14? OPUSC.CONTRAWOLFELMUM. 150

Je illOjei de WolfelmoColoniensi forlasse ampliorem notitiam. Quodmcniinime legereolim, in clariss.GalnziiMiscellan.tom. IV memoratur Manegaudusquidam, qui vixisseet scripsissenounulla videlur cir-citer an. Ch. 1150. In schedisquoque meis mss. reperio brevemcatalogum librorum nonduraeditorumexhibitumolimeruditissimoHolslenio,bibliothecaepostea Vaticanaepreefecto,ubi haechabentur : ( Mene-$aldusvel Menengaldus,Latinushistoricus : Historia ecclesiastica.Qui plurima e Trogo PompeioetJusti-no quoadprofana transcripsissevidetur. Initiumoperishoc est: AssyriorumregumpotentissimusolimfuitNinus,aui beltum ftnitimisinferensregibus,etc. Sequjtur adnotatio.LucasHolslenius: Io credochesia unManigoldo auclornulliusjudicii necpretii, quorumcenturimreperiunlurpassimin bibliothecismonaste-riorum,qualisPetrus Comestor,VincentiusBellovacensis,aliiqueejus farinwconsarcinatores,qui cumnutlumsuis historiisinitium reperirepossent,abexordiomundi repetebant,ut mali poetmTrojanumbellumgeminoordiuntur ab ovo. Forte sub finemad parlicularemalicujus gentisHistoriam,el ad sua temporadelubitur,qumusui essepossentad iltorum temporumcognitionem: quod de proximo,et in prmsentidesperandum.Atiiicertuminihi an ista ad Manegaldumsive Manegaudumnostrum aliquaex parte pertineant._QuotameutemporeScriptorhic floruerit,conjecturaassequi non difficilepossumus. Agitilledc celeber-

rimis GregoriiVII pcmtificismaximicontroversiiscum HenricoIV .imperatore,atque ita agit ut rem nonantiquam, sed recentem,et lites ante paucos annos agitatas, non obscure innuat. Carpit enim cap. 22 inWolfelmoejusquesociis conlentioneset dissensionesquibusvosoperariicarnis maxiinetolis his tcmporibusstuduistis.Tum cap. seq. apertius de his agit, GregoriiVIIcausam defendens,atque inler caeterascribit :Nondefuerunteolemporeviri magniet religiosi, quibus iniquitas tanta non placuil; hodiequesupersuntineedemregno(Teutonico)quamplurimi,quimisercmteDeonondumBaalgenuacurvaverunt.,elc,infra subdit:Pudorisaltem vestrosu/ficerepoterantdiscretiviri in circuituvestro conslituti,etc, schismaveslrumliberadelestationeimpugnantes;Schismate igitur adhuc sejuncti eraut ab apostolicasede Germani lleniico fa-ventes,et adhuc nulla ferecivitas, ut ipse ail, in tota Latinitate erat quaenon haberet divisum in variastudia poptttum,his pro GregoriiVII,jam vita functi,memoria, illis veropro HenricoIV, ut reor, viventepugnanlibus.Addit insuper Manegaudus: Vosad irritandum Allissimum,et augmenlumprofanalionis,insacrificiisveslrispro Wiperlotanquam Patre et pontificeanimarumvestrarumdivinamclementiamimplora-tis. Queeoraniasuaderevidenturadhuc in vivisfuisseGuibertum antipapamcum haecscriberet Manegau-dus. Reliqualeganturquaeidem auctor habet capite primo et postremo, ac tandem, ni fallor, statuetur,compositumfuisse opusculumistud ante annuiiiCh. millesimumet cenlesimumprimum(quo verisimiliuseste vivisexcessissepsettdopapamGuibertum)autsaltem non longeab iis temporibus.In eam itaquesen-tcntiamferor non aliura fuisseopusculihujus scriptorema Manegaldo,cujtis mentionemforte ostendi inAnnalibusPtolemaeiLucensis,pag. 952, tom. XXVBiblioth.Patr. Ita vero scribit historicusille ad annumChristi 1090 : ( Peridem tempus floruit in Teutoniaquidam philosophus, cui nomcn Menegaldus,cujusuxor et filiaein philosophiafuerunt permaximee.J

Juvabit autem hincdiscere cap. 4 rationem cur veteres Christiani antipodasnegandos sibi censerent.Nimirum qui eos statuebant, tellurem excogilamnl in quatuor habitabiles partes divisam, quarum dueesaltema reliquis praecisaeita essent causa interpositaezonee lorridae,ut nullum hominum inter eas com-mercium inlercedereposset: quare his positis excidebatcertissimum, divinitusquetraditum, dogma dehcmani generisex Adamopropagatione, etde annuntiando Evangelioper totum terrarum orbem. AtCo-lumbus, ac ceeteriAmericaeIndiarumquelustratores primi, tum ethnicorum hypothesim,tum Christiano-rum metumhac de re omnem sustulere. Deindecap. 23 discasHistoriam rerum gestarum a GregorioVIIpapa elucubratamfuisse per Salisburgenscmarchiepiscopum,quem Gebhardumsive Gebehardumfuissearbitror, in BaronianisAnnalibusmemoratum.AnautemHisloriaheecidemsit ac epistolaS. Gebhardiar-chiep.Salisburg. ad HermannumMetensem,quaea Tengnagelioedita est Ingolstadiian. 1612inter VeleraMonumenlaconlraschismaticos,etc, aliorum erit inquirere. Iterum naoes cap. 24 auctorem epistolaecu-jusdamdolosaeadmodumet calumniosaecontra GregoriumVII fuisso Wiricum Trevirensem magistrum,qui Virdunensisepiscopi personam induit. Tu reliqua ad theologiam et philosophiamspectantia per-peude.

OTAGISTRI MANEGALDI

OPUSCULUM

CONTRA WOLFELMUM COLONIENSEM.

Cum nuper in hortis'Lutenbach conveniremus,

et more scholarium de Scripturis, queetunc inter

manus erant, sermomihi contra te oriretur, multa

orationedecursa in hoc quasi quemdamnodumin-

cidimuj, et trahere coepirauscontentionis funem,ut tu pauca, quaetibidisplicerent,philosophos, at-

que MacrobiumDe somnioScipionis, de quo tunc

verbumerat, dixissecontenderes; ego e contra plu-rima fideiet saluli nostraecontraria iu ipsis me in-

venisseassererem; ac eo usque cursus verborum

Drolapsusest, ut fatile patcre possct aul tc panun

A divinis litteris eruditum, innata feritate et sludio

contradicendi, quaenesciresvelledefendere, aut si

ita sentires ut dicebas, plane a rationibus sincerae

fidei deviasse. Et quia contingere solet quosdam

strepitum verborum et superficiemnarrationis at-

tendere, non expendere sensum mentemque scri-

bentis , velut qui sine gustu et odoraturadicemqui-dem rerum, sedvim saporiset odorissensuperditonon discernunt; quosdam vero per orationum so-

num sensuum secreta rimari, et sicut frigida exte-

rius seponunt a calidis, ita inlerius bona seccrnunt

151 MANEGALD 1K9

a malis , quaetanto validius reprobant, quanto inbonis fuerint delectali; ideo accessi propius, et

per te ipsum cognovi morbum tuum : obtestansutrum ita libi in perceptione illarum sententiarum

acquiesccresut eas credentibusnon intelligeresesse

damnosas, hic salis temerarie respondenssubjecistinescire te quidquamin eis, quod niultumtuus ani-mus aspernaretur. Itaque multis a te conviciisla-cessitus furibundumminantemquereliqui. Proponoergo aliquid inde ad te scribere, ut in eorum librisct sensibusde quorum errore dissimulas, manifeste

cognoscas haereticam pravitatem contineri. Simuletiamarbitratus sumde domnopapaGregorio,quem

pollutoore laccras, aliquid adnectendum',ut reco-

gilcs quia arapliorispeccali causa soletesse iraece-

dens pcccatum.CAPITLLATIOSEQUENTIUM.

CAP. I. Quod non omnes philosophorumsentenlim

abjiciendmsint, sed illm, in quibusdeceptisunt, et

decipiunt,ct dePythagormsentenliadeanimavat-de delestanda.

CAP. II. De Platone, et ejus involucris, quibusostenditex quibusconstelanima,et quodin distan-

tia penelretcorpus.CAP. III. De dioersis senlentiis philosophorumde

anima.

CAP. IV. Quod in mensurandosolem,et lunam, ethabitabilibusmacutisdecepli sint, et si quisinde

Macrobiocrediderit, in fidefacilepericliletur.CAP. V. QuodsecundumApostolumtalia probanda

sunt, et ad sobrietatcmChristianmregulmresecan-

da.

CAP. VI. Denonsana eorumconfessione,et de casu

Origenis,qui senimiseorumdogmalibusaffecit.CAP. VII. DesanctoSpirilu, et ejus sana etmodera-

ta doclrina, quodsuperbosdeserat, el immundo

Spiritui dissecandospermittat.CAP. VIII. Quodphilosophipartriurcharumbenedi-

etionibusprivalinihil dignede Trinitalis mustedo

sentiremeruerint.

CAP. IX. Quoda Spirilu malignolalia ortusint, et

divisionisauctor idololatriammultisargumentiste-

xucrit.

CAP. X. Quoaipsi sunt jEgyplii a nobisdcprmdan-

di, et quodnobisetoauiorumthesauroset ornatus

paraverint.CAP. XI. DeDeo,queinhabemusloquendimaleriam,

et de reclaconfessione, et creationeangeloriim, el

hominum,circa quorum casum sententia Domini

misericorditerlemperalaesl.

CAP. XII. Deprmceptisobediendi,quibushomore-

paratur contemptoimandali, qumreparaliomultis

modisdesignatasit, ita ul casuspriorum palrumad designandam magniludinemgratim permissi

sint, sicut David, de cujus genere Auctor venim

natus est.

CAP. XIII. De prophetisduos adventus vrmvidenti-

bus, ac desiderantibus.

CAP. XIV. Quod ordinalis qum oportidt, Deus de

A Virginenalus sit, destructavhiiosophorumconse-

quentia.CAP. XV. Quoproventunatus sit,CAP. XVI. DeDeonatoquodomnis veritasScriptu-

rarum ab eodemaperta sit, el de suscilationeani-marum, et doctrina humilitalis.

CAP. XVII. DesimplicitatePelri apostoli, et merito

fideisum.CAP.•XVIII.x)e duobus sacramentis regeneralionis

et refeclionisante passionemin Cmnainstitutis.CAP. XIX. Quodin cruceJesu Christi sit remissio

peccatorum, et redemptio omnium, et priorumsanctorum.

CAP. XX. Degloria resurrectionis,et quoddiscipu-li, non ad philosopltandum,sedad vitammternam

" annuntiandam vocentur.CAP. XXI. DeadventuSpirilus, et quid in eis effe-

cerit, et quodin prmsenlibusnon sit perfectio, sedinchoatiobeatitudinis.

CAP. XXII. Quodbreviter de istis dictum sit, utostendalurquantumpericulumsit acquiescereilto-rum scripturis, qui nihit de corpornmresurreetio-ne noverunt,et qttodeorumdefinitiodestructa sitet hocspirilus carni subditusnon capit.

CAP.XXIII. Quod Teutonici quidamab obedientia,etunitate RomanmEcclesimexciderint, dicentessenonliabereponlificemnisi Cmsarem.

CAP.XXIV.Deepistolaab eis contrasanclumpapttmGregoriumfacta, et quod ei epistolmper gratiamDei respondendumsil.

G CAPUTPRIMUM.Primum discretionem legentium volumus esse

praerrionitamnos idnequaquamdephilosophissusce-

pisse, ut omnes eorum sententias damnabiles sen-

tiamus, quarum quasdam pro sua sublilitate vix

penetrare suflicimus,quasdam vero a sanctis viris

susceptas non ignoramus. Vcramtemeritatem luamvelle coKipescere,qui sic eorum subtilitates com-

Hiendas,ut multifarioserrores figmentisillis impli-citos non attendas. Nequeenim in illis usque adeo

primi parentis culpa dotem naturae damnaverat,

quin secundum humanas raliones quarumdamre-

rum communitates,et discrepantias diligenter satis

commodeque distinguerent, quantum homode se

n ipsopraesumerepoterat. Sedquia sine Spiritu illius

erant, qui docet omnem veritatem, cujus sapienlia

allingit a fine usque ad finemfortiter, ac disponitcunctasuaviter,necesse erat sicut homines, et ideo

mendaces, eos interdum finesveritatis excedere,etsemel suscepto patrociniofalsilatisper varia dece-

ptionumargumenta raplari. Inde fuit quod Pytha-

goras inter primos duceshujus traditionis, quibus-dara utiliter inventisettraditis, cum tandemratio-

nalis animalis scrutarelur arcanum, et eam natu-

ram, quae siue auctore naturae male sciri potest,morlali rationepersequiet comprehendereniteretur,exinanitumejus ingeniumad tantam flemumbestia-

litatem redactumest, ut humanam animam perpe-tua ratione donatam aliquandoirrationabilem fieri

153 OPUSC.CONTRAWOLFELMUM. 154

mentiretur. Eo scilicetmodo quo a simplicitatesui

dimota voluntateincorporandiad haecinfiraa labe-

retur; quaequidem si in primo corpore male vive-

ret in praesentisaeculo,vel aliquo seeculorumfutu-

rorum, quorum infinilam seriem promittebat, cor-

pus deteriussortiretur, et itamultiplicatis sceleribus

ad hoc ultimum deveniret,ul qui ante fuerat homo,ad vivificandumquodlibetfcedissiraumcorpus, hor-

ribili carcere truderetur. Eccead quem proventumsublimismeditalio illa evasent, qualemquenecessi-

talemsecundumstultitiam cordis sui illi creaturae,

quaead imaginem,et similitudinem Creatoris om-nium conditaest iiidicere non expavit. Dic, quaeso,si a sententia ista non dissides, quid honestaespei

concipere potes, quidve de illorum beatitudine

exspectas, qui in perfecta corporum et animarumresurrectione duplicem stolarn recepturi sunt, se-

cundumea quae interim oculus videre non suflicit,nec auris audire, queevidelicetin abundantia gra-tiaeet gloriae suae praeparatDeus diligentibus se?Hocenim sensu philosophicofit, ut tu et caeterl

complicestui in regnoTeutonicoconstituti, qui ab

apostolicasede, et obedientiasancti papae Gregoriidissensislis,et obinnumera (lagitiadamnalioiiissen-tentiamexcepistis, a praesenti corpore separati m

futurum seeculumcorpus turpius subinlretis, quodcum rursus ferina contagione pollueritisper infi-

nitas species animandorum corporum praecipilati,ad ultimum in visceribus terrae ac sordidis lo-

cis couclusiaeternasalutein perpetuum eareatis. .

CAPUT II.

Verum nec in temporeillo a succedentibusphilo-sophis,qui digniusde se ipsis senserunt, crudclitas

[f. credulilas] ista approbataest, sedper leviores

insaniastemperata,'inter quosPlato acutius caeterisrerum primordia perscrutatus compositionemani-maequibusdam involucris praegravavit,el ex indi-vidua et dividuaessentia,natura eadem et diversa,eamconstareafTirmans,sic ccelestia, et terrestria

corporaper ipsam vivificaricommentatusest, ut ille

vigorperpelui ignispro riatura corporum a se vivi-licatorumpropriaevirtutisdispendiapateretur. QuodMacrobius Ciceroncm,Virgilium et alios Latinos

philosophicaedisciplineesectatoressensissetestatur,sicut manifestius cognoscere poterit qui traclalum 1

ejus De somnioScipionisvidere curabit. Hic itaquesicut per introductum discipulum suum Timaeum

commemorat,ut per quaedamquasi deliramentaalmmeris tracta consideratione eamdem animam

quodlibetanimatum corpus indistanter penetrare etvivificarcostenderet, cum de Deo fabricanteani-iiiam loqueretur, praedictarumessentiarum com-liiistionein fermentura appellans; Primam, inquit,ex omnifermentoparlem lulit, hinc sumpsitduplampartemprioris, tertiam verohemioliamsecundm,etalia quaedam,quaepro nihiload memoriamreduce-

remus, quoniam ipsa suae obscuritatis insolcntiaanimumauditorisobtundunt. Si quis veroea audire

dcsiderat, ab eodemPlatone, sive a Macrobio,qui

Aeasdem tenebras quodammodoelucidandas susce-

pit, haecanimadverterepoterit; mirum tamen erit,si non audita contemnat.

CAPUTIII.

Habesibidem coadunatosPylhagoram,Platonem,

Xenocratem,Aristotelem,Possedonium, Hippocra-tem, Heraclitum, Zenonem, Democritum, alium,

Heraclitum, Crisolaum, Hypantum, Anaximenem,

Empedoclem,Parmenidem, Xenophontem,Boetem,atque Epicurum, quorum plures diversis errorum

spiritibusdevii,et sensucarnis sueeintlati, tanquamper quaedamabrupta dispertiti, contra se dissonaset controversiassententias in animaesuaejudicioedi-derunl. Quorum Plato, quod ad verum satis videtur

accedere,animam definivitessentiamse moventem.B aliusnumerumsemoventem,aliusenteleehiam,quod

interpretantur corporis formam, alius harmoniam,alius ideam.aliusexercitiumquinquesensuum,|aliustenuem spiritum, alius lucem, alius stellaris essen-tiaescintillam, alius spirilum concretum corpori,alius spiritum insertum atomis, alius de quinla es-

sentia, alius ignem, alius aerem, alius sanguinem,alius ex terra et igne, alius ex lerra et aqua, aliusex aere, et igne et spiritu mistam. In tara varia

igitur divisioneconsidera si le unum omnibus sanosensu accommodare possis, ac si consenlire potesanimamtuam jure sanguinemnuncupari, dic rogo,quaeccelorumregnaexspectes?Hocenimmodotucon-

stans,sanguisel caro,regnumDeipossiderenonpotes.„ CAPUTIV.

Quod autem de sphaera,et orbibus, et ccelesti

harmonia, de fallaci mensura solis et lunae,et or-bis terrae, de quatuor habitabilibusmaculis in cir-cuitu terreni puncti secundum fidem tui Macrobiiconstitutis , ct de antipodis, seu Antoecisper easincommeabiliter dispositis aflirmatur, in quantumpericulum talia dicantur, parum mihi attendissevideris. Susceptoenim semel,quatuor habitalioneshominumesse, quorum ad se invicemnulla penituspossit esse per naturam commeandi licenlia, dic,age, quomodo vcrum erit, quod sancta et aposto-lica rationabiliter confitetur Ecclesia, Salvatorem

videlicet, per primos Patres ab ipsis, ut ita dicam,hujus mundi cunabulis praesignatumet a patriar-

Dchis et prophetis consequentermullifarie et multi£evidenlibusmodispraefiguratum,tandemin plenilu-dine temporis, ineffabilibushumilitatis et ctiaritatis-suaeoperibus cognitumac clarificatum,in saluterutotius humani generis advenisse,si tria bominuni

genera excepta sunt, quae praedictus Macrobius.

praeterhanc habitabilemquara incolimussecundunx-zonarum cocliet terrae lemperiem posse esse per-suadet, ad quee tautre salubritatisnotitia pervenire-non potuil ? Ubi est, quod ille fidelisquem invenitDominusvirum secundumcor suum, in spiritu verritatis clamat : Anle conspectumgentiumrevelavit

jusliliam suam Deus. Et ibidem: Videbuntomnes-

finesterrm salutare Dei noslri, si aliqui lines terrae

sunt ab hominibus, inhabitati, ad quos sonus pro•

155'

MANEGALDl 156

phetarum et aposlolorumnostrorumprohibentena- A

iura per inaccessibiles aquarum, frigorum calo-

rumve dislantias transire nequivit?CAPUTV.

Equidem legi haec tecum, et, ut recordor, fre-

quenter dicere solebam haec ita debere accipi, ut

spherae tantiim notitia haberetur, non ut veritate

iuiinita crederenlur, quia secundumApostoliprae-

ceptumomnia probanda sunt, et puro mentisintui-

tu examinanda; quoniam sicut in his quaesensibus

subjecta sunt, ita quoque in intellectualibus,prae-sertim in scientiis, tam multaeet variaespeciessunt,ut nisi spiritus pietatis adsit, cujus regula diriga-

niur, cor hominis pravum et inscrutabile pronumsit verisimiliratione seduci; et nisi sobrietatequa-dam intelligentia refrenetur, aliquando in altum I

elata ipso tandem tumore in immensumcrescente

rumpetur, quandoque vero sinistrosum nimis ad

ima devergensin tenebras fatuitatis submergetur.Providebat hoc animus Apostoli, Spiritus sancti

gratia illuslratus, qui inter regulas fideiquas nobis'imitandas praefixit,summopere admonuit, nonplus

sapere quam oportet, sed sapere ad sobrielatem;Proinde cum aliquid menti nostrae occurrit quod

ipsa sui sublimitate alque probabilitate delectat,habemus quadraturam Christianae doctrihae, quamintellectis et cognitis juxta ponere debemus, et si

quid de meditalionibus nostris excesserit, ad nor-

uiam illiusfestinato judicio resecare. lta et damna-

bilium errorum periculum devitari, et philosopho-rum peritia, quse tanquam superfluaquaedamim- '

mensitas nostris studiis apta est, commode salubri-

tcrque poierit, famulari. Ut autem indissimulabiliter

pernoscasquamperniciosumsit eorumimitari fidem

quorum ingeniumadmiiamur, aspice quid prseten-dat in prima parte sui philosophicaeconfessionis

assertio, quam ab eisdem sumptamMacrobius libro

suo apponendamcuravit his verbis.CAPUTVI.

<Deus, qui prima causa et est, et vocatur, unus

omnium,quaesunt, quaequevidentur esse, princepset origo est. Hic Deus superabundante majestatisfecunditatede se mentera creavit. Haecmens, quaevoOfvocatur, qua patrem inspicit, plenam similitu-

dinem servat auctoris; anima vero de se ipsa creat

posteriora respicieris. Rursus anima noCs;patrem

qua intuetur induitur, ac paulatim regrediente re-

spectu in fabricamcorporum in corporea ipsa dege-nerat. » Noune si horum verborum sensibus ac-

quieveris, denuo suscitare videris multos errores,

qui in primo statu Ecclesiaevigili solertia Patrum

convictl et sufTocatisunl? Inter quosArius inaequa-litatem personarum in simplicitatedivinitatis indtt-

cit. Manichaeusautem partem divinitatisdegeneremdiabolum,eumdemquemalarum creaturarum con-

ditorera aflirmat, quorum nefandaperversioquantas

strages fideidederit, quantumque fructum malitiae

fecerit, nullus qui ecclesiasticas historia's legit,

ignorat. Gujus philosophiceemuscipulae laqueum

A Origenesmagnus vir in Ecclesia, et divihorumelo-

quiorura mirabilis traclator, tremendo Dei judicioevaderenon meruit; sed cum post multos tractatus,

quos utiliter et excellenter ad honorem sanctaeEe-

clesiaeedidit, ad enodanda demum Cantica acces-

sisset, asseruit, Patrem a Filio, Filiumque a S.

Spirilunon videri. QuodB. Hieronymusin epistolissuis significans,et tanti doctoris casura graviter in-

gemiscens: Origenes, inquit, cum in atiis cmteros

vicisset, in Canticocanticorumsevicit. Cujus laucla-

bile ingeniumquandiu charilate duce incaluit, et ab

apostolicaedoctrinaelumine non recessit, per dire-

ctum gradicns, altitudinem spiritualem intellectus

salubriter aliis ministravit; ubi vero profunditatem

sapientiaeet scientiaeDei incomprehensibilem, et

B homini per se fatuo non potestate, sed dignatione

capabitem, profanis Graecorumdogmatibus,quibusse fortassis prius nimis affecerat, commiscereten-

tavit, sicut quando de resurrectione tractans solidi-

tatem et veritatem resurgendorum corporum dene-

gavit, miseranda humanae fragilitatis Sorle, vir

egregiuset sublimis considerationis,quasi de altis-

sima specula lapsus gravissimecorruit, exemplum-

que posterisfactus est, cum quanla reverentiael ti-

more diviniconsilii celsitudoet profunditas myste-riorum Deiattingenda sit, et ut quisque de se sciat

quia quanto velocior est animeesueemotus, tanto

paratior illi casus est, nisi cum cautela et ecelesti

praesidiomoveatur. Quod Salvator discipulis indi-

cat cum ante potestates mundi, quarum timore velC amore de Spiritu sancto facilelabi possent, praete-

• stimonio fidei sistendos praemunit. Nolile cogilare

quomodoaul quid loquamini; non enim vosestis quit loquimini,sed Sviritus Patris vestri qui loquilur itt

vobis.

i CAPUTVII.

» Hic esl ille Spiritus qui disciplinaeeffugit lictum,

quem corpus peccatis subditum non merelur, quiunde vult recedit, et sine difficultateloci et temporis

5 quocunquevult venit, et signaculumsui veniens se--

5 cum affert : quod euim suggerit, rectum et pium5 est; quod emittit, robustum et sanum; quod fructi-

e ficat, suave et jucuudum. In eo enim est gratia ve-

ritatis, per ipsum nobis est spes vitae et virtctis.

t Cum habitaculum infantium ingreditur, disertos

l D reddit, et cum frigentiet tenebrosocordi supervenit,vitiorum sedem purilatis tribunal facit. In praesen-tia sua nihil fatuumvel inutile esse potest; nihil di-

ligit singulareveldissonum,uil immodentum amat;

, ipse enim modus et immensurabilismensuraest;

i omne donum ei sufliciensest, quia etsi desiderio

meoparum videtur quod mereor, in pleaitudine ta-

men corporis Ecclesiae,quam ipse Deus vivificat,

a totumpossidensnulliusegestatisdetrimentoconfun-

- dor. Hic itaque Spiritus cum mentemde se praesu-

s mentem cernit, quia amator humilitatis est, sUper-e biaelocumcontemnit,et quia ipse unus et idem, sic

t, gratiarum suarum dona multiplicat, ut tamen per

a distributioiiemillam ununi simplex ct vcruip inso-

i57 OPUSC,CONTRAWOLFELMUM. 158

Iubilis charitatis corpus efliciat, scissuras et scan-

dala detestans. Quo fit ut animam sectionibus va-

cantem Spiritus immundus invadat, eamque suis

qualitatibus et potentiis informatam miserabiliter

distrahat, et per varios errores discerptam ad per-ditionis interitum perducat.

CAPUT VIII.

Hoccontigithis de quibus loquimur, quos priorsetasgentiliuraphilosophosappellavit, quorum pa-tres a patriarcharum Israelitici populi genere pro-

fluentes, haereditariisbenedictionibusprivati, vera

Domini Dei-nostri notitia caruerunt, eamdemque

ignorantiaejacturam filiis suis reliquerunt, donec

scmen benedictum venit, cui haereditatio gentiumdebebatur. Interim ergo naturali fametorqueri cce-

perunt, et sicut qui panem in cautc, seu in silice

aurum, vel solem in cavernis terraequaerunt,ita in

inquirendanatura rerum, et cognoscendauniversse

fabricaemundi subsistentia, et elementorum con-

cordi discordia alii occupati, alii autem in causa-

rum proventibus dignoscendis,quos indici sibi fa-

tali necessitate per concursum planetarura el si-

derum opinati sunt, his quasi deviis disparati, crca

summumbonum frustra consumptis mullis slutiiserraverunt. Quodsi inter eos exstiterunt quos pu-rior liberiorqtteratio stimularetaliquidesseinsislcn-

dum, quod antiquiuset melius ipsa creatura foret,cujus potenlia totius creationisuniversitas aiubire-

tur, cujus providentiasub certis ponderibus et nu-raeris cunctoruraexistentium,conlingenterquetrans-euntium series necteretur; tamen cumad illud lu-meninaccessibile,quodomnefirraamentuniomnem-

que ccelorumaltitudinem excedit, perventum est,ineffabilisTrinilatisvenerandamadorandamqucsim-

plicitatem,ejusdemquesimplicis majestatis trinum

mysterium sentire nultatenus meruerunt. Unde fa-ctum est ut tria sibi principia ponerent, artificem,formas, et materiam intelligibilemesse, munduminmentedivina collocantes,qui exemplumhujus sen-silis secundum numerorum rationem cuncla quaesub sensibuscasura erant, in se intelligibilitercoa-

tineret; in quibus principiisomnipotentiaeDeide-

rogabant, nihil ex nihilo fieri sancientes. Haecsuntin quibus addiscendiste multam operam consum-

psisse gloriaris, quaetecumipse legi et lecta ex ma-xima sui parte reprobare curavi, Habebant enimdiflicultatisplurimum,utilitatis parum, salutis nihil.Cumtamen experiendicausa quorsumevaderent iin

sectarer, quasi per quosdam fumorum orbes im-mensis tractibus involutum,quo tandemvellentpo-nere admirabar, nisi quia suspicabar profectoquodnequaquamveritatis exitum promittebant.

CAPUTIX.Talia sunt nimirum illius seminaqui per super-

biam Deosuo esse similisaffectavit,qui cumgenti-liummentes semel sibi permissas invasit, sublimia

promisit,eduxit in altum,paravit casum. Nec po-luerunt ad cavendosejus doloset mille noceudi ar-tcs morlaliumcorda suflicere,qtiia interdumindu-

A cendo impietatem, pietatis spem gerit, laxat jura

imperii, ut fautores sui in quamdamparlem ad vir-

tutcm se erigant, in alterapartepremit, ut familiari

sibi fceditatisubjaceant, et pro tempore suum infi-

cit eorum bonum miserandoquenimis commercio

de pretiosoalienovilitatemsuaeconfusioniscircum-

tegit. Non locorum angustiae,non longitudotempo-

ris incentivorumejus spiculisrenituntur. In prom-

pttt suiit ei secrela naturee,illam solam arcem sttb-

intrare veretur cui praesidetilleSpiritus qui diligitsanctitatem. Hic tam potenset eflicax,cum prostra-tam et jacentem praedictaegenerationismassamcon-

spiceret, ccepitin ruinas quas feceratdebacchari,et

sicutest discissionisactor, animalem hominem in

varia dogmataet contrarias sectasparlitus est. IndeB Socratici, .Pythagorei,Platonici, et aliae innumerae

professionesdiversis tramitibusaberrarunt, et erro-

res suos argutis inventionibus adjuverunt. Profl-

ciente quoque et Invalescentediaboli seminario,

subsecuta est poetarum turba, qui tanquam jocu-latores ad nuplias idololatriaeconcurrentes, ligmen-tis et immodestislaudibus animasvana sectantium

oblectali sunt; causa enim quaestusad adulandum

et malodicendumparali sceleratosprincipes et vio-

lentospraedonesdeilicando,et inflatorumverborum

tinnitu et sententiarum ornatu, nulla veri puritate

munito, inutili memorieeet inani gloriaeserviendo,obscenaet turpia quibusdaminvolucrisadornarunt,et prout natura singulorumviguit, alii comosdi,alii

Q lyrici, satyrici, tragcedi effectimultis phantasmati-bus animas peccantium seduxerunt, simpliciores

quoque, qui honorem suaeconditionissub profundanocte ignorantke non intelligebant, comparabiles,imo deteriorcsjumcntis usque ad culturam lapidumet turpitudinum curvaverunt.

CAPUTX.

Isti sunt iEgyplii quos dispensalio Dei sanctae

Ecclesiaedepraedandosexposuit,quorum spoliis fa-

ciem templiDominiadornamus,et naturale donum,

quod ipse in superbia et abusione ad damnationem

suam detinuerunt, amatores humilitalis in usus de-

bitos retorserunt, nihil de suis juribus praesumen-

tes, nil ascribentes sibi, nec quaerentesquae sua

sunt, sed gloriam regni aeterniannuntianles, sim-

D pliciterprudentes, et prudenter simplices, armatu-

ram perfidiaein cultu fidei transtulerunt, et scien-

tiam inflatamet mortuam spiritu charitatis anima-

verunt. Hi sunt de quibus ad nos dictumest: Alii

laboraverunt,et vosin laboreseorumintroistis. Om-

nis sapientia quorum in altissimis quaestionumpu-

teis devorataest, in quibus fons aquaesalientis in

vitam aeternama perscrutautibus non inveutus est,

sed copiosaeverborum divitiae,et eloquiorum the-

sauri nobis, quibus scientia salutis in remissione

peccatorumper viscera misericordiaeDeidonata est,

commodissimepraeparati.Itaquelaqueoset sensuum

fraudes, quas velut aranea tabescentes et interiora

sua exhaurientes vane conturbati stultorum imita-

tioni preetext-bant,tamquamretiaculumdiaboliper-

150 MANEGALDI 160

rumpcntes, cadavcr Idololatriacnudum reliquimus,et ornatum oralionum et quarumdam consuetudi-

num, quo vasa contumeliaelongo tempore mortici-

num suum celaverant, Salvatori et Liberatori ani-

inarum nostrarum oblulimus.CAPUTXI.

Matcriavcro, circa quam supellectilemverborum

expendimus, idem ille nobis est, de quo nunquamsatis potest esse quod dicitur, Sapientia videlicet

Dei Patris, consubstanlialis et coaeternailli cum

Spiritu sanclo, unus Deus immortalis, invisibilis,

cujus solius honori et gloriaecuncta ccelestia,terre-

stria, et infera, voluntaria vel invita famulantur.

Qui cum omnia queecunquevoluit, fecit in cceloet

in terra, in mari et in omnibus abyssis circa mise-

rabile genus humanum, misericordiprudentia re-

llexit justitiam volunlatis, et charitate temperavitfortitudinempotestatis. Non in aliqua parte sui ali-

quo mododegenerans, sicut insulsa piiilosophorumconfessiopersuasit, nunquam delicit; neque recipit

aliquid essentialiler quod ipsc incipiat esse et ante

non fuerit; ubique totus, et nullas loci angustiassustinens; sempcr existens, sed conditor temporum,certus librator omnium numerorura et ponderum.Dequo tunc recte sapit rationalis homo, cum perli-mendam et laudabileni nimis ipsius magnitudinem

recognoscit.Cujus sapientia et providentia infatiga-biliter et sine errore non solumelemetitorumdistin-

ctionem, sed ex elementis constantium rerum cau-

sales proventus serie admiranda connectit. Hic est

Dominusnoster, et non est alius ad ipsum, qui cum

in se perfectus foret, nec alieni favoris vel laudis

indigentiampateretur, secundum beneplacitumvo-

luntatis suaeccelum, terram et universa queecceli

ambilu continentur,Dominusuniversorum de nihilo

condidit. Inter quaenil aequalequidem sibi, sed si-

niile, rationalem angelum creavit, et hominem,ut

et in ccelestibusinvisibiliDeoper innumeraassif-ten-

tium spirituum agmina aelerna laus persolveretur,et in terris ab homine gratiarum nihilominusactio-

nes pro facultate transitoria exhiberentur, et ipsalaudum exhibitio pro affectu expensa Iaudantium

hoc tantumlaudato Dominograta foret, quo ad cori-

sequendum aeternitatis praemiumlaudantibus pro-fuisset. Abassiduitate cujus laudis prior ille desti-

tit, qui cuncli» subliriiior factus erat; non enim

cogente Conditore, sed ipso abundantia sui arbitrii

abutcnte, et in sUperbiaefferente,mentitus est sibi

ipsi, immoderatamrapinam eequalitatisDeiarripere

concupiscens.Undequia altissimoCreatOrisconsilio

irrecuperabiliter factus est casus ejus, ccepit uni-

versitatem creationis circuire quaerensquem ruinae

suaeascisceret. jPraetermisitlegiones angelicas, de

quarum stabilitateditfldebat; irrationabilemcreatu-

ram neglexit, cujus finem velocissimumsentiebat.

In solum hominem, quem, sive staret sive labere-

tur, eetevnitatipropagatumvidebat, totius maligni-tatis- suaeargumenta contorsit, totis nisibus in eo

contendensimagjnemabolereFactoris, ut sui simi-

A Hseffcctus irrevocabilisdamnalionisjudiclomulta-

retur. Persuasit itaque, et auditus est; pugnavit, et

vicit. Et licet pius Dominusligmentosuo praeterli-

bertatem arbitrii, quanon peccarepoterat, cautelam

contulisset mandati; sciens tamen deceptibilemlimum aliunde consiliumsuperbiendi accepisse, ita

circa deceptummiserum severitalis suaesententiam

leraperavit, quatenus et ex praeceptosuo mortalita-

tis necessitas soiveretur, et tamen iufra mortis de-

bilum per meritum obedientiaeresurgendi acquire-retor facultas, quaeinterim animaepraestandaforet;finito vero praesentisvitaespatio, corpori et animae

pariter restituenda»CAPUTXII.

Obediendiilaque documenta primis patribus anle

B legempraefixit,et ut res magnas compendiotransi-

gamus, per Melchisedechsacrificium, per Abrahaw

circumcisionemet immolalionem, per Jacob tituli

ereclionemin figuramsummi sacerdotii verique sa-

crifieii, ouae per Filium suum opportuno temporeEcclesiaeexhibendaerant, preeoroinavit.Per Moyseii

quoque famulumsuum preecepliset legalibusinsti-

lulis camalem populumpraegravavit,tantaeprofun-ditatis mysteriis, ut in illis omnibus humanaesalutis

et adventussuiSapicntiaDeiPatris multifariismodis

sacramenta signaret, et illius populi actiortes veri-talem in novissimislemporibus agendorummysticadenuntiatione concludcrent. Nec enim aliud insistittota tabernaculi el holocaustorumdescriptioet tem-r

pli Dominicultus, nisi ut praesentisEcclesiaestatus,C et fuluraefignrelur. Porro quanla cura Deo fuerit,

hominemexsuscitare ad sciendumet intelligendum

reparationis suaesacramentum,non servientis crea-

turaesecreta rimari nec animum sterili meditatione

lassare, intueri licet etiam ei casibus virorumprio-ris populi, inter quos maxiraeDavidlapsum sancti

nostri altiori inluitu considerantes,magnum gratiaerevelandaepreeconiumcontinere arbitrati sunt, nec

sine causa vel Ddei,quaein palriarchis gloriose re-

fulsit, ctfmmendationefactum esse intelligunt, quod

post adulterii crimen, cui nulla ex legis littera re-

missio debebatur, ad exemplum misericordieeser-

vatus est. A Domino quippe, qui non impulsor,sed

ordinator malorum est, salubriter provideri dece-

n bat, ut qui per fideimeritum de imo ad regni subli-

milatempervenerat, per libidinis culpamde sublimi

dejiceretur in iraum, et elcctus Domini specialisi vicina?gratieepraedicatorexperiretur in se ipsoquan-

tum indigeret miserentis Dei auxilio miser homo.

i Qui enim de carne sua peccavit, fructum carnis,• Absalonemscilicet, persecutoremsustinuit; et qui: cbediendo Deo gloriosus exstiterat., superbientis

s carnis secutus lasciviam eo usque ignominiosus fa-

ctus est, ut servorum lapidibus impetitus, et laces-

situs maledictis,regalem dignitatemfugitivusamit>

leret. Verum poslquam in se reversus de gravi

inferno,. ad quem propinquaverat, humiliatus ad

» misericordiaefontem, de quo sacpepritts polave-

rat, pudibundos oculos elevavit, ct de uiolundo

m OPUSC.CONTRAWOLFELMUM. 162

cordis c.amavitad multitudinemmiserationuin Dei,

qui nullam sibi spem per legem indultam sentic-

bat, tanquam signifersubsequentis Salvatoris effe-

ctus, haustum gratiaepeccarilibus se propinaturum

promittit : Docebo,inquiens, vias luas iniquos, et

impii ad te convertentur,ut ex eo ad vaticiniumDo-

mini veniens ardentior reus lieret, quo de legaliseverilate redemptus, nec infamis regno, nec vita

privaretur adulter. Imo tantaedignitatis privilegiorex humilis cumulatur, ut stupendo divinaedigna-tionis miraculo confitentis genus abundantia fidei

justificatum,et gratia Spiritus sancti, quem idem

propheta ad innovandaviscera et cor suum sineero

affeclupoposcerat,emundatum, aptum fieret mini-

strare virginalCmillam creaturam, quam virgaiAa-

ron contribulisejus sine terreno fomento florens etfructificansinsolito miraculo designarat, et Isaias

slaliin evidentioraculo praemonstraturuserat, Spi-rilu operantc incffabiliterconcepturamtotius propi-tialionis fonleni,ct totum serviret gratiae, quod deseminepcenitcnlisactor indulgenliaenasceretur. Hocverbum bonum, hoc opus sanctum, hoc canticumnovumCytharista, qui peenanilegis evaserat, tan-

quamjam junclus futuropopulo, et quasi ante tha-lamum perpcluaeVirginis saltans, spirituali jubilopraecinCbat.Suscepimus,Deus, misericordiamtuamin mediolempli lui, et alia plurima quaemagis indi-care videntur plenumgaudiumassecuti quam desi-

derantis affecttim.

CAPUTXIII.

Nec tempus reraissionis tantiim sancti prophetae

preenuntiarecontenti sunt, sed alternatim ad duos

adventus Filii Dei fidelesoculos retorquentes, indi--

cant humilitalis unum, alterum sublimilatis, pri-mum raansuetudinis,secundumpotestatis. Et quiahumana superbia contemptuihabere solet quod hu-

mile est, cum quanta reverentia praecedenssuscipi

debeat, ostenduntper magnificentiaraconsequentis,ut absqueomni praejudicio,qui indulgentiaetempus

contempserit,terribitem in die irae sententiamme-reatttr. HocevangelizansIsaias, et Jeremias lamen-

tans, prius vocationemgentiumet compactosparie-tes in unum angularem lapidem significant,et subdestructionepopuli et Hierosolymitanaeurbis com-munis captivitatisaerumnasdeplorantes, manentem

civitatem, in qua nos Dominum majestatis cum

carne nostra jam sedentem aspicimus, inquirunt.Haecest repromissionisterra et regio vivorum; non

illa in qua frequenter cecidere multa millia, et in

qua prospiciebant filios et nepotes suos violentia

regum, fame, gladiis et aliis mortis generibusperi-turos, sed illa de qua inter alios preedictus David

clara veritateadmiratur dicens: Quamdilectataber-nacula tua, Dominevirtutum. Et beati qui habitant

in domotua, Domine,in\smcutasmculorumlaudabunt

te; et ad quem animam suam converti hortatcr,postquam Dominusbenefecerit ei, quod tunc futu-

rum intelligit, cum eripietur a morte, pedibus a

lapsu, et pculis a lacrymis liberatis. Aspiciebant,

A inquam, et in obtentu illius summls desideriis su-

spirabant. Verum cum vident desertum mundi ple-num amaritudinibus, et convallemlacrymarum in-

terjectam, in terra terrenee repromissionis positi,validioremet meliorem Moysen assiduis gemitibus

implorabant clamantes : Veni, Domine,et noli tar-

dare; excita potentiamtuatn, dominator Deus. Nec

ante venerabilis ordo illorum Patrum yociferari

quievit, donec inslanle nalivitateJesu magni ducis

perurgentibus gaudiis exsultaret, et diceret: Ecce

advenitdominalorDeus, et regnumin manu ejus, et

potestas el imperium. His et aliis talibus praepara-bant mentes carnalium ad suscipiendum Salvatoris

humilemortum veridiei praecursores, certisque si~,

giiis et poteutiaesuaeindiciis nasciluri in salutem" omniummagnitudinemnotaverunt, ne perfidus Ju-

daeus, et vanus gentilis dissimularet agnoscere,

quem tot sibi praesagiiscerneret indicatum. Quo-rum prophetarum scripta si secundum interiorem

degustare curaveris, experierisprofecto summaede-

mentiaefore ita insistere mundanee scientiaestu-

dium, ut non colatur et ametur spirilaliuni saldbrii

profunditas Scripturarum.CAPUTXIV.

Ordinatis igitur et decursis oranibus quaead fn-

sinuandum novi hominis ortum liguraliter oporte-»bat preemitti, secundum praedestinationem anto

omnia saeculaapud misericordis Dei consiliumha-

bitam, in plenitudine temporis misil Deus Filium

n suum in terris factumex mutiere, faclum sub lege,ut nou solum eos qui sub lege erant redimeret, sed

quia neminemperire volebat,neminema salyalione

excluderet. Cum autem audis, misit Deus, non in-

telligas majoritatem mittentis, nec missi miitatioi-

nem, quia divinitas non recipit vicissitudinem; sed

accipe bonam Palris voluntatem,et piam Filii Obe-

dientiam, completamper consubstantialis Spiritus

cooperationem.In hujus incarnationis opere si de

modoqueeris,nescioquid commodedici possit quam

quod ex inquirente Virgineet archangelo respon-dente percipitur, videlicet quod supervenienteSpi-

ritu, ct obumbranteeamvirtute Altissimi, cum vir-

ginea carnedivinitas uniretur, tanta cfficientiasan-

ctitatis, ut FiliusDei, ante omnia tempora DeusdeD Deo genitus, de Virgine sub tempore nasceretur,

credibiliter, non effabiliterfactuscaro, non confusa

substantia, sed Dei, et hominis, una persona. Sic

docet Vas gratiaepostquamsquamaeperfidiaeab ejusoculis ceciderunt, qui raptus ad tertium ccalumea

etiam arcana audivit queehomini loqui non licet.

Ut enim indicaret ex naturali et insito Patris et

Filiisimplicissimamunitatem,formamPatris Filium

appellavit,ubi nihil rapinaeintervenit propter ejus-dem majestatis aequalitatem. Nec propter formam

verbum, quod tibi significat apud homines, aliqiMa formatodiversumfacias; in subjectasectione ex-

tendit nos prasdicatorveritatis, et per verbum sensi-

bilibuscommodatum ad' sapieridumineffabileVer-

bum mortaliumintellectumtraducit, ut fidecapian-

165 MANEGALDI W

tur, quae vcrbo humano enarrari non possunt. Qui Aut IncarnatioBismysterium ad salutem credentium

aperiret, consequenter subjecit, exinanivit semeli-

psum.et ut exinanitionisverbum circa immutabilem

deitatemnon imminutionisverbum, sed significati-vum dignationis adverteres, circumspectesubdidit,

formamserviaccipiens.Utraqueigitur nativitas admi-

rabilisest.In utraquehumanaeinventionisargumentadeficiunt.Prima enim propter unitatemTrinitatis,

angelorum et hominum supergreditur intelloctum;secundapropter insolitum nascendi modum totius

philosophicaerationis evacuat firmamentum.Con-stanti namqueconsequenlia proponebaut: Si pepe-rit, cumviro concubuit. Verum natus est puer for-

tis, angelus consilii, philosophus caslitatis, et pervenerandamde perpetuaVirginenativilatempraedi-ctam propositionemcassavit, cum de matre natus

sitquae virum non cognovit, et ideo nulla rationecum viro concubuit.

CAPUTXV.

Quo autem proventu novum istud super terramfactum sit, redeamu3 ad magistrum gentium, quihujus nalalis effectumostendens: Apparuit, inquit,gratia Satvaloris noslriDei omnibushominibus,eru-diens nos, ut abnegantesimpietatemel smculariade-

sideria, sobrieetjuste vivamusin hoc smculo,exspe-etantes beatam spemet adventumglorimmagni Dei.

Itaque erudiraur in novi hominisortu, ut desideria

saeculi,quaesalva pictate amari non possunt, abne-

genus, et sicut Patres sancti prioris populisub de- r

siderioprimi adventusanhelaverunt, ita nos, quibus

jam verilas de terra orta est, sub exspectationese-

cundi gemamus,patienter beatam gloriamsustinen-tes. Anle adventum gratiae humanum genus solivanitati et superbieevacansmale securumvivebat,praeler paucos Israelitas quibus dalum fuerat prae-sentirc mysteriumregni Dei. Pro qua veroRex hu-

militatis apparuit magna sollicitudinemansuetudi-

iicm ejus sequi ct castitatem amplecti jubemur, ut

jugiter cruci ejus afliximembranostra, quaesub ve-

teri homincimmunditiaeservierant, in sanctilicatio-

nem immobiliaconservemus,et omni superbiaehu-

miliationis Dei signumtanquam vexillumvictoriae

opponamus.Et, licet huicisignostultitia gentilium,ct Judaei perfidia contradicat, quae inaestimabilis

bonitatis Dei ignara idcirco tantum ingrata fit, quianimis propter se factusest humilisDeus, nos tamen,

qui cum Apostolo audimus quid ipse loquatur in

nobis, lignum vitee superbiaeopponimus, respon-dcntesJudeeocum eo elecloex JudaeisPaulo : Chri-

stus faclus est pro nobis obediensusquead morlem

Crucis; gentiliverode inani scientia glorianli:Nihil

\udicamus nos scire inter vos, nisi Jesum, et hunc

crucifixum,quoniampropterhocexaltavilitlumDeus,, el dedit illi nomenquod est super omnenomen,ut in

nomineipsiusomnegenuftectalur; humilitatis enimfinis cxaltalio est, sicut supcrbicnlis casus.

CAPUTXTI.

IncliuatoergoRegeJudacorumetgentium,etmodo

\ convenicntiDeoperVirginemedito.utrum ipseesset

qui ex lege et prophetis praenuntiatus fuerat, sin-

gularis operationis privilegiodeclaravit, et prius le-

galem circumcisionem passus est, ut preecedentistestameniiprobaretur non destructor, sed actor, et

homicidaJudaeusinterficientemlitteram persequens

per observatumexterius ad interioremvitam salu-

briter traheretur. Quapropterscriptum sustinuit ut

exhiberet sentenliam, complevit lilteram, Iargilusest spiritum, removitfiguram, apenjit veritatem, et

sicut in Mediatoreduae naturae convenerant, ila in

liberandis hominibiiset de tcnebris ad Iucemra-

piendis quemdam ordinem conservavit, dum lex

completur, ut ingeratur gratia, restituuntur vilae

mortui, ut vivorura animaesuscitentur, ut ulrinque" validissimaprobationeconstaretex subjcctionelegis

verus et justus horao, ex doctrina et operatione

omnipotensSapientia Deus. Hanc aniraariirasusci-

tationemtrium mortuorum resurrectio distincla si-

gnificat, quoniam quaecunque anima pcccatorummorte daranatur, aut intus adhuc est cum archisy-

nagogi filia, ut tanquam e vicinomorli tradita vilae

facilereducatur, autconscienliaebonaeportasegressaturbis circumstantibus mortua deportatur, aut diu-

lurniori morte jam fetida clausa sub induraliouis

lapide coarctatur. Sed aecedeiileomnipotentcme-

dicomanus puellaetenetur, et surgit; adolescentis

loculustangilur,et vocatusmorluus reviviscit: prae-nWssiscompatientis lacrymis tumulatus clamatur,

Q et prodit; nullaque est passio animaepenitus mo-

rientis, quaemedentisSalvatorissuperat facultatem,

quia ipse est, qui propiliatur omhibusiniquitatibus

tuis, qui sanat omnesinfirmilates tuas, qui redimit

etiamde inlertluvilam luam. Ut enim velit, propi-

tiatorest; ut possit, Dominus; qui potcnlia sua iri

suscitatis mortuis usus est, ut quod cernis in toto

hominefactum, in parte posse fieri non desperes,idcirco in paucis ul anlequamtumuleris acccleres.

Necde indignitatevel infirmitate sua metuat miser

homo, quia nullus accedensindignus sanari videtur

Deo, qui, ut omnes accessum habcant ad ipsum,

dignatusest fieri pauper homo. Haecest voluntas

: Patris, haecest obcdientia Filii, ut in assumptacarne humilitatem veram et spontaneam, cujus

j D specialis doctor advenerat, edoceret, et superbum

, hominemebrium vanis mundi, et inter corruptelas

concupiscentiarum camalium delirantem, ad se

i ipsum reduceret. Hocegit nativitas de paupere et

humili virgine, hoe angusti praesepispositio, hoc

. circumcisioniset oblationis legalis perfunctio, hoc

i susceptio baptismia Praecursore,etmalignispiritus

/ congressus,atque jejunii sanctificatio, et postremo

c electio discipulorum,quaeita solo respectu humili-

talis, el charitatis facta est, ut omnis superbiendi

u occasio de discipulatu suo penitus ampularetur,

a cum illi praecipueelecti sint, qui nequaquam pos-

sent de dignitalibus reUctis sive divitiis aliquando

gloriari. In quo etiam magna eligentis providentia

o cautum est ne consortio ejusdem gratiaealiospro-

m OPUSC.CQNTRAWOLFELMUM. 166

pter tewenorum pauperiem indignos arbitrarentur,in quibus de humanaglorianihil inventumest unde

eligi mererentur.

CAPUTXVII.

Assumitur preeterea Simon Barjona, mansueliconventusmagister, qui preerogativasimplicitatisetamoris in Christum in sublimem illam speculatio-nem erectus, nou carne et sanguine, sed Patre Iu-

minum revelante,puram de Salvatoreconfessionem

e.tuniversis fidelibus tenendam, collegishaesitantiT

bus, festinaresponsionedeprompsit: Tu es Christus

Filius Deivivi, qui in hunc mundumvenisti. Pro-

pterea tam perspicacis fidei soliditas ab ipso Dei

Filio fundamentumEcclesiaefacta est, super quodtotius aedificiistructura consurgeret, et ipse Petrusdivino tcstimoniobealus regni ccelorumclavigera-tum suscepit, tanta pleniludine potestatis, ut quod

ligaverit, ligatum, et quod solverit, solutum sit in:ceelispariter et in terris. Proinde quia revelationem

illam in Petro Pater Deus per Spiritum sanctum

fecit, vis solutionis, et collala potestas, quee exmerito confessionis descendit, sccundum interio-rem maxime expendenda est, quam experiri non

potest nisi qui fideioculumadhibebit, quanquaraUgalionis poena interdura in quibusdam, sicut inAnaniaet Saphira, usque ad corporalem quoquedamnationemproruperit. Quocirca si mundocorde

credis, absolveris; si vero ore confiteris, salvaris :

quia corde creditur ad justitiam, ore fit coufessioad salutem,et hocmodoaediiicatussuper fundamen-

tum apostoliceeconfessionisjustificaris, et justilica-tus ex fidevivis. Hujus profecto justificantis fidci

praeviusest apostolorum princeps , cui primatttmccelict terrseinter coeleclostidei copia contulit, hacexcellentia dignitatis, ut gratiam Domini obtinere

omnino indignus sit, qui clavigeri hujus obedien-

tiam non custodit, nec regnum Dei intrare permit-

titur, cui non praestatintroitum clavis Petri; cujusenim peccatum retinet, retentum est, et cujus di-

niittit, dimissum.Hocccelestemunus, et spiritualis

potentia, quamvis largiente Redemptore cunctis

apostolisdata sit, specialius tamen in illo einiiere

videtur, qui et je amore an plus aliis discipulisdili-

geret, saepiuspraetenlatusest, et peculiariusde sol-

licitudineovium pascendarumadmonitus.

CAPUTXVIII.

Eleclis autera discipulis,ct in regnum filiis ade-

ptatis, miraculorura quoque signis, quaenunquam

posset facere tantum homo, et quae operatricemDivinitateminesse corporaliter Filio hominisindis-

simulabiliveritate arguerent, abuhdanter exhibilis,cum instaret hora in qua ex hoc mundo transirot

ad Patrerii, susceptaehumilitatis et charitatis pro-

pesitumservans,ut cohaeredibussuis certam spenihaereditatisrelinqueret, novum in se ipso condidit

Testamentum,secundum quod vetus lionio in no-

vam creaturam convertendusablueretur per lava-

crum rcgenerationis, postmodum de Christi cor-

pore reficeretur, quod de Virgine sumptum erat.

A Hoc licet ante resurrectionemimmortaletamen et

incorruptibilc, potentia divina porrigilur, ut cum

audis Dominumad coeloscorporaliter asccndisse,non idco aestimesfidelessuos tanto munere defrau-

dari; sed licet irrevocabiliter sedeat acl dexteram

Patris, eadem tamen potentia illud idem etiamnura

accipit in altari fidelis quod tunc dedit discipuliscum adhuc inter eos appareretmortalis. Sicut enimin baplismoChristo consepelirisin mortem, el ba-

ptizanlismanus tanquamquaedaminstrumenta cxte-

rius ministrant, medius autcm slat, de quo dicitur:Hic est qui baptizat, quem fidelisvidet, infidclis

ignorat,qui effecturaoperatur salutis; sic in mensaChristi ejusdem non figurativo, sed vero corporereficeiis, quantum fide capis visibiliter, quantum

Dadest ille invisibilis-sacerdos propositeecreaturae

niutator, atque assumptor tanta eflicaciasanctifica-

tionis, ut sacerdote verba Domini, quae viva et

sanctiiicaloriasunt, proferente, altendendumet su-

mendumsit, teste B. Ambrosio, non quod natura

formavit, sed quod benedictioconsecravit.CAPUTXIX.

Quo sacramentocum discipulisce eDraloet iristl-

tuto, post sermonem mysteria charitatis et unita-tis capitis et corporis inacstimabilidulcedine cn-

tinentem, sicut S. Joannis evangelistaenarratio

indicat, volensuti potestate qua susceperat animam

ad deponendumeam, ut eamdemrosumeret, infirma

quidcm came, sed prompto spiritu processit ad

crucem, ut fuso sanguine testatoris firmum fieret

testamentum. De cujus sanguinis elfusione, quidsalutis contineat,quidveabhis quorum redemptionifusus esl, mereatur, hoc sentiendum est quod ad

retribuendum omnis humanarum actio graliaruminferior sit. Est tamen pia praesumpiioChristiani,ut yitalem mortempretium redemptionissuaecon-

tinua memoria celebret, el inlus applauilensDomino

Deosuo lantum benelicium inconcussafidei lirmi-

tate amplectatur, recolens pro se fuisse mortuum

quem surrexisse ex virtute Deiet in Patris dextera

consedentemomnis creatura rationalis adorat. Hu-

milietur ante crucem Dominisui, configenstimore

illiuscarues suas, et si forte multitudine criminum

gravatur, vel angustia temporis ad pendentemla-

Qtronemelevetoculos. Sanguis enim ille semper Ia-

vat nos a peccatis nostris, qui nec in fundendoab

effectu salutis vacavit, dum sub ipsa damnationis

poena et mortis arliculo iniquitales longo temporecontractas absolvit,et cui praesensvita claudebalur

ex scelere, aperta est per confessionis meritum

requies aeternitatisex fide. Sanctificavitetiam tor-

mentum suum Christus, et crux, quaeante fuerat

ignominia damnatorum, eo faciente, apud quem

blasphcmantis conscientiaehorrendae immunditiae

aestimantur,facla est terror immundorumspirituumet gloria Salvatoris. Hanc quicunque Jesum sequi

desiderat, se ipsoabnegato, portabit, qua initiamur

ad vitam, roboramur ad pugnam, et contra muudi

pericula superbiamcalcaturi praeferimus,ut in qup

167 MANEGALDl *58

magister oblatus est, discipulus muniatur. Hocii- 1

bationis suaesignum cum Dominusad inferna suos

liberaturus descenderet, effractis portis morlis, et

tenebrarum principe debellato, cognoverunt vasa

fidei, antiqui scilicct sancti, qui sedebant in tene-

bris et umbra mortis, exspectantesul viam pacis

interclusam sibi per mortificantemAdam, per vivi-

ficantemreciperent; quibus utique ad haereditatem

percipiendam quantum ad fidem nihil defuerat,

quam quod nobis de praeteritocertum est, hoc illis

specerta de futuro constabat. Sed quos prius sub

paedagogoposilos servile jugum legis gravaverat,conclusi sub peccatOdifferebantur a regno, donec

Agnus ille verus levaretur in cruce, cujus sanguine

signatus Israeliticuspopulus liberaretur, sub quoFilio lanquampotentissimo cunctorumrege, seniori '.

et juniori populoeadem resurgendifacultas et gra-tia praestaretur.Quod in quibusdam de prioribus

jam contigisse, Evangeliiteslimoniocomprobatur,

iguandocreaturis virtutem morientisSalvatorisindi-

canlibus, sol obscuralusest, et petrmscissmsunt, et

apertis monimenlismulta corpora sanctorum, qui

dormierant,surrcxerunt, el veneruntin sanctam civi-

tatemHierusclem,et apparueruntmultis.

CAPUTXX.

Gloriiicata itaque mortui contumeliaper glonam

resurgentis, tunc demum compleri ccepitquod ad•

huc passibilisdixeratJ Cumexattalusfuero,omnia

trtdiam ad mequoniam non solum priOres Patres,ut diximus, qui adventum primum desideraverant,de tenebris evocatisunt, verum etiam gentes, quaein lacu miseriaeet profundovitiorumjacebant, mox

post adventiimSpiritus lumen fideisusceperunt, ut

apostolis nuntiantibus virtutes ejus qui in susci-

lato corpore suo evidentissime declaraverat quidfutura essentfideliumcorpora, lirmiter sperarentde

se ipsis, quod in eadem natura praecessisseconsta-

bat. Neque enim ob aliud Deus Verbumsusceperat

corpuset animamnostram, nisi ut utrumque unum-

quodque in suo tempore suscitaret. Quocircalicet

adhuc mortali homini domineturprimaemaledictio-

nis sententia, qua mortis debitum solvit, tamen

animeebumaneeresurrectionem, cui propter digni-ialcra sui velociusfuerat succurrendum, nulla cun-

ctatione dislulit misericordiaDci, sedclementissime

et anle legem,et sub lege per fidem Jesu Christi,

quaevita est, electorum animas suscitavit, quibusvivificatis nihil damni pateretur, etsi solveretur

caro credentium, cum apud praedestinationemejusin finesaeculorumprocul dubio futura esset resur-

rectio mortuorum. Cujus resurrectionis veritatem

usque adeo nobis certam Dei Filius praeparavit,ut

corpus incorruplibilediscipulis contra naturam in-

corruptibiliumpalpabileexhiberet, et gemiuodocu-

mento dubitantibus sese videndum et non viden-

dum praestabat,ut ex altero-dubii munirentur ad

fidcm, ex altero desideriumfestinandi ad illam vi-

tara conciperent, in qua oculis mutalis in melius,jucundissima visione Pominici corporis semper

A fruerenlur, quodhic mteruum .mmortalitatebeatifl-

catum mortalibus oculisviderenon possent. Inquasui ostensione nec sanclarum feminarum lactura

refugit, sedsive contingendo,seuconvescendo,tooresuo humilitatis Dominususqtie in diem qua assum-

ptus est, familiariumsuorum auimos loquendo de

regno Dei ad inquirendam illampatriam incitabat,in qua illi masculus et femina, mutato quidem

vitio, sed naturee veritate servata, occursuri erant

in mensuram aetatisplenitudinis suae. Cujus regnihic habemus initium per ipsum, in quo factaesunt

primitiaeresurgentium, et tunc perficieturin nobis,cum cceperit esse corona sanctorum. Unde cum

rudes adhuc discipuli ab eodem de baptismo Spi-ritus audirent, et in virtule illius temporaleregnum

B Israel restaurandum putarent, ct quaererent: Do-

tnine,si in temporehocrestitues regnumIsrael? Non

eslvestrum,inquit, nosselempora,vel momenta,qumPater posuitin sua poteslale,sed accipietisvirtutem

supervenientisSfiritus sancli in vos, et erilis mihi

testes in Hierusalem, et in ornni Judma, et Sama-

ria, et usquead ultimum lerrm. Non enim creator

temporisad dimetiendasplagas coeliet planetarumconcursussive motus siderum discernendos.sCuad

mundanaephilosophiaesludium,quodtotumpenecirca

peritura expenditur, amatores perennis vitaevoca-

bat, sed Accipietis,inquit, supervenienlemSpirilumad testificandumnomenmeum. Tanquam pauperi-bus spiritu et mundi contemptoribusdiceret: Nolite

inquirere solis anfractus, vel evagalionem lunee,

quibus nimis mundi philosophi studuerunt; sed

ignari adhuc quid vobis quaerere,et amare utilissi-

mum sit, exspeclatepromissionemPatris, quamau-

distis per os meum,et sedeledonecinduaminivirlute

ex alto. Cum enimveneritSpiritus veritatis, docebit

vosomnemveritatem, et qumventurasunt annuntia-

bit vobis.

CAPUTXXI.

Hanc promissionemChristo ad ccelos illisviden-; tibus elevato,et ad Patris dexteram ultra omnem

sublimitatem collocato,post complelionemdierumi Pentecostes accepere, facto repente de coelo sono

tanquam spiritus vehementis,apparentis illis in spe-cie linguarum et ignis. In quibuS quid effecerit,

>P,non est pusillanimitatisnostraedisserere, sed adsit

i ipse et nobis, et doceat infantiam nostram, ut se* digria sentire et eloqui valeamus. Quisenim, nisif flumina de ventre ejus fluant aqueevivae,concipere! sufficial qualiter adveniens Spiritus sanctus eos

baptizaverit, et purgata totius iniquitatis rubigine,i repleverit omniumvirtutum munere, ut repente fie-l rent fortesex timidis, ex fatuis prudentes, ferverites

ex lepidis, ea abundantia pietatis. ut esset illis cor

unum, et anima una, charitate Dei diffusain cordi-

buseorum per divinilatem ejusdem Spiritus, qui1 copiosedatus est eis? Tunc enim demum opereDei

confirmatoin illis, vera libertate donati, voluntaria

, munera fidelium cordium Christo Dominoobtule-

r runt, et qui prius sicut servi timuerant, vivificante

469 OPUSC.CONTRAWOLFELMUM. 170

eos Spiritu, magnalibus Dei edocti in conspectu .

malignantisconciliiinjunctum resurrectionis testi-

moniumvirtute invincibili reddiderunt. Tunc vere

ccelienarraveruntgloriamDei, et firmamentoapo-stolicoopus Spiritus nuntiante, vox majeslatis de-

sertum concutientisintonuit in virtute et magnifi-centia. Nec fuere diversitates gentium apud quasvoceseorum non mtelligerentur, ita ut divini ignisincendioscintillantein omnemterram sonus eorum

exiret, et Spiritu omnia continente, ac ideo orbem

replente terrarum, mullis etiam nationibus vocis

scientia traderetur. Hic dona sua dividens, proul

voluit, aliis generalinguarumconlulit, aliis gratiam

sanitatum, quibusdamdiscretionemspirituum,omni-

bus in Salvatorem credentibus peccatorum remis-

sionem,et quod his excellentiusest, indeficientem

Deiet proximidilectionem.Inflammavitlinguasdo-

ccutiumet auditorum duritiem emollivit.Complevit

loqueniiumora, et ad capicndumverbumviteecorda

pracvenitdiscentium,ut essel magisteriumsinemo-

ra, disciplina sine diflicultate, doctrinae salutaris

verax ct jucunda perceptio. Tunc compleri coepitilla effusioquam per Joel DominusDeus ante pree-dixerat dicens: Effundamde Spiritu meosuperom-

nemcamem, et iiliis Judaeorum,sanctis videlicet

apostolis,vitam futuram prophetantibus.Hinc Syn-agoga perdidit cruorern animalium,illinc gentilitasculturam idolorum,quoniam Spiritus, qui per Iati-bulaprophelarum signaveratadventumsuum, emis.

'

sus a Patre et Filio, discussolegis vclamento,pro- (cessit in publicum, ut nova creatione facta terraefaciemrenovaret, etremotis idololatrarumsordibus

disparatos parietes in unamdomum Dominicoad-

unaret, et fieret genssancta, poputus acquisilionis,electumgenus,regates«cerrfoJ!Mm,omnibusvocatisinadmirabilelumenDominiJ. C. HocParaclito sugge-rente omnia,et eflicienteper apostolicammanuum

impositionem,sacrorum ordinum inslitutum est sa-

cramentum,etvenerandi conciliipia collatio.Quas.iformamsequentesPatres imitarentur, quatenus eo-demSpirituillustrati subrepenteshaeresesdevitarent,el pro teniporumatque Iocorumratione sancirentre-

gulas moderaminemansueto.Hoc ipsoanimati tam

apostoliquamapostoliciviriconslantercaducorumre-

gumsuperaverunttormenta, et fide,verbis, moribus £Deumin se glorificantesrobustiori amoris aestuex~uslionescorporumcontempserunt,in patientiasan-ctas animaspossidentes,el usquead hujusvitaeex-itum et coronammartyrii thesaurum fideiin vasisfictilibus conservantes. Hujus inspiratio est, quodubique sentit calholica confessio sacerdotum, et

quicunquedeincarnato Verbo, sivead aliorumeru-

ditionem,seu ad sui consolationem sano intellectulocuti sunt, non aliunde quam ab illo hauserunt;nemoenimamat DominumJesum Christum nisi in

Spiritu sancto,qui advenienselectorttmcordibus inamorem coaeternisibi Verbi accendit, et postulareeos facit gemitibusineiiarrabilibus,et cumPsalmista

gemere : Noinmfac mihi, Domine,ftnemmeum,et

A numerumdierummeorum,quiest, ut sciamquid ad-

huecitra morlis debitumcommorantidesilmihi. Ad

hunc manentium dierum numerum infinitumtrans-

ilire quandoquc nos facit spiritus pietatis, et un-

ctione sua, qua docet de omnibus, suggerit, ne

totum nos comprehendissearbitremur, sed pracsen-tibus sacramentis initiati, cum apostolo in ea quaeventura sunt extendamur adbravium supernaevoca-

tionis Dei, memores illius heereditatis in qua de

manu omnium inimicoruminvisibilium seu visibi-

lium libcrati, in sanctitate et justitia coiam ipso

corporalitcrpraesentati,omnitempore serviemus ci«

Sicutenimpriora significativasunt praescntium,ita

ista effectivaquidem salutis sunt, sed praesentatiofuturorum; speenim salvi facti sumus, et videmus

nunc per speculum, tunc autem facie ad faciem vi-

suri sumus, cumapparuerit Christus vita nostra, et

cceperitapparere quid erimus.

CAPUTXXII.

Brevilerlongam seriem operumDei attigimus, et

subjecimusconspectuituo Ecclesiaestatus, ut exinda

judicares quam inconvenientesin plerisquc et dis-

sonacsint ccelestisinstilutioet humanorumversutiea

figmentornm.Quamvis enim in moraii discretione

praelerea quaead fidemsanclificantemcuncta perti-nent, in pluribus philosophicaeratioiaesa catholicosensu nondiscrepent, sicut in descriptionevirtutum,

'; quas politicas,purgatorias et purgatas appellanl, ctaliis multis, ex quibus ecclesiasticirectores ct gu-bernatores divinaereiptiblicaequaedam sumpsere,tamen cum ad corporum nostrorum disputationemventum est, miscrabililer desipuerunt, statuentessibi perniciosas sententias quae veniuiit contra re-surrectionis mysterium, circa quod maxirae divitiaebonitatiset humiliationisDeiversantur, quodnimi-rum nec natura duce comprehendere,nec inspirantoDeocognosceremeruerunt. Corpusnamque ex ele-

menti.scompactumarbitrantes, quod ipsius ponde-rosum erat opinabantur in terram inevitabilineces-sitate redire, ut spiritu ad stellam comparemredeunte, singula ex quibus concretumcorpus eon-

stiterat, in malrices essenlias retcxerentur; undenihil aliud corpusquam carceremct sepulcrumpoe-

Dnitentis animaeaestimabant.Proindequicunque illa-

rum scripturarum sensibus, sicut veris, acquieverit,

quaereparationem corporum in aeternavita impos-sibilem esse contendunt, tanquam verius reputans

quod ab elhnicis sancitum sil, omnia scilicet pon-dera suo nutu in terram ferri, iste absque dubio

hostis est sui ipsius, et ingratus elementorum Au-

ctori, qui omnia queecunquevotuit fecit, cui procerto tam facile est unum in supremolocare, quamfacilefuit in prima creatione compugnanschaosele-menlaria dislinclionestabilire.Et in hoc, ut opinor,mecumconvenis,quod omnia queevult possit Deus.Sedfortassis inquies : Licet cuncta faciat quaecun-quevelil, nec aliudfaciat, et aliudvclit, sedca eliam

velit nuaefacit. auia voluntatemcius nemo eomnel-

PATROI-.CLV. .. ., , ... 6

171 MANEGALDI 172

lit, philosophantitamcn in dubio manct utrum ipsevclucrilquod eum voluisse et fecissebeata simpli-citas fideliumcrcdil. Hicquaestionisnodussicutnon

credcnti diflicilis, ita facilis est cicdcnti, et quan-tum in hominc cst, ut cxislimo, insolubilis, nisi

adsit clavis David,queeclaudit et nemo aperit, apc-ritct nemo claudil.Nobis autem hoc solutumcst in

fideliAbraham, in cujus semine eliam credens phi-

losophusbencdicitur,in columnanubis etignis tem-

pore Moysi,in divisione maris Rubri, et caelerisa

nobis superiuscomprehensis, in quibus consucludo

naluree totics victa est, ut jam ipsa de se natura

parum conlidercpossit. Adultimumnatus est homoDcusde pcrpelua Virgine, idemque homosepullusrcsuscitatus est in aeternumcum vero corpore, quiprius in argumentum virtutis suee fctidumcadavcrLazari vcraciler reslituciat mortali vilte. Menlitur

orgo philosopbus cnuntians omnem hominemesseanimal rationalemortale, quia Cliristusrcsurgenscxmortuisjam non nioritur, mors illi ultra non tlomi-nabitur. Acpro hoc quitlamhomo factusest animal

immorlale, qui salutare dogma imitaloribus stiis

confert, et in disputandoadjuvat, quatenusdiabolo,

qui cxstinctor fideicst, ct membris cjus virililer rc-

sistcntes, credant ct clament velociter futurum csseiit collata homini iinmorlalitate, qua Deusdiffore-bal ab eo, removeat mortalitalem,qua hoino miserrecedebat a Deo, ot sic per Chrisli sapientiamet

gratiam stib una definitioncconvcnianl,quos nior-

talis philosophuspcr infatuatam prudcntiam trans-iloria qualitale dividebat. Iloc non pcrcipilur post-qnam spiritus subjcctus cst carni, quoniam cuni

caro adversusspiritum concupiscat,si spiritus abnc-

gatis fructibus suis, qui suiit sccunduinApostoluniGalalascohortantcm,cliaiitas, gaudium, pax, fides,continenlia, oastitas, cl alia lalia, qnae cogcnti legiiioii subjaccnt, sub dominiocarnis transierit, et tur-

pissimus scrvus lascivicnlisdominsepressus impc-rio, sensualilalisjugum porlare consueveiit, statim

longaiiimiiate, qua mansura bona sustincntur, ab-

jecta, implicatur et confunditur operibus carnis,quaesunl fornicalio, immunditia, avarilia, quceostidolornmservitus, sub qua idololatria comprchcn-ditttr, inobcdicntiaescelus, contentionesetiamcl dis-

sensiones,quibus vos operarii carnis maxime totis

his lemporibusstuduistis, qualiaqui agunt, regniimDei non conseqtiuntur; sicque privatus gratia Dei,

quacest vita a'terna, militat stipendiis peccatorum,

quae sunt morlis perpeluaeindeficicntia tormenta.

Sicut cnim carnem spiritus magistcrio virtulum etsanctorumexercitiomorumad capessendamimmor-talitatis stolam crudire et promovere debebat, ila

caro eumdem cxcaecatumcl preefocatumdemergitsecumad recipienda preemiainferorum. llinc deni-

que peril fides,quaeper dileclionemoperatur, fortis-

simum argumenlum futurorum bonorum, ct succc-

ditperfidia, desperationiscreatrix, exstinclisqueocu-

lis rationis, quibus vcrtim honcstumct purum uiile

•disceririsolct, vivitur in- scrvitute.scnstiuni,ut ap-

Apetalur quidquid inhoncstumct tuipe ost, quidquiddamnosuinamelur, ot bomoin bonorcmDei condi-

tusjiimcntis insipicnlibus similis redigitur in dccic

ctisbcstiale. Sine diffcrcnlianamquede vilio itur In

vitium,ubi etiam jpcccali causa fit preecedenspeo-

calum, et assiduapeccandidelcctatioreprobumsen-

sum in profundum pertrahil peccatorum, ut jamnulla videatur sibi posse fieri remissiodelictorunv

Tuncquodomni vicliina polius est, obedicnliaebo-

num conteninitiir,ubi nimirumdcfunctotimore Dei,soli dominanti libidiniobeditur.

CAPUTXXIII.

Confusionistantaebaratrum, nisi majorDeimisc-

ricordia pcrditioni vcslrae subveniredignabitur,vo-

bis et sibi praeparassevidentur, non qualescunqucB pcrsonee,sed quos archiepiscoposct episcoposap-

pellatis,quorumfurorin tantumabundanteiniquitate

d:sipuit, ut non dubilarent contemneresalubres ad-

monitionesct canonica decreta sancti viri, videlicct

GregoriiVH,Romanaesedisepiscopi,etabrumpercse

avisccribusapostolicacEcclesiee,universorummalris.

Cum enim ab eodem Gregoriopro suis criminibus

canonicis rationibus urgercnlur, et vel daumati vcl

metuentesdamnaii iiullumsub prudenti et instaiuci'

agenliviro impietati suacevadcndiaditumcernerent

derelinqui , involverunt eadem damnatione regcnisuum Henricum, quem sicttt actorcm hacrcsis siue

habueraut, ita et defciisoremhabcrent. Crcvitrabios

regni Tcutonici in immensum,ct ultra modumpec-

cantcs, imitatorcs Judaicaepcrfidiaefacti cstis, duiii

objicicntibusvobis his qui de parte calholicorum

slabanl, r.on sic agcndumesse contra magislrumlotius Ecclesiae, suiiimtescdis episcopum,poslha-bita totius divini cullus rcverentia, sacpeclamare

noiicrubuistis: Nonhabemusponlificcmnisi Ca:sa-

rcm. Ut taiiien corpus Sataneesuam hucgrilateni

obtinerct, pctiislis virum homicidamdonari vobis,

VVipertumscilicet, cxarchicpiscopumRavcnnatcm,

quem pro certis ct publicalis sceleribus prius in

plenaria synoio , codcm Gregori) ponlilice pracsi-

dente,RomanaEcclesiacondomnaverat.Discipuluuivero Jesu, qui in hoc se totum impendcbalul san-

cla Ecclesia ad debilum honorem ot necessariaeli-

bertatis stalum ropararetur, quantum in vobis fuit,T\expellendum ct crucifigcndum votis et actionibus

nefariis postulaslis.Verum quia novitDominusquisunt ejus, ct in oinni genle clegit viros acccptabilessibiqui eumtimeant el operenturjustitiam, non de-

fuerunt eo temporcviri magni et religiosi, quibus

iniquitas tanta non placuit, hodiequesupcrsunt in

eodcmregno quamplurimiqui miseraiite Deonon-

dum Baalgenua curvaverunt, qui praeclarasdigni-- tates pretiosiores quam salutcm suam faccre ne-

glexerunt, sed cuncta quasi stercora reputanles, ut

Christum lucrifacereiU,ad apostolorum principemet succcssorem ejus Grcgoriunise pro defensione

fidei conlulerunl. Contra quem quam impiectiam

5 secundum lcges seceuli acluni sit *tolius quoque

gestionem negofii, in quo dcccnnio ct co ningis in

173 OPUSC.CONTRAWOLFELMUM. 174

Vita sancti papaenon sinc gravi quassalioncsanctee,Ecolesiaelaboratumest, ex historia, queeviri in illas

partes illustris et apprime in eademre pro justitiafatigati, Salseburgensisarchiepiscopi esse dicitur,manifestius cognoscetur.Ex quo magis mirandumest super imprudentiatua et aliorum, qui in causaEcclesieeconlrarationes fideitam frequenteset ina-

nesverborumpugnasfacitis,nescientespenitusquidloquamini vel de quibus affirmetis.Si enim Scri-

pturaesacrae,quas duritiavestra intelligerenon me-

retttr, ininus satisfaciuntvobis, et Salvatorisverbatcstantia r.on esse discipnlum supra magistrum :

Spiritussancti quoqueauctoritas, qua statutum estsummumpontificema ncminejudicandum,et prae-lerea concordiadccrelorum,quaenon solum impiismanibus vestris judicii gladium, quo patriarcliamCbristianitatisjugularc intenditis, extorserunt, scdcervicositatemvestram jugo obedientiaeipsius mo-dis omnibussubdiderunt: pudori sallem vcstro suf-ficere poterant discreti viri in circuitu vcstrocon-

stituti, eruditi in lege Domini,logalesquoque prin-cipes Deum honorantes, postremo monachi, ere-

niitee, omnium propositorum rtiigiosi, scbismavcstrumlibera deteslationeimpugnantes.Quodenimcanonescanonibusobjicilis, vecordisimperitiaeest,praeseiiimubi res nulla ambiguitate implicitaest,quo minus, ubi voluerilis,vorojudicio demonstre-

tur; ubi autcm velle viribus, ubi judicia manifcsta

sunt, violcntoruin est ot de justitia dcsperantium.Ita naniqueusque in hodie:num diem diiaecivitates,quarum una cst Christi, altera diaboli, a principionegoliiltujus in suis civibusdislinclaemansorunt,utnulla forecivilas in tota Latinitate sit queenon ha-beat hujus causaeoppositosdofensores,quorum aliicum sanguinarioCain in spicis coram Deoofferuntrcislas exacorbationis,alteri cum Abcljusto in sim-

pSci agno innocentiam veritatis. Unde est etiam

quodvos ad irritandum Altissimum,el augmentumprofanationisin sacrificiisvestris pro Wipertotan-

qiiam Patre et pontiliceanimarumvestrarum divi-nam clementiamiraploratis.Noseumdemhominem

haereticum,qui vivente patre et domino nostro percrucntammanumfacinorosiet excommunicatiregisadobligandasobligationesin peccatissacratissimamsedemapostolorumusurpareet polluereconatussit,damnatissimumexsecramur. In quo nihil mediumest : aut vos, si verum dicimus, tanquam qui per-niciosissimediabolum pro Chrislo colunt, indissi-mulabilicondemnationeteneri; aut nos, si menti-

mur, inlolerabiliet nimisodiosa super innocentis

preejudiciopraesumptioneseduci. Restat ilaqueut,eo probatoquod objicimus, aut furor et indignatioDei vos pcrseverantescorripiat, aut misericordia

respiciatpcenitCntes.Sed, ut existamus, nullusve-strum qui ipsius patrocinium suscepistis, adeo at-tritee fronlis erit ut quod de invasionedicitur, au-deat difliteri,cum universus pene Romanus orbishis veluti diffamatiset publicanotitia convictisat-

testetur. Cum igitur protervitatem vestram in hoc

A validissimecoarctari sentiatis, insumitisaliud suf-

fragium evadendi, sicut fures deprehensi,qui per-negant quidquid sibi nocilurumpraevident,confin-

gunt autem quidquid putaverint profuturura, men-lientes illum nunquamfuisse papam, quem sancte

et rcligiose in grcmio ejusdem Ecclesiaea pueroeducatum, in temporcnecessitatisquando ingruen-tibus vitiis virttm plenum fideel Spiritu sancto adsuscitandos canones oportebat assumi, eadcm ca-

tholicamater per colebremelectionemcorum om-nium qui pro instanlia tcmporis inlcressc debue-

. runt et potuerunt, praefecitsibi rectoremet gubcr-natoremomniumin Christoregenatorum. IIuiicnou

solum GallicaneeEcclesiae,sed Teutoniceeet Hi-

spanae, poslremo Graecaeet Latinaesine contradi-B ctionecuindebitavcnerationesusceperunt,ct usque

in praesentemdiem se tantum ponlificcmliabuisse

non sine gratiarum aclione rcminiscunlur. Talia

cos canonesdocuerant. Hoc Spiritus, qui a Patre

procedit, columbeesuas, quae sine ruga et niacula

esse cupit, inviolabiliterservandum mandavit, ut

successoresillius, quiBarjona,id est fitiuscolumbm,a Dominodiclus est, summipontificeshaberentur,in quos sicut succedenter ejusdem apostoli semel

susceptapotestas transfundebatur,ita honor eccle-

siasticiculminiset aliorumnegotiorumpondera re-

ferrenlur, nec in dandisjudieiis de apostolicadigni-tate quidquam adimeret vita inferior succcdentis,ubi pcr eatholicamordinationeniadessent ct Spiri-

~ tus sanctigratia et Petri merita praesidentis.Utrum

autcm vos cumdemreceperitis aliquandosummum

pontilicem,arguitpost primam exconimunicationemsatisfactioregis vestri facta in Italia, quandorerum

desperationccompulsusnullus vobis niiseriaeexitusoccurrebat preeter absolutionemipsius, qucm, licet

perfidismentibusPastorem tamen et Dominumco-

gnovistis.Dequibus plura scribere omittimus, cuniin preefativiri nistoria de his omnibus plene luci-

dequedigestumsit.CAPUTXXIV.

Illud vero prxtermittendum nobis nulla rationevisum est quod malignRasvestra confinxitde epi-stola quadamad corrurapendosminus intelligentesin eumdem sanctum Gregorium composita, et ad

JJpersuaclendum,et ingerendumscelusvcslrum men-

i tibus simplicium, quasi quod agitis, ex aequitatiszclo non ex odii falsitate procedat, per diversas

partes regni directa, ut indiscreti hominesqui non

rccogitant utrum sit sicut dicitur, sed credunt ita

i esse quod sic scribilur, adjuventpartes vestras, ct

mendaciorumquaeintenditis horrore permoti inau-

> ditamcrudelitatemvestramexcusabilemopinentur.t In qua liquidum esl recte sapienti, quod vos per- quorum ora pater mendacii ex propriis Iocutus• est, ex patre diabolo estis, qui in veritate non

stetit, sed talia de ChristoDominiet beatorumapo-i stolorum succcssore, vos dicere et scribere com-

-. pulit, quae nec verisimile est in quemlibet ple-

; beium hominem cadere potuisse. Sedquia in tolo

175 PAULUSS. PETRl CARNOTENSISMONACIIUS. 170

malignantium couventu, in quo Treveris, ut au-

divimus, consilium opprimendi justi habitum est,nemo illorum qui in cathedris pestilenliaesede-

runt, idonev.sinventus est qui sciret ad increpan-durr: Hinocentemct subvertendam justitiam verba

Componere,et ornate detrahere sermonibusveri-

tatis, injuncta fertur esse hujus negotiicura cuidam

homini grammaticoWirrico, Treverensi magistro,

qui sub persona Eliphat Temanitis, Virdunensis

scilicet episcopi, fraudulenlisverbis et dolosa per-curictationc augeret dolorem sancti Job in sterqui-linio mundanaetribulationis sedentis, et scaturientes

vitiorum vermesde corpore Ecclcsiaeradentis com-

passionis manu et testa veritatis. Illevero gramma-ticus ad exprobrandumDeovivcnti de Philistaeorum

ccetu electus, gaudenssuscepit operam,alque more

scholarium rhetorum, qui in suscepto themate non

atlendunt quid gestumvel non geslum sit, sed in

fictis causis praeacuenteslinguas, tantum eloquun-tur quantum quilibelvel inferre injuriam, vel ipse

suslincre poluerit, fecit epistolam contumeliissan-

ctoeEcclesiaeredundantem,cui velocius respondere

deliberamus, adjutorium nobis praestante ipsius

gralia, cujus dono scimusdisccrnere quid sit super-bia et obedientia, quid turpitudo et castitas, quiddistet a falsitatc veritas, et angelus Salanae,cum

transformat se in angelumlucis. lta ehim intro-

duclus episcopus in verbis illius epistolaeamicum

se simulat, ut tamen sub habitu inquirenlis totum

iniraicorum virus effundat.Qui si verus amicus fo-

ret, non paleretur sub suo nomine sacrilegorum

blasphemiaspublicari, cum facilc illi esset, si cura-

A rct, refellcre calumnias objcctorum. Sed optimusamicus maluitdomini et magistri sui ficta convicia

decantare, quam offendereimpiorum concessum;

quae,si pie saperet, combureretdebitis flammispo-

tius, quam susciperet deleganda.Et preedictusqui-dem Dominiservus Gregorius abscondiltis in abs-

condito faciei Dei a conturbationcvestra, et pio-tcctus in tabernaculo ejus a contradictione lingua-rum vestrarum, perfruitur decore domus Dei, cu-

jus honorem et libertatem amavit, praedicavitet

docuit in verboveritalis et virtule Dei, cum prae-deccssoresuo B. Paulo in conspectu hominumin-

cedens armatus justilia per infamiam et bonamfa-

mam, ut seductor et verax, quasi moriens, et ecce

vivit, ad horam contristatus, semper autem amodo

gaudens, et locum habitalionis gloriaeDei adeptus,incbriatus ubcrtate gratiaeejus, et torrente volupta-

tis ectemaepotatur, experiens cum fideli David

quam magna multitudo dulcedinis tuae, Domine,

quam absconditi timcnlibus te. Ideoque linguisvestris adhuc per terram serpentibus, benedicit

Dominum,qui mirificavit misericordiamsuam sibi

in civitate munila superna scilicet Hierusalem,ad

quam stultitieeet maledicta vestra aspirare non

possunt, quia ibi praesidet veritas Patris, quaede

loco sancto suo prodit omnes qui loquuntur meiw

dacium; propugnatores vero eequitatis et defen-

sores Christianismisui indubitanter animat, ut con-

fidant, quia ipse vicit mundum. Quoniam et si dif-

C fert, non deficit, sed preesensauxiliumomnipoten-tiaesuaesemper illis communicat, quibus dicitur :

Ecce ego vobiscumsumin consummutionemsmculi.

ANNOnoMisi me

PAULU8

S. PETRI CARNOTENSIS MONACHUS

NOTITIA HISTORICA

(Ilistoirelittiraire de la France, t. VIII:p. 254.)

Paul etail moinede Saint-Pere cn Valleea Char-tres et lenioigney avoir vecu avec Ardfaste,ouArefaste, seigneurnormand, liommede probite, debon conseilet eloquent,que Ricbard II, duc de Nor-mandie,avait souventemployedans lesnegociations,auprcsda roi de Franceet d'autres souverains.Nousavonspar la de quoi fixer les commencemenisde1'histoirede nolre auleur. Ce fut en 1022 qifAre-1'astedecouvritcette espeee de manicheensqui sontdevenus fameux dans 1'histoire (MAB.An. 1. LV,ri. 2); el apres le conciled'Oiieans, lenu a leur sn-

4<H,il se relira a 1'abbaye<leSaint-Pere, ou il em-brassa la profcssionmoiiasliquc,ct vivailencore en

D 1029 (ibid., 1. LVI,n. 56). Paul, qni y elait dcjamoine, pouvait par consequent elre ne apres lespremieresannees de ce xie siecle,et ne mourut quefort longienips apres, comme on le verra par lasuite.

Cetail un homme d'esprit, de merite, forl stu-dieux, qui se fil une occupationpariiculiere de con-server a la posterile les monuments hisloriquesqu'il put decouvrir, avec les evenements de sorisiccle, principalementceux qui regardaient son mo-nastere et la viltedeChartres, qui etail peul-elre lelieu de sa naissance. Sa candeur, sa sincerile et sabonne foi lui meriierenl l.t confianccde ses abbetv