2. Kushtetuta ekonomike e EU-së

Adriatik HoxhaUniversiteti i Prishtinës

Përmbajtja2.1 Kushtetuta ekonomike për integrim2.2 Kushtetuta ekonomike në Traktatin e

Romës2.3 Vlera e shtuar me Aktin (Ligjin) e Vetëm

Europian2.4 Traktati i Maastricht-it2.5 Inkrementalizmi i Traktatit të

Amsterdamit2.6 Konkluzion

2.1 Kushtetuta ekonomike për integrimNë përgjithësi kushtetuta përcakton të

drejtat dhe detyrimet fundamentale të qytetarëve dhe firmave, përveç fuqive, dhe kufizimeve të fuqive, të shtetit.

Kushtetuta ekonomike mund të shihet si një kornizë e rregullave dhe parimeve për funksione ekonomike publike, përveç të drejtave ekonomike fundamentale dhe detyrimeve të agjentëve privatë ekonomik.

2.1 Kushtetuta ekonomike për integrimKarakteristikat themelore të një kushtetute

ekonomike në kontekst të integrimit janë si vijon:

Principet udhëheqëse

Fazat e identifikuara të integrimit ekonomik

Qëllimet ekonomike

Spektri i funksioneve ekonomike publike Alokative – Ekonomia Funksionale e Tregut Redistributiv – ndërmjet regjioneve Stabilizimi makroekonomik

2.1 Kushtetuta ekonomike për integrimKarakteristikat themelore të një kushtetute

ekonomike në kontekst të integrimit janë si vijon:

Fuqitë ekonomike në nivelin e unionit janë Detajisht të definuara Jo-detajisht të definuara

Institucionet me funksionet e tyre të ndryshme

Institucionet Legjislative Ekzekutive Gjyqësia

2.2 Kushtetuta ekonomike në Traktatin e Romës2.2.1 Qëllimet ekonomike

Zhvillimi i harmonizuar i aktiviteteve ekonomike

Ekspanzioni i vazhdueshëm dhe i balancuar

Rruajtja e stabilitetit

Rritja e përpjestueshme e standardit të jetesës

2.2 Kushtetuta ekonomike në Traktatin e Romës2.2.2 Mjetet dhe Instrumentet – a) tregu i

përbashkët

Unioni doganor

Levizja e lirë e të mirave

Levizja e lirë e personave

Levizja e lirë e shërbimeve

Levizja e lirë e kapitalit

E drejta e themelimit të aktivitetit ekonomik

2.2 Kushtetuta ekonomike në Traktatin e Romës2.2.2 Mjetet dhe Instrumentet – b) Aproksimi i

politikave ekonomike

Politika e përbashkët e tregtisë

Politika e përbashkët e bujqësisë

Politika e përbashkët e konkurrencës

Politika e përbashkët e transportit

Aproksimi i rregullave fiskale

Instrumentet e tjera (të dobëta)

2.2 Kushtetuta ekonomike në Traktatin e Romës2.2.3 Parimet kyçe

Lojaliteti ndaj komunitetit

Mos-diskriminimi në bazë të nacionalitetit

Zgjerimi i fuqive vetëm brenda operimit në treg të përbashkët

2.3 Vlera shtuese e Ligjit të Vetëm EuropianNë të vërtetë është një koleksion i amandamenteve dhe shtojcave

Dispozitat më të rëndësishme të cilat e kanë përforcuar kushtetutën ekonomke janë si vijon:

Votimi maxhoritar me kualifikim më të avancuar, në lidhje me çështjet e tregut të brendshëm

Një definicion më eksplicit dhe i paanshëm i tregut të brendshëm

Njohja reciproke si një parim rregullativ

Aproksimi i shëndetit dhe sigurisë në vende të punës

Kohezioni ekonomik dhe social

2.4 Traktati i Maastricht-itËshtë nënshkruar më 1991 3 vite pas Aktit të

Vetëm Europian.

Përbën një zgjerim dhe thellim të Aktit të Vetëm Europian

Është më sistematik përsa i përket qëllimeve.

2.4 Traktati i Maastricht-itQëllimet ekonomike sipas Traktatit të

Maastricht-it janë si vijon:Zhvillim i harmonizuar dhe i balancuar i

aktiviteteve ekonomike

Rritje e qëndrueshme dhe jo-inflacioniste, që respekton mjedisin

Një shkallë e lartë të konvergjencës së performancës ekonomike

2.4 Traktati i Maastricht-itQëllimet ekonomike sipas Traktatit të

Maastricht-it janë si vijon:

Një nivel të lartë të punësimit dhe të mbrojtjes sociale

Një shkallë të lartë standardeve të jetesës dhe cilësisë së jetës

Kohezion ekonomik dhe social dhe solidaritet ndërmjet vendeve anëtare

2.4 Traktati i Maastricht-itMjetet ekonomike:

Tregu i përbashkët:

Shtohet ndalesa ndaj kufizimeve të kapitalit

Politikat ose aktivitetet e përbashkëta

Instrumentet e reja ose të riformuluara (kryesisht të dobëta)

2.4 Traktati i Maastricht-itMjetet ekonomike:

EMU

Një para (njësi valutore)

Stabilitet të çmimeve

Banka Qëndrore Europiane

Pa deficite të tepërta

Kushtet e hyrjes

2.4 Traktati i Maastricht-itParimet kyçe:

Subsidiariteti

Acquis communitaire

Treg i hapur me konkurrencë të lirë

Çmime stabile

Financa publike dhe kushte monetare stabile dhe të qarta

Balans i qëndrueshëm i pagesave

2.4 Traktati i Maastricht-itKorniza Institucionale:

Rregullat e vendim-marrjes Më shumë votim maxhoritar të kualifikuar

Më shumë fuqi Parlamentit Europian

Më shumë institucione të reja ECB

2.5 Traktati i AmsterdamitËshtë nënshkruar në vitin 1997

Qëllimet ekonomike vetëm janë rikodifikuar dhe riarranzhuar

Nuk ka ndryshime substanciale

2.5 Traktati i Amsterdamit2.5.1 Qëllimet ekonomike:

Zhvilim harmonik të balancuar dhe të qëndrueshëm të aktiviteteve ekonomike

Një nivel të lartë të punësimit dhe të mbrojtjes sociale

Barabarësia për meshkuj dhe femra

Rritje e qëndrueshme dhe jo-inflacioniste

2.5 Traktati i Amsterdamit2.5.1 Qëllimet ekonomike:

Një shkallë të lartë të konkurrencës dhe të konvergjencës së performancës ekonomike

Një nivel të lartë të mbojtjes dhe përmirësimit të cilësisë së mjedisit

Ngritje e standardit të jetesës dhe cilësisë së jetës

Kohezion ekonomik dhe social dhe solidaritet ndërmjet Vendeve Anëtare

2.5 Traktati i Amsterdamit2.5.2 Mjetet dhe Instrumentet:

Tregu i përbashkët Lëvizje gradulae drejt (kompletimit) të lëvizjës së

lirë të personave – lidhje komplekse me Schengen dhe kondicionalitetin (kushtëzueshmërinë)

Politikat ose aktivitetet e përbashkëta Protokoli Social është bashkëngjitur në Traktatin

e EC-së Strategji e koordinuar e punësimit

EMU Pakti i Stabilitetit dhe Rritjes ERM-II - vullnetar

2.5 Traktati i Amsterdamit2.5.3 Parimet kyçe

Protokol i veçantë mbi:

subisidiaritetin

proporcionalitetin

2.5 Traktati i Amsterdamit2.5.4 Korniza Institucionale:

Rregullat e vendim-marrjes Më shumë votim maxhoritar të kualifikuar Më shumë fuqi për Parlamentin Europian

Bashkëpunim më të ngushtë ose ‘fleksibilitet’, nën kushte shumë të kufizuara të shtyllës së EC-së, më pak kushte në shtyllat e tjer a.

2.6 KonkluzionetKushtetuta ekonomike është një kornizë e rregullave dhe

parimeve për funksionet publike ekonomike, përveç të drejtave (dhe detyrimeve) ekoomike fundamentale të agjentëve ekonomikë. Aplikimi i nocionit të integrimit jep kuptim atëherë kur ka një shkallë të konsiderueshme të integrimit pozitiv, dmth., funksionet e përbashkëta publike.

Katër karakteristikat themelore, në kontekst të integrimit, janë si vijon: parimet udhëheqse, fazat e identifikuara të integrimit ekonomik, qëllimet ekonomike, funksionet publike ekonomike (spektri në nivelin e Unionit), fuqitë ekonomike, institucionet me funksionet e ndryshme të tyre. Duke e aplikuar këtë kornizë analitike në Traktatin e Romës, përsa i përket qëllimeve, tregohet se EEC ka ndjekur rritjen ekonomike nën kondicionalitet. Dy mënyrat (mjetet) e përgjithshme janë tregu i përbashkët dhe

2.6 Konkluzionetaproksimimi (përafrimi) i politikave ekonomike. Për shkak të

problemeve të sekuencimit dhe kondicionalitetit të instrumenteve, ambiciet ekonomike të Traktatit të EEC nuk janë reflektuar në tërësi në mjetet dhe instrumentet. Tregu i përbashkët, edhe pas 25 viteve, më tepër ka qenë një ‘union doganor plus’, pa lëvizje të lirë të vërtetë. Përveç tri parimeve udhëheqëse eksplicite (lojaliteti, mosdiskriminimi sipas nacionalitetit, zgjerimi i spektrit nën kufizime strikte), një parim kyç implicit është ‘rregullat, jo paratë’.

Akti i Vetëm Europian ka shtuar pesë elemente të rëndësishme: më shumë votim maxhoritar të kualifikuar në çështjet e tregut të brendshëm, një definicion të qartë të tregut të brendshëm, njohja reciproke si një parim rregullativ, aproksimimin e shëndetit dhe sigurisë në vendet e punës, dhe kohezionin ekonomik dhe social. Vëreni se struktura ekonomike e traktatit mbetet në një tërësi.

2.6 KonkluzionetTraktati i Maastricht-it është i karakterizuar me një

revizion të qëllimeve ekonomike, shtimin e mjetit të tretë (EMU), parimeve të reja dhe një numri të aktiviteteve të reja, disa prej të cilave aktualisht kanë konsekuenca të reja të mëdha. EMU është fortë e bazuar në një kushtetutë strikte monetare, të bazuar në stabilitet të çmimeve dhe centralizim të politikës monetare. Traktati i Maastricht-it është eksplicit përsa i përket rendit ekonomik: parimet udhëheqëse përfshijnë ‘ një treg të hapur dhe me konkurrencë’ dhe udhëzim për stabilizim të qartë të politikave makroekonomike (për të dy nivelet e qeverisë). Mëtutje, parimi i subsidiaritetit është i definuar për fuqitë paralele dhe se acquis communitaire do të qëndrojë.

2.6 KonkluzionetTraktati i Amsterdamit është inkremental (plotësues) përsa

i përket qëllimeve ekonomike, mjeteve dhe instrumenteve – ose për më tepër kornizës institucionale. Kushtetuta ekonomike vështirë se është ndryshuar. Qëllimet ekonomike janë riorganizuar dhe një është shtuar (barabarësia e meshkujve dhe femrave). Është inkorporuar Protokoli Social, strategjia e punësimit është përfshirë (dhe pak vlerë e shtuar është vërejtur), dhe një tranzicion kompleks drejt politikës së përbashkët të imigrimit është bërë i mundur me sjelljen e ‘Schengen’ në Traktatin kryesor të EC-së. Një regjim strikt për politikat buxhetore nacionale në Paktin e Stabilitetit dhe të Rritjes është menduar që të përforcojë politikat fiskale në Euroland.