NSAN 2012 Say: 520 Fiyat: 7 TL

Dua ve krDua ve krGEREN GZ KAMATIRAN IIIBLGNN BLGNN YENDEN YENDEN AAYYARLANMASIARLANMASI

Aylk Kltrel ve Siyasi Dergi

Onur Bakan:Dr. Refet Kayseriliolu

Sevgi Yaynlar Tic.Ltd.ti. adnaSahibi ve Genel Yayn Mdr:

Ayegl Kayseriliolu

Yaz leri Mdr:Gngr zyiit

Yayn Kurulu:Gngr zyiitNelda BayraktarHale rkmezgil

Haberleme ve Okur/Abone likileri:

P.K: 227 Beyolu/stanbul

Ynetim Yeri:Ceylan Sk. No: 9/bod.kat

Gzelyal, Pendik/st.

Bask:Hedef Dijital Bask

Taksim Cad. No: 19/ATaksim/stanbul

Fiyat: 7 TLYllk Abone: 75 TL

Yurt D: 90 TL

Cilt: 44 Say: 520 Nisan 2012

NDEKLERDua ve kr ....................................... 2Dr. Refet Kayseriliolu

Evet ama Yetmez .............................. 8(Tanr Yanlgs - VIII)Ahmet Kayseriliolu

Gerein Gz Kamatran I ................................ 13Gngr zyiit

Reenkarnasyon Terapisi veleyii ................................................ 17(Karma ve Reenkarnasyon - III)eviren Derleyen: Zhal Voigt

Yunus EmreHayat ve Felsefesi - III ..................... 23Derleyen: Nihal Grsoy

Din ve Ahlk likileri zerine Sosyolojik Aratrmalar ...................... 29Yaln Kaya

Byle Dodum .................................. 34 Nelda Bayraktar

Bilginin Yeniden Ayarlanmas ............ 38(Canl Kryon Celsesi)

Dergimizin internet sitesini www.sevgidunyasidergisi.com www.dostluk.org

adreslerinden ziyaret edebilirsiniz

1Sevgili DostlarDnyann size yetmedii, dar geldii, kendinizi sonsuzluun, evrenin bir

paras olarak hissetmek istediiniz anlar oluyor mu? yle ise, insanla vednya yaamna btn, yuvarla tam gren gzlerle bakabilen yce dost-larn, evrensel varlklarn onlara benzememiz iin bizlere verdikleri ipularndan biraz sz edelim. Hep nmze bakmaktan, hep yarnmz dn-mekten ve sadece, nce kendimize odaklanmaktan kmamz gerektiine iaretediyorlar ncelikle: yi olmak iin kck, kck bir ey size kfi gelir.Dnnz... Dnnz ki, sizin dnceniz baka dnceler yannda birkvlcmdr. Unutmaynz ki, kinat dnenler var. Kinatn ileyii, idaresi,salimen varln srdrmesi iin ya da onunla ilgili bilemediimiz dahabirok eyler hakknda dnenler yannda, gezegenimizi nasl daha iyi birhle kavutururuz, ocuklarmz gelecein sefil ve bedbaht dnyasnda deilde, huzur dolu bir dnyada nasl yaatrz diye dnmek ne kadar kkkalyor gerekten. lemlerin bambaka bir yerinde, bizimkinden ok baka birdzende, kendi hayrlarna yaratlm bir dzende varolanlardan bahsettik-lerinde: yle bir yerde, yle onlar, yle olur. Byle bir yerde, byle siz,bylesiniz... Ama ne orada ne de burada sevgi ayrlmaz... Ama ne orada nede burada sevgisiz yaanmaz. Orada da, burada da her ey, O'nun sevgisin-den varedildi. yle biliniz. O ve Onun her eyi sevgisinden varetmesi, busevgi olmakszn yaamn olmamas, buna inanmak, kani olmak bizlerin lem-lerle, bizden bambaka bir dzene sahip nice varlklarla bir olabileceimizinmjdesi deil mi? yleyse bunun iin nce kendi dnyamzdan balayabilirizie. Gnlmze ve aklmza hibir engel koymadan u ilkeyi her zamandncelerimizin bir kesinde tutabiliriz: Kardelerinizin grn ne olur-sa olsun ya da inanc, sevgi, her gnle girer. Siz yalnz sevgi verici iseniz,iinizi iyi bilip yapnz. yle yapnz ki, verdiiniz elden ele dolap artsn.Siz, sevgide snr tanmaynz... Ve asla kardeleriniz arasna snr koy-maynz... Bunlar yapmak isteyenlere, yapmakta kararl olanlara, en azn-dan dncelerine alanlara ne mutlu...

SEVG DNYASI

En Derin Sevgilerimizle

SEVG DNYASI

2Dr. Refet Kayseriliolu

Dua ve kr

krle dilemesini bilene,O dilediini verendir. Bunda pheniz olmasn.stekleri ynnde btn ruhkudretlerini seferber etmi,almaya ve dnmeyekoyulmu kii, bir deYaradan'n tanyor, Onasevgilerini ve ricalarn,gnlden gelen yakarlarlailetiyorsa elbette yardmlarona daha ok ve daha abukulaacaktr. nk bu ikinciahs hem ilhi dzene uygundavranmakta, hem de odzene ve onu Kuran'ainandn, teslim olduunubildirmektedir. stelik ricave yalvarmalaryla dilekkaplarn zorlamakta,onlarn kolaylkla almasnsalamaktadr.

SEVG DNYASI

ALIMA YERNE DUA MI?

Vaktiyle bir adam vard.Dua hakknda iyi szlerduymu, duann ok tesirliolduunu iitmiti. Hemengidip bir kulbeye kapan-d. steklerinin olmas iindua etmeye balad.Gnlerce dua etti, yal-vard, yakard. Ama dilek-leri olmad. Tam isyanasapacakken bilen bir kiiona yanln gsterdi."Sen nce kendine den-leri yap da ondan sonraAllah'tan yardm dile."dedi.

Dua hakknda ok yanldnce ve kanaatlervardr. Kimisi duannhibir tesiri olmadndnrken, bir bakagrup kii de dua ile hereyin elde edilebileceikanaatindedir. Bazlarilh dzen ve Allah'nadaleti bizim dua ve dilek-lerimizle deiip durmazderken, bazlar da, dua dailh dzen iindeYaradan'n koyduu birkanundur, Yaradan "duaedin" demekte deil midir,diye cevap vermektedirler.

Bunlarn dorusu nedir?Duann bir tesiri varmdr, varsa ne tarzdadr?Duann mns ve mahi-

yeti nedir? nsana kazan-draca eyler nelerdir?Sadece darda kalanlar iinbir teselliden mi ibarettir?te bu yazda bunlarincelemek istiyoruz.

Dua, kendimiz, sevdik-lerimiz veya sevmedikle-rimiz iin ya da toplumve insanlar iin olan dilek-lerimizi Tanrya bildir-mek, dileklerimizinolmas iin O'nun izninive yardmn rica etmektir.

Bu tarife gre dua hemkendimiz iin, hem debakalar iin olmaktadr.O bakalar, yaayaninsanlar olabildii gibi,lm kiiler de olabilir.Bakalar iin olan dualar,ya onlarn hayrn dileyen"Hayr dua" lar olur ya daonlarn ktlndileyen "Beddua: ktdua"lar olur.

Acaba her ey dua ileelde edilebilir mi? Yanialma yerine dua myapalm? Daha bu soruyuokurken birounuzun"hi yle ey olur mu?"dediinizi duyar gibiyim.Elbette yle ey olmaz.almak, gayret etmekbizden istenen ilk eydir.Bir ifti dnelim ki,tarlasna tohum atmam,oturduu yerden "Allahm

bana bol mahsul ver!."diye yalvaryor. Bu elbettekabul olmayacak birduadr. Onun iinMslmanlar arasnda:"Olmayacak duaya mindeme" diye bir sz vardr.Hatt mahsul almak iinyalnz tarlay srmek vetohum atmak da yetmez.Ayni zamanda gerekensulamay, apalamay,yabani otlardan aykla-may, bir kelime ilegereken bakmlar yapmakgerekir. Btn bunlaryaptktan sonra da yinemahsul olmayabilir.Mesel iddetli bir frtna,bir sel veya baka bir afetmahsul alp gtrebilir.te bize den, her eyiyaptktan sonra bizimirademizi aan artlar iinYaradan'n yardm vekorumasn dilemektir.

Bizim Celselerimiz'debu gerek u szlerlegayet gzel dile getir-ilmitir: "Tohum atl-madan mahsul istenmez.nce balaynz, sonrasiin dileyiniz. te ozaman size yardm edilir."

Hibir gayret gsterme-den, bizden beklenenleriyapmadan miskince otu-rup: "Yarabbi bana unuver, bunu da ver" diyedilek listesini sralayp

SEVG DNYASI3

siparite bulunmak, arzu-larmzn gereklemesiiin yetmeyecektir. YceYaradan'n koyduu birdzen vardr. O dzene"ilhi dzen" diyoruz.ilh dzen insanlarndnyada olgunlamalarnsalayacak tarzdadr. Buolgunlama elbette birokzahmetler ve skntlarlave bizim aln terimizleelde edilir. Kendiemeimizin semeresiolduu iin kymetlidir.yle olmasa da bir sihirlidenein dokunmasylabir insan hemen olgunla-verseydi bu onun iin hemok deersiz hem de okireti olurdu. nkolgunluk, eitli tecr-belerin neticesinde eldeedilen bilgilerin ruha be-nimsetilmesiyle kazanlanbir durumdur, bir oluhalidir. Yani insan birkalptan kp daha bykve daha gzel bir kalbadkle dkle olgunlar,byr, ycelir gider.

Bu sebeple isteklerimizancak bizim gayret veabalarmzla elde edilir.Bizim Celselerimiz'de buok gzel dile geti-rilmitir:

"Dnceniz, bilginiz,sevginiz, iyiliiniz, doru-luunuz, almanz iste-

diiniz her eyi size verir.Sizi idare edenler budzeni byle kurdular."

Gayret ve almay yal-nzca alma olarak elealmamak gerekir.Yapmamz istenen ii eniyi bir ekilde yapmak, okonudaki arzular en iyiekilde gerekletirmekiin bilgimizi artrmamz,uzun uzun dnmemiz,sevgimizi, evremize iyi-liimizi, doruluumuzuartrmamz icap eder. Otakdirde isteklerimiziengelleyecek hibir eyveya kii kalmaz ortada.Bilkis bize evremizdenyardmlar yaar.

DUAYANE LZM VAR?

Madem ki her ey bizimdncemiz, emeimizkarlnda elde ediliyor,yleyse duaya ne lzmvar? Nitekim hi duaetmedii, hatt Allah'ainanmad halde yalnzemeiyle, sebat ve ylmakbilmez gayretiyle istedik-lerini elde etmi kiileroktur, diye bir dnceakla gelebilir. lk baktamakul gibi grnen budnce aslnda iin olumekanizmasnbilmemenin neticesidir.

Yaradan bir dzen kur-mutur. Bu dzende kii-den ilk beklenen davranbir istekte bulunmaktr. Buistek yeteri kadar kuvvetliolmaldr. Yalnz dilde,yalnz dncede kalma-maldr. Btn ruhu sara-cak ve btn kudretleriseferber edecek nitelikteolmaldr. Kii seferberolmu kudretleriyle iste-dii eye sarlacak, oynde ylmadan gayretgsterecek, o eyi eldeetmek iin devamldnecek, yeni areleraratracaktr. Bunlaryapan ahsn isteklerinigerekletirmesi ilhkanunun gereidir. Busylenilenleri yapan ahs,aslnda ilhi dzeneuymu, Yaradan'n kanun-larndan yararlanma yolu-nu bulmutur. Bu haliyle,o, Yaradan'a ynelmi veO'nun iznini dilemiolmaktadr. Fakat henzbunun bilincine varma-maktadr. Yaradan elbettebalayandr, kullarnnuyanmas iin sabrlabekleyendir. Kanunauymakta devam eden ah-sn idrakinin almas,gerekleri grebilmesi iinzaman zaman ona yardm-lar yaplr. Mesel alpdidindii, kuvvetlediledii halde bir arzusu,olmayacak bir sebepten

SEVG DNYASI4

son dakikada gerek-lemez. Emeklerinin boagitmesi o ahsa kendiiradesinden stn birbyk iradenin varlndndrmeye balar. Birkaza bin bir emekle byt-t yavrusunu elindenalverir. O nce zlr,isyan eder. Ama neticedeO byk iradeye snmakzaruretini hisseder.

stekleri ynnde btnruh kudretlerini seferberetmi, almaya vednmeye koyulmu kii,bir de Yaradan'n tanyor,Ona sevgilerini vericalarn, gnlden gelenyakarlarla iletiyorsaelbette yardmlar ona dahaok ve daha abuk ulaa-caktr. nk bu ikinciahs hem ilhi dzeneuygun davranmakta, hemde o dzene ve onuKuran'a inandn, teslimolduunu bildirmektedir.stelik rica ve yalvarma-laryla dilek kaplarn zor-lamakta, onlarn kolaylklaalmasn salamaktadr.

Ayrca bu ahsn idrkiniuyandrmak iin skntlarauratmaya, baz arzularndurdurmaya, baz emek-lerini boa geirtmeye delzm yoktur. nk ouyanm, inanm, gereigrmtr. Nasl doru

yolda koan ata krbavurmaya lzum yoksa,onu da uyaranlarla tacizetmeye ihtiya yoktur.yleyse bize den gayret,dnce ve abalar gs-terdikten sonra da duayalzum vardr. Bu hemdileklerimizin daha abukolmasnn salanmas,hem de kaza ve bellardankorunmamz iin arttr.

NCE BAKALARININ HAYRINI DLEMEK

Bizim celselerimizdeyle syleniyor:

"Aranzda hayr ba-kalarna istemeyen, ken-disine hayr beklemesin.nk o yanlta, nko ayrlkta olandr."

nsanlk bir btndr veortak bir kaderi vardr.nsanlar ne derece birlieularlarsa onlara gelecek-ler ylesine byk olur.Sevgi ile birlemi insan-ln hem karlklyardmlamalar ok, hemde onlara gelecek ilhyardmlar fazladr. Bu bir-lii de, en bata birbiriiin hayr dilemek sala-yacaktr elbet. Eer birkii, kendisinden nceinsan kardelerinin hayrndileyebiliyorsa gnlden,

o kii insanst mertebeyeadm atm demektir. na-nan, teslim olan kiilerdenbeklenen dua nce baka-lar iin, sonra kendisi iinde dilemektir. Bu bir cel-sede ne gzel dile geti-rilmitir:

"Yalvarn, dileyin,isteyin, ama vermek iin,isteyin ama bakalariin... isteyin ama kendi-nize de..."

Ve stnl kardele-rimiz iin istediimizebalamakta: "stnsnzkendinize istediinizi kar-deinize istediinizden"demektedir. Ayn gerekyle dile getirilmektedir :

"Siz kendinize isteme-diiniz kty, karde-leriniz iin istemeyensinizya... Siz her trl iyiyi,kendinizden nce, karde-lerinize dileyensiniz ya,yleyse korkuda,endiede, phedeolmanz yersizdir."

Yalnz almak insanmutlu etmeye yetmez.Hem yenilerini alabilmekiin hem de gerek mutlu-lua ulamak iin alnan-lar bir utan vermeyebalamak lzmdr. Al-nanlar hep bizde kalrsa,o birikme birok hastalk-

5SEVG DNYASI

larn sebebi olur. Geiemsaade etmek, hayrl birkanal olabilmek lzmdr.Mevlevler bu gerei okgzel bir sembolle belirt-mektedirler. Sem ederken(ilh raks) sa ellerinige aarlar, sol elleri iseyere dnktr. Bylece:"Haktan alp halka verdik-lerini" dnrler. Ayngerek bizim celseleri-mizde yle ifade edil-mektedir: "Gnlnz OHer eyden Yce Olan'aap dileyiniz. Grnz kisize neler verecek. Birelden alp br elinizlevermeniz iin." Yine bircelsede dua ve dilekleri-mizin gereklemesi iinlzm olan dier artlarylece sralanmaktadr:

"Eer istiyorsanzhayr, teslim olmasn,inanmasn reniniznceden. nanmanngerek yolu mantktangeer. nce inanp teslimolunuz. Ve sonra btnistemediklerinizi iinizdenatnz. Gnlnz O Hereyden Yce Olan'a apdileyiniz.."

DUA, YARADANLAARAMIZDA BR GNL BAIDIR

imizde Yaradan'nsevgisinden varedilmi bir

z vardr. O z daima aslkaynana doru komakbizi de peinden srkle-mek ister. Eer bizYaradan'a gerekten ina-narak, her eyin O'ndanolduunu bilerek ynelirve sevgilerimizi sunarsak,en gzel ekilde duayabalam oluruz. Biz,btn gnllerde olan oyce z ile bir olmak isti-yoruz. Her zerrede ondanbir ey olduunu biliyo-ruz. Ve onun koyduukanunlara ve dzeneuymay diliyoruz. Yani Oher eyi ve her yerikaplayan btnle ahenk-lemek dileindeyiz. Buruh hali ile yola klncanmzde hi bir engelkalmaz ve gnlmzn taiinde O'nu duymaya,O'nu bulmaya balarz.

O'na bylesine yaknolmak ne gzeldir, insanmutludur, emniyet vegven iindedir. Korkusuve endiesi yoktur. Bilir kio kullarn sever, korur vebalar. Bilir ki O abes iyapmaz. Yine bilir ki isterhoumuza gitsin, ister git-mesin O'nun yapt mut-laka hayrmzadr. nkO bizim sahibimiz ve sev-gilimizdir. Bu idrake varankiinin syleyecei bir teksz vardr: "Yaradanmbenim istediim deil,

senin dilediin olsun." Buidrakle o szleri syleye-bilen kii gnlnde her anO yce sevgiliyi duyar,hisseder. O her an O'nunlaberaberdir. te dua budevaml birlie vemkemmel mutluluagtren sihirli anahtardr.

Dua'nn esas dilemektir.Dilemek ve istemek baaryolundaki ilk admdr.Kendimizi dileimizeuygun hale getirmek vedileimiz ynnde gayretgstermek ikinci ve n-c admlardr. u durumdaduann ilhi kanunlarn veilhi nizamn ayrlmazparas olduu apaktr.Mademki tekml bizimserbest irademizle olmak-tadr. yleyse nce iste-mek, sonra arnmak veyapmak gerekmektedir. Buartlara uyan kiiye btnkaplarn alaca vebyk yardmlarn yaa-ca aikrdr. Dua hak-kndaki szlerimi iki duaile balamak istiyorum.

Dua 1: "BiziSevgisinden Vareden.Hayrla varettiin buhayrl gne, hayrl adnanarak hayrla balyorum.Sen gnm, iimi ve hereyimi adn gibi hayrlkl." Bu dua gnebalarken sylenmeli.

SEVG DNYASI6

Dua 2: "lemleriYaratan, Vareden ve onlarakendinden sevgiyle Veren.Seni biliyoruz, ki Seninkr edilmeyecek,bilmemiz lzm gelenmabdumuzsun. nndekklmzn farknavarp secde ediyoruz. Senbizi koru ve bala."

KR NEDR?

Bizi SevgisindenVareden'e teekkr etmek,sevgi ve kranlarmzsunmaktr. kr bir mem-nuniyet halinin, sevincinve mutluluun ifadesidir.kredebilmek Yaradan'ainandmz, O'nunverdiklerini grdmzve bunlarn byklnanladmz gstermektir.te bu sebepten dolaykr hali ruhumuzuycelten, bizi Yaradan'ayaklatran ruhumuzun vebedenimizin titreimleriniartran bir durumdur.kr halindeki bir insan,iinin ykandn ve s-ratle arndn hisseder.nk kr halinde bizyukarlardan devamlbyk tesirler alrz.

Gerek kr aldmzvermekle olur. Borluolduunu bilen ve O'naolan borcunu ancak insankardelerine iyi yaptklar

ve iyi verdikleriyle deye-bileceini bilen kii buyolda durmadan gayretsarfeder. Eer bir kimseYaradan'n seviyorsa,O'nun kullarn da seviyordemektir. Ve bir celsededendii gibi:

"Sevenlerin sedas yal-nz sevin, yalnz kr-dr. mdat ve feryatdeil"

krmz, sevin vekahkahalarmzla, iimizdaha da dolarsa gzya-larmzla dile getiririz. teo olgunluk an ne mutlubir andr. O'nun gerektengnlmz doldurduu,bize misafir olduu birbyk andr. O durumdayapacamz dileklergerek hedefini mutlakabulur. Bunun iin: "-krle dilemesini bilene, O,dilediini verendir" den-mektedir. kr stntesirlerle dolmamz,ykanmamz sala-d iin, hembeden salmz,hem de ruhsalmz iinfevkalde lzm-ludur.

Annelee Skarin'indedii gibi: "krmodern insann kaybol-mu akorundaki ana

sesten biridir." krlebedenimiz ve ruhumuz anaakorunu bulur ve ahengeular. Ama bu gereibilenler ve kredenler nekadar azdr insanlar ara-snda. Acaba dnyamzda-ki bitmeyen skntlarn,savalarn, ktlklerin vedmanlklarn gereksebebi kretmeyi bilme-yiimiz midir? Baknz bu-nun iin Bizim Celseleri-mizde ne deniyor:

"krediniz. nkinsanlar arasnda kre-denler pek azdr. Sizonlarn yardmnakounuz. Siz kreden-lerin saysn artrnz."

te bunu yapabilirsekdnya gerekten mutlulukarklarnn sylendii vekahkahalarn nlad bircennet olacaktr.

7SEVG DNYASI

SEVG DNYASI8

K BYK BLGNK AYRI YORUM

150 yl nce ngiltere'de biyoloji bilginleriCharles Darwin (1809-1882) ve RusselWallace (1823-1913) tarafndan ortayakonan "Evrim Teorisi" batac olarak doabilimlerinin temellerine salamca yerleti.Geen zaman iinde biyolojide ve ilgilibilim dallarnda yaplan keifler de, buteoriyi yeni bulgularla adm adm destekle-yerek gnmze kadar geldik.

Canllarn en ilkel formlar-dan balayp, gelierek, trdentre geip evrimle en sonundainsana ulald anlatlyordu,ksaca bu teoride. Doal birseilimle ortamnn gereklerineuyamayan yeni trlerin, yaamsavanda yenik dtklerindensilinip gittikleri teorinin temelngrlerinin en banda geli-yordu. Hayat kavgasnda sade-ce daha iyi silahlanm, dahagelimi, soyunu srdrmedebaar kazanm trler ayaktakalabildiinden, evrim gittikemkemmele doru gelimek-teydi. Milyonlarca hatt mil-

yarlarca yl iinde, tm denizlerde, karada,havada yani btn dnyada zincirleme bir-birini tetikleyen, srekli tekrarlanan, aklahayale smaz d etkenlerden oluyordu buevrim Darwin'e gre. Yani olan bitenlerdebir plan, proje ve ama yoktu. Bu durumdateoride bir tasarmc yer almyordu. Gerikitaplarnn yeni basklarnda, zaman zamanYaratc'nn rolnden titrek ifadelerle szetmise de, esas dncesinin bu olmadrahata anlalyordu. Teorinin temellerini

Ahmet Kayseriliolu, Psikolog

Tanr Yanlgs - VIII

Evet ama Yetmez

9SEVG DNYASI

Darwin ile birlikte atan Russel Wallace,parapsikolojiyi de ok derinden incelediin-den bu konuda onunla atyordu. Wallace'agre evrim gerekten bu ekilde iliyorduama, Yaradan kendi koyduu bu kanundanyararlanarak canllar gelitiriyordu. Wallaceayrca, dnce sahibi, icat ve keif yete-neindeki insan dier canllardan, ok dahafazla ayrcalkl sayyordu. nsan zihninindoal seilimle bir baka varlktan olu-masnn mmkn olmadna inanyordu.

Materyalizmin baskn olduu 19. yzyl-da, Darwin'in otomatik ileyen, biryaratcya gerek duymayan evrim teorisiyorumu kabul grmt. Ve imdi degenelde byle dnldnden, Wallace'nyorumuna hi deinilmediini ya da ylecebir sz edilip, dip notu gibi kullanldngrmekteyiz bilim leminde. imdi byle...Bakalm gelecek yllar hangi yorumu nekaracak, yaayanlar grecek!..

Ama biz imdilik Wallace yorumunu birkenara brakp teorinin bir tasarmcya, biryaratcya gerek duymayan Darwin yorumuzerinde biraz daha duralm. nk incele-mekte olduumuz "Tanr Yanlgs"nnyazar Dawkins, ateist inancnn temellerinidorudan Darwin'e, zellikle onun doalseilim dncesine dayandryor. KitabnnTanr'ya inanszlnn temellerini anlatt4. blmnde, Evrim Teorisi'nin doruluu-nun kantlar zerinde fazlaca durulmam.Sanki yerekimi gibi herkese ortaklaaonaylanan gerek bir doa kanunu gibi elealnm. Kitabnn o blmn srasylaadm adm inceleyeceiz elbette. Ama odeinmemi bile olsa, evrim teorisinidestekleyen bilimsel bulgular zerinde okaz da olsa durmamzda yarar grmekteyim.

ncelikle unu belirteyim. Darwindoaldr ki, ancak kendi dneminin bilgilerinda kitaplarn yazdndan, temel-lerindeki dorulara ramen, varsaymlarndapek ok yanllara da dm. Bunlardan ennemlisi kendisinden nce evrimi savunmuolan Lamarck'n (1744-1829) admlarnizleyerek, canllarn sonradan kazandklarzelliklerin, yavrulara da getiini savun-mu olmas. Ayn Lamarck gibi, zrafalaraalarn st yapraklarna uzana uzanaboyunlarn uzattlar diye dnyordu.Ama Darwin'in lmnden birka yl sonrabaka bir biyolog Weismann (1834-1914)bunun yanl bir varsaym olduunu net birekilde ortaya koydu. yle ki, bir farenin 20nesil boyunca soyaacndaki btn yavru-larnn her birinin kuyruklarn kestii halde,yeni fareler yine kuyruklu olarak dodular.Bugn biliyoruz ki, beden hcrelerindekideiiklikler soya gemiyor. reme hcre-lerinin genlerinde bir deiiklik olursa,ancak o zaman gelecek nesiller bundan et-kileniyor. Aslnda bence Weismann'a bilegerek yoktu bu gerein kantlanmasnda.Hz. brahim'den beri snnet oluyor ocuklarama, doanlar yine snnetsizler. inli kadn-lar gzel olsun diye yzyllarca ayaklarncenderelere koyup klttler ama ocuklaryine normal ayakl dodular.

GEREKTEN BYK KUVVETYOKTUR

Darwin'in bu ve benzeri yanl varsaym-larna snarak teorinin temellerindekidorular grmezden gelme yanlnadmemiz, bizi ancak gerekilikten uzak-latrr. Baka bir yanlmz da u olabilir.Sanki btn materyalist biyologlar ibirliiyapp yanl olgular, doru diye bize yuttur-maya alyor ve Evrim Teorisi'ne bizi zor-

SEVG DNYASI10

luyorlar diye dnenler var etrafmzda.Bunlara kulak asmadan, Amerikanmahkemelerinde tanklarn tekrarladklargibi: "Doruyu, sadece doruyu" dilegetirmek ana hedefimiz olmal. Bilimadamlarnn dur durak bilmeden mr boyufedakrca almalaryla, derin dnce vebulularla ortaya koyduklar olgulara,gereklere ancak sayg duyup, onlara sadeceteekkrlerimizi sunabiliriz. Ama yorumlar-na katlp katlmama konusunda ise ala-bildiine zgrz. Onlarn bilimseldrstlklerine gvenmekle beraber, fazlauzmanlamalar dolaysyla dier branlar-daki eksik bilgilerinin de farkndayz. Ayrca"Srden ayrlan kurt kapar" mantylaakademik kariyer kayglarndan dolay yan-l yorumlarda aklp kalmalar da, insanpsikolojisinin tuzaklarndan biri. Tutarl birkar tez ne srememeleri de ayr bir etken.Yorumlarnda gemite yaanan bir Katolikkilisesi banazl da pekal mmkn. Amatamamen ayns deil. nk ortaya konanbilimsel gerekler ve olgular, bilim leminceaprazlama yeni deneyler ve yeni bulgularlasrekli kontrol edilip gzden geiriliyor,durmamacasna. Ve yanllanabilmek bilim-sel metodolojinin temel kavramlarndan biri.Nitekim "Piltdown Adam" gibi yar insanyar maymun sahte fosille insanlk 40 ylboyunca aldatlmaya alld ama yine desahtekrl ortaya karan gereki bilimadamlar oldular.

EVRM DESTEKLEYEN OLGULAR

Btn bunlar da gz nnde tutarakevrim teorisini destekleyen belli bal olgu-lar ksaca yle sralayabiliriz:

** EVRMDE SIRALI OLU: Dnyann oluumundan sonraki ilk 1,5-2

milyar ylda hibir hayat izine rastlam-yoruz. Sonraki 2 milyar ylda ise sadeceekirdeksiz (prokaryot) ilkel hcreler, yanibakteriler, mavi-yeil algler var dnyamzda.Gnmzden 600 milyon yl kadar ncebalayan Kambriyen Dneminin balarnda-ki 10 milyon ylda ise, birdenbire patlamaeklinde canllarn altn dnemininyaandn grmekteyiz. Gnmz hayvan-larnn pek ounun atalar birdenbirebeliriverdi dnyann her tarafnda. GeriKambriyenin hemen ncesindeki 40 milyonyllk Ediacara Dneminde de, pek ouyumuakalardan olmak zere organize hay-van fosilleri bulunmusa da, bunlarnKambriyen Patlamasndaki canllarla birakrabalnn bulunmad anlalmtr.ada devrimci biyologlarn en tann-mlarndan Stephen Jay Gould (1941-2002), soylar tkenip gelecee adm ata-madklarndan Ediacara Dnemi canllariin ironik bir ekilde "baarsz bir deney"yargsn dile getirmekten kendisini ala-mamtr. Ancak Kambriyen Patlamas tambir baar. nk sonraki devirlerde srasy-la erelti aalar, iekli bitkiler, bceklerinou, omurgaszlar, balklar, kara omur-gallar, dinozorlar, srngenler, kular,memeliler, primatlar ve imdiki zamanncanllar, en sonunda da insan ortaya kt.Btn bunlar fosil kaytlarndan veradyoaktif elementlerle zaman lm-lerinden anlamaktayz. Darwin ve Wallace'nngrd gibi zaman iinde canllarnbasitten karmaa doru, trden tregeerek adm adm gelitii bylece doru-lanmaktadr. Ama imdi fosillerin pek ouelimizde olmasna ramen hl gei form-

11SEVG DNYASI

larn elde edebilmi deiliz ve bulma mit-leri de ok zayflad.

**EMBRYOLOJK KANIT: nsan dahil btn canllarda dllenmi tek

bir hcrenin yani zigotun anne karnndadeiik evrelerden geerek ksa bir zamandaorganize bir canl haline geldiini grmek-teyiz. Bu oluum bizlere canllarda trdentre geiin mmkn olduunun bir kantnveriyor. Ayrca ayn soyaacndaki canllarnanne karnndaki embriyolojik geliimlerindede ok benzerlikler var.

** ORTAK BYOLOJLER: Canllarn arasnda organ geliimlerinde

ve almasnda fizyoloji, botanik bilimler-ince saptanan ok benzerlikler var. Ayrcaortak genler, hormon sistemlerindeki yakn-lklar, kan akrabalklar, protein ve enzim-lerdeki yaknlklar; canllarn birbirindentredii, soyaalarnn ayn olduu kansnuyandrmaktadr. Kedi-kpek-kurt, at-eek-katr gibi birbirine grn olarak da okbenzeyen canllar da bu grmz destek-lemektedir.

** GENLERDEK PLASTK ZELLKLER: Tm canllarn hcrelerinde bulunan nk-

leik asit molekllerinin(DNA) dner merdi-ven gibi ift helezoni grn birbirininayns. Ancak DNA'y oluturan nkleotiddenen kk molekller de birbirinin aynsolmakla beraber, canllar bunlarn diziliidolaysyla birbirinden ayrlrlar. Hcredekitm temel olaylarn ynetimi, enzimlerin,proteinlerin yaplmas tamamen DNA'nnelinde. Kendini eleme zelliinden dolaycanllarn remesi de tam tamna DNA'nnhneri. Btn bu nedenlerden dolay DNA

yaamn temel ta. DNA moleklnn belliblmlerini gen diye adlandryoruz.Canlln temel unsuru olduundan en iyikorunan bu molekl ve dolaysyla genler.

Yalnz bu noktada iyice anlamamzgereken ok nemli bir gerek var. Bu kadariyi korunmasna, hatt ayn bir trn genetikifresinin milyarlarca yl bozulmadanzamanmza geldiini grmemize ramenDNA'nn kaya gibi salam, deitirilmesiimknsz bir molekl olduunu asla sanma-malyz. Braknz trler arasndaki DNA vegen farkn, ayn tr iinde bile ok eitligen farkllklar (varyasyonlar) olduubugn bilimsel bir gerek. Darwin, gen kav-ramn bilmemekle beraber "doal seilim"itek bir trdeki eitlilikleri gzlemledii iinevrim teorisinin temellerine yerletirmektekendini hakl gryordu. Ayn tr diyebil-mek iin birbiriyle iftleip yavru sahibiolabilmeleri gerekiyor. Evet bir kpek trvar. Ama yine de etrafmz her biri ayrsevimlilikte ok farkl kpeklerle dolu deilmi? Biz insanlar da tek trz ama birbiri-mizden ne kadar ok farklyz.

Darwin teorisyenleri DNA'nn okkorunakl, ama yine de deiebilirlik zel-liinden dolay d ortamn etkileriyle can-llarn genlerinde, kromozomlarnda fark-llklar oluabileceini hakl olarak nesryorlar. Bugn mutasyon olarakadlandrdmz bu gen deiimlerindendolay da trden tre geerek hayatn, bukadar eitlendiini sylyorlar. Hem de nekadar ok eit. 10 milyon kadar trnvarolduu sanlyor bugn. nallah kav-galarmzla sadece kendimizi deil, bu en az3 milyar yllk geliimin mucizesi canl tr-lerini de yoklua mahkm etmeyiz.

Yapay bir seilimle, deiik dii ve erkek

SEVG DNYASI12

iftletirilmeleriyle farkl hayvan ve bitkieitlerini zaten binlerce yldr elde edip dur-maktayz. imdi ise bilimimiz ilerledi. Artklaboratuvarlarda sirke sineklerinde (dro-zophila) x nlaryla genetik deiiklikleryapabiliyoruz. Gzleri, kanatlar farkl sirkesinekleri elde etmek artk olaan. Ortamn,d etkenlerin DNA molekln deitire-bildiinin bir kant da bu laboratuvar bulgu-lar.

Ama son 40 yldr ok daha telere gittikbu konuda. Artk gen mhendisliiyle, biyo-teknolojide harikalar yaratyoruz. Genlerderekombinasyonlar yaparak neler neler eldeediliyor ve daha neler neler elde edilecek.Sistem aslnda basit: DNA'nn ancak belirlinkleotidlerinde bak gibi kesim yapanenzimler var bugn elimizde. Tersi demmkn. Belli nkleotidlerde tutkal gibiyaptran enzimleri de biliyoruz. Byleceayn bir terzi gibi uygun kesim ve dikimleryaparak, istediimiz genetik zellikte birDNA moleklne ulaabiliyoruz. rnein,insanda enslin hormonunu reten genibiliyoruz. Biyoteknolojiyle bu geninaynsn retip, bir bakterinin gen sistemineeklediimizde, onu tpatp insan ensliniretiminde kullanabiliyoruz. Bakteri okksa srede sratle oalabildiinden, onlarbir fabrika gibi seri retim yaparak ekerhastalarnn imdadna kouyorlar.

Btn bu rnekler DNA'daki deiebilirlikyani plastiklik zelliinden dolay trdentre geilerin mmkn olabileceini akakantlamaktadr.

**DOAL SELM: Ayn tr iinde bileok eitli canllar olduunu zaten grpduruyorduk. Bunun sebebinin gen farkllk-

larndan olduunu son yzylda anladk. tebu eitlilikten dolaydr ki, d ortamdakideiikliklere uyabilen ve yaamn srdre-bilenler olduu gibi, silinip gidenler de ola-biliyor. Klasik rnek: 1850'lerden ncengiltere Manchester'da beyaz kelebek saysok fazla pek az da siyah kelebek varkensonraki yllarda durumun tamamen tersineevrilmesi. Beyazlarn silinip ortal tama-men siyahlarn kaplamas. Sebebi basit:Sanayi dumanlarndan kararan aalarzerindeki beyazlarn apak bir av halinegelmesi ve siyahlarn doal bir kamuflajakavumas...

Benzerini antibiyotiklerin icadndan sonragrdk. Balangta ok etkili olup hastalarabucak sala kavuturan bu ilalarnadm adm etkisizletiini zntyle farket-tik. Sonralar bunun en byk nedenininyine doal seilimin bir cilvesi olduunuanladk. eitlilik (varyasyon) hastalk bak-terilerinde de var. ok az bu antibiyotiktenetkilenmeyecek genetik yapda. Dierlerilp giderken meydan bu aznlktakilerekalp hzla oalyorlar. Ve bize de yeni birantibiyotik eidi icat etme kalyor sadece.

Biyolojinin temel teorileri ve varsaym-larnda "Tanr Yanlgs"nn yazar sayn pro-fesrle gryorsunuz bir farkmz yok. Amayorumlarmzda yle deil. Esas farkmz"doada planlayc, tasarlayc ve uygulayczeklarn m bu kanunlar kullanarak yaameitlendirdii" ya da "plansz, amasz srfdoal etkenlerin sonucunda m bugnlereulatmz" noktasnda olacak. Bunu yap-mak iin yazarn kitabnda Tanr'nn yok-luunu savunduu 4. blmdeki konulargelecek saydan itibaren adm adminceleyeceiz.

13SEVG DNYASI

Bilmem denediniz mi? Gnee plak gzleuzun sre baktktan sonra, gznz normal aevirdiinizde, k karanlk grnr gznzebir zaman. Sonra yava yava alrsnz daha azkta grmeye. Tpk bunun gibi, byk gerek-lerle gz gze gelindiinde de, dier doaldzeydeki gerekler bir sre grnmez olur; hideilse eski nemini yitirir, yeni gerein yannda snk kalr. Ve ondan sonra artk insankendinden daha fazla bir ey olur. Kendini aar,benliinden taar ve tanrsal soluklu bir hayatyaar. Her eyiyle adanm bir hayattr bu. Hereyden nce inand gerei gz nnde tutar,kendini ona gre ayarlar ve gerektiinde yoluuruna parasn pulunu, maln mlkn, kann

cann gzden karabilir. Her eyin bir bedelivardr. nancn bedeli de, o uurda yaamak,onun dnda kendini inkr etmektir. Gereinna kendi kk benliinin, egonun glgesinidrmemektir. O yzden inanmak bir yiitliktir.lme gz krpmadan, sarlp solmadan baka-bilmektir. Daha dorusu lm yaarken yen-mektir. yleleri lmde bile lmszle gidenbir yol bulurlar. Ne zaman inanm, erdemli birinsan dnsem, btn heybetiyle, koca dnrSokrat gelir gzmn nne.

LMDEN LMSZLE SIRAMAK

Sokrat renmeyi ve insanlarn renmelerine

Gerein Gz Kamatran IGngr zyiit, Psikolog

SEVG DNYASI14

yardmc olmay i edinmiti kendine. arpazar dolar, insanlarla konuur, ynetici veaydnlar sze tutar, onlarla birlikte kavramlarnzn aratrmaktan pek holanrd. Bunun iinde kendine zg bir diyalog yntemi gelitir-miti. lkin her eyi biliyorum sananlarn, bilgi-lik taslayanlarn bilgisizliini sererdi gzlernne. Byle bilginin enginlii ve byklnnde insann kkln ince bir alayla gs-terirdi. Ve kendinin, eer biraz bilgeyse, bunun"Hibir ey bilmediini bildiinden" ileri geldii-ni sylerdi. Sonra ynteminin "dourtma" dediitekniini uygulayp, ustaca sorular sorarakgerei yine karsndakine buldururdu.Bilgisinin derinlii, konumasnn ekicilii vealak gnll hali ile ksa zamanda evresine birok genci toplamakta zorluk ekmedi. Genlerleen ok konutuu konular unlard: Erdem nedir?En iyi ynetim biimi hangisidir? yi yaaynyolu nedir? Bireycilik mi, toplumculuk mu?

te Sokrat'a baldran zehrini iiren, sonra daonu lmszler srasna geiren bu sorularaverdii karlk olur.

nsanlar aymazlk (gaflet) uykusundanuyandrmas, rahatn karmas, aydnlarn veyneticilerin bilgilerindeki kofluu ortaya koy-mas birok kiinin dmanln zerine ekme-sine yol aar. Zamann ileri gelenleri, karlarnsrdrmek iin Sokrat' lm cezas ile yargla-maya karar verirler. Peki ne ile sulayacaklard?Egemenler, gc elinde bulunduranlar bir kim-seyi yok etmek isterlerse, onlar iin gereke bul-mak kolaydr. Yalan ve iftirann kk kurumadya! Onlar da yle yaparlar, Sokrat' tanrlarasaygszlk, genleri batan karmakla sularlar.Oysa o, inand tek Tanr'ya kar sayg iledoludur ve hep iinde ona yol gsteren bu Tanrsesini dinler. Yine btn hayatn iyi, erdemli

olma yoluna adamtr ve kendisi erdemin somuttimsalidir. yle iken o, yarglar nndeki nlsavunmasnda kendini lmden kurtaracak yol-lara sapmaz, istese bunu ok iyi becerirdi.Kamas iin hazrlanm frsatlara da yanamaz.nk iindeki ses, lme doru adm admgitmesi gerektiini fsldyordur. Ve sonundaSokrat'n baldran zehri ierek lmne kararverilir. Zehri ime saati gelmeden rencilerininbirinin elinde bir saz grr. Ve ondan sazn naslalnacan renmek ister. rencinin"stadm, biraz sonra zehri ieceksiniz. almayavaktiniz olmayacak pek. almann zevkinialmadan renmek niye?" demesi zerine, Sokratgiderayak son dersini vererek yle der:"Dostum, asl zevk almakta deil, almayrenmektedir."

Sonra vakit geldiinde, gnein batmnayakn, iinde baldran zehri bulunan kaseyi irkil-meden, tiksinmeden sonuna kadar ier. Alaypbaranlar susturup yattrr. Gidip bir divanauzanarak lmeye yatar ve lm ile lmszleir.an aar da, alar tesine ular.

Sokrat'n rencisi Eflatun'a (Platon) grednya bir tutuklular evidir. nsan bu dnyamaarasnda eli kolu bal, arkas a dnk birdurumdadr. Dardaki varlklarn glgesimaara duvarna vurmakta, insan da gerek diyebu glgeleri seyretmektedir. Ne var ki, glgedengeree gemek tutsaklktan zgrle sramakinsann elindedir. nsan dilerse kendini kurtara-bilir. Bunu da doutan beraberinde getirdii aklve dnme yetisi sayesinde salar. Dinler deaa yukar buna yakn bir yorumla insann gei-ci bir sre iin dnyaya dtn, bir sremeakkat ekeceini belirtir. Ve insan ancakakln kullanr da, vahyin de yardmyla kendiniTanr'nn buyruuna teslim ederse yeniden

15SEVG DNYASI

yitirdii cennete kavuabilir der. Bu durumdainsana den grev, glgelerin ardndaki gereevarmak, bylece kendini kurtarmak ve dolaysile bakalarnn da kendini kurtarmasna yardmcolmaktr.

TEPEDEN TIRNAA AKIL

Aristo, Eflatun'un en iyi rencilerindenbiridir. O derste olmadnda Eflatun' un (Platon)yle dedii sylenir: "Akl burada deil." slamdnyas onu "stad- evvel (ilk stat) olaraktanr. Byle biri ile ada olmak bile insanaonur verir.

Aristo, rencisi Byk skender'e unu ret-mitir: "yilik yaplmayan gn boa gemitir."Makedonya kral Philip, on drt yandaki oluskender'i yetitirmesi iin Aristo'ya bir mektupyazarak arda bulunur: "Philip'ten Aristotales'esalkla, bir olum var ve onun varlnakrediyorum ve onun seninle ayn zaman dili-minde yaadna seviniyorum nk senintarafndan eitilip hem bize hem de miras alacakralla lyk bir insan olacan umut ediyorum."Aristo bu arya uyar. Philip'in sarayna gelirve sekiz yl orada kalr. Gen prens retmeninibabas kadar sever. Babasnn onu var ettiini,Aristo'nun ise ona iyilii rettiini syler. Aristobo vakitlerinde Homeros'un "lyada" adl eserinidzeltir, aklamalar yazar. Kitab bitirdiindeonu skender'e hediye eder. Gen prens bu kitabo denli sever ki onu her zaman yannda tar.Darius'u yendiinde hazineler arasnda iimcevherlerle dolu, d deerli talarla ilenmibir sandk bulduunda, sand boaltarak, iinelyada aklamasn koyar. Ancak, Asya seferindeAristo'nun en nemli eserlerini yaynladn veherkesin yararna sunduunu rendiindehemen kaleme sarlr ve u mektubu gnderir.

"skender'den Aristotales'e salkla, sadece szlaktarlmas gereken bilgi dallaryla ilgili yaynnbir hatayd. Senden edinmi olduum daha derinbilgi btn herkese datlyorsa benim stn-lm nerede kald?!"

skender bilgiyi kendi tekelinde sanyor, ken-disinin dier insanlardan ayrcalkl ve stnkalmasn istiyordu. Dnyaya egemen olma ihti-ras gzn ylesine brmtr ki, renmeninretilmek iin olduunu, bilginin paylaldkabydn gremez. O, dnyaya egemen olmakiin bedenleri tutsak eder ve saltanat otuz beyllk mr ile snrl kalr. Aristo ise ldktensonra da akllarda ve gnllerde yaamaysrdrr.

Mevlna ile Seluklu Sultan'nn konumalarda bunu artrr. Hani Seluklu SultanMevlna'ya sorar: "Her ikimiz de sultanz.Aramzdaki fark ne?" Mevlna yantlar: "Sizinsultanlnz mrnz ile snrldr. Yanilmnze kadar srer. Benim sultanlm iseasl lmden sonra balar ve btn bir geleceikucaklar"

SON AKAM YEME

Hz. sa'nn son akam yemeinidndmde yreim burkulur. Ne dokunaklbir sahnedir o ! sa sofrann ortasnda canndanok sevdii havarilerinin arasndadr. yle ikenher birinin nasl sreceini bilir. Hele birininpara karlnda kendisini ele vereceini bildirir.Petrus'un dayanamayp ortaya atlarak "Herkessrse de ben senin arkandan geleceimgerekirse lme bile" szne karlk "Dorususana derim, bu gece bir horoz tesiye dek beni kez inkr edeceksin" der. En yaknlarnn budurumu hznlendirir onu. Yine de onlara son bir

SEVG DNYASI16

ders vermekten geri durmaz. Her birinin, onu eleverecek olan Yahuda da dahil, tek tek ayaklarnykayarak yle der: "Siz bana efendi diyorsunuz.Ben sizin ayaklarnz ykyorum. Siz de insan-lara ylece hareket edin ki asl efendilik budur."Sonra havarilerinden n yanna alarak duaetmek iin daa kar. Can ok sklmaktadr.Nitekim yanndaki kiilere zntsn payla-mak istercesine bugn canm lm derecesindekederlidir. Burada yanmda uyank durun" di-yerek, her derdin devas Yaradan'a ynelir ve"Madem ki byle olmas gerekiyor, bu glde yardmnla geeyim. Ta ki benim istediimdeil, Senin dediin olsun diyerek dua eder.Geriye dndnde yandalarn uykuda bulur.Yine de sevgisi galip gelir de balayan birsesle: "Ruh istekli, fakat beden zayf " der.

Nihayet sabah olup vakit geldiinde, Yahudayaklar yanlarna, sa'y perek belli eder ve eleverir. sa bu ldren buse ile kendisini ele verenhavarisine "Dostum bunun iin mi geldin?" diyesitem eder. O anda dier havariler de korkudankar drt bir yana. Petrus, kez onu tan-madn sylediinde bir horozun ttnduyar.

ZORLUKTAK ZERAFET

Tanr'ya giden yol kldan ince,kltan keskindir derler. Gerektenbu yolda nice glyzl g gnlergeirmi, kritik dnemler atlatm velme teet geen anlar yaamtr.

Ulu iyilik habercisi Hz.Muhammed'e insanlar doru yolailetmek iin seildii bildirildiktensonra yl vahiy kesilir. Glyzl,

bu sre iinde ok skntlar eker. Kaygldnceler dolar banda. Kendinden vegiderek kendine bilgi getirenden bile kukulan-maya balar. O gne dek gvenilir ( el-emin),drst, z sz doru bir insan olarak tann-mtr. Bu tarafna glge drmek, kendini vekimseyi yanltmak istemez. Ancak, vahiy kesil-diine ve yldr bir haber gelmediine gre,iki olaslk kalyordu geriye: Ya gelen Tanr'nnmelei Cebrail deildi, vesvese veren ynndenaldatc, yanltc bir varlkt ya da gelen geektenCebrail'di fakat Muhammed'in bu grevi yapa-mayaca anlaldndan iliki kesilmiti. Birincihalde etraf aldatm olmann eziklii, ikincidurumda ise insanlara onun kanal ile gelecek birnimete engel olmann, bunu hak etmeyerek yolutkamann sorumluluu yklenir omuzlarna.Gnler aylar gibi, aylar yllarcasna uzun gelir vegnn birinde, geceye yakn bir kuluk vaktindeyalnz bana dolarken Hira danda, bukayglarn en younlat bir anda kendiniatmaya karar verir dik bir yamatan aaya. Tamataca anda Cebrail yetiir imdada ve hasretiyleyand vahiy yeniden balar grl grl akmaya.Alnndaki souk ecel terleri vahyin scak, bilgikokan terlerine karr. lm dncesi yenidenhayata, yaamaya ve yaatmaya dnr.

SEVG DNYASI17

Alman Reenkarnasyon aratrmacs veterapisti Thorwald Dethlefsen, Reenkarnasyonunbir terapi arac olarak nasl kullanldn yleizah ediyor:

"G.C.Jung (svire'li Psikiyatr) daha ilkaratrmalarnda, enerji ilikilerini aklayanbir "Kompleks model" ortaya atmt. "DuyguArlkl Kompleks" adn verdii bu kom-pleksin de, "Ben Kompleksi" gibi, kendiyounluunu arttrma abasnda olduunusylemiti. Byle bir kompleksi, devamlbyyen bir kristal gibi dnebiliriz.Herhangi etkili bir deneyim, sonrasnda, duy-

gusal olarak bu deneyime uyan baka olaylarda kendi etrafnda toplar ve bu ekilde hepdaha fazla enerji yklenir. Bu enerji bymesio hale gelebilir ki, byle byyen bir enerjimerkezi, normalinde dier enerji topluluklarn-dan daha stn olan "Ben Kompleksi" kadarkuvvetlenebilir hatt ondan daha kuvvetliolarak ste kma tehlikesi gsterir. Tmunutulmu veya bastrlm deneyimlerin herbiri, enerji kuvveti birbirinden farkl kompleks-ler olutururlar. Jung, duygu vurgusu yksekkomplekslerin ileme dzenini ve onlarn insandncesi ve davranlar zerindeki tesirlerini,arm deneyleriyle ortaya koymutur."

Karma ve Reenkarnasyon - III

ReenkarnasyonTerapisi veleyiieviren ve Derleyen: Zhal Voigt

SEVG DNYASI18

Bu metod hastaya sylenen bir kelimeninartrd dier kavramlardan, hastann trav-masn bulmaya almak eklinde tanmlanr.rnein, aa ve kk, yamur ve bulut gibi.

Dethlefsen, byle bir ruhsal kompleksin birmolekl yapsnda olduunu sylyor. Mole-kln merkezinde, travmann asl sebebi olandeneyim bulunuyor. Bu merkez, kiinin yaamve yaamlar boyunca, duygusal ynden benzerolaylar etrafnda toplayarak byyor. Byle birkomplekse, kiinin gsterdii semptom (belirti)dolaysyla ulaabilmek zor deil. rnein her-hangi bir eye kar duyulan bir korku bir semp-tom oluyor. Asl zor olan, bu molekln katman-larn tek tek ortadan kaldrarak, asl sebebeulaabilmekte. Yani herhangi bir eye duyulankorku krmz hat alnarak, bu korkunun ortayakt tek tek olaylar bilince tamak suretiyle,korkunun ilk sebebine ulamak. Hasta hafzasn-dan oktan silinmi ya da bastrlm olaylar tektek hatrladka, kompleksin etki enerjisi azal-yor ve hasta rahatlyor ama asl sebebe ulal-madka da, korkunun tamamen gemesimmkn deil. Bu da kolay bir ey deil, nksebebi unutmu ve bastrm olan bilin, onuntekrar ortaya karlmasna diren gsteriyor. Buyzden bilincin kontrolnn asgariye indirildiihipnoz metoduyla, travma sebeplerinin ortayakarabilmesi daha verimli bir yol. Asl sebebevarldnda ise, o sebebe ait olan ve olaydanbamsz olarak yllar, hatt yzyllar boyuserseri bir gezegen gibi, kiiyi bir yaamdantekine takip ederek, benzer olaylarda kendinigsterip byyerek kiinin ikayetlerine vekorkularna neden olan duygu, sonuta kendisinidouran sebebe tekrar kavumu oluyor.Semptomlar ve ikyetler kayboluyor, hastaiyileiyor.

Dethlefsen'in zellikle altn izdii ey, trav-malarn bilin altndan insan yaamn etkiliyor

olmalar. Semptomlar ve ikyetler, ancak bilinaltndaki bilinmeyen kaynaklardan geliyorlar.Onlarn bilinli hale getirilmeleriyle, etkileri deson buluyor. Bilin altnn aratrlmas srasn-da da, douma kadar gidilip, arayn orada son-landrlmasn Dethlefsen byk bir hata veyanlg olarak niteliyor:

Doum ve Anne Karn Travmas

"Bunun sulusu, buradaki yaammz sadecebir defa parlayp snen bir varolu olarak anla-mak isteyen bat dnyasnn aksiyom (doruluuherkese kabul edilen varsaymlar) tarzndaki nyargsdr."

Ana rahmine dtmz andan itibarengeirdiimiz embriyon yaam ve doum anndayaadklarmz da, sonraki hayatmz etkileye-cek travmalar yaratmas asndan ok nemli.Bir nceki saymzda szn ettiimiz,Dethlefsen'in hastas Nurnbergli Bayan nge'ninkadnlardan nefret ettiini, zellikle hamilekadnlarn katil olduunu dndn hatr-larsnz. Terapi esnasnda, nge'nin annesinin,karnndaki bebek aylkken onu drmeyealt ortaya kar. nge hipnozda, bu safhaytm bedensel aclar, korkular ve nefret duygu-lar ile yeniden yaar. Duygularnn neredenkaynaklandn anladktan sonra, hamile kadn-lara duyduu nefret de yok olur.

Bir baka kadn hasta, yaam boyuncaaalk kompleksiyle savamtr ve hep erkekolmay istemitir. Terapi esnasnda, zamandageri gtrldnde, ana rahmine dt anyaar. Babas o esnada u szleri sarfetmitir:"Umarm ocuumuz olmaz. Ama olursa, hiolmazsa erkek olsun."

Reenkarnasyon olaynn, geri gidi esnasndaanlatlanlarn, tarihi adan onaylanmasyla

SEVG DNYASI19

ispatlanr hale gelmesiyle; reenkarnasyon tera-pisi ile travmalar ve eitli rahatszlklar olanbir insann iyiletirilmesi, birbirinden farkleyler ve farkl olarak ele alnmas gerekiyor.Bunun da sebebi, insan psikolojisinin kendinikoruma amal birok bariyerler ina etmesi. Buu demek oluyor ki, terapi esnasnda anlatlanher ey, yaanm olan gereklere bire biruymayabiliyor. Kii, gemite kendisine travmaolmu olan olaylarda, baz eyleri deitirebili-yor, kamufle edebiliyor, kendisine ac veren ey-leri rtp, gerekte olmam baz eyleri anlata-biliyor. Bu durum da, reenkarnasyon deney-lerinde anlatlan olaylarn ve hatt kimliklerinaratrlmasnda, aratranlarn karsna glk-ler olarak kabiliyor. rnein, gemi yaamn-da retmen olmay istemi ama geirdii birkaza dolaysyla sakat kalarak bu arzusunugerekletirememi kii, geri gtrldndeyaadklarn anlatrken kendisini retmenolarak tantabiliyor. Ancak terapistin genitecrbesi ve deneylerin tekrar edilmesi yoluylaasl gereklere ulalabiliyor. Dethlefsen,reenkarnasyon incelenirken, hedefe gre birmetod kullanlmasn neriyor. Hedef reenkar-nasyon gereinin ispatlanmas ise, zamandatarih olarak geri gitmenin, hedef bir rahatszlntedavisi ise, kiinin duygular ve korkularzerinden geri gitmenin daha salkl sonularaulatrdn belirtiyor.

Terapistin Mutfandan

Dethlefsen, kendisine yardm aramak zeregelmi bir hastann terapisi konusunda unlarsylyor.

"Psikoterapi balangcnda hasta ve onunterapisti, birlikte ruh iinde bir seyahate kmakzere bir birlik kurarlar. Her ikisi de seyahatinnasl olacan, nelerin onlar beklediini veseyahatin nasl sonulanacan batan itibaren

bilemezler. Hasta, terapisti ile olan balantssayesinde bu seyahat iin desteklenmitir. Amaterapist bu seyahate yardmc ve danmanolarak katld halde, sonuta bu yine de has-tann kendi ruhsal lemine yaplan bir seyahattir.Bu yzden her terapinin balangcnda hastama,terapide yaplmas gereken eyleri onun yapmasgerektiini ve benim ancak yol gsterici olmayaalacam belirtirim."

Buradan da anlalaca ekilde, reenkarnasy-on terapisinin baars iin en nemli ey, ter-apistin tecrbeli ve bilgili biri olmas gerektiikadar, hastann ifaya kavuabilmek iin aktifolmaya hazr olmas, kendi gemiindeki olay-lar doru deerlendirerek, kendi ruhsal yaamiinde her eyi doru yerine oturtabilmesidir de.

Psikolog terapinin balangcnda, hastasnaonun terapiye bizzat katlmasnn gereini anlat-tktan sonra, hipnoza ne derecede yatknolduunu anlamak zere baz testler yapyor.Dethlefsen, hipnozun bilin kayb demekolmadn, tersine belli bir bilin seviyesineulamak olduunu vurgulayarak, eitli hipnozdereceleri bulunduunu; bazlarnn derin hipnozuykusuna dalabildiklerini, bazlarnn ise kendi-lerini tamamen uyank hissettiklerini ifade edi-yor. Bundan sonra hastasnn, telkin ettii eitliresimleri grmesi zerinde alyor. Onun son-rasnda ise, hastasnn bilinaltndaki resimlerkendiliinden su yzne kmaya balyorlar. Buresimlerin semboliini iyi anlayabilen bir tera-pist, hastasnn ruhsal manzaralarna giden yolubulmu demek oluyor.

Sonrasnda hastann doum anna gidiliyor.Hasta, doumu srasndaki btn fiziksel etkileriyeniden yayor, kendisini dnyaya getiren dok-torun veya ebenin szlerini duyuyor. Annesi veailesi hakknda bilgi veriyor. Protokoller okun-duunda edinilen intiba, hastann bu bilgileri

SEVG DNYASI20

yetikin bir ruh haliyle aktarddr, hatt ondanda te, yeni dnyaya gelmekte olan bir bebeinbilebilecei eyleri ok tesindekileri de aktar-maktadr. rnein, terapistin doumu esnasndaorada bulunanlar daha nceden tanyp tan-mad hakkndaki sorulara, annesini veyababasn, ya da evresindekilerden birini dahanceki hayatlarndan da tand bilgisiniaktaryor. tesi, gemi hayatlarnda yakn olanbirinin,o anda nerede bulunduunu da ama buyaamda kendisi ile ilgisi olmayacan dabildiriyor. O anda terapistle konuan bilin, hemo anda domakta olann bilinci hem de onungemii ve gelecei de gren st bilincidir.

Sonraki aamada terapist, hastann annekarnndaki safhalarn da yaamasn isteyerek, ozamandan kalma bir travma olup olmadnaratryor ve daha sonra, aslnda hibir eyinunutulmu olmad konusundaki gvenisalamlaan hastas ile birlikte, daha gerileregiderek, gemiteki yaamlar taramaya balyor.

Bu noktada, yine Dethlefsen'in hastalarndanbirinin terapi protokollerinden alnt yapacaz.1946 doumlu kadn hastasn doumundanncesine gtrdnde, hasta Napolyonzamannda Almanya'da yaam bir baronunevlilik d, tberkloz hastas, 12 Eyll 1812doumlu kz Claudia olarak ortaya kar. Ayrcasol kolu doutan fellidir ve annesi bu duru-mun, evli bir erkekle yaad kendi gnahnnbir cezas olduuna inanmaktadr. Bu yaamndageri gidildiinde, felli kolunun, annesininkarnnda iken, anne ve babasnn ahrda yaptk-lar bir tartma esnasnda, huysuzlaan oradakiatn annesinin karnna att iftenin sonucuolduu anlalr. Claudia bu yaama on drtyanda iken, 13 Ocak 1826'da veda etmitir.

Claudia'nn doumundan ncesinegidildiinde, hasta kendisini farelerle dolu

karanlk bir kulenin zindanna kapatlm bulur.Almanya'da Kln (Kolonya) civarnda yaayanLene isimli bir kadndr. Sene 1723'tr. Lene1697 doumludur.Okuma yazma bilmeyen Lene,bu rakamlar terapistin uralar sonucu, bakabir yere bakarak bir kada yazar. Basit birkyl kadn olan Lene'nin kyl kocas Hans, oblgenin dkne kar bir isyan hareketinekarmtr ve aranmaktadr. Dkn adamlar,bulamadklar Hans'n yerine Lene'yi zindanaatarlar. Dayaa ramen kocasnn nereye gittii-ni sylemeyen Lene'yi a ve susuz brakrlar.Gitgide kuvvetten derek lme yaklaan Lene,atld karanlk zindandaki farelerin bitkinbedenini kemirmeye balamalarn dehetleyaamaktadr.

Fareler beni kemiriyorlar!

"Lene: ......Beni bu kuleye attlar..Farelerin olduu yere.. Boazma hibir eygirmedi. Ne kadar gsz dersem, okadar yaknma geliyorlar..Artkkovalayamyorum...imdi...(inlemeler)

Dethlefsen: Anlat, ne oluyor?L: Gitsinler..D: Efendim?L: Gitsinler..Fareler...Beni kemirmeye

baladlar..Ayaklarmkemiriyorlar..ah..Allah kahretsin..

D: Ne gryorsun, tarif et.L: Ahh....bu...D: Dikkatle bak.L: Bir de bakaym m? (iniltiler)D: Bak.L: Gremiyorum.D: Ne renk gryorsun, onu anlat.L: Onlar siyah...siyah...ooohh.D: Devam.L: Ahh. (Yznde tiksinme ifadesi)D: Koklama, sadece bak.L: Aman Allah'm.,

SEVG DNYASI21

D: Anlat, neler oluyor?L: Beni kemiriyorlar.D: yice bak.L: Ama bu...Benden ok ey istiyorsun.

Beni yerlerken onlara bakaym m? Amanasl..

D: renme.. Sadece bak. Baktn m?L: Evet.D: Peki, imdi ilerleyelim. Sonra sana ne

oluyor? Haydi, anlat. L: Baylyorum.D: Nasl bir duygu bu?L: Gzel.. Artk birey hissetmiyorum.D: Hl birey gryor musun?L: Evet, gryorum. Ama o ben deilim.

Yani benim tabii. Ama.. ama kendi kendimigryorum.

D: Nasl? Nasl oluyor bu?L: Ah, ldm ben.. Hah.. (Rahatlama

ifadesi)D: Peki, anlat ne oluyor imdi?L: Beni alktan ldrdler. imdi merdi-

venlerden aaya iniyorlar. Birisi bana birtekme atyor. Yani bana deil, ama bedeni-me. Biri tekme atyor ve kalkp onu takip et-memi sylyor. Ama olaca yok tabii, l-dm ya. Sonra biri "Bu geberdi galiba" di-yor. iman fareler bedenimi kemiriyorlar."

Protokoln devamn ne yazk ki yer meselesiyznden buraya alamyoruz. Sonrasnda Lenekocasn aryor, onu sakland kulbede, kol-larnda baka bir kadnla gryor. Kocas imek-te ve elenmektedir. Daha sonra da sekiz ve ikiyalarnda olan iki oluna gidiyor, onlar akarnla annelerini bekliyorlar. Ama lm eiinigetikten sonra birok varlklarda grldgibi, Lene de eski hayatna kar belli bir mesafekazanmtr. Ne kocasna kzyor, ne de ocuk-larna kar panik hissediyor. Onlar, tabii kionlar hissetmeden sevip okuyor ve yanlarndanayrlyor. Lene iinde bulunduu durumu tera-

piste u szlerle anlatyor: "Her eyi grebiliyorve her eyden haberdar olabiliyorum. Ama heryerdeyim ve hibir yerdeyim. Bu yle bir durumki, nasl aklayaym? Her ey dengede ve sakin.Bir yerde olmay sadece isteyebilirsin ve biranda oradasn. Yalnzca dncelerle. nk birbedenin yok."

Lene terapiste, tekrar dnyaya gelmekistemediini sylyor ama zamanda biraz dahaileriye gittiinde, yeni bir bedenle doacanhaber veriyor. Bu ancak 14 yana varabileceiClaudia'nn yaamdr.

"D: Yeni yaamn nasl geecek?L: Ksa, ok ksa.D: Neden ksa?L: Tekrar ac ekeceim. Ama ruh deil,

sadece beden ac ekecek. Ruh zannederimbir hayli dengeli olacak. "

Zamanda Claudia'nn yaamndan sonrasnagidildiinde, varlk yeniden bir bilano yapar veClaudia'nn yaamndan, bedensel olarak istedik-lerini tam yapamad halde, memnun olduunuama tekrar geleceini bildirir. Bu sefer nerenecei sorulduunda unlar syler:

"Kader naslsa, onu ylece kabul etmeyirenmem gerek. Bama ne gelirde gelsin,ondan en iyi ekilde faydalanmay. Bir r-nekle anlataym: ok susadn zaman yardolu bir bardak grdnde, "ah, sadeceyars dolu" dememek, "ok kr ki yarsdolu bir bardak" diyebilmek. te bunu -renmem gerek, anladn m ne kastettiimi?"

Dethlefsen hastasn, terapinin yapld 1975senesine getirip uyandrmak istediinde Lenefarelerle sorunu olduunu, onlara kar byktiksinti duyduunu syler. Bunun zerine onutekrar Lene'nin yaamna geri gtrr ve ld

SEVG DNYASI22

sahneyi tekrar incelemesini ister. Amac farefobisini ortadan kaldrmaktr. Balangta dire-nen varlk, sonra terapistin dediini yapar. (Bublmden de sadece birka satr alyoruz.)

"D: Objektif olarak ne oluyor burada?L : Beni kemiriyorlar, arlar hissediyo-

rum.D: Fareler sizi yiyor. Ama siz de daha

nce tavan yakalayp yediniz.L : Evet, haklsnz.D: Ne oluyor objektif olarak? L: Ben de atm ve tavan ldrdm.

Ama fareler aslnda beni ldrmyorlar.Ben hakszm. Ben zaten lyorum. tekilerbeni a brakarak ldryorlar. Bana yiye-cek ve su vermiyorlar.

D: Bundan fareler mi sulu?L: Hayr."

Varlk farelerin doal bir ihtiyatan dolayzaten lmekte olan bedenini kemirdiklerinikavradktan sonra, terapist onu farelere dahayakndan bakmaya tevik eder.

"D: imdi onlarn bana ve yznebakn.

L: Ah evet, aslndasevimliler..ama....neyse iyi...

D: Pekl imdi barn farelerle.L: Okey.D: Ama bunu gerekten byle dn-

melisiniz.L: Gerekten sylyorum."

Bu aamadan sonra Dethlefsen hastasn 1975senesine getirir ve bir fareyi gzlerinin nnegetirmesini ister.

"D: Ne hissediyorsun?L: Hibir ey.D: Her ey yolunda m?L: Evet, bir fare ite. Ama kolum?

D: Ne var kolunuzda? (Claudia olaraksol kolu felliydi) Hareket ettirin.

L: Kolumu hissetmiyorum.D: imdi bu kola geri gidiyoruz. Nereden

geliyor bu kol hissi?L: 1812.D: imdi hangi senedeyiz?L: 1975.D: 1812 senesindeki bir kolun 1975 sen-

esinde ne ii var?L: Evet ama.. Aman Allah'm.. Tabii ya,

ben ldm.D: Felli kolun bu yaamnzla ilgisi yok.

Bu zamanda yaanan bir karklk.1975'deyiz ve kolunuz ok ok iyi.

L. Evet, unutmutum."

Dethlefsen daha sonra, terapi esnasndayaadklarn tam olarak hatrlayaca ama korkuve ikyetlerinin ne zamanki olaylardan kay-naklandn da bilecei konusunda telkinleriyleve u szlerle hastasn uyandrr.

"Gemiinize hatrlayabileceksiniz amaonun gemi olduunu bileceksiniz. Siz uandan itibaren, gemiteki olaylarn duygu-laryla deil, burada ve imdide yayor-sunuz.Gemiin btn olaylar zerinizdekietkisini kaybetti. Siz onlarn bilincindesinizama onlarn zerinizde artk bir etkisi yok.nk bilinte olan hibir ey etkide buluna-maz, ancak bilinalt bunu yapabilir.

Bylece Reenkarnasyon terapisinin ne ekildeiyiletirebilecei hususuna ksaca deinmiolduk. Gelecek saylarda kiisel karmamz vehastalklarmzn anlamlar konusu ile devamedeceiz.

Alntlar:Yeniden Dou Deneyimi/Thorwald Dethlefsen

SEVG DNYASI23

YUNUS EMRE FELSEFESNDE VAROLU

Yunus Emre'nin varolu meselesine yaklamda tasavvuf anlay iinde olmakla birlikte ken-disine zgdr. slam lhiyat'na gre Tanrbirdir. Domamtr, dourulmamtr, O'nun eive benzeri yoktur. Hibir ey O'na denk olamaz.Her ey O'ndan gelmi, O'nun iradesi ve emriyleyaratlmtr. O'nun hibir eye ihtiyac yoktur.O, hibir varlk yok iken vard ve varln ilk

nedenidir. Yaratan O'dur. Balangc ve sonuyoktur. Yani ncesiz ve sonsuzdur. O, ne dilerseo olur. Tanr'nn sfatlar eitli mezheplerarasnda tartma konusu olmutur. Belli balmezhepler Tanr'nn Evren'den ve insandan ayrbir varlk olduunu dorulamlardr. Bir ksmmutasavvflar ise Tanr'y bazen Evren'le bir,bazen de insanla btnlemi olarak kabuletmilerdir. Bu ve buna benzer pek ok grarasnda "Vahdet-i Vcut" (Varln Birlii)felsefesi de yer almaktadr. Yunus Emre'de de bu

Yunus EmreHayat veFelsefesi IIIDerleyen: Nihal Grsoy

Geen saylarmzdayaamna ve grlerineyer verdiimiz YunusEmre'nin pek ok yndeniinde bulunduu tasavvufdncesinin altndaekillenen felsefesini iir-lerinden takip etmeyedevam ediyoruz.

SEVG DNYASI24

felsefenin izlerini grmekle birlikte yaratl aamal olarak tanmladn gryoruz. Allah-nsan-Evren. Yunus Emre'ye gre de tmolularn temelinde Allah vardr. mann z deYaratan'dandr. Bu z insann ruh tarafdr.O'nun bize bizden yakn olmasnn nedeni debudur. nsann z, zaman, kinatlar ve varlkyaratlmadan nce O'nunla beraberdi. Elbette buruhsal bir varolutu. Yunus, kimi deyilerindebunu yle dile getirmitir.

dem yaratlmadanCan kalba girmedeneytan lnet olmadanAr* idi seyran bana (*Allah'n taht, makam)

Yer gk kayyim* durduu(*Btn iyilik ve ltuflarla dolu)

Denizler mevc* vurduu (*dalga)Cennet-u hr olduuCmle sana bahane

Dahi yer gk yo idiCmle sz mensuh* idi (*kaldrlan hkm)klar tapar idiO b-nin Subhana* (*eksikliklerden uzak

mkemmel sfatlara sahip Allah)

Ya idi hem levh-u kalem* (*Levh-i mahfuzu yazan kalem)Ne on sekiz bin bu lemO demde Havva v demNe ad- ne sanda idi

Geldik bu mlke bahaneSeyreyledik ho ahaneSefer klarz u* yine (*ite)Vatanmz anda idi

Akln ererse sor bana, Ben evvelde kandaydmDilersen deyiverem, Ezeli vatandaydm

Kal- Bel sylenmeden, Tertip dzen ilenmedenHak'tan ayr deildim, Ol ulu divandaydm.

nsann bir yn ile Tanr'dangeldiini sylerken, deerinin nedeninide vurgular. Yunus Emre belli birsreten sonra, zamann-Evren'inoluumunu ve bedensel yaratmay da doru-lamtr.

Ol kdir-i kn feyekn* (*ol dedi oldu)Ltfedici rahman benimKesmeden rzkn verenCmlelere sultan benim

Drt trl nesneden haslBilin benim ite delilOd ile su toprak yelBnyad* klan Yezdan* benim (*yapmak, kurmak) (*Hayrlar yaratan)

Kn* deminde nazar* eden (*ol emri) (*bak)Bir nazarda dnya dzenKudretinden han deyenA nbetin vuran benim

Bu oluta insann zel bir yeri vardr. Evren'inkurulmasndan ve her eyin kademe kademehazrlanp, yaratlmasndan, insann ortayakna kadar meydana gelen doal olaylardan,birok canl trlerinin gelip geisinden ve tama-men insann yaayabilecei bir ortamn olutu-rulmasndan sonra, Hz. Adem ve ardndan daHavva'nn yaratldn anlatr. nsandan ncekiaamalarn gayesi, insann zn tayabilecekbir bedenin ve ona uygun ortamn hazrlanmasiindir. "Allah'n Halifesi" olarak yaratlan insanO'nun iradesiyle yeryznde bedenlenmitir.O'nun iradesine boyun een insann dnyaortamndaki durumu artk farkl olacaktr. Yunusbunu dizelerinde yle anlatr:

SEVG DNYASI25

Bu yol uzaktr Menzili oktur

Geidi yoktur Derin sular var.

Girdik bu yola ak ile bileGurbetlik ile bile bizi salar var...

nsann durumunun farkll birynyle z-ruh taraf, dier ynyle

beden sahibi bir varlk olmas (maddeyeball) nedeniyledir. Tanr'nn iradesi, bilgisive sevgiyle O'nun eseri olarak yaratlan Evrendeartk bedensel gereksinimleriyle vardr.Sonradan ze eklenen beden taraf ve iindebulunduu madde ortam insan etkileyecek,insan byle iki tarafl bir varoluun sonucuolarak huzurunu kaybedecektir (Dualite)

nk insan ruh tarafyla aslna yani Tanr'yaynelmek, O'na ulamak isterken bedendendolay ihtiyalar iindedir. htiyalar insanmaddeye eker ve kar ilikileri iine iter. Biryandan dnyaya dier yandan da yce deerlereve erdeme ekilen insan ikisini bir ederek, nefsi-ni terbiye ederek, iinde bulunduu dzeninamacn sevgisi ve olgunluu derecesinde bilme-ye alarak ykselmek, ykseldii kadar O'nubilmek durumundadr. Yunus Emre bu duruma"nsann tasa ile tanmas" der. Bu atmainsan skntya ve tasaya gtrr. Bir yandan dainsan yeryznde gariptir ve zlem ekmektedir,yle dile getirir zlemini Yunus Emre:

Akn ald benden beni, Bana seni gerek seniBen yanarm dn gn, Bana seni gerek seni

Ne varla sevinirem Ne yoklua yeriniremAkn ile avunuram Bana seni gerek seni

Bir baka iirinde ise:

Gzm seni grmek iinElim sana ermek iinBugn canm yola koydumYarn seni bulmak iin..

Yunus hasret drr sanaHasretini gster onain zulm deil iseDad* eylegil istedi n (*ihsan, ltuf)

Kimi zaman burada neden bulunduunu sor-mak ister insan, iinde bulunduu durumu veolaylarn dilini zemez, sknt eker. Byleanlalmaz bir dnyada kendini gvendehissedemez ve ihtiyalarn abartr. O halde budmler ve aklanamaz durumlar karsndane yapacaktr insan?

Yr yr yalan dnya, Yalan dnya deil misin?Yedi kez boalp yine, Dolan dnya deil misin?

Bir od* brakt zme * (ate)Duman girdi gzme Bu gzle bugn yzme, Glen dnya deil misin?...

Bir od braktn vay dile, Tututum yandm dert ileKyamete bir kurt ile, Kalan dnya deil misin?...

Gerek mutluluu yakalayabilmesi iin,insana sevgi tohumunu kendi ilkeleriyle eken veyayan ilk nclerdendir Yunus Emre. Bu arysadece slam dnyasna ve Trk toplumunadeil, din ve rk ayrm yapmadan tm insanlayapmtr. Bu seslenite gerek bir inan, bykbir Allah ve insan sevgisi, insan deeri ve varolmann sevinci vardr. nsanl hogrye,anlay ve dayanmaya, birlik ve dirlie davetederken sevgi ocana armaktadr.

SEVG DNYASI26

Benim burada kararm yok, Ben buradan gitmeye geldim. Bezirganm metam* ok (*mal)Alana satmaya geldim.

Yunus iin sevgi bir yaam felsefesi ve yaa-ma biimidir. Yaamn her trl olgunluaeriinin sevgiyle gerekletiini syler. nsanngerek sevgiye erimesi iin karanlktan, bilin-meyenden, zorluk ve mcadeleden korkup sak-lanmas veya kamas deil; yarglamadan,dlamadan, tam bir kararllkla iinden geereka doru gitmesi gerekmektedir. Ancak bilgive sevgiyle, Allah'a snarak, O'nun dileinceyaamaya alarak gidilen bu yol, gerek yol-cusunun yolunu ksaltr ve kolaylatrr.

nk dnya Tanr'nn eseridir ve O'nungzelliinin, iyiliinin, vericiliinin ve koruyu-culuunun tm izlerini tamaktadr. O nedenleinsann dnyadan alacaklar ve verecekleri O'nabenzeme yolunda aralardr. nsann bu aralaren verimli ekilde kullanmas gerekmektedir.

Ey ak eri a gzn yeryzne eyle nazarGr bu latif iekleri bezenben geldi geer...Her bir iek bin naz ile ver Hak'k niyaz ileBu kular ho avaz ile O Padiah' zikreder. Rengi dner gnden gne Topraa dklr ginebretdurur anlayana bu ibreti arif duyar...Ne gelmein gelmekdrr Ne glmein glmekdrrSon menzilin lmekdrr Duymadnsa aktan eser...

Geree eren insan, bireysellik kalbndankp, tm varlkla bir olduunu anlamtr.Nefsini terbiye etmi olduundan bakalarnazarar vermeyi dnemez, olumsuz, kimseye vekendine faydas bulunmayan eylemlerde buluna-maz. Artk kendi zne, orijinindeki modelebenzemi, yaam anlam ve huzur kazanmtr.

Batan ayaa yegin*,Hak'tr ki seni tutmu(*stn, iyi)

Hak'tan ayr ne vardr,kalma phe iinde

Bir isen birlie gel, ikiyi brak eldenBtn mn bulasn, sdk-u iman

iindeGirdim gnl ehrine, daldm onun

bahrine* (*deniz)Ak ile gider iken, iz buldum can iinde...Yunus senin szlerin mndr bilenlereSylenecek szlerin devr-i zaman iinde

nsan iin lmn son olmadna inanrYunus Emre, ruh lmszdr. nsan ldndebedeni burada kalr, dalr, topraa karr. Ruhise yaamna devam eder. Yunus, lm birgei olarak deerlendirmitir.

Dnyaya gelen kii, bir bir erbetin ierBu bir kprdr geer, cahiller onu bilmez.

Yaamn olgunlamak ve ycelmek yolundaO'nun dileince srdren bir insann lm kar-snda taknaca tavr da ok farkl olacaktr.nk lmek yeniden dou iin geilmesigereken bir geittir.

Bu dnyaya gelen kii, Sonunda yine gitse gerek,Eer iyi eer kt, Alp onu gitse gerek. An ey Yunus Rahmann, Dosta ulatr cann,Ne beslersin bu tenini, Ecel oku yetse gerek...

lm, tm yaanlanlardan kopmak, her trlyaanlandan zgr olmak deil, onlar deer-lendirmek ve iinden deil yukardan naslgrndklerine bakmak, yorumlamak demektir.

SEVG DNYASI27

Geldi geti mrm benim,ol yel esip gemi gibi

Hele bana yle geldiol gz yumu am gibi

bu sze Hak tanktrBu can gvdeye konuktur

Bir gn ola ka gide, Kafesten ku umu gibi,

Bir hastaya vardn ise,Bir iim su verdin ise,Yarn anda kar geleHak arabn imi gibi...Bir miskini grdn ise,Bir eskice verdin ise,Yarn anda kar geleHak libasn* bimi gibi (* elbise)

YUNUS EMRE FELSEFESNDE DERVLK

Dervilik olsayd tac ile hrkaBiz dahi alrdk otuza krka...

Yunus Emre yukardaki iirinde de grldgibi dervilie ok nem vermi, emeksiz hibirekilde elde edilemeyeceini dile getirmitir."Dervilik" aslnda dinlerin, mezhep ve tarikat-larn ok tesinde ekil ve snrlarla tanmlana-mayan bir dostluk felsefesidir. Dervi kiiAllah'a, kullarna ve tm yaratlma dosttur.stn bir ahlkla, sevgi hogr, sabr, anlay...v.s gibi konularda kendisini disipline ederekyryebildii gibi, bilgisini - sevgisini veemeini paylaabilen, verebilen insanlara ait birvasftr. Dervi kii insana mahsus hata ve eksik-liklerden tamamen arnarak O'na benzemeyealr. Kendini tanmak, bilmek, bydkeklmek, hizmet etmek, sknet ve kararllklayol almak yeni bilgi ve dncelere ak olmak,ann sorunlar zerinde kafa yormak, bir k-maza girdiinde sabr ve teslimiyetle davran-mak, dnyann bir gei yeri, bir eitim dzeniolduunun farknda olmak durumundadr.

Ansiklopedik tanmlara gre; "Bir tarikata veeyhe bal kii, mrit" anlamnda, halk dilinde"Fakir, yoksul, inanan kii" olarak kullanlsa daYunus Emre'nin bu kelimeye ykledii anlamlarok farkldr.

Dervilik der ki banaSen dervi olamazsnGel ne deyeyim sanaSen dervi olamazsn

Dervi bar ba gerekGz dolu ya gerekKoyundan yava gerekSen dervi olamazsn...

Dene elsiz gerekSene dilsiz gerekDervi gnlsz gerekSen dervi olamazsn...

Dilin ile akrsnok maniler okursunVara, yoa kakrsn* (*Sert sz, paylamak, fke, kzma, darlma)Sen dervi olamazsn...

Kakmak varmsa gerMuhammed kakrdBu kakmak sende varSen dervi olamazsn...Doruya varmayncaMride yetmeyinceHak nasip etmedikeSen dervi olamazsn...

Dervi Yunus gel imdi Ummanlara dal imdiUmmana* dalmaynca (*Okyanus)Sen dervi olamazsn...

Dervi, dervilik kelimeleri, Farsa kkenliolmakla birlikte btn Mslman milletlerin dil-lerine girmitir.

SEVG DNYASI28

Bir gre gre kelime "Kap n" anlamnagelen "Der-pi"ten gelmitir. Baka bir gregre ise kelimenin asl: "Aramak ve dilenmek"anlamndaki "Der-yuz"dur. Ancak bu anlamlarsuflere yaktrmak istemeyenler bu kelimeyi"nci gibi" anlamna gelen "Dr-vi" eklindesylemeyi tercih etmilerdir. Yunus Emre der ki:

Bu dervilik yoluna, Ak ile gelen gelsinYa dervilik neydiin, Bir zerre duyan gelsin...Hele biz i bu yola, Gelmedik riya ileBu melametlik* donun, Bizimle giyen gelsin...(*Sradan bir insan gibi grnmek)

Gzyle grdn, rte etei ile, Bu yol ok ince yoldur, yrei duyan gelsin...

Her kim sever Allah' rahmet klar vallahiDil sevgisiyle olmaz, ak ile yanan gelsin...

bu sz diyenden, bize nian gerektirSzn ksas budur, canna kyan gelsin...Yunus sz ile kimse, kabliyete* gemedi (*nce, nceki)Varln aradan karan, Ortaya koyan gelsin..

Yunus Emre'ye gre dervilik ok zor biryoldur. Bu zorluk hakkyla bilinseydi kimsedervilie talip olmazd. Aslnda derviliin ne ozamanda ne de bu zamanda zel bir art yoktur.Gnln Allah sevgisi ile doldurabilen, tmtavr ve davranlarnda insan sevgisini n plan-da tutan, nefsini iradesiyle eritmeye alan,kavgaya, gsterie, hamla, riyaya, dmanlkyaratmaya ve dmanla, ekilciliin ve ayrm-cln her trlsne kar tavr koyabilen herkesdervi olabilir.

Ben derviim diyene, bu yolda ar hi olmazDervi olann gnl ok genitir, dar olmaz

Dervi gnlsz olur, svene dilsiz olur,Dvene elsiz olur, kimseden bizr olmaz...

Dervi ise bir kii, bulunmaz onun ei, Herkesle dostluk ii, arada ayar* olmaz... (*yabanc, el)

Derviin yok kimsesi, yoksulluk sermayesi,Miskinlikten gayrisi, ona asla yr olmaz...

Er elini almsa, ona gnl vermise,krar ile gelmise, gayri hi inkr olmaz...

Yunus grdn sen eri, brak baka her piri,Bozma girdiin yeri, bunda tarumar olmaz.

Yine Yunus Emre'ye gre dervilik, maddeleminden, ruhsal leme doru yaplan manevbir seferdir. Evrende olup bitmi donuk bir eyyoktur, her ey mthi bir dinamizm iindedir.Bu dinamizmde statik bir bilgi ile deil, oluadinamik bir bilgi ile aktif olarak katlmaklaanlalabilir. Sonu olarak unu belirtmeliyiz ki,insann nndeki en byk engel de, elindeki enbyk cevher de kendisidir. Varlmz olgun,ergin hale getirebildiimizde bu oluuncokusuna katlabilir ve onu tm varlmzdaduyabiliriz. Yunus'un dedii gibi:

itin ey yarenlerAk bir gnee benzerAk olmayan gnl,Misali taa benzer!

(Kaynaklar:Y.Emre, Btn iirleri Cahitztelli-Y.Emre, Henri Benazus, Y.Emre'ninfelsefesi, Prof.Dr.Agh ubuku, Y.Emre veTasavvuf, Abdlbki Glpnarl)

SEVG DNYASI29

Din inan tayan ya da tamayan kiilerinahlk davranlarda bulunmalarnn koullar sos-yologlarca aratrma konusu yaplmtr. Bunun entipik rneini ABD Wisconsin-Madison niversite-si Sosyal Bilimler retim yelerinden Prof. RobertM. Hauser'in yapt istatistiksel aratrmalargstermitir. R.M. Hauser, eitli denekler zerindeyapt aratrmann sonularn Ecco Yaynevince2006 ylnda yaymlanan "Moral Minds: HowNature Designed our Universal Sense of Right andWrong" adl kitabnda vermektedir.

Hauser'in tipik ahlk ikilemleri, birok insanldrme tehdidi bulunan freni patlayan bir kamyonya da bir demiryolu zerinde kontrolszce ilerleyen'tren' temalarnn eitlemeleridir.

4. Blmde bu ahlk ikilemlere ilikin olarak, J.Jarvis Thompson ve Philippa Foot adl filozoflarntramvay rneini vermitik. Hauser'in verdiiikilemler de ona benziyor.

En basit rnekte, Denise isimli bir kii makaskontroln salayan bir kolun banda hazrda bek-lemekte ve A istikametinden gelip ayn yola devamedecek bir trenin ynn deitirebilecek konumdabulunmaktadr. Trenin ynn deitirerek onu Bile adlandrlan yan yola sokabilmektedir. Denise'inhibir ekilde treni durdurabilme olana yoktur.Denise, treni B yan yoluna ynlendirdiinde A yoluzerinde demiryolunun biraz ilerisinde, raylarnzerinde tuzaa dm be kiinin hayatn kur-tarabilecektir.

Ne yazk ki B yolunda da tuzaa dm bir kiivardr. Tuzaa dm 6 kiinin hi biri Denise'intand ya da akrabas deildir. Bu test srasnda,bu tek adamn Beethoven ya da Einstein olmas gibikuramsal olaslklar devre d brakyoruz.

Soru u: Denise'in yerinde siz olsaydnz neyapardnz? Bu teste tbi tutulan ou kii Denise'ineer zorunlu deilse bile kolu ekmesinin ve tuzaadm tek kiiyi gzden kararak dier be kiiyikurtarmasnn ahlken ho grlebilir olduunakarar verir. Bu felsefe deneyinin titiz detaylarnda,giderek karmaklaan bir ahlk bilmecesi silsilesivardr. Devam edelim. Eer biraz ilerideki bir stgeit kprden raylarn stne ar bir engel ataraktren durdurulabiliyorsa ne olur? Yant basit: Elbettebu ar engeli atarak treni durdurmalyz. Ancak, yaeldeki tek ar engel kprnn trabzanlarnda otur-mu gn batmn seyreden iman bir adamsa?

Hemen herkes bu adam kprden atmann ahlkd bir davran olduunu onaylar; bu ikilem,Denise'in kolu ekip, bir kiinin hayatyla be kiiyikurtarma ikilemine ok benziyor olsa da oumuzayrntlaryla ifade edemesek de bu iki durum ara-snda yaamsal nemi olan bir fark sezeriz.

iman adam kprden itmek, Hauser'in dn-d baka bir ikilemi akla getiriyor. Bir hastanede-ki be hasta lmek zeredir, her birinin farkl bir

Din - Ahlk likileri zerine Sosyolojik Aratrmalar Yaln Kaya

Ahlk - XI

SEVG DNYASI30

organ tkenmitir. Eer tm bu be tkenmiorgann yerine kendi organlarn verebilecek tek birverici (tp dilinde donr) bulunabilirse bu hastalarnhayat kurtulacaktr ancak gnll donr olmakisteyen birisi kmaz. Sonra, cerrah beklemeodasnda oturan salkl bir adam fark eder ki buadamn gerekli be organ da dzenli almakta vetransplantasyon iin uygundur. Bu durumda, hastabe insan kurtarmak iin bu salkl adam ldr-menin ahlkl bir davran olduunu sylemeyehazr hi kimse bulunamamtr. Kprdeki imanadamda olduu gibi, topluca paylatmz fikirmasum salkl adamn birden bire kt bir duru-mun iine atlmamas ve bedeninin izni olmadandierlerinin sal iin kullanlmamasdr.

Immanuel Kant'n kusursuzca ifade ettii ilkeyegre, mantkl bir varlk asla raz olmayaca birsona doru srklenmemelidir. Bu son dierlerininyararna olsa dahi. Bu tanm, kprdeki imanadam ile (ya da hastanenin bekleme odasndakiadam ile) Denise'nin yolundaki adam arasndakikritik durumu aklar gibi grnyor.

Kprdeki iman adam hareket halindeki trenidurdurmak iin olumlu ynde kullanlyor. AslndaA raylar zerindeki 5 kiiyi kurtarmak iin B ray-lar zerindeki adam deil sadece B seenei kul-lanlmaktadr. Kullanlan sadece B raylardr ve buadam orada durduu iin kr talihlidir. B raylarzerinde gerekleen lm bu ahlk snavnda kimiahlk kuramclarna gre "yardmc zarar" olaraktanmlanr. Peki fark bu ekilde akladmzda,neden bizi tatmin ediyor? Kant'a gre, bu katkszahlktr. Hauser'e greyse, evrim sayesinde beyni-mize yerlemitir.

Verilen rnek zerinde deiik alternatifler deretmek mmkn. rnein B hatt zerinde trenidurdurmaya yetecek arlkta bir demir ktle varsaDenise'in, treni bu hatta ynlendirmesi gayetdoaldr. Elbette yrye kan birisi demirengelin nnden gemeyecekse. Bu kii eerDenise kolu ekerse hi kukusuz lecektir. Tpk

kprdeki iman adam gibi. Buradaki farkDenise'in yryy treni durdurmak iin kullan-mamasdr: Bu yrynn lm nceki ikile-minde olduu gibi bir yardmc zarardr.

Hauser'in bununla ilgili aklamas, bu gibiahlk igdlerin genelde ayrntlaryla aklana-mad ancak her halkrda bunlar gl bir e-kilde benimsediimiz ynndedir nk buevrimsel bir mirastr. Deneklerin din inanlarnnyapacaklar seimle ilikili olmadklar istatistikselolarak saptanmtr.

Merak uyandrc bir antropolojik giriimleHauser ve meslektalar ahlk deneylerini, Kunaisimli bir Orta Amerika kabilesinin yaantsnauyarladlar. Bu kk kabilenin Bat Amerikallarlaolan ilikisi zayf, dinleri ise oktanrclkla kar-m bir animist inan idi. Aratrmaclar "Bir hatzerindeki tren" felsefe deneyini, kanolara doruyzen timsahlar gibi yreye uygun edeer rnek-lerle deitirdiler. Kk farkllklara ramen, Ku-na kabilesi bizimkilerle ayn ahlk kararlar verdi.

Hauser'in zgn grlerinden bir dieri, dindarinsanlarn ahlk sezilerinin ateistlerden fark olupolmaddr. Eer ahlkmz dinden kaynaklanyorolsayd hi kukusuz farkl olmas gerekirdi. Ancakgrnen o ki byle bir fark yok...

Ahlk felsefecisi Peter Singer ile birlikte biralma hazrlayan Hauser, dindar insanlarn fikir-lerini ateistlerin fikirleriyle karlatrd. Herdurumda, deneklerden kuramsal bir eylemin ahlkadan 'zorunlu', 'ho grlebilir' ya da 'yasak'olmas zelliklerinden birini semeleri istendi. Bu seenek yle sraland:

1. Denise'nin ikilemi. nsanlarn % 95'i, 5 kiiyikurtarmak iin 1 kiinin hayatn feda edip, treninynn deitirmenin ho grlebilir olduunusyledi.

2. Bir glde boulmak zere olan bir ocuk

SEVG DNYASI31

grdnz ve etrafta sizden baka yardm edecekkimse yok. ocuu kurtarabilirsiniz ancak bunuyaptnzda takm elbiseniz berbat olacak. nsan-larn %97'si ocuu kurtarmanzn zorunluolduunu syledi (ne tuhaftr ki geriye kalan %3takm elbisenin daha nemli olduunu syledi.)

3. Yukarda anlatlan organ nakli ikilemi.Deneklerin %97'si bekleme odasnda oturan salkladam yakalamak ve organlar iin onu ldrmenin,dier yandan organ iin bekleyen be kiiyi kurtar-mann, ahlken doru olmadnda hemfikir oldu.

Hauser ve Singer'in ortak almasnn temelsonucu, bu tr kararlar alnmasnda dindar kiilerve ateistler arasnda istatistiksel, belirgin bir farkolmaddr. Bu sonu birok sosyologun benim-sedii u grle uyumlu grnyor: "yi ya dakt birisi olmak iin Tanr'ya ihtiyacmz yoktur.yi bir kii iseniz ve bu durumun Tanr'yainandnz iin sizde var olduunu kabul ediyor-sanz varsn yle olsun. yi olmay srdrn"

Din konusuna agnostik, kukucu ve ateiste yak-laan dnrler u sonuca varyorlar: "nsanlntoplumsal ballk ya da toplum d dmanlkeilimleri ve ahlk d ya da ahlk davranlardin olmadan da ayn gte var olmaya devam ede-cektir. Ne var ki din, toplum d dmanlk eilim-lerini eitli yollarla artrmaktadr."

Bencil ve sua ynelik davranlarmzn nnnkesilmesi iin gerek Tanr gerekse birbirimiztarafndan kontrol altnda tutulmamz gereklimidir? Bu trl bir gzetim altna girmeye hi degerek duymayan insanlarn arasnda olmay isteyipistemeyeceimiz nemli. Her ne kadar Montrealgvenlik glerinin ksa sreli de olsa greve gittiignlerde yaananlar bu konudaki zgvenimizisarsyor olsa da.

Grev gnleri yaanan olaylar Kanadal deneyselpsikoloji uzman ve yazar Steven A. Pinker'n "TheBlank Slate: The Modern Denial of Human Nature"

(Bo Levha: ada nsan Doas Yalanlar) adlkitabnda anlatt gibi yle geliti:

Romantik 1960'larda, barlyla vnenKanada'da gen bir delikanl olarak, Bakuninanarisinin salam bir taraftarydm.Ebeveynlerimin, "eer hkmet, kolluk kuvvetleri-ni bir kenara iterse her yer cehenneme dnecektir"nasihatine glp gemitim. Rekabet iindeki tah-minlerimiz 17 Ekim 1969, sabah saat 8:00'deMontreal kolluk kuvvetleri greve baladndasnanmaya baland. leye doru saat 11:20'de ilkbanka soygunu gerekleti.

len olduunda ehir merkezindeki dkkn-larn ou yamalama yznden kapand. Bu olay-lar zerinden daha birka saat gememiti ki, taksiofrleri havaalan mterileri iin kendileriyle re-kabet halindeki bir limuzin kiralama irketinin bi-nasn atee verdiler. Bir keskin nianc atlardanbirine karak bir polis memurunu ldrd. syan-clar baz otel ve restoranlar bast ve bir doktorbanliydeki evine giren bir hrsz ldrd. Gnnsonunda, alt banka soyulmu, neredeyse yz dk-kn yamalanm, on iki yangn balatlm, krkaraba dolusu dkkn cam krlm, ehir otoriteleriorduyu ve elbette Kanada Atl Polislerini dzenisalamak iin armadan nce mlk zarar milyon dolar amt. Bu belirleyici, deneyselsnav siyasi grlerimi sktu hayale uratmt...

Burada, insanlarn gzetim altnda tutulmadklarya da Tanr tarafndan ynetilmedikleri zaman bileiyi olmay srdreceklerine inanarak Polyannaclkoynuyor olmak sz konusu olabilir mi?

Madalyonun dier yznde, Montreal nfusununbyk ounluu muhtemelen Tanr inanc olankiilerdi. Yeryz zerindeki kolluk kuvvetleri ksabir sreliine sahneden yok olduunda, Tanrkorkusu bu insanlar bu ktlkleri yapmaktanneden alkoymad? Montreal grevi Tanr inancnnbizi iyi insanlar yapt varsaymn snamak iinolduka salam bir doal deney olabilir miydi?

SEVG DNYASI32

Ya da ktmser Amerikal gazeteci, hiciv yazarve eletirmen H.L.Mencken (1880-1956) keskin birdille u grn bildirdiinde hakl myd?:"nsanlar dine ihtiyacmz var dediklerinde aslimalar kolluk kuvvetlerine ihtiyacmz olduudur."

Elbette polis gleri grevdeyken Montrealhalknn tm ktlk yapma peinde deildi.Dindarlarn yama ve ykm olaylarna kar dindarolmayanlara nazaran daha az eilimli olupolmadna dair bir istatistiksel sonu ortada yok.

vgye deer bir davran olup olmad sorgu-lanan bir durum daha var: Ateistler polise kardirenmekten ekinirlermi. Kim bilir belki dehapishanelerde ok az sayda ateist olmasnnnedeni budur.

Ateizmin kesin bir ekilde ahlkl olmannseviyesini arttrdn iddia etmek elbette szkonusu deil, ama hmanizm (insanclk) bykihtimalle bu noktada baarldr. Dawkins'e kalrsahmanizm genelde ateizmin yolunu takip eden birahlk sistemdir.

Bir dier iyi olaslk, ateizmin, yksek eitim,zek ya da zgr dnce gibi bir nc etmenleba kurmas ve bunun su drtsn etkisizletire-bilmesi olabilir.

Amerikal nrolog ve yazar, ateist Sam Harristarafndan "Letter to a Christian Nation- 2006 "da(Hristiyan Bir Ulusa Mektup) aa vurulmuaadaki u gr bir hayli arpc bilgiler ierir...

"Amerika'daki siyasi parti ball dindarlnkusursuz bir gstergesi deilse de, krmz eyalet-lerin [Cumhuriyeti] krmz olmalarndaki birincilsebebin muhafazakr Hristiyanlarn ezici siyasibasksnn olduu bir sr deildir. Eer Hristiyantutuculuu ve toplumun sal arasnda gl birba olsayd, bunun belli bal iaretleriniAmerika'nn krmz eyaletlerinde grebilmeliydik.

"iddet ieren su" oranlar en dk 25 ehrin

% 62'si 'mavi' eyaletler [Demokrat], geriye kalan%38'i ise 'krmz' eyaletlerdir. Yirmi be entehlikeli ehrin, % 76's krmz eyaletlerde, % 24'mavi eyaletlerdedir. Aslnda Amerika'daki entehlikeli 5 ehirden 3' dindar eyalet Teksas'tadr."Ev soygunu" orannn en yksek olduu 12 eyaletkrmzdr. "Hrszlk" oranlarnn en yksek olduu29 eyaletten 24' krmzdr. "Cinayet" orannn enyksek olduu 22 eyaletten 17'si krmzdr."

Sistematik bir aratrma yukardaki bantlveriyi desteklemeye hizmet edebilir. DanielDennett, Byy Bozmak'ta isimli kitabnda yal-nzca Harris'in kitabn deil ama benzer aratr-malar alayc bir tavrla eletirir:

"Bu sonularn dindarlar arasndaki en yksekahlk erdemin klasik deerlerine ok sert bir sal-dr olduu aikrdr ve dinsel rgtler bu sonularrtmek iin er ge dikkate deer aratrmalarbalatmaya soyunacaklardr... Bu noktada emin ola-bileceimiz bir nokta vardr, eer ahlk tutum vedinsel ballk, uygulama ya da inan arasnda gzearpan olumlu bir ba var ise bu, yakn bir sretekefedilecektir nk birok dinsel rgt gelenek-sel inanlarnn ahlkla bilimsel bir ilikisiolduunu onaylamaya dnden razdr"

Mantkl birok insan gzetimsiz ahlkn, polisgrev yapt ya da gzetim kameras kapatldndakayplara karan sahte ahlktan daha doru oldu-unu onaylayacaktr ve ayrca bu casus kamerannbir polis merkezinde olmasnn ya da gkyzndekihayali bir kamera olmasnn nemi yoktur.

Ancak belki de "eer Tanr yoksa neden iyiolmak iin kendimizi kasalm?" sorusunu alayc birtavrla yorumlamak hakszlk olur. Dindar birdnr daha iten bir drstlkle soruyu yorum-layabilir: "Eer Tanrya inanmyorsanz, ortada her-hangi kesin ahlk normlar olduuna inanmyor-sunuz demektir. Dnyadaki en kusursuz iradeyle iyibir insan olmaya ynelebilirsiniz ancak neyin iyineyin kt olduuna nasl karar vereceksiniz? yi

SEVG DNYASI33

ve kt normlarnz size en mkemmel ekildebelirtecek olan sadece dindir. Din olmasa iyi birisiolma yolunda ilerlerken tereddtler yaar, uydurukzmler ne srerdiniz."

Bu, kural kitab olmayan bir ahlktr: Yerli yerineoturmam bir ahlk. Eer ahlk sadece bir seimmeselesiyse, Hitler de kendine zg rksal ilhamlnormlarna dayanarak ahlkl olduunu ne sre-bilirdi. Bunun aksine, bir Hristiyan, bir Yahudi yada bir Mslman, Hitler'in kesinlikle kt olduun-dan yola karak ktln tm zaman ve mekn-larda geerli mutlak bir anlam olduunu ne sre-bilir. Bu ahlk felsefesi tartmasnn srama tah-tas u kuramsal dinsel iddiayd ki Tanr olmadan,ahlk greceli ve istee baldr. Kant ve dierbilge ahlk felsefecilerinin grleri hibir zamansalt ahlkn kaynaklar olamamtr. Bunun yerinekutsal kitaplar tercih edilmi ve bu kitaplarndorulamas mmkn olmayan yorumlarndantretilen ahlk kurallar daima muazzam bir gcesahip olmutur.

Gney dou Asya'da 2004 ylnda yaanan tsuna-mi felketinin nedeni, Asyal din adamlarnnbyk ounluunca, tektonik bir yer deitirmesonucu deil ancak insan gnahlardan kaynaklan-d sav zerinde younlat. Bu gnah yelpazesi,barlarda iki iip, dans etmekten tutun, samasapan bir dinsel kural inemeye kadar uzanyor-du. Bu kiileri ne srdkleri nedenler yzndensulamamz mmkn deildir. Aldklar eitimyznden doal felaketlerin insanolu mese-leleriyle ilikili olduunu zanneder ve tektonik lev-halar gibi kiisel olmaktan son derece uzak doaolaylarnn, insan kt eylemlerin bir bedeliymigibi grrler.

Dier taraftan, bir Tanr'nn (ya da bir tektoniklevhann) gcnn yetebilecei, dnyay alt stedebilecek olaylarn daima insanoluyla ilgiliolduuna inanmak ne haddini bilmez bir ben-merkezciliktir? stei yaratma ve sonsuzluk olanilah bir varlk, neden su ileyen kk insanck-

larla uraarak kendini tatmin etsin? Biz insanlarbu tarz havalara gireriz, hatt nemsiz, kk"gnahlarmz" abartp, bunlara evrensel bir nemkatarz!

2005 senesinde, ABD'nin ky ehri NewOrleans, Katrina isimli bir kasrgann etkisiyle birsel felaketi yaad. Hemen ardndan, Amerika'nnen tannm televanjelisti ve eski bakan aday,peder Pat Robertson'un bu kasrgadan bir zamanlarNew Orleans'da yaam lezbiyen bir komedyenisorumlu tuttuu haberi verildi. Her eye gc yetenbir Tanr'nn gnahkrlar ldrmekte biraz dahabelirli bir yaklam sergilemesi daha mantklolmaz myd? Mesel ehrin tamam yok edile-ceine, sadece gnah ileyen lezbiyen komedyenbir kalp krizi geirebilirdi.

2005 Kasm aynda Pensilvanya Dover sakinleri,yerel okullarnn eitim mfredatna "akll tasarm-c" renimini zorla sokma giriiminde bulunarak"ehirlerinin adn ktye karan" ve tmyle tutu-cu kiilerden olumu okul heyetini oylamayaparak grevden ald. Peder Pat Robertson tutucu-larn seimin sonrasnda demokratik bir yollahezimete uradn duyar duymaz Dover'e amanszbir uyar bildirisi gnderdi:

"Dover'in hayrl sakinlerine unu sylemekisterim, eer yaadnz blgede bir felket mey-dana gelirse Tanr'dan yardm istemeyin. Onu birrpda ehrinizden yolladnz ve sorunlar ba gs-terdiinde (bu mutlaka olacaktr demiyorum) nedensize yardm etmedii konusunda armayn. Eerherhangi bir sorun yaarsanz, oylarnzla Tanr'yehrinizden attnz hatrlamanz yeterlidir.Madem byle yaptnz, o halde ondan yardm talepetmeyin nk yannzda olmayabilir."

Pat Robertson'un bu szleri zararsz ve komikolabilir ve bizler tarafndan fazla ciddiye alnmaya-bilir ancak gnmzde Amerika BirleikDevletleri'nde gc ve yetkiyi elinde tutanlar onunbu grlerini sk bir tutumla savunmaktadr.

SEVG DNYASI34

"Byle dodum, nk Tanr hata yapmaz" di-yordu grsel oklt sembollerle (*) bezedii ve "Buark 10 dakika iinde ruhuma akt. Bu adeta sihirlibir mesaj veren bir ark. nk bunu yazdktansonra kaplar ald ve dier arklar birbiri ardncaakmaya balad. Bu farkl bir doumdu" dediiarksnn szlerinde. Seslendii kitlenin birblm, dierlerinden farkl olduklar iin (aslndahibir neden yok iken) evresindeki kiiler tarafn-dan szl ve fiziksel iddete, tacize maruz kalan,salt bu yzden ie kapanan, yalnzlaan, toplumdna itilen, psikolojik travmalar yaadklar iinokul hayatlar biten veya bitmeye yz tutangenlerdi. Onlara "Kk Canavarlar" diye hitapediyordu. Hepsi de memnundu kendilerine bylehitap edilmesinden, nk onlar da ona: "AnneCanavar" diyorlard.

arksnda: "Kendini pimanlklariine gizleme, kendini sev ve "Bendoru yoldaym, nk byle do-dum de. Basiretli ol ve arkadalarnsev. Ey metro ocuu, gvensizliindininde hakikatin sevincini yaa ve"Sadece kendim olacam vegenliime sayg duyacam de".Hayatn engelleri seni toplum dnaittiyse, bakalar tarafndan alayedildiysen veya zorbalklarlakarlatysan sadece sevin duy vekendini bugn sev. nk sen byledodun. Onu veya O'NU sevipsevmemen deildir nemli olan,sadece ellerini havaya kaldr veban dik tut. nk sen byle do-dun" diyerek onlara g vermeyealyordu.

Derken bir gn, farkl cinsel tercihi nedeniyleokuldaki arkadalar tarafndan srekli alay edilenve her trl szel ve fiziksel zorbala maruz kalan14 yandaki kk canavarlardan birisi ardndayle bir tweeter mesaj brakarak intihar etti:"Elveda Anne Canavar. Bana verdiklerin ve yaptk-larn iin teekkr ederim. Artk ellerimi sonsuzadek havaya kaldryorum."

Bu nemli olay, dnyann en gl ve en etkili100 ismi arasnda gsterilen ve sosyal medyadayaklak 60 milyon takipisi bulunan, aralarndaGrammy de bulunan onlarca mzik dlnnsahibi Stefani Joanne Angelina Germanotta'nn(nam- dier Lady Gaga) "Born This WayFoundation" isimli vakf hayata geirmesine nedenoldu. Vakf, John D. ve Catherine T. Mac Arthur

Byle DodumNelda Bayraktar

SEVG DNYASI35

Vakf, California Endowment ve Harvard niver-sitesinin Internet ve Toplum iin Berkman Merke-zinin ortaklaa alacaklar bir organizasyonlaalmalarna devam etmekte. Slogan: "GenliiGlendirmek, Gzellii lham Etmek" olan vakfmisyonunu yle ifade ediyordu:

"Bylece, gzellie doruGenliin glendirildii yereBylece farkllklar kabullenmeye dorunsanln kucakland yereBylece sevgiye doruBireyselliin ve zgnln cesaretlendirildii

yere"

Vakfn nemli Direi unlard: Gvenlik, Beceri, Frsat. te bu nemli ilke

sayesinde vakfn daha cesur ve daha iyi bir dnyayaratmasna yardm etmi olacaksnz. Bu amalaHarvard niversitesi Bnyesinde eitli almalaryaplm ve vakfa sunulmu durumda:

Bunlardan birincisi: Genler arasndaki szel,fiziksel iddet ve taciz, zorbalk ve bunlarla naslmcadele etmenizle ilgili bilmeniz gerekenler (20tane maddede konu derinlemesine incelenmi,zmler sunulmu.) (Detayl bilgi iin: Vakfnnternet sitesine bavurabilirsiniz.)

kincisi: Szel, fiziksel taciz, zorbalkla ilgilikanunlar ve hkmleri (Amerika Birleik Devletlerisnrlar iinde),

ncs: Okullar iin tacizi ve zorbalnleme dersi: Yaplmas ve YaplmamasGerekenler

Drdncs: Okullarda tacizi nleme program-larn yrrle koyma: Nasl sorusuna cevap verenbir klavuz

Beincisi ise: Kltr Deitirmek: rencilerineyleme geirilebilecei fikirler sunulmu.

29 ubat 2012 gn Lady Gaga, vakfn bakanolan z annesi Cynthia Germanotta ile birlikte ite

bu projenin detaylarn aklamak zere Harvardniversitesine davet edildi. nce yaklak 75 tanearatrmac, aktivist, retmen ve fon salaycylagenliin nasl glendirileceiyle ilgili konuyutarttlar. Daha sonra da "szl ve fiziksel iddete,tacize son" zirvesine katlarak Massachusettes veKaliforniya'dan gelen rencilerle bir zirve gerek-letirdiler. Bu aktivitelerin ardndan ise OprahWinfrey ile birlikte bir talk show, daha sonra daFaklte dekan, Deepak Chopra, Amerikanhkmeti salk ve insan hizmetleri bakanlndanbir yetkili, okullardaki szl ve fiziksel iddet/tacizkonularnda uzman olan bir psikolog ve intihareden gencin kz kardeinin de katld bir paneldekonuma yaptlar.

Oprah Winfrey konumasna: "Buradaym nkbu gezegene gelen her varln kendisi olma gibibir kutsal hakka sahip olduuna inanyorum" dedi.Toplulua hitap eden Gaga ise: "nsanln dnyaydeitirme frsatnn elinde olduuna inanyorum.Devrim gerekletirebilecek bir potansiyele sahip-seniz, dnyay daha iyi bir yer haline getirebilirsi-niz. Kltrdeki dnmsel deiimi salayacakolan da budur. Amacmz genlere yaadklarevrelerde destek ve rneklik sistemi yaratmalariin ilham vererek toplumda var olan szel, fizikseliddet/taciz ve bencillikle mcadele etmektir" dedi.

Lady Gaga son bir yldr annesiyle birlikte aldk-larn nasl verecekleri zerine ciddi konumalaryaptklarn, Tanr'nn kendisine ltufkr davrand-n, poplaritesi ve kazandklar arttka, insanlaravermesi gerektiinin zamannn geldiini, genlerleiletiiminin mkemmel olmas nedeniyle byle birvakf oluturma kararn aldklarn syledi. nsan-lara hizmet etme ve bir eyler verme duygusununnereye giderse gitsin, gerek mziinde gerekse dekalbinde hep varolduunu syledi ve: "Bunu yleya da byle bir gn yapacaktm zaten" dedi.

Gaga szlerine yle devam etti: "Vakfmz itebu kuvvetin ve gcn sizin elinizde (genlerin)olduunu sylemek iin kuruldu. Vakfn misyonun-da sanki sadece kurbanlardan sz ediliyor ancakburada altn izmek istediim konu kurban ile

sulunun ayn yerde bulunduklardr. Bugn banapek ok soru yneltiyorsunuz ama bunlarn cevabben deilim. Bu en bata okul ikliminin deime-siyle ilgili bir konudur ki, bunu retmenlerin veyahkmetin eline veremeyiz. nk cevabn onlardaolduuna inanmyorum. Ben cevabn siz genlerdeolduuna inanyorum. Ayrca ad: "Ben CesurDodum" isimli bir otobsmz de olacak. Hayatnher kesiminden insanlar buraya gelip, sevgi, onay-lama, kabullenme ve iyilik konularnda konuabile-cekler. Bunun en gzel yan genlere keyif ve neevermesi olacak. Dolaysyla vakfmzn tek amacszel ve fiziksel iddete