1.1 Insaat Sektoru

INTES

TRKYE NAAT SANAYCLER VEREN SENDKASI

2012-

TEMMUZ

NAAT SEKTR, SORUNLAR VE

ZM NERLER

Trkiye naat Sanayicileri veren Sendikas Sayfa 1

1. SEKTRN TRKYE EKONOMSNDEK YER

Sabit fiyatlarla gayri safi yurtii hasla ve inaat sektr gelime hzlar-ktisadi faaliyet kollarna ve 1998 temel fiyatlarna gre

YILLAR GSYH GELME HIZI (%) NAAT SEKTRNN GELME HIZI (%)

2005 8.4 9.3

2006 6,9 18.5

2007 4,7 5,7

2008 0,7 -8,1

2009 -4,8 -16,3

2010 9,2 18,3

2011 I. eyrek 11,9 15,3

2011 II. eyrek 9,1 13,0

2011 III. eyrek 8,4 10,0

2011 IV. eyrek 5,2 7,0

2011 Yllk 8,5 11,2

2012 I. eyrek 3,2 2,8

Kaynak: Trkiye statistik Kurumu

lkemiz bugn gl ekonomiye gei srecindedir. Trkiye dnyann 16. ve Avrupann 6. en byk ekonomisidir. En hzl gelimekte olan 10 pazardan birisi olarak G-20nin de yesidir. OECD verilerine gre, 2017 ylnda Trkiye, in ve Hindistandan sonra en yksek byme oranna sahip nc lke olacaktr. Trkiye 2011 ylnda ektii 15,9 milyar dolar uluslararas dorudan yatrm tutar ile dnyada 6 basamak birden ykselerek 23. srada yer almtr.

Gl ekonomiye geen bu srete ekonomimizde i ve d dinamiklerden kaynaklanan nemli dalgalanmalar olmutur. yle ki naat sektr 2001 krizinin ardndan hzla klmtr. Ancak 2002 ylndan itibaren uygulanan istikrar program ile toparlanma srecine girmitir. 2004 ylndan itibaren sektr rekor oranda byme gstermitir. 2006 ylnda yzde 18,5 byyen sektr, 2007 ylndan itibaren durgunluk srecine girmitir.

2007 ylnda konut talebindeki azalma, seim dnemi ve ekonomik ve siyasi belirsizlikler durgunluk dneminde etkili olmutur. 2006daki yksek performansl bymenin ardndan sektr 2007 ylnda yzde 6,5 orannda ancak byyebilmitir.

2007 yl Austos aynda ABDdeki mortgage krizi ile balayan finansal kriz, 2008 yl Eyll ayndan itibaren daha da derinleerek global lekte bir ekonomik krize dnmtr. lkemizde de 2007 ylnda balayan durgunluk 2008 ylnda ekonomide arklarn tersine dnmesine yol amtr.


2009 ylnda genel ekonomi klmeye devam etmitir. Son eyrekte zel kesim tketim harcamalarndaki 4,7lik art ve kamu kesmi tketim harcamalarndaki 17,9luk art klmenin iddetini azaltmtr.

Kresel krizinden ve ekonomik daralmadan en ok etkilenen sektrlerin banda inaat sektr gelmitir. 2008 yln, inaat sektr yzde 8,1 klme ile tamamlamtr. 2009 ylna kriz beklentisi ile balanlmas inaat sektrn negatif ynde etkilemitir. zel sektr yatrmlarnn durma noktasna gelmesi ile sektr ilk eyrekte 18,6, ikinci eyrekte 21,1, nc eyrekte 18,3, drdnc eyrekte ise 6,6 orannda klmtr. Bylece yllk bazda 16,3 orannda klme grlmtr.

Bir nceki ylda grlen klmeye ramen 2010 ylnda da sektr yksek oranl byme performans sergilemitir. 2010 birinci eyreinde yzde 8,3 byyen sektr, ikinci eyrekte 20,4 orannda bymtr. Sektr son dnemde de byme ivmesini devam ettirerek yzde 22,1 orannda byme performans sergilemitir. Drdnc dnemde 17,5 byyen inaat sektr 2010 yln 17,1 orannda byme performans ile kapamtr.

naat sektr 2011 ylnn ilk alt aynda da yksek oranl bymesini srdrmtr. Birinci eyrekte 15,3, ikinci eyrekte 13,0 orannda byme performans gstermitir. nc eyrekten sonra byme oranlarnda azalma olmutur. naat sektr 2011 nc eyreinde 11,0 orannda byrken, 2011 drdnc eyreinde 7,0 orannda byme performans sergileyebilmitir. Kamu sektr inaat harcamalarndaki daralma ve zel sektr tketim harcamalarnz azalmas inaat sekrnn klmesinde etkili olmutur. 2011 yl sonunda tketim ve kamu harcamalarndaki azalma ekonominin daralmasna dolaysyla inaat sektrnde klmeye neden olmutur.

2012 yl genel ekonomik byme rakamlarndaki azalmada inaat sektr byme rakamlar etkin olmutur. 2011 birinci eyreinden itibaren inaat sekr byme rakamlar d srecinde hareket etmitir. 2012 yl birinci eyreinde ise inaat sektrndeki byme oranlarnda bir nceki dneme gre deiimde d sreci devam etmitir.

Bir taraftan bte disiplini nedeniyle kamu harcamalarndaki daralma, dier taraftan tketim harcamalarndaki d sreci nedeni ile zel sektr yatrmlarndaki azalma, 2012 birinci eyreinde inaat sektrnde snrl bir bymeye neden olmutur. 2011 birinci eyreinde inaat sektrnde 15,3 orannda bymeye karlk 2012 ylnda ancak 2,8 orannda byme gerekleebilmitir.

Gayri Safi Yurt i Hasla Gelime Hzlar / cari fiyatlarla /1.000 TL

YILLAR NAAT TOPLAM GSMH NAATIN GSYH NDEK PAYI

2005 28.694.734 648.931.712 4,4

2006 35.849.263 758.390.785 4,7

2007 41.013.627 843.178.421 4,9

2008 44.657.644 950.534.251 4,7

2009 36.602.040 953.973.862 3,8

2010 45.669.500 1.098.799.348 4,2

2011 57.869.552 1.294.892.893 4,5

2011 I.eyrek 7.701.064 287.991.142 4,5 2011 II. eyrek 10.826.335 315.493.302 4,9

2011 III. eyrek 12.088.972 351.653.564 4,3 2011 IV. eyrek 10.845.978 339.754.885 4,3

2012 I. eyrek 15.108.658 329.020.135 4,5 Kaynak:Trkiye statistik Kurumu


naat sektrnn Gayri Safi Yurt i Hasla ierisindeki paynn nemli olduu bilinmektedir. Ancak sektr yeterince milli gelirden pay alamamaktadr. Cari fiyatlarla 2007de inaat sektrn GSYH ierisindeki pay 4,9 olmutur. 2009 ylnda ise sektrn milli gelir ierisindeki pay 3,8e dmtr. 2010 ylnda ekonominin gelime trendi ierisinde olmas ve byk inaat projeleri nedeniyle sektrn pay yeniden artarak yzde 4,1 olmutur. Sektrn byme performans ile birlikte GSMH ierisindeki pay artmaya devam ederek yzde 4,5 olmutur.

2012 ylnda da sektrde pozitif oranl byme ile birlikte inaat sektrnn GSYH iindeki pay 2011 birinci eyrei ile ayn seviyeyi koruyarak yzde 4,5 olmutur.

Gayri Safi Sabit Sermaye Oluumlar /1.000 TL

(Harcamala Yntemiyle GSYH Gelime Hz, (Cari Fiyatlarla)

Yllar G.Safi Sabit

Serm. Ol.

Kamu

Sektr

Makine naat zel Sektr Makine naat

2006 121.093.003

24.766.514

4.540.526

20225987 96.326.489

53.469.099 42.857.389

2007 184.181.185 28.674.618 4.969.576 23.705.042 155.443.568 96.486.659 58.956.909

2008 189.094.334 36.725.067

6.653.631

30.071.436

152.369.267

92.147.661

60.221.606

2009 160.613.451 34.781.625

5.969.623

28.812.002

125.831.826

80.617.099

45.214.727

2010 207.815.565 43.406.876 6.656.300 36.750.576 164.408.689 108.677.222 55.731.467

2011 283.163.025 48.580.935 7.118.586 41.462.349 234.582.091 158.034.071 76.548.019

2011 I.eyrek 64.096.319 8.124.779 423.715 7.701.064 55.971.540 37.612.596 37.612.596

2011 II. eyrek 74.090.039 11.981.170 1.154.836 10.826.335 62.108.868 41.739.049 18.358.945 2011 III. eyrek 71.044.784 13.548.265 1.459.293 12.088.972 57.496.519 39.176.834 20.369.820 2011 IV. eyrek 73.931.883 14.926.720 4.080.742 10.845.978 59.005.162 39.505.593 18.319.685

2012 I. eyrek 73.310.126 9.204.060 621.073 8.582.986 64.106.067 42.051.323 22.054.744

Kaynak: TK, Ulusal Hesaplar Blteni

2011 ylnda Gayri Safi Sabit Sermaye yatrmlar sabit fiyatlarla yzde 18,3 orannda artmtr. Sektrn bymesi zel sektr odakl olabilmitir. Kamu harcamalarnda azalma olmutur. Gayri Safi Sabit Sermaye oluumu ierisinde kamu sektr harcamalar sabit fiyatlarla yzde 3,2 orannda azalmtr. Kamu harcamalar ierisinde Makine ve Tehizat 9,7 orannda azalrken, inaat harcamalar yzde 1,6 orannda azalmtr. Gayri Safi Sabit Sermaye Oluumu ierisinde zel sektr harcamalar ise 2011 yl genelinde yzde 22,8 art gstermitir. zel sektr makine tehizat harcamalar yzde 25,8 artarken, inaat harcamalar yzde 16,4 orannda art gstermitir.


Harcamalar yntemiyle Gayri Safi Yurtii Hasla Gelime Hzlar (1998 fiyatlaryla)

Yl Gayri Safi Sabit Sermaye

Oluumu

Kamu Sektr

Makine- Tehizat

naat zel Sektr

Makine- Tehizat

naat

2012 1. Dnem

1,6 2,1 32,3 0,0 1,6 0,9 3,1

2011 18,3 -3,2 -9,7 -1,6 22,8 25,8 16,4

2010 30,5 17,7 12,2 19,1 33,6 42,8 17,7

2009 -19 -0,6 -13,3 3,4 -22,5 -22,9 -21,9

2008 -6,2 12,7 20,1 10,6 -9 -7 -12,4

2007 3,1 6,3 12,7 4,5 2,6 0,6 6,2

2006 13,3 2,6 -18,5 10,4 15 12,2 20,3

Kaynak: Trkiye statistik Kurumu 2012 ylnn ilk dneminde de inaat sektrndeki snrl bymede zel sektr etkin olmutur. Sabit fiyatlar ile Gayri Safi Sabit Sermaye Yatrmlar yzde 1,6 orannda byrken kamu sektr yatrmlarnda inaat sektrndeki gelime sabit fiyatlar ile yzde 0,0 dzeyinde kalmtr. zel sektr yatrmlarnda ise inaat sektrndeki gelime yzde 3,1 orannda art gereklemitir.

GC VERLER

naat Sektr stihdam

2011 ylnda Trkiye'de kurumsal olmayan nfus bir nceki yla gre 1 milyon 33 bin kiilik bir art ile 72 milyon 376 bin kiiye, kurumsal olmayan alma andaki nfus ise 1 milyon 52 bin kiilik art ile 53 milyon 593 bin kiiye ulamtr. 2011 ylnda Trkiye genelinde igcne katlma oran, bir nceki yla gre 1,1 puanlk artla % 49,9 olarak gereklemitir. Erkeklerde igcne katlma oran bir nceki yla gre 0,9 puanlk artla % 71,7, kadnlarda ise 1,2 puanlk artla % 28,8dir. Kentsel yerlerde igcne katlma oran 0,8 puanlk artla % 47,6, krsal yerlerde ise 1,4 puanlk artla % 54,9 seviyesinde gereklemitir. 2011 ylnda Trkiye genelinde isiz says bir nceki yla gre 431 bin kii azalarak 2 milyon 615 bin kiiye dmtr. sizlik oran ise 2,1 puanlk azal ile % 9,8 seviyesinde gereklemitir. Kentsel yerlerde isizlik oran 2,3 puanlk azalla % 11,9, krsal yerlerde ise 1,5 puanlk azalla % 5,8 olmutur. Yapt iten tr herhangi bir sosyal gvenlik kuruluuna kaytl olmadan alanlarn oran, bir nceki yla gre 1,2 puanlk azalla % 42,1 olarak gereklemitir. 2011 ylnda bir nceki yla gre tarm sektrnde sosyal gvenlikten yoksun alanlarn oran % 85,5ten % 83,9'a, tarm d sektrlerde % 29,1den % 27,8e dmtr. 2012 ylnda son aklanan Nisan ay verilerine ilikin gelimeler ise yle: 2012 yl Nisan dneminde, Trkiye'de kurumsal olmayan nfus bir nceki yln ayn dnemine gre 1 milyon 288 bin kiilik bir art ile 73 milyon 405 bin kiiye ulamtr.

2012 yl Nisan dneminde, Trkiye genelinde igcne katlma oran, bir nceki yln ayn dnemine gre 0,3 puanlk azalla % 49,6 olmutur.


Nisan dneminde istihdam edilenlerin says, geen yln ayn dnemine gre 675 bin kii artarak 24 milyon 630 bin kiiye ykselmitir. Bu dnemde, tarm sektrnde alan says 19 bin kii azalrken, tarm d sektrlerde alan says 694 bin kii artmtr. Yine ayn dnemde istihdam edilenlerin % 24,4' tarm, % 19,5i sanayi, % 6,6s inaat, % 49,5'i ise hizmetler sektrnde faaliyet gstermektedir. Yapt iten tr herhangi bir sosyal gvenlik kuruluuna kaytl olmadan alanlarn oran, nceki yln ayn dnemine gre 3,3 puanlk azalla % 38,8 olarak gereklemitir. 2012 yl Nisan dneminde mevsim etkilerinden arndrlm istihdam edilenlerin saysnda bir nceki dneme gre 165 bin kiilik, isiz saysnda ise 2 bin kiilik art sz konusudur.

Yllar Tarm D stihdam

naat Sektr naat Sektr/Tarm D stihdam

2005 15.553.000 1.171.000 7,53%

2006 15.241.000 1.189.000 7,80%

2007 15.588.000 1.224.000 7,85%

2008 15.959.000 1.125.000 7,00 %

2009 16.324.000 1.297.000 7,94 %

2010 17.082.000 1.442.000 8,44 %

2011 18.079.000 1.512.000 8,36 %

2011 Nisan 17.925.000 1.611.000 8,98 %

2012 Nisan 18.619.000 1.631.000 8,75 %

Kaynak: TUK hane halk igc istatistikleri,

2011 yl drdnc dneminde inaat sektrnde istihdam rakamlarnn grnm

ktisadi faaliyet koluna ve Eitim durumuna gre istihdam edilenler

naat ve bayndrlk ileri

Toplam

Okuma-yazma bilmeyen 37 1,207

Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen 83 1,149

lkokul 783 8,728

Ortaokul veya dengi meslek okul 176 2,028

Genel lise 140 2,489

Lise dengi meslek okul 135 2,286

Yksekokul veya faklte 141 4,257

lkretim 190 2,122

Toplam 1,684 24,267


ktisadi faaliyet koluna ve Meslek grubuna gre istihdam edilenler

naat ve bayndrlk ileri Toplam

Kanun yapclar st dzey yneticiler ve mdrler

99 1,954

Profesyonel meslek mensuplar 40 1,839

Yardmc profesyonel meslek mensuplar

50 1,518

Bro ve mteri hizmetlerinde alan elemanlar

70 1,736

Hizmet ve sat elemanlar 19 3,083

Nitelikli tarm,hayvanclk,avclk,ormanclk ve su rnlerinde alanlar

1 4,801

Sanatkarlar ve ilgili ilerde alanlar 863 3,173

Tesis ve makina operatrleri ve montajclar

132 2,387

Nitelik gerektirmeyen ilerde alanlar

409 3,777

Toplam 1,684 24,267

ktisadi faaliyet koluna ve teki duruma gre istihdam edilenler

naat ve bayndrlk ileri

Toplam

cretli veya maal 1,372 15,296

veren 125 1,246

Kendi hesabna 169 4,613

cretsiz aile iisi 17 3,112

Toplam 1,684 24,267



naat Sektr stihdam Endeksleri

Aylk naat Sektr stihdam Endeksi 2012 yl 1. dneminde bir nceki yln ayn dnemine gre % 1,9 artmtr. Bina naat Sektr stihdam Endeksi % 4,1 artarak 74,9dan 77,9a ykselirken, Bina D naat Sektr stihdam Endeksi % 1,1 azalarak 104,6dan 103,5e dmtr. Aylk naat Sektrnde allan Saat Endeksi 2012 yl 1. dneminde bir nceki yln ayn dnemine gre % 0,9 artmtr. Bina naat Sektr allan Saat Endeksi % 1,7 artarak 73,1den 74,3e ykselirken, Bina D naat Sektr allan Saat Endeksi % 0,2 azalarak 105,2den 105,0a dmtr.

naat Tipleri Snflamas (CC)

Bir nceki yl ayn dneme gre deiim oran (%)

Dnemler Yllk

I. II. III.

IV.

Ortalama

2007 Toplam 7,0 -0,7 -1,8 -1,9 0,4

Bina 6,4 -1,7 -3,2 -1,6 -0,3

Bina d 8,0 1,0 0,7 -2,3 1,5 2008 Toplam -3,3 -2,3 -7,2 -8,5 -5,4

Bina -4,3 -5,1 -12,2 -16,9 -9,7

Bina d -1,6 2,8 1,4 6,5 2,4 2009 Toplam -19,2 -23,6 -18,7 -16,0 -19,5

Bina -29,4 -32,1 -26,5 -21,4 -27,5

Bina d -0,8 -9,5 -7,1 -8,6 -6,7 2010 Toplam -4,3 2,8 5,0 6,4 2,6

Bina -5,4 0,6 3,4 5,5 1,1

Bina d -2,8 5,4 6,9 7,5 4,5 2011 Toplam 7,1 4,1 -0,4 0,8 2,7

Bina 8,1 6,6 2,2 3,0 4,8

Bina d 5,8 1,1 -3,5 -1,8 0,1 2012 Toplam 1,9

Bina 4,1

Bina d -1,1


2011 ylnn drdnc dneminde naat Sektrnde retim % 10,7 artmtr. Aylk naat Sektr Ciro Endeksi 2011 yl 4. dneminde bir nceki yln ayn dnemine gre % 10,8 artmtr. Bina naat Sektr Ciro Endeksi % 16,0 artarak 170,9dan 198,2ye, Bina D naat Sektr Ciro Endeksi % 4,9 artarak 244,6dan 256,7ye ykselmitir.


naat Sektrnde retim % 7,1 artmtr. Aylk naat Sektr retim Endeksi 2011 yl 4. dneminde bir nceki yln ayn dnemine gre % 7,1 artmtr. Bina naat Sektr retim Endeksi % 12,1 artarak 105,4ten 118,2ye ykselmi, Bina D naat Sektr retim Endeksi % 8,6 azalarak 173,7den 158,7ye dmtr.

Yl naat Tipleri Snflamas (CC)

Bir nceki yl ayn dneme gre deiim oran (%)

Dnemler Yllk

I. II. III. IV. Ortalama

2006 Toplam 15,7 20,0 19,1 17,9 18,4

Bina 16,1 21,0 19,8 17,3 18,7

Bina d 14,0 14,8 15,4 20,9 16,4

2007 Toplam 12,7 6,9 4,5 -0,1 5,5

Bina 13,4 6,6 3,1 0,3 5,3

Bina d 9,0 8,3 12,1 -1,9 6,7

2008 Toplam -1,8 -5,0 -9,8 -12,5 -7,5

Bina -4,4 -7,6 -12,1 -17,2 -10,5

Bina d 12,4 9,1 2,3 11,3 8,3

2009 Toplam -18,8 -21,0 -17,5 -7,0 -16,4

Bina -22,6 -25,2 -22,2 -11,1 -20,7

Bina d -1,2 -1,4 3,3 8,1 2,4

2010 Toplam 9,9 20,7 22,7 19,2 18,6

Bina 7,3 20,0 23,8 20,0 18,3

Bina d 19,3 23,2 19,1 16,8 19,6

2011 Toplam 16,0 13,5 9,9 7,1 11,3

Bina 20,7 18,5 13,2 12,1 15,8

Bina d 0,7 -3,8 -1,8 -8,6 -3,6


KONUT SEKTRNDE GELMELER

2012 ylnn ilk aynda bir nceki yln ilk ayna gre belediyeler tarafndan Yap Ruhsat verilen yaplarn yzlmnde % 19,7, deerinde % 34,7, daire saysnda % 5,0 orannda art olurken, bina saysnda % 10,1 d olmutur. 2012 ylnn ilk aynda Yap Ruhsatna gre yaplarn yzlm 25 535 954 m2 iken bunun 13.231.070 .m2si (% 51,8) konut, 6 898 781 m2si (% 27,0) konut d ve 5 406 103 m2si (% 21,2) ise ortak kullanm alan olarak gereklemitir. Bu dnemde ofis amal yap ruhsat verilen binalarda yzde 10,9 orannda d olmutur. Halka ak ikamet yerleri olarak kullanlan yap ruhsat verilen binalarda 2011 ylnn birinci dneminde yzde 77 ar grlrken 2012 ylnda yzde 11,8 d olmutur.


Yap Ruhsat Verileri

Bina Says Yzlm (m)

Deer (TL)

Daire says

2004 75 495 69 719 611 24 108 198 467 330 446

2005 114 254 106 424 587 40 529 421 744 546 618

2006 114 204 122 909 886 56 195 862 967 600 387

2007 105 865 124 132 360 61 709 610 627 581 696

2008 95 193 103 846 233 59 006 449 177 503 565

2009 92 342 100 726 544 54 367 862 313 518 475

2010 141 371 178 776 701 103 256 212 659 916 504

2011 100 327 123 639 732 80 801 643 949 645 655

2011 1. dnem 16.942 21.328.705 13.079.527.913 128.519

2012 1.dnem 15.237 25.535.954 7.613.883.751 116.684


Yap Kullanma zin Belgesi 2012 ylnn ilk aynda bir nceki yln ilk ayna gre belediyeler tarafndan Yap Kullanma zin Belgesi verilen yaplarn yzlmnde % 2,0, deerinde % 12,6, daire saysnda % 2,8 orannda art olurken, bina saysnda % 3,6 d olmutur. 2012 ylnn ilk aynda Yap Kullanma zin Belgesine gre yaplarn yzlm 21 485 449 m2 iken bunun 13 074 643 m2si (% 60,9) konut, 5 530 567 m2si (% 25,7) konut d ve 2.880.239.m2si (% 13,4) ise ortak kullanm alan olarak gereklemitir. Yap kullanm izin belgesi alan ofis ve i yeri saysnda ise 2011 ylnda 30,2 orannda azalma yaanrken, 2012 ylnn ilk dneminde 18,2 orannda azal grlmtr.


Bina Says Yzlm (m)

Deer (TL)

Daire says

2004 40 792 31 028 172 10 306 575 645 164 994

2005 64 126 50 324 600 18 445 263 149 249 816

2006 73 383 57 207 320 25 050 689 452 295 389

2007 67 913 63 150 147 30 296 766 701 325 330

2008 76 069 70 957 036 39 002 256 405 357 286

2009 94 772 94 567 729 49 356 423 320 469 981

2010 81 952 85 438 877 47 465 954 812 429 591

2011 97 211 105 402 979 66 900 947 421 549 920

2011 1. dnem 18.992 21.073.476 12.619.673.525 106.487

2012 1. dnem 18.316 21.485.449 14.207.995.869 108.488


Yapi Sahipliine Gre Yapilacak Yeni Ve Ilave Yapilar 2005 ve 2011 yllar aras dalm aadaki tabloda gsterilmektedir.

Yl Toplam zel sektr Yap kooperatifi Devlet sektr

2005 Yap says 114 254 102 802 6 809 4 643

Yzlm m2 106 424 587 87 973 288 7 218 013 11 233 286

Deer-TL 40 529 421 744 33 410 483 846 2 777 802 354 4 341 135 544

2006 Yap says 114 204 105 206 6 005 2 993

Yzlm m2 122 909 886 102 733 264 10 798 286 9 378 336

Deer TL 56 195 862 967 47 031 892 287 4 891 295 986 4 272 674 694

2007 Yap says 106 659 96 840 5 194 4 625

Yzlm m2 125 067 023 105 763 741 8 308 582 10 994 700

Deer TL 61 300 286 560 51 846 694 149 3 974 329 977 5 479 262 434

2008 Yap says 95 193 85 175 3 556 6 462

Yzlm m2 103 846 233 82 567 705 6 084 524 15 194 004

Deer TL 59 006 449 177 46 943 638 432 3 432 728 485 8 630 082 260

2009 Yap says 92 342 81 839 5 526 4 977

Yzlm m2 100 726 544 79 963 328 6 936 646 13 826 570

Deer TL 54 367 862 313 43 186 496 663 3 692 214 873 7 489 150 777

2010 Yap says 132 589 119 377 6 114 7 098

Yzlm m2 166 999 697 136 620 755 10 127 419 20 251 523

Deer TL 96 438 036 831 78 878 371 222 5 869 643 710 11 690 021 899

2011 Yap says 101 052 93 149 1 586 6 317

Yzlm m2 124 302 942 103 952 886 3 021 288 17 328 768

Deer TL 81 243 893 808 67 957 234 221 1 913 179 511 11 373 480 076


Konut Sat statistikleri


2010 I. Dnem

2010 II.Dnem

2010 III.Dnem

2010 IV. Dnem

2011 I. Dnem

2011 II. Dnem

2011 III: Dnem

2011 IV. Dnem

2012 1. Dnem

Deiim /bir nceki yla gre

-21,13 -53,65 -25,21 -16,10 6,07 18,87 21,57 16,82 -19,16

Konut Sat Says

85.587 90.270 83.697 97.517

91.071

107308

101754

118.867 96.092

Kaynak: Trkiye statistik Kurumu 2012 yl birinci dneminde, 96.092 konut sat sonucu el deitirmi ve Trkiye genelinde bir nceki dneme gre %-19,16 orannda d gereklemitir. 2012 yl birinci dneminde, bir nceki yln ayn dnemine gre %5,51 orannda art gereklemitir. 2012 yl birinci dneminde 4 dnemlik ortalamalara gre deiimlere bakldnda Trkiye genelinde %16,95 orannda art gereklemitir. Konut satlarnda 4 dnemlik ortalamalara gre tm blgelerde art meydana gelmitir BTE VE YATIRIMLAR

Bte Ve Vergi Gelirleri

Yllar Vergi Gelirleri / Bin TL

2005 119.627.000

2006 137.480.292

2007 158.152.898

2008 168.109.000

2009 172.416.575

2010 210.532.000

2011 253.765.000

2012 Ocak-Haziran 132.183.000

Kaynak: Maliye Bakanl Bte Gereklemeleri Raporu 2010 yl Ocak-Aralk dneminde bte gelirleri 254 milyar 277 milyon TL iken 2011 ylnn ayn dneminde yzde 16,4 orannda artarak 295 milyar 862 milyon TL olarak gereklemitir. 2011 yl Ocak-Aralk dnemi vergi gelirleri tahsilat geen yln ayn dnemine gre yzde 20,5 orannda artarak 253 milyar 765 milyon TL olmutur. 2012 yl ilk yarsna ait gelimeler ise yle: 2011 yl Ocak-Haziran dneminde bte gelirleri 146 milyar 71 milyon TL iken 2012 ylnn ayn dneminde yzde 11 orannda artarak 162 milyar 178 milyon TL olarak gereklemitir.


2012 yl Ocak-Haziran dnemi vergi gelirleri tahsilat geen yln ayn dnemine gre yzde 6,9 orannda artarak 131 milyar 183 milyon TL olmutur. 2012 yl Ocak-Haziran dneminde genel bte vergi d dier gelirleri geen yln ayn dnemine gre yzde 35,1 orannda artarak 24 milyar 944 milyon TL olarak gereklemitir.

Merkezi Ynetim Btesi Gelimeleri

Merkezi ynetim btesi 2010 yl Ocak-Aralk dneminde 40 milyar 81 milyon TL ak vermi iken 2011 ylnda 17 milyar 439 milyon TL ak vermitir. 2011 yl Ocak-Aralk dneminde faiz d fazla bir nceki ylki tutarn yaklak katna karak 24 milyar 773 milyon TL olarak gereklemitir. Bylece 2011 ylnn Ocak-Aralk dneminde yl sonu faiz d fazla hedefinin yaklak 1,8 kat tutarnda faiz d fazla rakamna ulalmtr. Merkezi ynetim btesi 2011 yl Ocak-Haziran dneminde ise 2 milyar 856 milyon TL fazla vermi iken 2012 ylnn ayn dneminde 6 milyar 703 milyon TL ak vermitir. 2012 yl Ocak-Haziran dneminde faiz d fazla 19 milyar 557 milyon TL olarak gereklemitir.

Yatrmlarn Bte indeki Pay 2010 yl Ocak-Aralk dneminde bte giderleri 294 milyar 359 milyon TL olarak gereklemi iken 2011 ylnn ayn dneminde yzde 6,4 orannda artarak 313 milyar 302 milyon TL olmutur. 2010 yl Ocak-Aralk dneminde faiz hari bte giderleri 246 milyar 60 milyon TL olarak gereklemi iken 2011 ylnn ayn dneminde yzde 10,2 orannda artarak 271 milyar 90 milyon TL olmutur. Dier taraftan 2011 yl Ocak-Aralk dneminde faiz giderleri geen yln ayn dnemine gre yzde 12,6 orannda azalarak 42 milyar 212 milyon TL olarak gereklemitir. Son aklanan 2012 yl Haziran ay bte gerekleme raporuna gre ise 2011 yl Ocak-Haziran dneminde bte giderleri 143 milyar 215 milyon TL olarak gereklemi iken 2012 ylnn ayn dneminde yzde 17,9 orannda artarak 168 milyar 881 milyon TL olmutur. Personel giderleri, 2012 yl Ocak-Haziran dneminde geen yln ayn dnemine gre yzde 19 orannda artarak 43 milyar 824 milyon TL olmutur. 2012 yl Ocak-Haziran dneminde sosyal gvenlik kurumlarna devlet primi giderleri ise geen yln ayn dnemine gre yzde 15,3 orannda artarak 7 milyar 322 milyon TL olmutur. Sermaye Giderleri 2011 yl sermaye gideri balang denei 21 milyar 698 milyon iken, Ocak-Aralk dneminde 30 milyar 697 milyon TL sermaye gideri gereklemitir. 2012 yl Ocak-Haziran dneminde 7 milyar 220 milyon TL sermaye gideri yaplmtr. Bylece gerekleme oran 25,9 olmutur.


Yllar Balang denek Gereklemeler Sermaye Giderleri Bte Pay

2005 10.070.000.000 9.805.000.000 5,4

2006 12.451.901.000 12.097.000.000 6,5

2007 12.103.930.000 13.003.980.000 6,4

2008 11.775.030.000 18.516.000.000 7,7

2009 14.838.999.000 19.847.283.000 6,3

2010 18.924.425.000 25.907.000.000 8,8

2011 21.698.000.000 30.697.000.000 7,1

2011 Ocak Haziran* 21.698.000.000 6.804.000.000

2012 Ocak- Haziran * 27.914.000.000 7.220.000.000

* Ocak-Haziran dnemine ait gerekleme rakamlar Kaynak: Kalknma Bakanl ve Maliye Bakanl 350 milyar 898 milyon TL olarak belirlenen 2012 yl bte giderlerinin ekonomik snflandrmaya gre dalm ise yle belirlenmitir:

Dalm Tutar/ milyar TL

Personel Giderleri 81,7

Sosyal Gvenlik Kurumlarna Devlet Primi Giderleri 14,3

Mal ve Hizmet Alm Giderleri 28,9

Faiz Giderleri 50,3

Cari Transferler 130,2

Sermaye Giderleri 27,9

Sermaye Transferleri 4,2

Bor Verme 8,6

Yedek denekler 4,8

Kaynak : Maliye Bakan Mehmet imekin Bte Sunu Konumas Merkezi Ynetim Btesi Sermaye Giderleri 2010-2014 Gereklemeler ve Tahminleri

Yllar 2010 2011 2012 2013 2014

Sermaye Giderleri

Gerekleme Bte denei

Gerekleme Tahmin Tahmin Tahmin

Miktar milyar TL

26.010 21.968 30.697 27.914 31.093 34.298

GsmhYA ORANI

2,4 1,8 2,3 2,0 2,0 2,0

Bte Pay 8,8 6,9 9,6 8,0 8,2 8,4

Kaynak: Maliye Bakan Mehmet imekin Bte Sunu Konumas Raporu


Sektrler tibariyle Yatrm Kalemlerinin Dalm Son yllarda gerek kamu yatrmlarna tahsis edilen bte deneklerinin artmas gerek yatrmlardaki rasyonelletirme almalar nedeni ile yatrmlarn tamamlanma sresi ksalmtr. 2012 ylnda, sektrel ve blgesel nceliklerin yan sra devam eden projelerden;

2012 yl iinde tamamlanarak ekonomiye kazandrlabilecek projelere, Uygulamasnda nemli fiziki gerekleme salanm projelere, Balatlm bulunan dier projelerle balantl veya e zamanl olarak yrtlmesi ve tamamlanmas gereken projelere, Mevcut sermaye stokunun daha etkin kullanlmasna ve korunmasna ynelik idame-yenileme, bakm-onarm, rehabilitasyon ve modernizasyon tr yatrm projelerine, Afet risklerinin azaltlmas ve afetlerin nlenmesi ile afet hasarlarnn telafisine ynelik

projelere, ABye yelik ynnde ortaya konulan politika ve nceliklerin hayata geirilmesi iin

srdrlen almalarn gerektirdii projelere, e-Dnm Trkiye Projesi ve Bilgi Toplumu Stratejisi ile uyumlu projelere

arlk verilecektir.

Sektr Proje Says Proje Tutar 2012 Yatrm

Yatrmn Tamamlanma Sresi/Yl

Pay

TARIM 290 80.237.942 5.528.521 8,57 14,49%

MADENCLK 44 2.790.271 1.206.400 2,04 3,16%

MALAT 75 2.184.060 538.050 3,06 1,41%

ENERJ 168 38.742.283 3.732.935 4,95 9,78%

ULATIRMA 420 158.328.238 12.031.164 6,68 31,52%

TURZM 51 2.637.275 294.439 5,49 0,77%

KONUT 51 794.606 479.845 1,47 1,26%

ETM 694 30.897.605 5.907.205 3,10 15,48%

SALIK 104 9.358.719 2.155.500 3,13 5,65%

DER 725 35.992.942 6.292.715 3,39 16,49%

TOPLAM 2622 361.963.941 38.166.774 5,21

Kaynak: Kalknma Bakanl Yllk Yatrm Programlar Raporu

Tarm Sektr Yatrmlar Trkiye'nin 28 milyon hektar ekilebilir tarm arazisinin 25,8 milyon hektar sulanabilir arazilerdir. Bu arazilerin ekonomik olarak sulanabilir miktar 8,5 milyon hektar olarak belirlenmitir. Orman ve Su leri Bakanl verilerine gre DS tarafndan lkemizde, sulama, ime-kullanma ve sanayi suyu temini, hidroelektrik enerji retimi ve takn koruma maksadyla 2011 yl ba itibaryla 262 adet baraj, 444 adet de glet olmak zere toplam 706 adet su depolama tesisi ina edilerek iletmeye almtr.


Byk Su lerinden 65 adet, Kk Su lerinden 94 (alak baraj) adet olmak zere toplam 159 adet barajn inaatna devam edilmektedir. GL-SU (1000 Gnde 1000 Glet) projesi almalarna 2010 ylnda balanmtr. Projenin inaat ileri 2012 ve 2013 tarihleri arasnda da devam edecektir. Proje kapsamnda yaplacak gletlerle ylda 300.000 hektar alanda sulama yaplacaktr. Trkiye'de 2011 yl ba itibaryla sulamaya alan araziler toplam brt 5,5 milyon hektara ulamtr. Bu alan ekonomik olarak sulanabilir araziler toplamnn % 65'ine tekabl etmektedir. Sulanmakta olan sahann brt 3,22 milyon hektar DS tarafndan ina edilerek iletmeye alm bulunmaktadr. 2011 yl itibaryla DS tarafndan inaat srdrlmekte olan ve henz sulamaya almayan sulama alanlarnn toplam ise yaklak 749 bin hektardr. DS tarafndan ina edilerek iletmeye alan 3,22 milyon hektar alann 3,087 milyon hektar Sulama Birlikleri, Sulama Kooperatifleri ve dier kurulularca; 133 bin hektar ise DS tarafndan iletilmektedir.


Enerji Sektr Yatrmlar Trkiye gibi tm dnyada nfus giderek artmakta, deien ve gelien dnyada enerji talebi de o lde artmaktadr. Bu nedenle Trkiyenin dnya ile rekabet edilebilirliini korumak amacyla enerji yatrmlarna arlk verilmektedir. Trkiye, OECD lkeleri ierisinde getiimiz 10 yllk dnemde enerji talep artnn en hzl gerekletii lke durumundadr.

Yllar

Proje Says

Ayrlan denek

Toplam Yatrmlardan Ayrlan Pay

Tamamlanma Sresi/yl

2005

343

1.355.271

8,38

22,02

2006

292

1.336.525

7,63

15,26

2007

293

1.508.710

8,83

17,40

2008 289 1.468.741 8,57 20,7

2009 282 2.771.148 12,8 12,3

2010 277 3.666.606 13,1 12,1

2011 298 4 548 530

15,1 10,7

2012 290 5.528.521 14,49 08,57


Ayn ekilde lkemiz, dnyada 2002 ylndan bu yana elektrik ve doalgazda inden sonra en fazla talep art hzna sahip ikinci byk ekonomi olmutur. 2013 yl sonuna kadar iletmeye alnmas ve yeni balayacak projelerle birlikte 2015 yl sonuna kadar, hidroelektrik kurulu gcmzn 30.000 MWn zerine karlmas hedeflenmektedir. Bu tarihten sonra bugn itibariyle gelitirilen 46.500 MWlk hidrolik enerji potansiyelimiz ile gelitirilmeye devam eden ksmndan ekonomik ve teknik olarak yaplabilir olanlarnn tamamn evresel ve sosyal hususlar da dikkate alarak 2023 ylna kadar gelitirip devreye almay hedeflemekteyiz. Bugn itibaryla 140 milyar kWh/yllk hidrolik enerji potansiyelimizin yzde 37lik ksm iletmede, yzde 15lik ksmi (zel teebbs tarafndan yapm srdrlen projeler dahil) ise ina halindedir. NTESin de bu konuda zerinde hassasiyetle durduu lkemizin teknik ve ekonomik hidroelektrik potansiyelinin yeniden belirlenmesine ynelik almalara devam edilecektir. lkemiz enerji sektrnn 2023 ylna kadarki toplam yatrm ihtiyacnn 120-130 milyar dolar aaca tahmin edilmektedir. Artan enerji ihtiyacn karlayabilmek iin ihtiya duyulan yatrmlarn mmkn olduu kadar zel sektr tarafndan yaplmasn salayacak dzenlemelerin hayata geirilmesi ynnde gerekli almalar yrtlmektedir. Zira Trkiyenin enerji piyasann serbestletirilmesi iin zelletirme almalar yrtlm, yaplan almalarla elektrik kurulu gcnde zel sektrn pay 2002de yzde 34 iken, bugn yzde 53 dzeyine ulamtr. Toplam enerji arznda nemli bir yer tutan doal gazn arz gvenliinin ulusal dzeyde artrlmas salanacak, mevsimsel talep dalgalanmalarna kar tedbirler alnacaktr.

Yl Proje Says

Ayrlan denek Toplam Yatrmlardan Ayrlan Pay

Tamamlanma Sresi/Yl

2005 97 2.725.552 16,80 8,9

2006 104 2.489.125 14,20 8,1

2007 95 2.545.885 14,90 8,8

2008 101 2.408.570 14,00 8,8

2009 116 2.815.149 13,00 7,9

2010 127 3.376.100

12,10 6,8

2011 152 3.133.027

10,01 5,3

2012 168 3.732.935 09,78 4,9



Ulatrma Sektr Yatrmlar Yukardaki tablodan da grlecei zere ulatrma sektrne kamu yatrm btesinden nemli miktarda kaynak ayrlmtr. Son dokuz ylda ulatrma ve iletiim sektrnde 112 milyar TLlik harcama yaplmtr. 2012 ylnda da sektrdeki yatrm hz devam etmektedir. Zira, gerekletirilmesi planlanan yatrmlar ile bir nceki yla gre yzde 35 dolaynda art gereklemitir. Ulatrma sektrnde blnm yol projeleri etkin olsa da demiryolu, hava tamacl ve deniz yolu ulam anda da ok byk yatrmlar gerekletirilmitir. Son dokuz ylda demiryollarna 24,7 milyar TL denek ayrlmtr. Trkiyede mevcut demiryolu hatt uzunluu 11.940 km olup, 2023 ylnda 25.940 kmye ulalmas hedeflenmektedir. Bu kapsamda demiryolu ulatrmas sektrndeki projeler 2012 ylnda ne kan yatrm alanlardr. Zira 2012 ylnda da demiryolu ulamnn pay sektrden ald payn yzde 56ya ykselmitir. 2011 yl sonu itibari ile otoyol, devlet yolu ve il yollar olmak zere toplam 65.049 km yol ana ulalmtr. 2003-2011 yllar arasnda Acil Eylem Plan kapsamnda trafie alan 15 126 km ile birlikte, blnm yol amz 21 227 kmye ulam, 74 ilimizin birbiri ile balants salanmtr. 2015 ylnda ise 26.500 km, 2019 ylnda 31.000 km, 2023 ylnda 36.500 km blnm yol ana ulalmas hedeflenmektedir. Bu kapsamda 2012 ylnda Karayollar Genel Mdrl tarafndan 1.133 km blnm yol yaplmas hedeflenmektedir. 2012 yatrm programnda Ulatrma Sektr yatrmlarnda bu yl ierisinde planlanan gelimelerden baz nemli notlar yle sralayabiliriz: Ankara merkez olmak zere stanbul-Ankara-Sivas, Ankara-Afyonkarahisar zmir ve Ankara-Konyadan oluan ekirdek a zerinde hzl tren ile yolcu tamaclna balanacaktr. Yk tamaclnda demiryolu ve denizyoluna arlk verilecek; i blge balantlar gelitirilerek limanlar kombine tamaclk yaplabilen lojistik merkezler haline getirilecektir. Uygun liman sahalar tespit edilecek, ana limanlar oluturulacak ve limanlarn etkin ynetimi salanacaktr. Havaalanlarnda orta ve uzun vadede kapasite ihtiyalarnn belirlenmesine ynelik almalar balatlacaktr


Yl Proje Says Ayrlan denek Toplam Yatrmlardan Ayrlan Pay

Tamamlanma Sresi/Yl

2005 368 5 025 603 31,00 7,9

2006 336 5 395 253 30,70 6,9

2007 371 3 890 509 22,70 9,4

2008 368 3 911 817 22,80 9,3

2009 364 5 091 326 23,60 8,6

2010 373 7.744.744

27,80 6,3

2011 383 8.537.880

27,10 6,3

2012 420 12.031.164 31,52

Kaynak: Kalknma Bakanl Yllk Yatrm Program

TKETC GVEN ENDEKS

2012 Haziran aynda Tketici Gven Endeksi bir nceki aya gre %0,4 orannda azalm olup, Mays aynda 92,1 olan endeks Haziran aynda 91,8 deerine dmtr.

Dnem Tketici Gven Endeksi

Bir nceki yla gre deiim

2005 99.45

2006 92,04

2007 93,89

2008 69,90

2009

78,79

2010

90,99

2011 92,0

2012 Ocak 92,2

2012 ubat 93,2

2012 Mart 93,9

2012 Nisan 91,1

2012 Mays 92,1


2012 Haziran 91,8 Kaynak: Trkiye statistik Kurumu

Konut satn alma eilimleri bir nceki yln ayn ayna gre 6,82 orannda dmtr. Kiinin gelecek 12 aylk dnem ierisinde, kendisinin veya hanehalknn konut satn alma ya da ina ettirme ihtimali cevap dalmlar :

ok yksek

Olabilir

Pek

sanmyorum

Yok

Fikrim yok

Aralk/2006 0,6 2,4 3,1 93,5 0,4

Aralk/2007 0,6 2,2 2,4 94,2 0,5

Aralk/ 2008 0,6 2,2 3,7 91,3 2,1

Aralk/ 2009 1,0 2,6 3,1 92,7 0,7

Aralk/ 2010 0,7 2,4 3,8 92,6 0,5

Aralk/ 2011 1,1 3,5 4,4 90,3 0,7

Ocak/ 2012 1,1 3,4 3,4 91,5 0,6

ubat/ 2012 1,0 3,9 3,9 90,6 0,5

Mart/2012 1,0 3,7 4,9 89,8 0,6

Nisan 2012 1,1 3,6 4,5 90,1 0,6

Mays 2012 0,8 3,6 4,1 90,8 0,7

Haziran 2012 0,7 3,2 4,1 91,1

DI TCARET STATSTKLER

2011 yl Aralk aynda, 2010 ylnn ayn ayna gre ihracat %5,6 artarak 12 484 milyon dolar, ithalat %0,2 artarak 20 590 milyon dolar olarak gerekleti. Ayn dnemde d ticaret a 8 736 milyon dolardan 8 107 milyon dolara geriledi. Takvim etkilerinden arndrlm seriye gre; 2011 yl Aralk aynda nceki yln ayn ayna gre ihracatn deiim oran %5,6, ithalatn deiim oran ise %4,3 oldu. Mevsim ve takvim etkilerinden arndrlm seriye gre ise; 2011 Aralk aynda bir nceki aya gre ihracat %1,4 artarken, ithalat %5,5 azald. 2010 Aralk aynda %57,5 olan ihracatn ithalat karlama oran, 2011 Aralk aynda %60,6ya ykseldi. 2010 dneminde d ticaret dengesi - 71 661 113.000 dolar iken, 2011 ylnda - 105 878 875.000 dolar olmutur 2012 yl Mays aynda, 2011 ylnn ayn ayna gre ihracat %20,3 artarak 13 168 milyon dolar, ithalat %3,1 artarak 21 752 milyon dolar olarak gerekleti. Ayn dnemde d ticaret a 10 164 milyon dolardan, 8 584 milyon dolara geriledi. Takvim etkilerinden arndrlm seriye gre; 2012 yl Mays aynda nceki yln ayn ayna gre ihracat %16,4 artarken, ithalat %1 azald. Mevsim ve takvim etkilerinden arndrlm seriye gre ise; 2012 Mays aynda bir nceki aya gre ihracat %1,4 azald, ithalat %1,1 artt. 2011 Mays aynda %51,8 olan ihracatn ithalat karlama oran, 2012 Mays aynda %60,5e ykseldi.


hracat/ 000 dolar thalat/000 dolar Karlama Oran(%)

2005 73.122.000 116.048.000 63,0

2006 85 534 676 139 576 174 61,3

2007 107 271 750 170 062 715 63,1

2008 131 974 788 201 960 160 65,3

2009- 102.164.809 140 775 457 72,6

2010 113.883.000 185.544.000 61,4

2011-Ocak-Mays 54.238.000 98.130.000 55,3

2012 Ocak-Mays 61.146.000 96.722.000 63,2

Kaynak: TK D Ticaret statistikleri blteni

2011 Mays aynda %46,8 olan Avrupa Birliinin (AB) ihracattaki pay, 2012 Mays aynda %36,2ye geriledi. ABye yaplan ihracat, 2011 ylnn ayn ayna gre %6,9 azalarak 4 763 milyon dolar olarak gerekleti. 2012 Mays aynda en fazla ihracat yaplan lke ran oldu. Bu lkeye yaplan ihracat 2011 Mays ayna gre %513,2 artarak 1 664 milyon dolar (1 386 milyon dolar altn ihracat) olurken, ran srasyla Almanya (1 076 milyon dolar), Irak (864 milyon dolar), ngiltere (692 milyon dolar) ve Rusya Federasyonu (575 milyon dolar) takip etti.

2. SEKTRN DI PYASALARDAK DURUMU

Yurt d mteahhitlik hizmetleri sektrnn son dnemdeki performans her yl belirlenen hedeflerin zerinde gereklemitir. 1972den bugne kadar 5 ktada 94 lkede 6385 proje stlenilmitir. Yaklak 206 Milyar Dolarlk i

hacmimiz bulunmaktadr


Bu dnem ierisinde geliip olgunlaan sektr demeler dengesi, istihdam, ihracat, teknoloji transferi ve da alma sreci konularnda lke ekonomisine dorudan ve dolayl olarak birok katk salamaktadr. stlenilen proje bedeli 2000 yl iin 1 milyar Dolar olurken, srasyla 2001de 2,4 milyar Dolar, 2002de 2,4 milyar Dolar, 2003te 4,2 milyar Dolar, 2004te 11,2 milyar Dolar, 2005te 11,6 milyar Dolar, 2006da 20,9 milyar Dolar, 2007 ylnda 24,6 milyar Dolar, 2008 ylnda 23,8 milyar Dolar, 2009 ylnda 22,3 milyar Dolar ve 2010 ylnda 20,3 milyar Dolardr. 2011 ylnda ise 19,3 milyar dolardr.

Ortalama Proje Bedeli Tablosu

Kaynak: Ekonomi Bakanl

Yllar Proje Says lke Says Top. Proje Bedeli ($) Ort. Proje Bedeli ($)

2002 128 32 2.438.175.790 19.048.248

2003 281 36 4.232.000.888 15.060.501

2004 407 37 11.291.261.856 27.742.658

2005 405 34 11.570.192.924 28.568.378

2006 513 36 21.008.213.331 40.951.736

2007 569 44 24.715.958.739 43.437.537

2008 586 39 24.008.913.284 40.970.871

2009 473 43 22.296.273.624 47.137.999

2010 576 49 22.324.478.027 38.757.774

2011 415 43 19.131.470.560 46.099.929


2002 ylnda ortalama proje bedeli yaklak 19 milyon dolar iken 2010 ylnda yaklak 40 milyon dolar olmutur. Trk mteahhitleri, hlihazrda zellikle Bamsz Devletler Topluluunda, daha sonra Orta Dou ve Afrikada byk projelere baaryla imza atmaktadr. Bugne kadar stlenilen projelerin blgesel dalm; BDT %43 (81 milyar Dolar), Ortadou %25 (47 milyar Dolar), Afrika %21 (39 milyar Dolar), Avrupa ve Amerika %8 (15 milyar Dolar), Asya Pasifik Blgesi %3dr (6 milyar Dolar). Trk mteahhitleri, zellikle Bamsz Devletler Topluluunda, daha sonra Orta Dou ve Afrikada byk projelere baaryla imza atmaktadr. Bugne kadar stlenilen projelerin 2011 yl itibari ile blgesel dalm; BDT %43,7 (90,3 milyar dolar), Ortadou %24,9 (51,5 milyar dolar), Afrika %19,7 (40,8 milyar dolar), Avrupa ve Amerika %8,2 (16,9 milyar dolar), Asya Pasifik Blgesi %3,4dur (7,1 milyar dolar). 2010 ylnda stlenilen projelerin blgesel dalm; BDT %40,1 (9 milyar dolar), Ortadou %34 (7,6 milyar dolar), Afrika %18 (4 milyar dolar), Dier lkeler %7,8dir (1,7 milyar dolar). 2011 yl itibari ile ise projelerin blgesel dalm yle olmutur: BDT %48 (9,1 milyar dolar), Ortadou %28 (5,3 milyar dolar), Afrika %9 (1,7 milyar dolar) Asya %6,6 (1,2 milyar dolar), Amerika %5,7 (1,1 milyar dolar) Dier lkeler %2,6dir. (506 milyon dolar). 1972 ylndan gnmze kadar mteahhitlik firmalarmzca yurt dnda stlenilen projelerin lkelere gre dalmnda, Rusya Federasyonu yaklak % 17,9luk oran ile lider konumdadr. Rusyay Libya (% 12,8), Trkmenistan (% 11), Kazakistan (% 7,3), Irak (%6,1), S. Arabistan (%4,7), Katar (%3,9), Birleik Arap Emirlikleri (% 3,6), Romanya (%3), Cezayir (%2,8) izlemitir. Sz konusu veriler Trk Mteahhitlerinin i yapt komu ve evre lkelerde byk bir itibarnn olduunu gstermektedir.

Hedef Pazarlar Yurtd Mteahhitlik Hizmetlerinde mevcut Pazar alanlarmzda kalc olunmas hedeflerinin yan sra mevcut pazarlarn gelitirilmesi iin almalar yrtlmektedir. Bu amala Yurtd mteahhitlik ve teknik mavirlik Hizmetleri Sektrne likin Vizyon hedefleri kapsamnda aadaki pazarlar belirlenmitir:

Kuzey ve Orta Afrika: (Cezayir, Nijerya, Sudan) Ortadou: Irak, Lbnan, Krfez lkeleri Orta Asya: Hindistan BDT: Rusya, Azerbaycan, Trkmenistan Dou Avrupa: Kosova, Balkan lkeleri in Gelimi lkeleri: ABD Hidrokarbon reten lkeler Uzun vadede ise Uzakdou ve Gney Amerika lkeleri

Mteahhitlerimizin bu hedef pazarlara etkin olarak girebilmesi iin sz konusu lkelerde daha gl, nitelikli elemanlarla donanm bir yurtd tekilat oluturulmas ve yeni pazarlar iin proje destei oluturulmas gerekmektedir.

Rakip lkeler


Her pazarn zelliine bulunduu lkeye gre rakiplerimiz deiebilmektedir. Ancak genel olarak inli ve Hintli firmalar mteahhitlerimizin en nemli rakipleridir. nk bu lke firmalar Devletten ok nemli finansman destei grmektedirler. Yurtd mteahhitlik hizmetlerinde teminat mektubu temininde karlalan sorunlar, yurtdnda istihdamn zerindeki ar vergi gibi ykler rekabet olanaklarmz snrlandrmaktadr. Trk mteahhitlerimizin yine en nemli rakipleri Trk mteahhitleri olabilmektedir. Yurtdnda alan bir ihaleye ok sayda Trk firmasnn girmesi ar fiyat tenzilatlarna neden olmaktadr. Bu da kimi zaman teklif edilen fiyatlar ile ilerin yarm kalmasna yol amaktadr. Bu durum Trk mteahhitlerimizin itibar kaybna neden olmaktadr. naat sektrne girite hibir asgari koulun bulunmay, sektrde yaanan imaj erozyonunun temel nedenlerinin banda gelmektedir. Bu nedenle mteahhitlik kriterlerinin belirlenmesi sektrn gelecei iin byk nem arz etmektedir.

2023 Hedefleri Babakanmz Sayn Recep Tayyip Erdoan tarafndan Cumhuriyetin 100. ylnn kutlanaca 2023e doru 2 trilyon TL dzeyinde, dier bir ifade ile 1,5 trilyon dolara yakn bir ekonomik bykle ulama hedefi konulmutur. Bu byme hedefine ancak inaat sektrne yaplacak yatrmlar ile gerekletirilebilecektir. Sektrn GSYH bymesindeki katksnn ykseltmesi gerektirmektedir. Bu nedenle Trkiyede zel sektr ve kamu sektr tarafndan gerekletirilen toplam sabit yatrmlarn her yl reel olarak en az yzde 15 artmas gerekirken, inaat sektr yatrmlarnn da en az yzde 20lik bir art yakalamas gereidir. 2023 ylnda yurtdnda firmalarmzn kurumsallamas, AR-GE faaliyetlerine daha fazla pay ayrlmas, yeni teknolojileri n plana kartan projeler gelitirilmesi, bylece yurtdnda gelimi lke pazarlarna da girilebilmesi hedeflenmektedir. Bu amalarla Trk Mteahhitlerinin yurt dnda stlendikleri i hacminin 2011 ylnda 30 milyar dolara, 2015 ylnda 50 milyar dolara, 2023 ylnda ise 100 milyar dolara kartlmas ve uluslararas dzeyde en byk 100 mteahhitlik firmas arasnda asgari 20 Trk firmas ile yer almak hedeflenmektedir.


3. SEKTRN YAPISAL SORUNLARI VE ZM NERLER

YURT MTEAHHTLK HZMETLER KARILAILAN SORUNLAR

Enerji Sektr Yatrmlarnda Karlalan Sorunlar lkemizde son dnemde ok sayda enerji yatrmnn gndemde olmas bu alandaki sorunlarn zmn de acil hale getirmitir. Hidroelektrik santrallerin devlet denetiminde zel sektr yatrm ile gerekletirilmesi ve devam etmekte olan projelerin hzla tamamlanarak ekonomiye kazandrlmas gerekmektedir. Ancak idari, mali, yasal sorunlarn bir an nce almas gerekmektedir. zm nerileri a. Enerji yatrmlarnn realize edilmesinde ok sayda kurum ve kurulula iliki kurulmak, onay, izin ve/veya ruhsat alnmak zorunda kalnmaktadr. Kurumlar aras yetki kargaasnn sona erdirilmesi zorunlu grlmektedir. b. darelerin ilem ve incelemelerini tamamlamas iin sre konulmas ve buna mutlaka uyulmas salanmaldr. c. Enerji yatrmlarnda ok farkl idarelere muhatap olunmas ve idareler arasndaki koordinasyonsuzluklar nedeniyle ok ciddi zaman kayplar yaanmakta, gereksiz formalite ve brokratik engeller oluturmaktadr. Bu gecikmeler, yklenicilerin szleme sorumluluklarnn kendi iradeleri dnda nedenlerle ihlali sonucunu yaratmakta, bu da yine yklenicilerin haksz yere cezai sonularla karlamalarna neden olmaktadr. d. Kamulatrma ilemleri proje ncesinde tamamlanmaldr. e. mar plan hazrlanmas uzun zaman almaktadr. mar Kanunumuzda enerji projelerinin zelliklerini dikkate alan dzenlemelerin yer almay bunun balca nedenlerinden biridir. Enerji projelerinin zellii dnlerek zellikle mcavir alan dnda kalan projelerin mar Kanunundan istisna tutulmas ya da kanuna bu ynde zel hkmler konulmas gerekmektedir. f.naat, Elektrik ve Mekanik Kesin Projelerin onay sreleri uzun srmektedir. Projeler ile ilgili istenilenlerin bir ounun kesin proje aamasnda temininin mmkn olmamas zellikle elektrik ve elektro-mekanik aksam ile ilgili detay imalat bilgileri) sreyi uzatan sebeplerden biridir. Projelerin DS ve Enerji leri Genel Mdrl tarafndan ayr ayr incelenmesi yerine, tek bir kurum tarafndan incelenerek karar verilmesi projelerin hayata geirilmesine hz kazandracaktr. Tercihen proje onay, DS gibi tecrbeli kurumlar tarafndan yaplmaldr. Proje riski tamamen yatrmc da olduu iin bu detayda projelerin onay srecinden gememesi, tetkik iin sre tayin edilmesi gerekmektedir.


Mteahhitlik Meslei Tanmlanmaldr lkemizdeki hzl nfus art, gelime srecini bir an evvel tamamlama zorunluluu hzl yaplamay gerekli klmaktadr. Hzl yaplama ve kalite sorununu ayn anda zmek zorunda olan inaat sektrnde mteahhitlik kesimini yakndan ilgilendiren nemli sorun kalitesiz retimin neden olduu itibar kayb ve imaj erozyonudur. halelerde kyasya fiyat krma yar ve kalitesiz yap retimi son Van Depreminde de grld gibi can ve mal kayplarna neden olmu, ayrca bu durum nitelikli i yapan firmalarn giderek artan oranda piyasadan dlanmas sonucunu dourmutur. naat sektrne girite hibir asgari koulun bulunmay, sektrde yaanan imaj erozyonunun temel nedenlerinin banda gelmektedir. ZM NERS 3194 sayl kanunda 09.12.2009 tarih - 5940 S.K. / 3. Madde yaplan deiiklikle; yap mteahhitlerinin kaytlar ile antiye efleri ve yetki belgeli ustalarn altrlmas hususunda yeni bir dzenleme getirilmitir. Deiiklikle; Her trl inaat ve tesisat dhil yapm ilerine dair yap mteahhitlerinin i gruplarna, ihtisaslamalarna ve yklenilecek iin byklne gre snflandrlmasna ve bunlarn sahip olmalar gereken asgari eitim, i tecrbesi, teknik donanm ve kapasitesi, mali durumu, idari yaps ve personel artlar ile niteliklerine, yap mteahhitlerinin denetlenmesine kaytlarnn tutulmasna ve deerlendirilmesine, mimar ve mhendis nvanl antiye efi altrlmas mecburi ve yap mteahhidi olmakszn da yaplmas mmkn olan yaplara, antiye eflerine yapm ve denetim ilerinde istihdam edilecek fen adamlarna ve yetki belgeli ustalara ilikin usul ve esaslar ile dier hususlar, Milli Eitim Bakanl, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, Mesleki Yeterlilik Kurumu, Trkiye Odalar ve Borsalar Birlii, Trkiye Esnaf ve Sanatkrlar Konfederasyonu, Trk Mhendis ve Mimarlar Odalar Birlii grleri alnarak; Bakanlka kartlacak ynetmelikte belirlenir denildii, mar Kanununda 5940 sayl Kanunla yaplan deiikle mteahhitler iin yetki belgesi zorunluluu getirilmitir. Bu belgeleri dzenleme yetkisi ise evre ve ehircilik Bakanlna verilmitir. Getirilen yetki belgesi zorunluluu 01.01.2012 tarihinde yrrle girmitir. Bu dzenleme ile zimnende olsa, i gruplarna, ihtisas alanlarna ve iin byklne gre snflandrlma yaplmas, eitim, i tecrbesi, teknik donanm ve kapasitesi, mali durumu, idari yaps ve personel artlar kriter olarak belirtilerek mteahhitlerin belgelendirilmesi ngrlmektedir. 16 Aralk 2010 tarihli ve 27787 sayl resmi Gazete ile yaymlanan Yap Mteahhitlerinin kaytlar ile antiye efleri ve Yetki Belgeli Ustalar Hakknda Ynetmelikle ile de; Yap mteahhitlerine yetki belgesi numaras verilmesi zorunluluu getirilmitir. Ynetmelik ile yap mteahhitlerinin kaytlarnn tutulmasnn amaland, yetki belgesi numaras ile de; Bu ynetmelik uyarnca yap mteahhitlerinin kayt altna alnmasna ve yap kullanma izin belgesinin ilgili hanesine yazlacak olan numarann kast edildii grlmektedir.


Mteahhidin yetki belgesine sahip olabilmesi iin ilgili mdrle; belirlenen bavuru formunu doldurularak, bal olduu meslek odasna kayt belgesini, irket szlemesinin yaynland Ticaret Sicil Gazetesinin asl ile birlikte vermesi kayt iin yeterli grlmektedir. Sz konusu ynetmelik, kayt tutularak numara verilmesi ve mteahhidin sorumluluunun belirtilmesi dnda mteahhitlik kriterlerinin belirlenmesine ynelik bir alm getirememektedir. Bu nedenledir ki acilen inaat sektrnde retim yapabileceklerin hangi kriterlere ve standartlara sahip olmalar gerektii belirlenmesine ihtiya vardr. Firmalarn sahip olmalar gereken asgari mesleki ve teknik yeterlilik kriterleri sektrde kalcl hedefleyen, sorumluluk tayan meslek mensuplar ile birlikte tespit hususu birinci derecede sektrn ncelii olmaldr. Sonu olarak mteahhitlik tanm ve sektrde faaliyet gsterecek firmalarla ilgili kriterler, snflandrma ve sertifikasyon yntemlerini sektrn ve kamunun ortak almasn gerektirmektedir. B. YURT DII MTEAHHTLK HZMETLER Yurtd mteahhitlik hizmetleri 2003 ylndan itibaren byk bir ivme yakalamtr. Bu potansiyelin korunmas ve artrlmas iin zaruri grlen destek ve dzenlemeler aada zetlenmitir.

Yurt D Mteahhitlik Firmalar Objektif Kriterler Ve Standartlar erevesinde Snflandrlmaldr

Bugn pek ok lkede Trk mteahhitleri istenen kalite ve zamanda i teslim etmeleri ile tercih nedeni olmulardr. Ancak YDMH tarihimizde kt rnekler de olmu, bu durum ise baz lkelerde imajmzn zedelenmesine yol amtr. Bu bedeli, kaliteli iler retmi firmalarmz da demitir. Uluslararas pazarlarda rakip olan lkelerin kendi firmalarna salam olduklar destek ve tevikler incelenmelidir. Bu lkelerin firmalar ayn ihalede birbirleri ile rekabet etmemektedir. Ancak yurtdnda pek ok Trk firmas ayn ihaleye katlarak fiyatlar ok drmektedirler. Bunu nleyecek sistemler tevik edilmelidir. zm nerisi: 20 Temmuz 2007 tarihli Resmi Gazetede Yurt D Mteahhitlik ve Teknik Mavirlik Hizmetleri Konseyi Kurulmas na ilikin 2007/20 sayl Babakanlk Genelgesi yaymlanmtr. Genelge ile Sektrn uluslararas hizmet ticaretinin gereklerine uygun olarak lkemiz ekonomisi yararna dzenlenmesi, desteklenmesi ve gelitirilmesi hedeflenmitir. Genelgede ayrca Mteahhitlik ve teknik mavirlik firmalarnn, yurt dnda gerekletirecekleri faaliyetler kapsamnda Konsey tarafndan belirlenecek mali, teknik ve performansa dayal objektif kriterler ve standartlar erevesinde snflandrlmas ve firmalarn faaliyetlerinin, d pazar analizleri de dikkate alnmak suretiyle, bu snflandrmaya gre yrtlmesini temin etmeye ynelik dzenlemelerin gerekletirilmesi ile sektrn yurt d faaliyetlerine ilikin her trl uygulamalarn bu dzenlemelere uygunluunun kontrol edilmesi, ynnde dzenleme yer almtr. Firmalarmz mali, teknik ve performansa dayal objektif kriterler ve standartlar erevesinde snflandrlmaldr. YDMH ve Teknik Mavirlik Hizmetlerinin yasaklamaya deil kapasite, yeterlilik, mali g ve uluslararas tannrlk asndan bulunduklar konuma uygun tevike ve devlet garantisine ihtiyac vardr.


Bu durumda Kamu ve zel Sektr taraf olarak sivil toplum kurulular ile bir kurul oluturmal ve lkemizi gerek anlamda temsil edecek, istihdam yaratacak, dviz girii salayacak ve yeni ilerin nn aacak kii, kurum ve kurulular ile irketlere destek verilmelidir. Kriterleri tayan firmalara;

Eximbank kredilerinin ncelikli kullanm, Teminat mektuplarnn temininde kolaylk ve komisyon oranlarnda devlet destei Politik risk sigortas yaplmas Geici ihracat/ithalat belgesi, i istihdamndaki tevikler, ileri mesleki yeterlilik snavlarndan geiren iverenlere istihdam avantajlar ve bu

almalarn sosyal gvenlik primlerinin isizlik fonundan karlanmas, gibi desteklerde ncelik ve stnlk salanmaldr.

Yeni mknlarnn Karlmamas in Teminat Mektubu Sorunu zlmelidir naat sektrnde faaliyet gsteren firmalar teminat mektubu temininde; irket limiti, banka limiti ve lke limiti gibi kstlamalarn yan sra u sorunlar yaamaktadr.

Ulusal bankalarmzn dzenledii teminat mektuplar, baz lke iveren idareleri veya ilgili lke bankalar tarafndan kabul edilmemektedir.

Bankaclk sektrnde ulusal sermayeli bankalarn pay yzde altmlar seviyesine gerilemitir.

Piyasann yaklak yzde krkna sahip uluslararas bankalar ise yelerimizi desteklemekte ok istekli deildir.

Uluslararas bankalardan elde edilen teminat mektubu komisyonlar ok yksektir.

Rekabet nedeniyle dk karlarla almak zorunda kalan firmalarmz, kazandklar ihalelerin

szlemelerini teminat mektubu bulamadklar iin imzalayamamakta, yeni i frsatlar bazen sadece bu nedenle karlmaktadr.

Finans ve bankaclk sisteminin son dnemde kresel lekte yaad sorunlar, sektrmzn zaten var olan bu sorununu, kronik hale getirmitir. zm nerisi:

Bankalarn Kredi lemlerine likin Ynetmelik hkmleri uyarnca, halen bankalar gayri nakdi krediler iin yzde 40 orannda karlk ayrmak zorundadrlar. Bankalarn bir araya gelerek verdikleri teminat mektuplarnda bu oran, 12 Kasm 2008 tarihinde Ynetmelikte yaplan deiiklikle yzde 20ye ekilmi bulunmaktadr.

Ancak %20 orannn kullanm iin Ynetmelikte yaplm olan dzenleme, gereklemesi son derece g koullara balanmtr. YDMHde gayri nakdi krediler geri dnme riski dk (yaklak % 1) kredilerdir. Bu nedenle ayrlmas zorunlu karlk oranlar, bankalarn tek bana verdikleri kredilerde yzde 10, konsorsiyum oluturmalar halinde ise yzde 5 olarak uygulanmal, ynetmelikte bu ynde deiiklik yaplmaldr.


Ziraat, Halk Bankas gibi kamu bankalar ile Vakfbankn, YDMHne ynelik verecekleri

teminat mektuplar iin acil olarak, inaat sektrne ynelik teknik altyapy haiz, zel teknik birimler oluturmalar ve bu bankalarn atl kaynaklarnn YDMHne kanalize edilerek, en azndan gayri nakdi kredi kullandrmak sureti ile destek vermeleri salanmaldr.

Yurtd mteahhitlik szlemelerini, politik ve ticari risklere kar gvence altna alacak bir

sigorta sistemi kurulmaldr.

Yurtd Mteahhitlik Hizmetleri Hizmet hracats Olarak Kabul Edilmelidir lkemizde YDMH haricindeki ihracata uzun yllardr, d ticaret ve mali mevzuat erevesinde ok ciddi destekler salanmaktadr. Yurtd mteahhitlik hizmetleri, teknik olarak ihracat kabul edilmemektedir. Bunun sonucunda ise faaliyetlerini, ihracatlara salanan desteklerden yoksun ve tek bana srdrmek zorunda kalmaktadr. Yurtd mteahhitlik hizmetlerinde; sektrn hizmet ihracats olarak kabul edilmesi ve ihracatlara salanan desteklerden ayn ekilde yararlandrlmas konusunun tartmaya almas, art ve eksi ynlerinin ortaya konulmas gerekmektedir. C. NAAT SEKTRNDE STHDAMIN TEVK

Yurtd Mteahhitlik Hizmetlerinde Sorunlar Ve zm nerileri

Yllar Toplam Proje Bedeli/

Milyar Dolar Yurtdnda alan Toplam i Says

2003 4, 2 34.151

2004 11,2 40.198

2005 11,5 60.355

2006 20,9 81.379

2007 24,6 70.024

2008 23,7 58.602

2009 22,2 59.479

2010 20,3 54.847

2011 19,3 52.491 Kaynak: Trkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanl ve Trkiye Kurumu Son dnemde i miktarlar ve proje byklkleri artm olmasna ramen, altrlan Trk iisi saysnda azalma meydana gelmitir.

Yurtd stihdama Ynelik Tevik Sistemi Oluturulmaldr

ye firmalarmzn gelen grler erevesinde aada aktarlan nerilere ynelik bir dzenleme yaplmas halinde mevcut yurtd istihdam kapasitesinin en az yzde elli orannda art gsterecei deerlendirilmektedir.


506 Sayl Kanun ve 5510 Sayl Kanun Dnemindeki Prim Yk; 506 sayl Kanun erevesinde, Sosyal Gvenlik Anlamas olmayan lkelere giden iiler iin uygulama, topluluk sigortas ya da istee bal sigorta seenekleri ile yrtlm olup, her ikisi iin de prim oran %25 olarak uygulanmtr. 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanununun ilgili hkmlerinin 2008 yl Ekim ay ba itibariyle yrrle girmesiyle birlikte, Trk firmalarnn nndeki topluluk sigortas ve istee bal sigorta seenei ortadan kalkm; artk sosyal gvenlik anlamas olmayan lkelere gnderilen Trk iileri hakknda Kanunun 5 (g) maddesi uygulanmaya balanmtr. Anlan Kanunun 5(g) maddesinde yer alan dzenleme yledir: lkemiz ile sosyal gvenlik szlemesi olmayan lkelerde i stlenen iverenlerce yurt dndaki iyerlerinde altrlmak zere gtrlen Trk iileri hakknda, ksa vadeli sigorta kollar ile genel salk sigortas hkmleri uygulanr. Bu sigortallarn uzun vadeli sigorta kollarna tabi olmak istemeleri halinde, ayrca genel salk sigortas primi alnmakszn, haklarnda istee bal sigorta hkmleri uygulanr Uygulamada istee bal sigorta primleri ile Genel Salk Sigortas i Payn da hukuken olmasa bile fiilen iverenler stlenmek zorunda kaldklar iin, 506 sayl Kanun dneminde %25 olan prim yk %36,5e ykselmi ve igc maliyeti % 11,5 orannda artm bulunmaktadr.

KANUN

SEENEK SGORTA KOLU SGORTALI VEREN TOPLAM

506 SAYILI KANUN

I Topluluk 11 14 25

II stee Bal 25 -- 25

5510 SAYILI KANUN

II

Ksa Vadeli -

4*

*naat iyerleri asndan ortalama bir oran olarak alnmtr.

4

Genel Salk 5 7,5 12,5

Toplam 5 11,5 16,5

stee Bal 20 -- 20

Toplam 25 11,5 36,5


Yurtd istihdamn tevikine ynelik talebimizin; Ekonomi Bakanl verilerine gre Ocak-Mays 2012 tarihleri iin yurt iinde bir kiilik yeni istihdam iin 415.464,1 TLlik bir kaynaa ihtiya duyulur iken, yurtd istihdam asndan bu kaynan ilgili firmalardan ald proje ile saland hususunun dikkate alnarak deerlendirilmesinin nemini vurguluyoruz.

Yurtd stihdamda Tevik Uygulamas Taleplerimiz

Yurtdna gidecek iiler iin ncelikle mesleki yeterliliklerinin belirlenmesi amacyla lme-deerlendirme snav yaplmas,

Snavda baarsz olanlarn eksik olduklar alanlarla ilgili eitime ynlendirilmeleri,

Bu snavda baarl olanlar istihdam edecek iverenlere, 5 yldan fazla olmak zere ve ii yurtdnda alt srece; 5510 sayl Kanunun 80 ve 81inci maddeleri uyarnca prime esas kazanlar zerinden hesaplanan ksa vadeli sigorta kollar ve genel salk sigortasna ilikin sigorta primlerinin ii ve iveren hisselerinin tamam ile ayn Kanunun 5inci maddesinin g bendi ve 52inci maddesi kapsamnda tabi olacaklar uzun vadeli sigorta kollarnn prime esas kazan alt snr zerinden hesaplanacak primlerin tamamnn sizlik Sigortas Fonundan karlanmas iin alma yaplmas hususu nem arz etmektedir.

SGK primlerinin tevikinin yan sra deerlendirilmesi gerektii dnlen dier hususlar;

Yukarda sz edilen tevikten yararlanmak zere lme-deerlendirmeye tabi tutulan ancak

eksiklikleri bulunanlara ynelik dzenlenecek eitimler ve eitim sresince iilere verilecek harlklar ile eitim sonrasnda, eitim srelerinin iki kat sreyle bu iilerin stajyer statsnde kabul edilerek, sigorta primleri ve ksmi demeli olarak cretlerinin denmesi olarak zetlenebilecek Bakanlnzn yurt ii istihdamda uygulad benzer uygulamalardan yararlanmalar salanmal ve giderleri, eitim ve staj sresi birlikte en ok bir yl sreyle sizlik Sigortas Fonundan karlanmaldr.

KUR tarafndan yurtd istihdama ynelik dzenlenecek kurslara ncelik tannarak, kamuoyunun bu ynde bilgilendirilmesi salanmal ve pilot almalarn uygulamaya geiini takiben yaygnlatrlmasna ynelik almalar yrtlmelidir.

KURla birlikte nemli lde almalar tamamlanm olan, iilerle tek tek i szlemesi uygulamas yerine, iverenle-KUR arasnda imzalanacak yurtd istihdam taahhtnamesi almasnn uygulamaya geirilmesi ve yurtdna gidecek iilerin ilemlerinin bu kapsamda internet zerinden yaplmas salanmaldr. Bu suretle her i szlemesi iin Kuruma yaplan deme miktar ortadan kalkacandan, iverenlerimiz asndan igc maliyeti azaltlm olacaktr.

Yurtdna giden Trk iileri 5510 sayl Kanun asndan hem 4/a hem de 4/b kapsamnda kabul edilmekte ve 4/b stats nedeniyle sorunlarla karlamaktadr. Hem Sosyal Gvenliin Teklii ilkesine uyum salanmas, hem de 4/bye tabi olmaktan kaynaklanan sorunlarnn giderilmesi amacyla 4/a kapsamnda sigortal olmalarnn temini ynnde dzenlenme yaplmaldr.


Yurtd mteahhitlik hizmetlerinin youn olarak yrtld lkelerdeki istihdam sorunlarndan biri de lkelerin kendi iileri lehine uyguladklar belli oranda yerel ii altrlmas zorunluluudur. Bu lkelerle yaplacak resmi grlerde ilk hedef olarak bu kotalarn %10luk blmnn Trk iileri lehine kullanlmas ve bu iilerinde lme deerlendirme uygulamasnda baarl olmu iiler arasndan seilmesi ynnde teklif sunulmasnn yararl olaca dnlmektedir.

Her yl yurtdnda en fazla istihdam salayan, firmalara istihdam dostu zel dl verilmeli ve bu firmalarn bir sonraki yl gtrecekleri iileri iin ilave prim teviki uygulamas yaplmaldr.

Halen yrrlkte bulunan sosyal gvenlik szlemelerinin uygulanmasnda karlalan sorunlar yakndan takip edilmeli ve sorunlarn zm hzlandrlmaldr.

Yurtd Mteahhitlik Hizmetlerinin Arlkl Olduu lkelerle Sosyal Gvenlik Anlamalar mzalanmaldr

5510 sayl Sosyal Gvenlik Mevzuatnda yurtdnda alan iilerimizle ilgili olarak ikili bir ayrm yaplmtr. Uygulama sosyal gvenlik szlemesi olan ve olmayan lkeler olarak iki farkl biimde srdrlmektedir. Sosyal gvenlik szlemesi imzalanm lkelerdeki sorunlar greceli olarak azalm olup, bu alandaki almalarn hzlandrlmasnda yarar grlmektedir. Hangi lkelerle szleme imzalanaca konusunda Ekonomi Bakanl yurtd mteahhitlik hizmetleri asndan hedef pazarlar olarak belirledii lkelerin esas alnmas yerinde olacaktr. Bu evrede Kara Afrika (Sudan, Etiyopya, Senegal, Kamerun, Kenya, Tanzanya, Gine ve Angola) Orta Asya (Kazakistan, Trkmenistan, zbekistan, Krgzistan, Tacikistan), Kafkaslar (Grcistan ve Nahcvan), Balkanlar (Arnavutluk, Kosova, Bosna-Hersek) ve Orta Dou (Suriye, Yemen, Irak) blgelerinde yer alan lkelerin ncelikli olduu belirtilebilir. 1972 ylndan gnmze kadar mteahhitlik firmalarmzca yurt dnda stlenilen projelerin lkelere gre dalmnda, Rusya Federasyonu yaklak % 17,9luk oran ile lider konumdadr. Rusyay Libya (% 12,8), Trkmenistan (% 11), Kazakistan (% 7,3), Irak (%6,1), S. Arabistan (%4,7), Katar (%3,9), Birleik Arap Emirlikleri (% 3,6), Romanya (%3), Cezayir (%2,8) izlemitir. Sz konusu veriler Trk Mteahhitlerinin i yapt komu ve evre lkelerde byk bir itibarnn olduunu gstermektedir. Bu kapsamda ye firmalarmz tarafndan sosyal gvenlik szlemesi imzalanacak lke nerileri arasnda younluklu olarak: Kazakistan, Bulgaristan, Cezayir ve Trkmenistan yer almtr. Ancak bu lkeler, konjonktre bal olarak zaman iinde deikenlik gsterebilmektedir. Szlemelerin imzas kadar szleme hkmleri de ok zel nem tamaktadr. mzalanacak szleme hkmleri dorultusunda ilgili lkede salk hizmetlerinden fiilen yararlanlabilmesi de nemli grlen bir dier husustur. Zira kimi lkelerde i kazas ve meslek hastal ve hastalk gibi ksa vadeli sigorta kollar gidilen lke mevzuatna gre denmekte ancak lke uygulamalarnda gereken salk yardmlarnn temini mmkn olamamaktadr. Bu da iverenlerimizin o lkede hem sigorta primi demelerine hem de ayrca iilerine ilaveten salk yardm yapmalarna yol amaktadr. mzalanacak szlemeler ile 5510 sayl Kanunun yurtdnda istihdama ilikin dzenlemelerinden daha dezavantajl bir uygulamaya yol almamaldr.


Yurtd stihdam Dzenleyen Sosyal Gvenlik Mevzuat Tek Genelgede Birletirilmelidir

Yurtdnda istihdam edilecek iilerin sosyal gvenlikleri ile ilgili dzenlemeler ok sayda ynetmelik ve genelge iinde ayr ayr dzenlenmi durumdadr. Yurtd istihdamla ilgili btn sorularn cevaplarn ierecek tek bir Yurt D stihdam Genelgesi yaymlanmasnn uygulayclar asndan son derece faydal olaca deerlendirilmektedir. Bu almann ncesinde, firmalarmzn da katlaca teknik bir toplant dzenlenerek sorunlar deerlendirilmelidir.

Yurtdnda alan Trk ileri in verenlerce Yaplm Olan Salk Giderleri Kurum Tarafndan Ksa Srede denmelidir

Yurtdnda alan Trk iilerine ilikin olarak 5510 sayl Kanunun 5inci maddesinin (g) bendinde, lkemiz ile sosyal gvenlik anlamas olmayan lkelerde i stlenen iverenlerce yurtdndaki iyerlerinde altrlmak zere gtrlen Trk iilerinin Kanunun 4nc maddesinin birinci fkras (a) bendi gerei genel salk sigortals saylaca hkme balanm olup; Sosyal Sigorta lemleri Ynetmelii ve Genel Salk Sigortas Ynetmeliinin muhtelif hkmlerinde de sosyal gvenlik anlamas olmayan lkelerde alan iilere iverenlerince yaplacak salk harcamalarnn kurumdan tahsili dzenlenmitir. ye firmalarmzdan alnan bilgilere gre yaplan salk harcamalarnn kurumdan tahsili aamasnda uzunca bir sredir skntlar yaanmaktadr. Yaanan skntlarn giderilmesi ve iverenlerin maduriyetlerinin nlenmesi amacyla Sosyal Gvenlik Kurumuna mteaddit defalar Sendikamzca yazl bavuruda bulunulmu ve mracaatlarmza sadece konunun mevzuat bazl hkmleri erevesinde cevap verilmi, ancak sorun zlmemitir. Yurtdnda alanlar iin ksa vadeli sigorta prim deme ykmlln yerine getiren iverenlerimize, Kurum adna yapm olduklar salk harcamalarnn geri denmesi konusunda gerekli hassasiyetin gsterilmesi gerektii kanaatindeyiz.

alma Ateeliklerinin Kurulmas Ve Yeniden Yaplandrlmasna htiya Vardr

alma ateeliklerimize ihtiya duyulan lkeler; bugne kadar yurtd mteahhitlik hizmetlerinin arlkl olarak yrtld lkeler ile KUR istatistikleri ve halen ateelik bulunan lkeler birlikte deerlendirilerek aadaki ekilde nerilmektedir.

LKE

1972-2010 YILLARI ARASINDA YURTDII MTEAHHTLK HZMETLERNDEK PAYI - %

2011 YILI NDE KUR KANALI LE YURTDIINA GDEN SAYISI

RUSYA 17,9 9.265

IRAK 6,1 10.584

KATAR 3,9 3.380

CEZAYR 5,8 2.209

S. ARABSTAN 9,7 7.867

BAE 3,6 131

Kaynak : Trkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanl ve Trkiye Kurumu


Bu lkeler belirlenirken nemli pazarlarmz arasnda bulunan Trkmenistan, Kazakistan, Azerbaycan, Kuveytte halen alma ateelerimizin bulunduu dikkate alnarak yer verilmemitir. Mevcut ateeliklerimizin de igc younluuna bal olarak kapasitelerinin artrlmasnda yarar olaca dnlmektedir. Vatandalarmzn youn olarak bulunduklar lkelerde, iilerimizin karlat sorunlarn halli, alma mevzuatndan kaynaklanan ihtilaflarn zm vb. pek ok konuda ateelerimizin etkin rol stlenmesi halinde sorunlarn yerinde ve bymeden zm mmkn olabilecektir. ncelikli olduunu dndmz bu lkelere yurtd mteahhitlik hizmetlerinde arlkl pay alana %3,2 pay alan Romanya ve Afganistann eklenebilecei dnlmektedir. Bu kapsamda eklemek istediimiz bir dier husus ise, ateelerimizin atanmas kadar, onlara almalarnda destek verecek personelin de grevlendirilmesi gerektiidir. Ayrca ateelerimiz belli periyotlarda iilerimizin youn olarak alt antiyelere ziyaretler gerekletirerek ii ve iverenlerimizin sorunlarn dorudan onlardan renerek, tespitlerini raporlarla iverene ve Bakanla sunmaldr.

Yurtdnda alacak ilerin Mesleki Niteliklerinin Belirlenmesi Ve Belgelenmesi nemlidir

stihdam asndan nem tayan konulardan bir dieri de allan lkelerin giderek daha fazla biimde, getirilecek igcnn mesleki nitelikleri konusunda dzenlemelere yer verdii, mesleki niteliini belgeleyemeyen igcnn istihdamna izin vermedii ynndedir. Bu kapsamda KUR, MYK ve Bakanlmzla birlikte yurtd istihdama ynelik rnek bir lme-deerlendirme ve eitim programndan oluan pilot kurs uygulamasnda zerimize den grevleri yerine getirmeye hazr olduumuzu bir kez daha belirtmek isteriz. Sonu olarak; Yurtd mteahhitlik hizmetleri asndan Trk iisi istihdam tercihinin kullanlabilmesini teminen yukarda zetlenmeye allan hususlar, son aamaya gelmi olan Ulusal stihdam Strateji Belgesi iinde zel olarak deerlendirilmek ve mevzuatmzda adeta gelenek haline gelmi olan yurtdnda alanlara uygulanmaz yaklamnn alabilmesi, nemli bir istihdam frsatnn kullanlabilmesi amacyla nazik dikkatlerinize ve gerei iin tensiplerinize arz olunur.

Asgari ilik Oranlar Teknolojik Deiimler Gznne Alnarak Gncellenmeli Ve Baz ler Asndan Kaldrlmaldr

Asgari iilik oranlar uygulamas inaat sektrnn nemli sorunlarndan biridir. Oranlarn

gelien teknoloji ile uyumlu olacak ekilde gncellenmesi ve drlmesi gerei uzun zamandr talep edilmi, Komisyon tarafndan bu ynde teknik almalar tamamlanm olmasna ramen oranlarn gncellenerek Resmi Gazetede yaymlanmas sreci tamamlanamamtr.

Kamuya taahht edilen ilerin asgari iilik uygulamas dnda braklmas, kamu

yatrmlarnn gerekletirilmesi asndan da nemli grlmektedir.

Toplu i szlemesi uygulanan iyerlerinde asgari iilik oran uygulamas kaldrlmaldr.


Asgari iilik incelemesi sonunda ortaya kan fark iilie gecikme cezas ve zamm

uygulanmamaldr. Kesinlememi bir borcun gecikmesinden ve buna dayal olarak faizinden sz edilemez.

naat ileri dndaki ilere ait oran tespitinin mevcut Asgari ilik Tespit Komisyonu dnda

bir baka komisyona yaptrlmas gerektii dnlmektedir. Zira mevcut komisyon mhendis ve mimar yelerden olumaktadr. Mesleki deneyim ve birikimleri dndaki ilerde asgari iilik oran belirlemeleri halinde salkl sonu elde edilemeyecektir.

Gvenli yerleri, Primleri Drlerek dllendirilmeli Ve eitli Yntemlerle Tevik Edilmelidir

sal ve gvenlii sisteminin yalnzca cezai yntemlerle istenen sonucu salamad ortadadr. Avrupada iyi uygulamalarn muhtelif yntemlerle teviki ynne gidilmektedir. Benzer uygulamalara lkemizde de ihtiya bulunduu dnlmektedir. 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanunu Madde 83 bu konuda greceli bir imkan salamakta ancak maddenin devamnda primlerin drlmesi deil ykseltilmesine ynelik koullar ayrntl olarak sralanmaktadr. 83nc maddenin ilk fkras u ekildedir: Ksa vadeli sigorta kollar primi, yaplan iin i kazas ve meslek hastal bakmndan gsterdii tehlikenin arlna gre tespit edilir. kollar tehlikenin arlna gre snflara, bu snflarda zel i artlarna ve tehlikeyi nlemek iin alnm olan tedbirlere gre derecelere ayrlr. Madde de yer alan tehlikeyi nlemek iin alnm olan tedbirlere gre derecelendirilen iyerleri iinde, belli sre i kazasnn meydana gelmemesi halinde iyerinde uygulanan primler kademeli olarak indirilmelidir. te yandan getiimiz aylarda Bakanlnz Tefti Kurulu tarafndan yap iyerlerine ynelik olarak i sal ve gvenlii denetimleri gerekletirilmitir ye firmalarmzn i sal ve gvenlii alannda bilinlendirilmeleri ve bilgilendirilmeleri Sendikamzn zel hassasiyet gsterdii konularn banda gelmektedir. Teftilerde eksik uygulamalar nedeniyle kapatlan ok sayda inaat iyeri de bulunmaktadr. Kt uygulamalarn en ciddi ekilde cezalandrld bir ortamda, az saydaki iyi uygulama sahibinin desteklenmesi, kamuoyuna bu baarlar ile takdimi son derece nemli grlmektedir. Birinci aama denetim sonularndan ifahi olarak edinilen bilgiye gre, yaplan teftite baarl uygulama rnei sergileyen iyerleri arasnda ye firmalarmzn da bulunduu memnuniyetle renilmitir. sal ve gvenliinin cezai yn kadar zendirici ynyle de ortaya konulmas; firmalarn moral ve zgvenlerinin tazelenmesi ile bu alandaki almalarn glendirecek, dier firmalar asndan ise zendirici ve tevik edici bir altyap oluturacaktr. yi uygulamalarn desteklenmesinde srekliliin salanmas asndan da, yukarda sz geen iyerleri ncelikli olmak zere, bundan sonraki denetimleri baar ile tamamlayan iyerlerine bu


baarlarn sembolize eden bir bayrak aslmasn neriyoruz. Bu konuda Bakanlnzla her trl ibirliine hazr olduumuzu belirtmek isteriz. D. KAMU HALE KANUNUNA LKN SORUNLAR

Ar Dk Teklif Sorgulamasnda Yaanan Sorunlar Ar dk teklifler 2886 sayl Kanun dneminde olduu gibi yaanmaya devam etmektedir. 4734 sayl Kanun ar dk teklifler konusunda ihale komisyonlarna yetki vermi, gereki olmayan ar dk tekliflerin reddedilmesini istemitir. Kanunun 38 inci maddesine hkmne gre ihale komisyonu ald tekliflerle ilgili olarak;

Ar dk teklifleri tespit etmek, Tespit ettiklerini sorgulamak, Sorgulama sonucunda aklamalarn yeterli bulmadklarn reddetmek,

lemlerini srasyla gerekletirmek zorundadr. Bu inceleme ve deerlendirmeyi yaparak varsa ar dk teklifleri tespit etmek ve sorgulamak ihale komisyonunun takdir alannda kalan bir alma olmayp, ona grev olarak verilen ve mutlaka yaplmas gereken ilemler niteliindedir. zm nerileri Kanunun konuya ilikin dzenlemesi esasen ihale komisyonlarna bir mesaj da iermektedir: bu teklifleri reddetmeden nce Kanunun ar dk tekliflere mesaj aktr. Bu teklifler kural olarak red edilir, ama teklif sahiplerinin teklifle ilgili aklamalar alnr. Bu erevede teknik ve bilimsel adan ar dkl kantlanm ve yaplan aklamalar yetersiz bulunmu bir teklifin reddedilmesi konusunda ihale komisyonunun her hangi bir tereddt ve endie tamasna mahal yoktur. Tersine, kamu yarar ve komisyon sorumluluu bakmndan riziko tekil eden ve endie sebebi olabilecek uygulama byle bir teklif sahibine ihalenin verilmi olmas halidir. Tekliflerin deerlendirilmesinde ihale komisyonlarna somut kriterler verilebilmesi de bu kapsamnda nem tamaktadr. 4734 sayl Kanunun ar dk teklifleri dzenleyen 38inci maddesinde de bir deiiklik yaplarak snr deerin altndaki tekliflerin deerlendirme d braklmasna ynelik bir sistem oluturulmaldr.


halelerin zaman kaybetmeksizin neticelenmesi ve yatrmlarn zamannda tamamlanabilmesi iin 4734 sayl Kanunun 38inci maddesine ihale komisyonu verilen teklifleri 37inci maddeye gre deerlendirdikten sonra dier tekliflere ve idarenin tespit ettii yaklak maliyete gre teklif fiyat ar dk olan teklifleri deerlendirme d brakr eklinde ilave yaplmaldr.

Belli stekliler Arasndaki hale Usulnde n Yeterlilik ncelemesinde Mesleki Ve Ekonomik Kriterlerin En st Snrlardan stenilmemesi

Belli istekliler arasnda ihale usul ile yaplan ihalelerde, teklif vermeye davet edileceklere ilikin sralama kriterleri ile puanlama yntemi Belli stekliler Arasnda hale Usul ile hale Edilen Yapm lerinde Uygulanacak Tip n Yeterlik artnamesinin puanlama kriterleri balkl (7.9) maddesine ait (17) nolu dipnotta ayrntl olarak dzenlenmitir. Bahse konu dipnotta yer alan mesleki ve teknik kriterleri dikkate alan idareler bu tr ihalelerde i deneyim belgelerini yaklak maliyetin iki kat olarak talep etmektedir. Ayrca idareler bu fasldan isteklinin tam puan alabilmesi iin istenilen i deneyim belgesinin kat tutarnda benzer olmayan ilerden belge talep etmektedir. Bu talepler bahse konu ihalelerde rekabeti azaltc ve hakkaniyete aykr sonulara sebep olmaktadr.

Ekonomik Ve Mali Yeterlilik Kriterlerinin Ykseltilmemesi Ve Hatta Drlmesi Gerei Kamuya stlenilen ilerde yklenicilerin ekonomik kaynaklarnn temelini, stlenilen ilere ayrlan denekler oluturmaktadr. zellikle firmann inaat d bir faaliyeti bulunmad durumda ise ekonomik kriterlerinin tek belirleyicisi yine devlet olmaktadr. Bu durum gz nnde bulundurularak, ekonomik ve mali yeterlilik kriterlerinde herhangibir ykseltmeye gidilmemesi ve hatta mevcut kriterlerin mmkn olduu lde drlmesi uygun olacaktr.

Devir Edilen lerde Deneyim Belgesi Dzenlenmesi Yapm leri haleleri Uygulama Ynetmeliinin deneyimini gsteren belgeler balkl 39uncu maddesinin 1/d bendine gre d) Devredilen ilerde, devir ncesindeki veya sonrasndaki dnemde ilk szleme bedelinin en az % 80inin gerekletirilmesi artyla, ilk ilan veya davet tarihinden geriye doru son onbe yl iinde geici kabul yaplan, belgelerden sz edilmekte, Belge dzenleme koullar balkl 44nc maddesinin 3/a bendinde ise Devir ncesinde veya sonrasndaki dnemde iin ilk szleme bedelinin en az % 80i oranndaki ksmn gerekletiren yklenicilere yklenici i bitirme belgesi, dzenlenecei hkme balanmaktadr. Bu hkmler erevesinde devam eden ve devir edilen ilerde de iin %80lik blmnn tamamlanmas koulunun aranmas, kimi devir alan ykleniciler asndan hakkaniyete aykr sonulara neden olmaktadr. Devirden sonra iin btn zerinden 15 yl sreyle sorumluluk tayan firmann, bu ile ilgili deneyim belgesi kullanamamasna neden olan mevzuat hkmlerinin ortaya kard bu hakszln yeniden deerlendirilmesi talep edilmektedir.

Sektrn AB Uyum Srecinde Geldii Nokta, Karlatklar Uyum Sorunlar


Yurtdnda yaplan ilerin belgelerinin tasdikinde nemli sorunlar yaanmaktadr. Suudi Arabistan, Afganistan, Irak, rdn vb. lkeler Lahey Szlemesine taraf olmad iin Apostil onay yaplamamaktadr. Bu lkelerdeki Trk Bykelilikleri ise belgelerin tasdiinde farkl uygulamalar yapmaktadr. Belgenin, iin yapld lkenin Trkiyedeki Bykeliliine tasdik ettirilmesi durumunda ise, o Bykelilikler nce Trkiye Dileri Bakanl onay istemekte, Dileri Bakanl ise bu onay talebini reddetmektedir. Yurtdndaki Trk Bykeliliklerinde yaptrlan farkl onay ilemlerinin, darelerce ve KK tarafndan kabul edilip edilmeyecei konusu, nemli bir belirsizlik yaratmaktadr. Bu konuda kanmzca yaplmas gereken, KK ve Dileri Bakanlnn ortak almas sonucu, tm Trk Bykeliliklerinin bilgilendirilerek, ortak bir tasdik sisteminin oluturulmasdr.

AB Uyum Srecine Ynelik Sektrde Yrtlen Faaliyetler Trk firmalar yurtdnda stlendikleri iler ile marka haline gelmi ulusal firmalarmzn bulunmas gurur vericidir. Sektrn teknik, mimari, estetik ve tasarm vb. zellikler asndan iveren taleplerini karlamada temel bir sorunu bulunmamaktadr. Sektrn nemli dezavantaj lek sorunudur. Batl rakiplerle karlatrldnda Trk mteahhitlik, mhendislik, mimarlk ve teknik mavirlik firmalarnn boyutlar kk kalmaktadr. Sektrn krlgan ve dnya leinde snrl saylacak finansal kapasitesi ve kamu tarafndan finansal olarak yeterli biimde desteklenmemesi, teknik kapasitesini glendirmesini de engellemektedir. naat sektrnn nitelikli temsilcileri teknik, mimari, estetik ve tasarm vb. konularda AB yesi firmalarla kyaslandnda ok ciddi bir performans sergileyebileceklerini tamamladklar projelerle ispat etmilerdir. ABye uyum srecinde inaat sektr ile dorudan ya da dolayl ilgili mktesebatlar, konular itibariyle aadaki alanlar kapsamaktadr: lgili konular unlardr:

Kamu Almlar (Public Procurement)

Teknik Uyum (Technical Harmonisation)

Altyap (Infrastructure) yatrmlar

evre (Environment)

Enerji

Mesleki Eitim ve Sertifikasyon (Vocational Training and Recognition)

Teminatlar ve Ykmllkler (Guarantees and Liabilities) NTES bu erevede zellikle Mesleki Yeterlilikler konusunda almalarn srdrmektedir. Trk inaat sektr yurt dnda nemli projeler stlenmektedir. Yurtd projelerde, alanlarn sahip olduklar yeterlilikleri gvenilir bir lme ve deerlendirme sistemi yoluyla belgelendirmeleri art


aranmaktadr. Aranan bu koullar nedeniyle, yurt dndaki iiler iin Trk igcne nemli istihdam olana yaratlamamaktadr. AB srecinde iilerin eitimi ve sertifikalandrlmas zorunlu hale gelecektir. Bu amala Meslek Standartlarn gelitirme ve bu erevede verilecek eitimler konusunda youn almalar gerekletirilmektedir. NTES bu almalarn gerek AB tarafndan fonlanan projelerle gerekse de kendi kaynaklarn kullanarak rettii projeler ile gerekletirmekte ve bylece mesleki eitime katkda bulunmaktadr. NTES lkemizde inaat ikolunda, nitelikli igcne ynelik son derece nemli almalar balatm ve halen bunlar devam ettirmektedir. almalarnda gerek kendi kaynaklarn gerekse AB hibe fonlarn kullanmtr. Bu almalardan birisi Ulusal Meslek Standartlar, Ulusal Mesleki Yeterlilik Sistemi almalara ilikin raprUmuz ekte sunulmaktadr.

4.SEKTRN REKABET GCNN ARTIRILMASI VE VERMLLK

naat sektr yurt iinde ve yurt dnda rettii yaplarla bu gn ok nemli bir noktaya gelmitir. zellikle Dnya apnda en byk firmalar arasna giren temsilcileri ile bir ok lkeye gre karlatrmal stnle sahiptir.

Bu firmalar son teknolojileri kullanan, finansal yaplar gl ve nitelikli yetimi i gcne sahip firmalardr. Trk inaat firmalar arasnda bu gn inaatn hemen her alannda retim yapm deneyim sahibi firmalar bulunmaktadr.

Ancak sektrn zayf yanlar rekabet gcmz olumsuz etkilemektedir. Bata mteahhitlik sektrne giriin hibir snrlamaya tabii olmamas nedeniyle lkemizde ok sayda firmann varl, sektrde haksz rekabete yok amaktadr.

Trkiyede ka mteahhit olduu bilinememektedir. Sektre girilerde yeterli denetim yaplmamakta, hibir koul bulunmamaktadr. lkemizde mteahhitlik iin says 100.000 ile 300.000 arasnda deien rakamlar telaffuz edilmektedir. Sektrde rol alan kurulular asndan asgari koullarn bulunmay, bu tablonun ortaya kmasna neden olmutur. evre ve ehircilik Bakanlnca Yap Mteahhitlerinin Kaytlar ile antiye efleri ve Yetki Belgeli Ustalar Hakknda Ynetmelik kapsamnda oluturulan Yap Mteahhitlik Biliim Sistemi ile Yap Sistemine tabi inaat yapan ve tesisat mteahhitlerinin kayt altna alnmas ile faaliyette bulunan mteahhitler hakknda bilgi edilebilecektir.

nne gelen herkesin mteahhit olabildii bir ortam, i alabilmek iin kyasya bir fiyat rekabeti ile sonulanmaktadr.

Fiyat rekabetleri nedeni ile dk kar marjlar ile allmas firmalarmzn cirolarnn yetersiz kalmasna neden olmaktadr. Mali yaplarn gszl, yasal alt yaplarn yetersizlii, szleme yntemlerindeki eksikliklerden kaynaklanan aksaklklar, ar vergi ykleri rekabet gcmz zayflatmaktadr


zellikle yurt d mteahhitlik hizmetlerinde Devlet tarafndan yeterli destek ve tevik sisteminin olmamas i kapasitemizi snrlandrmaktadr. Yukardaki blmlerde sektr sorunlarna ve zm nerileri balnda konuya deinilmitir Sektrn Gl Ynleri: Trk inaat sektrnn Dnyann her yerinde, her iklim koulunda kaliteli iler retebilecek kapasitesi vardr: Sektrmzn gl yanlar aada yer almaktadr. Buna gre:

Gl, gncel makine ve ekipman park

Deneyimli ve yetenekli teknik personel

Teknolojik imkn ve bilgi birikimi

Yeterli yerli makine ve malzeme yan sanayi

Uluslararas ihale ve i deneyimi

Deiik i dallarnda deneyim ve uzmanlk

Merkezi karar alma sreleri ile maliyet odakl faaliyet ve esneklik

Hzl i yapabilme ve mobilizasyon yetenei

Yksek risk alma potansiyeli,

Yatrm potansiyeli yksek lkelere corafi yaknlk ve lojistik stnlk

Maliyetlerin belirli limitlerin iinde tutulabilmesi,

Byk sermayelere gereksinim duymadan ve hzl ekilde hareket edebilme,

Yurtdnda lokal ihtiyalarn iyi tannmas ve yerel otoritenin ileyiini ve mekanizmalarnn yabanclara gre daha iyi bilinmesi,

Deiik artlara hzl uyum salayabilme yetenei,

nisiyatif alabilme yetenei,

yapma ve ald ii bitirme kararll Zayf Ynleri Sektre giri-kn kolay olmas nedeniyle mteahhit saysnn fazlal, Mteahhit saysnn fazlalnn i hacimlerinin daralmasna neden olmas, Brokratik engellerin fazla olmas, ilik maliyetlerinin yksek olmas, Sertifikal ii saysnn az olmas, Finansman altyapnn zayf olmas, Ar-Ge faaliyetlerinin yetersiz olmas, Sektrn arkasnda yer alacak zel ya da devlet kaynakl finansman ve sigorta imknlarnn

kstll ve devlet destei eksiklii, Szleme ve risk ynetimi sorunlar Mavir firmalarn yeterli bykle ulamam olmas, zellikle yurt d ilerde Teminat mektubu temininde glkler ile karlalmas,


Yurt d inaat ilerinde gidilen lkelerin mevzuatlar konusunda bilgi eksiklikler Ar dk fiyat tekliflerin kar marjlarn drmesi ve sistemde byk firmalarn varlnn

zayf kalmas Frsatlar 2023 hedefleri ve gl ekonomiye gei srecinde inaat sektr asndan kalc ve hzl bir i

talep art mmkn olabilecektir. Gelimekte olan lke sfatyla potansiyel alt ve st yap talebi, Kuzey ve Ortadou blgesindeki gelimeler nedeniyle yksek i potansiyeli ve blgede sahip

olunan gemi tecrbeler, Artan nfus ehirleme ile paralel konut ve altyap talebi, AB yeliine gei kapsamnda bu lkelerde mteahhitlik hizmetleri verme ans. Tehditler inde bulunduumuz dnemde dnya ekonomisindeki dalgalanmalarn dorudan doruya

lkemiz ekonomisini etkilemesi nedeniyle gelecee ilikin ngrleri olumsuz etkilemesi nedeniyle tketim eilimini azaltmas,

Kamu hale Kanunu ve uygulamalarnn zmleyemedii ar dk tekliflerin sektr karlln dolaysyla sermaye birikimini engellemesi,

Dk fiyatlarn i ahlak ve etiini de olumsuz etkilemesi ile inaat kalitelerinin dmesi, lkede mteahhit kavram ile ilgili bir tanmn ve snrlamalarn olmamas, Emtia fiyatlarnn artmas

Documents

1.1 Insaat Sektoru