บทท14กฎหมายแรงงาน

กฎหมายทบญญตถงสทธและหนาทของนายจาง ลกจางองคการของนายจาง และองคกรของลกจาง รวมทง

มาตรการทกำาหนด ใหนายจาง ลกจาง และ องคกรดงกลาวตองปฏบตตอกนและรฐ ทงนเพอใหการจางงาน และการใชงาน การประกอบกจการ และ ความสมพนธระหวางนายจาง

และลกจางเปนไปโดยเหมาะสม ตางไดรบประโยชนทพอเพยง

กฎหมายแรงงานทสำาคญ• กฎหมายแรงงานของประเทศไทยทใชบงคบอยในปจจบนมอยหลายฉบบ ฉบบ

ทสำาคญซงใชบงคบแกกจการเอกชนทวไป ควรทนายจาง ลกจาง นกศกษา นกกฎหมาย และผทประกอบอาชพ ซงเกยวของกบความสมพนธระหวางนายจางและลกจาง ตองสนใจศกษารายละเอยดม 6 ฉบบ ดงน คอ

• 1. ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 3 เอกเทศสญญาลกษณะ 6 เรองจางแรงงาน

• 2. พระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518• 3. พระราชบญญตจดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงาน พ.ศ.

2522• 4. พระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 2533• 5. พระราชบญญตเงนทดแทน พ.ศ. 2537• 6. พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541• สญญาจางแรงงานตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยนนไดกลาวอธบาย

ไวแลวในบทท4 จงไมขอกลาวอก

กฎหมายคมครองแรงงาน• กฎหมายคมครองแรงงาน หรอ พ.ร.บ.คมครอง

แรงงาน พ.ศ. 2541 หมายถง กฎหมายทบญญตถงสทธและหนาทระหวางนายจางและลกจาง โดยกำาหนดมาตรฐานขนตำาในการจางการใชแรงงาน และการจดสถานทและอปกรณในการทำางาน เพอใหผทำางานมสขภาพ อนามยอนดและมความปลอดภย ในชวต และรางกาย และไดคาตอบแทนตามสมควรกฎหมายคมครองแรงงานทมผลบงคบใชในปจจบน คอ พ.ร.บ. คมครองแรงงาน พ.ศ. 2541

ลกษณะของกฎหมายคมครองแรงงาน

• 1. กฎหมายคมครองแรงงานเปนกฎหมายทมโทษทางอาญา เมอไมปฏบตตาม และหากพนกงานตรวจแรงงานตรวจพบอาจดำาเนนคดอาญาได

• 2. กฎหมายคมครองแรงงาน เปนกฎหมายเกยวกบความสงบเรยบรอย สญญา หรอขอตกลง ระหวางนายจางและลกจาง ขอใดทตองหามชดแจงโดยกฎหมายคมครองแรงงานยอมเปนโมฆะและสญญาหรอขอตกลงระหวางนายจางและลกจางขอใดทเปนการแตกตางกบบทบญญตของกฎหมายคมครองแรงงานยอมเปนโมฆะ

ขอบเขตการใชบงคบกฎหมายคมครองแรงงาน

• พ.ร.บ. คมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ใชบงคบแกนายจาง ลกจางในการจางแรงงานทกราย ไมวาจะประกอบกจการประเภทใด และไมวาจะมจำานวนลกจางเทาใด ยกเวนนายจางหรอกจการของ ราชการสวนกลาง ราชการสวนภมภาค และราชการสวนทองถน กลาวคอ บรรดาขาราชการและลกจาง ของทางราชการจงไมตกอยภายใตบงคบของกฎหมายคมครองแรงงาน

• กรณทไมตกอยภายใตบงคบของกฎหมายคมครองแรงงานอกประการหนง คอ รฐวสาหกจ ตามกฎหมายวาดวยแรงงานรฐวสาหกจสมพนธ กลาวคอ ลกจางหรอนายจางตามกฎหมายวาดวย แรงงานรฐวสาหกจสมพนธ กไมตกอยภายใตบงคบของกฎหมายคมครองแรงงาน

• กรณไมตกอยภายใตบงคบของกฎหมายคมครองแรงงานอกประการหนง คอ กฎหมาย คมครองแรงงานใหอำานาจรฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม ซงสามารถออกกฎหมายกระทรวง ยกเวนนายจางประเภทใดประเภทหนง มใหนำาเอากฎหมายคมครองแรงงานมาใชบงคบ ทงหมดหรอบางสวนกได

• นายจางตามกฎหมายคมครองแรงงานม 4 ประเภท• 1. นายจางตวจรง หมายถง บคคลทตกลงรบลกจางเขาทำางานโดย

จายคาจางใหซงจะเปนบคคลธรรมดา หรอนตบคคลกได• 2 นายจางตวแทน หมายถง ผมอำานาจกระทำาการแทนนตบคคล กรณ

นายจางเปนนตบคคล เชน หนสวนผจดการของหางหนสวนจำากด• 3. นายจางรบมอบ หมายถง ผซงไดรบมอบหมายใหทำางานแทน

นายจางตวจรง หรอไดรบมอบหมายใหทำางานแทนนายจางตวแทน• 4. นายจางรบถอ หมายถง ผประกอบกจการทมการจางเหมาคาแรงผ

ประกอบการดงกลาว นอกจากจะถอวาเปนนายจางของลกจางของตนเองแลวยงเปนนายจางของลกจางของผรบเหมา คาแรงทมาทำางานในกจการของตนดวย

ลกจางตามกฎหมายคมครองแรงงาน

• ลกจาง หมายความวา ผซงตกลงทำางานใหนายจางโดยรบคาจางไมวาจะเรยกชอวาอยางไรกตาม

• การใชแรงงานทวไป• 1. เวลาทำางานในวนทำางานปกตแยกกำาหนดตามประเภทงานได

ดงน• 1.1 กรณลกษณะงานปกตทวไป หามมใหนายจางใหลกจาง

ทำางานเกนกวา วนละ8 ชวโมง และเมอรวมเวลาทงสนแลวตองไมเกน 48 ชวโมงตอสปดาห7

• 1.2 กรณลกษณะของงานเปนอนตรายตอสขภาพ และความปลอดภยของลกจางหามมใหนายจางใหลกจางทำางานเกนวนละ 7 ชวโมง และเมอรวมกนแลวตองไมเกนสปดาหละ 42 ชวโมง

• 2. เวลาพกผอน• 2.1 เวลาพกผอนระหวางทำางาน นายจางตองจดใหลกจางมเวลาพกผอน

ตดตอกนไมนอยกวาวนละ 1 ชวโมง หลงจากทลกจางทำางานในวนนนตดตอกนมาแลวไมเกน 5 ชวโมง แตคสญญาอาจตกลงเปนอยางอนอนเปนประโยชนแกลกจางกได และในกรณทมการกำาหนด ใหลกจางทำางานลวงเวลา นายจางตองใหเวลาพกไมนอยกวา 20 นาทกอนทำางานลวงเวลา

• 2.2 วนหยดนายจางตองจดใหลกจางม วนหยดประจำาสปดาห วนหยด ตามประเพณ วนหยดพกผอนประจำาปตามลกษณะแหงวนหยด ทกฎหมายคมครองแรงงานใหการรบรอง

• 3. วนลาวนลา หมายความวา วนทลกจางปวย ลาเพอทำาหมน ลาเพอธระอนจำาเปน ลาเพอรบราชการทหาร ลาเพอฝกอบรม หรอพฒนาความรความสามารถ หรอเพอคลอดบตร

• 3.1 วนลาปวย ลกจางมสทธลาปวยไดเทาทปวยจรง การลาปวยตงแตสามวน ทำางานขนไป นายจางอาจใหลกจางแสดงใบรบรองแพทยแผนปจจบนชนหนง หรอของสถานพยาบาลของทางราชการกได

• 3.2 วนลาเพอทำาหมน และลาเนองจากการทำาหมน ใหลกจางมสทธลาเพอทำาหมนได และมสทธลาเนองจากการทำาหมนตามระยะเวลาทแพทยแผนปจจบนชนหนงกำาหนด และออกใบรบรอง

• 3.3 วนลาเพอกจธระอนจำาเปน ใหลกจางมสทธลาเพอกจธระอนจำาเปนไดตาม ขอบงคบเกยวกบการทำางาน

• 3.4 วนลาเพอรบราชการทหาร ใหลกจางมสทธลาเพอรบราชการทหาร เพอฝกวชาทหาร หรอเพอทดลองความพรงพรอมตามกฎหมายวาดวยการรบราชการทหาร

• 3.5 วนลาเพอการฝกอบรม ใหลกจางมสทธลาเพอการฝกอบรม หรอพฒนาความรความสามารถ ตามหลกเกณฑและวธการทกำาหนดไว

• 3.6 วนลาเพอคลอดบตร ใหลกจางซงเปนหญงมครรภ มสทธลาเพอคลอดบตรครรภหนงไมเกน 90 วน

คาตอบแทนในการทำางาน• คาตอบแทนในการทำางานมอย 4 ประเภท ไดแก• 1. คาจาง หมายถง เงนทนายจางตกลงจายใหแกลกจาง เพอเปนการ

ตอบแทนในการทำางานตามสญญาจางทงนหมายความรวมถงเงนทนายจางจายใหลกจางในวนหยดซงลกจางไมไดมาทำางานและในวนลาดวยตามทประกาศกระทรวงมหาดไทยไดกำาหนดไว

• 2. คาลวงเวลา หมายถง เงนทนายจางจายใหแกลกจางเพอเปนการตอบแทนการทำางานนอกเวลาปกตตามอตราทกำาหนดไวตามกฎหมาย

• 3. คาทำางานในวนหยด หมายถง เงนทนายจางจายใหแกลกจางเพอเปนการตอบแทนการทำางานในวนหยดตามอตราทกำาหนดไว ในกฎหมายคมครองแรงงานและประกาศกระทรวงมหาดไทย

• 4. คาลวงเวลาในวนหยด หมายถง เงนทนายจางจายใหแกลกจางเพอเปนการตอบแทนการทำางานลวงเวลาในวนหยด ตามทกฎหมายคมครองแรงงานและประกาศกระทรวงมหาดไทยกำาหนดไว

คาชดเชย• คาชดเชย หมายถง เงนทนายจางมหนาทตองจายใหแกลกจางเมอเลกจาง นอก

เหนอจากเงน ประเภทอน ๆ ซงนายจางตกลงจายใหแกลกจางตามอตราทประกาศไวในกระทรวงมหาดไทย และ กฎหมายคมครองแรงงาน

• เงอนไขในการจายคาชดเชย• นายจางจะตองจายคาชดเชยแกลกจางตามเงอนไข ดงตอไปน• 1. ตองมการแสดงเจตนาเลกจางโดยนายจางหรอผมอำานาจเชนเดยวกบนายจาง• 2. ลกจางมคณสมบตตามเงอนไขเกยวกบอายการทำางานของลกจาง• 3. ลกจางตองเปนผมสทธไดรบคาชดเชย กลาวคอ ตองไมมพฤตการณใดของ

ลกจางตามกฎหมายทเปนเหตทำาใหลกจางไมมสทธไดรบคาชดเชย เชน การทลกจางทจรตตอหนาท เปนตน

• 4. ในเรองอตราการจายคาชดเชยนนยอมเปนไปตามกฎหมายคมครองแรงงาน ซงนายจาง และลกจางจะตกลงกนใหมการจายตำากวาทอตรากฎหมายกำาหนดไวไมไดทงนเนองจากความคมครอง ในเรองคาชดเชยเปนความคมครอง ตามกฎหมายเกยวกบความสงบเรยบรอย ซงจะทำาการฝาฝนไมได

ขอยกเวนทนายจางไมตองจายคาชดเชย

• กรณทนายจางไมตองจายคาชดเชยใหแกลกจาง ซงเลกจางในกรณหนงกรณใด ดงตอไปน

• 1. ลกจางทจรตตอหนาทหรอกระทำาความผดอาญาโดยเจตนาแกนายจาง• 2. ลกจางจงใจทำาใหนายจางไดรบความเสยหาย• 3. ลกจางประมาทเลนเลอเปนเหตใหนายจางไดรบความเสยหายอยางรายแรง• 4. ลกจางฝาฝนขอบงคบเกยวกบการทำางานหรอระเบยบหรอคำาสงของ

นายจาง อนชอบดวย กฎหมายและเปนธรรม และนายจางไดตกเตอนเปนหนงสอแลว เวนแตเปนกรณทรายแรง นายจาง ไมจำาเปนตองตกเตอนเปนหนงสอ

• 5. ลกจางละทงหนาทเปนเวลาสามวนทำางานตดตอกนไมวาจะมวนหยดคน หรอไมกตาม โดยไมมเหตอนสมควร

• 6. ลกจางไดรบโทษตามคำาพพากษาถงทสดใหจำาคก เวนแตเปนโทษสำาหรบความผดทไดกระทำาโดยประมาท หรอความผดลหโทษ

• การจายคาชดเชยกรณทนายจางยายสถานประกอบกจการ• กรณทนายจางจำาตองจายคาชดเชยใหกบลกจางในกรณทนายจาง

ยายสถานทประกอบ กจการน จะตองเขาองคประกอบสำาคญ 2 ประการ

• 1. นายจางยายสถานประกอบกจการไปตง ณ สถานทอนซงจะเปนสถานทใดกได ขามอำาเภอ ขามจงหวด หรอขามภาค และ

• 2. การยายนนมผลกระทบสำาคญตอการดำารงชวตตามปกตของลกจาง หรอครอบครวลกจางหากมกรณทครบองคประกอบขางตน ลกจางกมสทธทจะไดรบคาชดเชยดงกลาวได

• การจายคาชดเชยกรณนายจางปรบปรงกจการ• กรณทนายจางตองจายคาชดเชยใหแกลกจาง กรณทนายจาง

ปรบปรงกจการอาท เชน นายจางปรบปรงหนวยงาน, ปรบปรงกระบวนการผลต, ปรบปรงการจำาหนาย, ปรบปรงการบรการ

กฎหมายเงนทดแทน• กฎหมายเงนทดแทน คอ เปนกฎหมายคมครองลกจางหรอผทอยใน

อปการะของลกจางดวยการกำาหนดใหนายจางจายเงนใหบคคลดงกลาว เมอลกจางไดรบภยนตราย หรอเจบปวย หรอตายอนมสาเหตมาจากการทำางานใหแกนายจาง และกำาหนดใหมกองทนเงนทดแทนขนโดยใหนายจางจายเงน สมทบกองทนดงกลาวไวเพอเปนหลกประกนในการจายเงนทดแทนแกลกจาง หรอผอยในอปการะของ ลกจางแทนนายจาง

• ในปจจบนกฎหมายเงนทดแทนทมผลใชบงคบไดแก พ.ร.บ.เงนทดแทน พ.ศ. 2537

• เงนทดแทน หมายถง เงนทจายใหแกลกจางหรอผมสทธ กรณทลกจางประสบอนตรายเจบปวย หรอเจบปวยจนถงแกความตายหรอสญหายเนองจากการทำางาน หรอจากโรคซงเกดตามลกษณะ หรอสภาพของงานหรอการทำางาน

เงอนไขในการจายเงนทดแทน• ในเรองการจายเงนทดแทนน กฎหมายเงนทดแทน กำาหนด

ใหนายจางจายเงนทดแทน แกลกจางใน 3 กรณคอ• 1. กรณทลกจางประสบอนตราย คอ การทลกจางไดรบ

อนตรายแกกาย หรอผลกระทบแกจตใจ หรอถงแกความตาย เนองจากการทำางานหรอปองกนรกษาประโยชนใหแกนายจาง หรอทำาตาม คำาสงนายจาง

• เชน ลกจางเปนชางไฟฟา ขณะทำาการตอสายไฟฟา หรอซอมเครองใชไฟฟาอย ลกจาง ไดรบกระแสไฟฟาซงลดวงจรเขาสรางกาย และถงแกความตาย เพราะเหตมาจากการทำางานใหแกนายจาง เปนตน

• 2. กรณทลกจางเจบปวย คอ การทลกจางเจบปวย หรอถงแกความตายดวยโรคซงเกดขนตามลกษณะ หรอสภาพของงาน หรอเนองจากการทำางาน

• 3. กรณทลกจางสญหายไปในระหวางการทำางาน คอ การทลกจางหายไปในระหวางการทำางานหรอปฏบตตามคำาสงของนายจางอนมเหตอนควรเชอวาลกจางถงแกความตา เพราะ ประสบเหตอนตรายทเกดขนในระหวางทำางานหรอระหวางปฏบตตามคำาสงของนายจาง เชน ลกจางเปน ชางสำารวจเดนทางเขาไปสำารวจตามหนาทในปา

ประเภทและอตราการจายเงนทดแทน

• สำาหรบการจายเงนคาทดแทนการทำางาน จะพจารณาไดดงน• 1. คาทดแทน• คาทดแทน หมายถง เงนทจายใหแกลกจางหรอผมสทธตาม มาตรา 20

แหง พ.ร.บ. เงนทดแทนสำาหรบการประสบอนตรายหรอเจบปวย หรอสญหายของลกจาง ซงอตราในการจาย คาทดแทนนนเปนไปตามทกำาหนดไวใน พ.ร.บ.เงนทดแทน และตามกฎกระทรวงแรงงานฯ

• 2. คารกษาพยาบาล• คารกษาพยาบาล หมายถง คาใชจายเกยวกบการตรวจรกษาพยาบาล

และคาใชจายอน ทจำาเปนเพอใหผลของการประสบอนตราย หรอเจบปวยบรรเทาหรอหมดสนไป และหมายความรวมถง คาใชจายอนเกยวกบอปกรณเครองใชททำาหนาทแทน หรอชวยอวยวะ ทประสบอนตรายดวย ตามหลกเกณฑวธการ และอตราทกำาหนดในกฎกระทรวงแรงงาน ฯ

• 3. คาฟ นฟสมรรถภาพในการทำางาน• คาฟ นฟสมรรถภาพในการทำางาน หมายถง คาใชจายทจำาเปนอน

เกยวกบการฟ นฟสมรรถภาพในการทำางานใหลกจางซงประสบอนตราย หรอเจบปวย และสญเสยสมรรถภาพในการทำางาน ตามหลกเกณฑวธการ และอตราทกำาหนดในกฎกระทรวงแรงงานฯ

• 4. คาทำาศพ• คาทำาศพ หมายถง คาใชจายเกยวกบการทำาศพของลกจางตาม

ประเพณทางศาสนาของลกจางหรอตามประเพณแหงทองถน ในกรณทลกจางถงแกความตาย เนองจาก ประสบอนตรายหรอเจบปวยหรอสญหายตามหลกเกณฑวธการ และอตราทกำาหนดใน กฎกระทรวงแรงงานฯ

กฎหมายแรงงานสมพนธ• กฎหมายแรงงานสมพนธ คอ กฎหมายทกำาหนดแนวทางปฏบตตอกน

ระหวางบคคลสองฝาย คอ ฝายนายจางและฝายลกจาง เพอใหบคคลทงสองฝายไดมความเขาใจอนดตอกน สามารถทำาขอตกลง ในเรองสทธและหนาท และผลประโยชน ในการทำางานรวมกนได รวมทงกำาหนดวธการระงบขอขดแยง หรอขอพพาทแรงงานทเกดขน ใหยตลงโดยรวดเรวและดวยความพอใจของทงสองฝายมากทสด กจการทไมอยในบงคบของ พ.ร.บ. แรงงานสมพนธไดแก

• 1. ราชการสวนกลาง• 2. ราชการสวนภมภาค• 3. ราชการสวนทองถนรวมทงราชการกรงเทพมหานครและเมองพทยา• 4. กจการรฐวสาหกจตามกฎหมายวาดวยพนกงานรฐวสาหกจสมพนธ และ

กจการอนตามทกำาหนดในพระราชกฤษฎกากฎหมายแรงงานสมพนธทใชบงคบอยในปจจบน คอ พ.ร.บ.แรงงานสมพนธพ.ศ. 2518

องคกรทางแรงงาน• องคกรทางแรงงานตามทกฎหมายแรงงานสมพนธใหการรบรอง มดงตอ

ไปน• 1. องคกรฝายนายจาง ประกอบดวย• 1.1 สมาคมนายจาง เปนองคกรระดบแรก ทมวตถประสงคเพอการ

แสวงหา ผลประโยชนเกยวกบสภาพการจางและสงเสรมความสมพนธอนดระหวางนายจางดวยกนเองหรอกบลกจาง

• 1.2 สหพนธนายจาง เปนองคกรระดบสงขนไปถดจากสมาคมนายจาง ซงเกดจากการทสมาคมนายจางตงแต 2 สมาคมขนไปทสมาชกประกอบกจการประเภทเดยวกน โดยมวตถประสงคเชนเดยวกบสมาคมนายจาง

• 1.3 สภาองคกรนายจางเกดจากการรวมตวของสมาคมหรอสหพนธนายจางไมนอยกวา 5 แหง

• 1.4 โดยมวตถประสงคเพอสงเสรมการศกษาและแรงงานสมพนธ

• 2. องคกรฝายลกจาง ประกอบดวย• 2.1 สหภาพแรงงานเปนองคกรระดบแรกสดของลกจางทจดตงขน โดยการ

จดทะเบยน และตองมวตถประสงค เพอการแสวงหาและคมครองผลประโยชนอนเกยวกบสภาพการจางทำาใหเกด พลงในการตอรองกบนายจางและสงเสรมความสมพนธอนดระหวางนายจางและลกจาง

• 2.2 สหพนธแรงงาน เปนการจดตงซงเกดจากสหภาพแรงงานตงแต 2 สหภาพขนไป มารวมกนโดยมวตถประสงคเชนเดยวกบสหภาพแรงงาน

• 2.3 สภาองคการลกจาง เกดขนจากสหภาพแรงงาน หรอสหพนธแรงงานไมนอยกวา 15 แหง รวมตวกนจดตงโดยมวตถประสงคเชนเดยวกบสภาองคกรนายจาง

• 2.4 คณะกรรมการลกจาง เกดขนจากการรวมตวจดตงขนในสถานประกอบกจการทม ลกจางตงแต50 คนขนไป เพอเปนตวแทนของลกจางเกยวกบการทำางานหรอ การอนใดทเกยวของ

สภาพการจาง• สภาพการจาง เงอนไขการจางหรอการทำางาน กำาหนดวนและเวลา

ทำางาน คาจาง สวสดการ การเลกจาง หรอประโยชนอนของนายจางหรอลกจางอนเกยวกบการจาง หรอการทำางาน เชน กำาหนดการเกษยณอายเมออายครบ 55 ป กเปนสภาพการจาง กำาหนดเวลาทำางานของลกจางทจะตองทำางาน 8 นาฬกา เลก 16 นาฬกา กเปนสภาพการจาง

• ขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง• ขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง หมายถง ขอตกลงระหวางนายจางกบ

ลกจาง หรอระหวางนายจาง หรอสมาคมนายจางกบสหภาพแรงงานเกยวกบสภาพการจาง หรอ กลาวคอ เปนขอตกลงฉบบใหญระหวางฝายนายจางกบฝายลกจาง ไมใชขอตกลงระหวางนายจาง กบลกจางแตละคนดงนนจะเหนไดวาเมอเกดความขดแยงกนระหวางนายจางกบลกจาง อนเกยวกบสภาพ การจางแลว กจะเกด ขอพพาทแรงงาน“ ”

• กรณเกดขอพพาทแรงงานทนายจางมสทธ• การปดงาน หมายความวา การทนายจางปฏเสธไมยอมใหลกจางทำางาน

ชวคราว เนองจาก ขอพพาทแรงงาน กลาวคอ การทนายจางมสทธทจะปดงาน เมอมขอพพาทแรงงาน เพราะนายจาง มความประสงคทจะใหลกจางตองเดอดรอนทางเศรษฐกจ เนองจากการปดงานนนทำาใหลกจาง ไมมสทธไดรบคาจาง ความเดอดรอนและสภาวะกดดนบงคบใหลกจางปฏบตตามขอเรยกรองของฝายนายจางหรอใหลกจางถอนขอเรยกรองทยนตอฝายนายจาง

• กรณเกดขอพพาทแรงงานลกจางมสทธ• การนดหยดงาน หมายความวา การทลกจางรวมกนไมทำางานชวคราว

เนองจาก ขอพพาทแรงงาน กลาวคอ เปนการกระทำาของฝายลกจาง ซงไดกระทำาเพอกดดนใหนายจางยอมรบ ตามขอเรยกรองของฝายลกจาง เชน พนกงานเกบคาโดยสารรวมกนหยดงานเนองจากไมพอใจทถกผโดยสารทำารายรางกาย หรอพนกงานขบรถประจำาทางรวมกนหยดงาน เพราะไมพอใจตำารวจจราจรได ดำาเนนคดตามกฎหมายอยางเขมงวด การนดหยดงานของพนกงานเกบคาโดยสารหรอพนกงานขบรถ ประจำาทางดงกลาว ไมถอวาเปนการนดหยดงาน เพราะมไดเปนขอพพาทแรงงานแตอยางใด

กจการสำาคญทกฎหมายแรงงานสมพนธมใหมการปดงานหรอการนดหยดงาน

• สำาหรบกจการทกฎหมายหาม จะพจารณาไดดงน• 1. การรถไฟ• 2. การทาเรอ• 3. การโทรศพทหรอการโทรคมนาคม• 4. การผลตหรอการจำาหนายพลงงานหรอกระแสไฟฟาแกประชาชน• 5. การประปา• 6. การผลตหรอการกลนนำามนเชอเพลง• 7. กจการโรงพยาบาลหรอกจการสถานพยาบาล• 8. กจการอนตามทกำาหนดในกฎกระทรวง• เมอเกดขอพพาทแรงงานในกจการดงกลาวทงฝายนายจาง และฝายลกจาง

สามารถทจะ ปดงานหรอนดหยดงานได เพราะกจการขางตนเปนกจการทเปนบรการสาธารณะ หรอสาธารณปโภค จะทำาใหประชาชนสวนใหญไดรบความเดอดรอน

การกำาหนดหรอแกไขเพมเตมขอตกลงทเกยวกบสภาพการจาง

• กฎหมายจางแรงงานสมพนธกำาหนดวา ไมวาฝายนายจางหรอฝายลกจาง หากประสงคทจะใหมการแกไขเพมเตมขอตกลงเกยวกบสภาพการจางจะตองแจงขอเรยกรองตออกฝายหนงเปนหนงสอ ซงสวนใหญลกจางมกจะเปนฝายแจงขอเรยกรองตอนายจาง สำาหรบนายจางนน เชน การสงลดเงนเดอนลกจางลง ซงการสงลดเงนเดอนลกจางนนเปนการแกไขเพมเตมขอตกลงเกยวกบ สภาพการจาง คำาสงของนายจางทสงลดเงนเดอนเองฝายเดยวนนใชบงคบมได เพราะมไดดำาเนนการ ตามนนตามขนตอนของกฎหมาย

การแจงขอเรยกรองอนเกยวกบสภาพการจาง

• ผมสทธยนขอเรยกรอง ไดแก ฝายนายจาง ผแทนของนายจาง ลกจาง และสหภาพแรงงานซงฝายทยนเรยกรองนนตองแจงขอเรยกรองใหอกฝายไดรบทราบเพอจดใหมการเจรจา ตอรองกน

• กรณทตกลงกนได• หากเปนกรณทตกลงกนได กใหทำาการทำาขอตกลงเกยวกบสภาพการจางตอไป

ตามกระบวนการตามกฎหมายแรงงานสมพนธ• กรณทตกลงกนไมได• กรณทตกลงกนไมไดกจะเกดเปนขอพพาทแรงงานทตกลงกนไมได โดยจะตอง

ยนเรองใหพนกงานประนอมขอพพาทแรงงานจดการไกลเกลยขอพพาท• กรณทไกลเกลยกนไมไดกใหมการทำาขอตกลงอนเกยวกบสภาพการจาง หากไกล

เกลย ไมเปนผลสำาเรจกจะเกดเปนขอพพาทแรงงานทตกลงกนไมได ซงคกรณอาจตกลงใหตงผชขาด ขอพพาทแรงงาน หรออาจมการนดหยดงานของลกจาง หรอปดงานของนายจาง ซงจะตอง เปนไปตามเงอนไขของกฎหมายแรงงานสมพนธ

กฎหมายวาดวยศาลแรงงาน• กฎหมายวาดวยศาลแรงงาน คอ เปนกฎหมายทจดตงศาล

แรงงานขน เพอใหเปน ศาลชำานาญการพเศษ มอำานาจในการพจารณาคดแรงงานอนเปนขอขดแยงระหวางนายจาง และลกจาง โดยผพพากษาทมความรความสามารถในปญหาแรงงานรวมกบผพพากษาสมทบฝายนายจาง และผพพากษาสมทบฝายลกจาง และกำาหนดวธการพจารณาคดใหเปนไปโดยสะดวกประหยดรวดเรว เสมอภาค และเปนธรรม

• กฎหมายวาดวยศาลแรงงานทใชบงคบในปจจบน คอ พ.ร.บ.จดตงศาลแรงงานและ วธพจารณาคดแรงงาน พ.ศ. 2522

• คดแรงงาน หมายถง คดทมขอพพาทระหวางนายจางและบคคลทกฎหมายแรงงาน ไดกำาหนดสทธและหนาทไว

• ประเภทของศาลแรงงาน• ศาลแรงงานนนถาจะแบงเปนประเภทตางๆ กจะแบงไดเปน 3 ประเภทไดแก• 1. ศาลแรงงานกลาง• 2. ศาลแรงงานภาค• 3. ศาลแรงงานจงหวด• ศาลแรงงานมอำานาจพจารณาพพากษาหรอมคำาสงในเรองตอไปน• 1. คดพพาทเกยวดวยสทธหรอหนาทตามสญญาจางแรงงานหรอตามขอตกลงเกยว

กบสภาพการจาง• 2. คดเกยวดวยสทธหรอหนาทตามกฎหมายวาดวยการคมครองแรงงานหรอวาดวย

แรงงาน สมพนธ• 3. กรณทจะตองใชสทธทางศาลตามกฎหมายวาดวยการคมครองแรงงานหรอ

กฎหมายวาดวยแรงงานสมพนธ• 4. คดอทธรณคำาวนจฉยของเจาพนกงานตามกฎหมายวาดวยการคมครองแรงงาน

หรอของคณะกรรมการแรงงานสมพนธหรอรฐมนตรตามกฎหมายวาดวยแรงงานสมพนธ

• 5. คดอนเกดแตมลละเมดระหวางนายจางและลกจางสบเนองจากคดพพาทแรงงานหรอเกยวกบการทำางานตามสญญาจางแรงงาน

• 6. ขอพพาทแรงงานทรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยขอใหศาลแรงงานชขาดตามกฎหมายวาดวยแรงงานสมพนธ

กฎหมายประกนสงคม• ความหมาย• กฎหมายประกนสงคม เปนกฎหมายทกำาหนดใหมการจดตงกองทน

ประกนสงคมขนโดยใหลกจางหรอผสมครเขาประกนตน นายจาง และรฐบาลรวมออกเงนสมทบ เพอใชกองทนดงกลาวเปนหลกประกนใหแกลกจางและผสมครเขาประกนตนไดรบการสงเคราะห เมอประสบอนตรายเจบปวย ทพพลภาพ หรอตายอนมใชเนองจากการทำางาน คลอดบตร ชราภาพ และวางงาน รวมทงการสงเคราะหบตร ซงจะทำาใหชวตของลกจางและสงคมมความมนคงขน

• ชอ• กฎหมายประกนสงคมทใชบงคบอยในปจจบน คอ พระราชบญญต

ประกนสงคม พ.ศ. 2533 ซงใชบงคบตงแตวนท 2 กนยายน 2533 เปนตนมา

ขอบเขต• ปจจบนกฎหมายประกนสงคมใชบงคบแกกจการทมลกจางตงแต1

คนขนไป ผทไมอยในบงคบของกฎหมายดงน คอ• 1. ขาราชการ ลกจางประจำาลกจางชวคราวรายวน และลกจาง

ชวคราวรายชวโมงของราชการสวนกลาง ราชการสวนภมภาค และราชการสวนทองถน ยกเวนลกจางชวคราว รายเดอน

• 2. ลกจางของรฐบาลตางประเทศหรอองคการระหวางประเทศ• 3. ลกจางของนายจางทมสำานกงานในประเทศและไปประจำาทำางาน

อยในตางประเทศ• 4. ครหรอครใหญของโรงเรยนเอกชน• 5. นกเรยน นกเรยนพยาบาล นสตหรอนกศกษา หรอแพทยฝกหด

ซงเปนลกจางของโรงเรยน มหาวทยาลย หรอโรงพยาบาล• 6. กจการหรอลกจางอนตามทกำาหนดในพระราชกฤษฎกา

หนาทของนายจาง• 1. หนาทในการยนและแจงแบบรายการ เชน ยนแบบรายการ

แสดง รายชอผประกนตนอตราคาจาง หรอขอความอนๆ ฯลฯ• 2. หนาทในการหกและสงเงนสมทบ คอ นายจางตองหกคา

จางของลกจางผประกนตนทกครงทมการจางคาจางตามอตรา

• 3. หนาทในการจดเกบทะเบยนผประกนตน กลาวคอ นายจางจะตองจดใหมทะเบยน ผประกนตน ตามแบบทเลขาธการสำานกงานประกนสงคมกำาหนดไว

• 4. หนาทในการอำานวยความสะดวกแกพนกงานเจาหนาท• 5. หนาทในการกรอกและสงแบบสำารวจ

หนาทของลกจางผประกนตน• 1. หนาทตองจายเงนสมทบ• 2. หนาทตองมบตรประกนสงคมและตองเกบบตรประกนสงคมไว• 3. หนาทตองเขารบบรการทางการแพทยในสถานพยาบาลทไดกำาหนดไว• 4. หนาทตองปฏบตตามคำาแนะนำาหรอคำาสงของแพทย• 5. หนาทตองใหขอมลทถกตองเกยวกบ สถานะของบคคลของตนเอง และ

คสมรสรวมทงเอกสารทเกยวของดวย• 6. ในกรณทประสงคจะใหบคคลใดไดรบคาทำาศพ หรอเงนสงเคราะห กรณ

ผประกน• ตน ถงแกความตาย ผประกนตนตองทำาหนงสอระบชอบคคลนนไววาให

เปน ผจดการศพหรอเปนผมสทธไดรบเงนสงเคราะหแลวแตกรณ• 7. หนาทตองอำานวยความสะดวกตามสมควร แกพนกงาน เจาหนาทของ

สำานกงานประกนสงคม ในการปฏบตหนาทเพอตรวจตราและควบคม

ประโยชนทดแทนทผประกนตนจะไดรบ• กรณประสบอนตรายหรอเจบปวยอนมใชเนองจากการทำางาน• 1. มสทธไดรบประโยชนทดแทนตอเมอภายในระยะเวลา ๑๕ เดอน กอนวนรบ

บรการทางการแพทย ผประกนตนไดจายเงนสมทบมาแลวรวมได๓ เดอน• 2. การประสบอนตราย หรอการเจบปวยนนตองมไดเกดขน เพราะเหตทผ

ประกนตนจงใจกอใหเกดขนหรอยนยอมใหผอนกอใหเกดขน• 3. ไดรบบรการทางการแพทย เพอการรกษาพยาบาลในสถานพยาบาล ท

กำาหนดไวซงประโยชนทดแทนนรวมทงคาตรวจวนจฉยโรค คาบำาบดทางการแพทย คากนอย และรกษา223 พยาบาล ในสถานพยาบาล คายา และคาเวชภณฑ คารถพยาบาลหรอคาพาหนะรบสงบรการอน ทจำาเปน

• 4. ไดรบเงนทดแทนการขาดรายไดเพราะตองหยดงานตามคำาสงแพทยเทากบ ๕๐ %

ของคาจางทคำานวณเปนเงนสมทบ ครงหนงไมเกน ๙๐ วน และใน ๑ ปไมเกน ๑๘๐วน เวนแตเจบปวยเรอรงไมเกน ๓๖๕ วน

กรณคลอดบตร• 1. มสทธเมอผประกนตนมครรภ หรอภรยาหรอหญงซงอยกน

ดวยกนฉนสามภรยา โดยเปดเผยของผประกนตนมครรภ และเมอภายในระยะเวลา ๑๕ เดอนกอนวนรบบรการทางการแพทยผประกนตนไดจายเงนสมทบมาแลวรวมได๗ เดอน

• 2. มสทธรบประโยชนทดแทนสำาหรบการคลอดบตรไมเกน ๒ ครง

• 3. ไดรบบรการทางการแพทย เพอการคลอดบตรในสถานพยาบาลทกำาหนดไว (แตปจจบนจายคาบรการทางการแพทยเปนเงน ๔,๐๐๐ บาท แทน )

• 4. ไดรบเงนสงเคราะหการหยดงานเพอการคลอดบตร เนองจากผประกนตน (หญง)ตองหยดงานเพอการคลอดบตรไมเกน ๒ ครง เปนการเหมาจายครงละ ๕๐% ของคาจางเปนเวลา ๙๐ วน

กรณทพพลภาพอนมใชเนองจากการทำางาน• 1. มสทธไดรบประโยชนทดแทนตอเมอภายในระยะเวลา ๑๕ เดอนกอน

ทพพลภาพ ผประกนตน ไดจายเงนสมทบมาแลวรวมได๓ เดอน• 2. การทพพลภาพนนตองมไดเกดขนเพราะเหตทผประกนตนจงใจกอ

ใหเกดขน หรอยนยอมใหผอนกอใหเกดขน• 3. ไดรบบรการทางการแพทยเพอการรกษาพยาบาลในสถานพยาบาล

ทกำาหนดไวซงประโยชนทดแทนนรวมทงคาตรวจวนจฉยโรค คาบำาบดทางการแพทย คายาและคาเวชภณฑ คากนอยและรกษาพยาบาลในสถานพยาบาล คารถพยาบาล หรอคาพาหนะรบสงผทพพลภาพ คาฟ นฟสมรรถภาพทางรางกาย จตใจและอาชพ และคาบรการอนทจำาเปน (ปจจบนจายคาบรการทางการแพทยเทาทจายจรงตามความจำาเปน แตไมเกนเดอนละ ๒,๐๐๐ บาทตลอดชวต)• 4. ไดรบเงนทดแทนการขาดรายไดในอตรา ๕๐% ของคาจางตลอด

ชวต

กรณตายอนมใชเนองจากการทำางาน

• 1. มสทธเมอภายในระยะเวลา ๖ เดอนกอนถงแกความตาย ผประกนตนไดจายเงนสมทบ มาแลวรวมได ๑ เดอน

• 2. การตายนนตองมไดเกดขนจากผประกนตน หรอผมสทธไดรบประโยชนทดแทนจงใจ กอใหเกดขนหรอยนยอมใหผอนกอใหเกดขน

• 3. ไดรบประโยชนทดแทน คอ• 3.1 ผจดการศพผประกนตนจะไดรบคาทำาศพ ๓๐,๐๐๐ บาท• 3.2 บคคลผซงประกนตนทำาหนงสอระบไวจะไดรบเงนสงเคราะหดงน• กรณผประกนตนสงเงนสมทบมาแลวตงแต ๓๖ เดอนขนไปไดเทากบ ๕๐ % ของคา

จางรายเดอนคณดวย ๓• กรณผประกนตนสงเงนสมทบมาแลว ตงแต ๑๐ ปขนไป ไดเทากบ ๕๐ % ของคาจาง

รายเดอนคณดวย ๑๐• หากผประกนตนมไดทำาหนงสอระบบคคลไว ใหนำาเงนสงเคราะหดงกลาวไปเฉลยจาย ให

แกสามภรรยา บดามารดา หรอบตรของผประกนตนแทน

กรณสงเคราะหบตร• 1 มสทธตอเมอภายในระยะเวลา ๓๖ เดอนยอนหลงไป ไดจายเงนสมทบ

มาแลวรวมได ๑๒ เดอน• 2. มสทธไดรบประโยชนทดแทน ในกรณสงเคราะหบตรสำาหรบบตร

ชอบดวยกฎหมายซงมอายตามทกำาหนดในกฎกระทรวง แตไมเกน ๑๕ ปบรบรณคราวละไมเกน ๒ คน (บตรชอบดวยกฎหมาย ไมรวมถงบตรบญธรรมหรอบตรซงไดยกใหเปนบตรบญธรรมของบคคลอน)

• 3. ในกรณทบดาและมารดาเปนผประกนตน ใหบดาหรอมารดาไดรบประโยชนทดแทนเพยงฝายเดยว ถาจดทะเบยนหยาหรอแยกกนอย บตรอยในอปการะของผประกนตนฝายใด ใหฝายหนงนนเปนผมสทธไดรบ

• 4. เงนสงเคราะหบตร จะจายเปนรายเดอนตามอตราทกำาหนดในกฎกระทรวง

กรณชราภาพ• 1. มสทธไดรบประโยชนทดแทนตอเมอไดจายเงนสมทบรวมแลว ๑๘๐

เดอนขนไปและความเปนผประกนตนสนสดลง• 1.1 โดยสนสภาพการเปนลกจาง (ออกจากงาน) ผประกนตนนนจะไดรบ

เงนบำานาญชราภาพ (เงนเลยงชพรายเดอน) ตามจำานวนทกำาหนดในกฎกระทรวงซงขนอยกบจำานวนเงนสมทบทสงและระยะเวลาทสงเงนสมทบ

• 1.2 โดยถงแกความตาย ทายาทของผประกนตนทมสทธนน จะไดรบเงนบำาเหนจชราภาพ (เงนบำาเหนจทจายใหครงเดยว) ตามจำานวนทกำาหนดในกฎกระทรวงเชนเดยวกน

• 2. ผประกนตนซงมสทธไดรบประโยชนทดแทนตาม ขอ 1.1 ถงแกความตายกอน ทจะไดรบเงนบำานาญชราภาพ หรอไดรบเงนบำานาญชราภาพมาแลวไมครบ ๖๐ เดอนทายาทของผนน จะไดรบเงนบำาเหนจชราภาพตามจำานวนทกำาหนดในกฎกระทรวง

• 3. ทายาทในกรณขางตน ไดแก• 3.1 บตรชอบดวยกฎหมาย (ยกเวน บตรบญธรรม หรอ

บตรซงไดยกใหเปนบตรบญธรรมของบคคลอน) ใหไดรบ ๒ สวน แตถามบตร ๓ คนขนไป ใหไดรบ ๓ สวน

• 3.2 สามหรอภรยา ใหไดรบ ๑ สวน• 3.3 บดามารดา หรอบดาหรอมารดาทมชวตอย ใหไดรบ

๑ สวน• 3.4 ในกรณทผประกนตนจายเงนสมทบไมครบ ๑๘๐

เดอน และความเปนผประกนตน สนสดลง ผนนมสทธไดรบเงนบำาเหนจชราภาพ ตามจำานวนทกำาหนดในกฎกระทรวง

กรณวางงาน• 1. มสทธตอเมอ ภายในระยะเวลา ๑๕ เดอนยอนหลงไป ได

จายเงนสมทบมาแลวรวมได๖ เดอน• 2. ตองพรอมทจะทำางานตามทจดหาใหและไปรายงานตว

เดอนละ ๑ ครง• เหตทวางงานมใชถกเลกจางเนองจาก• - ทจรตตอหนาทหรอกระทำาความผดทางอาญาโดยเจตนาแก

นายจาง• - จงใจทำาใหนายจางไดรบความเสยหาย• - ฝาฝนขอบงคบหรอระเบยบ เกยวกบการทำางาน หรอคำาสง

อนชอบดวยกฎหมายในกรณรายแรง

• - ละทงหนาทเปนเวลา ๗ วนทำางานตดตอกนโดยไมมเหตอนสมควร

• - ประมาทเลนเลอเปนเหตใหนายจางไดรบความเสยหายอยางรางแรง หรอ

• - ไดรบโทษจำาคกตามคำาพพากษาถงทสดใหจำาคก เวนแตเปนโทษสำาหรบความผดทไดกระทำาโดยประมาทหรอความผดลหโทษ

• 3. ไมเปนผมสทธไดรบประโยชนทดแทนกรณชราภาพ• 4. มสทธไดรบประโยชนทดแทนการวางงานตงแตวนท ๘ นบ

แตวนวางงานจากการทำางาน กบนายจางรายสดทาย ตามอตราทกำาหนดไวในกฎกระทรวง

การสนสดการเปนผประกนตนและการเขาเปนผประกนตนตอ

• ลกจางเปนผประกนตน (ถกหกคาจางเพอสงเปนเงนสมทบกองทนประกนสงคม) แลวหากตอมาสนสภาพการเปนลกจาง (ลาออกหรอถกเลกจาง) ความเปนผประกนตนกจะสนสดลงดวย มผลทำาใหสทธทจะไดรบประโยชนทดแทนสนไป อยางไรกตาม ผประกนตนซงไดสงเงนสมทบ ครบตามเงอนเวลาทจะกอใหเกดสทธตามกฎหมาย ในกรณประสบอนตราย หรอเจบปวย กรณคลอดบตรกรณทพพลภาพ และกรณตาย กยงมสทธไดรบประโยชนทดแทนตอไปอก ๖ เดอน หรอตามระยะเวลา ทกำาหนดเพมขนโดยพระราชกฤษฎกา ซงตองไมเกน ๑๒ เดอน นบแตวนทสนสภาพการเปนลกจางนน

• ลกจางทสนสภาพการเปนลกจางดงกลาวหากไดจายเงนสมทบมาแลว ๑๒ เดอน และประสงคจะประกนตนตอไป กใหแสดงความจำานงตอสำานกงานประกนสงคม ตามระเบยบทเลขาธการสำานกงานประกนสงคมกำาหนดภายใน ๖ เดอนนบแตวนสนสด ความเปนผประกนตน และจะตองสงเงน สมทบเขากองทนประกนสงคมเดอนละครงภายใน วนท ๑๕ ของเดอนถดไป

การอทธรณ• นายจาง ผประกนตน หรอบคคลทเกยวของกบการประกนสงคมบคคลใดได

รบคำาสงของเลขาธการสำานกงานประกนสงคม หรอคำาสงของพนกงานเจาหนาทสำานกงานประกนสงคม ซงได สงการไปตามอำานาจหนาทแลว ไมพอใจคำาสงนน (เพราะทำาใหตนตองชดใชเงนหรอตองรบผดตอ บคคลใดหรอทำาใหตนเสยสทธประโยชน) บคคลนนมสทธอทธรณคำาสงดงกลาวตอคณะกรรมการ อทธรณไดภายใน ๓๐ วน นบแตวนทไดรบแจงคำาสงนน

• การอทธรณ ตองทำาเปนหนงสอยนตอคณะกรรมการอทธรณ ณ สำานกงาน ประกนสงคม

• คณะกรรมการอทธรณตองทำาเปนหนงสอยนตอคณะกรรมการอทธรณ ณ สำานกงานประกนสงคม

• หากผอทธรณยงไมพอใจคำาวนจฉยของคณะกรรมการอทธรณ กมสทธนำาคดไปสศาลแรงงานได (ฟองขอใหศาลพพากษาเพกถอน หรอเปลยนแปลงคำาวนจฉยของคณะกรรมการ อทธรณและคำาสงของเลขาธการหรอคำาสงของพนกงานเจาหนาทดงกลาว) โดยตองฟองภายใน ๓๐ วน นบแตวนทไดรบแจงคำาวนจฉยนน

บทกำาหนดโทษ• นายจางซงเจตนาไมยนแบบรายการตอสำานกงานประกน

สงคมภายในกำาหนดเวลาหรอ ไมแจงเปนหนงสอตอสำานกงานประกนสงคมขอเปลยนแปลง หรอแกไขเพมเตมรายการ ภายใน กำาหนดเวลา รวมทงนายจางซงยนแบบรายการ หรอแจงเปนหนงสอขอเปลยนแปลงหรอแกไขเพมเตม รายการโดยเจตนากรอกขอความเปนเทจในแบบรายการ หรอแจงการเปลยนแปลงขอเทจจรงเปนเทจ ในหนงสอแจงขอเปลยนแปลงหรอแกไขเพมเตมนน ตองระวางโทษจำาคกไมเกน ๖ เดอน หรอปรบไมเกน ๒๐,๐๐๐ บาท หรอทงจำาทงปรบ