153 Kapital 28 10 2010

NA ZATVORAWE, SREDA, 27.10.2010, 13.00~.

MBI 10 0,26%MBID 0,24%OMB 0,13%

EVRO/DENAR 61,59DOLAR/DENAR 44,27EVRO/DOLAR 1,39

NAFTA BRENT 82,95EURORIBOR 1,54%

2.108

2.113

2.118

2.123

2.128

2.133

21.10 23.10 25.10 27.10

MBI 10

INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (27.10)

0

� STRANA 6-7

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari... ~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

~etvrtok

~etv

rto

k. 2

8. o

ktom

vri.

201

0 | b

roj

153

| go

dina

1 |

cena

20

den.

| te

l. 2

55

14 4

1 | f

aks

. 2 5

8 14

40

� STRANA 2-3

VTOR PO GOLEMINA PAD VO INDUSTRIJATA GODINAVA

INDUSTRISKOTO PROIZVODSTVO SE NAMALI ZA 11,9%� STRANA 10

VOVEDNIKSPASIJKA JOVANOVA

SÈ U[TE SME VO KRIZA� STRANA 2

KOLUMNAALEKSANDAR JANÊSKISTANISLAV PIGON

TRKALO NA SRE]ATA � STRANA 8

...POGLED NA DENOT...QUPÔ ZIKOV

PRISTAP!� STRANA 4 0

82

...ssssssaaaaaaaammmmmmmoooooooo iiiiiddddejata eeeee kkkkkkkaaaaaaapppital, sj k èè drugo e pari... ~len na grupacijata KAPITAL ME

VINARNICITE VO POHOD

PETOK, VO[TO PREDVIDUVA SOBRANISKIOT BUXET ZA 2011?

SOBRANIETO ]E POTRO[I 3,4 MILIONI EVRA ZA KUPOLITE� STRANA 4

Zakonot za energetika samo ja menuva adresata na monopolot � STRANA 8

Doa|a te{ka zima za proizvoditelite na ~elik vo svetot� STRANA 17

000

� STRANA 2-3

VOVEDDSPAS

SÈ U[ÈVO K� STR

KOLUALEKJANÊSTANPIGO

TRKASRE]� STR

GERMANIJA, HOLANDIJA, POLSKA I Ê[KA ]E SE OSVOJUVAAT SO BRENDOT "VINA OD MAKEDONIJA"

KAPITAL EKSKLUZIVNO: ALARMANTEN IZVE[TAJ NA ON

20 RUDNICI I INDUSTRISKI OTPAD JA TRUJAT MAKEDONIJARUDNIKOT VO LOJANE, KUMANOVSKO, PRETSTAVUVA AKTIVNA EKOLO[KA BOMBA. POVE]E OD EDEN MILION TONI ARSEN, ANTIMON I DRUGI OPASNI MATERII SE RASFRLANI VO DEPONIJATA GOLEMA KOLKU 15 FUDBALSKI IGRALI[TA

NAVIGATOR2 28.10.2010 ÊTVRTOK

Voop{to ne se iznena-div {to svetskite me-diumi prenesuvaat s$ poprecizni prognozi za dvièwata na klu~nite svetski pazari. Prviot ~ovek na naj golemiot svetski proizvoditel na ~elik, Lak{mi Mital, e pesimist i o~ekuva kriza na pazarot na ~elik. Koga toj }e kaè ne{to takvo, taka i }e bide. Pa, toj vo golem del i go sozdava pazarot na ~elik. Negovite izjavi deneska gi kalkuliraat site kom-panii za proizvodstvo na ~elik vo svetot vo bilan-site za narednite dva meseci i vo delovnite planovi za 2011 godina. Mital e pesimist do Nova Godina, a potoa e optimist, no ne pre-terano. Toa zna~i minus vo stavkite do dekemvri i plus za 2011 godina, koja treba da bide go-dina na stabilizacija, a ne na revolucioneren progres.Dali i makedonskite kompanii od oblasta na metalurgijata gi prevedu-vaat izjavite na Lak{mi Mital vo brojki? Pove-}e od sigurno. Vpro~em, i dosega{nite izjavi na prvite lu|e na ovie kompanii upatuvaat na golema rezerviranost i nepredvidlivost. Sega verojatno s$ im e mnogu pojasno. Ne se samo kompaniite zasegnati od izjavite na Mital i od trendovite na svetskite pazari na industriski proizvodi. Zasegnata e celata make-donska ekonomija, zatoa {to metalurgijata ima presudno vlijanie vrz in-dustriskoto proizvodstvo vo zemjava i go kreira makedonskiot izvoz. Toa

ja utvrduva ekonomskata politika {to }e ja vodi vo odnos na biznis-sektorot i go proektira rastot na bruto-doma{niot proizvod. A, toj za godinava e proek-tiran na 2%, a za slednata na 3,5%. Koga }e se zeme predvid deka industrijata i izvozot se vaèn faktor vo kreiraweto na BDP, pokraj javnata i li~nata potro{uva~ka, pesimizot {to go see Mital ne e na arno. Ama do krajot na godi-nava }e nema rebalans na buxetot, pa ne moème da znaeme kakvi se pos-lednite matematiki na Vladata. Znaeme samo deka kompaniite ne treba da o~ekuvaat spektakularni promeni vo delovnata klima, zatoa {to takvi merki ne se najaveni, nitu, pak, se o~ekuvaat kapitalni investicii do krajot na godinava. E, za drugata godina e druga prikaska. Veteni se kapi-talni investicii od 372 milioni evra, {to zna~i dvoen efekt vrz BDP – od javnata potro{uva~ka i od rastot vo industrijata. Presmetkite za idnata godina gi znaeme i tie se relativno optimisti~ki - rast na BDP od 3%. Za ovie prognozi }e diskuti-rame od januari, sega sme na ~isto samo so faktot deka godinava }e nemame rast od 2%. Zna~i, s$ u{te sme vo kriza.

SE U[TE SME VO KRIZA

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIKQup~o Zikov

ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIKSpasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIKIgor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTORNikolaj Toma{evski

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJANade Toma{evska, Igor Toma{evski

FOTOGRAFIJAAleksandar Ivanovski

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o ZikovIZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

OFFICE MANAGER I FINANSII: Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:[email protected]

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: [email protected]

REKLAMAAleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:[email protected]; [email protected]

OGLASIDijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: [email protected]

SPECIJALNI PRILOZI:Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, [email protected]

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: [email protected]

Pe~ati: Grafi~ki Centar SkopjeSpored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i moàt da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

ÊTVRTOK 28 OKTOMVRI 2010PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

SPASIJKA [email protected]

Makedonskoto vino kone~no }e zamine na stranskite pazari pod zaedni~ki ~ador brend Vina od Makedoni-ja. Vo tek e izgotvuvaweto na marketing-planot koj gi definira najinteresnite zemji za plasman na na{eto vino. “Kapital” doznava deka prvi target-zemji se Germanija, Holandija, Pol-ska, ê{ka, a ima dilemi okolu Velika Britanija i Danska. Za vlez na britan-skiot pazar makedonskoto vino ima vlezna dava~ka od 1,69 funti po {i{e, {to vo start ja namaluva konkurentnosta na makedon-skoto vino na ovoj pazar, bidej}i zemjite-izvozni~ki na vino, Avstralija, Nov Zeland i Ju`na Afrika,

nemaat takva dava~ka.Ekspertite potenciraat deka prvi~niot izbor na zemji e dobar i deka sleden ~ekor e kvalitetna promocija na Vina od Makedonija. Goran Damovski, pomo{nik-direk-tor za tehni~ki operacii pri Agbiz programata i rakovoditel na sinxirot za vino, smeta deka e napraven odli~en izbor na zemji kade {to prvi~no }e se nastapi so zaedni~kata marketing-strategija.“Zasega vo igra se pet zemji, pa ponatamu moè da se pro{iri listata na zemji. Imame interesni pazari, kako Polska, i ako dobro se razraboti, moè da se postignat odli~ni rezul-tati. Poljacite nemaat sop-stvena vinska industrija i moè mnogu lesno da

VINARNICITE VO POHOD

M pomine na{eto vino”, veli Damovski. Toj dodava deka i pazarite na Severna Evropa, kako Danska, Holandija, se interesni, kade {to se prisutni i ostana-tite vinski zemji. Tie lu|e se qubopitni i sekoga{ sakaat da probaat novo vino. Tokmu ovde e {ansata na mali zemji kako Makedonija.I vinarnicite se zadovolni od izbranite pazari. \or|i Jo-vanov, direktor na vinarnicata Stobi, smeta deka ovie pazari imaat golem potencijal.“Ova se odli~ni pazari i na{eto vino dobro }e po-mine na ovie pazari. Tikve{ i Povardarie bea prisutni na polskiot pazar koj nudi odli~ni mo`nosti. Vo ê{ka ne se znae mnogu za na{eto vino, no so dobra marketing-strategija mislam deka }e

zna~i deka makedonskata industrija e stavena vo nezavidna situacija, a zakrepnuvaweto na kom-panii te od kriza ta e kriti~no. I poslednite podatoci od Dràvniot zavod za statis-tika ne odat vo prilog na gradewe optimizam deka godinava }e kaème oti krizata zavr{i. Padot na industriskoto proiz-vodstvo od 11,9% vo peri-odot januari-septemvri vo odnos na prvite devet meseci lani pokaùva deka trendot s$ u{te e nado-len. Lo{o stoi generalno prerabotuva~kata indus-trija, a najkriti~ni se rudnicite, grade`ni{tvoto, naftenoto proizvodstvo i snabduvaweto so elektri~na energija. Ima rast kaj tek-stilnata industrija, no toj ne e dovolen za da ja izvadi ovaa granka od kalta. Kaj proizvodstvoto na osnovni metali ima zabeleìtelen porast, no prognozite za naredniot period navestuvaat deka ovoj sektor s$ u{te ne moè da go dade svojot maksimum za makedonskata ekonomija. Najgolem porast na proiz-vodstvoto ima vo prehran-benata industrija i vo proizvodstvoto na tutun. Vo ovaa informacija ima edna dobra i edna lo{a vest. Dobro e {to raste proizvodstvoto vo prehran-beniot sektor, zatoa {to toa }e akumulira golem del od zemjodelskoto proizvod-stvo. Lo{ata e {to raste proizvodstvoto na tutun, blagodarenie na rastot na cenata na svetskite berzi, no i na subvenciite. Toa }e se vrati kako bumerang idnata godina dokolku Svetskata trgovska orga-nizacija ja zabrani upo-trebata na orientalniot tutun vo proizvodstvoto na cigari.Site ovie matematiki na kraj treba da gi napravi Vladata, zatoa {to taa go kroi buxetot koj go polnat kompaniite i gra|anite,

V

Makedonskoto vino kone~no }e zamine na stranskite pazari pod zaedni~ki ~ador-brend Vina od Makedonija.

Milioni evra ~ini novata TrnAraund Menaxment programa koja }e bide naso~ena kon podobruvawe na konkurentnosta na malite i sredni pretprijatija. So programata }e bidat opfateni 20 kompanii, a sredstvata }e bidat nameneti za angaìrawe na konsultanti koi }e gi obu~at menaxerite so novi biznis-ve{tini. “Realizacijata na novata TAM programa }e pridonese za odr`liv rast i konkurentnost na zemjata preku poddr{ka na selektirani pretprijatija od dinami~nite sektori koi imaat potencijal za rast vo nasoka na restrukturirawe, obnova i zajaknuvawe na razvojot”, izjavi [arlote Rue, direktor na TAM-BAS.Inaku, 27 meseci e periodot za implementacija na TAM programata koja e finansirana od Evropskata unija, a e implementirana od Evropskata banka za obnova i razvoj.

1,69funti e vleznata

dava~ka na {i{e make-donsko vino za vlez na

britanskiot pazar

50%od vinata vo

Makedonija se beli

1,3

GORAN [email protected]

GERMANIJA, HOI Ê[KA ]E SEBRENDOT “VINA

Do Nova Godina �}e zaminat prvite koli~ini na Vina od Makedonija

3NAVIGATOR 28.10.2010ÊTVRTOK

� NE IM BE[E DENOT� LIDERI � POBEDNIK

KONZERVATIVNA VLADA E EDNA ORGANIZIRANA HIPOKRIZIJA

BENXAMIN DIZRAELIPORANE[EN PREMIER NA VELIKA BRITANIJA

postigneme dobri rezultati“, veli Jovanov.Dopolnitelna prednost na Makedonija e {to momentalno vo moda se beli vina, a 50% od na{eto proizvodstvo otpa|a na beloto vino. Momentalna prednost za nas se i golemite poplavi koi gi zafatija zemjite od Centralna i Isto~na Evro-pa. Tamu se uni{teni lozovite nasadi i 40% do 50% od rodot na grozje.Najzna~aen pazar za na{ite vina e germanskiot. Tamu sekoja godina se plasiraat okolu 30 milioni litri vino (prete`no nalivno), a mali koli~ini se izvezuvaa i vo Polska.“Polska e golem pazar, dodeka na ~e{kiot na{eto vino e nepoznato. Vo Polska ima interes za na{eto vino. Na germanskiot pazar sme ve}e prisutni, dodeka Velika Bri-tanija e dobro da se ima kako ben~mark”, veli Katerina Kos-tovska, menaxer za izvoz vo najgolemata vinarnica vo zem-java, Tikve{. Taa dodava deka potro{uva~kata na vino vo Germanija i Anglija se dviì od 22-24 litri po itel, {to e zavidna koli~ina i {ansa za prodor na tie pazari.Vinarnicata Skovin ve}e stapi vo kontakt so partneri od Pol-ska. Mile Kostov, komercijalen direktor na vinarnicata, na-glasuva deka izborot e dobar i deka vo idnina }e treba da se pro{iri.“Polska i Holandija se odli~ni pazari. Do krajot na godinava o~ekuvam deka }e gi izvezeme i prvite pogolemi koli~ini vino na ovie pazari pod bren-

dot Vina od Makedonija”, veli Kostov. Polska e per-spektiven pazar zatoa {to potro{uva~kata na vino e skromna, okolu osum litri po ìtel, no zemjata ima 40 milioni ìteli.Od zdruènieto Vina od Makedonija, vo koe ~lenu-vaat Stobi, Skovin, Tikve{, Bovin, Dalnina, Popov i Fonko, najavuvaat deka do krajot na godinava }e bide izraboten marketing-planot za zaedni~ki na stranski pazari. Po donesuvaweto na planot, Vina od Makedonija }e aplicira do Minister-stvoto za zemjodelstvo za finansiska poddr{ka za promocija na na{ite vina na stranskite pazari.

SO POGOLEM IZVOZ ]E IZBEGNEME IDNI VINSKI KRIZI

Nedovolniot broj izvozni pazari e eden od glavnite problemi na na{ite vinar-nici. Godinava toa posebno dojde do izraz, zatoa {to

�

�

Evropskata banka za obnova i razvoj, preku TAM programata aktivno gi poddrùva malite i sredni kompanii vo zemjava. Dosega, od 1998 do 2008 godina, preku TAM-BAS programata se poddràni 34 proekti od razli~ni kompanii, odnosno se investirale 1,9 milioni evra vo nadgradba na menaxer-skite kapaciteti na kom-paniite. Donatorskata finansiska programa, preku angaìrawe na konsultanti, im po-mogna na del od malite i sredni pretprijatija vo procesot na trans-formacija, kako i vo usovr{uvaweto na me-naxerskite ve{tini na timovite koi rakovodat so niv. [arlote Rui,

[ARLOTE RUI

raat spored kvalifikacii, a ne po etni~ka pripadnost, pa pred da kritikuva, podobro mu e da proveri kolku pripadnici na albanskoto malcinstvo gi poseduvaat potrebnite ve{tini. Vtoro, neka pogledne da gi vidi preporakite od Eurostat za toa koga treba da se odrì eden popis na naselenie i neka proveri samo vo koj mesec se odrùvaat popisite vo site, ama bukvalno site zemji od regionot (vklu~uvaj-}i gi i Kosovo i Albanija) koi isto taka imaat iselenici. I treto i kone~no, krajno vreme e lu|eto koi ìveat vo ovaa dràva, a osobeno onie koi se dograbale do pozicija koja nosi i op{testvena odgovornost, da prestanat so obidi za urivawe na nejziniot sistem i da nau~at {to e lojalnost.

Liderot na Nova Demokratija ne prestanuva so insistira-wata popisot na naselenieto vo 2011 godina da se odrì vo juli namesto vo april, so objasnu-vawe deka vo april albanskite iselenici od Makedonija ne se vo mo`nost da dojdat vo dràvata, pa toa drasti~no }e se odrazi na kone~niot broj Albanci. Nova Demokratija tvrdi deka postoi taen dogovor me|u VMRO–DPMNE i DUI, vo koj se sodrì zloben plan da se namali re-alnata brojka na Albanci vo dràvata. Kreator na celiot plan bil Zavodот za statistika, edinstvena relevantna dràvna institucija odgovorna za ovoj proces, koj nemal kapacitet i kredibilitet! Vo nejziniot vrv nemalo nieden Albanec, a vkup-niot broj вработени Albanci ne bil spored Ramkovniot dogovor! Gospodinot Selmani, prvo, treba da znae deka vrabotenite vo Zavodot za statistika se izbi-

IMER SELMANI

direktorka na TAM-BAS, v~era go najavi po~etokot na implementacija na novata TAM programa. Evropskata unija preku EBRD, pod ~ija zakrila e TAM programata, }e in-vestira 1,3 milioni evra vo slednite dve godini za da se podobri konkurent-nosta na proizvodite i uslugite na 20 kompanii vo zemjava, koi doprva }e bidat odbrani. Sovetni-cite koi gi angaìra TAM na direktorite im nudat iskustva od me-naxeri i eksperti od oblasta na industrijata.

VO IME NA BIZNISOT

E

� GUBITNIKNEPRISTOEN PREDLOG!

L

� MISLA NA DENOT

STOJAN ANDOV

Lustracijata izleguva od sekakva kontrola,

taka {to avtorot na ovoj “proekt” e dolèn da intervenira za da se spasi {to moè da se spasi

GVIDO VESTERVELE

Germanija, zaedno so Fran-cija, e promotor na idejata

zemjite so nekontroliran buxetski deficit da nemaat pravo na glas vo evrozonata, {to moèbi }e vovede red

SILVIO BERLUSKONI

Fiat & pora~a na italijan-skata javnost deka na

kompanijata bi & bilo podob-ro bez Italija, {to e golem udar za tatkovinata i za aktuelnata vlast

NIKOLA TODOROV

Noviot elektronski sistem vo u~ili{tata e korisno

re{enie koe treba da ja podobri efikasnosta i disciplinata vo obrazovniot sistem vo zemjava

zgolemenite zalihi na vino, poradi pomalata pobaruva~ka i izvoz, dove-doa do seriozna kriza i nemo`nost da se otkupat voobi~aenite koli~ini grozje. Pri~inata za toa, spored zamenik-ministerot za zem-jodelstvo, e vo neinven-tivnosta na vinarnicite da realiziraat pogolem izvoz, dodeka vinarnicite prob-lemot delumno go lociraat vo dràvata koja stimulira pogolemo proizvodstvo, no ne go pottiknuva izvozot i izvoznata promocija na makedonskoto vino. “Problemot za zaostanu-vawe na vinoto e {to na{ite vinarnici ne in-vestiraat dovolno vo ot-vorawe novi pazari, a del od niv go namalija i ma-sovniot otkup poradi sop-stveni strategii za proiz-vodstvo na pokvalitetno vino”, veli Perica Ivanov-ski, zamenik-minister za zemjodelstvo, {umarstvo i

vodostopanstvo.Toj dodade deka vinarnicite od Francija, [panija ili ile agresivno nasta-puvaat na novite pazari, kako {to se zemjite od BRIK (Brazil, Rusija, Indija i Kina). Kina, na primer, vo uslovi na kriza ima rast na pobaruva~kata na vino i dokolku bevme prisutni na toj pazar, }e prenaso~evme del od vinoto tamu i problemot nema{e da bide tolku golem.Za nastap na stranskite pazari neophodno be{e zdruùvawe na vinar-nicite pod eden ~ador-brend Vina od Make-donija, bidej}i marketing-tro{ocite za otvorawe na eden pazar se premnogu visoki. Se procenuva deka otvoraweto i probivot na nov pazar ~ini okolu 10 milioni evra, {to e golem zalak za koja bilo makedonska vinarnica poedine~no.

postigneme dddd bbobobobobobobrii rrrrr reeezultati“,veli Jovanov.Dopolnitelna prednost naMakedonija e {to momentalno

dot Vina od Makedonija”,”” veli Kostov. Polska e per-spektiven pazar zatoa {to potro{uva~kata na vino e

odnosno se inv1,9 milioni evnadgradba na mskite kapacitetpaniite. Donatofinansiska propreku angaìrakonsultanti, immogna na del oi sredni pretpvo procesot naformacija, kakusovr{uvawetonaxerskite ve{timovite koi rso niv. [arlot

� GUBGUB

zggggololololololololololeeemenite zalihi na vino, poradi pomalata pobaruva~ka i izvoz, dove-doa do seriozna kriza i

vodostopanstvo.Toj dodade deka vinarni-cite od Francija, [panijaili ile agresivno nasta-

OLANDIJA, POLSKA E OSVOJUVAAT SO A OD MAKEDONIJA”

IMER SSELMANI

G!G!

POSETA NA POLSKA I HOLANDIJADelegacija od nekolku makedonski vinarnici minatata nedela ost-vari poseta na Polska i Holandija. Tamu bea napraveni prvi~ni prezen-tacii na na{ite vina od zaedni~kiot brend Vina od Makedonija. Posetata be{e vo organizacija na sinx-irot za vino pri Agbiz programata.Vo tekot na nekolkudnev-nata poseta bea napraveni prezentacii i sredbi so vode~ki sinxiri na super-marketi i golemi trgovski ku}i za vino vo ovie zemjiAmsterdam � Varшava �

[ARLOTE RUI

4 NAVIGATOR28.10.2010 ÊTVRTOK

[TO PREDVIDUVA SOBRANISKIOT BUXET ZA 2011? �

SOBRANIETO ]E POTRO[I 3,4 MILIONI EVRA ZA KUPOLITE

�� 3 FAKTI ZA... PROCENKI...

70%UÊSTVO TREBA DA PLATAT SOP-STVENICITE NA OP[TESTVENIOT STAN AKO STAN-OT GO OTPLA-]AAT NA RATI

POPUST ]E DOBIJAT ONIE KOI ]E SKLUÂT DOGOVOR ZA ISPLA]AWE NA RATI ZA PERIOD OD 40 GODINI60%

1.800STANOVI VO OP[TESTVENA SOPSTVENOST TREBA DA SE PRIVATIZIRAAT DO KRAJOT NA GODINATA

ràvnata pomo{ {to ja dava Vladata za stranskite investitori }e ja podobri konkurentnosta na zemjata vo procesot na privlekuvawe na stranskite kompanii, izjavi Viktor Mizo, direktor na Agenci-jata za stranski investicii i promocija na izvozot. Spored nego, parite vo bux-etot za idnata godina {to

se odvojuvaat za negovata agencija }e se naso~at i za poddr{ka stranskite kompanii da dojdat da investiraat vo Makedonija, bidej}i, spored nego, dràvnata pomo{ se obezbeduva zakonski i usoglaseno so site evropski direktivi, so cel da se privle~at investitorite. Toj ne otkri dali ima zainteresirani stranski kompanii za da investiraat vo Makedonija vo na-redniot period, samo re~e deka Vladata e vo proces na pre-govarawe so niv.

QUPÔ ZIKOV

14...POGLED NA DENOT...

PRISTAP!

S

...ZABODETE ZNAMENCE I OSVOJTE GO MESTOVO AKO MISLITE DEKA STE NAJDOBRI...

D

amo sedum otsto (7%) od vkupnata populacija vo Makedonija razmis-luva za po~nuvawe novi biznisi, presmetale vo Fondacijata za pretpriemni{tvo. Ova nivo na zainteresiranost za otvorawe novi firmi tamu go smetaat za po-razitelno nisko!?

Mala analiza...Ostatokot od ispitanicite (93%) se podgotveni drug da im gi re{i problemite! Dràvata!? Go gledame ishodot deneska – site sakaat da rabotat za edvaj 300 evra (neto) vo dràvnata birokratija! Vakvite nagoni, sekako, se katastrofi~ni za samite niv - “paraziti”, {to edinstven motiv i pravec vo ìvotot im se parti-jata, pa dràvata! Kako da se “do~epaat” do “stol~eto so vpiena pra{ina”!? Zatoa e proceneto deka i korup-tivnoto odnesuvawe kaj mladite vo poslednite godini e prili~no izrazeno!? Ah, toj buxet...!Kako pri~ini za nemaweto ideja za otvorawe novi firmi kaj mladite makedonski gra|ani se naveduvaat: mentalitetot na lu|eto (go vidovme pogore vo tekstot), nemaweto dovolno pari (toa e realen problem) i stravot od ishodot (toa e povrzano so mentalitetot, i gi tera lu|eto da se odnesuvaat “po linija na pomal otpor”). Ova se makedonskite kompleksi i frustracii koi vo golema mera se generirani od odnesuvaweto na dràvata... Otsustvoto na su{tinski reformi vo

op{testvoto koi odamna se slu~ija vo zemjite okolu nas (Bugarija e najdobriot primer za toa). No, ajde da go smenime pristapot! Bi ja svrtel ovaa teza naopaku, i bi mu poglednal na re{enieto vo o~i... Zna~i, 7% od populacijata, sepak, e podgotvena da prezeme rizik! Pa, zo{to toga{ ne gi pronajdeme ovie heroi? Zo{to ne sozdavame fondovi koi }e gi potkre-pat i poddràt nivnite proekti? Ako se tie podgotve-ni da investiraat, toa zna~i deka tie mislat so svo-ite glavi, kreiraat proekti, se izma~uvaat baraj-}i sredstva (naj~esto ne uspevaat zatoa {to nemaat so {to da garantiraat). Tokmu tie lica naj~esto ~itaat, istraùvaat, komuniciraat so svetot, znaat jazici i preziraat dràvna birokratija... Ako najprosto presmetame - od vkupnata populacija ovoj procent e re~isi 200.000 lica (!?) Ajde da gi pronajdeme. Toa ne se malku lu|e... Od niv samo 10% da uspeat da vloàt vo proekti se 20.000!? Ej, tolku novi firmi koi bi vrabotuvale me|u 3 i 10 vraboteni. Pa, tolku firmi nemame sega vo ekonomijata!Za àl, vakov pristap ne e atraktiven za nitu edna vladina politika oti opfa}a mnogu mal target na zain-teresirani fizi~ki lica (~itaj glasa~i). Poisplatlivo e da se delat krediti za samovrabotuvawe od po 3.000 evra (kako li samo do{le do ovaa suma (!?)), koi naj~esto zavr{uvaat kako potro{uva~ki za “manxa”, ili za sitni zadovolstva...! Namesto tie pari da se okrupnat vo Fond za superi-orni na{i sogra|ani, koi }e dobijat pogolemi zaemi za ostvaruvawe na svoite sonovi i }e investiraat! Za àl, vakviot pristap e “Mars” za eden “prose~no inteligenten javen slu`benik” direktno sobran od mit-ing! Zatoa {to tie ne sonuvaat... Nivniot son, e sled-niot miting...

Dobija 6 milioni evra pomalku, pa pratenicite ne se zadovolni iako }e tro{at 450.000 evra plus za patuvawa i dnevnici

S

VIKTOR MIZO �direktor na Agencijata za stranski investiciiSO DR@AVNA POMO[ ]E DOJDAT POVE]E INVESTITORI

Sobranieto ovaa godina do-biva tri pati pogolem buxet za rekonstrukcija, obnova i dogradba na objektot. Celi 3,4 milioni evra se predv-ideni za grade`ni raboti, {to e za neverojatni 200% pogolem buxet od minatata godina. Od 10,3 milioni evra vo 2011 godina, duri edna tretina }e se potro{at na gradewe.Poka~uvawe od 450.000 evra se beleì i vo odnos na patnite i dnevnite rashodi, a edinstveno nepromeneta e stavkata plati - 4 milioni evra. Golemo zgolemuvawe ima i vo stavkata za patni i dnevni rashodi. Nejas-no e zo{to e predvideno pratenicite da dobijat duri 450.000 evra pove}e od lani. So noviot buxet se predviduvaat 166.000 evra za privremeni vrabotuvawa, {to, iako e za okolu 100.000 evra pomalku od lani, e sprotivno na odlukata da

zaprat site vremeni vrabo-teni, a postojnite da bidat transformirani vo trajni.Rakovoditelkata na sobrani-skiot sektor za finansiski pra{awa, Bogdanka Poposka, ne saka da go komentira nov-iot buxet. Veli deka stanuva zbor samo za proekcija koja treba da pomine na pove}e komisii pred da bide usvoe-na. Vo odnos na grade`nite zafati, pak, nema konkretni podatoci {to to~no }e se gradi ili renovira. Ed-instvena informacija {to moè da se dobie e deka toa e del od proektot poznat kako Rekonstrukcija, obnova i dogradba na zgradata na Sobranieto(!?).Del od pratenicite ve}e se àlat deka parite nema da im bidat dovolni. Prate-nikot na SDSM, Marijan~o Nikolov, komentira deka Vladata trebalo da odobri pogolem buxet za 120%.“Sumata {to ja predviduva buxetot za 2011 godina za Sobranieto e daleku pomala od onaa {to ja pobaravme i so nea moàt da se pokrijat samo tekovnite tro{oci”, veli Nikolov. Vo odnos na zgolemuvaweto na stavkata patni i dnevni rashodi veli deka iako e ukinata dnevnicata za slu`beni patuvawa, vakvoto zgolemuvawe e poradi dolgot koj od prethodno go ima So-branieto kon pratenicite.

“Sobranieto na pratenicite im dolì pari za patni tro{oci za 6-7 meseci, a ovoj dolg za kompenzacija do krajot na godinava }e po-rasne na okolu 40 milioni denari”, izjavi Nikolov.Potpretsedatelkata na So-branieto i prv ~ovek na sobraniskiot buxetski sovet, prateni~kata na VMRO-DP-MNE, Svetlana Jakimovska, potvrduva deka dnevnici na pratenicite pove}e ne im se ispla}aat, a deka pod stavkata patni i dnevni rashodi se podrazbiraat transportnite tro{oci na pratenicite. Namesto posakuvanite 16,7 milioni evra, za 2011 go-dina Sobranieto dobiva 10,3 milioni evra, odnosno namesto posakuvanoto zgol-emuvawe od 120%, buxetot na Sobranieto za 2011 godina se zgolemuva za samo 36%.Vo septemvri, koga prate-nicite go predloìja nacrt-planot za nivniot buxet za 2011, pobaraa 36% zgolemena suma za stoki i uslugi, a so novata proekcija dobija zgolemuvawe za 18%. Inaku, pod stoki i uslugi se podraz-biraat patnite i dnevnite rashodi koi so noviot buxet se zgolemeni za 450.000 evra, ponatamu komunalni uslugi, greewe, komunikacija i transport koi isto taka beleàt zgolemuvawe za 40.000 evra, materijali i

siten inventar, popravki i tekovno odrùvawe, kako i privremeni vrabotuvawe za koi se predviduvaat novi 166.000 evra.Ponatamu, od dogradbata na sobraniskata zgrada, za {to vo uslovi koga s$ u{te se ~uvstvuvaat posledicite od svetskata kriza, pratenicite odlu~ija da pobaraat 54% od celokupnata suma potrebna da se izvedat grade`nite zafati, a dobivaat duri za 200% pogolem buxet (iako vo 2004-2005 e obnovena pokrivnata konstrukcija na Sobranieto, renovirani se site vlezovi, montirani se novi masivni vrati so vitraì i granitni podovi, a s$ so cel narodnite iz-branici da imaat podobri uslovi za rabota).Edinstveno ne{to za {to pobaraa pari, a ne dobija, e zgolemuvawe na buxetot za Sobraniskiot kanal, za koe pobaraa zgolemuvawe za 50%. So ogled na faktot deka ovoj kanal sluì za emituvawe spotovi vo koi se reklamira Vladata i poradi prenesuvaweto na vladini sednici, moè da se zaklu~i deka Vladata moèbi re{ila da namali na spotovite, no pritoa i narednata godina ne pred-viduva nitu denar za na-javenata rekonstrukcija i transformacija na javniot servis.

GABRIELA DELOVA [email protected]

“...Tie ne sonuvaat. Nivniot son e sledniot miting...”

MAKSIM [email protected]

5POLITIKA 28.10.2010ÊTVRTOK

Na desetina dena pred objavu-vaweto na godi{niot izve{taj za napredokot na Makedonija

od strana na Evropskata komisija, premierot Nikola Gruevski v~era ja po~na tridnevnata poseta na Brisel, za vreme na koja, me|u drugoto, }e ostvari sredba i so pretsedate-lot na Evropskata komisija, @oze Manuel Baroso. Soglasno najavite, na sredbata se o~ekuva da stane zbor za evroin-tegrativniot proces na Makedonija, osobeno vo kontekst na sporot za imeto me|u Makedonija i Grcija.Inaku, dva dena prethodno, vo ram-

kite na sostanokot na Konferenci-jata na komitetite na nacionalnite parlamenti na zemjite-~lenki na EU, kade {to Makedonija u~estvuva vo uloga na zemja-kandidat, pretsedate-lot na sobraniskata Komisija za nadvore{na politika, Petar Pop Ar-sov, ja povtori idejata za paralelni pristapni pregovori i razgovori za pra{aweto za imeto.Iako neoficijalno se zboruva deka Gruevski }e bara poddr{ka od Baroso tokmu za paraleleni pristapni pregovori, od negoviot kabinet ne sakaa da otkrivaat detali za sredbata.

GRUEVSKI NA SREDBA SO BAROSO

Direktorot na Klinikata za ednokrinologija, êdomir Dim-itrovski, zaraboti krivi~na

prijava za zloupotreba na slu`benata polo`ba podnesena od Finansiskata policija. Dimitrovski, sprotivno na Zakonot za javni nabavki, sklu~uval dogovori za nabavka na lekovi. Direktorot, vo periodot od avgust 2008 do dekemvri 2009 godina, spored prijavata, pri nabavkata na insulin gi favoriziral doma{nite ponuduva~i Replek i D-r Panovski i bez da objavi me|unarodni oglasi na ovie dve farmacevtski kompanii za nabavka na lekovi potro{il tri

i pol milioni evra. Pokraj toa, od 2007 do 2010 godina od zastapnikot na proizvoditelot Novonordisk ostvaril prihod od 96 iljadi evra. Dimitrovs-ki dràvnite pari gi zloupotrebil i za nabavka na eho-aparat kako nov, koj, vsu{nost, toj samiot go poseduval od 2006 godina. Taa zdelka mu donela 6 iljadi evra. Ministerot za zdravstvo, Bujar Os-mani, ne bil konkretno zapoznaen so slu~ajot. "Na{a obvrska e da obezbedime normalno i kontinuirano funkcion-irawe na klinikata i nie soodvetno }e odgovorime na ovoj nov moment.

No, prvo }e mora da ja razgledame celata sostojba, pa da reagirame", izjavi Osmani.Od Finansiskata policija in-formiraat deka vo tekot na godi-nava za zloupotreba na slu`benata polo`ba pri sproveduvawe na javnite nabavki do Osnovnoto javno obvinitelstvo vo Bitola podnesena e i krivi~na prijava protiv dvajca direktori na klini~kata bolnica D-r Trifun Panovski od Bitola. Tie vo periodot od maj do septemvri 2008 godina, sprotivno na Zakonot za javni nabavki, izvr{ile nabavki na lekovi vo vrednost od 2.600.000 evra.

DIREKTOROT NA ENDOKRINOLOGIJA PRONEVERIL 102 ILJADI EVRA?

EU PRATI EKSPERTI VO SKOPJE ZA DA GI OBJASNAT PRAVILATA

NE MO@E DA PRAVITE POPIS KOGA ]E POSAKATE!�� Prviot ~ovek na Evrostat, Piter Everaers, objasni deka zakaùvaweto na popisot vo april e

me|unarodna praktika, a ne zloben plan protiv Albancite vo Makedonijaizjavi nezavisniot ekspert za popis, @an Mi{el Dur, ~ovek koj vaì za eden od najgolemite eksperti za popis vo svetot. Tokmu Dur }e bide glaven nabquduva~ na popisnite aktivnosti vo Makedonija vo naredniov period. Toj e ve}e ~etvrti den vo Makedonija i za ova kratko vreme ve}e napravil prvi~na procenka na podgotvitelnata faza za popisot 2011 godina vo sorabotka so soodvetnite instituciii.Potvrda za april kako mesec na popis spored me|unarodnite preporaki dade i li~no pretsedatelot na Evrostat, Piter Everaers, koj veli deka preporakite na EU se vo popisnata godina 2011 godina najgolemata statisti~ka operacija da se izveduva vo ist mesec vo site evropski zemji kade {to e toa vozmo`no. Vo regionot, april (2011) }e bide popisen mesec vo Srbija, Albanija, Kosovo, Crna Gora, Hrvatska i Bosna

i Hercegovina, a eden mesec porano }e se popi{uvaat Bugarite i Grcite.Everaers kako klu~na za uspe{en popis ja podvle~e negovata podgotovka."Popisot mora da bide dobr podgotven, za{to negovata neuspe{nost ne moè da se kompenzira poradi toa {to ova e najskapa statisti~ka operacija {to dràvite si ja dozvoluvaat edna{ na deset godini", re~e Everaers.Ministerkata za vnatre{ni raboti, Gordana Jankulovska, uveruva deka podgotovkite vetuvaat uspe{en popis vo 2011 godina, {to }e pret-stavuva pozitiven primer i vo regionot."Spored na~inot i serioznos-ta na podgotovkite, ova }e bide najdobar model na popis primenet vo Makedonija, no i vo regionot.Vladata }e napravi s$ za po-pis {to }e ja reflektira re-alnosta. Popisot e povaèn od dnevno-politi~kite poeni {to se sobiraat na ne-

ANTIKORUPCISKA ]E GO SLEDI I SLUÂJOT "NADE@"Dràvnata komisija za spre~uvawe na korupcijata }e pobara celosna, oficijalna informacija od kabinetot na pretsedatelot \or|e Ivanov za slu~ajot "Nade`”, spored koj vo vremeto na porane{niot {ef na dràvata, Branko Crvenkovski, na trojca slovene~ki eksperti za odnosi so javnosta im se is-plateni 500.000 evra, no i od porane{niot pretse-datel, Branko Crvenkovski, istakna pretsedatelot na Antikorupciskata komisija, Ilmi Selami. "Otkako }e gi pribereme ovie informacii, }e sozda-deme celosna fakti~ka sostojba i }e se proizneseme za ovoj slu~aj", re~e Selami.

MAKSIM [email protected]

KORUPCIJA VO JAVNITE NABAVKI

INICIJATIVI ZA TRI KRIVI^NI GONEWA PROTIV TROJCA GRADONA ALNICI!

GABRIELA DELOVA [email protected]

Prviot antikoru-pcioner , Ilmi Selami , v~era najavi pokrenu-vawe inicijativi

za krivi~ni gonewa protiv aktuelnite gradona~alnici na op{tinite Sopi{te, Jovan \or|ijoski i [uto Orizari, Elvis Bajrami, kako i protiv porane{niot gradona~anlnik na Ara~inovo, Erol Bekte{i, poradi zloupotreba na s l u`b e na d o l`no s t i sproveduvawe javni nabavki sprotivno na zakonskite proceduri. "Antikorupciskata komisija, postapuvaj}i samoinicijativ-no, gi otvori ovie predmeti vrz osnova na navodite objav-eni vo elektronskite mediumi za tenderski postapki. Pri-toa, po pribranite dokumenti i informacii, Dràvnata komisija za spre~uvawe ko-rupcija donese zaklu~ok za pokrenuvawe na inicijativa za poveduvawe postapka za krivi~no gonewe poradi pos-toewe osnova za somnevawe deka storile krivi~no delo - zloupotreba na slu`bena polo`ba i ovlastuvawe",

istakna Selami.Vo odnos na bavnite pro-ceduri za zavr{uvawe na inicijativite na Antikoru-pciskata komisija, Selami re~e deka toa e poradi faktot {to sistemot e mnogu baven. "Nie postojano gi molime da ja zabrzaat postapkata po site na{i inicijativi za{to, kako {to nekolku pati sme rekle, brzata represija e i najdobar primer za prevencija od korupcija i sudir na interesi. Sistemot ni e mnogu baven. Dràvata treba da prezeme merki za skratuvawe i zabrzuvawe

na postapkite za predmetite pobrzo da dobijat epilog", re~e prviot antikorupcioner. Toj kako primer ja poso~i privatizacijata na Makedon-ski Telekom, predmet za koj Antikorupciskata komisija pokrenala inicijativa vo 2003 godina, no s$ u{te nema odgovor od Obvini-telstvoto.Informiraj}i za tekovnite aktivnosti na Komisijata, Selami izrazi zadovolstvo od realizacijata na predme-tite so sudir na interesi. Sostojbite vo ovoj del, re~e toj, poleka, no sigurno se le~at.

Eksperti od Evrop-skata unija stavija kraj na insistira-wata na del od al-banskata opozicija i nekoi nevladini

organizacii tajmingot za popisot na naselenieto na-rednata godina da se pomesti od april vo juli. Evrostat e deciden - se znae koga moè da se vr{i popis na nasele-nieto i nedozvoleno e da se manipulira i kalkulira so ovoj proces."Tuka ne se raboti za popis na dijasporata, tuku na rezi-dentnite gra|ani na dràvata! Re~isi site zemji-~lenki na EU i dràvite-kandidati za ~lenstvo koi go koristat popisniot model "lice vo lice" }e se popi{uvaat vo april. Na me|unarodno nivo u{te vo mart 2009 godina e odlu~eno april da bide mesecot vo koj }e se odràt popisite vo 2011 godina",

gova smetka, za{to so ovaa statisti~ka operacija treba da ja pokaème zrelosta na na{ite institucii, politi~ki partii, no, {to e najva`no, da ja pokaème postignatata me|usebna doverba", re~e Jankulovska.Direktorkata na Dràvniot zavod za statistika, Blagica Novkovska, o~ekuva uspe{en popis i pokraj ote`natite

okolnosti koi dojdoa do iz-raz u{te vo podgotvitelnata faza. Taa go objasni i kon-ceptot "voobi~aeno mesto na ìveewe":“Popisot }e gi opfati samo onie lica koi ne se otsut-ni pove}e od 12 meseci od dràvata"Za potencijalnata slabost na popisnata metodologija {to ja krie faktot deka podatocite

za licata {to nema da bidat prisutni vo domot vo momen-tot na popi{uvaweto }e se baziraat na informacii do-bieni od prisutnite ~lenovi na semejstvoto, Novkovska re~e deka ovoj problem ne moè lesno da se premosti i deka DZS }e ja proveruva verodostojnosta na istite spred referentni podatoci od drugi izvori.

FOKUS: “KAPITAL” EKSKLUZIVNO DOZNAVA: ALARMANTEN IZVE[TAJ NA ON6 28.10.2010

UNGARIJA JA RAZBUDI EV

KATERINA [email protected]

Slova~koto ministerstvo za ìvotna sredina predupreduva deka zemjata e pod zakana od istekuvawe na toksi~en

otpad, sli~no na inciden-tot {to se slu~i vo Ungarija na po~etokot od ovoj mesec. Ungarija go vklu~i alarmot za mnogu evropski zemji, me|u koi e Slova~ka. Tamo{nata vlast mi-natata nedela proverila re~isi 30 skladi{ta, za koi stravuvaat deka moè da predizvikaat ogromna ekolo{ka katastrofa. Rezervoarot so toksi~en ot-pad vo Slovinki, vo isto~na Slova~ka, e vo lo{a sostojba i

pri eventualni porojni do`dovi bi se zgolemil rizikot od ekolo{ka katastrofa.Slova~kite mediumi alarm-iraat deka vo slu~aj da se urne 113-metarskiot visok yid na rezervoarot vo Slovinki, sos-ednoto selo bi bilo poplaveno so iljadnici toni toksi~na kal, koja moè da dostigne i do tri metri viso~ina. Firmata koja go odrùva rezervoarot e vo bank-rot i ne rasolaga so potreb-nite sredstva za prezemawe na potrebnite merki za obezbedu-vawe, velat od Ministerstvoto za ìvotna sredina. Ottamu najavija deka }e baraat pari

od evropskite fondovi za da go remontiraat rezervoarot.“Otpadot vo rezervoarot, koj sega e vo cvrsta sostojba, moè da premine vo te~na vo slu~aj na obilni do`dovi, {to, pak, moè da dovede do urivawe na yidot”, izjavi Vlasta Jonova, ekspert po geologija pri Minis-terstvoto za ìvotna sredina od Slova~ka. Vesta za izlevaweto na alu-miniumskiot otpad od fab-rikata vo Kolontar, Ungarija, gi potrese evropskite ekolozi i vlasta. Serioznite evropski dràvi po~naa da analiziraat dali ungarskoto scenario mnogu


20 RUDNICI I INDUSTRISKI O

Rudnikot vo Lojane, Kumanovsko, pretstavuva aktivna ekolo{ka bomba, ne samo za selata i okolinata, tuku i po{iroko. Pove}e od eden milion toni arsen, antimon i drugi opasni materii se rasfrlani vo deponi-jata golema kolku 15 fudbalski igrali{ta. Arsenot spa|a me|u najpozna-tite otrovi. Negovoto vlijanie moè da predizvika leukemija, srcevi zaboluvawa {to doveduvaat do infarkt, rak na koàta, belite drobovi, crniot drob i limfnite `lezdi. Otvorenata jama se nao|a vo blizina na u~ili{te i nekolku stanbeni i komercijalni objekti.

��

Re~isi 80 milioni evra & se neophodni na dràvata za da gi sanira “è{kite to~ki” koga se vo pra{awe industriskiot otpad

i jalovi{tata na rudnicite. Od Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe otkrivaat deka vo zemjava pos-tojat okolu 20 opasni rudnici i industriski otpad koi se zakana za zdravjeto na lu|eto i ìvotnata sredina. Kontamin-iranoto zemji{te vo Ohis, rudnicite Lojane i ’Rànovo, vele{kata topilnica se samo del od najopasnite zoni vo zemjava. Vo momentov rabotat samo rudnicite Toranica, Sasa, Bu~im i Zletovo, a ostanatite ~ekaat sanacija. Vo otsus-tvo na dràvna intervencija, napu{tenite rudnici s$ u{te se potencijalna “ekolo{ka bomba”. Vo poslednata analiza na Obedinetite nacii pi{uva deka na prostorot na porane{na Jugoslavija ima mnogu napu{teni opasni rudnici, koi moè da predizvikaat katastrofi sli~ni na onaa vo Ungarija so izlean-iot toksi~en otpad od fabrikata za aluminium.“Gi analiziravme site rudnici vo Jugoisto~na Evropa od 2006 godina navamu. Pregledavme 150 lokacii i, za àl, pogolem del od niv pretstavuvaat seriozen rizik za ìvotnata sredina. Konstatiravme deka Jugoisto~na Evropa e prepolna so napu{teni rudnici koi ne se zatvoreni na soodveten na~in. Sopstve-nicite na rudnicite mora da gi po~ituvaat pravilata za zatvorawe na rudnicite, taka {to bi se izbegnale rizicite od zagaduvawe na vodata, vozduhot i zemjata. Za àl, ni{to ne e napraveno i sega postojat stotina napu{teni lokacii, koi voop{to nemaat sopstve-nik”, izjavi Izabel Valentini, portparol na programata na Obedinetite nacii za za{tita na okolinata.Valentini dodava i deka so godini apeliraat do nadle`nite da se kontroliraat opasnite lokacii.“Za àl, nesre}ata vo Ungarija pokaà deka ìvotnata sredina i zdravjeto na lu|eto e prior-itet”, veli Valentini, dodavaj}i deka na Balkanot postojat divi lokacii na koi te{ki metali se izlevaat vo rekite.

RUDNIKOT KAJ LOJANE - EDNA OD NAJKRITI^NITE ZONI

Vo analizata na Obe-dinetite nacii za Makedonija,

napu{teniot, a s$ u{te otvoren, rudnik Lojane vo Kumanovsko go zazema prvoto mesto koga e vo pra{awe negriàta na dràvata i toksinite koi se osloboduvaat od rudnikot. “Rudnikot vo Lojane e izvor na visoka koncentracija na arsen, te{ki metali i drugi toksi~ni soedinenija koi gi zagaduvaat povr{inskite i podzemnite vodi. Do 1963 godina ovoj rudnik rabote{e so poln kapacitet, eksploatiraj}i hrom, antimon i arsen. Vo rudnikot be{e izgraden i objekt za flotacija na hromot i antimonot. Vo {eesettite godini, koga svetskite ceni na ovie nemetali po~naa drasti~no da pa|aat, ovoj

rudnik, toga{ glaven izvor za vrabotuvawe i egzistencija na rabotnicite od selata Lojane, Vaksince, Runica, Tabanovce i êtirce, se zatvori. Deponi-jata, koja e re~isi bez nikakov nadzor od dràvnite insti-tucii, sega pretstavuva aktivna ekolo{ka bomba ne samo za selata i okolinata, tuku i po{iroko. Pove}e od eden mil-ion toni arsen, antimon i drugi opasni materii se rasfrlani vo deponijata golema kolku 15 fudbalski igrali{ta. Arsenot spa|a me|u najpoznatite otrovi. Negovoto vlijanie moè da predizvika leukemija, srcevi zaboluvawa {to doveduvaat do infarkt, rak na koàta, belite

drobovi, crniot drob i limf-nite `lezdi. Otvorenata jama se nao|a vo blizina na u~ili{te i nekolku stanbeni i komercijalni objekti“, pi{uva vo analizata na Obedinetite nacii.Poznava~ite vo zemjava procenu-vaat deka remedijacijata na ovoj del od Kumanovo ~ini okolu 4,2 milioni evra. Od Ministerst-voto za ìvotna sredina velat deka so grant od Holandija neodamna po~nale da go zatrupu-vaat rudnikot vo Lojane.“Vo 2008-2010 godina se real-izira{e proektot “Odr`livo ~istewe i upravuvawe so za-gaduvaweto” vo rudnicite Bu~im i Lojane. Proektot be{e del od regionalnata programa “Zajaknu-

vawe na kapacitetite na zemjite od Zapaden Balkan za re{avawe na ekolo{kite problemi preku remedijacija na prioritetnite ekolo{ki àri{ta”, finan-siran od Vladata na Kralstvoto Holandija, a sproveden od UNDP vo {est zemji od regionot. Vo delot na Lojane, poradi it-nata potreba od namaluvawe na opasnosta vrz zdravjeto na decata, se izvr{i remedi-jacija na delot na jalovi{teto vo blizina na u~ili{teto. Vo delot na Bu~im, pak, se izgradi sistem za zafa}awe i tretman na vodite od rudni~kite zoni i se rekultiviraa 20 hektari na hidrojalovi{teto”, objasnuva zamenik-ministerkata za ìvo-

728.10.2010ÊTVRTOK

80milioni evra & trebaat na

dràvata za da gi sanira site “è{ki to~ki”

VROPA

tna sredina, Sowa Lepitkova.Taa dodava deka site aktivni rudnici vo zemjava vo svoite operativni planovi davaat merki za spre~uvawe na ekolo{kite rizici. “Ministerstvoto ima fizibiliti studii za nekolku industriski è{ki to~ki i vo ramkite na svoite nadle`nosti, no i preku donacii, gi pravi site napori za nivno re{avawe. Nie podgot-vivme i proekt za sanacija i re-kultivacija na hidrojalovi{nata deponija vo rudnikot za olovo i cink vo Probi{tip. Mo`nata re-alizacija e vo vladina postapka. Vo rudnikot Sasa, sopstvenicite, so finansiska poddr{ka od Min-isterstvoto, go saniraa opto~niot tunel od staroto jalovi{te. Sega e izgradeno novo jalovi{te, koe gi zadovoluva site kriteriumi i raboti bez opasnost vrz zdravjeto

na lu|eto ili ìvotnata sredi-na”, dodava Lepitkova.

SAMO 6% OD OTPADNITE VODI VO MAKEDONIJA SE TRETIRAAT?!

Vo otsustvo na konkretni poda-toci od dràvnite institucii, informaciite od analizata na Obedinetite nacii za opas-nite lokacii na prostorot na porane{na Jugoslavija pokaùvaat deka na Balkanot najseriozno e zagaduvaweto na vodite, poradi ispu{tawe na netretirana, otpadna voda od rudnicite, industrijata, kako i od sto~nite farmi. Spored ON, samo 6% od otpadnite vodi vo Makedonija se tretiraat pred da se ispu{tat vo rekite, {to go vklu~uva alarmot za seriozna kontaminacija na vodata, zemjata i vozduhot.Rakovodstvata i na Bu~im i na

lesno moè da se preslika i vo nivnite dràvi. Pove}e od milion kvadratni metri otrovna crvena kal se izlea na 4 oktom-vri po pukaweto na rezervoarot na fabrikata za aluminium vo Ungarija. Devet lu|e zaginaa, a uni{teni se i golemi zemjodelski povr{ini. Otrovna crvena tiwa od fab-rika go probi nasipot, preplavi 280 ku}i i go uni{ti ìvotot na prostorot na ~etiri ungar-ski op{tini okolu mestoto Ajka. Balkanot se strese po vesta deka otrovniot otpad doa|a kon Dunav. Srbija i Hrvatska stravuvaa od toa {to moè da se slu~i koga

OTPAD JA TRUJAT MAKEDONIJA

Spored nekoi analizi, del od zemji{teto na hemiskata fabrika OHIS e najzagade-nata industriska zona vo

zemjava. Podatocite pokaùvaat deka na del od imotot na fab-rikata najverojatno se skladirani 30.000 toni opasni hemikalii. Studijata na Ministerstvoto za ìvotna sredina i na italijan-skata kompanija Dapolonija pred-viduva nekolku na~ini kako da se otstrani i is~isti zagadenoto zemji{te na OHIS. Vladata pred-viduva deka ekolo{koto re{enie za OHIS }e ~ini me|u 20 i 40 milioni evra. Ministerot za ìvotna sredina i prostorno planirawe, Nexat Jakupi, neodamna izjavi deka za da se obezbedat ovie pari, Vladata }e pregovara so nekolku finansiski institucii. “Po~vata e zagadena so ìva, a zgradite se kontaminirani od opasni hemikalii. Vo zavr{nica se istraùvawata {to se pra-vat ve}e osum godini”, izjavi

Svetomir Haxi Jordanov, profe-sor na Tehnolo{ko-metalur{kiot fakultet. Spored Vladata, pak, za ~istewe na otrovniot otpad vo OHIS poevtina opcija e da se sogori otpadot vo krugot na fabrikata, a poskapata e otpadot da se iz-nese od fabrikata i soodvetno da se skladira. Ministerot Jakupi priznava deka po~vata, vozduhot i vodite okolu fabrikata ve}e 30 godini se kontaminirani so 30.000 toni lindan – toksi~na supstancija zabraneta vo pove}eod 50 dràvi. Lindan, ìva i drugo nepravilno se skladirani vo krugot na fabrikata, koja e opkruèna so naselenie od tri strani, a so zemjodelski povr{ini od ~etvrtata. Izloènosta na golemi koli~estva lindan, edna od materiite skladirani vo OHIS, go naru{uva nervniot sistem, a moè da bide i kancerogena. @ivata predizvikuva naru{uvawa na nervniot sistem, na di{nite organi i na bubrezite.

MHK ZLETOVO GI UNI[TI VELES I OKOLINATA Nesoodvetnoto tretirawe na otpadot na topilnicata za olovo i cink Zletovo go platija i s$ u{te go pla}aat vele{kite gra|ani. Neizle~ivi bolesti, zdravstveni komplikacii, muti-rani novoroden~iwa, kako i smrtni slu~ai be{e epilogot od negriàta na investitorite, no i na dràvata. Poradi te{kite metali koi se osloboduvaa od topilnicata, zemjata vo okolinata na fabrikata s$ u{te e zagadena. Lokalnite ìteli velat deka vo topilnicata s$ u{te ima odredeno koli~estvo sulfurna kiselina, koja sekoj moment moè da se izlee. Deponijata, pak, gi zagaduva podzemnite vodi, a vetrot go raznesuva pravot niz Veles. Olovoto, kako eden od najotrovnite metali, e {teten za ~ove~kiot organizam do stepen na smrtnost. Cinkot e {teten za vodite i za po~vata. Poznava~ite procenuvaat deka za sanirawe na {tetite se potrebni okolu {est milioni evra.

Sasa, svesni za opasnostite od raboteweto na rudnicite, velat deka sekoja godina investiraat iljadnici evra za da gi izbeg-nat opasnostite od izlevawe na hidrojalovi{tata na rudnicite.“Bu~im ima hidrojalovi{te, koe pred izvesno vreme se izlea. Nie vloìvme okolu 1,5 milioni evra za poslednite dve godini za da go sanirame, no i za da se za{titime od ponatamo{no izlevawe. Postojano se pravi za{tita na jalovi{tata. Site rudnici vo zemjava imaat do-bieno barawe za primena na A-integrirana dozvola, koja se odnesuva na sigurno re{avawe na industriskiot otpad”, objas-nuva direktorot na radovi{kiot rudnik Bu~im, Nikolaj~o Nikolov. Rudnikot Sasa, pak, od 2006 godina dosega vloìl okolu 5,5 milioni evra za da go izgradi i za{titi jalovi{teto. Direktorot za investicii vo Sasa, Maksim Prohorov, potvrduva deka vo Makedonija site rudnici koi se otvoreni, a koi ne rabotat, se opasni. “Toa vi e prakti~no bure so prav, za koe postoi opasnost da eksplodira. Rudnikot Sasa sega e vo dobra sostojba, koga e vo pra{awe hidrojalovi{teto. Vo samata flotacija, koga se podgotvuva rudata, se koristat hemiski reagensi koi se otrovni, kako {to e natrium cijanidot ili nekoi drugi kiselini. No, reagen-snoto oddelenie nema kontakt so nadvore{nata okolina”, objasnu-va direktorot na Sasa, Prohorov. Toj veli deka jalovi{teto vo ovoj rudnik lani se izlealo i deka bil mnogu ispla{en.

otrovnata kal }e navleze na nivna teritorija. Osobeno gi rastrevoì informacijata deka vo edna od pritokite na Dunav ve}e imalo mrtvi ribi.Vo rekata Marcal, vo koja toksi~niot otpad direktno se vlea, eko-sistemot e uni{ten vo celost. Ogor~ena poradi katastrofata, lokalnata vlast pobara surovi kazni za vinov-nicite.“Nie sedevme na tempirana bomba, koja sega eksplodira{e. Odgovornite }e bidat bezmilos-no kazneti. Nikoj ne smee da napravi vakvo ne{to bez kazna”, izjavi gradona~alnikot na Kolontar, Karol Tili. Premierot na Ungarija, Viktor Orban, otkako go poseti grat~eto

Kolontar izjavi deka situacijata tamu e tolku lo{a {to ne gleda drug izlez osven site ìteli zasekoga{ da bidat otseleni. “Ova e najgolemata ekolo{ka katastrofa vo istorijata na Ungarija. Lu|eto se o~ajni. Ne veruvaat nikomu. Pred dve nedeli rekoa deka napravile kontrola i s$ bilo vo red. Eve, gledate kolku e s$ vo red”, iz-javi Orban. No, ungarskite eksperti tvrdat deka toksi~nosta na otpadot se namalila do stepen {to ve}e ne pretstavuva opasnost za ìviot svet. S$ u{te ne e poznato zo{to popu{tile yidovite na rezer-voarot vo fabrikata, od kade {to dosega se izleaja okolu mil-ion kubni metri toksi~na kal.

IZABEL VALENTINIPORTPAROL NA PROGRAMATA NA ON ZA ZA[TITA NA OKOLINATA“Gi analiziravme site rudnici vo Jugoisto~na Evropa od 2006 go-dina navamu. Pregledavme 150 lokacii i, za àl, pogolem del od niv pretstavuvaat seriozen rizik za ìvotnata sredina. Konstati-ravme deka Jugoisto~na Evropa e prepolna so napu{teni rudnici koi ne se zatvoreni na soodveten na~in. Sopstvenicite na rud-nicite mora da gi po~ituvaat pravilata za zatvorawe na rudnic-ite, taka {to bi se izbegnale rizicite od zagaduvawe na vodata, vozduhot i zemjata. Za àl, ni{to ne e napraveno i sega postojat stotina napu{teni lokacii, koi voop{to nemaat sopstvenik.”

NIKOLAJÔ NIKOLOVDIREKTOR NA RUDNIKOT BUÎM “Bu~im ima hidrojalovi{te koe pred izvesno vreme se izlea. Nie vloìvme okolu 1,5 milioni evra za poslednite dve godini za da go sanirame jalovi{teto, no i za da se za{titeme od ponatamo{no izlevawe. Posto-jano se pravi za{tita na jalovi{tata. Site rudnici vo zemjava imaat dobieno barawe za primena na A-integrirana dozvola, koja se odnesuva na sigurno re{avawe na in-dustriskiot otpad.”

MAKSIM PROHOROVDIREKTOR NA RUDNIKOT SASA“Rudnikot Sasa od 2006 godina vloì okolu 5,5 milioni evra za da go izgradi i za{titi jalovi{teto, koe lani se izlea. Iskreno, jas se ispla{iv. No, inspektori od Ministerstvoto za ìvotna sredina postojano bea na teren i na moe zadovol-stvo, analizite pokaàa deka kvalitetot na vodata i vo okolnite izvori e dobar i deka nema zagaduvawe nad dozvolenoto.”

SOWA LEPITKOVAZAMENIK-MINISTER ZA @IVOTNA SREDINA “Vo momentov rabotat samo rudnicite Sasa, Bu~im, Toranica i Suvodol. Ministerstvoto ima fizibiliti studii za nekolku indus-triski è{ki to~ki i vo ramkite na svoite nadle`nosti, no i preku donacii, gi pravi site napori za nivno re{avawe. Podgot-vivme i proekt za sanacija i rekultivacija na hidrojalovi{nata deponija od rudnikot za olovo i cink vo Probi{tip. Mo`noto negovo realizirawe e vo vladina postapka.”

“No, inspektori od Ministerst-voto za ìvotna sredina pos-tojano bea na teren i na moe zadovolstvo, analizite pokaàa deka kvalitetot na vodata i vo okolnite izvori e dobar i deka nema zagaduvawe nad dozvole-noto”, istaknuva Prohorov.Toj dodava deka hidrojalo-vi{teto na Sasa e pod 24-~asoven nadzor, kako na dràvnite inspektori, taka i na vraboteni vo rudnikot.Dràvnite inspektori za ìvo-tna sredina vo zemjava velat deka dràvata prezema obvrski da gi ~isti opasnite zoni vo zemjava. Tie predupreduvaat deka dokolku so fabrikite,

otvorenite i napu{teni rud-nici ne se menaxira pravilno, moè da eksplodiraat, {to za zemjava bi zna~elo ekolo{ka katastrofa.“Postoi integriran sistem za kontrola na zagaduvaweto kon koj treba da se pridrùvaat sopstvenicite na rudnicite. Tie gi po~ituvaat pravilata, no toa ne zna~i i deka jalovi{tata se bezopasni. Smetam deka mnogu e va`no toa {to momentalno nekoj stopanisuva so rudnic-ite, bidej}i opasnosta bi bila mnogu pogolema ako se zatvorat i se napu{tat”, neodamna iz-javi Filip Ivanov, direktor na Upravata za ìvotna sredina.

SÈ U[TE NEMA RE[ENIE ZA TOKSI^NIOT OTPAD OD OHIS

8 KOMENTARI I ANALIZI28.10.2010 ÊTVRTOK


ALEKSANDAR JANÊSKI STANISLAV PIGONALEKSANDDAR JANÊSKI STANISLAV PIGON

televiziski kviz “Trkalo na sre}ata” i otkako mudro ja pogodile sloùvalkata “odli~na Vlada”, ja dobile nagradata 400 milioni dolari, sponzorirana od MMF, so dopolnitelna premija od 200 milioni dolari od Svetska banka. Super!!! JANÊSKI: Sten, atmos-ferata za diskusija, za toa dali dràvata da go zeme PCL kreditot i za {to treba da go koristi prodolùva da se zagreva. Biznismenite ja ohrabru-vaat Vladata da gi zeme parite, da im pomogne na makedonskite kompanii i da ja zajakne infrastruk-turata. Ima mislewa deka parite }e se iskoristele za pokrivawe na buxetski-ot deficit i za ispla}awe na nekoi dolgovi kon str-anstvo, drugi, pak, ne bile sigurni dali treba vakov kredit. Razli~ni mislewa sekoj den. Samo MMF, izgleda, se drì “kul”. Delegacijata se o~ekuva sledniot mesec i zasega davaat samo metodolo{ki objasnuvawa.PIGON: Op{to gledano, finansiskite instrumenti na MMF se vo 3 kategorii. Prvi se razli~nite stend baj aran`mani za dràvi so problemi vo bilan-sot na pla}awe. Vtori se dràvite so raste~ki ekonomii, koi dobro pomi-nale vo krizi, kako Mek-siko, Kolumbija, Polska, koi moàt da ja koristat

t.n. “fleksibilna kreditna linija” (FCL) koja {efo-vite na MMF ja narekuvaat “platiniumski instrument”. Tretiot instrument e za dràvi koi ne moè da se kvalifikuvaat za FCL, no ne se gubitnici. Vo ovaa treta grupa, kade {to se nao|a i Makedonija, se dràvi so dobri perfor-mansi vo bilansot na pla-}awe i spored drugi kri-teriumi, no koi imaat po-tencijalni ranlivi mesta. Dràvite koi baraat PCL treba da se posvetat na fokusiran set na poli-tiki. Ovaa posvetenost na politikite moè da bide sledena od MMF preku polugodi{ni proverki otkako }e bide odobrena kreditnata linija. JANÊSKI: Dali }e zememe kredit ili ne }e se re{i na finalnite razgovori. MMF, isto taka, informi-ra: ocenuvaweto e dover-livo i se pravi toga{ koga }e bide primeno barawe za kredit od dràva-~lenka. Vo na{iot slu~aj, dosega ima mnogu public-itet, no ne i doverlivost; nekoj moè da pomisli deka Makedonija vodi ot-voreni pregovori so MMF i Svetska banka preku mediumite.PIGON: E, pa... jas bi rekol deka ekspertite za odnosi so javnosta na Vla-data treba da razmislat {to e najdobra strategija. Finansiskite eksperti se dobri nabquduva~i i

imaat dobro pametewe. Tie se se}avaat kako mo`nosta za emituvawe mnogu poskapa evroobvrznica na po~etokot na ovaa godina vo mediumite be{e pla-sirana kako uspeh. Ima i dràvi koi, izgleda, odat po drugi, doverlivi pati{ta. Dràvi koi ne se tolku otvoreni kon me-diumite - Peru, Ungarija ili Hrvatska, od kade {to dojde vest za mo`nost za dogovor vreden 3 mili-jardi dolari od istiot tip na kreditna linija... No, generalno, ova ne e me|unaroden PCL natpre-var za ubavina, pa nema da bidam vozbuden za per-spektivite deka makedon-skata ubavica e prva {to }e pobedi!JANÊSKI: [to veli{, deka Vladata nema pri~ina da bide gorda so ovaa ponuda na krediti od MMF i Svetska banka?PIGON: Sprotivno. Make-donskata Vlada ima pravo da bide gorda. Dobar signal za finansiskite pazari e deka politikite doneseni od Vladata garan-tiraat relativno stabilna monetarna situacija i za-toa se ispolneti pretkval-ifikaciskite kriteriumi za PCL. Ova, isto taka, e dobar signal za investito-rite. Ova e uspeh na Make-donija! Klu~noto ne{to e kako }e bide iskoristena ovaa {ansa, kako tie pari }e ja promenat idnata ekonomska sostojba. Mina-

tata nedela ima{e vest deka prethodnata Vlada na Ukraina za nejzini potrebi za vreme na predizborieto iskoristila 3,2 milijardi evra od kreditot od MMF, koj bil namenet za da go pomogne ispla}aweto na dolgot kon stranstvo! JANÊSKI: Dobro e da se spomenat i objavite za kreditite od EBRD i Svetska banka za finan-sirawe na proekti koi se fokusirani vo mnogu dobri pravci, kako energetski proekti, infrastruktura, pati{ta, èleznici. Do-bivaweto pari za takvi proekti zna~i svetla idni-na i razvoj na Makedonija, zarem ne? PIGON: Da, se soglasuvam deka toa e dobro, a i po-sakuvano. Golemo bravo za takvi proekti! No, {eta-j}i niz Skopje vidov mnogu neproduktivni tro{oci. Sigurno nekoi od niv moè da im dadat privremeno rabota na grade`nite kompanii, {to e zna~ajno vo vreme na kriza. No, tie isto taka go zgolemu-vaat buxetskiot deficit. Zna~i, ako parite od MMF bidat koristeni za da se pokrie deficitot, nekoi pari moè da otidat vo neproduktivni nasoki, kako na primer za pla}aweto na fakturite za learnicite vo Firenca. Ne sum sig-uren dali MMF bi sakal da vidi plo~ka postavena na nekoj od spomenicite ili na idnata triumfalna

TRKALO NA SRE]ATA

JANÊSKI: Pred nekolku meseci, analiti~ari i oficijalni lica na MMF diskutiraa za novi finansiski instrumenti koi bi im pomognale na razli~ni grupi dràvi, vo zavisnost od nivnata ekonomska sostojba. Ova e del od reformite na aktivnostite na MMF koi bea predmet na kritiki podolg period. Eden od najkomentiranite novi instrumenti, osobeno od avgust navamu, e “kred-itnata linija za pret-pazlivost” (PCL). Vo Makedonija vesta za ova dojde od Va{ington, na po~etokot na oktomvri, od vladinata delegacija koja be{e na godi{noto sobranie na MMF i Svetska banka.PIGON: Koga pro~itav vo makedonskite mediumi, prvite entuzijasti~ki vesti od Va{ington kaùvaa za bezusloven kredit specijalno po-nuden na Makedonija vo bilateralni razgo-vori, kako nagrada za odli~nite performansi na dràvata. Nekoj moè da pomisli deka deleg-acijata bila na svetsko finale na popularniot

porta: finansirano so kredit na MMF?JANÊSKI: Ja gledam tvojata poenta, koja isto taka jasno ja soop{tuvaat i makedonskite biznis-lideri. Treba da go zajakneme stopanstvoto. Tie milioni od kred-iti imaat smisla koga stimuliraat kapitalni investicii i pomagaat vo sozdavaweto novi rabot-ni mesta za lu|eto koi ìveat vo Makedonija. PIGON: Apsolutno si vo pravo. Se nadevam deka parite isto taka }e go zgolemat izvozot. Den-ovive, vo eden makedon-ski vesnik vidov deka 55-metarsko panoramsko trkalo }e bide izgradeno vo centarot na Skopje. Se nadevam, koga }e se vozam eden den na nego }e slu{nam kako Make-doncite zboruvaat za postignati uspesi. Bu-narxik poln so fabriki, mnogu dobro plateni rabotni mesta za mladi lu|e vo sektori na moder-ni tehnologii, dobri pri-hodi na lozarite i dobar obrt na prodavnicite... Toga{ toa panoramsko trkalo }e bide vistinsko trkalo na sre}ata.

DIJALOZI NA ÊTIRI NOZE

ZAKONOT ZA ENERGETIKA SAMO JA MENUVA ADRESATA NA MONOPOLOT

Pratenicite od vlasta i od opozicijata se soglasija deka na zemjava & treba

nov Zakon za energetika, koj }e bide vo soglasnost so evropskoto zakonod-avstvo, no ne za evrop-skata ocenka za najnoviot predlog od Ministerstvoto za ekonomija. Pratenicite sporat dali navistina Zakonot }e ovozmoì liberalizacija na pazarot na energija od 2015 godina, kolku e sk-roen spored interesite na odredeni energetski kom-panii, a nevodej}i smetka za gra|anite. “Fakt e deka deneska menu-vame lo{ i neevropski zakon, koj go izglasavte vo 2008 godina, no se pla{am dali dobivame podobar zakon. Mislam deka samo ja menuvame adresata na monopolot. Napravivte zakon za da ja zamol~ite EVN pred Arbitra`niot sud vo Va{ington? Do koga gra|anite i stopanstvoto }e gi pla}aat lo{ite politiki i avanturite na vladee-

weto na Nikola Gruevski i negovoto duo-trio în-goski, Zdravev i Stavreski? Kaète im na gra|anite deka so liberalizacijata na pazarot }e pla}aat i poskapa struja. To~no e deka Makedonija moèbi ima najniska cena na stru-jata vo momentot, no dali i prose~nata plata go sledi trendot na poskapuvawa-ta?”, pra{a prateni~kata Vesna Bendevska od opozi-ciskata SDSM.

VLASTA SE POVIKUVA NA EVROPSKATA ENER-GETSKA ZAEDNICA

Krsto Mukoski, koj gi brane{e poziciite na vladeja~koto mnozinstvo, objasni deka dokaz za kvalitetot na sega{niot predlog-zakon za energetika e potvrdata od Evropskata energetska zaednica.“Edno e jasno, deka Evrop-skata energetska zaednica kaà “da” za Zakonot za energetika. ôvekot koj e najpovikan za ovaa prob-lematika, pretsedatelot na EEZ, Slav~o Nejkov, vo septemvri ovaa godina izjavi deka imal mo`nost da ja analizira verzijata na Zakonot pred donesu-vaweto, koja ja poddràle

bez isklu~ok. [to se odne-suva do liberalizacijata na pazarot po 2015 godina, mislam deka e korektno da kaème deka harmonizaci-jata so evropskoto zakonod-avstvo naloùva i pazarna cena na elektri~nata energija. Sega pla}ame isklu~itelno niska cena na strujata. Pa, ne moè postojano da se subven-cionira ovoj energens. Dràvata edinstveno treba da gi za{titi gra|anite od pazarnata cena na stru-jata”, objasnuva Mukoski.Opozicijata obvinuva i deka zakonskoto re{enie Vladata da izbira konc-esioner za distribucija na priroden gas, namesto lokalnata samouprava, e udar vrz decentral-izacijata i upad vrz inventivnosta na maliot broj gradona~alnici od opozicijata.

SONÊVI KOLEKTORI NAMESTO KUPOLI VO SOBRANIETO

“Se soglasuvam deka Zakonot za energetika e mnogu vaèn i spored toa kako }e go izgotvime ovoj Zakon, Makedonija }e bide oceneta od Evropskata komisija. No, ve}e e evi-

dentno deka se povtoruva taktikata na VMRO-DP-MNE. So noseweto zakoni so evropsko znamence, vsu{nost, se protnuvaat normi za re{avawe svoi pra{awa ili se prigrabu-vaat u{te malku ovlastu-vawa, oti sega{nite im se malku. Kako, po~ituvan zamenik-ministre, }e im objasnite na gra|anite i na stopanstvenicite vo Strumica deka nema ni{to od gasifikacijata, a tie planirale da se great na

poevtin energens, da imaat pokonkurentni proiz-vodi i poniski tro{oci. Stavreski dosega ve{to ja stopira{e gasifikacijata vo op{tina kade {to ima gradona~alnik od SDSM i sega negovoto re{enie go ozakonuva. Ova e udar vrz decentralizacijata”, istakna Cvetanka Ivanovs-ka od SDSM.Pratenicite od SDSM i od VMRO debatiraa i dali Zakonot za energetika mu dozvoluva monopolsko

odnesuvawe na distrib-uterot EVN. Pratenikot od opozicijata, Jani Makradu-li, predloì vo znak na energetskata efikasnost i {tedeweto Sobranieto da se otkaè od izgradbata na kupolite i da postavi son~evi kolektori, koi vo tekot na cela godina }e proizveduvaat topla voda vo Sobranieto.Pratenicite u{te edna{ }e gi sudrat kontraargumentite pred da se usvoi Zakonot za energetika.

OPOZICIJATA GO KRITIKUVA[E NAJNOVOTO ZAKONSKO RE[ENIE

"Fakt e deka deneska menuvame lo{ i neevropski zakon, koj go izglasavte vo 2008 godina, no se pla{am dali dobivame podobar zakon. Do koga gra|anite i stopanstvoto }e gi pla}aat avanturite na vladeeweto na Nikola Gruevski, îngoski, Zdravev i Stavreski”, pra{a Vesna Bendevska od SDSM

��

17.03.2010 9

9KOMPANII PAZARI I FINANSII 28.10.2010ÊTVRTOK

Ohridska banka go zgolemila kreditirawe-to za 20,4% vo prvite devet meseci godi-

nava sporedeno so krajot na minatata godina. Toa e ~etiri pati nad stapkata na porast na kreditiraweto na nivo na bankarskiot sektor vo Makedonija, izjavi Jitka Pantu~kova, izvr{en direk-tor i ~len na Upravniot odbor na Ohridska banka, na v~era{niot brifing so mediumite. Taa istakna deka bankata go zgolemila kreditiraweto na kompaniite za 29%, dodeka depozitite {to gi vloìl korporativniot sektor vo Ohridska banka porasnale za 43% vo prvite tri kvartali od 2010 godina. Vo istiot period, kreditiraweto na naselenieto beleì porast od 6%, a depozitite na gra|anite se zgolemile za 12%. “Obemot na kreditirawe na korporativniot sektor i ponatamu }e se zgolemuva, za {to imame soodvetna poddr{ka vo depozitnata baza, kako i od Sosiete @eneral, na{iot sopstvenik,

BERZANSKI INFORMACII

2.106

2.111

2.116

2.121

2.126

2.131

2.136

21/10/10 22/10/10 23/10/10 24/10/10 25/10/10 26/10/10 27/10/10

MBI 10

2.330

2.350

2.370

2.390

2.410

2.430

21/10/10 22/10/10 23/10/10 24/10/10 25/10/10 26/10/10 27/10/10

MBID

111,62

111,67

111,72

111,77

111,82

111,87

111,92

111,97

21/10/10 22/10/10 23/10/10 24/10/10 25/10/10 26/10/10 27/10/10

OMB

ПОКАЗАТЕЛИ ЗА КОМПАНИИ - ЕЛЕМЕНТИ НА ИНДЕКСОТ МБИ10 27.10.2010

ALK (2009) 1.431.353 3.594,53 390,18 9,21 0,82

BESK (2009) 54.562 6.500,00 341,43 19,04 0,19

GRNT (2009) 3.071.377 490,00 105,83 4,63 0,49

KMB (2009) 2.014.067 3.079,50 533,81 5,77 0,89

MPT (2009) 112.382 21.500,00 / / 0,60

REPL (2009) 25.920 37.101,00 5.625,12 6,60 0,74

SBT (2009) 389.779 2.500,93 211,39 11,83 0,57

STIL (2009) 14.622.943 158,00 0,11 1.428,83 2,21

TPLF (2009) 450.000 3.148,96 61,42 51,27 0,92

ZPKO (2009) 271.602 1.950,00 / / 0,26

ХВ P/BВкупно

издадени акции Просечна ценаНето добивка

по акција P/E

ПРОМЕТ ПО ПАЗАРНИ СЕГМЕНТИ 27.10.2010

Промет во ЕВРА

Број на трансакции

% на промена

обврзници 220.584 33 1.419,04

обични акции 44.428 51 -49,26

Вкупно Официјален пазар 265.012 84 159,61

обични акции 30.191 22 43,63

Вкупно Редовен пазар 30.191 22 -87,77

ВКУПНО 295.203 106 19,57

27.10.2010

Име на компанијатаПросечна

цена (МКД)%

Износ (МКД)

Ветеринарно сточарски центар 160,00 5,26 199.840

Стопанска банка Битола 2.500,93 4,21 540.200

Макпетрол Скопје 21.500,00 1,39 279.500

Реплек Скопје 37.101,00 0,54 148.404

Македонски Телеком Скопје 445,67 0,39 1.621.786

ЕМО Охрид 107 -17,69 16.050

ОХИС Скопје 105 -13,22 10.500

Попова Кула Демир Капија 20 -9,09 12.940Арцелормиттал Скопје (ХРМ) 114 -2,56 25.080

Топлификација Скопје 3.148,96 -1,55 166.895

Име на компанијатаПросечна

цена (МКД)%

Износ (МКД)

Македонски Телеком Скопје 445,67 0,39 1.621.786

Комерцијална банка Скопје 3079,5 0,38 739.079

Стопанска банка Битола 2500,93 4,21 540.200

Алкалоид Скопје 3594,53 -0,14 420.560

Макпетрол Скопје 21.500,00 1,39 279.500

27.10.2010АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПРОМЕТ

27.10.2010АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПАД

Име на компанијата

Просечна цена (МКД)

%Износ (МКД)

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПОРАСТ ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД

Отворен инвестициски фондНето-имот на

фонд (ден.) 1М 3М 6М YTD 1YПодатоците се однесуваат за

ILIRIKA JIE 29.408.885,17 1,71% -1,22% -10,44% -4,52% -15,80% 25.10.2010

ILIRIKA GRP 25.655.065,45 1,99% 6,89% 2,18% 8,05% 5,20% 25.10.2010

Иново Статус Акции 17.422.413,41 -2,51% -6,78% -14,97% -18,27% -36,41% 26.10.2010

KD Brik 24.719.913,55 1,70% 2,21% 0,58% 8,87% 11,02% 26.10.2010

KD Nova EU 22.875.010,45 0,31% 1,47% -6,87% -4,08% -24,51% 26.10.2010

КБ Публикум балансиран 28.345.536,14 0,98% 0,50% -5,06% -1,38% -3,18% 26.10.2010

27.10.2010

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost. Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, sreda - 27.10.2010)

IGOR [email protected]

OHRIDSKA BANKA SO RAST NA KREDITIRAWETO NA FIRMI ZA 29%

^LENKATA NA SOSIETE @ENERAL NE SE PLA[I OD VTORA RECESIJA

Bankata go zgolemila kreditiraweto na kompaniite za 29%, dode-ka depozitite {to gi vloìl korporativniot sektor vo Ohridska banka porasnale za 43% vo prvite tri kvartali od 2010 godina. Vo istiot period, kreditiraweto na naselenieto beleì porast od 6%, a depozitite na gra|anite se zgolemile za 12%

MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII �KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI �NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI �KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

MAKEDONSKA BERZA

OBVRZNICITE DOMINIRAA NA BERZANSKIOT PAZAR

Zgolemena berzan-ska aktivnost na pazarot na ob-vrznici ima{e na v~era{noto trgu-vawe na Makedon-

ska berza. So ovie hartii od vrednost be{e ostvaren promet od 13,58 milioni denari. Ovoj iznos pretsta-vuva re~isi 75% od vkup-niot berzanski promet koj iznesuva{e 18,18 milioni denari. Interesot na in-vestitorite najmnogu be{e naso~en kon obvrznicata za devizni vlogovi, koja denot go zavr{i so promet od 6,76 milioni denari i obvrzni-cata od pettata emisija za denacionalizacija, so vku-pen promet od 6,47 milioni denari.Akciite na kompaniite pomi-naa bez nekoi vidni tur-bulencii. Akcijata na Ko-mercijalna banka, po blok-transakcijata od prethodniot den, v~era ostvari promet od 739 milioni denari. Za razlika od nea, akcijata na Makedonski Telekom na Berzata & donese promet od 1,62 milioni denari.Kaj indeksite, rast na vred-nosta ima{e samo kaj os-

novniot berzanski indeks MBI-10. Negovata vrednost dostigna od 2.131,34 indeksni poeni, {to e rast od 0,26%. Ostanatite dva indeksi MBID i OMB dene{noto trguvawe }e go po~nat so daleku poniski vrednosti. Berzanskiot indeks MBID zabeleà pad od 0,24% na vrednosta, zavr{uvaj}i go de-not na 2.371,97 indeksni po-eni. Indeksot na obvrznici OMB go prodolì trendot na sniùvawe po~nat dva dena prethodno. Negovata vrednost po padot od 0,13% se spu{ti na 111,67 indeksni poeni. Rastot na MBI-10 ne be{e dovolen za da obezbedi pogolem broj hartii od vrednost ~ii ceni bi se dvièle nagore. Nivniot broj iznesuva{e {est, a bea predvodeni od rastot od 5,26% na akcijata na Veterinarno-sto~arski cen-tar od Kumanovo. Na stranata na gubitnicite ima{e 10 hartii od vred-nost. Najgolem pad od 17,69% beleì akcijata na EMO od Ohrid i toa samo eden den po objavuvaweto na slabite rezultati za prvite devet meseci od godinata.

od kade {to finansiraweto na Ohridska banka se zgolemi za 26% vo prvite devet mese-ci godinava. Tuka, sekako, se i kreditnite linii od EBRD i EIB. Planirame kreditniot volumen na bankata da go zgolemime za 350% do 2015 godina”, najavi Pantu~kova. Taa dodade deka ne veruva vo prognozite od nekoi svetski analiti~ari za o~ekuvan vtor udar na recesijata vo 2011 godina, odnosno e ubedena deka svetskata ekonomija zazdravuva, moèbi ne so o~ekuvanoto tempo, no re-zultatite sekako se podo-bruvaat. Sledstveno na toa, i make-donskata ekonomija }e zakrep-nuva, a spored Pantu~kova, poddr{kata vo taa nasoka so kreditiraweto na Ohrid-ska banka postojano }e se zgolemuva. Direktorot na Sosiete @eneral za Evropa, @an-Didie Rewe, koj denovive e prisuten vo Skopje, izjavi deka Ohridska banka vo celost se vklopuva vo pro-gramata za razvoj na fran-cuskiot sopstvenik, nare~en “Ambicija 2015”, koja, me|u drugoto, ima postaveno cel sekoja banka {to ja poseduva Sosiete vo zemjite kade {to e prisutna da bide me|u trite vode~ki banki i da poseduva

pove}e od 7% od pazarniot udel. Vo momentov, pazarniot udel na Ohridska banka vo makedonskiot bankarski sek-tor e 6,5%, a celta e do 2015 godina da se osvojat 10% od pazarniot kola~. “Po dvete krizni godini, Sosiete @eneral, na nivo na grupacija, proektira{e neto-dobivka od tri mili-jardi evra za 2010 godina, {to, spored realiziranite 2,3 milijardi evra vo prvite dva kvartali, navestuva deka }e bide ostvareno. Na{ata cel e ovie tri mili-jardi evra dvojno da se zgolemat vo 2012 godina. Isto kako i ostanatite ~lenki na grupacijata, sakame Ohridska banka da ja dorazvieme kako univerzalna banka, so {irok

spektar na klienti i {iroko portfolio na produkti, od bankarstvo na malo, do in-vesticisko bankarstvo”, re~e Rewe, koj voedno e i pretse-datel na Nadzorniot odbor na Ohridska banka. I Rewe i Pantu~kova istak-naa deka eden od glavnite prioriteti na Ohridska banka vo idnina ostanuva menaxiraweto so rizikot pri odobruvawe proekti, so ogled na s$ u{te krevkata ekonomija. “Procentot na lo{i plas-mani i kaj nas, kako i kaj site banki, porasna zaradi krizata, no s$ u{te e re~isi dvojno ponizok od nivoto na celiot bankarski sektor i iznesuva 5,5%”, istakna Jitka Pantu~kova.

10 KOMPANII PAZARI I FINANSII28.10.2010 ÊTVRTOK

Рочности преку ноќ 1 нед. 1 мес. 3 мес.

Благајнички записи 4,50% СКИБОР 2,86% 3,81% 4,74% 5,62%

Ломбарден кредит 6,00% МКДОНИА 3,00%

Извор: НБРМ

КУРСНА ЛИСТА Банка

Среден курс 3м 6м 12м 24м 36м

во денари Стопанска 6,20% 7,00% 7,20% 10,00% 10,40%

ЕМУ евро 61,5963 Комерцијална 6,00% 6,90% 7,30% 10,10% 10,50%

САД долар 44,2757 НЛБ Тутунска 6,00% 6,80% 7,20% 10,00% 10,20%

В.Британија фунта 70,2472

Швајцарија франк 45,4317

Канада долар 43,2406 EUR USD GBP CHF

Австралија долар 43,6605 61,6 44,8 69,3 46Извор: НБРМ

РочностКАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИ БАНКИ

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБ

ДЕВИЗЕН КУРС ВО МЕНУВАЧНИЦИ

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Држава Валута

Namalenoto proizvodstvo najmnogu se zabeleùva vo prerabotuva~kata industrija, od duri 12,6% vo septemvri vo odnos na istiot mesec lani i od 7,8% vo prvite devet meseci godinava.

Vtor najgolem pad na industriskoto proizvodstvo godinava regis-trira Dràvniot zavod za statis-

tika vo septemvri. Padot iznesuva 11,9% vo septem-vri godinava sporedeno so istiot mesec lani. Pos-leden golem pad statis-tikata registrira{e vo fevruari, od 13%. Iako Dràvniot zavod za statistika objavi blago zgolemuvawe na indek-sot od 1,6% vo septemvri vo sporedba so avgust, sepak, padot za cela go-dina od 11,9% pokaùva deka industrijata s$ u{te bavno zazdravuva od krizata. Najgolem pad na proizvodstvoto minatiot mesec e evidentiran vo prerabotuva~kata indus-trija. Proizvodstvoto na metalni proizvodi vo metaloprerabotuva~kata faza se namali za duri 79,8% vo sporedba so septemvri minatata go-dina. Pri sporedbata na prvite tri kvartali, se zabeleùva vkupen pad od 48,9%. Stanuva zbor za drasti~no namaluvawe na proizvodstvoto na monta`ni hali i hangari od èlezo ili ~elik, potoa stolbovi za visok na-pon, metalni konstrukcii, kotli za centralno greewe, klinci i {ajki.

NAJGOLEM PAD VO PRERABOTUVA^KATA INDUSTRIJA

Analizirano po sektori, namaluvawe na indeksot na industriskoto proiz-vodstvo najmnogu ima vo prerabotuva~kata indus-trija i toa od 7,8%, a

VTOR PO GOLEMINA PAD VO INDUSTRIJATA GODINAVA

INDUSTRISKOTO PROIZVODSTVO SE NAMALI ZA 11,9%

SOWA [email protected] 13,8%

rast e registriran vo prehranbenata industrija

68,4%e rastot na proizvodst-

voto vo tutunskata industrija

Pokraj voveduvaweto na novoto logo i ime, del od strategijata na

[parkase banka ovaa godina e pro{iruvawe na mreàta na ekspozituri. Godinava bea otvoreni ekspoziturite Skopje – Bit-pazar, Tetovo, Prilep i Negotino, dodeka ekspoziturata vo Bitola se pro{iri i se relocira{e na nova atraktivna lokacija na [irok sokak.Vo tekot na ovoj mesec, vo

ramkite na nastanite po povod rebrendiraweto na bankata sve~eno se otvori najnovata ekspozitura vo Skopje – vo Buwakovec, a na nastanot prisustvuvaa pretstavnici na Nadzorniot odbor i vrvniot menaxment na bankata od Avstrija i od Makedonija. Vo Ki~evo se otvori 32-ta ekspozitura po red od {irokata mreà na [parkase banka. Site ovie ekspozituri

se nao|aat na centralni lokacii, opremeni po najno-vite standardi na bankata. Vo ekspoziturata vo Bitola raboti takanare~ena no}na banka – zatvoren del so bankomat za 24-~asovna uslu-ga, ~ii vrati se otvoraat so karti~ki so ~ip za pogolema bezbednost na gra|anite pri vadewe pari od bankomat.[parkase banka najavuva otvorawe novi ekspozituri do krajot na godinata.

Otkako pred nepoln mesec, poradi istekot na manda-tot na dvajcata generalni

direktori na Stopanska banka AD Bitola, Dragan~o Mitrevski i Mende Micevski, za novi ~lenovi na Upravniot odbor bea nazna~eni ~lenovi od Nadzorniot odbor na bankata - Blagoj Yalev, kako prv generalen direktor i Pece Nikolovski, kako vtor generalen direktor, sega po tret pat se menuva rakovodstvoto na bankata. Na mestoto na vtoriot generalen direktor, Nikolovski, nazna~en

e Trajan Masalkovski. Spored oficijalnite informacii, nova-ta menaxerska smena se pravi poradi zdravstveni pri~ini i profesionalniot anga`man na profesorot Nikolovski na pove}e fakulteti. Prethodno, se izvr{ija promeni i vo Na-dzorniot odbor na bitolskata Stopanska banka kade {to za nov ~len be{e nazna~en generalniot izvr{en direk-tor na ZK Pelagonija, Dragi Petrovski. Od bankata velat deka ~estite promeni vo rako-vodstvoto vo posledno vreme

nemaat nikakva povrzanost so eventualni problemi vo rabo-teweto. Naskoro se o~ekuva da se izberat novite ~lenovi na Upraven odbor po redovna postapka, no se ~eka soglasnost od Narodnata banka.Informaciite za promeni na rakovodstvoto na bankata, sepak, doa|aat po nekolkute bezuspe{ni obidi za nejzi-na proda`ba. Akcionerite na bankata se dogovorija da formiraat nov paket-akcii od 51% za da go ponudat na strate{ki investitor.

MENAXERSKI SMENI VO STOPANSKA BANKA AD BITOLA NOVI EKSPOZITURI NA [PARKASE BANKA VO SKOPJE, KIÊVO I BITOLA

rast se zabeleùva vo sektorot snabduvawe so gas i elektri~na energija od 21%. Dràvnata statistika reg-istrira i pad vo proiz-vodstvoto na elektri~ni ma{ini i aparati od 45%, kako i vo izdava~kata dejnost od 33%, koja mi-natiot mesec rabotela so pozitiva vo proizvodstvoto od 14,3% vo sporedba so septemvri minatata godina. Pad na proizvodstvoto ima i vo naftenata industrija od 17%.Grade`ni{tvoto e me|u grankite vo koi isto taka se zabeleùva pad na proizvodstvoto i toa vo delot na proizvodstvoto na tuli, keramidi, cement. Za prvite devet meseci od godinava, vo sporedba so istiot period lani, ima pad od 17,4%. Statistikata presmetala podobruvawe ili rast od 1,3% edin-stveno vo septemvri vo sporedba so istiot mesec lani.

NE SE GRADI I NEMA RABOTA VO STRANSTVO

“Nema gradba, pobaruva~kata e mala, izvozot e namalen, toa se pri~inite za namale-noto proizvodstvo i toa e o~ekuvano”, veli Marija

Petrovska od Grupaci-jata za grade`ni{tvo i grade`ni materijali pri Stopanskata komora.Sektori vo koi ima rast se metalnata industrija, odnosno proizvodstvoto na metali, kade {to se zabeleùva rast od 24%, kako i vo rudarskiot sek-tor, odnosno vadewe na rudi i kamen so rast od 14,7%. Vo prvite devet meseci od godinava dobro rabotele sektorot za proizvodstvo na prehran-beni proizvodi i pijalaci, koj vo sporedba so istiot period lani ima rast od 3,3%. Porast na indus-triskoto proizvodsto se zabeleùva i vo proiz-vodstvoto na tutun od 7,8%

vo prvite devet meseci godinava. I tekstilot i proizvod-stvoto na obleka bile vo pozitiva minatiot mesec vo sporedba so septem-vri minatata godina, a za devet meseci vo tekstil-nata industrija ima rast od 5,8%.Vo tekstilniot klaster velat deka brojkite

se o~ekuvani, a rast o~ekuvaat i vo idnina.“I prethodno najaviv deka ima podobruvawe. Pove-}eto od firmite koi se na{i ~lenki, odnosno vode~kite, ve}e imaat dogo-voreni nalozi, kapacite-tite im se 100% iskoris-teni, edinstveno cenite s$ u{te ne se na prethod-noto nivo i zatoa ne sme

rentabilni. S$ u{te sme vo nekoja faza na zazdra-vuvawe, no optimisti sme deka so vra}awe na nekoi klienti od evropskiot pazar maksimalno }e gi iskoristime kapacitetite i proizvodite }e si ja dostignat vrednosta”, veli Nata{a Sivevska, izvr{en direktor na Klasterot za tekstil.

17.03.2010 11

1128.10.2010ÊTVRTOKKOMPANII PAZARI I FINANSII

Da se definira poimot zanaet~istvo i da se re{i dilemata koi zanaet~ii treba da & pla}aat danok, a koi da se oslobodat, bea glavnite pra{awa za koi se diskutira{e na v~era{nata sredba na biznis-sektorot i Upravata za javni prihodi

Nelojalnata konkuren-cija i sivata ekonomija se glavnite problemi so

koi se soo~uvaat kom-paniite vo na{ata zemja. Dilemata kako da se sredat rabotite i da se nadminat sostojbite koi go ote`nuvaat vodeweto biznis be{e pottik za Upravata za javni prihodi (UJP) i makedonskite bi-znismeni zaedni~ki da gi razgledaat problemite so koi se soo~uvaat.“Nema silna dràva dokolku ne se pla}a danok. Kompaniite treba da izlezat i da kaàt {to se slu~uva, odnos-no koi se nejasnotiite {to gi imaat vo delot na odano~uvaweto. Da ukaàt koi zakoni treba da se izmenat za da se najde re{enie za sekoe pra{awe koe {to }e gi zadovoli potrebite na dvete strani. Da se re{i problemot so nelojalnata konkurencija, koja se po-javi pred 20 godini i koja u{te postoi, kako i prob-lemot so sivata ekonomija koja ja sozdavaat neregis-

STOPANSKITE KOMORI IM SE PO@ALIJA NA DANO^NICITE

KOMPANIITE GI “JADE” NELOJALNATA KONKURENCIJA

EMA NIKOLOVSKA

Svetska banka ja objavi strategijata za partner-stvo so Makedonija za

slednite 4 godini, so koja se predviduva finansiska pomo{ od 200 milioni dolari, odnosno po 50 milioni dolari godi{no. Pretstavnikot na bankata vo zemjava, Lilia Burun~uk, izjavi deka parite }e & pomognat na zemjata da ostvari pobrz ekonomski rast preku podobruvawe na konkurentnosta, zajaknuvawe

na mo`nostite za vrabotuvawe i socijalnata za{tita, kako i sozdavawe na “ekolo{ki” rast vrz osnova na poodr`livo koristewe na resursite. Svetska banka notira{e nekolku problemati~ni sferi na koi }e treba da se foku-sira Vladata - olesnuvawe na pristapot do finansii, sovladuvawe na korupcijata, sudstvoto, bavnoto zatvorawe na biznisi i administra-tivnite barieri za izdavawe

grade`ni dozvoli. Ministerot za finansii, Zoran Stavreski, izjavi deka vo prvite 2 godini bankata }e investira 100 milioni dolari vo energetskiot sektor, so {to }e se namali uvozot na energija i }e se podobri energetskoto povrzuvawe so sosedstvoto. Vo 2011 godina, so pomo{ na bankata }e se realizira i nov proekt za osiguruvawe od elementarni nepogodi.

Otkako pred dve nedeli rejting-agencijata Fi~ ja poseti Makedonija za da

gi analizira makroekonomskite dvièwa na zemjata, objavi deka rezultatite bile dovolen argument za revidirawe na kreditniot rejting od negativen vo stabilen. Rejtingot e podobren vrz osnova na fiskalnata disciplina, stabilnosta na javnite finan-sii, niskoto nivo na javniot dolg, kako i obnovuvaweto na deviznite rezervi na edno stabilno nivo.

Ministerot za finansii izjavi deka Makedonija e podobrena vo site tie segmenti, kako i vo op{tite uslovi za vodewe biznis i toa se segmentite {to gi naveduva Fi~ kako silni strani na procenkata na rejtingot. Ovaa pozitivna vest za Vla-data e i zna~aen signal {to }e stigne do investitorite i za namaluvawe na tro{ocite pri eventualno izdavawe ev-roobvrznica.“Sekoe podobruvawe na rejti-nogot e dobar signal vo taa

nasoka i ostanuva kako edna od najverojatnite alternativi za finansirawe vo slednite godini. Sekoe podobruvawe na rejtingot }e pomogne da se namali kamatnata margina na evroobvrznicite, na postojnite, no eventualno i na novite {to bi se izdale vo 2011. Makedonija, vo osnova, ima zdravi ekonomski i silni bazi~ni fundamentalni poli-tiki koi dosega ne bea celosno prepoznaeni vo cenata na na{ata evroobvrznica”, zado-volno izjavi Stavreski.

FI^ GO PODOBRI REJTINGOT NA MAKEDONIJA SVETSKA BANKA ]E JA PODDR@I MAKEDONIJA SO 200 MILIONI EVRA

triranite biznisi”, izjavi Goran Rafajlovski, pret-stavnik od Stopanskata komora na Makedonija.Faktot deka golem del od sivata zona ja krei-raat neregistriranite zanaet~iski dejnosti be{e pottik Stopanskata komora na severozapadna Makedonija da pobara precizno definirawe na zanaet~istvoto, da se razgrani~at razli~nite zanaet~iski dejnosti i obvrskata koj pla}a, a koj

ne pla}a danok. “Vakvata situacija e rezultat na Zakonot za dano~na postapka, spored koj edni zanaet~ii pla-}aat danok kako pau{al, a drugi se registrira-ni dano~ni obvrznici. Smetam deka toa soz-dava haos, zatoa ovoj Zakon treba da se promeni i da se defini-ra zanaet~istvoto kako poim”, objasni Zlatko Plehnev, direktor na Stopanskata komora na

severozapadna Make-donija.Spored nego, onie zanaet~iski dejnosti koi se vo izumirawe da se oslobodat od sekoj vid danok. Me|utoa, onie koi se zanimavaat so indus-trisko proizvodstvo da si napla}aat danok regu-larno.“Zanaet~istvoto e granka koja se raboti so ra~en alat, a tuka ne bi go stavil industriskoto proizvodstvo. Zatoa bi

trebalo site ovie in-dustriski zanaet~ii da se preregistriraat vo pretprijatija, da pla}aat danok, koj voedno }e im ovozmoì razvoj na kom-paniite“, veli Plehnev.Edno od spornite pra{awa so koe se soo~uvaat kompaniite e i mo`nosta za oslobodu-vawe od danok na dobiv-ka, dokolku kompanijata go reinvestira profi-tot vo slednata godina. Kompaniite pobaraa od

UJP da se objasni poimot reinvestira, bidej-}i ne znaat dali stanuva zbor za reinvesticii vo oprema ili vo ~ove~ki resursi.Pretstavnikot od UJP im objasni na prisutnite kom-panii deka }e im ponudi obuka so cel dano~nite obvrznici da nau~at deka e red da go pla}aat da-nokot regularno i posto-jano, a ne kako nekoi {to postojano pravat gre{ki.“Ima kompanii koi re-dovno pravat gre{ki so toa {to ne pla}aat danok i potoa zgasnuvaat. Toa ne treba da si go dozvolat, bidej}i nie sme tuka da sorabotuvame so niv i da pomogneme zaedni~ki da se zgolemat dano~nite prihodi vo buxetot”, ob-jasni Mimoza Trajanovska, pretstavnik od Upravata za javni prihodi.Ova e treta rabotilnica koja gradot Skopje ja organizira vo sorabotka so biznis-zaednicata na Makedonija. Prvata se odnesuva{e na re{avawe na problemite so Katastarot, vtorata vo od-nos na Carinskata uprava i poslednata vrzana so Upravata za javni pri-hodi i problemite so koi se soo~uvaat dano~nite obvrznici.

12 KOMPANII PAZARI I FINANSII28.10.2010 ÊTVRTOK

EKSPERTITE EDNOGLASNI

NA MAKEDONIJA Í E NEOPHODEN NOV KLINI^KI CENTAR

So godi{en buxet za zdravstvo pomal od 300 milioni evra, Makedonija ne moè da gradi

nov klini~ki centar, koj e pove}e od neophoden, zaklu~ija ekspertite od oblasta na zdravstvoto na v~era{nata debata za reformite vo zdravstve-niot sistem i potrebata od nov klini~ki centar, organizirana od strana na fondacijata Fridrih Ebert i institutot Progres.Zdravstveniot sistem e vo kolaps, a zdravstvoto vo kontinuiran proces na unazaduvawe. Ednoglasni se deka e neophoden nov klini~ki centar, no toa da bide vo ramkite na real-nite finansiski mo`nosti i vo granici na normalata."Koga zdravstvoto }e raspolaga so buxet od edna milijarda evra, {to e samo edna tretina od slovene~kiot, toga{ }e poddràm ideja za gradewe nov klini~ki centar od te-mel. A vaka, Makedonija, so buxet za zdravstvo od 265 milioni evra, moè samo

Celata ekspertska javnost se soglasuva so idejata na ministerot za zdravstvo za izgradba na nov klini~ki centar. Toa e pove}e od neophodno. Dilemite se kolku idejata e realno sprovodliva i odr`liva so ogled na niskiot buxet za zdravstvo i kompleksnosta na eden vakov proekt

preku obnovuvawe na Voe-na bolnica, koja raspolaga so dovolen kapacitet, da dobie nov klini~ki", re~e Mil~o Panovski, doktor na Klinikata za digestivna hirurgija.Se otvora i pra{aweto dali so parite so koi sega raspolagaat site kliniki zaedno bi moèle da se zadovolat potrebite na novonajaveniot klini~ki cantar."Vkupniot buxet so koj raspolagaat site kliniki vo momentov iznesuva 60 milioni evra, a dosega trebalo da se ispita dali so ovie pari }e se pokri-jat potrebite na noviot klini~ki centar. A znaeme i deka Makedonija niko-ga{ ne bila uspe{na na poleto na infrastruktur-nite zafati koi se naja-vuvale so godini nanazad. Najo~igleden primer za toa se neslavnite iskustva so izgradbata na ginekologija i na hirurgija. Sre}na okolnost e toa {to dvete najgolemi partii se sogla-suvaat deka e potreben nov klini~ki centar. Na krajot na krai{tata i ne e tolku bitno dali ma~kata e crna ili bela, tuku dali }e go fati glu{ecot", istakna Vladimir Lazarevi},

porane{en zamenik-minis-ter za zdravstvo, predla-gaj}i dràvata da napravi javno-privatno partnerstvo pri izgradbata na noviot klini~ki centar.I od Sindikatot na Klini~ki centar velat de-ka ne e sporno da se gradi nov klini~ki cen-tar, no baraat prvo da seutvrdi pazarnata vred-nost na lokacijata nasega{niot klini~ki, so~ija proda`ba delumno }e se finansira izgradbata na noviot. Zoran Stavri} od Sindikatot potencira{e deka transformacijata na Klini~ki centar bila jalova. Praktikata osta-nala ista, a se promenila samo terminologijata.

KLINI^KI CENTAR VO KOJ I ZDRAVITE SE RAZBOLUVAAT

Poznava~ite na zdravstve-niot sistem vo Makedonija potrebata od nov klini~ki centar ja gledaat pred s$ poradi nemo`nosta da se saniraat katastrofalnite uslovi koi go ko~at razvo-jot na celokupnoto zdravst-vo vo momentov."Postojniot klini~ki centar ne li~i na zdravstvena institucija, tuku na pandan na drugata strana od Bit-pazar. Vrvolica od lu|e,

Hoteli Metropol prvite tri kvartali godinava gi zavr{ija so mala

dobivka od 1,75 milioni denari. Toa pretstavuva samo 9% od ostvareniot finansiski rezultat vo istiot period od minatata godina, koga neto-dobivkata po odano~uvaweto iznesuva{e 19,17 milioni denari. Pri~inite za ovie re-zultati leàt vo pomal-iot broj realizirani no-}evawa i vo otkaùvaweto na aran`manite na del od

stranskite turisti. “Ostvareniot finansiski rezultat e pozitiven, no ne i zadovoluva~ki, sporedeno so istiot vo minatata godina. Se nadevame na podobri rezul-tati vo naredniot period”, pi{uva vo soop{tenieto na Hoteli Metropol, objaveno na veb-stranicata na Make-donska berza. Vkupniot prihod na Hoteli Metropol za ovoj period iznesuva 115,6 milioni den-ari i e za 17% pomal vo od-nos na lani, koga iznesuva{e

138,59 milioni denari. Namaluvawe od 5% godinava ima i kaj vkupnite rashodi, koi iznesuvaat 113,85 mil-ioni denari, a lani bea 119,42 milioni denari.R@ Ekonomika, pak, objavi mnogu poslabi rezultati za prvite devet meseci godinava vo odnos na istiot period lani. Ovaa kompanija, koja e del od metalurgiskiot sektor, ostvari neto-zaguba od 4,47 milioni denari, koja e za re~isi 55% pomala vo odnos na istiot period lani.

Na samo edna nedela pred da iste~e rokot za dostavuvawe ponudi

za izgradba na najgolemite hidrocentrali vo zemjava, êbren i Gali{te, s$ u{te e neizvesno dali nekoja od za-interesiraniite kompanii ovoj pat }e dostavi kone~na ponuda. Me|unarodnata fi-nansiska institucija (IFC), angaìrana od Vladata za da pomogne vo izgotvuvaweto na tenderot i potragata po inves-

titori, ne otkriva dali pettiot obid da se izgradat hidrocen-tralite êbren i Gali{te }e bide uspe{en.“So ogled na toa {to sme obvrzani na doverlivost kako transankciski sovetnici, moàm samo da kaàm deka proek-tot e vo zavr{na faza i bi se vozdràl od kakvi bilo komentari, so ogled na toa {to proektot vleguva vo edna kriti~na faza”, veli Zoran Martinovski od IFC.

Vo o~ekuvawe na ponuda od zainteresiranite kompanii, Vladata po ~etvrti pat go odloùva rokot za dostavuvawe ponudi za hidrocentralite êbren i Gali{te, so objasnu-vawe deka toa od niv go baraat potencijalnite investitori - italijanskata ENEL, avstriskata Verbund i germanskata RVE. Potencijalniot investitor treba da vloì okolu 800 milioni evra za da gi izgradi ovie dve hidrocentrali na Crna Reka.

IFC: TENDEROT ZA ÊBREN I GALIШTE VLEGUVA VO KRITI^NA FAZA

HOTELI METROPOL SO MINIMALNA DOBIVKA

VIKTORIJA [email protected]

dupki po patot, kontejneri polni so |ubre, pa duri i so ~ove~ki organi. Taka izgleda na{ata klini~ka zona. Vratata kade {to rabotam ne e smeneta od 1948 godina. Ako nekoja rabota se popravi, se rasipuvaat dve drugi. E, vo takvi uslovi i zdravite se razboluvaat", veli \or|i Orov~anec, porane{en minister za zdravstvo, potenciraj}i deka Makedonija sega treba da go fati posledniot voz i za 4 do 5 godini da do-

bie nov klini~ki centar.I SDSM go promovira{e svojot proekt "Nov klini~ki centar", poso~uvaj}i gi nedostatocite na postojniov zdravstven sistem."Klinikata za ginekologija e izgradena vo 1928 godina i u{te raboti. Prevrabote-nosta vo administracijata, previsokite dolgovi na bolnicite, ogromnite fi-nansiski zagubi i dolgite listi na ~ekawe za paci-entite alarmiraat deka potrebata od nov klini~ki centar e pregolema", re~e

Andrej Petrov od SDSM.Na kastrofalnata sostojba ukaà i profesorkata na Medicinskiot fakultet, d-r Vesna Veli}, koja re~e deka "najverojatno }e treba da napravime golema par-cela grobi{ta za da gi ovekove~ime uslovite i uslugite vo zdravstvoto".U~esnicite na debatata go osudija otsustvoto na aktuelniot minister za zdravstvo, Bujar Osmani, od edna vakva va`na raspra-va, koj uredno bil pokanet nekolku dena odnapred.

13INTERVJU 28.10.2010ÊTVRTOK

Na prviot TEDx nastan vo Makedonija, koj }e se odrì na 30 oktomvri vo kinoto Frosina, vo Mladinskiot kulturen centar vo Skopje, svoj go-vor }e ima Klajd Masgrejv, biznismen, tehnolog, vrven inèner i komunikolog

Klajd Masgrejv gi prou~uva pret-priemni{tvoto i komercijaliza-cijata na tehno-logijata. Ovaa ne-

voobi~aena kombinacija na stru~na tehni~ka sposobnost i biznis-analiza mu pomaga da gi sprovede svoite ve{tini vo prakti~ni formi vo svetot na biznisot. Kako del od svo-jata delovna kariera, Klajd rabotel vo Xeneral Elektrik za vreme na prezemaweto na RCA (Radio Corporation of America), bil del od timot za strate{ki razvoj vo GTE (dene{en Verizon), glaven referent za tehnologija vo Efficient Networks (sega del od Simens), direktor za razvoj vo Sarnoff Corporation, kade {to rabotel na nivniot bi-ometriski skener IriScan.Vo Efficient Networks, prvenci

za xDSL brodbend komunikaci-ja za kompanii i doma}instva, rabotel na podgotovkite kom-panijata da bide prezemena od Simens za 1,2 milijardi dolari. Vrv na karierata na Masgrejv vo javniot sektor e negovata sorabotka so Vint Serf vo izvr{niot komitet na ARPANET, vo docnite 70-ti godini, koga se definiraa standardite za internet-protokolot (IP). D-r Masgrejv ima registrirano 11 patenti vo SAD. Eden od negovite ponovi biznis-proekti e Prevocative.Vie ste volonter na Proek-tot za konkuretnost vo Makedonija. [to mislite za biznis-sredinata vo Make-donija? Dali ima mo`nosti za novi pretpriema~i?Makedonskata biznis-sredina se razviva vo nekoi novi nasoki i jas sum vozbuden. Prvo, centarot za inovacija e vo ranite fazi na sozdavawe i }e stane mesto kade {to site makedonski pronao|a~i

i inovatori }e se pojavat so svoja ideja. Osobeno onie od BSC Bitola, BSC Strumica, NCDIEL, JES inkubator i sli~ni organizacii, da nau~at pove}e osnovni biznis-kon-cepti. Moèbi najdobro }e bide ako dadam sopstvena definicija za pronajdocite nasproti inovaciite. Pronaj-docite se ednostavni idei, dodeka inovaciite se idei koi se ili moè da se real-iziraat na pazarot. Centarot za inovacii, vo sorabotka so site, te`nee da bide mesto kade {to }e doa|aat inven-torite po po~nuvawe na procesot na patentirawe i mesto kade {to inovatorite }e dojdat za da pomognat da se ostvarat inovaciite vo MK ili globalniot pazar.Zo{to ja izbravte Make-donija za rabota i koja e va{ata misija?Na eden na~in, Makedonija me izbra mene. Vo 2005 godina primiv i-mejl vo koj me za-molija da bidam volonter vo

VASE [email protected]

za xDSL brodbend komunikaci-Lja za kompanii i doma}instva

i inovatori }e se pojavat so svoja ideja Osobeno onie odVASE CELESKA

DAVAJTE I NE OÊKUVAJTE NI[TO ZA VOZVRAT! TAKA SE OTVORAAT VRATITE KON USPEHOT

KLAJD MASGREJVBIZNISMEN I KOMUNIKOLOG

Makedonija. Kako Amerikanec, jas rekov “Kade e Makedoni-ja?!”. [tom pristignav, sfativ kolku se super Makedoncite i kolku zna~at prijatelite i semejstvoto za makedonskata kultura. Vo 2009 i 2010 godi-na, koga mojot golem prijatel @arko Pop-Iliev, menaxer na Centarot za inovacii, me povika da se vratam, rekov: “Da, ako mi dadete da jadam pinxur”. Mojata misija e da mu pomognam na Proektot za makedonska konkurencija, a osobeno programata za inovacii da stane uspe{na, samoodr`liva i dviè~ka sila za ekonomskiot rast vo Makedonija.[to im sovetuvate na make-donskite pretpriema~i? Makedoncite imaat istorija, gorda istorija, na sozdavawe novi idei i pronajdoci bez mnogu resursi. Ova e gole-ma sila i jas otkriv mnogu sozdava~i na idei, pronao|a~i i inovatori koi moè da os-tvarat globalni proda`bi. Eden sovet e da odat vo Agencijata za makedonski patenti, da istraùvaat koi patentirani pronajdoci pos-tojat i da razberat zo{to nivnata ideja e razli~na. Sposobnosta da se patentira ideja pretstavuva golem izvor na sila za pregovarawe za makedonskite pronao|a~i. Drug sovet e investitorite da platat za rezultatite na globalniot pazar, taka {to otkritieto ili idejata moè da bidat mnogu korisni za pronao|a~ot. No, vistinskiot uspeh e da se prodavaat proizvodi na globalniot pazar. Pronao|a~ite i in-ovatorite moè da bidat vaèn del od ekonomijata vo Makedonija i da sozdavaat rabotni mesta. Moè li da ja ob-jasnite vrskata me|u pretpriemni{tvoto i komercijalizacijata na tehnologijata?Pretpriemni{tvoto e grupa od procesi za komercijal-izacija na tehnologijata preku start-up kompanija. Mnogu golemi amerikanski i evropski kompanii po~nuvaat da kupuvaat start-up kompanii koi nemaat prihod. Zo{to

bi go pravele toa? Poradi nekolku pri~ini. Golemite se lo{i start-up kompanii, pri {to najmuvaat nekoj drug da dokaè deka start-up e poni-zok rizik, a rizi~niot kapi-tal zna~itelno se promeni vo poslednive ~etiri godini. Takov primer e kupuvaweto na Jutjub.Vo docnite 70-ti godini od 20 vek rabotevte so kom-panija koja gi odredi IP standardite. Kakva be{e va{ata sorabotka?Jas rabotev vo izvr{niot od-bor na ARPANet. Napravivme tri raboti: go definiravme protokolot za kontrolen pre-nos (TCP), koj e prenosliv sloj na ISO modelot, go definiravme internet-pro-tokolot (IP), {to pretstavuva mreèn sloj na ISO modelot, i go sozdadovme Internetot koga ja izoliravme vladinata mreà vo komercijalen proekt koj postoi i deneska.Isto taka, ste rabotele za golemi brendovi kako {to se Xeneral motors, GTE i Sim-ens. Moète li da spodelite del od va{eto iskustvo i predizvici?Predizvicite vo golemite kompanii se razli~ni i gi ima mnogu. Edna rabota koja ja sakav vo XM e promenata na procesite {to ja vovede Xek Vel~, {to ja napravi kompanijata fleksibilna i poprofitabilna. Toa {to bevme del od toj proces ni pomogna prezemaweto na RCA da se odviva podobro. Sakam odredeni aspekti od menax-mentot na Simens, bidej}i tie koristat procedura za dvojno izvestuvawe. Pogolem del od poslednite 15 godini od mojata kariera gi potro{iv na rabota so mentorirawe na start-up kompaniite. Va{iot posleden proekt e “Prevokativ”. Moè li da ni kaète ne{to pove}e za ovoj proekt?Koga doznav deka d-r Gordon Rag ja razre{il misterijata na kriptogramot “Vojni~” pred 4-5 godini, mu se javiv i mu kaàv deka sakam da mu pomognam da go komerci-jalizira negovoto znaewe za menaxment-alatkite. Ottoga{ rabotime zaedno. Mu pomagam

besplatno. Moe e zadovolst-voto da mu pomognam na nekoj da gi ostvari svoite ivotni soni{ta.Na Va{ata veb-stranica pi{uva deka filmot Pay it Forward go koristite kako ìvoten model. Zo{to?Za mene ovoj film pretsta-vuva model spored koj lu|eto moè da se transformiraat sebesi bez da o~ekuvaat ne{to za vozvrat. Otkako go ìveam ìvotot po ovie premisi, mi se slu~ija mnogu golemi golemi raboti. Koj }e bide fokusot na Va{iot govor na konferen-cijata TEDxSkopje?Vo mojot govor na konferen-cijata TEDxSkopje }e se foku-siram na ìvotniot model koj go praktikuvam. Sakam da sozdadam privremena sostojba na kognitivna diso-nanca: ~uvstvoto na neudobna tenzija koja nastanuva dodeka razmisluvate za dve konflik-tni misli istovremeno, bez razlika dali stanuva zbor za razmisluvawa kako da se najde rabota ili da se plati kirijata ili da mu pomognam na nekoj bez da razmisluvam za mojata situacija. Mojata teza e fokusirana na toa da se sledi patot na davawe pomo{, a so nego }e se krei-raat mo`nostite koi }e ni ovozmoàt da preìveeme, pa na toj na~in nikoj ne }e mora da razmisluva za preìvuvawe. Dali postoi model za uspeh so koj edna kompanija moè da go razviva svojot biznis?Vo momentot koga nekoj }e pomisli na nekoja ideja i po~nuva da razmisluva za inovacija koja moè da generira proda`ba, toga{ gledam itnost za postapkite na inovatorot. Ova ~uvstvo na disciplinirana itnost i posvetenost e del od toa da se prepoznae deka do-bivaweto na del od pazarot pretstavuva golema prednost ako ste prvi na pazarot, a potro{uva~ite ili klientite }e ostanat so vas duri i ako va{iot proizvod ima potreba od dorabotuvawe. AT&T go imaa ovoj problem koga go po~nuvaa biznisot so mobilni telefoni.

14 BALKAN BIZNIS POLITIKA28.10.2010 ÊTVRTOK

Gr~koto Ministerstvo za finansii isprati pove}e od 100.000 for-mulari do kompaniite za da se vklu~at vo

dano~nata amnestija. Vla-data na PASOK se nadeva deka }e vnese najmalku 700 milioni evra vo trezorot od malite i sredni pretpri-jatija vo zemjata do krajot na godinata, potpiraj}i se na sovesta na pretpriema~ite koi preferiraat da platat odredena suma po osnova na neplateni danoci, namesto da se podloàt na dano~na inspekcija. Parite se o~ekuva da vlezat vo dràvnata bla-gajna vo fazi do krajot na 2010 godina i po~etokot na 2011 godina. “Nie go olesnuvame biz-nisot od minatoto”, izjavi neodamna gr~kiot premier, Jorgos Papandreu, koga ja objavi dano~nata amnestija. Golemite i malite kompanii }e imaat mo`nost da gi iz-ramnat svoite stari dano~ni obvrski preku pla}awe na procent od dano~nata suma koja ja dolàt i taka da ja po~nat narednata fiskalna godina.

Pla}aweto odredena suma (vrz osnova na prihodot na odredeni biznisi) vo trezo-rot }e gi “skrie” dokumentite od dano~nite inspektori i otkrivaweto na kakvi bilo finansiski prestapi napraveni vo periodot od 2000-2009 godina. Dano~nite obvrznici treba da platat 20% od navedenata suma koga }e se vklu~at vo procesot. Krajniot rok za podnesuvawe na dokumenti i pla}awe na prvata rata e 18 noemvri godinava.Spored zakonot, stapkata na dano~na amnestija za kom-paniite e poniska otkolku za slobodnite profesionalci. Dano~nite vlasti presmetaa suma od 300 do 700 evra za malite i sredni pretpri-jatija, vo zavisnost od kat-egorijata na firmata, dodeka za slobodnite profesionalci ovaa suma moè da iznesuva od 700 do 1.000 evra. “Postoe~kite samostojni trgovci i kupuva~i nem-aat dostapni sredstva, pobaruva~kata padna, pri-hodot padna, a biznisot se obiduva da opstane”, veli smetkovoditelot Sakis Ko-stopulos. Toj veli deka roko-vite za pla}awe (12 meseci) na dano~nata amnestija se

mnogu kratki.Ministerstvoto za finansii, sakajki da dobie {to pobrz priliv na pari, nudi i do-polnitelni 10% popust za prvata rata od isplatata, dokolku minimumot koj se dolì e isplaten odedna{.Site kompanii koi go pro-pu{taat rokot gubat pravo da imaat korist od danokot za amnestija. Tie }e mora da go platat polniot iz-nos na danokot ili, spored neoficijalni iformacii, }ebidat predmet na dano~na revizija.

PAPANDREU BARA POD-DR[KA ZA [TEDEWETO

Gr~kiot premier, Jorgos Pa-pandreu, gi povika gra|anite da gi poddràt vladinite merki za {tedewe koi gi prezema gr~kata Vlada.Po pove}emese~noto sprovedu-vawe na nepopularni refor-mi, socijalisti~kata Vlada na Papandreu zabeleùva zna~itelen pad vo popular-

nosta vo poslednive nekolku nedeli.“Ako sega zastaneme i ne prodolìme so glavnite re-formi, site na{i dosega{ni napori }e bidat zaludni. ]e se vratime vo minatoto i u{te pove}e }e ja vlo{ime situacijata”, istakna Pa-pandreu.Glavnite parlamentarni opoziciski partii, konzer-vativcite i levi~arite, se

protivat na uslovite pod koi Grcija dobi zaem od 110 milijardi evra od Evropskata unija (EU) i Me|unarodniot monetaren fond (MMF) za da se izvle~e od krizata. Gr~kata Vlada, ispolnuvaj}i gi uslovite koi & gi nametnaa me|unarodnite institucii za da go dobie ovoj zaem, gi namali penziite i pla-tite vo dràvnata adminis-tracija, gi zgolemi danocite

i po~na so restrukturirawe na dràvnite kompanii koi rabotele so zagubi.Analiti~arite smetaat deka pojavuvaweto i povikot na Papandreu e rizi~en bidej-}i }e go svrti vnimanieto na javnosta kon nepopularnite vladini merki. Okolu 75% od Grcite ne se sloùvaat so uslovite na paketot za spasuvawe, a poddr{kata na Vladata padna na 32,5%.

GRCIJA JA STARTUVA[E DANO^NATA AMNESTIJA POLNEWE NA BUXETSKATA KASA

Vladata na Papandreu se nadeva deka }e vnese najmalku 700 milioni evra vo trezorot od malite i sredni pretprijatija vo zemjata do krajot na godinata, potpiraj}i se na sovesta na pretpriema~ite koi preferiraat da platat odredena suma pari, namesto da se podloàt na dano~na inspekcija

��

VESNA [email protected]

K O M E R C I J A L E N O G L A S K O M E R C I J A L E N O G L A S

75%od Grcite ne se

sloùvaat so paketot za spasuvawe

15BALKAN BIZNIS POLITIKA 28.10.2010ÊTVRTOK

Ponesen od odli~nite finansiski rezul-tati vo kriznite godini, turskiot nacionalen avio-

prevoznik Turki{ erlajns ovaa godina odlu~i da ja zgolemi svojata flota so 90 novi avioni. Celta na turskata aviokompanija e do maksimum da ja iskoristi odli~nata pozicija od Is-tanbul i da stane najgolem avioprevoznik vo Evropa i klu~en globalen igra~ vo vozdu{niot prostor.Turki{ erlajns pora~al 12 novi "boing 777" avioni, ~ija poedine~na cena iznesuva me|u 257 i 286 milioni dolari. Ovie avioni, koi moàt da primat 365 patnici vo tri klasi, na kompanijata }e & posluàt pred s$ za da ostvarat {to pogolem paza-ren udel na liniite kon Azija i Amerika.Vode~kite lu|e na turskiot nacionalen avioprevoznik voop{to ne ja krijat am-bicijata da stanat edna od najgolemite svetski i najgolema aviokompanija vo Evropa. “Sakame da bideme me|u pette

najgolemi redovni aviopre-voznici vo svetot i prvi vo Evropa”, istakna izvr{niot direktor na Turki{ erlajns, Temel Kotil.Brojkite i rezultatite od raboteweto na Turki{ er-lajns vo poslednite nekolku godini pokaùvaat deka tie nameri se opravdani. Kom-panijata minatata godina ostvarila neto-dobivka od 370 milioni dolari, {to ja smestuva na {estoto mesto na skaliloto na najprof-

itabilni aviokompanii vo svetot. Prvoto mesto na ova skalilo & pripa|a na aviokompanijata Emirati, a od evropskite aviokompanii od Turki{ erlajns poprof-itabilna e samo irskata niskobuxetna aviokompanija Rajaner. Me|u prvite 15 na-jprofitabilni aviokompanii vo svetot nema drug nacio-nalen redoven prevoznik, vo koja kategorija spa|a Turki{ erlajns. I na skaliloto spored operativnata dobivka

turskata aviokompanija se nao|a na {esto mesto, a po operativnite prihodi e na 28 mesto.Turki{ erlajns do 2001 godina rabote{e so zagubi. Taa godina ostvarila opera-tivna zaguba od 151 milioni dolari, a minatata godina operativnata dobivka na aviokompanijata iznesuvala 538 milioni dolari. Od 2002 godina pa navamu turskiot avioprevoznik ne ostvaruva pad na dobivkata, nitu pad

na brojot na patnici. Vo pos-lednive deset godini Turki{ erlajns trojno go zgolemila brojot na patnici (od 10 milioni vo 2001 godina na 30 milioni ovaa godina).Rastot na brojot na patnic-ite go slede{e i rast na brojot na destinacii koi gi pokriva ovaa aviokompanija, pa, taka, so 100 destinacii na po~etokot na desetletieto, ovaa godina avionite na Turki{ erlajns letaat na 170 destinacii {irum svetot.Kotil izjavi deka vo {irewe-to trgnale vodeni od ednos-tavna logika.“Odlu~ivme da otvorime novi linii vo niskata se-zona, smetaj}i na toa deka parite }e gi zememe vo vi-

sokata sezona”, izjavi Kotil i dodade deka klu~no bilo i podobruvaweto na kvalitetot na uslugite koi gi nudat na patnicite. Vo Turki{ erlajns smetaat deka na patnicite mora da im se ponudat podobri uslugi za da gi zadràt i da privle~at novi patnici. Tokmu tuka tie go gledaat nivniot uspeh, bidej}i ne se kako drugite redovni avioprevoznici koi sega se borat so golemi finansiski problemi. Turki{ erlajns po brojot na patnici e na 22 mesto vo svetot, a po brojot na destinacii na osmoto mesto. Kotil izjavi deka toa e golema disproporcija.“Spored ova, izleguva deka sme mala kompanija za tolku golem broj na destinacii. No, so novite destiacii }eovozmoìme ponatamo{en rast”, re~e Kotil.Turskata aviokompanija, vo ekspanzijata na globalno nivo golem interes pokaùva i za Ju`na i Sredna Evropa. Momentalno e vo proces na prezemawe na srpskiot nacionalen avioprevoznik, JAT, a ve}e stana strate{ki partner na bosanskiot BH Erlajns.

TURKI[ ERLAJNS SAKA DA BIDE LIDER VO EVROPATURSKATA AVIOKOMPANIJA VO OSVOJUVAWE NA VOZDU[NIOT PROSTOR

VESNA [email protected]

Turki{ erlajns nara~a 12 novi "boing 777" avioni, ~ija poedine~na cena iznesuva me|u 257 i 286 milioni dolari. Ovie avioni, koi moàt da primat 365 patnici vo tri klasi, na kompanijata }e & posluàt pred s$ za da ostvarat {to pogolem pazaren udel na liniite kon Azija i Amerika

��

Bugarskoto Ministerstvo za region-alen razvoj i infrastruktura najavi deka vo tekot na narednata godina za

izgradba na pati{ta vo zemjata }ebidat potro{eni 1,2 milijardi leva, odnosno 600 milioni evra, soop{ti min-isterot Rosen Plevnelijev.Toj objasni deka buxetot na Ministerstvo-to iznesuva 950 milioni evra, od koi 600 milioni evra }e bidat investirani vo pati{ta, dodavaj}i deka buxetot e zgole-men blagodarenie na Evropskata unija (EU) i nejzinata solidarnost.Plevnelijev izjavi deka Ministerst-voto saka da im pomogne na grade`nite

kompanii vo zemjata i najavi za~esteni kontroli na grade`nite kompanii koi s$ u{te se vo sivata zona.

BUGARIJA INVESTIRA 600 MILIONI EVRA VO PATI[TA

I pokraj najlo{ata recesija od 1930 godina, vo poslednite deset godini prose~niot Hrvat trojno go

zgolemil svoeto bogatstvo.Na listata na Kredit Suis, Hrvatska se najde vo grupata zemji so zadovoluva~ko bogatstvo po ìtel. Sporedeno so 2000 godina, koga prose~niot Hrvat imal 8.586 dolari, samo deset godini podoc-na bogatstvoto na prose~niot Hrvat se iska~ilo na 25.243 dolari. Hrvatite sega dràt 0,05% od svetskoto bogatstvo.Najgolem broj od Hrvatite (50,7%) imaat imot vreden me|u 10.000 i 100.000 dola-ri, a samo 3,4% imaat imot povreden

od 100.000 dolari. Pove}e od 1.000, a pomalku od 10.000 dolari imaat 37,8% od Hrvatite.

HRVATITE TROJNO GO ZGOLEMILE SVOETO BOGATSTVO ZA EDNA DECENIJA

K O M E R C I J A L E N O G L A S

� Vode~kite lu|e na turskiot nacionalen avioprevoznik voop{to ne ja krijat ambicijata da stanat edna od najgolemite svetski i najgolema evropska aviokompanija

370 milioni dolari

neto-dobivka lani

30 milioni patnici }e

prenese Turki{ erlajns ovaa godina

16 SVET BIZNIS POLITIKA28.10.2010 ÊTVRTOK

Francuskoto nacio-nalno Sobranie – dolniot dom na

francuskiot Parlament - v~era go izglasa za-konot so koj se sproveduva reformata vo penziskiot sistem. Senatot go izglasa izmenetiot zakonski tekst po prethodnite raspravi i glasawa vo dvata doma na Parlamentot. Opozici-jata od levicata glasa{e protiv reformata so koja starosnata granica za

zaminuvawe vo penzija se pomestuva od 60 na 62 godini.Zakonot oficijalno }e sta-pi vo sila otkako Ustav-niot sovet }e se proiznese za negovata ustavnost, bi-dej}i opozicijata najavi deka }e pobara mislewe za negovata ustavnost, iako e na mislewe deka Ustavniot sovet nema da go otfrli zakonot. Pretsedatelot na Francija, Nikola Sarkozi, reformata na penziskiot

sistem treba da ja promu-lgira vo sredinata na no-emvri, i pokraj ostrite pro-testi i {trajkovite na sin-dikatite {irum Francija.Za denes se zakaàni novi protesti od strana sindikatite i od nivnata golemina }e zavisat idnite akcii na sindikatite. [trajkovite vo rafineri-ite poleka zapiraat, no snabduvaweto so gorivo vo zemjata s$ u{te ne e nor-malizirano.

FRANCUSKOTO NACIONALNO SOBRANIE JA USVOI REFORMATA NA PENZISKIOT SISTEM

Evropskata banka za obnova i razvoj (EBRD), agencijata na

Obedinetite nacii za zemjodelstvo FAO i trgov-cite na ìtni proizvodi ova nedela }e ja povi-kaat isto~noevropskata vlada itno da gi sprove-dat reformate so cel da gi pottiknat investiciite vo zemjodelstvoto i na toj na~in da go otvorat neis-koristeniot potencijal, se veli vo izjavata na EBRD.

Se o~ekuva na dene{nata sredba koja }e se odrì vo London vo organizacija na EBRD, da se konstatira deka kratkoro~nata zabra-na za izvoz na ìtarki i voveduvaweto na izvozni kvoti, ne se dolgoro~no odr`livo re{enie za problemite vo snabdu-vaweto, {to ova leto gi predizvika nepovolnite vremenski uslovi. Nedovolnoto investirawe vo isto~noevropskiot

zemjodelski sektor e zna~ajna ko~nica za u{te pozna~ajnata uloga na toj region na svetskiot pazar.Taka isto~na Evropa, so tri toni proizvodstvo po hektar vo Ukraina, 2,2 tona vo Rusija i 1,1 toni vo Kazahstan e mnogu pomala otkolku vo zapadniot del od konti-nentot, kade vo prosek se proizveduvaat 5,3 toni ìtni kulturi po hektar, se veli vo soop{tenieto.

EBRD BARA REFORMI VO ZEMJODELSTVOTO VO ISTO^NA EVROPA

Fleksibilnoto rabotno vreme e dobro i za rabotnicite i za raboto-

davcite, pokaà najnovoto istraùvawe na Evropska-ta komisija, ~ii rezultati bea objaveni vo vtornikot, po neformalniot sostanok na ministrite za ramno-pravnost na polovite vo Brisel.Fleksibilnoto rabotno vreme, organiziranoto ~uvawe na decata, kako i pravoto na slobodni de-novi ovozmoùva pogolema stapka na vrabotuvawe i odrùvawe na stapkata na natalitet, istaknuva evrop-skiot komesar za pravo-sudstvo, osnovni prava i gra|anstvo, Vivian Reding.“Za vreme na ekonom-skata kriza i zabavu-vaweto na ekonomskiot rast, fleksibilnite uslovi za rabota moàt da im pomognat na lu|eto da gi zadràt svoite rabotni mesta. Mora da prodolìme so napredokot postignat vo strukturata na pazarot na trud koj vlijae vrz semejstvoto. I fleksibilnoto rabotno vreme i polovata ramno-pravnost se va`ni predus-lovi za ekonomsko zazdra-vuvawe”, naglasi Reding.Izve{tajot na Evrop-skata komisija za “Flek-sibilno rabotno vreme i

polova ramnopravnost” dava seopfaten pregled na postoe~kata praktika vo 27-te zemji-~lenki na EU i ~lenkite na Evrop-skiot ekonomski prostor (EEA- Island, Norve{ka, Lihten{tajn i [vajcarija).Istraùvaweto pokaùva deka me|u dràvite-~lenki postojat pogolemi razliki na ova podra~je. Flek-sibilnoto rabotno vreme pove}e e rasprostraneto vo Severna i Zapadna

Evropa, dodeka vo novite dràvi- ~lenki od Isto~na Evropa dominira tradicionalnoto vreme od 40 ~asa nedelno.Najdaleku vo primenata na fleksibilnoto rabotno vreme oti{le Danska, [vedska, Germanija, Fin-ska i Norve{ka, kade {to polovina od rabotnata sila koristi nekakov ob-lik na fleksibilnost vo svoeto rabotno vreme.

Se pokaàlo deka fleksibilnoto rabot-no vreme go pottiknuva vrabotuvaweto na ènite i im pomaga podobro da go usoglasat privatniot i profesionalniot ìvot, no, od druga strana, toa e ovozmoèno glavno vo slaboplatenite sektori, kade {to ima pomali mo`nosti za napreduvawe, {to ne e dobro za polo-vata ramnopravnost.

Vo novite ~lenki na EU od Isto~na Evropa s$ u{te dominira tradicionalnata 40-~asovna rabotna nedela

��

NAJNOVO ISTRA@UVAWE NA EVROPSKATA KOMISIJA

FLEKSIBILNO RABOTNO VREME ZA POGOLMA EFIKASNOST

� DVA, TRI ZBORA“Srbija apsolutno treba da bide poddràna na nejziniot pat kon ~lenstvo vo EU, no za sekoj sleden ~ekor vo ovoj pravec e potrebno uspe{no da zavr{i sorabot-kata so Ha{kiot tribunal i da se po~ne konstruktiven dijalog so Pri{tina.”

JELKO KACINizvestuva~ na Evropskiot parlament

“Imaj}i predvid deka pe~ateweto na dolari izleze od kontrola, a svetskite ceni na surovin-ite prodolùvaat da rastat, Kina mora da se soo~uva so uvezena inflacija koja sozdava golema nesig-urnost pri raboteweto.”

ÊN DEMINGminister za trgovija na Kina

“SAD nemaat druga alternativa osven da se povle~at od avganistanskiot front, zatoa {to vo sprotivno rizikuvaat da se soo~at so u{te eden Vietnam. Pretsedatelot na SAD, Barak Obama, e vo pravo koga najavuva povlekuvawe od Avganistan od idnata godina.”

MIHAIL GORBAÔVporane{en sovetski lider

VASE [email protected] @ENITE VO

GERMANIJA IMAAT POMA-LI PLATI@enite vo Germanija zarabotuvaat pomalku od svoite kolegi-maì, duri i koga izvr{uvaat isti rabotni zada~i i imaat isti kvali-fikacii. Tamu èn-ite zarabotuvaat vo prosek za 8% pomalku od maìte, dodeka vo isto~na Germanija ovaa razlika iznesuva 12%, duri i koga rabotat na isti rabotni mesta so ednakvi kvali-fikacii. Ovaa razlika vo prose~nite plati nastanuva pred s$ zaradi toa {to ènite poretko se nao|aat na vode~kite pozicii ot-kolku maìte i po~esto rabotat so skrateno rabotno vreme.

17SVET BIZNIS POLITIKA 28.10.2010ÊTVRTOK

Po silniot start na po~etokot od godi-nata, najgolemite proizvoditeli na ~elik vo svetot

skr{naa od patot po koj se dvièa vo tretiot kvartal i gi krenaa znamencata za panika za ostatokot od go-dinata, bidej}i o~ekuvaat da bidat pogodeni od neramno-merna pobaruva~ka, poniski ceni i visoki tro{oci za surovinite.Nekoi od svetski poznatite proizvoditeli na ~elik vo vtornikot objavija zagubi za tretiot kvartal, a drugite go po~uvstvuvaa ovoj udar ve}e vo vtoriot kvartal. Re~isi site o~ekuvaat poslednite tri meseci od ovaa godina da bidat najrizi~ni, bidej-}i pobaruva~kata na ~elik opa|a vo klu~nite pazari i delovi od industrijata, kako {to se avtomobilskata i grade`ni{tvoto.“Doverbata na klientite se vlo{uva. eli~nata industrija se soo~uva so voveduvawe novi merki za kratewe na tro{ocite”, izjavil Lak{mi Mital, generalen menaxer na Ar~elor Mital vo intervju za "Vol Strit ùrnal". Namalenata pobaruva~ka gi natera Ar~elor Mital i nekoi

negovi rivali da se povle~at od namerata za zgolemuvawe na cenite, kako na~in so koj }e moàt da go zadràt udelot na pazarot. So toa se namali mo`nosta na proizvoditelite da nadomestat za raste~kite tro{oci za surovinite, kako {to se èleznata ruda i jaglenot, bidej}i nivnata zarabotka se namali. Na-malenoto proizvodstvo isto taka vlijae na namaluvawe na profitot. Ar~elor Mital, najgolemiot svetski proizvoditel na ~elik

so sedi{te vo Luksemburg, vo vtornikot objavi deka vo tretiot kvartal od ovaa godina profitot porasnal za 48%, na 1,35 milijardi dolari, vo odnos na istiot period od minatata godina, koga profitot iznesuva{e samo 910 milioni dolari. Proda`bata se zgolemila za 30% na 21,04 milijardi dola-ri, no profitot se namali za 21% vo odnos na vtoriot kvartal, dodeka proda`bata opadnala za 2,8%.Mital naglasuva deka nekoi

od potencijalnite klienti niz svetot pravat popisi, a toa gi zabavuva nara~kite za ~elik. Ar~elor ne e edinstveniot proizvoditel na ~elik koj prijavi zagubi vo tretiot kvartal od ovaa godina. Amerikanskata ~eli~na ko-rporacija US Steel Corp., so sedi{te vo Pitsburg, soop{ti deka zabeleàla namaluvawe na profitot na 51 milioni dolari vo tretiot kvartal, odnosno za 35 centi po akcija. Vo istiot period lani profi-tot na ovaa korporacija izne-

suval 303 milioni dolari, odnosno 2,11 dolari po akci-ja, dodeka zagubata vo odnos na vtoriot kvartal iznesuvala 25 milioni dolari. “Site segmenti od na{eto rabotewe zabeleùvaat nama-leni isporaki i proizvodstvo, bidej}i e namalena aktivnosta na pove}eto pazari kade {to sme prisutni”, veli general-niot menaxer Xon Surma.Zagubi vo tretiot kvartal prijavija i AK Stil, i toa za 59,2 milioni dolari vo sporedba so minatata go-dina. Operativna zaguba ima kompanijata Vest ester. Na po~etokot od ovoj mesec, ju`nokorejskiot Posko, tret po golemina proizvoditel na ~elik vo svetot, ja namali godi{nata prognoza za profit na 7%, pred s$ zaradi vi-sokite tro{oci na surovinite i namaleniot izvoz.Korporaciajta Nukor soop{ti deka ostatokot od ovaa godina }e donese mnogu predizvici. “Mnogu e jasno deka ekonomi-jata na SAD vo poslednite nekolku meseci vleze vo nov

period na nesigurnost”, veli Daniel Di Miko, generalen menaxer na Nukor.Se o~ekuva i japonskata kor-poracija Nipon da go ob-javi svojot izve{taj so na-malen profit zaradi viso-kite tro{oci. Momentalnata sostojba vo ovaa industrija pokaùva zna~itelni promeni od po~etokot na godinava, koga najgolemite proizvoditeli najavija zgolemena pobaruva~-ka. Toga{ se misle{e deka ekonomiite niz svetot zabr-zano zazdravuvaat, a paza-rite za ~elik }e moàt da gi poddràt visokite ceni.Od Ar~elor Mital soop{tija deka do krajot na godinata }e rabotat so 71% od sop-stvenite kapaciteti, {to e za 7% pomalku vo odnos na vtoriot kvartal, no deka ne se o~ekuvaat otpu{tawa.“Severna Evropa bavno zaz-dravuva i ne se nao|a vo dob-ra sostojba. Grade`nata indus-trija zabeleùva pad. Vo SAD o~ekuvame pobaruva~kata daopadne za 2%-3%”, veli Mital.Proizvoditelite na ~elik veruvaat deka pazarot }ebide postabilen vo 2011 go-dina. Lak{mi Mital ne o~e-kuva Kina zna~itelno da go zgolemi svojot izvoz i da go “poplavi pazarot so svojot ~elik”. Toj o~ekuva cenata na surovinite da se stabilizira vo narednata godina.

DOA\A TE[KA ZIMA ZA PROIZVODITELITE NA ÊLIK VO SVETOT

ÊLIÂRNICITE SE PODGOTVUVAAT ZA SLABA POBARUVA^KA

Trendot na zgolemena pobaruva~ka na ~elik na po~etokot od 2010 godina po~nuva da ja gubi svojata nagorna linija. Toa e predizvikano od zabavenoto zazdravuvawe na ekonomiite

��

21% se namali profitot na Ar~elor Mital

vo tretiot kvartal, vo sporedba so vtoriot

VASE [email protected]

� SVET 0-24 �

...POSLEDOVATELNI KATASTROFI Cunami i erupcija na vulkan vo Indonezija

Nekolku dena posledovatelno vo Indonezija se slu~uvaat prirodni katastrofi. Eden den po cunamito koe be{e

predizvikano od zemjotres vo ponedelnikot, eruptira vulkanot Merapi na ostrovot Java.

...U[TE EDEN PRIGOVOR EU saka Kina da vovede tenderi

Pokraj e{kata rasprava za valutnata vojna, liderite na EU, Herman Van Rompuj i @oze Manuel Baroso, baraat

od kineskiot pretsedatel, Ven Xiabao, pristap do javno na-ddavawe za evropskite kompanii koi rabotat vo Kina.

...NEDOVERBA Protesti i vo Romanija

Romanskiot Parlament po~na da debatira za izglasuvaweto nedoverba na Vladata, otkako v~era 30.000 rabotnici

protestiraa niz ulicite na Bukure{t protiv novite merki za {tedewe i namaluvawe na platite.

18 FEQTON 28.10.2010 ÊTVRTOK

Am e r i k a n s k a t a kompani ja Xon-s o n i X o n s o n (Johnson&Johnson)

e najgolemata zdravstvena firma vo svetot. Operaci-ite na kompanijata se or-ganizirani vo tri biznis-segmenti: farmacevtski proizvodi, koi generiraat 39% od prihodite; pro-fesionalni proizvodi, koi so~inuvaat 36% od prihodite i proizvodi za konzumentite, {to kon-tribuiraat 25% od pri-hodite. Farmacevtskite prozvodi na kompanijata, koi se proizveduvaat vo Xansen Farmaseutika (Jans-sen Pharmaceutica), Orto-Meknil Farmaseutikal (Ortho-McNeil Pharmaceuti-cal) ili Centokor (Cento-cor), opfa}aat lekovi za mnogu razli~ni oblasti. Profesionalniot segment na proizvodstvoto vklu~uva hirur{ka oprema i instru-menti za nega na pacienti. Dobro poznatata linija na proizvodi za korisnicite gi vklu~uva linijata za bebe{ka nega, linijata za nega na koà i kosa, analgetici, proizvodi za ènska higiena, linija za oralna nega, antibebi piluli i u{te mnogu drugi proizvodi. Okolu polovina od prihodite Xonson i Xonson gi generiraat od proda`bata {to se ost-varuva nadvor od SAD, preku mreàta od 250 operativni kompanii vo 60 zemji vo svetot.

PORTOFOLIOTO NA XONSON I XONSON

Semejstvoto kompanii koi se pod ~adorot na Xonson i Xonson na svet gi donesoa novite idei {to go trans-formiraa zdravjeto i do-brosostojbata na lu|eto na globalno nivo. Po~nuvaj}i od 1887 godina, Xonson i Xonson po~nale so proiz-vodstvo i proda`ba na pr-

NAJSKAPOCENITE SVETSKI BRENDOVI JOHNSON&JOHNSON

vite komercijalni hirur{ki zavoi, zaedno so sterilnite konci.Vo 1893 godina kompanijata ja lansirala pudrata za bebiwa xonsons. Konecot za zabi bil pretstaven vo 1898 godina. Pred pove}e od 50 godini Xonson go razvile i bebe{kiot {ampon so for-mulata za te~en sapun koj ne

gi iritira o~ite.Listerin antiseptik (Listerin Antiseptik) e sozdaden vo 1879 godina od d-r Xozef Lorens i Xordan Vit Lambert kako sredstvo za hirur{ka dez-infekcija. Za kratko vreme tie otkrile deka sredst-voto gi uni{tuva bacilite vo ustata, pa ja napravile prvata antisepti~ka te~nost

za plaknewe na ustata. Koga vo 2006 godina Xonson i Xonson ja kupi kompanijata Fajzer (Pfizer Consumer Health-care), listerin se pridruì vo familijata na proizvodi na Xonson.Kompanijata ja napravila i prvata kutija za prva pomo{ vo 1891 godina pod poznatata za{titna marka,

Crveniot krst. Prvite kutii originalno bile dizajnirani za pomo{ na rabotnicite na èlezni~kite prugi koi imale potreba od pomo{ “na lice mesto”. Nabrzo, kompanijata gi fabrikuvala i prvite kutii za prva pomo{ vo domovite, kancelariite, u~ili{tata i mnogu drugi mesta kade {to bi imale

primena. Se razbira, Xonson i Xonson gi publikuvale i prvite upatstva za prva pomo{ koi stanaa standard vo tretmanot za povredi.Vo 1920 godina eden od vrabotenite vo kompanijata, Erl Dikson, do{ol do ideja za gotovi zavoi koi lu|eto }emoàt da gi primenuvaat za li~na upotreba. Pred toa, ako ~ovekot sakal da se za{titi pri isekotina, moral sam da si napravi zavoj. Taka, na pazarot vo 1921 godina se pojavil brendot-ikona Bend-ejd (BAND-AID). Vo 1960 godina, pet godini po lansiraweto na tilenol (Tylenol), prviot analgetik bez aspirin, toj stanal dostapen za upotreba bez doktorski recept i stana analgetik {to doktorite i pedijatrite najm-nogu go prepora~uvaat. I kontaktnite le}i se dostignuawe na kompanijata. Uan-dej akjuvju (1-DAY ACU-VUE) bile prvite kontaktni le}i za ednodnevna upotreba.Kompanijata se pretstavuva i kako “lider vo proizvodite za planirawe na semejstvo”. Vo 1931 godina kompanijata se pretstavila so ortogi-nol (ORTHO-GYNOL), prviot sirup za kontracepcija. Prviot proizvod za tretman na hemoliti~kite bolesti kaj novoroden~iwata, er-ha-gam (Rh-GAM) kompanijata go pretstavila vo 1968 godina. Ottoga{ toj e globalen stan-dard za tretman na bebiwata ~ii majki imaat Rh-negativna krv. Operativnata kompanija na Xonson i Xonson, Xansen Farmaseutika, vo 1960 godina go otkriva lekot haldol. Pove}e od 25 godini toa e standarden tretman za bol-nite od {izofrenija.So vakvo portfolio, denes kompanijata moè da se pofali so godi{ni prihodi od pove}e od 61 milijarda i vkupna zarabotuva~ka od 12,3 milijardi dolari.

OD ZAVOJ, DO FAR-MACEVTSKI GIGANT

Po~etokot na Xonson i Xon-son e vo docnite godini na 19 vek, koga otkritieto za

�� Semejstvoto kompanii koi se pod ~adorot na Xonson i Xonson na svet gi donesoa novite idei {to go transformiraa zdravjeto i dobrosostojbata na lu|eto na globalno nivo u{te od 1887 godina, koga po~nale so proizvodstvo i proda`ba na prvite komercijalni hirur{ki zavoi, s$ do vrvnite lekovi koi stanaa standard vo lekuvaweto na kriti~nite bolesti

PRIKAZNI OD WALL ST

Popularniot Face-book, Amazon i bankata Allen&Co od Silikonskata Dolina vo SAD

se edni od kompaniite koi }e bidat glavnite inves-titori vo fondot vreden 250 milioni dolari koj planira da go formira kompanijata Kleiner Perkins,

a koj }e bide namenet za obezbeduvawe na sredstva za lansirawe i finansir-awe na novi socijalni veb bazirani mreì. Potvrda za formiraweto na ovoj fond e i izjavata dadena od strana na Xon Doer, partner vo Kleiner Perkins, vo sedi{teto na Facebook vo Palo Alto vo

PETAR [email protected]

�� Vakov fond za razvoj na mre`ni socijalni aplikacii i toa kako e neophoden, za-toa {to pretpriemni{tvoto i inovaciite za prv pat zaostanuvaat zad onie mo`nosti koi momentalno gi nudi tehnologijata

KOMPANIJATA KLEIN

BREND NA ZDRAVSTVENATA REVOLUCIJA

� “Na{eto sogleduvawe e deka vo narednite nekolku godini re~isi site svetski industrii }e bidat od koren re-vidirani vo pogled na nivniot biznis -aspekt i istite }e bidat diza-jnirani da im sluàt na lu|eto.”.

19FEQTON 28.10.2010ÊTVRTOK

“Kapital” zapo~na so serija napisi za toa kako nasta-nale i se razvivale najgolemite svetski brendovi-kompanii. Doznajte gi prika-znite za nivnite podemi i padovi, za toa koi se tajnite {to gi odrùvaat na vrvot na ska-lata na najpoznati i najomileni svetski brendovi so decenii

TREET

Kalifornija.“Se nao|ame vo tretiot bran na neverojatni i neprekinati inovacii koga novite pretpriema~i s$ po~esto se pojavuvaat i navistina gi reinven-tiraat veb baziranite socijalni mreì”, veli Doer, ~ija izjava se odnesuva na momental-nata klima na razvoj na digitalnata industrija koja svoite po~etoci gi ima{e preku razvojot na personalnite kompju-teri, a podocna i preku razvojot na Internetot i veb-prebaruva~ite.Vakviot novoformiran fond }e bide voden od strana na Bing Gordon, porane{en izvr{en direktor za elektronska

umetnost, a sega part-ner vo Kleiner Perkins. Kako kompanii koi se sloìja i se vklu~ija vo poddr{kata na ovoj fond kako negovi strate{ki partneri se spomenuvaat imiwata na Facebook, Am-azon, bankata Allen&Co, no i imiwata na ku}ata za socijalni mre`ni igri na Internet, Zynga, Comcats, kako i Liberty media, a spored zborovite na Gor-don, se o~ekuva nivniot broj i ponatamu da raste, {to vo najgolema mera }e zavisi od finansiskite zakoni na SAD.Spored veb-stranicata na ovoj fond, istiot }e ima mentorska uloga za kompaniite koi }e go sostavat negovoto portfo-

lio, voedno obezbeduvaj-}i i finansiska, soveto-davna uloga za idnite pretpriema~i od ovaa oblast.Po~etnata investiciska aktivnost na fondot ve}e be{e objavena so samata objava za debi na ovoj fond. Stanuva zbor za idejata na ~etiri pro-fesori od Univerzitetot Stenford za formirawe na menaxment na prijatel-ski odnosi preku nivniot proekt nare~en CafeBots.“Na{eto sogleduvawe e deka vo narednite nekolku godini re~isi site svetski industrii }e bidat od ko-ren revidirani vo pogled na nivniot biznis-aspekt i istite }e bidat diza-jnirani da im sluàt na

lu|eto”, izjavi Mark Zuk-erberg, glavniot izvr{en direktor na Facebook, vo vrska so formiraweto na ovoj fond.Glavniot izvr{en direk-tor na Zynga, Mark, veli deka vakov fond za razvoj na mre`ni soci-jalni aplikacii i toa kako e neophoden, zatoa {to pretpriemni{tvoto i inovaciite za prv pat zaostanuvaat zad onie mo`nosti koi momentalno gi nudi tehnologijata.“Mnogu me nervira toa {to ne postoi nekoja aplikacija koja pred da patuvam nekade }e znae deka sum na aerodrom, deka mojot let e otkaàn, deka patuvam so nekogo i vedna{ da mi predloì

najdobra opcija za patu-vawe, a ubavo bi bilo da predloì i nekoja igra da ja igram vo me|uvreme”, veli Pinkus.Doer veli deka kom-panijata Zynga, koja vo sorabotka so Facebook ja koristi nivnata plat-forma za svoite mega-popularni igri FarmVille i Mafia Wars, e edna od najbrzoraste~kite kom-panii koi kompanijata Kleiner Perkins gi ima vo svoeto portfolio.Kompanijata izminatite godini ve}e lansira{e dva fonda koj bea name-neti za razvoj na zelena tehnologija i aplikacii za iPhone na Apple. Sepak, lansiraweto na fond za razvoj na socijalni mreì

e sosema poinakva igra, igra koja gi zaintrigira i vode~kite lu|e od popular-nata Silikonska Dolina vo SAD da debatiraat na tema dali kompaniite za obezbeduvawe na po~eten kapital po~nuvaat da go zazemaat mestoto koe dosega im pripa|a{e na golemite angeli-investi-tori.So formiraweto na ovoj takanare~en sFund, kom-panijata Kleiner Perkins ne samo {to se obloùva na idninata vo pogled na razvojot na socijalnite mreì, tuku istovremeno se obiduva da kreira i da razvie polesen model koj najmnogu bi odgovaral za finansisrawe na in-vesticii vo ovaa oblast.

�� Sinot na osnova~ot Xon-son rabotel vo korist na zgolemuvawe na minimal-nite plati, podobruvawe na uslovite vo fabrikite i akcenti-rawe na odgo-vornosta na biznisot kon op{testvoto. Toj od menax-mentot baral respektiven odnos kon vrabotenite i kreirawe na programi za podobruvawe na rabot-nite ve{tini. Najva`no, ba-ral od pret-postavenite uspe{no da gi podgotvat svoite vrabo-teni za vlez vo modernoto industrisko op{testvo

ER PERKINS ]E FORMIRA FOND ZA VEB SOCIJALNI MRE@I

na proizvodstvoto vo di-viziite za profesionalno proizvodstvo. Namamuvaj-}i gi vrvnite marketing-eksperti od Prokter i Gembl, Burk uspeal da napravi nekolku uspe{ni reklamni kampawi za noviot rabotodavec. Taka, do 1978 godina kompani-jata ulovila polovina od pazarot za higienski vlo{ki. Vo me|uvreme, Xonson i Xonson ja kupile i germanskata firma G.m.b.H, proizveduva~ot na tamponite brend o.b. Vo 1976 godina, Burk }e stane izvr{en direktor i pretsedatel na bordot. Vo negoviot mandat proiz-vodite po~nale agresivno da se promoviraat, a an-algetikot tilenol stanal najprodavan proizvod. Vo godinite potoa, Xonson i Xonson akviziraat pove-}e kompanii, a vo 1979 godina kompanijata go zgolemila svojot razvoj so sozdavaweto na di-vizijata Kritikon (Cri-tikon). Vo 90-te godini kompanijata blesna kako predvodnik vo programite za socijalna odgovornost na kompaniite, koja iako be{e prethodno utvrdena vo kredoto na Xonson, se projavi i od samoto rabo-tewe i proizvodstvo na kompanijata. No, od druga strana, vo toa vreme, korporacijata raste{e so bavno tempo poradi ekonomskata klima. Poras-tot na prihodite od 1990 do 1994 godina dostignal samo 26%. Po serijata akvizicii vo sredinata na dekadata, vo 1996 godina kompanijata }e zabeleì skok od 53% sporedeno so prihodite ostvareni vo 1993 godina. Burnite go-dini potoa }e dovedat do zatvorawe na pove}e od 36 pogoni na kompanijata i otpu{tawe na pove}e od 4 iljadi rabotnici. Seto toa bilo so cel da se restrukturira kompani-jata, plan donesen vo 1998 godina. Po te{kotiite so restrukturiraweto, Xonson i Xonson }e ob-javat rekordni rezultati vo 1999 godina. Taa go-dina, zarabotuva~kata }edostigne 4,17 milijardi dolari, {to vsu{nost bilo ~etiri pati pove}e od zarabotuva~kata vo1989-godina. Vo utre{niot broj na “Kapital” doznajte kako ruskiot Smirnoff stana britan-ski brend

CRVENIOT KRST I XONSON I XONSON@enevskata konvencija go rezervira{e Cr-veniot krst kako znak za specifi~na upotreba vo 1864 godina. No, pred konvencijata da bide ratifikuvana vo SAD i znakot da bide za{titen od strana na Amerikanskiot cr-ven krst, Xonson i Xonson go regis-trirale Crveniot krst kako ameri-kanski za{titen znak za “medicinskiot i hirur{ki gips” vo 1905 godina, a dizajnot bil koristen u{te od 1887 go-dina. Spored zakonskata kombinatorika, ovoj znak vo SAD denes kompanijata moè da go koristi so ednakvi prava kako i Amerikanskiot crven krst, iako toj ne se upotrebuva vo neprofitni celi.

� ROBERT VUD XONSON, osnova~ot na kompanijata

aerobnite bacili kako izvor na infekcija vo operativnite sali ja predizvikalo imag-inacijata na Robert Vud Xonson, farmacevt od Nova Anglija. Xonson gi zdruìl silite so negovite bra}a, Xejms i Edvard, pa trojcata po~nale prizvodstvo na za-voi vo 1886 godina vo Wu Xersi, so 14 vraboteni vo napu{tenata fabrika za ta-peti. Robert Xonson po~inal vo 1910 godina i uspe{no bil nasleden kako predvodnik na kompanijata od strana na negoviot brat, Xejms. Vo toj period, kompanijata po~nala brzo da raste. Za da garantira izvor za zgole-

menite potrebi od tekstilni materijali, kompanijata ja kupila ikopi korporacijata (Chicopee Manufacturing Corpo-ration) vo 1916 godina. Prvata me|unarodna podru`nica bila osnovana vo Kanada vo 1919 godina. Nekolku godini podocna, vo 1923 godina, sinovite na Robert Vud Xon-son napravile svetska turneja {to gi ubedilo deka kom-panijata treba da napravi prekuokeanska ekspanzija, pa edna godina podocna, vo Velika Britanija bila formirana Xonson i Xonson Limited. Istoimeniot sin na osnova~ot, Robert Vud Xonson, se priklu~il na kompanijata

kako fabri~ki rabotnik u{te od negovata rana mladost. Na 25 godini toj stanal zamenik-pretsedatel, a vo 1932 godina bil izbran i za pretsedatel na kompanijata. Opi{an kako dinami~en i neumo-ren vo odnos na rabotata, Robet Xonson pomladiot vo Vtorata svetska vojna steknal ~in brigaden gen-eral i sluèl kako zamenik-pretsedatel vo Odborot za voena produkcija. Generalot Xonson cvrsto veruval vo decentralizacija na biznisot. Toj bil pottiknuva~kata sila koja rabotela vo zadnina na organizaciskata struktura na Xonson i Xonson, vo koja diviziite i pridru`nicite imale avtonomija da gi naso~uvaat nivnite sopstveni operacii. Ovaa politika koincidirala so ~ekorite vo farmacevtskoto, higienskoto i tekstilnoto proizvodstvo. Za vreme na negoviot man-dat, divizijata za proizvod-stvo na hirur{ki nametki i pakuvawa stanala Surxikal (Surgical Inc) . Oddelot za proizvodstvo na sanitarni vlo{ki stanal kompanijata Personal prodakts (Personal Products), a proizvodite za kontrola na ra|awe vlegle pod supervizija na korpo-racijata Orto-Farmaseutikal. Oddelnite divizii za tek-stilna obrabotka stanale kompanijata Etikon (Ethicon). Pod vodstvoto na Generalot (prekarot na Robert Xon-son pomladiot) godi{nata proda`ba porasnala od 11 milioni dolari na 700 mil-

ioni vo vremeto na negovata smrt vo 1968 godina. Sledej}i gi ~ekorite na ne-goviot tatko, Xonson rabotel vo korist na zgolemuvawe na minimalnite plati, podo-bruvawe na uslovite vo fabrikite i akcentirawe na odgovornosta na biznisot kon op{testvoto. Toj od me-naxmentot baral respektiven odnos kon vrabotenite i kreirawe na programi za podobruvawe na rabotnite ve{tini. Najva`no, baral od pretpostavenite uspe{no da gi podgotvat svoite vraboteni za vlez vo modernoto indus-trisko op{testvo. Vo 1943 godina toj go napi{al kredoto za kompanijata koe se odne-suva na ~etirite oblasti na socijalnata odgovornost na kompanijata. Prvata oblast se klientite, potoa vrabo-tenite, treto e op{testvoto i ìvotnata sredina i na kraj akcionerite. Na trkalata od kredoto do{la i razmenata na kompanijata od famili-jarno poseduvana firma vo javna kompanija, otkako Xonson i Xonson vleguvaat vo listata na Wujor{kata berza vo 1944 godina.Koga Xejms Burk, koj do{ol od oddelot za marketing vo Prokter i Gembl (Procter & Gamble), stanal pretsedatel na amerikanskata diviz-ija na Xonson i Xonson vo 1966 godina, kompanijata po~nala da bara na~ini za zgolemuvawe na profitot od proizvodite nameneti za konzumentite. Toa trebalo da go kompenzira mo`niot pad

20 28.10.2010 ÊTVRTOK RABOTA / MENAXMENT / MARKETING / PRODA@BA / SMETKOVODSTVO

SMETKOVODSTVO I REVIZIJAIzvor: Dnevnik

Objaveno: 22.10.2010-05.11.2010EL-TE inènering ima potreba od: Smetkovoditel CV, kratka biografija i fotografija ispratete na e-mail:[email protected] i [email protected], ili na adresa:ul.@elevo br.2/2-10 Skopje. Tel.022033453,2033473 i faks 2033-454 Kraen rok na dostavuvawe na dokumenti: 05.11.2010 god.

SMETKOVODSTVO I REVIZIJAIzvor: Dnevnik Objaveno: 18.10.2010-28.10.2010Dru{tvoto Pa{oski Tutunski Diler Skopje, objavuva oglas za: 1(eden) knigovoditel Rok na dostavuvawe na prijavite so pridru`nata dokumentacija e 8 dena od denot na objavu-vaweto na oglasot. Prijavite i pridru`nata dokumentacija treba da se dostavat po po{ta na slednata adresa: Advokat Boris No{pal ul.Qubqanska b.b. so napomena za oglas

MENAXMENT, UPRAVUVAWEIzvor: Vest

Objaveno: 22.10.2010Tineks-Mt ima potreba od popolnuvawe na slednive rabotni pozicii: -Grafi~ki dizajner (1 izvr{itel) Rok za prijavuvawe:31.10.2010 Zainteresiranite kandidati potrebno e da ispratat molba za priem, kratka biografija i zadolìtelno portfolio (vo PDF) na: email:[email protected] ili ul.Treta Makedonska Brigada b.b. 1000 Skopje -Menaxer na market (10-deset izvr{iteli) Rok za prijavu-vawe 27.10.2010 Zainteresiranite kandidati potrebno e da ispratat molba za priem, kratka biografija kako i kontakt telefon na: Ul.Treta Makedonska Brigada, b.b. 1000 Skopje ili na email: [email protected]

KOMERCIJA, PRODA@BA, DISTRIBUCIJAIzvor: VremeObjaveno: 22.10.2010Avon ima potreba od: Kreativen preveduva~ na tekstovi i slogani na na{ite pe~ateni materijali. Ispratete go va{eto CV so motivacisko pismo na angliski jazik, ne podocna od 5-ti noemvri 2010 na e-mail:[email protected]

ITIzvor: Vreme Objaveno: 27.10.2010 - 05.11.2010ONE Telekomunikaciski uslugi AD raspi{uva otvoren oglas za pribirawe na aplikacii za slednite rabotni pozicii: Biling Inèner; Softver Inèner; Ekspert za informa-ciska bezbednost i Agent za delovna proda`ba. Detalnite informacii se navedeni vo oglasot objaven vo Vreme na 27.10.2010 koj trae do 05.11.2010god.

ZDRASTVO I NEGA, FARMACIJA, STOMATOLOGIJAIzvor: Ve~erObjaveno: 21.10.2010JZU Centar za javno zdravje Veles raspi{uva: Javen Konkurs za imenuvawe na direktor na JZU Centar za javno zdravje Veles kako rabotodaven organ Prijavite so potrebnata dokumentacija da se dostavuvaat do JZU Centar za javno zdravje Veles ul.„Lazo Osmakov” br.14 Veles, so naznaka „Za Komisija za sproveduvawe na postapka za imenuvawe na direktor, vo rok od 15 (petnaeset) dena, smetano od nared-niot den od denot na objavuvaweto.

ZDRASTVO I NEGA, FARMACIJA, STOMATOLOGIJAIzvor: Ve~erObjaveno: 21.10.2010-04.11.2010JZU „Centar za javno zdravje” [tip raspi{uva konkurs za imenuvawe na direktor na JZU „Centar za javno zdravje” [tip Rok za podnesuvawe na prijavite e 15 dena od denot na objavuvawe na konkursot vo dnevnite vesnici.Prijavite so potrebnata dokumentacija da se dostavat do JZU „Centar za javno zdravje” [tip, ul.Hristijan Karpo{ bb [tip so naznaka za konkursna komisija

Izbor na aktuelni oglasi

Izbor na aktuelni oglasi

Javete se na: 02/2551441 lok. 105 ili kontaktirajte ne na: e-mail: [email protected]

R � ABOTATENDERI �

REVIZORSKI I DRUGI FINANSISKI IZVEШTAI �

SOOPШT � ENIJAPO PROMOTIVNI CENI!

SAMO VO OBJAVETE GI VA[ITE OGLASI ЗА:

2128.10.2010ÊTVRTOKOBUKI / MENAXMENT / ME\UNARODNA TRGOVIJA / IT

Sostavuvaweto na HACCP (AOKKT) tim vo sekoja kompanija e eden od klu~nite elementi za ispolnuvawe na ovoj sistem. Timot treba da bide multidisciplinaren i da vklu~uva razli~en personal (proizvodstvo, laboratorija, sanitacija, inèneri, lica odgovorni za kvalitet i dr). Poèlno e vo timot da ima i ~len od upravata, osobeno koga se re{ava za investicii neophodni za implementacija na ovoj sistem.

CELI NA OBUKATAU~esnicite vo obukata se zdobivaat so prakti~ni znaewa koi }e im ovozmoàt:

Da vovedat HACCP vo svoeto pretprijatie �Da go odrùvaat vovedeniot sistem �Da vr{at modifikacii na vovedeniot sistem �Da gi obu~at ostanatite vraboteni kako da go odrùvaat sistemot �Da bidat vnatre{na kontrola vo drugi pretprijatija. �

SODR@INA NA OBUKATASodrìnata e zasnovana vrz generalniot model na Vodi~ za pri-mena na sistemot za Analiza na Opasnosti i Kriti~ni Kontrolni To~ki (AOKKT), na Komisijata na Codex Alimentarius. Predavawata se prosledeni so prakti~ni ve`bi od strana na site u~esnici. Sekoj HACCP tim izrabotuva HACCP plan za svoeto pretprijatie, pri {to se diskutiraat razli~ni fazi od negovata izrabotka i od voveduvaweto na HACCP sistemot.VREMETRAEWE I MESTO NA ODR@UVAWE NA OBUKATA

3 - dnevna intenzivna obuka (09 - 16 ~asot) vo prostoriite na �Konsalting i trening centar KLU^, Ul. Mito Haxi-Vasilev Jasmin, 52-1/3 - Skopje..

02 / 3211 - [email protected] I TRENING CENTAR KLU^Va{iot klu~ za uspeh!

OBUKA ZA VOVEDUVAWE, ODR@UVAWE I MODIFIKACIJA NA HACCP SISTEM

ZO[TO OBUKA NA HACCP TIM?

OBUKA NA TEMA:

Konflikt i stres menaxmentOblast: Чove~ki resursiTermin: 29 - 30 Oktomvri 2010Vremetraewe : 12 ~asa

Veb link (internet stranica so pove}e detali): �http://www.tsl.mk/article/mk/stres-i-konflikt-menadzment/

Opis na obukata:Problemite i konfliktite se del od rabotnoto sekojdnev- �ie, pra{awe e dali sekoga{ se izbira idealniot na~in za re{avawe na istite. Doznajte kako da gi optimizirate ovie psiholo{ki procesi.

Pridobivki:Vrabotenite da steknat soodvetni ve{tini za spravuvawe �so konfliktnite situaciiDa nau~at da ja izberat soodvetnata strategija za �re{avawe na problemiteDa nau~at kako da go ostavat naporniot den zad sebe, �kako da se relaksiraat, kako da ja nadopolnat izgubenata energijaDa nau~at kako da gi vratat pozitivnite misli �

Triple S GroupAdresa: ul.Ruzveltova 19-2/2 �

Telefon: 3112048 �

Faks: 3112395 �E-mail: [email protected] �Web: www.TSL.mk �

KURS ZA OFFICE MANAGER (96 ÂSA)Kursot gi opfa}a slednite oblasti :Funkcija na sekretarot vo organizacijata; Koordinacija i organizacija na rabotata; Komunikaciski ve{tini; Rabotna i delovna etika; Osnovi na arhivskoto, administrativnoto i pravnoto rabotewe; Osnovi na komerirci-jalnoto i finansisko rabotewe; Delovna pismena komunikacija i kultura na govor; Delovna korespodencija na angliski jazik; Primena na informaciona tehnologija vo kancelariskoto rabotewe; Protokol i bonton vo sekretar-skata profesija.

Upisot e vo tek.Informacii sekoj raboten den od 09 – 20 ~asot.

Ruzveltova 6, 1000 Skopjetel/ faks 02/ 3213-409 02/ 3215-026

e-mail: [email protected]; [email protected] www.kds.com.mk

Po {esnaesetgodi{no iskustvo za obuka na profilot sekretar KDS go nudi Kursot za Offi ce Manager spored Programata koja gi sledi svetskite stan-dardi, a voedno prilagodena namakedonskite delovni i drugi subjekti.

Kursot e namenet za kandidati so SSS I VSS. Nastavata se realizira vo mali grupi od eksperti od dadenite oblasti sledena so soodveten raboten materijal

KOSMO Inovativen Centar

Obuka na tema ME\UNARODNA TRGOVIJA

Oblast: Know-how programaTermin: 29 Oktomvri 2010Vremetraewe : 110 ~asa (3 meseci)Veb link (internet stranica so pove}e detali): http://www.cosmoinnovate.com.mk/Megjunarodna%20trgovija-obuka.htmlOpis na obukataIzvoznite pazari se golem predizvik za makedonskite pretprijatija, no za nivno osvojuvawe potrebni se kompleksni poznavawa za celata izvozna procedura. Ciklusot seminari }e gi pokrie site aspekti na nadvore{no-trgovskoto rabotewe, uvozot i izvozot so koristewe na kombinacija od prezentacii, ve`bi i grupni diskusiiVo seminarite (modulite) se vklu~eni: izvozno-uvozna dokumentacija, eksportni regulativi, menaxment na rizik, EU-normi i standardizirawe, finansiski i proekt-menaxment, standardi i kontrola na kvalitetot, logistika, principi na me|unarodnata trgovija i partnerstvo.

KOSMO Inovativen CentarJane Sandanski 113, 1000 Skopje(02) 244 8077, 244 [email protected]

ALEKSANDRIJA EDUKATIVEN CENTAR

OBUKA NA TEMA COMPTIA SECURITY+

OBLAST: IT- KOMPJUTERSKI MRE@ITermin: vtora polovina na oktomvri 2010 �

Vremetraewe : 40 ~asa

Veb link (internet stranica so pove}e detali): http://www.alexandria.com.mk/ProfesionalniKursevi.aspOpis na obukata: Kako avtoriziran provajder na CompTIA® re{enija za obuka, Aleksandrija nudi kursevi koi{to vi gi razvivaat onie ve{tini koi{to vi se potrebni dokolku sakate da rabotite kako kompjuterski serviseri i profesion-alci za mreì vo bilo koe mesto. Nastavnata programa na CompTIA, e od golema pomo{ za site profesionalci koi {to sakaat da se sertificiraat preku CompTIA programata za testirawe. CompTIA Network+ za mre`ni profesionalci, opfa}a: bez-bedost na sistemi, mre`na infrastruktura, kriptografija, procenki i proverki.

DINAMIKA: dva pati nedelno po 4 {kolski ~asa vo ve~erni terminiVklu~eno vo cenata

Obuk � a vo laboratorija pod vodstvo na sertificiran instruktor (Instructor Led Training), Literatura koja po zavr{uvaweto na kursot ostanuva � vo sopstvenost na posetitelot, Edno besplatno testirawe na steknati znaewa po zavr{uvaweto �na kursot, Diploma za uspe{no zavr{en kurs so osvojuvawe na minimum �75% bodovi.

www.alexandria.com.mk

Aleksandrija Edukativen CentarAtinska 12, 1000 Skopje tel. (02) 307 3443,

e-mail: [email protected]

Na 12.11.2010 godina prezentacija na belgiskata kompanija „KOVANER„ vo Stopanskata komora na Makedonija

SOVREMEN ALAT NA IDNINATAStopanskata komora na Makedonija, vo sorabotka so makedonsko-belgiskata kompanija „Kovaner Balkan„ DOOEL, koja e del od belgiskata kompanija „KOVANER„ organizira prezentacija na ra~en alat so vrven kvalitet. Ovoj alat nao|a primena vo grade`ni{tvoto, drvnata industrija, obrabotkata na mermer i kamen i kaj zanaet~iskite raboti.Prezentacijata, na koja{to }e bidat postaveni alatite i }e bide objasneta nivnata primena, }e se izvr{i pod mototo „Sovremen alat na idninata”. Predvidena e interaktivna razmena na iskustva i soznanija od primena na ra~niot alat.Prezentacijata }e se odrì na 12.11.2010 godina, so po~etok vo 10:00 ~asot, vo Stopanska komora na Makedonija, sala 1 na 5-ti kat. Od 11– do 11.30 ~asot }e ima koktel-pauza, a potoa se predvi-deni bilateralni razgovori.Stopanskata komora na Makedonija gi pokanuva site makedonski kompanii zainteresirani za u~estvo na prezentacijata da go prijavat svoeto u~estvo najdocna do 3.11. 2010 godina. Prijavniot list moè da se prezeme od veb-portalot na Stopanskata komora na Makedonija: www.mchamber.mkKONTAKT:

Mirjana KocevaE-adresa: [email protected]:3244-035; Faks: 3244-088

EDNODNEVEN SEMINAR NA TEMA

„E-BIZNIS STRATEGII ZA PODOBRUVAWE NA EFIKASNOSTA

I EFEKTIVNOSTA VO RABOTEWETO NA KOMPANIITE VO GLOBALNOTO

OKRUЖUVAWE”

3 noemvri 2010 godina (sreda)Stopanska komora na Makedonija,

sala 3 na 3 kat9:30-16:00 ~asot

Konkurentnosta na makedonskata ekonomija e 79-ta od 139 ekonomii. Spored apsorbcijata na tehnologiite od strana na kompaniite Makedonija e na 113-to mesto, spored sofisticiranost na proizvodniot proces na 90-to mesto, a spored sofisticiranosta na biznisot na 96-to mesto od 139 ekonomii vo svetot. (http://www.weforum.org/).

PREDAVA^ NA SEMINAROT:MIJALE SANTA, � Ekonomski fakultet pri Univerzitet „Sv. Kiril i Metodij„ vo Skopje.Izlagawa na pretstavnici na firmi koi �implementirale elektronski biznis.

Zainteresiranite za u~estvo na ovoj seminar moàt da se prijavat najdocna do 1 noemvri 2010 godina.

Poop{irno na veb-portalot na Stopanskata komora na Makedonija, od kade {to moè da se prezeme i prijavniot list: www.mchamber.mkKONTAKT:Len~e Zikova Elizabeta Eftimova: tel: 02 32 44 054 tel: 02 32 44 074 faks: 02 32 44 088 faks: 02 32 44 088 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected]

22 28.10.2010 ÊTVRTOK MAGISTERSKI STUDII / PROTOKOL / EU

PRETPLATETE SE NA

Pove}e informacii na 02/ 2551441 ili [email protected]

DODADETE STIL NA VA[ETO @IVEEWE I RABOTEWE!LU\ETO NE VE PAMETAT PO VA[ITE PARI I OBRAZOVANIE, TUKU PO NAÎNOT NA KOJ GI UVA@UVATE I POÎTUVATE!BIDETE DEL OD OBUKATA PO PROTOKOL I ETIKECIJA

DELOVNA ETIKECIJA: Pravila na delovno odnesuvawe i interakcija.

MANIRI NA MASA - Odnesuvawe na masa i ve{tini za organizacija na zabavi i nastani.

MULTIKULTURNI MANIRI - Pravila na odnesuvawe vo drugi kulturi i religii.

DIPLOMATSKI PROTOKOL - Pravila vo diplomatijata i najformalnite situacii.

UMETNOST NA GOVOROT - Ve{tini koi }e Vi pomognat da bidete zapameteni kako najdobar i najharizmati~en govornik.

BONUS PREDAVAWA: Deloven izgled i {minka, Se za vinoto, Vo albanskiot dom, Protokolot vo MPC, Voen protokol, Tanc za sekoja prigoda, Neverbalen govor, Zamki vo makedonskiot jazik.

Spored nastavna programa i sertifikacija na {kolata za protokol od Va{ington.

Obukata po~nuva na 28 oktomvri i trae do 28 noemvri 2010 godina(sekoj ~etvrtok, petok, sabota i nedela)UPISOT E VO TEK! Mestata se ograni~eni!

NOVO! – KRATKI RABOTILNICI I SKRATENI OBUKI PO POTREBA I @ELBA NA KLIENTOT!!!

Akademijata za protokol obezbeduva i konsultantski uslugi od protokol, organizacija na sekakov vid na nastani, predavawa i prezentacii, obuka vo Va{ata firma za grupi ne pomali od 10 lica, i obuka eden-na eden.

AKADEMIJA ZA PROTOKOL NA MAKEDONIJA Mit. Teodosij Gologanov br54/1, Skopje+(389) 23290 380, 078 484 384 e-mail: [email protected] www.protocolacademy.com.mk

OBUKA ZA APLIKACIJA NA EU FONDOVIEU - otvoren pazar koj gi o~ekuva Va{ite proizvodi.

Sekojdnevno iljadnici proekti apliciraat za finansiska poddr{ka vo fondovite na EU.

Nekoi ja dobivaat, nekoi ne. Samo mal del od proektite se realiziraat i privlekuvaat povtorni investicii od donatorite.

Kako va{ata ideja da ja napravite uspe{en �i konkreten proekt?[to e RSM – rakovodewe so proekten ciklus �– cel i znaewe?Kako da podgotvite proekt koj }e gi zadovoli �EU standardite?Koj treba da ja poseti obukata? �

Proekt menaxeri i IT menaxeri, �menaxment konsultantiInèneri koi prevzemaat menaxerski obvrski, �vraboteni vo dràvna i op{tinska administracijaSite koi sakaat da apliciraat za dobivawe na sred- �stva od pretpristapnite fondovi na EU

Po~etok: 4 Noemvri 2010

Trener: Irena BojaxievaVremetraewe 16 [email protected] 02/ 24 61 477

SEMINARUSPE[NO UÊSTVO NA 7.

RAMKOVNA PROGRAMA NA EUSkopje, petok 19 noemvri 2010 godina

Vo ramkite na evropskiot proekt WBC-INCO.NET, Slovenian Business & Research Association, SBRA od Brisel, organizira seminar na tema: Kako da se pridobijat sredstva od 7. ramkovna programa za istraùvawe i razvoj na EU (FP7)?. Se pokanuvaat site zainteresirani pretstavnici na pretprijatijata, nau~nite ustanovi, lokalnite zaednici i nevladinite organizacii, da ja iskoristat mo`nosta, besplatno da se informiraat za prednostite na EU-programata i uslovite, kako da bidat uspe{ni na konkursite. FP7 programata }e trae u{te 3 godini, me|utoa ve}e zapo~naa prvite diskusii za predlozite za 8. OP – za {to isto taka }e bidete informirani. Na seminarot, pokraj makedonskite pretstavnici, }e zemat u~estvo i zainteresirani od sosednite zemji vo regionot na JI Evropa.

Vo organizacijata na seminarot sorabotuvaat ECPD Regionalniot institut za razvojni studii od Skopje, i Stopanskata komora na Makedonija, vo ~ii prostorii i }e se odrùva seminarot. Raboten jazik e angliskiot na koj treba da se popolnat i prijavite.

Zainteresiranite se povikuvaat da se prijavat na slednata e-adresa [email protected] so kopija do [email protected] do 3 noemvri 2010 godina.

KONTAKT:Len~e Zikova tel: 02 32 44 054 faks: 02 32 44 088 e-mail: [email protected]

Konflikt i stres menaxment29.10 -30.10.102 dena h 6 ~asaTriple S Learning

Upravuvawe so vremeto (Time Management) 29.10.10ESPProekt Menaxment strategii29.10 - 31.10.103 den (25 ~asa)Kosmo Inovativen CentarU~ewe so pomo{ na Power reading

30.10 - 31.10.10In Optimum MakedonijaOnline kursevi po angliski jazik non stopGo! EnglishMak

Podgotvitelni obuki za TOEFL/ GMAT/ GRE/ SATsekoj 1vi i 15ti6 sedmiciObrazoven Informativen CentarEmocionalna inteligencija na rabotno mesto30.10 – 31.10.10CS Global

Prezentaciski ve{tini30.10.10ESPKonferencija TEDxSkopje30.10.10TEDxSkopje

Online kursevi po angliski jaziknon stopGo! EnglishMak

Kurs za kancelarisko rabotewe31.10.2010Aleksandrija Edukativen CentarPsihodrama

vo tek400 ~asaTrinova MPMFinansiska edukacija za kred-itni òngleriOktomvri 2010Sinergija +Nau~i i zbogati se!Oktomvri 2010Sinergija PlusOsnovi na finansiska pismenostOktomvri 2010Sinergija Plus

Obuka za Eklekti~na psihologijavo tek400 ~asaTrinova MPMBusiness & Personal Coaching Oktomvri 2010Ksantika, Agencija za komunikaciiCreative communication (Tailor Made Training)Oktomvri 2010Ksantika, Agencija za komunikaciiNLP Nevro Lingvisti~ko pro-gramiraweOktomvri 2010

Ksantika, Agencija za komunikaciiPodgotvitelni obuki za TOEFL/ GMAT/ GRE/ SATsekoj 1vi i 15ti6 sedmiciObrazoven Informativen CentarKorporativno Op{testvena Odgovornost01.11 – 02.11.10CS Global

Za pove}e informacii odete na www.no.net.mk

Vodi~ za neformalno obrazovanie- Aktuelni obuki

2328.10.2010ÊTVRTOKKONFERENCII

24 28.10.2010 ÊTVRTOK KONFERENCII I SAEMI

Od 10 do 13.11.2010 godina vo Republika BugarijaINTERFOOD & DRINK

VO SOFIJAOd 10 do 13 noemvri 23010 godina vo Sofija vo prostoriite na Inter Ekspo Centarot }e se odrì saemskata manifestacija INTERFOOD & DRINK.Vo nejziniot sklop }e ima posebni specijalizirani izlo`bi kako MESOMANIJA, SVETOT NA VINOTO, BULPEK, SALON NA VINOTO I HRANA I PIJALOCI.Detalni informacii kako i prijavuvawe (vklu~itelno i formulari i uslovi za pri-javuvawe) moè da se dobijat na oficijal-nata veb strana na saemot- http://www.iec.bg/ i vo Stopanskata komora na Makedonija.

KONTAKT LICE :Vasko Ristovski Tel: (02) 3244014 Faks:(02) 3244088Call Centar : (02) 15015 E-adresa: [email protected]

SEKOJ DEN VO

OBJAVUVAJTE GI VA[ITE:

Oglasuvajte gi Va{ite soop{tenija po najpovolni uslovi!Odberete go najefektivniot na~in za komunicirawe so javnosta!Na{ata ~itatelska publika e na{a najgolema prednost. Tokmu taa ni go dava pravoto da veruvame deka oglasuvaweto vo Kapital e efektivno.LICE ZA KONTAKT:DIJANA GULAKOVA tel. 02/ 2551 441 lok.105e-mail: [email protected]

� OGLASI ZA VRABOTUVAWE

� REVIZORSKI IZVE[TAI

� SITE VIDOVI FINANSISKI IZVE[TAI

� TENDERI

� POVICI ZA SVIKUVAWE AKCIONERSKI SOBRANIJA

� SEMINARI, OBUKI, SOVETUVAWA I KONFERENCII

� SITE OSTANATI SOOP[TENIJA KOI SAKATE DA GI KOMUNICIRATE SO JAVNOSTA

25FUN BUSINESS 28.10.2010ÊTVRTOK

Re~isi nema ko j ne znae deka amerikan-skata kompanija Vol-mart e neverojatno

golema multinacionalna korporacija, ~ija glavna cel e svetska dominacija. Toa e sinxir od golemi stok-ovni ku}i, prodavnici i maga-cini. Postoi od 1969 godina, a nejzin osnova~ e Sem Volton. “Forbs” ja proglasi za na-jgolema svetska korporacija za 2010 godina spored pri-hodite koi gi ima ostvareno. Ima 8.500 prodavnici vo 15 dràvi, so 55 razli~ni imiwa. No, ovie 15 fakti za korpo-racijata koi sleduvaat sigurno ne ste gi znaele:

Volmart ima vraboteni so �polno rabotno vreme (2,1 milion lu|e), {to e sedum pati pove}e od celoto naselenie na Island,Prihodite na Volmart mi- �natata godina iznesuvaa 405 milijardi dolari, so {to bea na 23-to mesto za na j golema svetska

ekonomija vo svetot, {to e pove}e od prihodot na [ve d s k a ( e d na c e la dràva),Vo godinata site vo svetot �pravat prosek od 1,1 na-bavki vo Volmart,Nedelno, re~isi edna �tretina od amerikanskoto naselenie gi posetuva pro-davnicite na Volmart,Minatata godina Volmart �prodale pove}e banani od koj bilo drug proizvod,Izvozot na Kina za Vol- �mart e 11% od rastot na vkupnata trgovska razmena me|u SAD i Kina me|u 2001 i 2006 godina,Volmart e najgolemiot �rabotodavec vo SAD, no i drugi 25 dràvi,Ako site 8.500 prodavnici �na Volmart se soberat na edno mesto }e zafatat pros-tor kolku 15.300 fudbalski tereni, Parkinzite na Volmart se �golemi kolku goleminata na Tampa vo Florida,

Vo 2000 godina Volmart bil �tuèn 4.851 pati, odnosno edna{ na sekoi dva ~asa,Volmart se bori so 1,6 �milioni vraboteni vo na-jgolemata akcija za polova diskriminacija, so tu`ba koja moè da vredi i do 11 milijardi dolari,Semejstvoto Volton ima �dadeno 2% od svoeto bogat-stvo za dobrotvorni celi, dodeka Bil Gejts dava 48%, a Voren Bafet 78% od bogatstvoto,Naj~esta vpi{ana desti- �nacija na GPS uredite e Volmart,Vo edna prodavnica na �Volmart vo [enzen vo Kina duri i imaat naprave-no pesna za toa kolku e dlaboka nivnata qubov za Volmart,Volmart ima okolu 55 �razli~ni imiwa vo svetot: Volmeks vo Meksiko, Asda vo Velika Britanija, Seju vo Japonija i Best Price vo Indija.

BESKRAEN TRGOVSKI SINXIRSVETSKI KORPORACII


Dva voza so ogromna brzina denovive trgnaa od no-vata èlezni~ka stanica vo [angaj i so toa ja otvorija novata linija na ekspresni

vozovi vo Kina. Vozovite so golemi brzini }e se dviàt po linijata [angaj-Hangxou, a 200 kilometri }e bidat pominuvani za samo 45 minuti.Kineskite vozovi CRH380 ja postig-naa najgolemata brzina, re~isi 420 kilometri na ~as, {to pretstavuva svetski rekord, zatoa {to obi~no se dviàt so 350 kilometri na ~as. Kina planira da ima pruga od 13.000 kilometri po koja }e se dviàt ovie vozovi. Ovoj plan sakaat da go realiziraat celosno do 2012 godina. Upravata na èlezni~kata stanica neodamna objavi deka raboti na tehnologija

so koja brzinata na vozovite }e se zgolemi na pove}e od 500 kilometri na ~as.Pretstavnikot od Ministerstvoto za èleznici, Vang Jangoing, iz-javil deka celokupnata oprema, od tehnologija, do dizajn e kineska, me|utoa, ne ja isklu~uvaat mo`nosta za sorabotka i so Japonija kako i so drugite zemji.“Sega i ostanatite zemji sakaat da sorabotuvaat so nas. Site sakaat kineska tehnologija”, izjavil Jangoing za mediumite.Edna od najgolemite brzi prugi e vo izgradba, toa e linijata Peking-[angaj, dolga 1.318 kilometri, koja }e ~ini 32,5 milijardi dolari. Tre-ba da bide otvorena vo 2012 godina i }e go prepolovi vremetraeweto na patuvaweto me|u dvata najgolemi kineski grada na pet ~asa.

EKSPRES KINABRZA @ELEZNICA

FAN BUSINESS26 28.10.2010 ÊTVRTOK

Britanskoto kralsko semejstvo denovive be{e doma}in na kralskata familija od Katar pri niv-

nata dràvna poseta na zamokot Vindzor. Emirot od Katar i negovata so-pruga, Mozah, vtora od trite oficijalni vo hare-mot, uìvaa vo dru{tvoto na kralicata Elizabeta Vtora i na princot Filip. Rubrikite na britanskite vesnici specijalizirani za kralskiot dvor velat deka prisustvoto na poubavata polovina na emirot od Ka-tar pozitivno vlijaela na princot Filip, soprugot na angliskata kralica Eliza-beta Vtora. Toj, od “grdoto paj~e”, kako {to so decenii go narekuvaat tabloidite, na nekoj na~in se pretvoril vo lebed, upotrebuvaj}i go svojot {arm i xentlmenski maniri, iako samo {to ne napolnil 90 godini.Pede-set i osumgodi{niot {eik Hamad bin Kalifa Al-Tani e sopstvenik na teritorija koja e samo eden del od go-lemoto Obedineto Kralstvo na Emiratite. Me|utoa, nego-voto bogatstvo e proceneto na 1,5 milijardi funti, {to vo prevod bi do{lo pet pati pogolemo od ona na kralicata Elizabeta.Isto taka, ima vlijanie i vrz ogromen dràven

investiciski fond i nevero-jatno, no vistinito, poseduva pove}e imoti vo London otkolku samata kralica Elizabeta.Emirot od Katar ima sedum deca so Mozah. Taa e negova vtora sopruga, me|utoa, za razlika od ostanatite dve, taa e najmnogu prisutna vo javnosta. Od trite èni ima 27 deca koi ne bea del od tridnevnata poseta na Velika Britanija.I pokraj do`dlivoto i vetrovito vreme koe bilo dominantno za vreme na posetata, i dvete dami, stolbovite na dvete stari i novi imperii, uspeaja

da izgledaat besprekorno. Kralicata Elizabeta bila oble~ena vo crven kaput vo boja na cre{a, kako i {apka vo ista boja, so perduvi, za da & parira na preubavata Mozah koja nosela elegantna kombi-nacija i marama vo boja na slonova koska.Dvete familii po for-malnite pozdravuvawa se upatile na privaten ru~ek, kako i na razgleduvawe na kralskata kolekcija i na arhivite. Isto taka bile primeni i od strana na premierot na Velika Bri-tanija, Dejvid Kameron.Na banketot koj bil or-

ganiziran vo nivna ~est prisustvuvale 160 gosti. So ogled na toa deka kralskata familija od Katar e od muslimanska veroispoved, namesto {ampawsko se pielo rose water (rozina voda).Bile razmeneti mnogu bogati podaroci me|u dvete kral-ski semejstva. Kralicata gi opsipala so potpi{ani sliki od nea i od princot Filip. Za vozvrat, vlade-telite na novata imperija se revan{irale so zlaten kov~eg od 18-karatno zlato, ukrasen so dijamanti, ame-tist i biseri, kako i statua na kow.

KRALICATA VS EMIROT OD KATAR

I pokraj toa {to teritorijata na koja vladee e edna dvaesettina od goleminata na Obedinetoto Kralstvo i

se falat so populacija od 1,7 milioni, emirot od Katar poseduva pet pati pove}e bogatstvo za razlika od kralicata Elizabeta i poseduva pogolem del od London, za razlika od nea.Kralicata Elizabeta Vtora:Vozrast: 84 godiniBra~en status: 1 soprug, princot Filip, 89 godiniDeca: 4, od 46 do 60 godiniLi~no bogatstvo: 284 milioni funtiSopstven imot: gi poseduva Sandringam i Balmoral. Taa ne moè direktno da dobie prihod, nitu, pak, da prodade nekoj del od kralskiot imot koj vredi 6,6 milijardi fun-ti, koj e na nejzino ime. Toj go vklu~uva krajbre`jeto na Obedinetoto Kralstvo, kako i nedvi`nostite na Rixent Strit vo London, na Harli Strit, kako i centarot Pol. Isto taka, taa ne e sopstvenik na glavnite rezidencii, zamokot Vindzor i Bakingamskata Palata.Drugi investicii: Mnogu misteriozni, me|utoa se spomenu-vaat izdava~kata ku}a PopTone kako i Getmapping.com.Emirot od KatarVozrast: 58 godiniBra~en status: 3 soprugi, od koi dvete javno ne se pokaùvaat, i glamuroznata Mozah bin Naser Al-Misned, koja ima 51 godinaDeca: 27 so trite èni (zasega)Sopstvena imperija: vlijanie na dràvniot kralski inves-ticiski fond, vo koj ima sredstva do 63 milijardi funti. Samo vo London ova vklu~uva 1,5 milijardi vo Harods, zgra-data na amerikanskata ambasada na plo{tadot Grosvenorm vredna 450 milioni funti, objektot na kasarnata vo êlzi vreden 1 milijarda funti. Toj e sopstvenik i na glavnite akcii vo Kanari Vorf, koi vredat milijardi funti.Drugi investicii: banki, vklu~uvaj}i gi Barklis, Kredit Svis, Xej Sejnsburi, kako i Folksvagen Erbas.

STARI I NOVI IMPERII

SIROMA[NI KRALEVI I BOGATI [EICIPosetata na emirot od Katar na kralskoto semejstvo vo Velika Britanija dade mo`nost da se izmeri kolku ”teàt” starite i novi imperii

��

Noviot film na Mil~o Man~evski, “Majki”, koj e aktuelen ne samo vo Makedonija,

tuku i vo svetot, ne gi frli vo zaborav postarite filmski ostvaruvawa na ovoj reìser. Dodeka doma{nata pub-

lika s$ u{te e vo {ok od prikaznata na “Majki”, “Pred do`dot” ne prestanu-va da privlekuva vnimanie i 16 godini po negovata svetska premiera. Ovoj film e eden od najtrofejnite makedonski filmovi na site vremiwa i zatoa, po povod jubilejot

od 40 godini od pos-toeweto na Me|unarodniot filmski festival Mol-odist vo Kiev, Ukraina, se prikaùva vo izborot na najdobrite filmovi prikaàni vo tekot na 40-te prethodni izdanija na festivalot. Povtornata proekcija na filmot “Pred do`dot” se odrà v~era, a na nea prisustvuva{e i Man~evski. Paralelno so ova pret-stavuvawe vo Ukraina, Klubot na misliteli od Univerzitetot vo Hsin~u, Tajvan, isto taka go pokani makedonskiot film. Klubot organizira mese~ni seminari na koi se ohrabruva dijalog, debata i razmena na idei me|u studentite, a sekoj seminar po~nuva so vnimatelno izbran film od svetskoto kinematografsko nasled-

stvo, za koj rakovodstvoto smeta deka }e ima silno vlijanie. Na{iot film }e go otvori ovogodine{niot festival, a temata za diskusija e “Globalni perspektivi na etni~kiot konflikt”. Glavnata uloga vo filmot ja tolkuva Rade [erbexija: dotoga{ vode~kiot eks-jugoslovenski akter so “Pred do`dot” ja po~na negovata internaciona-lna kariera i patot do Holivud. Ovoj film ja obeleà karierata na dotoga{ anonimnata Labina Mite-vska, koja denes e na{ata najangaìrana akterka vo internacionalni proekti. Od internacionalnata ekipa vo filmot igraat i Ketrin Kartlix, Gregoar Kolan, a od doma{nite Josif Josifovski, Sil-

vija Stojanovska, Petar Mir~evski, Vladimir Ja~ev... Muzikata e na grupata Anastazija i filmot pretstavuva{e svoevidna promocija na makedonskata world music. Kolku za potsetuvawe, filmot vo svojata film-ska naracija sodrì tri celini povrzani me|u sebe. Nasloveni se kako “Zborovi”, “Lica” i “Sliki”.“Pred do`dot” go osvoi Zlatniot lav na fes-tivalot vo Venecija vo 1994 godina, be{e nominiran za Oskar vo 1995 godina, a e dobit-nik na u{te 30 nagradi. “Wujork tajms” go vbroi filmot vo 1.000 najdo-bri filmovi na site vremiwa

FILMSKA DOLGOVE^NOST

NAJGOLEMATA PROMOCIJA NA MAKEDONIJA

�

Po golemiot uspeh na Windows 7, koj postoi edvaj edna godina na pazarot, sosema normalno e da se o~ekuva nova podobrena

verzija, Windows 8. O~ekuvawata gi potkrepija glasinite deka vo 2012 godina }e se pojavi ovoj operativen sistem. Spored Majkrosoft Holandija, pojavuvaweto na noviot Windows }e bide proces koj }e potrae dve godini. Tie ne sakaa da komentiraat za glasinite koi kruàt deka novata programa }e se pojavi i porano od 2012 godina, (spored nekoi informacii koi moèa da se pro~itaat na stranicata na Majkrosoft), no potvrdija deka se raboti na proektot.oi moèa da se pro~itaat na stranicata na Majkrosoft), no potvrdija deka se raboti na proektot

GADGETSZA WINDOWS 8 ]E POÊKAME DO 2012

� Novite vladeteli pet pati pobogati od starite

27

SPORTSPORTSPORT 28.10.2010ÊTVRTOK


Sprotivno na site predvidu-vawa, prognozi i o~ekuvawa,

lider vo italijanskoto fudbalsko prvenstvo e ekipata na Lacio. Ako vo minatata sezona ovoj tim edvaj se izbori za opsta-nok vo ligata, na startot od novata ima rezultat od {est pobedi po osum kola. Ovoj izvonreden start na “lacijalite”, pokraj toa {to gi zagrea srcata na vernite naviva~i, vrtoglavo ja zgolemi i vrednosta na akciite na klubot. Posledniot izve{taj od Milanskata berza govori za rast od 26%, {to e vistinsko ~udo ako se zeme predvid deka italijanskata ekonomija, kako i ostatokot od svetot, s$ u{te gi lekuva ranite od ekonomskata kriza i recesija.Povikuvaj}i se na ograni~uva~kite merki koi imaat za cel da gi za{titat investitorite, odgovornite na berzata vo Milano, sepak, ja suspen-

diraa vrednosta na klup-skite akcii, namaluvaj}i im ja cenata za 10%.Ovoj rast na vrednosta na Lacio e prv po 2000 godina, koga klubot za malku ne bankrotira{e otkako mnozinskiot sop-stvenik i glaven sponzor, bankata Sirio, be{e lik-vidiran poradi ogrom-nite dolgovi. Toga{, so gubeweto na finansiska-ta stabilnost, ekipata ne be{e vo mo`nost da gi isplati obvrskite kon igra~ite, koi nabrzo si najdoa novi klubovi. Pokraj Lacio, od itali-janskoto prvenstvo svoite akcii na Milanskata berza javno gi nudat i ekipite na Roma i Juventus.

SR\AN IVANOVI][email protected]

Najtrofe jniot {panski klub, Real Madrid, povtorno se ma~i vo nat-prevarite od Kralskiot kup.

Otkako minatata sezona be{e eliminiran vo tretoto kolo po duelot so tretoliga{, ovoj pat, povtorno so ekipa od tretata liga, odigra bez golovi vo prviot me~ na gostinski teren. To~no e deka trenerot @oze Muriwo se re{i da gi odmori Mesut Ozil, Davi Igain i âbi Alonzo, dodeka na klu-pata za rezervni fudbaleri bea Di Marija i Kedira, no, zatoa, na me~ot so Mursija od prvata minuta be{e vo igra Kristijano Ronaldo, moèbi najdobriot svetski fudbaler vo momentov.

Majkl Xordan go pa-metime kako naj-dobriot ko{arkar na site vremi-wa. Sekoga{ vo

pobedni~ki element, precizen vo poslednite re{ava~ki momenti od natprevarite. Go pametime i kako mnogu seri-ozen, vnimatelen vo inter-vjuata, povle~en i nedostapen za javnosta. Avtogrami retko koga daval, a retko i koga bil vo neposreden dopir so negovite fanovi.

NBA

SERIJA A

DVETE LICA NA MAJKL XORDAN

Toga{ Xordan be{e popularen sportist, a na takvite lu|eto se podgotveni da im prostat i koga se nam}ori. No, deneska toj e mnozinski sopstvenik na NBA timot [arlot Bobkets, a bidej}i rabotata so ovoj klub i ne odi najdobro, “negovoto viso~estvo” e kako nikoga{ porano podgotven da se druì so obi~niot narod, so cel da prodade nekoj bilet pove}e ili eksponat so logoto na negovata ekipa.

AKCIITE NA LACIO VRTOGLAVO RASTAT

Po nenadej- �niot rast na akciite na rimskiot klub, Milanskata berza ja nama-li vrednosta za 10%

“Toj se druì so lu|eto vo barovi kade {to pivoto ~ini tri dolari, razgovara so naviva~ite, baknuva bebiwa i si igra so decata. Ova ne e istiot Majkl {to go znaevme od pred desetina godini”, pi{uva vo svojata kolumna novinarot na “Vorld Strit urnal”, Dej-vid Biderman.Xordan poseduva 80% od akci-ite na Bobkets. Za kupuvaweto potro{i 180 milioni dolari, no iako pominaa godinite na konsolidacija, toj s$ u{te ne moè da se nadeva na profit. U{te polo{o {to negoviot klub minatata sezona ja zavr{i so finansiska “dup-ka” od 20 milioni dolari, pari koi toj mora{e da gi dopolni od privatnata smetka.“Dolarite mnogu te{ko doa|aat vo ovoj sport vo uslovite {to vladeat so na{ata ekonomija. Ed-nostavno, site nie mora naporno da rabotime”,

Ednostavno, nemavme sre}a. Imavme dobra igra, no ne postignavme gol. Seto toa }e bide ispraveno na revan{ot pred na{ata publika. Ne moète da obvinite nekogo deka ne pobedil, a pritoa dal s$ od sebe za da go stori toa, veli Muriwo

Toj se druì so lu|e vo barovi kade {to pivoto ~ini tri dola-ri, razgovara so naviva~ite, baknuva bebiwa i si igra so decata. Ova ne e istiot Majkl {to go znaevme od pred desetina godini

Pred po~etokot na sredbata Muriwo istakna deka dokolku negovite fudbaleri ne ost-varat pobeda, toj }e im se naluti. Sepak, po krajot na natprevarot, Portugalecot, na op{to iznenaduvawe, izjavi deka e zadovolen od svoite izbranici.“Sre}en sum so timot. Site igra~i se zalagaa i ja posaku-vaa pobedata. Ne bi moèl da obvinam nitu eden od fudba-lerite. To~no e deka toa ne e nivniot najdobar natprevar, no elbata za igra be{e prisutna

kaj site niv. Nemavme sre}a da postigneme gol, inaku ja

kontroliravme igrata, a vo revan{ot sigurno }e pobed-ime”, veli Muriwo.Moèbi Muriwo e zadovo-len od timot, no fudbalskata javnost vo Evropa se pra{uva dali Real e sposoben da igra na tri fronta, odnosno da se bori za najvisokite dostreli vo Ligata na {ampionite, [panskoto prvenstvo i Kral-skiot kup, t.e. dali kapacitetot na madridskiot klub e dovolen za borba vo trite natprevaru-vawa ili moèbi e potrebno svesno da se rtvuva nastapot vo sredbite od Kupot.“Ednostavno, nemavme sre-

}a. Imavme dobra igra, no ne postignavme gol. Seto toa }e bide ispraveno na revan{ot pred na{ata publika. Ne moète da obvinite nekogo deka ne pobedil, a pritoa dal s$ od sebe za da go stori toa”, dodade Muriwo, obiduvaj}i se da stavi do znaewe deka e kadaren da go povtori lanskiot uspeh od Milano, koga so Inter ja osvoi lanskata kruna.Za razlika od Real, Barselona nema problemi vo natprevarite so tretoliga{ite. Kataloncite so 3:0 proslavija triumf na gostuvaweto vo Seuta.

KRALSKI KUP

ostavno, nemavme sre}a. Imavme dobra S b

, r rigra, no ne postignavme gol. Seto toa }e bide igra, no ne postignavme gol. Seto toa }e bide

r

REAL POVTORNO

MALEROZEN VO KUPOT!

20milioni dolari

iznesuva finansiskata dupka na Bobkets

Nitu �Kristijano Ronaldo ne moè{e da go skr{i otporot na Mursija

veli malcinskiot sopstvenik na Bobkets i sorabotnik na Xordan, Feliks Sabates.Deka na Majkl mnogu podobro mu ode{e kako ko{arkar, ot-kolku kako sopstvenik, znaeme u{te od vremeto koga toj be{e menaxer na Va{ington Vizards. I toga{ se soo~uva{e so fi-nansiski dubiozi, koi {to gi re{i na najbezbolniot na~in za nego. Gi prodade akciite i po tret pat vo ìvotot & se vrati na ko{arkata. Te{ko deka sega vo poodminati godini toj }e bide vo mo`nost povtorno da gi oble~e patikite. No, proda`bata na akciite, kako {to mnogumina ve}e go sovetuvaat, moè da se pokaè i kako dobra investicija.

Majkl Xordan kako nikoga{ porano e �podgotven za razgovor i druèwe

TOP 100

Za site informacii i pra{awa okolu oglasuvaweto obratete se do marketing sektorot na e-mail: [email protected] tel: 02 2551 441lice za kontakt: Jasmina Savovska Tro{anovski

Kapital Media Group vo sorabotka so doma{ni analiti~ari i eksperti ja podgotvuva vtorata godi{na edicija KAPITAL 100.Po nekolkute uspe{ni edicii posveteni na bankite, izvoznicite, kompaniite, podgotvuvame nova edicija koja }e bide posvetena na liderite na makedonskata ekonomija.

Vo edicijata }e bidat vklu~eni pove}e rangirawa i analizi:� 100 najgolemi kompanii vo

Makedonija za 2009 � 100 najprofitabilni kompanii

vo Makedonija za 2009 � Koi se najgolemite rabotodava~i

vo Makedonija� Najgolemite problemi vo vremena

kriza i kako da se re{at� O~ekuvawa na najgolemite za 2011 godinaSite rangirawa }e bidat izraboteni vrz osnova na oficijalni i revidirani podatoci obezbzedeni od oficijalni institucii.

19. NOEMVRI, NOVA EDICIJA

Vo edicijata vo posebni tekstovi }e bidat analizirani nekolku sektori preku obrabotka i izjavi na najgolemite i najsupe{nite kompanii koi rabotat vo slednive sektori:� Energetika i nafta i nafteni derivati

� Crna i oboena metalurgija � Telekomunikacii � Grade`na industrija i grade`ni materijali

� Prehranbena industrija � Trgovija

Vo ramki na rangiraweto }e bidat vklu~eni u{te dve rangirawa:� TOP 100 najgolemi kom-

panii vo Adriatik re-gionot (rangirani spored vkupni prihodi ostvareni vo 2009) i

� TOP 100 najgolemi kompanii vo Central-na Evropa (rangirani spored vkupni pri-hodi ostvareni vo 2009).

KAPITAL 100 NAJGOLEMILiderite na makedonskata ekonomija

TOP 100

OVAA ESEN ÎTAJTE VOSPECIJALNI PRILOZI

ZA SITE INFORMACII JAVETE SE NA:TEL. 02 2551 441 LOK 102 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKIILI ISPRATETE E-MAIL NA: [email protected] KAPITAL MEDIA GROUP DOOP-FAH 503 1000 SKOPJETEL. 02 2551 441; FAKS. 02 2581 440

Documents

153 Kapital 28 10 2010