuar. 71. Flakon me pika pr rrufn

Mund t mbajm solucion fiziologjik pr t br lavazhe t hunds, q sht e indikuar sidomo at q akoma nuk din t fryjn hundn. Pr fmijt pak m t mdhenj mund t prdoren edhe pi itore, pr nj periudh jo m shum se 4-5 dit dhe t prdoren vetm n faz akute sepse "li

dhe, nse i jepen fmijs para gjumit e favorizojn at pozitivisht. 72. Nj ila kundr t vjellave

E vjella sht nj simptom q shoqron smundje t ndryshme. Zakonisht e vjella kalon n mn ane por, nse nuk kalon dhnia e nj doze Domperidone (ilai me m pak efekte ansore) mund t jet n ndihm. 73. Hydroxichloroquinn

Si n shum raste t tjera t provuara n mjeksi, nj ila q ka efekte t mira mbi nj smu kt efekt edhe mbi smundje t tjera. Po kshtu edhe me Hydroxichloroquinn, q n fillim s dhuar si ila anti-malarie. N vitet 1950-1960 studimet e rasteve klinike treguan se ky ila ishte efektiv gjithashtu edhe n trajtimin e artritit reumatik. Hydroxichlo roquina sht m pak toksike dhe shkakton m pak efekte ansore s ilaet e tjera IASM. Por i duhet 3-6 muaj trajtim q t filloj t ket efekt mbi smundjen dhe q t arrij maksimumin rs terapeutike q ka i duhen plot 12 muaj. Gjithashtu organizmi e ka t vshtir ta elimi noj kt ila edhe pasi sht pushuar trajtimi me t. Ilai mbetet n organizm edhe pr 5 v dita kur u pi tableta e fundit e ilait. N raste t rralla Hydroxichloroquina mund t s hkaktoj dmtimin e Makuls, q sht zona e syrit q rregullon figurn. 74. Antibiotikt

Veprojn vetm n rast t nj smundje me origjin bakterike. N pediatri shumica e smundjev e origjin virale, ku edhe viruset mund t japin temperatur t lart, prandaj prindi duhe t t rezistoj nga tundimit pr t i dhn fmijs antibiotik kur ai ka temperatur duke mendu po e shron. 75. KORTIKOSTEROIDET ME AN T AEROSOLIT

Ka nj tendenc tek prindrit n prdorimin e ktyre ilaeve gjat smundjeve banale t rruf nduar q dhnia me an t aerosolit sht m e dobishme dhe m e padmshme. Nuk sht kshtu: j mnyre sht demonstruar vetm n disa kushte patologjik, dhe efektet ansore, t lidhura um tek dozat e teprta q fmija mund t marr, dhe jo vetm, mund t jen jo pak t rndsi 76. ANTIINFLAMATORET

Nuk shrojn nga smundjet as parandalojn prkeqsimin e gjendjes s fmijs n rast rrufe, fyti, kolle, etj. N veanti nuk duhet prdorur asnjher aspirina tek fmijt, prve atyre eve q prshkruhet nga pediatri: mund t shkaktoj kompilikacione tek mlia apo edhe truri. 77. PIKA PR VESH

Pr dhimbjen e veshit m mir t prdoret paracetamoli i cili ka edhe veti kundr dhimbjs. K o pasi n rast t shpimit t timpanit (q ndodh shpesh n rastet e otiteve akute) pikat n v h mund t jen t dmshme. 78. ACIDI FOLIK

Acidi Folik q ul nivelet n gjak t homocisteins, a sht i aft t reduktoj rrezikun kard kular? Disa krkues shkencor anglez kan br nj studim, duke mbshtetur iden q ulja e n plazmatik t homocisteins, sjell reduktimin e rrezikut kardiovaskular n 10 20 %. Acidi Folik sht nj vitamin e grupit B q merret me an t diets s prditshme, dhe gjendet n bimt me gjith jeshile. Homocisteina rrit rrezikun e smundjeve kardiovaskular, duke dmtuar veshjen e brendshme t arterieve. 79. KAFEINA

Kafeina (ose 1,3,7, trimetilxantina, sht quajtur ndryshe edhe Teina), sht nj alkaloid natyral q e gjejm n bimn e kafes, kakaos, ajit, kolas, guaranas dhe mats, si dhe n p

t q prodhohen nga kto bim. Nga ana kimike sht nj xantin dhe si e till ka veprim stimu s n sistemin nervor qendror (eliminon prgjumsin dhe aktivizon sensin e kujdesit dhe t prqendrimit). Kafeina ka nj efekt t leht diuretik dhe nj efekt modest enzgjerues. Aj ka nj efekt irritues pr mukozat e stomakut. Efektet negativ nga mbidozimi jan: eksi timi, pagjumsia, dridhjet e duarve, t przierat, t vjella, rritja e diurzes, e ritmit t zemrs (takikardia) dhe ekstrasistola. Popullariteti i pijeve q prmbajn kafein (mbi t gjitha kafeja dhe aji) e rendisin kt substanc psikoaktive m t prhapurn n bot. 80. SULFONILURET

Ky lloj ilai ka dal n qarkullim prej vitesh. sht mekin nga goja. Emra t njohur q kan je kt ila jan minodiab dhe diabinese. Ktu futet dhe Daunil (i njohur n Shqipri). Kto j llacsh stimulojn pankreasin duke rritur n kt mnyr sasin e insulins q derdhet n g insulin shtes e detyron glukozn t hyj n muskuj me sforcim. Problemi me kt ila sht k e rrisin ndjeshmrin e organizmit ndaj insulins, por ato rrisin thjesht sasin e ins ulins (pra sasi dhe jo cilsi). Kjo e zgjidh problemin prkohsisht duke ulur nivelin e glukozs n gjak, por krijon nj problem afatgjat sepse stimulon rritjen n pesh. Pra ky ila vese sa rrit sasin e insulins n gjak. Por disa diabetike e kan nivelin e insulins hum t lart edhe pa e marr ilain. Nivel q mund t shkoj deri n 5 her m tepr se norm 81. BIGUANIDET

Ilaet me kt prbrje jan zhvilluar n vitin 1994. Ato veprojn nga nj drejtim i ndryshm sim me sulfoniluret. N vend q t rrisin nivelin e insulins ato ngadalsojn sasin e gluko q prodhohet nga mlia dhe zorrt e vogla ku tretet ushqimi. Kto ilae jan m t prparua e sulfoniluret sepse nuk shkaktojn rritje pesh ose ndonj smundje zemre. Por kto ilae m egjithse jan m t prparuara kan disa efekte ansore. Shkaktojn problem stomaku, diarre enjn e ngopjes abdominale, etj. Njerzit q vuajn me zemr, mli ose veshka kshillohen t e marrin kt ila. Ilai tipik q prmban biganide quhet metformin. 82. ALFA GLUKOZ NDALUES

Disa nga kto lac si pr shmbull Acarbose, ngadalsojn shprbrjen e sheqernave n zorrt duke ndrhyr n enzimn me t njjtin emr, enzimn alfa glukoz. Kjo enzim bn shprbrje e q ndodhen n ushqimet q ham. Duke ndaluar kt enzim nga funksionimi nuk bjm gj tjet randalojm rritjen e sheqerit n gjak. Efekte ansore: gazra dhe dhimbje t abdomenit, p o ashtu diarre. Nuk i kshillohet veanrisht t smurve me ulcera ose kolitis, gjithashtu shkakton pun t tepruar t mlis q mund t shkoj n dmtim t saj. 83. THISCOLIDINIDION Ilai m i ri i dal n treg. Emri n kutin e ilait: rezulin.

Ky sht ilai i par q ndihmon trupin q ta prdor m mir insulinn duke stimuluar disa p t indeve t ashtuquajturat vendkalimi nprmjet t cilave glukoza hyn n qeliz nga gjaku studimet e bra n pacientt q prdorin kt ila dhe ilain e par (sulfoniluret) rezultoi jithse kishte ulje t glukozs prsri kishte rritje n peshn trupore. Ky ila ka efekte an kryesisht n mli, ka pasur bile edhe vdekje prej tij. Si dhe shkakton dhimbje, infe ksion dhe dhimbje koke. 84. INSULINA

Insulina sht prdorur gjithnj n diabetin Tipi 1, n njerzit t cilt nuk prodhojn dot i Ndrsa n diabetin Tipi 2 insulina prdoret si mundsia e fundit e mbetur. N fakt rreth 2 9 % e diabetikv t Tipit 2 mjekohen me injeksione insuline. Dihet se praktikisht di abeti Tipi 2 me an t diets dhe ushtrimeve fizike nuk duhet t arrij n kt pik t injek t insulins. Pacienti q ka arritur n at faz q duhet patjetr injeksion insuline edhe si ta kuptoj m s miri rndsin e diets (perizs) dhe aktivitetit fizik, tashm nuk gjejn ca n personalitetin e tyre q ta fillojn luftn nga e para. Ata ja ln do gj n dor ila ulina e zbuluar m 1922 vepron shpejt, brenda disa orsh pasi sht marr. Insulina detyro

n mlin t ndaloj prodhimin e glukozs dhe t filloj prdorimin n glukozn, bile n nj far shkall detyron edhe qelizat e yndyrs rndsi sasia dhe momenti i injektimit t insulins. Me tepric dhe hum duke shkaktar hipoglicemi. Shum pak nuk ja del q t detyroj z. Pra sht shum delikat mnyra se si merret insulina. E cila ka ipoglicemi, shtim n pesh trupore dhe smundje gjaku. 88. MIOTENS

e saj, detyron muskujt t q t thithin glukoz. Ka niveli i glukozs ulet s qelizat t thithin gluko dhe efekte ansore q jan

Tiocolchicoside. Ampul 4 mg/2ml. Ampula prmban 2 ml solucion: Prbrs aktiv: Tiocolchic oside 4mg. Nj kuti prmban 6 ampula pr prdorim intramuskular. Miorelaksant me veprim qendror. Tiocolchicoside sipas disa studimeve ushtron nj aktivitet selektiv agoni st mbi receptort GABA-ergjike dhe glicinergjike. Kjo shpjegon efektin e Miotens s i n kontrakturat e tipit reflektiv, reumatizmale e traumatike, ashtu edhe n ato sp astike me origjin centrale. Miotens nuk ndryshon as lvizshmrin e vullnetshme, as akt ivitetin e muskujve respirator. Nuk ndikon n sistemin kardiovaskular. N t gjitha pat ologjit ku jan t pranishme kontraktura t grupmuskujve dhe hipertoni muskulore si trheqje muskulore, tortikolis, sindroma t dhimbshme post-traumatike ose post-oper atore. Sindroma t dhimbshme t kolons vertebrore dhe t artikulacioneve, artralgji, ce rvikobrakialgji, lumbalgji dhe lumboiskialgji, dhimbje radikulare. Gjendjet spas tike t hemiparezave me origjin vaskulare, traumatike, neoplazike, Morbus Parkison dhe parkisonizmi medikamentoz. 89. AZATRIL Azithromycin. Prmbajtja e saj sht 8 kapsula, Azitromicin dihidrat, ekuivalent me 250 miligram azitromicin, niseshte gruri E 122 dhe substanca t tjera ndihmse. Mnyra e prdo rimit bhet me rekomandim t mjekut. 90. AMOKSIKLAV Amcilinum/Acidum Clavulanicum. Tableta t veshura me film 625 mg, n blister me 10 t ableta. Prbrsit veprues jan Trihidrati i amoksicilins dhe klavulanat kaliumi. Pr far ret:

do tablet 625 mg prmban 500 mg amoksicilin n formn e trihidratit t amoksicilins dhe 1 mg acid klavulanik n formn e klavulanatit t kaliumit. Amoksiklav 2x sht nj antibiotik i grupit t penicilinave (beta-laktamik). Ai sht nj antibiotik me spektr t gjer, me vep im baktericid (vrass) kundrejt baktereve t ndryshme, shkaktare t infeksioneve. Amok siklav prdoret pr trajtimin e infeksioneve t mposhtme: Infeksione t rrugve t siprme t mmarrjes; infeksione akute dhe kronike t kaviteteve paranazale (sinusit), infeksio ne t rrugve t poshtme t frymmarrjes (bronkit, pneumoni), infeksione t traktit urinar; infeksione t prziera t shkaktuara nga baktere gram negative, gram pozitive ose mikr oorganizma anaerob, infeksione t gojs dhe dhmbve (infeksione odontogenike). 91. Analgjezikt

Analgjezikt jan ilae q lehtsojn dhimbjen pa e ulur inflamacionin. Ato jan shum efekti n uljen e dhimbjeve t lehta dhe jo shum t forta t ngjashme me at t dhimbjs s koks o it. Ato nuk kan efekte ansore si ilaet e tjera IAJS. Analgjezikt japin efekt shpejt, zakonisht brenda nj ore. lirimi nga dhimbja zgjat zakonisht nga 4 deri n 8 or. Kto i lae funksionojn duke penguar drgimin e sinjaleve dhe dhimbjes n tru ose duke penguar vet trurin q t marr sinjale. Acetaminophen, prbrsi aktiv q ndodhet n analgjezikt m . Prfshi ato q nuk kan aspirin n prbrjen e tyre si: Anacin, execedrin dhe Tylenol. Ace aminophen nuk e irriton stomakun si llact IAJS, por duhet t kihet kujdes q t mos mer ret me ilae q merren pr hollimin e gjakut. Gjithashtu nuk duhet t pihen pije alkooli k shpesh, pasi kjo shkakton q ilai t dmtoj mlin kur pihet alkool rregullisht. 92. Ilaet e quajtura COX-2

Nse ju keni probleme me stomakun, ju mund t prdorni ilaet COX-2. Kto ilae ulin dhimbje t dhe kan m pak efekte ansore se aspirina dhe ilaet IASM. Ky ila ndikon n enzimn q pr on trupi q sht prgjegjs pr dhimbjen dhe inflamacionin. Ilai i till q sht aprovuar tria amerikane e shndetsis quhet Celecobix dhe n dyqan e gjeni me emrin celebrex, prd oret 200-400 mg n dit. Pra ky ila ka prparsin se nuk dmton mukozn e stomakut, si bj tjera q merren kundr dhimbjs (IAJS). 93. SULFASALAZIN

Ky ila sht prodhuar pr t mjekuar kolitin dhe "smundja e kron-it". M shpesh prdoret p jtimin e formave t lehta t artritit reumatik. Dhe me sa duket vepron si methotrexa te, pra duke shtypur disa pjes t sistemit imunitar. Sulfasalazine kombinon salicil ate (salicylates) dhe sulfa, nuk u rekomandohet atyre me alergji ndaj prbrsve t sulf a-s. Gjithashtu mjekimi ka efekte ansore si shqetsime gastrointestinale, t vjella, dhimbje koke, plasaritje lkure. N raste shum t rralla mund t ndikoj n numrin e qelizav t bardha t gjakut. Mund t ndikoj n efektshmrin e sperms, gj q normalizohet me ndr ilait. 94. AZATHIOPRINE

Hyn tek ilaet q shtypin sistemin imunitar (immunosuppressive). N fillimet e veta sht prdorur pr t parandaluar mospranim q i bn organizmi organeve t transplantuara. M pas A othioprine u prdor n njerzit me artrit reumatik tek t cilt ilaet e tjera m popullore n k kan pasur asnj rezultat. Ashtu si ilaet e tjera IASM, edhe ky ila sht i vonuar n dh n e efekteve t tij. Mund t i duhen deri n 3 muaj q t filloj t jap efektet e para dhe d n 6 muaj q t jap efektin maksimal. Ka disa efekte ansore, si: marramendje, t dukt sik r do vjellsh. Meq sulmon sistemin imunitar zvoglon aftsin e organizmit pr t u mbrojtur ga infeksionet e jashtme, si: gripi, ftohje, etj. Para se t merrni kt ila merrni par asysh avantazhet dhe disavantazhet q sjell prdorimi i ilait. 95. CYCLOSPORINE

Ashtu si Azothioprine edhe Cyclosporine sht ila q shtyp sistemin imunitar (immunosup pressive) q sht prdorur pr t parandaluar mospranimin q i bn organizmi organeve t tra ntuara. Cyclosporine mund t mund t shkaktoj efekte ansore q fillojn me rritje t teprua t qimeve dhe me rritjen e tensionit t gjakut e deri tek probleme m serioz, si: jofu nksionim (dysfunction) t veshkave. Nuk u rekomandohet atyre q vuajn nga presioni i lart i gjakut dhe smundje t veshkave dhe mlis. Ky ila prdoret tek ata njerz ku ilae ra nuk kan patur efekt. 96. GOLD SALTS

Ky ila ul aktivitetin e artritit reumatik, por se si vepron saktsisht nuk dihet. Q kur ky ila u prdor n fillim e deri tani, ky ila nuk prdoret m aq shpesh si edhe m par lai ekziston si tablet, edhe si injeksion. Efektet ansore prfshijn: diarre, plasaritj e lkure, irritim t gojs. Gjat trajtimit me kt ila duhet t bhen rregullisht analizat kut dhe urins pr t kontrolluar nse ka toksicitet. 97. KORTIKOSTEROIDET

Kto ilae jan prodhime sintetike q imitojn hormonet e prodhuara nga gjndrat e adrenalin , t cilat ndodhen pran veshkave. Kortikosteroidet japin ulje t menjhershme dhe t fuqi shme t inflamacionit tek njerzit q vuajn me artrit reumatik. Kto prdoren m tepr n ra e krizave kur dhimbja sht e madhe. Jepen n form tabletash ose injeksionesh. Ato mund t prdoren bashk me ilaet IASM deri n momentin q ilaet IASM fillojn t japin efektin e (si e pam m sipr ilaet IASM vonojn me muaj deri sa t japin efektin e tyre). Ilai m orur nga ky grup llacsh sht Prednisone, por ka edhe shum t tjer. 98. TETRACIKLINA

Ilaet e ksaj familje kan gjetur prdorim n trajtimin e artritit reumatik. Kto ilae njih n prej kohsh pr aftsin e tyre pr t luftuar infeksionet. Tetraciklina nuk ka shum efekt ansore dhe merret leht. Disa studime t ndrmarra n kafsh dhe n njerz tregojn se tetr ina ka aftsin q t zvogloj numrin e disa qelizave t caktuara t sistemit imunitar, si d kimikatet q shkatrrojn lndn ndrtuese t kyeve (kartilageve). Doksicikline (doxycycline he minocikline (minocycline) jan lloje ilaesh t familjes s tetraciklins q jan prdorur t luftuar infeksionet e lkurs s fytyrs (acne) kto ilae tani po studiohen n trajtimin steoarthritis dhe artritit rumatik. 99. MODIFIKUESIT E KUNDRPRGJIGJES BIOLOGJIKE

Njihen ndryshe si "agjentt biologjik". Kjo kategori e re ilaesh vepron n qeliza t cak tuara t sistemit imunitar t cilat jan prgjegjs pr shkatrrimin e kyeve. N kt mnyr nuk kan efektet ansore q kan ilaet tradicionale t prdorura deri tani. Nga mnyra se s eprojn mbi sistemin imunitar kto ilae i quajn ndryshe edhe "bomba inteligjente". Prdo rimi i ktyre ilaeve po shkakton eufori n fushn e trajtimit t artritit reumatik, jo ve tm se po jep rezultate shum t mira, por edhe sepse sht nj metod krejtsisht e re mjeki Deri tani jan aprovuar dy lloje ilaesh t tilla pr prdorim t gjer: Etanercept (emri n rmaci: Enbrel) dhe Infliximab (emri n farmaci: Remicade) 100. ETARNECEPT (ENBREL)

Ky ila vepron mbi faktorin tumor-nekrotik q shkurtimisht do e quajm FTN. FTN luan r olin kryesor n procesin e njtjes dhe dhimbjes s kyeve. FTN sht nj Citokin, nj lloj p n q ndihmon n rregullimin e funksioneve t shum qelizave prfshi ato q shkaktojn inflam onin e kyeve. Ilai ekziston n form injeksioni dhe merret dy her n jav. Pluhurin duhet a ruani n frigorifer (jo tek akulli). Avantazhet e ilait: ky ila prdoret n njerzit ku llact e tjera anti-reumatike, smundje modifikuese nuk kan pasur efektet e dshiruara. Gjithashtu, ilai mund t rekomandohet t prdoret edhe para se ilae t tjera t jen prdo Rezultatet jan t knaqshme. N 60-70 % t rasteve q jan trajtuar me kt ila pacientt k j lehtsim t theksuar t njtjes dhe dhimbjeve n kye. Efektet vijn shpejt n m se dy ja duhet 3 muaj q t jap efektin maksimal.