Нээлтэй Нийгэм Форум НДЭХ-ний Өмнөговь аймгийн салбар

“Үдийн цай хөтөлбөрийн мониторинг” төслийн тайлан

Даланзадгад 2007 он

2

БАЙГУУЛЛАГЫН ТУХАЙ ТОВЧ ТАНИЛЦУУЛГА.

НДЭХ-ний Өмнөговь аймаг дахь салбар 1997 онд байгуулагдсан.

Манай байгууллага нь улс орны ардчилалыг дэмжих, орон нутагт тулгамдаж

байгаа асуудлыг шийдвэрлэхэд иргэний нийгмийн байгууллагын зүгээс дуу

хоолойгоо хүргэж, иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлэх, иргэдэд мэдээлэл хүргэх гол

чиг үүрэгтэй

Тус байгууллага нь гишүүнчлэлгүй, ашгийн бус, аливаа нам эвслийн хараат бус

байгууллага болно.

Манай Төрийн бус байгууллагаас орон нутгийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлыг

нээлттэй болгох, иргэдэд мэдээлэл хүргэх, өрхийн орлого багатай эмзэг

бүлгийнхэнд ядуурлаас гарах , амьдрах ухаанд сургах талаар сургалт зохион

байгуулах, сургалт , суртчилгаа , судалгаа хийх сайн дурын идэвхтэн бэлтгэх,

орон нутгийн хөгжилд нийгмийн бүлгүүдийн оролцоо сэдэвт цуврал ярилцлага ,

хэлэлцүүлэг зохион байгуулах, жижиг бизнес эрхлэгчдэд тулгарч буй бэрхшээлийг

судлан гурван талт хэлэлцүүлэг зохиох , төсвийн хүү торгуулийн орлогын

бүрдүүлэлтэнд мониторинг хийх зэрэг ажлыг орон нутгийн дэмжлэг, олон улсын

төсөл хөтөлбөрийн санхүүжилтээр хийж ирсэн.

3

АГУУЛГА

1. Талархал

2. Товчилсон үгийн жагсаалт

3. Оршил

4. Товч агуулга

5. Улс төр нийгэм эдийн засгийн нөхцөл байдлын тойм

6. Мониторинг хийхэд баримтлал болгосон хууль эрх зүйн акт

7. Мониторингийн танилцуулга

8. Төслийн зорилго, зорилтууд

9. Төслийн хугацаа хамрах хүрээ байршил

10. Мониторингийн аргачлал

11. Мониторингийн дүн

12. Дүгнэлт зөвлөмж

13. Ном зүй

4

ÒÀËÀÐÕÀË

Ìîíèòîðèíãèéí òºñëèéí á¿õèé ë ¿å øàòàíä ñàíõ¿¿ãèéí áîëîí àðãà ç¿éí

äýìæëýã òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëæ, туршлага солилцох уулзалт, ярилцлага, сургалтыг

шаталсан хэлбэрээр зохион байгуулж зөвлөлгөө өгч бидний ажлыг байнга дэмжин

ажиллаж байсан Íýýëòòýé Íèéãýì Ôîðóìûí хамт олон болон хөтөлбөрийн

зохицуулагч Д.Энхцэцэгт баярлаж талархсанаа илэрхийлье.

Ýíýõ¿¿ ìîíèòîðèíãèéã ãàðäàí çîõèîí áàéãóóëñàí òºñëèéí áàãèéí ãèø¿¿ä, ñàéí

äóðûí àæèëòíóóäàä ã¿í òàëàðõàë èëýðõèéëæ áàéíà.

Ìîíèòîðèíãèéã ñóì îðîí íóòàãò çîõèîí áàéãóóëàõ, ìýäýýëýë öóãëóóëàõ àæèëä

èäýâõè ç¿òãýëòýé îðîëöîæ äýìæëýã ¿ç¿¿ëñýí ñóìäûí óäèðäëàãà, ñóðãóóëèóäûí

çàõèðàë, сургалтын менежер, íèéãìèéí àæèëòàí, ýöýã ýõ÷¿¿ä , сурагчид áîëîí

õàìòðàí àæèëëàñàí á¿õ õ¿ì¿¿ñт ã¿í òàëàðõàë дэвшүүлье .

ÒÎÂ×ÈËÑÎÍ ¯ÃÈÉÍ ÆÀÃÑÀÀËÒ

ÌÓ- Ìîíãîë óëñ

ÓÈÕ- Óëñûí Èõ Õóрàë

ÈÒÕ- Èðãýäèéí Һ뺺ëºã÷äèéí Õóðàë

ÍÍÔ- Íýýëòòýé Íèéãэм Ôîðóм

ÍÄÝÕ- Íèéãìèéí Äýâøèë Ýìýãòýé÷¿¿ä Хөäºë㺺í

ÌÕÃ- Ìýðãэæëèéí Хÿíàëòûí Гàçàð

ЕБ Ерөнхий боловсрол

БСГ Боловсрол Соёлын Газар

ХТТ Хүүхдийн Төлөө Төв

5

ЗДТГ Засаг Даргын Тамгын Газар

ЭМ Эрүүл мэнд

ААН Аж ахуйн нэгж

ÎÐØÈË

Ìîíãîë óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí ñàíàà÷ëàãààð ÌÓ-ûí Çàñãèéí ãàçðààс ЕБ-ын á¿õ

ñóðãóóëèéí бага àíãèéí ñóðàã÷äàä зориулан 2006-2007 îíû õè÷ýýëèéí æèëээс

“Үäèéí öàé” õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëæ ýõýëñýí билээ. Уг õºòºëáºð нь ЕБ-ын

сургуулийн сурагчдыг áîëîâñðîë ýçýìøèõýä íü óðàì õàéðëàæ èäýâõиæ¿¿ëñýí àðãà

õýìæýý болж байна гэж олон эцэг эх үнэлж байгаа бол уг хөтөлбөрт

хамрагдсанаар сургууль завсардалт багасч байна гэж орон нутгийн БСГ-ын

мэргэжилтэн нар үнэлж байна.

Үдийн цай хөтөлбөрийн хүрээнд ЕБ-ын сургуулийн 1-4 дүгээр ангийн сурагчдад

зориулан өдөрт íýã сурагчийн үдийн цайг 300 төгрөгөөр төсөвлөн òºðººñ

ñàíõ¿¿æ¿¿ëæ байгаа билээ. Энэ хязгаарлагдмал төсвийг õ¿¿õäэд эрүүл ахуйн

шаардлага õàíãàñàí үдийн цайгаар үйлчлэхэд чиглүүлэн çөâ çîõèñòîé àøèãëàõ нь

хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх ажлыг шууд зохион байгуулж, хариуцаж байгаа

õ¿ì¿¿ñèéí санаачлага, хариуцлагаас øàëòãààëах нь тодорхой. Энэхүү

мониторингийн судалгааны зорилго нь өðãºí óóäàì ãàçàð íóòàãòàé, ñóì,

ñóðãóóëèéí áàéðøèë íü õîîðîíäîî áîëîí çàõ çýýëýýñ àëñëàãäñàí ãîâü íóòàãò шинэ

тутам хэрэгжиж буй энэхүү õºòºëáºðèéí çîðèëãî àãóóëãûã íü àëäàãäóóëàõã¿é

õýðýãæ¿¿ëýõэд иргэний нийгмийн зүгээс дуу хоолой, санал бодлоо нэмэрлэхэд

оршиж буй юм. Мониторингийн хүрээнд ярилцлагад оролцогчдын хүсэлт болон

мэдээллийн эх сурвалжаа хамгаалах зорилгоор орон нутаг, байгууллага, албан

тушаалтан хувь хүмүүсийн нэрийг тайланд дурьдаагүй болно.

6

ÒÎÂ× ÀÃÓÓËÃÀ

Өмнөговь àéìгийн 17 ñóðãóóëüä 1-2 ð àíãèéí 2110 сурагч 2006 îíû 9 дүгээр

сараас , 3-4 -ð àíãèéí 1687 сурагч 2007 îíû 1-ð ñàðààñ ýõëýí тус тус “ Үäèéí

öàé“ хөтөлбөрт хамрагдаж байна. Ýíýõ¿¿ õºòºëáºðò зориулж МУ-ын хөгжлийн

сангаас 2006 оны 9 дүгээр сарын 1 нээс 12 дугаар сар хүртэл 51248700 òºãðºã

2007 оны 01 дүгээр сарын 01 нээс 5 дугаар сарын 24 хүртэл 1-4 дүгээр ангийн

3797 хүүхдэд 106980000 төгрөгийн ñàíõ¿¿æèëòийг Өмнөговь аймгийн Төрийн

санд олгожээ.

Бид Засгийн Газрын 2006 оны 194 дүгээр тогтоолыг үндэслэн тус аймгийн ЕБ-ын

17 сургуулийн “ Үдийн цай “ хөтөлбөрийн хэрэгжилтэнд дараахь үзүүлэлтүүдэд

үндэслэн үнэлгээ хийлээ. Үүнд:

• Санхүүжилт, түүний зарцуулалт

• Зохион байгуулалт

• Хяналт шалгалт

ÌÌîîííèèòòîîððèèííãã õõèèééõõ ÿÿââööààää ýýííýýõõ¿¿¿¿ õõººòòººëëáẺððèèééãã õõýýððýýããææ¿¿¿¿ëëýýõõ òòóóõõààéé ýýððõõ çç¿¿ééíí ááààððèèììòò

ááèè÷÷ããèèééíí çç¿¿ééëë ççààààëëòòûûãã ç纺ðð÷÷ññººíí ääààððààààõõüü ääóóòòààããääëëóóóóää èèëëýýððññýýíí..

ÑÑààííõõ¿¿¿¿ããèèééíí òòààëëààààðð ããààððññààíí ç纺ðð÷÷ëë¿¿¿¿ää::

•• ¯̄ääèèééíí ööààéé õõººòòººëëáẺððòò өөггчч ббааййггаааа ммааттееррииааллыыгг ннииййллүүүүллээггчч аажж ааххууййнн ннээггжжээээсс

ббааггшш ннаарр шшуууудд ааввчч ххүүүүххддээдд өөггчч ббааййггаааа ттооххииооллддоолл ббааййннаа.. ЗЗүүйй нньь ссууррггууууллииййнн

нняярраавв өөддөөрр ббүүрр ммааттееррииааллыыгг ттааттаанн ааввчч ооррллооггооддоооодд ббааггшш ннаарртт ххүүүүххддииййнн

ииррццээээрр нньь ззааррллааггааддаанн өөггчч ссааррыынн ээццээсстт ттааййллаанн ггааррггаанн ссууррггууууллииййнн нняяггттллаанн

ббооддооггчч ххяяннаанн,, ттааййллааннгг үүннддээссллээнн аажж ааххууййнн ннээггжжиидд ммөөннггөө ттөөллөөхх ёёссттоойй аажжээээ..

7

ИИййммггүүййггээээсс аажж ааххууййнн ннээггжжээээсс ннээххээммжжииллссээнн ддүүннггээээрр ммөөннггииййгг нньь .. ттөөллддөөгг

ддууттааггддаалл ббааййннаа..

•• ÑÑààííõõ¿¿¿¿ææèèëëòò ооллггооггддоооодд ááààééõõààää õõ¿¿¿¿õõääýýää ¿¿ääèèééíí ööààééгг ццаагг ттууххааййдд нньь ººã㺺ººãã¿¿éé,,

ддаарраааа нньь ббөөөөннөөөөрр ннөөххөөжж өөггссөөнн òòîîõõèèîîëëääоолл ггааррссаанн..

•• ҮҮääèèééíí ööààééííää ççîîððèèóóëëññààíí õõººððººííããèèééãã ББ ,,ММ ссууммддыынн ссууррггууууллииуудд ттееххнниикк ххээррээггссээлл

аавваахх,, ззаассвваарр ххииййхх ггээхх ммээтт ççîîððèèóóëëààëëòòûûíí ááóóññ çç¿¿ééëëää ççààððööóóóóëëжж ааййммггииййнн ММХХГГ--

ыынн аакктт ттааввииггддссаанн..

•• ЗЗаарриимм ннээгг ссууррггуууулльь ссаарр ббүүррииййннххээээ ттааййллааннгг ггааррггаассаанныы ддаарраааа ггүүййццээттггээллээээрр

нньь ммөөннггөөөө ттөөллөөллггүүйй аажж ааххууййнн ннээггжжиидд ууррььддччииллаанн иихх ххээммжжээээггээээрр ммөөннггөө

ооллггоожж,, ххяяннааллттггүүйй ззааррццууууллссаанн ддууттааггддаалл ббааййллаааа

•• ЗЗаарриимм ссууррггууууллииййнн ууддииррддллааггаа ббүүттээээггддээххүүүүннииййгг үүннддээссллээллггүүййггээээрр өөннддөөрр үүннээээрр

ннииййллүүүүллжж уусс ззөөөөссөөнн,, уууухх ззүүййлл ббээллттггээссээнн,, уусснныы үүннээ ггээхх ммээттээээрр ххөөллсс ттооооццоожж

ааввссаанн..

•• .. ÍÍýýãã õõ¿¿¿¿õõääýýää îîëëããîîõõ ¸̧ññòòîîéé ббүүттээээггддээххүүүүнниийй үүннээ 330000 òòººããððººããтт õõ¿¿ððддээггггүүйй

ттооххииооллддоолл ббааййддаагг..

ÇÇîîõõèèîîíí ááààééããóóóóëëààëëòò,, ììóóóó ááààééííàà..

•• ××ààííààððûûíí øøààààððääëëààããàà õõààííããààõõãã¿¿éé áá¿¿òòýýýýããääýýõõ¿¿¿¿íí ººããä人ãã

•• ÇÇîîððèèóóëëààëëòòûûíí ããààëë òòîîããîîîîòòîîéé ññóóððããóóóóëëèèóóää ¿¿ääèèééíí ööààééãã ññóóððããóóóóëëüü ääýýýýððýýýý ááýýëëòòããýýííýý

ããýýññýýíí ççààààëëòò õõýýððýýããææèèõõãã¿¿éé ááààééííàà..// ЭЭннээ нньь ииххээввччллээнн ггаалл ттооггоооонныы ххүүччиинн ччааддллаааасс

ххааммааааррааллттаайй аажж.. //

•• ÖÖààééííûû ööýýññ ççîîõõèèîîõõîîää òòààââèèããääààõõ øøààààððääëëààããàà ááààððèèììòòààëëääààãããã¿¿éé

•• ÕÕººòòººëëáẺððèèééãã õõýýððýýããææ¿¿¿¿ëëýýõõ ýýððõõ çç¿¿ééíí ààêêòòóóóóää,, àà÷÷ õõîîëëááîîããääëëûûãã ýýööýýãã,, ýýõõ,, õõ¿¿¿¿õõýýää,,

ááààããøø ííààððòò ññóóððòòààëë÷÷ëëààõõ ààææèèëë ддууттааггддааллттаайй

•• ÃÃýýððýýýýòò ãã¿¿ééööýýòòããýýãã÷÷èèééãã ççîîõõèèõõ øøààëëããóóóóððûûíí ääààããóóóó ññîîííããîîææ ÷÷ààääààõõãã¿¿éé ááààééííàà..

• ÕÕóóóóððààìì÷÷ ããýýððýýýý õõèèééääýýãã // ГГээррээээ ххииййссээнн ббооллооввчч ттууххааййнн ггааззрраааасс ббүүттээээггддээххүүүүнн

ааввчч ннииййллүүүүллддээггүүйй ззөөррччиилл ззаарриимм ссууррггуууулльь ддээээрр ииллээррссээнн.. //

•• ¯̄ääèèééíí ööààééííää ººãã÷÷ ááóóéé áá¿¿òòýýýýããääýýõõ¿¿¿¿ííèèéé ííýýðð òòººððººëë ööººººíí

•• ÑÑóóìì ññóóððããóóóóëëèèóóää ääîîòòîîîîää ííººººöö ááîîëëîîëëööîîîîããîîîî ààøøèèããëëààíí òòààëëõõ,, ííààððèèééíí ááîîîîââ ááîîëëîîíí

ááóóññààää ¿¿ééëëääââýýððëëýýëë ýýððõõýýëëææ,, ¿¿ééëë÷÷ëëýýõõ òòààëëààààðð ññààííàààà÷÷ëëààããàà ммууууттаайй ààææèèëëëëààææ

ááààééííàà..

8

•• ÑÑóóððããóóóóëëèèóóää үүддииййнн ццаайй өөггөөхх ттааллаааарр ááýýëëòòããýýëë ììóóóó,, ááààééðð,, òòîîííîîãã òòººõõººººððººììææ

õõ¿¿ððýýëëööýýýýãã¿¿éé,, ааннггии ддүүүүррггээллтт иихх ззээррггээээсс шшааллттггааааллаанн ээррүүүүлл ааххууййнн øøààààððääëëààããàà

õõààííããààõõãã¿¿éé ááààééííàà..

ÕÕÿÿííààëëòò шшааллггааллтт øøààààððääëëààããûûíí õõýýììææýýýýííää õõ¿¿ðð÷÷ õõèèééããääýýõõãã¿¿éé ááààééííàà..

•• ÕÕÿÿííààëëòòûûíí êêîîììèèññññ ¿¿¿¿ððýýãã ççîîððèèëëããîîîî áá¿¿ððýýíí îîééëëããîîææ ààææèèëëëëààääààãããã¿¿éé

•• ÈÈëëýýððññýýíí ç纺ðð÷÷ëëèèééãã ààððèèëëããóóóóëëààõõ ààððããàà õõýýììææýýýý ààââääààãããã¿¿éé

•• ÑÑààííõõ¿¿¿¿ããèèééíí ççààððööóóóóëëààëëòòààííää òòààââèèõõ õõÿÿííààëëòò îîããòò ááààééõõãã¿¿éé

•• ÁÁ¿¿òòýýýýããääýýõõ¿¿¿¿ííèèéé ¿¿ííýý,, ÷÷ààííààðð,, èèëë÷÷ëëýýãã,, ààììèèíí ääýýììèèééíí òòààëëààààðð ññóóääààëëããàààà õõÿÿííààëëòò

ááààééõõãã¿¿éé

•• ÁÁÑÑÃÃ,,ЭЭррүүүүлл ммээннддииййнн ссааллббаарр,, ÌÌÕÕÃÃ,, îîððîîíí ííóóòòããèèééíí òòººðð ççààõõèèððããààààííûû

ááààééããóóóóëëëëààããûûíí õõààììòòûûíí ààææèèëëëëààããàààà,, õõÿÿííààëëòò ññóóëë ббааййннаа..

Иймд “Үдийн цай” хөтөлбөрийг зохих журмын дагуу хэрэгжүүлж сурагчдад удаан

хугацаагаар хадгалагдсан, дамжин тээвэрлэгдсэн бүтээгдэхүүн өгөхгүйн тулд

төрөөс орон нутагт жижиг дунд үйлдвэрийг бодлогын хүрээнд дэмжин хөгжүүлэх,

сургуулиудыг зориулалтын гал тогоотой болгох, гал тогооны хүчин чадлыг

нэмэгдүүлэх өргөтгөл хийх зэргээр үдийн цай өгөх боломжийг бүрдүүлэхэд

дэмжлэг үзүүлэхийн зэрэгцээ хяналтын байгууллагуудын ажлын уялдаа холбоог

сайжруулах зайлшгүй шаардлагатай байна.

ÓËÑ ÒªÐ ÍÈÉÃÝÌ ÝÄÈÉÍ ÇÀÑÃÈÉÍ ÍªÕÖªË ÁÀÉÄËÛÍ ÒÎÉÌ

Монгол улс сүүлийн 10 гаруй жилийн турш жилд дунджаар улсын төсвийн

зарлагын 5 төгрөг тутмын 1-ийг боловсролд тогтвортойгоор зарцуулж байгаа

бөгөөд боловсролын зардал 1996 онтой харьцуулахад 53 тэрбум гаруй төгрөгөөр

нэмэгдсэн байна. Үүний үр дүнд боловсролын үйлчилгээний хүртээмж чанар, үр

ашиг, жилээс жилд дээшилж байгаа хэдий ч хөдөө орон нутагт сургалтын чанарыг

дээшлүүлэх, мэргэжлийн багшлах боловсон хүчний хангалтыг нэмэгдүүлэх,

сургалтын орчин, материалаг базыг сайжруулах зэрэг тулгамдсан олон асуудал

байгаа билээ.

9

Монгол улсын Засгийн газраас 2006 онд “Монголын Боловсролыг 2006-2015 онд

хөгжүүлэх “Мастер төлөвлөгөө “ баталсан. Энэхүү төлөвлөгөөнд боловсролыг

хөгжүүлэх талаар 2015 он хүртэл хугацаанд баримтлах урт хугацааны стратегийн

бодлогын зорилт, үндсэн чиглэл, түүнд хүрэх арга зам, хэрэгжүүлэх үйл

ажиллагааг шаардагдах нөөцийн хамт тодорхойлжээ. Мастер төлөвлөгөөний

тэргүүлэх чиглэлд: нийгмийн хамгаалал болон нийгмийн халамжийн бодлогын

хүрээнд суралцагч хүүхдэд зориулсан тусгай хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлнэ гэж

заасан байна.

2006-2007 оны хичээлийн жилээс ЕБ-ын сургуулиудад хэрэгжүүлж байгаа “Үдийн

цай” хөтөлбөр нь дээрхи төлөвлөгөөнийн хэрэгжилтийн нэг хэлбэр бөгөөд

хөтөлбөр нь хөдөөгийн боловсролын салбарт тулгамдсан асуудлуудын нэг болох

сургууль завсардалтыг бууруулахад тодорхой нөлөө үзүүлж буй талаар эцэг эх,

боловсролын салбарын мэргэжилтнүүд дүгнэж байна. Гэвч хөтөлбөрийн

хэрэгжилтийн явцад анхаарч, сайжруулах зүйлс байгаа нь бидний хийсэн

мониторингийн дүнгээс тодорхой харагдаж байна.

Ìîíèòîðèíã õèéõýä áàðèìòëàë áîëãîñîí õóóëü ýðõ ç¿éí àêò

Ìîíãîë óëñûí Çàñãèéí ãàçðààñ õýðýãæ¿¿ëæ ýõýëñýí “¯äèéí öàé” õºòºëáºð íü äîð

äóðüäñàí õóóëü ýðõ ç¿éí àêòààð áàòàëãààæèæ áàéíà.

1. Õºòºëáºð õýðýãæ¿¿ëýõ òóõàé Çàñãèéí ãàçðûí 2006 îíû 194-ð òîãòîîë

2. ÁÑØÓ-íû ñàéäûí 2006 îíû 8-ð ñàðûí 23 íû 301 òîîò òóøààë ò¿¿íèé 1.2-ð

õàâñðàëòóóä

3. ÁÑØÓ-íû ñàéä, Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàéäûí õàìòàðñàí 2006 îíû 10 ñàðûí 20 íû

379/341 òóøààë

10

Áèä ìîíèòîðèíã õèéõäýý äýýðõ òîãòîîë øèéäâýð ãàçàð äýýðýý õýðõýí õýðýãæèæ

áàéãààã ãîë ¿íäýñëýëýý áîëãîñíû çýðýãöýý àðä èðãýä ÿëàíãóÿà õºòºëáºðò

õàìðàãäàæ áàéãàà ñóðàã÷, ò¿¿íèé ýöýã ýõèéí ñàíàà áîäëûã ñîíñîõ, çîõèîí

áàéãóóëæ áàéãàà õ¿ì¿¿ñèéí ¿éë àæèëëàãààíä ¿íýëýëò ä¿ãíýëт өгөх, ямар зөрчил

дутагдал байгаа түүнийг цаашид хэрхэн засаж залруулж болох талаар зөвлөмж

боловсруулах зорилгоор àæèëëàñàí áîëíî.

Õóóëü ýðõ ç¿éí îð÷íû òàëààð

Ñóðàã÷äûí íàñ, áèå áÿëäðûí îíöëîã, õýðýãöýýíä òîõèðñîí ÷àíàð, ýð¿¿ë àõóéí

øààðäëàãà õàíãàñàí ¿éë÷èëãýýã çîõèîí áàéãóóëàõ ýðõ ç¿éí áîëîìæ õàíãàëòòàé

áàéíà.

• ÁÑØÓ,ÝÌ-èéí ñàéäûí 2006 îíû 10 äóãààð ñàðûí 20 -íû ºäðèéí

379/341 äóãààð òóøààëûí íýãä¿ãýýð õàâñðàëòààð áàòàëñàí Åðºíõèé

áîëîâñðîëûí ñóðãóóëèéí " ¯äèéí öàé" õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä

ìºðäºõ æóðàìä çîðèóëàëòûí ãàë òîãîîòîé ñóðãóóëèéí õóâüä ñóðãóóëü

äýýðýý áýëòãýõ, áºãººä çîðèóëàëòûí ãàë òîãîîã¿é òîõèîëäîëä

ñóðãóóëèéí çàõèðãàà õ¿íñ õîîëíû ÷èãëýëýýð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã

àæ àõóéí íýãæòýé ãýðýý áàéãóóëàõ çàìààð õýðýãæ¿¿ëíý ãýæ çààæýý.

• ̺í æóðìûí äºðºâä¿ãýýð ç¿éëä íýã ñóðàã÷èéí ¿äèéí öàé ºäðèéí 300

òºãðºãò áàãòñàí áàéõ, àìàðõàí ìóóäàæ ÷àíàðàà àëääàã õ¿íñíèé

á¿òýýãäýõ¿¿íèéã öýñýä îðóóëàõã¿é , ñ¿¿, öàãààí èäýý, îðîí íóòàãò

óðãàäàã æèìñ æèìñãýíèé ø¿¿ñ, áàÿæóóëñàí ãóðèëààð õèéñýí õ¿íñèéã

ò¿ëõ¿¿ îðóóëàõ ñàðä íîãäîõ äàâòàìæèéã 2-3 áàéõààð òîîöíî ãýæ

çààñàí íü ñóðàã÷äûí ýð¿¿ë ìýíä , äóð ñîíèðõîëä íèéöñýí, àìèí äýì

ýðäýñ áîäèñîîð áàÿëàã á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ñîíãîõ áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëæ

áàéíà.

• Æóðìûí òàâ, çóðãààä ãýðýýò ã¿éöýòãýã÷èéã ñîíãîõîä áàðèìòëàõ

øàëãóóðóóä, õºòºëáºðèéí õýðýãæèëòýíä õýðõýí õÿíàëò òàâüæ õààíà

11

òàéëàãíàõ òàëààð òîäîðõîé çààñàí áàéãàà íü õ¿¿õäèéí ýðõ àøãèéã

õîõèðîîõã¿é áàéõ ýðõ ç¿éí íºõöºëèéã á¿ðä¿¿ëæýý.

• ̺í ýíý æóðìàíä äýýðõè çààëòóóäûã çºð÷èæ ¿äèéí öàéíû

¿éë÷èëãýýã øààðäëàãûí õýìæýýíä çîõèîí áàéãóóëààã¿é áàéãóóëëàãà,

àëáàí òóøààëòàíä õ¿ëýýëãýõ õàðèóöëàãûã òîäîðõîéëñîí áàéíà.

Мониторингийн танилцуулга

Үдийн цай хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн мониторинг

Ìîíãîë óëñûí Åðºíõèéëºã÷ийн ñàíàà÷ëàгаар Çàñãèéí ãàçðààñ áàòëàí ãàðãàñàí

“¯äèéí öàé” õºòºëáºð îðîí íóòàãò õýðõýí õýðýãæèæ áàéãàà, á¿òýýãäýõ¿¿í

íèéë¿¿ëýõ àæ àõóéí íýãæýý ÿàæ ñîíãîñîí, òóõàéí íèéë¿¿ëýã÷ áàéãóóëëàãà íü

амархан муудаж чанараа алддаг хүнсний бүтээгдэхүүнийг цэсэд оруулахгүй байх,

сүү цагаан идээ, жимс жимсгэний шүүс, баяжуулсан гурилаар хийсэн эрдэс бодис

амин дэмээр баялаг бүтээгдэхүүнийг илүү оруулна гэсэн журамд заасан

øàëãóóðóóäûã õàíãàæ áóé ýñýõ, ñóðãóóëèóäàä õóâèàðëàãäñàí ñàíõ¿¿æèëò,

õóãàöààíäàà î÷èæ áóé ýñýõ, т¿¿íèé çàðöóóëàëò, á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿íèéí æèøèãò

îðîëöîîíû àðãààð õºíäëºíãèéí õÿíàëò õèéж цаашид авах арга хэмжээний талаар

зөвлөмж боловсруулсан.

Òºñëèéí çîðèëãî :

Ìîíãîë óëñûí Çàñãèéí ãàçðààñ õýðýãæ¿¿ëæ áуй ”¯äèéí öàé” õºòºëáºð ªìíºãîâü

àéìãèéí åðºíõèé áîëîâñðîëûí äóíä ñóðãóóëèóäàä õýðõýí õýðýãæèæ áàéãààд

õºíäëºíãèéí õÿíàëò үнэлгээ хийх замаар уг хөтөлбөрийг зохих журмын дагуу

хэрэгжихэд иргэний нийгмийн байгуулагын зүгээс íºëººëөл үзүүлэх.

Òºñëèéí çîðèëò íü:

Монгол Улсын Засгийн газрын 2006 оны 194 дүгээр тогтоол, БСШУ,ЭМ-ийн

сайдын 2006 оны 379/341 дүгээр тушаал, БСШУ-ны сайдын 2006 оны 301 тоот

тушаалуудыг үндэслэн “Үдийн цай” хөтөлбөрт санхүү, зохион байгуулалт, хяналт

шалгалт гэсэн чиглэлүүдээр хөндлөнгийн хяналт хийж, гарч буй зөрчил дутагдлыг

12

арилгах талаар холбогдох байгууллага, албан тушаалтанд нөлөөлөл үзүүлэх

зорилгоор санал зөвлөмж гаргана.

Òºñëèéí õóãàöàà õàìðàõ õ¿ðýý, áàéðøèë

Òºñºë íü: 2006 -2007 îíû õè÷ýýëèéí æèëд 6 ñàðûí õóãàöààòàé 2 ¿å øàòòàé

õýðýãæèæ òóñ àéìãèéí á¿õ ñóìûí åðºíõèé áîëîâñðîëûí 17 ñóðãóóëèéã õàìарсан.

Мониторингийн багийн бүрэлдэхүүн

С.Энэбиш Төслийн зохицуулагч

Б.Батжаргал Багийн гишүүн

Б.Зандраа Төслийн менежер

О.Батчимэг багийн гишүүн

Б.Өлзийжаргал багийн гишүүн

Н.Цэндаюуш багийн гишүүн

З.Аюушжав багийн гишүүн

Ìîíèòîðèíãèéí àðãà÷ëàë

×óõàë áóþó ãîë õýðýãëýã÷, ìýäýýëýã÷òýé ÿðèëöàõ.

Үäèéí öàé õºòºëáºðò õàìðàãäàæ áàéãàà õ¿¿õä¿¿ä òýäíèé ýöýã ýõ ,àíãè äààñàí áàãø

íàðûã ñîíãîí àâ÷ цайнд өгч байгаа бүтээгдэхүүний чанар, хүртээмж, үнэ, нэр

төрөл, долоо хоногт өгч байгаа бүтээгдэхүүний давтамж, хөтөлбөрийн

хэрэгжилттэй холбоотой бэрхшээл тохиолдож байгаа эсэх, эерэг болон сөрөг тал,

цаашид анхаарах асуудал, зэрэг сэдвээр ганöààð÷èëñàí áîëîí õýñýã÷èëñýí

ÿðèëöëàãà õèéñýí.

13

Çîðèëòîò áóþó ôîêóñ á¿ëãèéí ÿðèëöëàãà çîõèîí áàéãóóëàõ

Á¿ëãèéí ÿðèëöëàãûã " ¯äèéí öàé" õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà БСГ, ХТТ-ийн

холбогдох мэргэжилтэнүүд, ñóðãóóëèéí óäèðäëàãóóä, íèéãìèéí àæèëòàíóóäûí

ò¿âøèíä çîõèîí áàéãóóëëàà. Á¿ëãèéí ÿðèëöëàãûí ¿åä îðîëöîã÷äûí äóíä

íýýëòòýé àñóóëò òàâèõ çàìààð ÿðèëöëàãûã ºðí¿¿ëæ "¯äèéí öàé" õºòºëáºðèéí

õýðýãæèëòèéí ºíººãèéí áàéäàë. òóëãàìäàæ áóé áýðõøýýë öààøèä òàâèõ ñàíàëûí

òàëààð òîäîðõîé ÿðèëöëàà.

Êåéñ ñóäëàõ

Ìîíèòðîíãèéí õ¿ðýýíä ÷óõàë áóþó ãîë ìýäýýëýã÷òýé óóëçàõ, ãàíöààð÷èëñàí

ÿðèëöëàãà õèéõ, ñóðàã÷ ýöýã ýõýýñ ñàíàë àñóóëãà àâàõ çýðãýýð ìýäýýëýë öóãëóóëæ

áàéõ ÿâöàä îëîí òîîíû êåéñ áàðèìòóóä ãàð÷ ирсэн. Òºñëèéí áàãèéí ç¿ãýýñ

öóãëàðñàí êåéñ¿¿äèéã çàäëàí øèíæèëæ ìîíèòоринãèéí àãóóëãàä õîëáîãäîõ

êåéñ¿¿äèéã нийтлэг болон онцлог чанараар нь á¿ðòãýí àâсан. Төслийн үйл

ажиллагааны явцад нийт 60 гаруй кейс бүртгэн холбогдох тогтоол шийдвэртэй

харьцуулах, гарсан тухайн зөрчлийг нотлох зэргээр судалгаа хийсэн.

Àæèãëàëò õèéõ

" ¯äèéí öàé "õºòºëáºðèéí õýðýãæèëòèéí áîäèò áàéäëûã òîäîðõîéëîõ, ýíä ãàð÷

áàéãàà íèéòëýã áýðõøýýë, õ¿íäðýë, õîëáîãäîõ õóóëü òîãòîîìæèéí õýðýãæèëò

çýðãèéã íýãòãýí ä¿ãíýõýä ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé áàéëàà. "¯äèéí öàé"-ã ñóðãóóëü

äýýð çîõèîí áàéãóóëæ áàéãàà áàéäàë, íèéë¿¿ëæ áóé çàðèì á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿íèéí

õàðüöóóëàëò, ÷àíàð õ¿ðòýýìæ çýðýãò àæèãëàëò õèéëýý.

Áè÷èã áàðèìòàíä ä¿í øèíæèëãýý õèéõ.

14

Ìîíèòðîíãèéí õ¿ðýýíä ÁÑØÓ-íû ñàéäûí 2006 îíû 8-ð ñàðûí 23 íû 301 òîîò

òóøààëûí äàãóó ñóðãóóëèóäûí á¿òýýãäýõ¿¿í íèéë¿¿ëýõ àæ àõóéí íýãæòýé

áàéãóóëñàí õî¸ð òàëûí ãýðýý, ¯äèéí öàéíû öýñ, ºã÷ áàéãàà á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð

òºðºë ¿íèéí æèøèã, ñàíõ¿¿æèëò çýðýãò ýíýõ¿¿ àðãààð øèíæèëãýý õèéëýý.

Бàðèìòæóóëæ áàòàëãààæóóëàõ аргачлал

Бид мэдээлэл цуглуулах, нотлох мэдээллийн эх сурвалжаа хамгаалах зорилгоор

судалгааны явцад дараахь баримтжуулах аргыг хэрэглэсэн. Үүнд:

• Áè÷ìýë áîëîí àëáàí ¸ñíû áàðèìòóóäûã õóóëáàðëàí àâсан. .

• Фото зургаар баримтжуулсан.

• ßðèëöëàãûí òýìäýãëýë õºòëºсөн.

• Зàðèì òîõèîëäîëä îëæ àâñàí ìýäýýëëèéã õîëáîãäîõ àëáàí òóøààëòàíóóäûí

òàìãà ãàðûí ¿ñãýýð áàòàëãààæóóëñàí

• Дуу хураагуурт ярилцлагыг буулган авсан

• Видео бичлэг хийсэн

ÌÎÍÈÒÎÐÈÍÃÈÉÍ Ä¯Í

Ìîíèòîðèíã 2 ¿å øàòòàé зохион байгууллаа. Үүнд:

• Íýãä¿ãýýð øàòàíä . Àéìãèéí 17 ñóðãóóëüä " ¯äèéí öàé" õºòºëáºðèéã

õýðõýí хэрэгжүүлж áàéãààд доорх 3 үзүүлэлтээр õºíäëºíãèéí õÿíàëò

хийж ñóäàëãàà аван, ìýäýýëýë, ôàêò áàðèìò öóãëóóëсан:

• Õî¸ð äóãààð ¿å øàòàíä аймгийн 9 ñóðãóóëьд õýñýã÷èëñýí ìîíèòоðиíã

õèéæ, ¯äèéí öàé õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ÿâöàä çºð÷èë äóòàãäëûã

àðèëãàõ òàëààð òºð çàñàã, õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãà àëáàí òóøààëòíààñ

àâàõ àðãà õýìæýýíий талаар зөвлөмж гарган íºëººëëèéí ¿éë àæèëëàãàà

хийсэн.

Мониторинг дараахь үзүүлэлтүүдэд тулгуурлан гүйцэтгэлээ. Үүнд:

15

Санхүүгийн талаар

• ªìíºãîâü àéìãèéí òºâèéí ãóðâàí 11 æèëèéí äóíä ñóðãóóëü, õºäºº ñóìäûí

14 ñóðãóóëüä “¯äèéí öàé” õºòºëáºðèéí ñàíõ¿¿æèëò õóãàöààíäàà î÷èæ áàéãàà

ýñýõ,түүний зарцуулалт тайлан тооцоог хэрхэн гаргаж байгаад хяналт хийх

• Нэг хүүхдэд өгч байгаа бүтээгдэхүүн 300 төгрөгт хүрч буй эсэх

• Нийлүүлж буй бүтээгдэхүүний үнийн жишигт харьцуулсан судалгаа хийх

Зохион байгуулалтын талаар

• Öýñ çîõèîõîä òàâèãäàõ øààðäëàãûí õýðýãæèëòèéí áàéäàëä ä¿ãíýëò õèéõ.

• "¯äèéí öàéíä" á¿òýýãäэõ¿¿í íèéë¿¿ëýõ àæ àõóé íýãæ, áàéãóóëëàãàà

ñóðãóóëèóä õýðõýí ñîíãîæ àâñàí áàéäàëä õÿíàëò õèéõ

• Õ¿¿õäýä ºã÷ áàéãàà á¿òýýãäýõ¿¿í íü ÁÑØÓ-íû ñàéäûí áàòëàñàí

¿ç¿¿ëýëò¿¿ä, ¿íèéí ò¿âøèíã õàíãàæ áàéãàà áàéäàëä õºíäëºíãèéí ¿íýëãýý

ºã÷ äîãîëäîë äóòàãäëûã íü èëð¿¿ëæ áàðèìòæóóëàõ, ó÷èð øàëòãààíûã íü

òîäîðõîéëîõ

Хяналт шалгалтын талаар

• Хяналтын комиссын үйл ажиллагаа

• Хөтөлбөрийн хэрэгжилтэнд тавигдаж байгаа орон нутгийн засаг захиргааны

хяналт шалгалтын талаар

А. Зохион байгуулалтын талаар

• Үдийн цайны бүтээгдэхүүн бэлдэн, нийлүүлж буй байдал

ÁÑØÓ, ÝÌ-èéí ñàéäûí 2006 îíû 10 äóãààð ñàðûí 20 -íû ºäðèéí 379/341 äóãààð

òóøààëûí íýãä¿ãýýð õàâñðàëòààð áàòàëñàí Åðºíõèé áîëîâñðîëûí ñóðãóóëèéí "

¯äèéí öàé" õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä ìºðäºõ æóðàìä хүүхдэд эрүүл ахуйн

шаардлага хангасан, шинэ бүтээгдэхүүн хүргэж байх үүднээс çîðèóëàëòûí ãàë

òîãîîòîé ñóðãóóëèéí õóâüä үдийн цайг ñóðãóóëü äýýðýý áýëòãýõ, áºãººä

çîðèóëàëòûí ãàë òîãîîã¿é òîõèîëäîëä ñóðãóóëèéí çàõèðãàà õ¿íñ õîîëíû ÷èãëýëýýð

16

¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã àæ àõóéí íýãæòýé ãýðýý áàéãóóëàõ çàìààð õýðýãæ¿¿ëíý ãýæ

çààæýý.

Гэтэл Өмнөговь аéìãèéí õýìæýýíä 15 ñóðãóóëü ººðèéí ãàë òîãîîòîé áîëîâ÷

õ¿÷èí ÷àäàë, ìýðãýæëèéí àæèë÷èä, çîðèóëàëòûí òîíîã òºõººðºìæ дутагдалтай,

үдийн цай бэлдэх хүн авахад öàëèíãèéí ñàí хүрэлцэхгүй зэрэг шалтгаанаар ¿äèéí

öàéã ñóðãóóëü äýýðýý áýëòãýæ ÷àäàõã¿й байгаа ба сургуулиудын өөрсдийн хүчин

чадал çºâõºí äîòóóð áàéðíû õ¿¿õäèéí õîîëíû áýëòãýëýýñ èë¿¿ ãàð÷ ÷àäàõã¿é

áàéãàà нь ЕБ ñóðãóóëèéí óäèðäëàãóóäтай хийсэн ярилцлагаас тодорхой байна.

Мониторингд хамрагдсан 15 ñóðãóóëèéí äîòóóð áàéðàíä 1626 õ¿¿õýä ñóóæ áàéãàà

áºãººä àéìãèéí ÁÑÃ-ûí ñòàòèñòèê ìýäýýíä ä¿í øèíæèëãýý õèéõýä 8 ñóðãóóëèéí

äîòóóð áàéðíû õ¿÷èí ÷àäàë íü 270 õ¿¿õäýýð äàâñàí áàéâ. Ийм нөхцөлд тухайн

сургуулиуд үдийн цайг гал тогоондоо бэлтгэн өгөх боломжгүй байгаа нь харагдаж

байлаа.

Ийм учраас ¯äèéí öàé õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð ñóðãóóëèóä òîäîðõîé

íýãýí àæ àõóéí íýãæ, õ¿íñíèé ÷èãëýëýýð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã äýëã¿¿ð ãàë òîãîî

á¿õèé ãàçðûã ñîíãîí àâ÷ ãýðýý õýëöýë õèéж байна.

Мониторингийн хүрээнд хэд хэдэн сургуулийн гýðýýò ã¿éöýòãýã÷ээ ñîíãîн àâñàí

áàéäàë, õî¸ð òàëûí õàðèëöàí õèéñýí ãýðýýíä àíàëèç õèéõýä аймаг хотоос

алслагдсан сумдад çàì õàðèëöàà, öàõèëãààí эрчим хүч, ¿éëäâýðëýë

¿éë÷èëãýýíèé õºãæ뺺ñ õàìààðàí ãýðýýò ã¿éöýòãýã÷èéã ñîíãîõîä áàðèìòëàõ

øàëãóóðóóä á¿ðýí õýðýãæèæ ÷àäàõã¿é áàéгаа нь илэрсэн. Тухайлбал: òóñ àéìгийн

төвийн болон эрчим хүчний нэгдсэн системд холбогдсон сумдын нийт 7 сургууль

¿éëâýðëýë ¿éë÷èëãýý ÿâóóëæ áàéãàà àæ àõóéí íýãæýýñ ºäºð á¿ð øèíý á¿òýýãäýõ¿¿í

àâ÷ " ¯äèéí öàéíä " ºã÷ байгаа бөгөөд бусад сумдын сургуулиудад ийм боломж

бүрдээгүй байна.

17

“Үдийн цай” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх æóðìûí äºðºâä¿ãýýð ç¿éëä íýã ñóðàã÷èéí

¿äèéí öàé ºäөрт 300 òºãðºãò áàãòñàí áàéõ, àìàðõàí ìóóäàæ ÷àíàðàà àëääàã

õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèéã öýñýä îðóóëàõã¿é , ñ¿¿, öàãààí èäýý, îðîí íóòàãò óðãàäàã

æèìñ æèìñãýíèé ø¿¿ñ, áàÿæóóëñàí ãóðèëààð õèéñýí õ¿íñèéã ò¿ëõ¿¿ îðóóëàõ ñàðä

íîоãäîõ äàâòàìæèéã 2-3 áàéõààð òîîöíî ãýæ çààжээ.

Гэтэл үйлдвэрлэл үйлчилгээ явуулж үдийн цайнд бүтээгдэхүүн нийлүүлэх аж ахуйн

нэгжгүй сумдын 10 ñóðãóóëü õ¿íñíèé äýëã¿¿ðòýé ãýðýý õèéæ öàéíû ïå÷åíü,

êîíòèê, âàôëè, ñîëî, ÷èêîïåé, íàïîëîí, ÷èõýð, ðóëåò, øàíçòàé åýâýí ãýõ ìýò

дамжин худалдагдаж байгаа бүтээгдэхүүн ºã÷ áàéгаа нь ñóðàã÷äûí ýð¿¿ë ìýíä ,

äóð ñîíèðõîëä íèéöñýí, àìèí äýì ýðäýñ áîäèñîîð áàÿëàã á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ñîíãîõ

áîëîìæèéã бүрэн бүрдүүлж чадахгүй байна.

Гэвч мониторингд хамрагдсан сумдын зарим сургуулиуд өөрсдийн боломж дээр

тулгуурлан îðîí íóòãèéí ìàë÷èäòàé гэрээ байгуулан ñ¿¿, àéðàã үдийн цайнд

нийлүүлж байгаа нь сайшаалтай байлаа.

Äîòóóð áàéð öàéíû ãàçàðã¿é ñóðãóóëüä íèëýýд áýðõøýýë òóëãàð÷ áàéíà. Ìàíàé ñóðãóóëü ãýðýýò ã¿éöýòãýã÷ýýð õî¸ð àæ àõóéí íýãæèéã ñîíãîí àâ÷ ãýðýý õèéñýí. Ýíý õî¸ð ãàçàð ìààíü áóñàä ñóðãóóëèóäàä ìºí á¿òýýãäýõ¿¿í íèéë¿¿ëäýã ó÷èð à÷ààëàë ìàø èõ áàéäàã ¯¿íýýñ øàëòãààëààä öýñýíä îðñîí õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèé ñàðä íîãäîõ äàâòàìæèéã ñîëüæ ÷àäàõã¿é áàéãàà Ãýðýýò ã¿éöýòãýã÷èéã ñîíãîõäîî àéìãèéí òºâä øàëãóóðààð íü ñîíãîæ áîëæ áàéíà Һ⺺ñ àëñëàãäàõ äóñàì áàéäàë õýö¿¿ áîëæ áàéãàà.

/Çàõèðàë Н-èéí ÿðèàíààñ./

18

• Байгуулсан гэрээ, зохиосон цэсний òàëààð:

ЕБС-ын “Үдийн цай “ хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд мөрдөх журамд : ¯äèéí öàéíû

öýñèéã äîëîî õîíîã á¿ðýýð ñóðãóóëèéí ýì÷ áîëîâñðóóëæ ñóðãóóëèéí çàõèðàë

áàòàëæ áàéõаар заасан. Ãýòýë òóñ àéìãèéí 17 ñóðãóóëüä ýì÷òýé ñóðãóóëü цорын

ганц áàéíà. Энэ нь сурагчдын тооноос хамааран сургууль бүрд эмч ажиллуулах

боломжгүйтэй холбоотой юм байна.

Эрүүл мэнд,Нийгмийн хамгааллын сайд,сангийн сайд, гэгээрлийн сайдын 1998

оны 1 дүгээр сарын 29 А/41/63/33 дугаар тушаалын 2-ын б-д 901 болон түүнээс

дээш сурагчидтай сургуульд их эмчийг орон тоогоор ажиллуулах, түүнээс доош

сурагчидтай сургууль эрүүл мэндийн танхимын ажиллах зааврыг баримтлан орон

нутгийн эрүүл мэндийн байгууллагатай тохирсны үндсэн дээр гэрээт эмч

ажиллуулах, / эсвэл гэрээ байгуулж ажиллах / асуудлыг тухайн сургуулийн төсөв

орон тоонд багтаан шийдвэрлэнэ гэж заасан нь Үдийн цай хөтөлбөрийг

хэрэгжүүлэх заавартай зөрчилдөж байгаа нь орон нутгийн жижиг сургуулийн

жишээнээс харагдаж байна.

¯äèéí öàéíû öýñ çîõèîñîí áàéäëûã ñóäàëæ ¿çýõýä ãýðýýò ã¿éöýòãýã÷, íèéãìèéí

àæèëòàí, òîãîî÷, гэрээ байгуулсан õî¸ð òàëûí òºëººëºë çýðýã ÿíç á¿ðийн хүмүүс

Ãýðýýò ã¿éöýòãýã÷èéã ñîíãîíî ãýäýã õºäºº îðîí íóòàãò èõ õýö¿¿. Ñîíãîõîîñ íààíà îëîõ íü ë ÷óõàë áîëîîä áàéíà. Áèä îð÷èíäîî çîõèöóóëààä çºâøººðºë á¿õèé àëü íýãýí õ¿íñíèé äýëã¿¿ðòýé ãýðýý õèéæ áàéíà. Òóõàéí äýëã¿¿ðýýñ íèéë¿¿ëæ áóé á¿òýýãäýõ¿¿íä òýýâðèéí çàðäëààñ àâõóóëààä çààâàë àøèã íü øèíãýñýí áàéõ þì

/ Ìåíåæåð Î-èéí ÿðèàíààñ /

Аймгийн Засаг Даргын Тамгын Газрын Нийгмийн Бодлого Зохицуулалтын Хэлтсийн

эрүүл мэндийн бодлого хариуцсан мэргэжилтэн Ц-гээс тодруулахад:

901 болон түүнээс дээш сурагчидтай сургуульд их эмч орон тоогоор ажиллуулах

сайдын тушаал байдаг юм. Манай аймгийн ихэнх сургуулиудын хүүхдийн тоо 901-ээс

доош байгаа учир орон тоогоор эмч ажиллаж чадахгүй байгаа гэв.

19

Сургуулиудад төрийн сангаас Үдийн цайнд зориулан сар бүр санхүүжилт

олгодог. Өгсөн санхүүжилтийн зарцуулалт, үлдэгдлийн мэдээг сар бүр авдаг .

Òóõàéí ñàðûí ñàíõ¿¿æèëòýýñ ºâ÷òýé, ÷ºëººòýé áàéñàí õ¿¿õäèéí öàéíû

ìºíãºíèé ¿ëäýãäýë äàíñàíäàà ¿ëäýæ áàéõ ¸ñòîé. Ìºí ºãñºí òºñºâ íü

õ¿ðýëöýýã¿é íºõöºëä ñóðãóóëèéí õîîëíû çàðäëààñ íºõºõ çàìààð ñàíõ¿¿æèãäýæ

áàéíà ãýâ.

õèéñýí áàéâ. Зарим сургуулийн Үдийн цайны цэсэнд анализ хийж үзэхэд

шаардлага хангасан амин дэм бүхий олон нэр төрлийн бүтээгдэхүүн хүүхдэд өгч

чадахгүй байгаа нь харагдаж байлаа. Тухайлбал: Б. сумын дунд сургууль гóðâын

гурван ААН-тэй үдийн цайны бүтээгдэхүүн авах нийлүүлэх ãýðýý õèéñýí атлаа

öýñýíä нь ñ¿¿òýé öàé, âàôëè, êîíòèê ÷èêîïàé ãýñýí íýð òºð뺺ñ ººð

á¿òýýãäýõ¿¿íã¿é áàéëàà. Иймд Үдийн цайны цэс зохиоход мэргэжлийн хүний

үүрэг оролцоо зайлшгүй шаардлагатай нь харагдаж байв.

Б. Òºñºâ ñàíõ¿¿ ò¿¿íèé çàðöóóëàëòûí òàëààð:

Òóñ àéìãèéí Òºðèéí ñàíãèéí áàíêàíä ÌÓ-ûí õºãæëèéí ñàíãààñ " ¯äèéí öàé"

õºòºëáºðò çîðèóëæ ñàíõ¿¿æèëòèéã íèéò ñóðãóóëèóäàä ñàð ñàðààð íü õóâèàðëàí

ñàíõ¿¿æ¿¿ëæ áàéíà.

Àéìãèéí çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçðûí " Òºðèéí ñàíãèéí àõëàõ ìýðãýæèëòýí Á. Ó-

òàé óóëçàæ ¿äèéí öàé õºòºëáºðèéí ñàíõ¿¿æèëò äóòàõ, èë¿¿ ãàðàõ òîõèîëäîë

áàéäàã ýñýõèéã òîäðóóëàõàä:

Ñóðãóóëèóäàä 9,1 дүгээр ñàðûí ñàíõ¿¿æèëò õóãàöàà õîæèìäîæ î÷ñîíîîñ çàðèì

ñóðãóóëü ¿äèéí öàéã äàðàà ñàðä íü Ẻíäºæ ºãñºí òîõèîëäîë áàéëàà.

Ñóðãóóëèóäàä ñàíõ¿¿æèëòèéí çàðöóóëàëò ¿äèéí öàéíä íèéë¿¿ëæ áàéãàà

á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàð, ¿íý, çýðýãò çºð÷èë áàéãàà òóõàé öóãëóóëñàí çàðèì êåéñíýýñ

äóðäâàë:

20

Дээрх мэдээллийн талаар тус сургуулийн захирлаас тодруулахад:

Õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ æóðìûí 4 ä¿ãýýð ç¿éëä íýã ñóðàã÷èéí ¿äèéí öàé

ºäðèéí 300 òºãðºãò áàãòñàí áàéõ, àìàðõàí ìóóäàæ ÷àíàðàà àëääàã õ¿íñíèé

á¿òýýãäýõ¿¿íèéã öýñýä îðóóëàõã¿é, 1.4 ò á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ºäºð á¿ð òàòàí àâàõ

áà õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ñóðãóóëü äýýð õàäãàëàõûã õîðèãëîíî ãýñýí

çààëòóóä íü õýä õýäýí ñóðãóóëü äýýð çºð÷èãäºæ áàéëàà.

Тус сургуулийн Äàëàíçàäãàäûí Ö. äýëã¿¿ðýýñ 2007 îíû 1 ñàðûí 24 íä àâñàí

бүтээгдэхүүний үнийг авч үзвэл:

• êîíòèê 368 ø íýã á¿ðèéí ¿íý 400 òºã

• ñîëî 3680 ø íýã á¿ðèéí ¿íý 200 òºã

- ñóðãóóëèéí àæèëòàí Î: " Ìàíàé ñóðãóóëèéí çàõèðàë ñîëèãäñîíîîñ õîéø ¿äèéí öàéíä á¿òýýãäýõ¿¿í íèéë¿¿ëæ áàéãàà çàðèì àæ àõóéí íýãæ ñîëèãäîæ ñóðãóóëü ººðºº ãàë òîãîîíä ¿çýìíèé ø¿¿ñ öàé ÷àíàæ ºã÷ áàéãàà íü ÷àíàðûí õóâüä ìóóäààä áàéíà.

̺í íýã óäààãèéí 50 òºãðºãíèé öààñàí àÿãûã á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿íýíä îðóóëæ ºãººä áàéõ þì.

Ìàíàé ãýðýýò ã¿éöýòãýã÷ ñïèðòûí àìòòàé, ãàøèëñàí, ãðàììäàà õ¿ðýõã¿é òàðàã íèéë¿¿ëæ áàéñàí Èéìä áèä ýöýã ýõèéí õ¿ñýëòýýð ñîëüñîí. ÓÁ õîòîîñ íýã óäààãèéí àÿãà àâ÷èð÷ íýã óëèðàë ºãñºí íü ¿íýí. Áèä òà íºõäèéí õÿíàëòûí äàðàà íýã óäààãèéí àÿãà ºãºõºº áîëüñîí. Ñóðãóóëèéí ãàë òîãîîíîîñ õî¸ð ºäºðò ¿çýìíèé ø¿¿ñ õîëèìîã æèìñíèé ø¿¿ñèéã 120 òºãðºãººð ¿íýëæ ºã÷ áàéãàà. Áóñàä á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ãýðýýòýé õî¸ð ã¿éöýòãýã÷ ºã÷ áàéíà. ×àíàð, ñòàíäàðò, ýð¿¿ë àõóéí øààðäëàãà àëü ÷ òàëààñàà ñàéæðààä áàéíà. Ñàíõ¿¿æèëò õ¿ðýëöýýòýé áàéäàã. 2007 îíû íýã ä¿ãýýð óëèðàëä ºâ÷òýé ÷ºëººòýé øèëæñýí õ¿¿õäèéí áîëîí àìðàëòòàé áàéõ õóãàöààíû ãýýä 2.5 ñàÿ òºãðºã õýìíýãäñýí. ¯¿íèéã òºðèéí ñàí áóöààæ òàòñàí.

/ Çàõèðàë П –ийн ÿðèàíààñ /

Д ñóìûí äóíä ñóðãóóëèéí íÿðàâ Õ. " Çàõèðàë ñàíõ¿¿æèëòýý àâààä àéìãààñ öàéíä ºãºõ á¿òýýãäýõ¿¿íýý àâ÷èð÷ íººöºëäºã. Îäîî ìàíàé ñêëàäàíä ýíý óëèðëûã äóóñòàëõ öàéíû íººö áàéãàа.

21

• öàéíû ïå÷åíü 368 ø íýã á¿ðèéí ¿íý 120 òºã

гэж санхүүгийн баримтад дурдсан байсныг дээрх бүтээгдэхүүнийг нийлүүлсэн гэх

Äàëàíçàäãàäûí Ö äýëã¿¿ðèéí Ẻíèé ¿íýòýé õàðüöóóëàí òàíäàëòûí àðãààð ñóäëàæ

¿çýõýä:

• êîíòèê øèðõýã íü 70- 280 òºãðºã

• ñîëî øèðõýã íü 160òºã

• öàéíû ïå÷åíü øèðõýã íü 95 òºãðºãний үнэтэй байсан нь дээр дурдсан

¿íýíýýñ 40- 120 òºãðºãíèé зөрүүтэй áàéëàà.

̺í òóñ ñóðãóóëü äîòóóð áàéðíû ãàë òîãîîãîîð äàìæóóëæ ¿äèéí öàéãàà ºã÷ áàéãàà

àòëàà " ¯äèéí öàé " õºòºëáºðò çàðöóóëàõ ñàíõ¿¿æèëòýýñ

• óóõ ç¿éëèéã áýëòãýñýí àæëûí õºëñ 15000 òºã

• óñíû ¿íý 5000 òºã

• Óñ 纺âºðëºõ àæëûí õºëñ 5000 òºã ãýæ тооцон ñàð á¿ð òîãîî÷

íàð íü àâñàí áàéëàà.

Мөн Ö ñóìûí äóíä ñóðãóóëèéí 2006 îíû 11 ñàðûí 1 íýýñ 11 ñàðûí 30 õ¿ðòýë

¿äèéí öàéíä ºãñºí á¿òýýãäýõ¿¿íèé öýñýíä ä¿í øèíæèëãýý õèéõýä 7 óäàà 200-

250 òºãðºãíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèéã íèéò 369 õ¿¿õäýä ºãñºí áàéëàà.

“Үдийн цай” хөтөлдбөрийн хэрэгжилтийн талаар хийсэн нýýëòòýé ÿðèëöëàãà äýýð

ñàíõ¿¿æèëòèéí òàëààð ãàðñàí ñàíàëààñ äóðäàõàä:

22

.

Ц. сумын дунд сургуульд 2007 оны эхний 3 сарын байдлаар аймгаас 2721000

төгрөгийн санхүүжилт олгосоноос 1795750 төгрөгийг зарцуулсан ба оны эхний

үлдэгдэл 1109335 төгрөг дансны эцсийн үлдэгдэл 2034585 төгрөг байх ёстой

байтал төслийн баг 2007 оны 5 дугаар сард тус сургуулийн бланстай тулган

шалгахад дансанд 233000 төгрөгийн үлдэгдэлтэй байлаа. Дээрхи баримтаас

үзэхэд 1801585 төгрөгийг бүтээгдэхүүн нийлүүлээгүй байхад аж ахуйн нэгжид

урьдчилан олгосон ноцтой зөрчил илэрсэн нь энэ талаар тавих хяналт сул

байгааг харуулж байна.

В. Õºòºëáºðèéí õýðýãæèëòýíä õÿíàëò òàâèõ òàëààð:

• Эцэг эхийн оролцоотой хяналт

Ñóðãóóëü á¿ð áàãà àíãèéí ýöýã ýõèéí çºâëºëèéí äàðãààð àõëóóëñàí "Õÿíàëòûí

êîìèññ " áàéãóóëæ ¿äèéí öàéíû ÷àíàð çîõèîí áàéãóóëòàíä áàéíãûí õÿíàëò òàâüæ

èëýðñýí äóòàãäàë çºð÷ëèéã äîð á¿ð íü ñóðãóóëèéí çàõèðãààíä òàâüæ

øèéäâýðë¿¿ëýõ ¿¿ðýãòýé ãýñýí çààëò íü õ¿¿õäýä ¿ç¿¿ëæ áàéãàà òºðèéí

¿éë÷èëãýýíä òàâèõ õºíäëºíãèéí õÿíàëò, èðãýäèéí îðîëöîî, èäýâõèéí

ñàéæðóóëàõàä ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé çààëò àæýý. Гэвч эíý çààëòûí õýðýãæèëò

ñóðãóóëèóäàä õàíãàëòã¿é áàéна. Ñóðãóóëèóä õÿíàëòûí êîìèññîî áàéãóóëààã¿й,

áàéãóóëñàí õýäèé ÷ çààâðûí äàãóó àæèëëàäàãã¿é öààñàí äýýð л õýäýí õ¿íèé íýð

бичсэн төдий áàéâ.

Õ¿¿õýä ºâ÷òýé ÷ºëººòýé áàéâàë ìºí㺠íü äàíñàíäàà ¿ëääýã Õàðèí . øèëæèëò õºäºë㺺íä îðñîí õ¿¿õäèéí ñàíõ¿¿æèëò õýö¿¿ áàéãàà Õ¿¿õäèéã äàãààä öàéíû ñàíõ¿¿æèëò íü èðäýãã¿é ó÷èð òóõàéí ñóðãóóëüä áýðõøýýë òîõèîëääîã. Åð íü ýíý õºòºëáºðèéí ñàíõ¿¿æèëòèéã õóâüñàõ çàðäàë øèã àíãè àíãèàð íü ººð ººð áàéìààð þì øèã ñàíàãääàã. Æèøýý íü 1 ä¿ãýýð àíãèéí õ¿¿õýä 300 òºã 4 ä¿ãýýð àíãèéí õ¿¿õýä 400 òºã ãýõ ìýò

Çàõèðàë Ñ. -èéí õýëñýí ñàíàëààñ /

Ìàíàé ñóðãóóëü õÿíàëòûí êîìèññ áàéãóóëààä àæèëëóóëæ áàéãàà áîëîâ÷ ÿã ¿íýíèéã õýëýõýä òýä ºã÷ áàéãàà á¿òýýãäýõ¿¿íèéã á¿ðòãýõ ìàÿãààð ë àæèëëàæ áàéíà. ×àíàð, ñòàíäàðò, èë÷ëýã, ýð¿¿ë àõóéí øààðäëàãà ãýýä ìýäýõã¿é ç¿éë îëîí áàéãàà, èéìä ÌÕà ñàð á¿ð á¿õ ñóðãóóëüä õ¿ð÷ àæèëëàìààð áàéãàà þì.

/Íèéãìèéí àæèëòàí С- èéí ÿðèàíààñ /

23

• Орон нутгийн зохих байгууллагуудын хяналт

Ñóðãóóëèéí çàõèðàë , àéìãèéí ÁÑà “Үдийн Цай” õºòºëáºðèéí õýðýãæèëòèéí

òàéëàíã óëèðàë á¿ðèéí ýöýñò ãàðãàæ ÁÑØÓ-íû ÿàìàíä òàíèëöóóëàõ æóðàìòàé

õýäèé ÷ ñóðãóóëèóäàä òîäîðõîé òàéëàí áàéñàíã¿é.

Мониторинг хийх үед Өмнөговь аймгийн ÁÑÃ-аас á¿õ ñóðãóóëüä ¿äèéí öàé

õºòºëáºðèéã øàëãàæ , цайнд өгч байгаа бүтээгдэхүүний нэр төрлийг олшруулж

чанаржуулах, ,эрүүл ахуй, ариун цэврийн талаас онцгой анхаарч тавих хяналт

шалгалтыг сайжруулах талаар тодорхой зааварчилга өгсөн байв. Мөн ÌÕÃ-ààñ

зарим сургуулиудад “Үдийн цай “ хөтөлбөрийн хэрэгжилтэнд шалгалт хийж

тодорхой үүрэг даалгавар өгсөн боловч аймгаас àëñëàãäñàí зарим ñóìäàä

õ¿ð÷ àæèëëàæ амжаагүй áàéëàà.

МХГ, БСГ ХТТ зэрэг байгууллагууд Үдийн цай хөтөлбөрийн хэрэгжилтэнд хамтран

хяналт тавих талаар дутагдалтай байгаа нь мониторингийн явцад ажиглагдсан ба

тэдний ажлын уялдаа холбоо хангалтгүй байгаа нь хяналтын үр нөлөөнд сөргөөр

нөлөөлж байна. Дээрхи байгууллагууд тус тусдаа хяналт шалгалт хийснээс

тухайн сургуульд давхардсан шалгалт ар араасаа очиж үйл ажиллагаанд нь

ачаалал нэмж буйн дээр тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлүүлэхэд үр дүнтэй нөлөө

үзүүлж чадахгүй байна.

Иймд хяналт хэрэгжүүлж буй байгууллагууд тулгарч буй бэрхшээлийг олон талаас

нь харж , түүнийг даван гарах арга замыг хамтран ярилцаж, оновчтой сонголт хийх

ба зарим асуудлыг газар дээр нь шийдвэрлэх зэргээр үйл ажиллагаагаа

уялдуулах шаардлагатай байна.

Дээрх байгууллагуудаас гадна үдийн цай хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн өäºð тóòìûí

õÿíàëòûã áàãà àíãèéí ñóðãàëò õàðèóöñàí õè÷ýýëèéí ýðõëýã÷ íèéãìèéí àæèëòàí

òàâüæ áàéãàà õýäèé ÷ ñóðàã÷äûí ãàð óãààëò àÿãà òàâàãíû õàäãàëàëò õàìãààëàëò,

õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèé ýð¿¿ë àõóéí øààðäëàãà õàíãàëò, á¿òýýãäýõ¿¿íèé îðö íîðì

24

" ¯äèéí öàé " õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä áýëòãýë àæèë ãýæ óðüä÷èëàí íèéò ñóðãóóëèóäàä õèéãýýã¿éãýýñ òóëãàð÷ áóé áýðõøýýë áàãàã¿é áàéíà. ßäàæ ñóðãóóëü á¿ð öàéíû ãàçàðòàé,¿¿ãýýð äàìæóóëæ öàéãàà ºãäºã, ñóðàã÷äûí àÿãà òàâãèéã àðèóòãààä õàäãàëäàã, ñóðàã÷äûí ãàð óãààëòûí àñóóäëûã ÿìàð íýã аðãààð øèéäâýðëýõýýð áàéñàí þì óó äàà ãýñýí õóâèéí áîäîë áàéäàã Õºòºëáºðò õàìðàãäàõ àíãè íýìýãäýõýýð ãýðýýò ã¿éöýòãýã÷äèéí à÷ààëàë íýìýãäýæ á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàðò íºëººëºõ õàíäëàãà ãàð÷ áàéãàà. . / ñóðãàëòûí ìåíåæåð Ì. ÿðèàíààñ /

,амин дэм, èë÷ëýã çýðýãò æèãä õÿíàëò òàâüæ ÷àäàõã¿é áàéна. Эдгээрт асуудалд

хяналт тавихад мэргэжлийн байгууллагын хувьд зохих хяналтыг îðîí íóòãèéí

ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàð тавих бололцоотой атал àíõààðàë ñóë áàéна.

įÃÍÝËÒ

Ýíýõ¿¿ ìîíèòîðèíãèéí ä¿íä ¿íäýñëýí äàðààõ ä¿ãíýëòèéã ãàðãàæ áàéíà.

1. ¯äèéí öàé õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ æóðàìä " Çîðèóëàëòûí ãàë òîãîîòîé

ñóðãóóëèéí õóâüä ¿äèéí öàéã ñóðãóóëü äýýðýý áýëòãýíý " ãýñýí çààëò

õýðýãæèæ ÷àäàõã¿é áàéíà.Ýíý íü òóõàéí ñóðãóóëèéí ãàë òîãîîíû õ¿÷èí

÷àäàë, ìýðãýæëèéí àæèë÷èä, çîðèóëàëòûí òîíîã òºõººðºìæ öàëèíãèéí

ñàíгийн хүрэлцээгүй байдал çýðãýýñ õàìààðàëòàé àæ.+

2. ¯äèéí öàéíû ÷àíàð çîõèîí áàéãóóëòàíä áàéíãûí õÿíàëò òàâèõ "Õÿíàëòûí

êîìèññ" ñóðãóóëü á¿ðò çîõèõ æóðìûí äàãóó á¿ðýí áàéãóóëàãäàæ ÷àäààã¿é ,

áàéãóóëàãäñàí ãàçðûí êîìèññ íü èëýðñýí çºð÷èë äóòàãäëûã äîð á¿ð íü

ñóðãóóëèéí çàõèðãààíä òàâüæ øèéäâýðë¿¿ëæ ÷àäàõã¿é áàéíà.

3. Öàéíû öýñ çîõèîõîä òàâèãäàõ øààðäëàãûã áàðèìòëààã¿éãýýñ àìàðõàí

ìóóäàæ, ÷àíàðàà àëäàõ àìèí äýì èë÷ëýã áàãàòàé ãàð äàìæèí õóäàëäàãäàæ

áóé á¿òýýãäýõ¿¿íèé òºðºë çîõèëîí ºãºãäºæ áàéíà.

4. Àëñëàãäñàí õºäºº îðîí íóòàãò çàì õàðèëöàà, ýð÷èì õ¿÷, ¿éëäâýðëýë

¿éë÷èëãýýíèé õºãæ뺺ñ õàìààðàí ãýðýýò ã¿éöýòãýã÷èéã зохих øàëãóóðын

дагуу ñîíãîæ ÷àäàõã¿é áàéíà.

5. Õºòºëáºðèéí õýðýãæèëòýíä õÿíàëò òàâèõ òàéëàãíàõ àñóóäàë õàíãàëò ìóóòàé

áàéíà. Ýð¿¿ë ìýíä, áîëîâñðîë ñî¸ëûí ãàçàð, ìýðãýæëèéí õÿíàëòûí

25

áàéãóóëàãóóä õàìòðàí õÿíàëò òàâüæ ÷àäàõã¿é çºâõºí ìºð ìºðºº õººñºí

áàéäàëòàé àæèëëàæ áàéãàà íü àæèãëàãäëàà.

6. Õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä áàðèìòëàõ õóóëü ýðõ ç¿éí àêòóóäûã ýöýã ýõ ,

áàãø íàðò ñóðòàë÷èëàõ àæèë ìóó õèéãäñýí.

7. Ñàíõ¿¿æèëòèéí çàðöóóëàëò, õ¿¿õäýä ºã÷ áóé íýã ºäðèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé

¿íèéí òàëààð ñóäàëãàà õèéõ, õÿíàëò òàâèõ òàë äýýð ñóë áàéíà.

8. Ñóðãóóëèóäàä õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ óðüä÷èëñàí áýëòãýë

õàíãàãäààã¿éãýýñ îð÷íû àðèóí öýâýð, ãàð óãààëò, àÿãà òàâàã õàäãàëàëòûí

àñóóäàëä íèëýýä áýðõøýýë òóëãàð÷ áàéíà.

Зөвлөмж

Ìîíèòîðèíãèéí хүрээнд цуглуулсан мэдээлэл олж илрүүлсэн баримт факт,

дүгнэлт дээр тулгуурлан төслийн багаас дараахь санал зөвлөмжийг гаргаж

байна. Үүнд:

Аймгийн ИТХ, ЗДТГазарт:

- Орон нутагт жижиг дунд үйлдвэрийг дэмжих бодлогын хүрээнд ханган

нийлүүлэгч үйлдвэрийг дэмжин хөгжүүлэх.

- Сургуулиудын гал тогоог өргөтгөл хийж, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэн үдийн цай

өгөх боломжийг бүрдүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх.

Сургуулийн удирдлагуудад:

- Хөтөлбөрийн хөрөнгийн тайлан тооцоог сар бүр хийж, балансад тусгаж байх.

- Зарлагыг хүүхдийн бодит ирцээр тооцож байх.

- Хөрөнгийг зориулалтын бус зүйлд зарцуулахыг хориглох.

- Олгогдоогүй байсан үдийн цайны материалыг нөхөн олгодогийг зогсоох

- Гэрээт гүйцэтгэгчийг зохих шалгуурын дагуу ил тод сонгон шалгаруулж гэрээ

хийдэг байх.

Боловсрол соёлын газарт:

- Цэс зохиох батлах тухай асуудлыг орон нутгийн нөхцөлд тохируулан

зохицуулах талаар нэгдсэн ойлголттой болгох

26

- Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх журам, заавар ач холбогдоллыг эцэг эх, хүүхэд, багш

нарт сурталчлан таниулах ажлыг тогтмол зохион байгуулах

-- Õÿíàëòûí êîìèññûí ¿¿ðýã, çîðèëãûã ìýä¿¿ëýõ ñóðãàëò ñóðãóóëü á¿ð äýýð

çîõèîí áàéãóóëàõ

Мэргэжлийн Хяналтын Газарт:

-- ÒÒººððèèééíí ññààíí,, ÌÌÕÕÃÃààççððààààññ ññààííõõ¿¿¿¿ããèèééíí òòààééëëààííää ççààððööóóóóëëààëëòòûûãã òòóóññããóóóóëëààíí ááààééííããûûíí

õõÿÿííààëëòò òòààââèèõõ

-- ÕÕ¿¿¿¿õõääýýää ººãã÷÷ ááóóéé áá¿¿òòýýýýããääýýõõ¿¿¿¿ííèèéé ÷÷ààííààððûûíí õõÿÿííààëëòòûûãã ттооггттммоолл õõèèééææ ááààééõõ

-- ÕÕÿÿííààëëòòûûíí ááààééããóóóóëëëëààããóóóóääûûíí õõîîîîððîîííääûûíí ààææëëûûíí óóÿÿëëääàààà õõîîëëááîîîîãã ññààééææððóóóóëëææ ¿¿ðð

ää¿¿ííãã ääýýýýøøëë¿¿¿¿ëëýýõõ ààððããàà õõýýììææýýýýãã ççîîõõèèîîíí ááààééããóóóóëëààõõ

Ном з¿й

Нээлттэй Нийгэм Форум. 2007 он. ТББ-уудад зориулсан мониторингийн гарын

авлага.

Нээлттэй Нийгэм Форум. 2006 он. Төрийн үйлчилгээний мониторинг ТББ-уудын

2005 оны төслийн тайлангийн эмхтгэл.

Нийгмийн Дэвшил Эмэгтэйчүүдийн Хөдөлгөөн. 2006 он. Төсвийн хүү торгуулийн

орлогын бүрдүүлэлтийн мониторингийн тайлан

Төсвийн байгууллагын удирдлага санхүүжилтийн тухай хууль. 2002

Төсөвт иргэдийн оролцоо судалгааны тайлан 2002 он

Çàñãèéí ãàçðûí 2006 îíû 194-ð òîãòîîë

ÁÑØÓ-íû ñàéäûí 2006 îíû 8-ð ñàðûí 23 íû 301 òîîò òóøààë ò¿¿íèé 1.2-ð

õàâñðàëòóóä

ÁÑØÓ-íû ñàéä, Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàéäûí õàìòàðñàí 2006 îíû 10 ñàðûí 20 íû

379/341 òóøààë

Монголын боловсролыг 2006-2015 онд хөгжүүлэх мастер төлөвлөгөө

Засгийн газрын 2005-2008 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр

Өмнөговь аймгийн Засаг даргын үйл ажиллагааны 2005-2008 оны хөтөлбөр

Өмнөговь аймгийн нийгэм эдийн засгийг хөгжүүлэх 2007 оны үндсэн чиглэл