ANGPahayagan ng Partido Komunista ng Pilipinas

Pinapatnubayan ng Marxismo-Leninismo-Maoismo

Tomo LII Blg. 6Marso 21, 2021

www.cpp.ph

EDITORYAL

Pu ma pa lo na sa ha los 8,000 ka ‐da araw ang bi lang ng mga na ha ha ‐wa sa Covid-19 at ma hi git 12,900 na ang na ma tay. Sa ha rap ng isang taong lockdown, lu pay pay pa rin ang sis te ma ng pam pub li kong ka lu ‐su gan. Wa lang lib reng mass tes ‐ting, ma tu ling con tact tracing, lib ‐reng pag ga ga mot sa mga na ha wa ng Covid-19. Wa la pa rin ang ma ‐ra mi hang pag ba ba ku na. Tu wing su ‐mi si rit ang ka so ng na ha ha wa, ma ‐pa ni il at wa lang-say say na lockdown ang sa got. Ka ya hin di la ‐mang pa tu loy ang pag ka lat ng Covid-19, wa sak pa ang eko nom ya at ka bu ha yan, at siil ang mil yun-mil yong ma ma ma yan.

Da hil sa wa lang pan tay na pin ‐sa lang ha tid ng lockdown, wa lang ma ga wa si Du ter te kun di lu wa gan ang mga restrik syon sa ne go syo. Ngu nit da hil hin di na man pi na la kas ang sis te mang pang ka lu su gan (ka bi ‐

lang ang pag sa saa yos ng sup lay ng mga ba ku na na usad-pa gong), ini la ‐la gay la mang ni ya ang ban sa sa ban ta ng ba gong an tas ng pag la la ng pan dem ya.

Nga yong su mi si rit mu li ang da mi ng ka so ng Covid-19, lockdown, curfew at mga tsek poynt pa rin ang sa got, pa ra la mang pa la ba sing may ‐ro ong itong gi na ga wa. Wa lang mabu ting idu du lot ang mga ito kun di dag dag na pag du ru sa ng taum ba ‐yan. Pag hi hi rap at pe lig ro ang di na ‐ra nas ng ka ra ni wang mga tao. Wa la na ngang mai pam bi li ng bi gas at ulam, paa no pa kung mag ka sa kit. Sa man ta lang ang mga upi syal ni Du ‐ter te, ma ya't ma ya ang pag pa pa-test ga mit ang pon do ng taum ba yan. Bi nuk san ang mga mall, pa sya lan at sa bu ngan, pe ro sa ra do pa rin ang mga paa ra lan. Na ka ku long pa rin ang mga ba ta't ka ba ta an at hi rap na hi rap ang mga ma gu lang.

La ba nan ang pa sis tanglockdown at panunupil

Suk du lan na ang pag du ru sa ng ma ma ma yan sa wa lang ka pan tay na ka ‐pal pa kan ng re hi meng US-Du ter te sa pag ha rap sa pan dem yang Covid-19, sa ka ga ga wan ni tong kri sis sa eko nom ya at sa wa lang pi gil na te ro ‐

ris tang pa ni ni ba sib sa ba yan.

17 ar mas, na sam samng BHB sa Ca ma ri nes

LABIMPITONG ARMAS, KASA ‐MA ang 10 ma ta ta as na ka lib ‐reng ar mas, ang na sam sam ng mga yu nit ng Ba gong Huk bong Ba yan (BHB) sa Bicol sa tat long mag ka hi wa lay na ak syon.

Noong Mar so 19, si na la kay ng BHB-Ca ma ri nes Nor te ang out post ng Phi lip pi ne Na tio nal Po lice (PNP) 2nd Provincial Mo ‐bi le Force Com pany sa Pu rok 6, Ba ra ngay Du mag mang, La bo, Ca ma ri nes Nor te. Isang baby M60 machi ne gun, isang R4 car ‐bi ne, anim na Ga lil, at anim na pis to lang Glock.

Li ma ang na pas lang, ka bi ‐lang si Pcpl. Ro ger Estoy, at da ‐la wa ang su ga tan sa mga pu lis. Tu gon ang tak ti kal na open si ba sa su nud-su nod na pa ma mas ‐lang at pang-aa ta ke ng pu lis at mi li tar sa mga re si den te ng Ca ‐ma ri nes Nor te.

Sa Ca ma ri nes Sur, i nam bus ng BHB ang nag-oo pe ra syong PNP Special Acti on Force at mga sun da lo sa Ba ra ngay Tig man, Si ‐pocot noong Mar so 4. Da la wa ang na pa tay at da la wa ang na ‐su ga tan sa ha nay ng kaa way.

Noong Peb re ro 1, ki num pis ka ng BHB ang mga ar mas ng goons ng pa mil yang Vil lafuer te sa Ba ra ‐ngay Vil lazar, Si pocot sa pa re ‐hong pru bin sya. Na sam sam ang isang rip leng M16, da la wang rip ‐leng kar bin at mga ba la. Ma ta gal nang ini re rek la mo ng mga re si ‐den te ng ba ra ngay ang pa na na ‐kot at pang gi gi pit ng des po ti kong pa mil ya. Isa si la sa ma la la king pa ngi no ong may lu pa at nag ha ha ‐ri-ha ri ang upi syal ng ba ra ngay.

"Labanan...," sundan sa pahina 2 "17 armas...," sundan sa pahina 3

Marso 21, 2021 ANG BAYAN2

Tomo LII Blg. 6 | Marso 21, 2021

NilalamanANG

Ang Ang Bayan ay inilalathala dalawang beses bawat buwan

ng Komite Sentral ng Partido Komunista ng Pilipinas

Ang Ang Bayan ay inilalabas sa

wikang Pilipino, Bisaya, Iloco,

Hiligaynon, Waray at Ingles.

Tumatanggap ang Ang Bayan ng mga

kontribusyon sa anyo ng mga artikulo

at balita. Hinihikayat din ang mga

mambabasa na magpaabot ng mga

puna at rekomendasyon sa ikauunlad

ng ating pahayagan.

Hi na ha rap ng mga mang ga ga ‐wa, ka wa ni at ma sang anak pa wis ang pi na ka ma la king pe lig ro ng pag ‐ka lat ng bay rus sa pu nong mga pab ‐ri ka, upi si na, sa ma si si kip na sa sak ‐yang pam pub li ko at sa ka ni lang sik ‐si kang mga ba hay. Sa man ta lang ang ma la la king ka pi ta lis ta ay lu ma la ‐ngoy sa lak sa-lak sang tu bo at ki ta at may ma la wak na es pa syo sa mga upi si na at ta ha nan pa ra hin di mag ‐ka di ki tan at di mag ka ha wa an. Pa tu ‐loy din ang ko rap syon ng mga bu ‐ruk ra ta at pi nag ka ka ki ta an ang pon dong pam ba yan.

Na pa ka la king pal pak ng re hi ‐meng Du ter te la lo kung iku kum pa ra sa pa nga nga si wa ng pan dem ya sa Viet nam, New Zea land at Tai wan. Ipi na ki ta ni la ang ha la ga ng ma la kas na sis te mang pang ka lu su gan, mass tes ting at ma tu ling con tact tracing. May mga pa la tan da ang ma ka tu tu ‐long ang ba ku na sa pagpigil sa pag ‐ka lat ng bay rus, pe ro kai la ngan pa itong pa tu na yan sa da ra ting na mga bu wan, la lo’t may ba gong mga bar ‐yant o kla se ng Covid-19 na mas ma bi lis ku ma lat at po sib leng hin di

ta la ban ng ba ku na. Ang na pa tu na ‐yan na sa ka ra na san na ang prin si ‐pal na sa lik sa ma ta gum pay na pag ‐kontrol sa pan dem ya ay ang es ta ‐dong may ka ka ya han at sa pat na re ‐kur so pa ra sa pam pub li kong ka lu su ‐gan.

Ang prob le ma, sa ha rap ng nag ‐pa pa tu loy na pan dem ya, iba ang pra yo ri dad ng pal pak na gub yer no ni Du ter te. Sa bad yet nga yong taon, ku lang na ku lang ang ini la ang pon do pa ra sa ba ku na sa Covid-19 ka ya ka li wa't ka nan ang pa ngu ngu tang pa ra lamang may mai pam bi li. Wa la rin itong ini la ang pon do pa ra sa lib ‐reng mass tes ting at ma bi li sang con ‐tact tracing, pe ro to do-bu hos ang pon do pa ra sa mi li tar at pu lis at sa Na tio nal Task Force to End Local Com mu nist Armed Conflict (NTF-ELCAC).

Da hil wa lang gi na wa pa ra pa la ‐ka sin ang sis te mang pang ka lu su gan at uma sa lamang sa mga so lu syong mi li tar at pu lis, ti yak na ma bi bi go ang re hi meng Du ter te na kontro lin ang pan dem ya, at kaa ki bat ni to, ti ‐yak na pa pal ya sa pag pa pa sig la ng

eko nom ya. Wa la itong ibang pa tu ‐tu ngu han kun di iba yong kri sis, mas ma la lang di semple yo, pag ka lu gi ng mga ne go syo, ka wa lan ng ki ta, pag ‐tu mal ng pro duk syo n, pag ta as ng pre syo, hi rap at gu tom.

Sa ha rap ng la bis na pag du ru ‐sa ng ba yan dulot ng pan dem ya at kri sis sa eko nom ya, wa lang-ha bas na kam pan ya ng pa nu nu pil ang pi ‐nap ra yo ri dad ng pa sis tang re hi ‐men. Sa nag da ang mga bu wan, la ‐long mas ma lu pit at na ka ma ma tay ang mga da gok ng pa sis tang es ta ‐do la ban sa de mok ra ti kong mga pwer sang ku mo kontra sa an ti-ma ‐ma ma yang mga pa ta ka ran at pa ‐ma ma la kad.

Sa ila lim ng Anti-Ter ror Law at sa utos ni Du ter te na "pa ta yin la hat ng ko mu nis ta," iki num pas ng NTF-ELCAC, hun tang mi li tar ni Du ter te, ang ser ye ng koor di na dong mga pag pas lang at pag-aa res to sa Southern Ta ga log, Bicol, Pa nay, at sa Na tio nal Ca pi tal Re gi on. Du gu an ang mga ka may ni Du ter te at ng kan yang mga pa sis tang kam pon sa du ma ra ming bi lang ng ka ni lang mga bik ti ma. Dag dag sa AFP at PNP, gi ‐na ga mit ni to ang mga kor te, iba pang ahen sya ng gub yer no at lo kal na yu nit ng gub yer no bi lang pa ma to sa ma ru ming ge ra ng te ro ris mo ng es ta do pa ra pa ta hi mi kin at su pi lin ang buong ba yan.

Da pat la mang na buong-la kas na kun de na hin ang ma ra mi hang pag pas lang ng uhaw-sa-du gong si Du ter te. Hang gang hin di na pa hi hin ‐to, ang ka ha yu kan niya sa pag pas ‐lang ay pa tu loy na ha han tong ito sa mas ma ra ming ma sa ker at ma ra mi ‐hang pag pas lang sa hi na ha rap. Wa ‐lang ibang la yu nin si Du ter te kun di ang dai gin sa ta kot at pag wa tak-wa ta kin ang ba yan, pa ra ti ya king ma ka pa na ti li si ya sa pu si syon at ma pa la wig ang kan yang ko rap na pam pu li ti kang di nas ti ya lag pas pa sa 2022.

Sa ha lip na ma ta kot, da pat pag-i ba yu hin ng ba yan ang ka ni ‐lang ta pang at pus pu sang ilan tad, ba ti ku sin at la ba nan ang kam pan ‐

Editoryal: Labanan ang pasistang lockdown at

panunupil 1

17 armas, nakumpiska ng BHB 3

Nagkakaisang layunin ng Pulang mandirigma 3

Kayod-kalabaw ang kababaihang magsasaka 4

Mga protesta 4

1 milyong kababaihan, nawalan ng trabaho 5

Manipulasyon sa presyo ng mga langis 6

Pagmimina ng magnetite sa Cagayan 7

Sa madaling salita 8

Red-tagging sa mga guro at kawani 9

"Bloody Sunday" sa Southern Tagalog 9

Lider ng Partido, brutal na pinaslang 9

Giriang militar ng US-China, paiigtingin 10@prwc_info

cppinformationbureau@gmail.com

"Labanan...," mula sa pahina 1

"Labanan...," sundan sa pahina 3

ANG BAYAN Marso 21, 2021 3

yang pa nu nu pil ng re hi meng US-Du ter te at ang an ti-de ‐mok ra ti ko, mi li ta ris ta at pal ‐pak na tu gon ni to sa pan dem ‐ya. Kaa ki bat ni to, da pat wa ‐lang pa god ni lang iha yag ang ka ni lang mga hi na ing at igi it ang pag ta ta as sa sa hod, pag ‐ba ba ba sa pre syo ng la ngis, pag ka in at iba pang bi li hin, kag yat na ayu da pa ra sa la hat ng nag da ra hop, at iba pang kai la ngang mga hak ba ngin pa ra sa ka ni lang ka pa ka nan.

Ha bang na ka tu on ang ilang gru po sa elek syong 2022, da pat itu on ng ma sang Pi li pi no ang ka ni lang pag si si kap sa ma ra mi hang pag ki los sa lan ‐sa ngan upang ipa ma las ang ka ni lang ko lek ti bong ga lit at ipa na wa gan ang pag wa wa kas sa pa sis tang ti ra ni ya. Ka sa bay ni to, wa lang pa god na ki ki los ang Ba gong Huk bong Ba yan pa ra ipag tang gol ang ma sa at pa ru sa han ang mga pa sis tang may ma bi bi gat na kri men sa ba yan.

Sa iba pang ba ha gi ng ban sa Oza miz City. Ti nam ba ngan ng

BHB-Mi sa mis Occi den tal ang mga tro pa ng 10th IB sa Ba ra ngay Gui ‐mad noong Mar so 6. Wa lo ang pa tay at isa ang su ga tan sa mga sun da lo na noo'y nag lu lun sad ng ope ra syong kom bat sa lu gar. Ma ta pos ni to, bi ‐nom ba ng Air Force ang lu gar ng pi ‐nang ya ri han. Nag du lot ito ng pag ‐ka wa sak sa ka li ka san at mga sa ka ‐han.

Quezon. Inam bus ng isang yu nit ng BHB-Quezon ang nag-oo pe ra ‐syong tro pa ng 201st IBde sa Sit yo Co long, Ba ra ngay San Francisco B, Lo pez noong Mar so 5. Tat lo ang pa ‐tay at isa ang su ga tan na sun da lo.

Occi den tal Min do ro. Inis nayp ng isang yu nit ng BHB-Min do ro ang nag-oo pe ra syong tro pa ng 4th IB sa Ba ra ngay Ma no ot, Rizal noong Mar ‐so 3. Isang ling go nang nang ha ha li ‐

haw ang mga pa sis tang sun da lo sa mag ka ka ra tig na ba ra ngay.

Wes tern Sa mar. Bi ni go ng isang yu nit ng BHB-Wes tern Sa mar ang ata ke ng hi git 100 nag-oo pe ra ‐syong tro pa ng 46th IB sa Ba ra ngay Can lo bo, Pi na bacdao noong Peb re ro 8. Da la wa ang naiu lat na na pas lang sa 46th IB. Ma ta pos ang sa gu pa ‐an, nag hu log ng wa long bom ba mu la sa him pa pa wid at apat na be ses na ki nan yon ng mga sun da lo ang pi ‐nang ya ri han ng la ba nan. Nang-istra ping din ito sa loob ng 45 mi nu ‐to.

Pa nay. Anim na open si ba ang ini lun sad ng BHB-Pa nay la bans sa mi li tar at pu lis na res pon sab le sa ma sa ker at pa nag-aa res to ng mga Tu man dok sa nag da ang mga bu wan. Da la wa ang na pas lang at li ma ang su ga tan sa mga ber du go.

Noong Mar so 11, pi na pu tu kan ng

BHB ang mga tro pa ng 12th IB na nag lu lun sad ng Re too led Com mu nity Sup port Prog ram (RCSP) sa Ba ra ngay Pa nu ran, Lam bu nao. Pi na pu tu kan din ni to ang ru mes pon deng mga sun da lo sa Ba ra ngay Agca ro pe, Ja niuay. Sa su mu nod na araw, pi na sa bu gan ang isang sa sak yan ng pu lis sa Ba ra ngay Pug ha nan, Lam bu nao. Da la wa ang na su ga tan sa mga pu lis.

Noong Mar so 3, pi na sa bu gan din ng BHB ang sa sak yan ng mga pu lis sa Ba ra ngay Ca na wi li, Ja niuay.

Sa Sout hern Iloi lo, pi na pu tu kan ng BHB ang mga sun da lo ng 79th IB sa Ba ra ngay Igli lico, San Joaquin noong Peb re ro 18. Da la wa ang naiu ‐lat na na pa tay at tat lo ang su ga tan sa ha nay ng mi li tar.

Sa Ca piz, pi na pu tu kan noong Peb re ro 26 ng BHB ang mga tro pa ng 12th IB na nag lu lun sad ng RCSP sa Ba ra ngay Bu ri, Ta paz.

"Labanan...," mula sa pahina 2

"17 armas...," mula sa pahina 1

Mi na na ni Ka Ki ko, 19, ang pa sa ‐nin ng ma ta tan da na niyang ma gu ‐lang. Da hil wa lang sa ri ling lu pa, natulak siyang mag paa li pin sa pa ngi ‐no ong may lu pa, at araw-ga bing ku ‐ma yod pa ra iben ta ang mais nang ha ‐los lib re. “La ging ipi nag pa pa li ban ng bu yer na bil hin ang mais ma ta pos kong pu pu lin, ka si daw ba sa pa. Pe ro mu ‐rang-mu ra pa rin ang bi li ki na lau nan.”

Na ging ka sa pi si ya ng Ka ba ta ‐ang Ma ka ba yan kung saan na tu tu ‐nan ni ya kung paa no ba gu hin ang sis te mang ito at lu mik ha ng mas maa yos na ki na bu ka san. Su ma pi si ya sa BHB sa ka lau nan.

Ka tor se an yos na man si Ka Yo yo nang ma ra na san ang ba ngis ng mga sun da lo. Nag-ii gib si la noon ng kan ‐

yang ti yu hin nang ma ka sa lu bong ang mga sun da lo. Bi nug bog si la sa pa ra ‐tang na mga myembro si la ng huk ‐bong ba yan.

"Sa lu do ta la ga ako sa huk bo. 'Kapag may na ka sa lu bong na ma sa, ki nu ku mus ta si la sa pre syo ng mais, ng abo no. Pe ro ka pag ang mga sun ‐da lo ang ma ka sa lu bong ng ma sa, 'na sa an ang mga NPA?' ang agad na iti na ta nong" pag ku kum pa ra ni Yo yo, na su ma pi nang uma bot na sa hus ‐tong edad.

Nang na sa huk bo na ay na ka ra ‐nas ng pang gi gi pit mu la sa mga sun ‐da lo ang kan yang ma gu lang. Ki nu ‐kum bin si si yang pau wi in ka pa lit ang ba gong ba hay at ka la baw. Hin di

Pi nag tu tug ma ng ha nga rin pa ra sa re bo lu syo nar yong pag ba ba go ang iba’t ibang sa lay say ng mga Pu lang man di rig ma na nag mu la sa mag ka kai bang

ka ta yu an sa bu hay. Sa loob ng Ba gong Huk bong Ba yan (BHB), nag ka kai sa ang mga inaa ping uri at sek tor na mag ling kod sa ma sa, buuin ang ka ni lang la kas at ba gu hin ang li pu nan.

Nag ka kai sang la yu ninng mga Pu lang man di rig ma

"Nagkakaisang...," sundan sa pahina 4

Marso 21, 2021 ANG BAYAN4

nag pa lin lang si Yo yo, ka ya’t sa ka bi ‐gu an ay pi na la yas ng mi li tar ang kan yang pa mil ya sa bar yo, ba gay na gu ma tong sa kan yang ga lit sa kaa ‐way.

Pi tong taon na ang na ka li pas mu la nang bug bu gin si ya ng mga sun da lo. Hin di na iyon mauu lit pa. Ka sa pi na si ya ng huk bong ba yan na nag ta tang gol sa ma sang api at du ‐du rog sa kaa way.

Hi na ha ngad din ni Ka Lau ra at Ka Eu nice na ba gu hin ang sis te ma kung saan nag pa pa ka sa sa ang mga emplo yer sa ta li no at ka ka ya han ng tu lad ni lang mga pru pe syu nal. Bi ‐lang ma ma ma ha yag sa isang ma la ‐king kum pan yang dyar yo, du ma nas si Ka Lau ra ng pam ba ba rat sa sa hod at mga be ne pi syo. Sa pro se so ng kan yang tra ba ho ay la lo si yang na ‐mu lat sa pag ka bu lok ng mga pu li ti ko na si na sa man ta la ang ka gi pi tan ng tu lad ni lang ma li li it na ma ma ma ha ‐yag upang pa ba ngu hin ang ma sang ‐sang na re pu ta syon ng mga upi sya l.

Nag-re sign si Ka Lau ra ma ta pos ma pag tan tong hin di ni ya ka yang pag sil bi han ang isang insti tu syong

ipok ri to at mi na bu ting ma ma su kan sa isang insti tu syong nag ta ta gu yod ng social acti on pa ra sa mga ka ba ta an. Mu la sa insti tu syong ito, nag pul taym bi lang ak ti bis ta si Ka Lau ra. Mu la roon, ma ra mi si yang na ka sa la mu ‐hang tao, hang gang nag ka ro on ng pag ka ka ta ong makipamuhay sa isang ko mu ni dad ng mag sa sa ka kung saan na ki la la ni ya ang mga Pu lang man di ‐rig ma. Ka lau nan, na kum bin si si yang mag pul taym sa huk bong ba yan.

Nag su su lat pa rin hang gang nga yon si Ka Lau ra, hin di na pa ra sa ma la king kum pan ya, kun di pa ra sa re bo lu syo n.

Ba tid na man ni Ka Eu nice ang tung ku lin ng mga in te lektwal sa re ‐bo lu syo n. Sa kan yang anim na bu ‐wan sa huk bong ba yan, ma ra mi na si yang na ging es tud yan te sa li te ra ‐si ya at nu me ra si ya, kap wa Pu lang man di rig ma at ma sa. Na ka pag ta pos si ya ng AB English. Na ging gu ro si ya sa loob ng anim na taon. Sa Pu lang paa ra lan, nai pag pa pa tu loy ni ya ang pag tu tu ro sa mga ka sa ma at ma sa sa git na ng pa nga nib, at ka ka pu san ng ma sa.

Si na sa bing isang "di na ki ki tang" pwer sa sa pag ga wa ang ka ba bai hang mag sa sa ka. Sa datos ng Center for Women’s Resources noong 2018,

644,000 lamang na kababaihan ang ibinilang ng estado sa sektor ng agri ‐kultura. Ang napakaliit ng bilang na ito ay dahil kalakhan sa kanila ay walang sariling lupa at nakakategorya bilang mga “maybahay." Ito ay sa ka bi la ng partisipasyon nila sa la hat ng ba ha gi ng pro duk syo n—mu la sa pag ta ta nim, pag-aa bo no, pag bu bu not ng da mo, hang gang sa pag-aa ni, pag bi bi lad, pag sa ‐sa ko at pag be ben ta. Li ban sa di rek tang pag sa sa ka, guma gampan sila ng pansuportang mga gawain gaya ng pag ha han da ng pag ka in, bin hi at iba pa.

Ka yod-ka la baw angka ba bai hang mag sa sa ka

Hin di si nu su kat at ti nu tum ba ‐san ng ha la ga ang ka ni lang oras sa pag gaga wa ing ba hay at pag-aa la ga ng mga anak. Da hil na kaa tang sa ka ni la na pag ka sya hin ang ki ta sa gas tu sin ng pa mil ya, ob li ga do si lang ma ngu tang o mag ha nap ng dag dag na ki ta. Mas ma da las si lang na ba ba ‐on sa utang, kum pa ra sa ka la la ki han da hil di to.

Sa na ka ra ang taon, la lu pang kumitid ang partisipasyon ng ka ba ‐bai hang mag sa sa ka sa pwer sa sa pag ga wa sa ka bi la ng dob le o trip ‐leng pag ka yod ni la pa ra mai ta gu yod ang ka ni lang mga pa mil ya. Pasan ni ‐la ang pag ka wa la ng ki ta at tra ba ho sa pag sa sa ka na idi nu lot ng ti la wa ‐lang ka ta pu sang lockdown. Hi rap si ‐

Araw ng Kababaihan.  Higit 

isanlibo  ang  nagmartsa  tungong  tu ‐

lay ng Mendiola sa Maynila para gu ‐

ni tain  ang  Pandaigdigang  Araw  ng 

Kababaihang  Anakpawis  noong 

Mar so  8.  Sa  pangu nguna  ng  Gab ‐

riela,  iginiit  ng  mga  organi sasyon 

ang  kagyat  na  ayuda,  kabuha yan, 

sahod  at  trabaho.  Nag lunsad  din  ng 

kasabay  na  mga  protesta  sa  Baguio 

City,  Bulacan,  Naga  City,  at  Iloilo 

City.

Isang taong lockdown.  Nagpro tes ta 

ang  150  myembro  ng  mga  pam ban ‐

sa­de mok ra ti kong  or ga ni sa syo n  sa 

ha rap  ng  Com mis si on  on  Hu man 

Rights sa Quezon City noong Mar so 

17 pa ra gunitain ang pag­iisang  taon 

ng  lockdown na  ipinataw ni Rod ri go 

Du ter te sa Luzon. Giit nila ang lig tas 

at  lib reng  ba ku na, ₱10,000  ayu da  at 

pag wa wa kas  sa  militaristang  lock ‐

down. Ini lun sad ang ka pa re hong mga 

pro tes ta sa iba pang ba ha gi ng Met ro 

Ma ni la,  La gu na,  Ba guio  City  at 

Central  Luzon.  Noong  Marso  15, 

nagpro tes ta  rin  sa  Quezon  City  ang 

mga  myembro  ng  Ka da may,  Anak ‐

bayan at Piston. 

Ipag tang gol ang Sout hern Ta ga log. 

Isang  pro tes ta  ang  ini lun sad  ng  mga 

or ga ni sa syong ma sa pa ra kun de na hin 

ang pa ma mas lang  sa Sout hern Ta ga ‐

log at kag yat na pag pa pa la ya sa mga 

ina res to sa ti na gu riang "Blo ody Sun ‐

day"  sa  Ca lam ba,  La gu na  noong 

Mar so 16. Nagkaroon din ng katulad 

na mga pagkilos ang mga aktibista sa 

US, France at Aus tralia. 

Kontra-pri ba ti sa syon ng pa leng ke

sa Ce bu. Tat long daang ma ni nin da at 

ka ni lang  mga  ta ga su por ta  ang 

nagpro tes ta  sa  ha rap  ng  upi si na  ng 

me yor ng Ce bu City noong Mar so 17 

pa ra  tu tu lan  ang  ban tang  pri ba ti sa ‐

syon ng pa leng ke.  Ikat long  ling go na 

ito  ng  pro tes ta  ng  mga  ma ni nin da. 

Ba lak  ng  lo kal  na  gub yer no  na  iga ‐

wad ang kontrata sa pag pa pa un lad ng 

pa leng ke  sa  Me ga wi de  Constructi on 

Cor po ra ti on ng pa mil yang Con sunji.

"Kayod-kalabaw...," sundan sa pahina 5

"Nagkakaisang...," mula sa pahina 3

ANG BAYAN Marso 21, 2021 5

Ma hi git 1 mil yongka ba bai han, na lag lagsa pwer sa sa pag ga wa

MAHIGIT ISANG MILYONG ka ‐ba bai han ang na lag lag sa pwer sa sa pag ga wa noong na ka ra ang taon. Ha los dob le ito sa bi lang ng ka la la ki han (600,000) na na lag ‐lag sa pa re hong pa na hon.

Sa ga yon, 19.7 mil yon o ma ‐hi git ka la ha ti ng ka ba bai hang may edad 15-pa ta as ang hin di iti nu tu ring na ba ha gi ng pwer sa sa pag ga wa. Sa ma hi git 37 mil ‐yong ka ba bai hang na sa na tu rang mga edad, 17.4 mil yon la mang ang na sa pwer sa sa pag ga wa. Ka bi lang sa mga ini lag lag ang ka ba bai hang nag-aa ral, mga may ba hay, mga na ku long o hin di ma ka ki los du lot ng lockdown, mga may sa kit, at mga nag hi hin ‐tay ng re sul ta sa inap la yan ni ‐lang tra ba ho. Da ti nang ma ba ba ang tan tos ng partisipasyon ng ka ba bai han sa pwer sa sa pag ga ‐wa kum pa ra sa ka la la ki han. Sa pi na ka hu ling es ta dis ti ka, na sa 46.9% la mang ang tan tos ng pag la hok ng ka ba bai han sa pwer sa sa pag ga wa kum pa ra sa 73.9% sa ka la la ki han.

Sa taya ng Ibon Foundation, mahigit 10 milyong Pilipino, at hindi 4 na milyon lamang tulad ng taya ng estado, ang walang trabaho noong Enero. Mas ma ta ‐as din ang tan tos ng di semple yo sa ha nay ng ka ba bai han (8.8%) kum pa ra sa ka la la ki han (8.7%). Ma la king ba ha gi rin ng ka ba bai ‐han (13.4%) ang ku lang sa tra ‐ba ho noong na ka ra ang taon.

"Kayod-kalabaw...," mula sa pahina 4lang maka ha nap ng mga tra ba hong "si de li ne" na pan dag dag ng ki ta da ‐hil sa mga restrik syon sa ki los ka hit sa loob ng mga bar yo.

"Ha los ka la ha ti lang ang ki ni ta na min sa ani noong 2020 kum pa ra sa na ka ra an," sa lay say ni Je ni, ka tu ‐wang na mag sa sa ka sa ma li it na mai san na inuu pa han ng kan yang asa wa. Nag ku lang si la sa pes ti sid yo, bin hi at abo no da hil hin di si la na ka ‐ha bol sa pag bi li ba go ang big la ang lockdown na nag pa sa ra sa mga tin ‐da han. Wa lang ka mag-a nak ang na ‐ka tu long sa ka ni la sa bu kid da hil sa mga restrik syon. Na hi ra pan si lang iben ta ang ka ni lang pro duk to da hil wa la si lang ma sak yan.

Pa ra ma ka dag dag ng ki ta, na ma ‐su kan si Je ni bi lang la ban de ra da la ‐wang be ses ka da ling go. Tu mang gap si ya ng ₱250 pa ra sa buong araw na pag la la ba. Pe ro ka hit mag ha pon si ‐yang ku ma yod, ku lang na ku lang pa rin ang kan yang ipon.

"Gra be ang stress sa kaii sip kung paa nong pag ka ka sya hin ang ma li it na ki ta," ani ya. "Mas ma da las na ka ‐mo te o bi gas-ma is ang al mu sal ng mga ba ta im bes na ka nin. Di rin la ‐ging na sa oras ang kain."

Sa gi na wang mga sar bey sa Pi li ‐pi nas at ibang ban sa, mas ma bi gat sa kai si pan ng ka ba bai han ang lockdown kum pa ra sa ka la la ki han dahil sila ang karaniwang nag-aasikaso sa ka ni lang mga pa mil ya. Sa ka la ga yang gi pit ang ki ta pa ra sa pang-a raw-a raw na pa nga ngai la ‐ngan, hin di ni la lu bos mai sip kung ano ang ga ga win sa ka ling mag ka sa ‐kit ang isa sa ka ni la sa pa na hon ng

pan dem ya. Pi na ka ma ta as ang stress na na ra ra na san ng mga ina, la lu na ng may mga anak na may edad 18-pa ba ba. Ito ay da hil sa tra di syu nal na pag-a ko ng mga ina sa res pon si ‐bi li dad ng pag-aa la ga at pag ti ti yak sa ka lu su gan ng ka ni lang mga anak.

Sa ka so ni Je ni, nag-aa ral pa ang tat lo ni yang anak. Hati ang oras niya sa pagtutok sa pag-aaral ng mga bata at paghahanap-buhay. "Ku ma ka in ng ma la king oras ang pagsagot sa mod ‐yul na sa na ay nai la la an sa iba pang ga wa in na ma pagka ka ki ta an."

Pi nag mu mu lan din ng stress sa pa gi tan ng ina at mga anak ang blen ‐ded lear ning. Sa ka so ni Thel ma, hin di na ni ya na ka tu tu wang sa ga wa ing ba hay ang kan yang mga anak na nakatutok sa pagsagot ng mga mod ‐yul. "Ang hi rap nang utu san," ani ya. Ba ga mat pa ngu na hing tra ba ho ni Thel ma ang pag ga ga wa ing ba hay, tu ‐mu tu wang si ya sa kan yang asa wa sa pa na hon ng ta ni man at ani han.

Tu lad ni Je ni, bu mag sak ang ki ta ng pa mil ya ni Lo la Nor ma sa ila lim ng lockdown. Sa pag ta ta nim ng sing ka ‐mas at gu lay sila ku mi ki ta ng kan ‐yang asa wa. "Hin di na min nai ben ta ang ibang ani," sa bi ni ya, "da ti, sa mga eskwe la han ka mi nag be ben ta ka ya ba was ta la ga ang ki ta."

Pa ra ma dag da gan ang ki ta, nag-aa la ga ng ba boy at iba pang ha yop si Nor ma. Dagdag pa rito, nagbebenta rin siya ng singkamas at guma ‐gampan ng samutsaring gawaing bahay kung kaya't wa la si yang pa na ‐hon pa ra tu lu ngan ang mga apong nag-aa ral na na sa kan yang pa nga ‐nga la ga.

Marso 21, 2021 ANG BAYAN6

Una sa dalawang-bahaging serye kaugnay sa industriya ng langis sa Pilipinas.

Ka suk lam-suk lam ang pag ka ka mal ng su per-tu bo ng mga kum pan ya sa la ‐ngis ha bang ang ma ma ma yang Pi li pi no ay du ma ra nas ng la bis na hi rap sa

git na ng ma tin ding kri sis sa eko nom ya at pan dem ya. Nioong Mar so 17, mu li na na mang iti na as ang pre syo ng mga pro duk tong pet rol yo. Si mu la Ene ro 6, ito na ang ika-8 ulit na iti na as ang mga pre syo, ma hi git da la wa’t ka la ha ting ulit na mas ma da las kay sa mga pag ka ka ta ong ito’y ibi na ba.

Ma ni pu la syon sa pre syo ng la ngis

Su ma tu tal, sa loob ng hu mi git-ku lang 50 araw, hin di ba ba ba sa ₱5.70 na ang iti na as ng pre syo ng ka da lit ro ng die sel, ₱4.61 sa re gu lar na ga so li na, ₱4.27 sa un lea ded at ₱5.01 sa ke ro sin.

Si na sa man ta la ng mga kum pan ‐ya sa la ngis ang pag la ki ng ben ta ng die sel at iba pang pro duk to ma ta pos li mi ta dong buk san ang transpor ta ‐syo n. Nais ni lang ma bi lis na ma ka ‐pag ka mal ng tu bo pa ra ma ba wi agad ang na ba was sa ka ni lang ki ta noong na ka ra ang taon. Nag ma ma da li si la sa pa ngam bang mu ling mag pa taw ang rehimen ng mga restrik syon sa ha rap ng pan dem ya.

Pi na la la bas na ang pag ta as-ba ‐ba ng pre syo ng la ngis ay na tu ral na pag ga law de pen de sa pre syo ng kru ‐dong la ngis sa pan da ig di gang pa mi ‐li han. Pe ro wa lang ma li naw na por ‐mu la sa pag ta tak da ni to. Ang to too, iti na tak da ang lo kal na pre syo ng areg lu hang kar tel sa pa gi tan ng mga kum pan ya sa la ngis.

Ang taas-ba ba ng pre syo ng

mga pro duk tong pet rol yo ay bun sod ng ma ni pu la syon ng mga kum pan ya sa la ngis. Gi na ga wa ito upang ma ku ‐ha ng mga kum pan ya ang mak si mum na tu bo sa pag be ben ta ng ka ni lang ka la kal. Mas ma da las na tu ma ta as ang mga pre syo kay sa bu ma ba ba. Mu la 2017, mas ma li mit nang 1.2 be ses ang pag ta ta as ng pre syo ng mga pro duk tong la ngis kumpara sa pag ba ba was. (Ting nan ang Ta la ha ‐na yan 1).

Bu kod sa mas ma da las na pag ‐ta as, mas ma ta gal ding ipi na pa ko ang pre syo ng mga pro duk tong pet ‐rol yo ma ta pos ita as ang mga ito kay sa ma ta pos iba ba. Mu la Ene ro 6 hang gang Mar so 11, 49 na araw na na na ti li ang pre syo ma ta pos ita as sa man ta lang 15 araw la mang ma ta ‐pos iba ba. Ga ni to rin ang nang ya ya ri sa na ka li pas na mga taon. (Ting nan ang Ta la ha na yan 2). To too ito ka hit ma hi na ang ben ta han noong 2020.

Kung hi hi may-hi ma yin ang da ‐tos, ma ki ki ta na hin di rin lu bos na to too ang si na sa bi ng mga lo kal na

Talahanayan 1 Beses na tumaas o bumaba ang presyong produktong langis mula 2017

Talahanayan 2Bilang ng araw (abereyds) na nakapako ang presyo matapos itaas at matapos ibaba

Talahanayan 3 Bilang ng araw na tumaas ang presyong krudong langis sa pamilihang Brent

Pinagkunan: Department of Energy

Pinagkunan: Department of Energy

Pinagkunan: Energy Information Administration ng US

kum pan ya sa la ngis na ang pag ta as at pag ba ba ng pre syo ng mga pro ‐duk tong pet rol yo ay sa la min la mang ng pag ga law ng pre syo ng kru dong la ngis. Ma ki ki ta na mas ma ra mi ang bi lang ng araw na na ka ta as ang pre syo ng mga pro duk tong pet rol yo sa Pi li pi nas kay sa bi lang ng araw na tu ma as ang pre syo ng kru dong la ‐ngis sa pan da ig di gang pa mi li han. (Ting nan ang Ta la ha na yan 3).

Da pat ba ti ku sin ang ga ni tong ma ni pu la syon sa pre syo ng mga kum pan ya sa la ngis. Du ma rag dag ito sa lub ha nang ma bi gat na pa sa nin ng sam ba ya nang Pi li pi no, la lu na ng mga mang ga ga wa, mag sa sa ka at ma lap ‐ro le tar ya do. Ang pag ta ta as ng pre ‐syo ng die sel at ga so li na ay la long nag tu tu lak sa pag ta as ng pre syo ng pag ka in, transpor ta syon at iba pang ba ta yang bi li hin at mga ser bi syo.

Ma ra pat la mang na igi it ng ma ‐ma ma yang Pi li pi no na irol bak o iba ‐ba ang pre syo ng mga pro duk tong la ngis pa ra maib san nang ka hit kaun ti ang ka ni lang pa sa nin. Ma ‐kat wi ran na igi it ni lang ikontrol ang pre syo ng mga pro duk tong pet rol yo at mag ka ro on ng mo ra tor yum sa pag ta ta as ng pre syo ni to. Da pat din ni lang itu lak ang pag ba su ra sa 10% na bu wis na ipi na taw ni Du ter te sa pa na hon ng pan dem ya, dag dag pa sa nau na nang ipi na taw sa pa ma ‐ma gi tan ng ba tas na TRAIN na pa ‐re hong ipi na pa sa ng mga kum pan ya sa la ngis sa mga ma mi mi li.

ANG BAYAN Marso 21, 2021 7

Si ni mu lan na noong na ka ra ang bu wan ang ti na gu ri ang Ca ga yan River Re ‐ha bi li ta ti on Project, isang prog ra ma sa pag hu hu kay ng maitim na

buhangin (tinatawag na black sand na nagtataglay ng mineral na magnetite) sa ba ha gi ng Ca ga yan River sa ba yan ng Gonza ga pa ra uma no "pi gi lan ang pag ba ra" ni to. Ang magnetite ay pa ngu na hing sang kap na gi na ga mit sa pag ‐ga wa ng ase ro.

Noon pang 2010 nag simula ang eksplo ra syon ng iba't ibang mga kum pan ya sa ilog at da gat ng pru ‐bin sya. Pero ma ta gal na na bim bin ang pla nong mag sa ga wa ng ma la wa ‐kang pag mi mi na du lot ng ma ri ing pag tu tol ng mga re si den te at gru ‐pong ma ka ka li ka san.

Pa ra ilu sot ang pro yek to, pi na la ‐bas ng mga upi syal ng re hi men na "re ‐ha bi li ta syon at res to ra syo n" ng Ca ga ‐yan River ang pa ngu na hing la yu nin ni ‐to. Ini rat sa da ang pag pir ma ng kontra ta pa ra ri to noong Di sye mbre 2020, ilang ling go ma ta pos na ma na ‐la sa ang bag yong Ulysses na nag du lot ng ma tin ding pag ba ha sa pru bin sya. Igi na wad ito sa kum pan yang JDVC Re so urces Corp., sub sid yar yo ng Apol lo Glo bal na pag-aa ri ng bur ges kumpra dor na si Vit to rio Pau lo Lim.

Na ka sa ad sa per mit na pi na hi ‐hin tu lu an ang kum pan ya na mi na hin ang mga mi ne ral na re kur so sa 1,902 ek tar ya ng ilog at da gat na sak law ng Mi ne ral Pro ducti on Sha ‐ring Agree ment (MPSA) ni to. Ito na ang pi na ka ma la king kon se syon sa offsho re mi ning (pag mi mi na sa ka ra ‐ga tan) sa buong ban sa. Ti na ta yang ma ta tag pu an sa er ya ng kon se syon ang aa bot sa 632 mil yong met ri ko-

to ne la dang black sand. La hat ng ma ku ku hang mi ne ral di to ay di rek ‐tang ipa da da la sa Chi na.

Noong Ene ro, 76 or ga ni sa syong ma ka ka li ka san ang nag pe ti syon pa ra ipa ti gil ang na tu rang pro yek to. Ani ‐la, ma pang wa sak ang ga ga wing pag ‐mi mi na ng mag ne ti te sa sis te mang pang-e ko lo hi ya o bu hay ng da gat. Si si ra in ni to ang pro tek ta dong mga re kur song da gat tu lad ng mga co ral reef at ha la mang da gat na kru syal na pag ka in ng naglalaho nang mga hayop tu lad ng du gong at bal ye na. Mag ta tam bak ito ng ma ru ming ke ‐mi kal mu la sa mga ope ra syon ng pag pop ro se so na ga ga win sa ma la ‐la king bar kong mag sa sa ga wa ng pag hu hu kay. Pa pa ta yin ni to hin di la ‐mang ang mga ha la mang da gat at ang mga is dang na bu bu hay di to, kun di pa ti na rin ang ka bu ha yan ng mga ma ngi ngis dang na kaa sa ri to.

Ika-26 taon ng Phi lip pi ne Mi ning Act of 1995

Noong Mar so 3, ek sak tong 26 na taon na ang na ka lili pas mu la nang ipa ‐tu pad ng reak syu nar yong es ta do ang Phi lip pi ne Mi ning Act of 1995. Ang ba ‐tas na ito ang nag bu yang yang sa ban ‐sa sa to dong pa ni ni ba sib ng dam bu ha ‐

Pagmimina ng magnetite sa Cagayanlang da yu hang mga kum pan ya sa mina at ka ni lang mga ka so syong bur ges kumpra dor. Ayon sa pi na ka hu ling da ‐tos ng Mi nes and Geosciences Bu reau, nag-oo pe reyt sa ban sa ang hin di ba ‐ba ba sa 503 na kum pan ya sa pag mi ‐mi na at pag kak wa ri na su ma sak law sa 723,238 ek tar yang lu pa sa iba't ibang pa nig ng ban sa.

Pi na ka ma la ki sa mga ito ang Fi ‐nancial or Technical Assis tance Agree ment (FTAA) pa ra sa ope ra ‐syon ng Sa git ta ri us Mi nes, Inc. na nag mi mi na ng gin to at tan so sa South Co ta ba to, Sul tan Ku da rat at Davao del Sur (26,502 ek tar ya); at Agu san Pet ro le um and Mi ne ral Cor ‐po ra ti on na nag mi mi na ng gin to at pi lak sa is la Min do ro (46,051 ek tar ‐ya). Na ka bim bin nga yon ang ap li ka ‐syon pa ra sa pag pa pa la wig ng FTAA ng kum pan yang Ocea nagold na nag ‐mi mi na ng gin to at tan so sa Nueva Vizca ya at Qui ri no (9,238 ek tar ya) ma ta pos itong ma pa so noong 2019.

Sa mga FTAA at MPSA na may bi sa hang gang sa ka sa lu ku yan, pi ‐na ka ma la ki ang ka buuang er yang sak law ng mga mi na han ng gin to (187,671 ek tar ya) nickel (125,748 ek tar ya), mag ne ti te, pi lak (70,041 ek tar ya) at tan so (55,583 ek tar ya). Noong 2019, ti na ta yang na sa 153 to ne la dang gin to ang ka buuang ini ‐eksport ng Pi li pi nas na nag ka ka ha ‐la ga ng ₱64 bil yon. Ha los la hat ni to (135 to ne la da) ay na pun ta sa Hong Kong. Pi na ka ma la ki na man ang ini ‐eksport na tan so ng ban sa sa Chi na (294,786 to ne la da).

Sa ka bi la ng ma tin ding pang wa ‐wa sak na idi nu du lot ng mga ito sa ka ‐li ka san, na pa ka li it la mang ng am bag ng mga mi na han sa ka buuang pag-un ‐lad ng lo kal na eko nom ya. Noong na ‐ka ra ang taon, ti na ta yang ₱133 bil yon la mang ang ki ni ta ng reak syu nar yong gub yer no sa sek tor ng pag mi mi na at pag kak wa ri o ka tum bas la mang ng 0.7% ng ka buuang gross do mes tic pro duct. Ma li it la mang ang kai ba han ni to sa nai ta lang ha ti ng sek tor na 0.8% ba go pa man ma na la sa ang pan ‐dem ya noong 2019.

Marso 21, 2021 ANG BAYAN8

ANG BAYAN Marso 21, 2021 9

Na bun yag ka ma kai lan ang pangangalap ng rehimeng Duterte ng mga pangalan ng mga guro, kawani at abugadong target para sa

sistematikong red-tagging at “nyutralisasyon." Noong Mar so 10, naisapubliko ang isang me mo ran dum ng De partment of Inte ri or and Local Government na nag-u tos sa mga ahen sya ng es ta do na ilis ta at isu mi te sa pulis at militar ang mga pa nga lan ng mga gu ro at ka wa ning myembro ng Alli ance of Concer ned Teachers at Cou ra ge.

Ba go ni to, na bun yag ang pag hi ‐ngi ng he pe ng pa nik tik ng Cal ba yog City sa Samar na si Po lice Lt. Fer ‐nan do Ca lab ria, Jr. sa lo kal na kor te ng lis ta han ng mga abu ga do ng mga inaakusan nitong may kina laman sa armadong kilusan. Humi ngi pa siya ng payo sa korte kung paano “inyut ‐ralisa” ang natu rang mga abu gado.

Umaa bot na sa 61 abuga do ang pi na tay sa ila lim ng re hi meng Du ‐terte.

Ili gal na pag-a res to. Inaresto nitong Marso 21 si Renalyn Tejero, isang paralegal ng Karapatan-Caraga sa Barangay Lapasan, Cagayan De Oro City. Dati siyang estudyante ng Alcadev. Hanggang ngayon, hindi pa alam kung saan

siya dinala ng mga pulis. Noong Mar so 17, ina res to si Ro ‐

sa nil la Con sad, secre tary ge ne ral ng Alli ance of Concer ned Teachers-Ca ra ‐ga at assis tant prin ci pal ng San Vicen ‐te Na tio nal High Scho ol sa Ba ra ngay Hu ma bon, Bu tu an City. Dati nang ni-red-tag si Consad at ipi nailalim sa sarbeylans. Nakalaya siya matapos magpyansa noong Marso 20.

Sa Iloi lo, ina res to ng mga sun da ‐lo si Ju lie La go, ka sa pi ng Ka ti ling ban sang mga Ma ngu ngu ma nga Imol sa Ja niuay sa kan yang ba hay sa Ma ‐ñaca bac, Ja niuay noong Mar so 16. Ina ku sa han si yang ka sa pi ng BHB. Sa ka tu lad na mga ka so, ti nam nan ng mga ar mas at "su ber si bong" do ku ‐mento ang kan yang ti ni tir han.

Pagbubuo ng militar at pulisng hitlist, na bun yag

KALIWA'T KANAN ANG pag kun de na ng mga in di bid wal, or ga ni sa syon at ma ‐ging mga ahen sya ng es ta do sa pag pa tay sa si yam na ak ti bis ta at pag-a res to sa anim pa noong Mar so 7 sa ti na gu ri ang "Ma du gong Ling go" sa apat na pru ‐bin sya sa Sout hern Ta ga log.

Ma li ban sa li mang biktimang unang naiu lat ng Ang Ba yan noong Mar so 7, ang apat na pi nas lang sa ti ‐na gu ri ang COPLAN ASVAL ay ang mag ka pa tid na si na Pu roy de la Cruz at Randy de la Cruz sa Sit yo Mi na, Ba ra ‐ngay Sta. Inez, Ta nay, Rizal. Mga ka ‐sa pi si la ng gru pong Du ma gat Sier ra Mad re. Ga yun din, bi na ril hang gang sa ma pa tay si na Abner at Edward Men ‐doza, mga myembro ng San Isid ro Ka ‐sig la han, Ka pa ti ran at Da ma yan pa ra sa Ka bu ha yan, Ka ta ru ngan at Ka pa ‐ya pa an sa Sit yo Macai nga lan, Ba ra ‐ngay Pu ray, Rod ri guez, Rizal.

Ti na wag itong "ma sa ker" ng isang "ma ma ma tay na re hi men" ni Vice Pres. Le ni Rob re do. Nag pa ha yag

naman ng la bis na pag ka ba ha la ang Uni ted Na ti ons, mga in ter na syu nal na or ga ni sa syon sa ka ra pa tang-tao, aka de mi ko, sim ba han at maging ang Commission on Human Rights.

Pinagbantaan at tinangka pang arestuhin ng mga pulis ang mga kamag-anak ng mga biktima sa isang pu ne rar ya sa Anti po lo City noong Mar so 10 pa ra ku nin ang mga bang ‐kay ng ka ni lang mga kaa nak. Na ba wi la mang ni la ang mga la bi du lot ng pag gi gi it ng ka ni lang mga ta ga su ‐por ta.

Na ka la ya na noong Marso 15 si Eliza beth Ca mo ral, ta ga pag sa li ta ng Ba yan-La gu na, habang nananatiling nakadetine ang 5 pang aktibista.

"Ma du gong Ling go" sa Sout hern Ta ga log, kinun de na

Lider ng Partidoat kanyang asawa, brutal na pinaslang

DINUKOT, ILANG BUWAN na idinetine nang palihim, at tinortyur bago pinatay sa pamamagitan ng paggarote ang mag-asawang sina Antonio Cabanatan, 74, at Florenda Yap, 65. Iniwan ng mga berdugo ang kanilang mga bangkay sa isang bahay sa Barangay Botong, Oton, Iloilo noong Disyembre 26, 2020. Ilang taon nang retirado sa Partido ang mag-asawa dulot ng sakit at katandaan.

Kinilala ng Partido ang mahaba at maningning na kontribusyon ni Cabanatan, na kilala rin bilang Ka sa ‐mang Manlimbasog (Mag ‐pun yagi). Mu la nang ma ging ak ti bis tang es tud yan te noong 1967 ay tu luy-tu loy siyang nag ling kod sa re bo lu ‐syo n. Su sing pa pel ang gi ‐nam pa nan ni ya sa pag pu ‐pun dar ng pam bansa - demok ra ti kong re bo lu syon sa Ce bu, Neg ros Ori en tal, Bo hol, Ley te, Sa mar hang ‐gang hi la gang Min da nao.

Ma hu say ni yang pi na ‐mu nu an ang re bo lu syon sa Ka bi sa ya an at Min da nao, at tu ma ngan ng ma bi bi gat na res pon si bi li dad.

Ma ba ba sa ang parangal ng Komite Sentral sa Marso 17 na espesyal na isyu ng Ang Bayan.

Marso 21, 2021 ANG BAYAN10

Hin di nag-ak sa ya ng pa na hon ang ba gong-upong ad mi nistra syong Bi den pa ra ikon so li da ang ka pang ya ri hang mi li tar ng US sa re hi yon ng Asia-

Pacific. Su nud-su nod ang mga hak bang ni to pa ra sa pag pa pa tin di ng pa ki ki ‐pag gi ri an ni to sa Chi na sa la ra ngan ng mi li tar.

Noong Mar so 11, gi na nap ang kau na-u na hang pu long ng mga pi nu ‐no ng Austra lia, Ja pan, India at US sa ti na gu ri ang Quad ri la te ral Secu rity Dia lo gue o "Quad" pa ra pa gu lu ngin ang dip lo ma sya sa pa ma ma gi tan ng ba ku na ng US sa re hi yon. Bu nga ng pu long na ito ang pag po pon do sa India ng $1 bil yon pa ra mag ma nu ‐pak tu ra at mag ben ta ng ba ku na sa Asia si mu la sa ka ta pu san ng 2022. Pang kontra ito sa dip lo ma sya ng Chi ‐na na su mak law sa Pi li pi nas, Indo ne ‐sia at mga ban sang ma la pit sa India. Tang ka rin ito ng US na kontra hin ang kri ti sis mo ng pagkopo ng milyun-milyong dosis para sa sariling gamit sa gitna ng malawa kang kasalatan.

Ini la la ra wan ang Quad bi lang al ‐yan sang mi li tar na iti na tag ng US na hin di kai ba sa North Atlan tic Tre aty Orga niza ti on. Mu la nang buuin ito ng ad mi nistra syong Oba ma noong 2004, ni la yon ng US na pa la ka sin ang ug nay ni to sa India la ban sa Chi na.

Pa ra sak la win ang India, ka la pit na mga ban sa at mga ka ra ga tan ni ‐to, pi na la wak ng US ang sak law ng er ya-ku mand ng US Pacific Area Com mand (Pacom) noon pang 2018. Iti na tag ang Indo-Pacific Area Com ‐mand pa ra pag ha ri an kap wa ang Indi an Ocean at Pacific (na bu mu ‐buo sa 51% ng mun do) at pa li bu tan

ang Chi na mu la sa da la wang ka ra ‐ga tan. La yu nin ng Indo-Pacom na pa da la sin at sa ba yan ang pag pa pat ‐rul ya ng Chi na sa mga is lang inangkin ni to sa South Chi na Sea. La yu nin din ni tong pa la ka sin ang ug ‐na yan sa mga mi li tar sa Indo-Pacific sa pa ma ma gi tan ng pag ta tam bak at pag be ben ta ng mga ar mas at pag lu ‐lun sad ng mas ma la la ki at ma da da ‐las na pag sa sa nay-mi li tar.

Mu la 2018, du ma las ang pag pa ‐pa ki tang la kas ng ma la la king bar kong pan dig ma ng US sa South Chi na Sea. Nag sa ga wa ng li mang ope ra syong pan da gat ang US noong 2018 at wa lo noong 2019 sa nga lan ng "operasyon sa malayang paglalayag." Sa pa na hon ng pan dem ya, nag sa ga wa ito ng si ‐yam na ga yong ope ra syon at 13 "tran sit" o pag da an sa Tai wan Stra it. Nag pa li pad ito ng mga erop la nong pan dig ma na gu ma mit ng pe keng pag ka ka ki lan lan o nag pa ki la lang pri ‐ba do. Du ma da an, kun di man na ka ti gil, ang mga bar ko at erop la nong pan dig ‐ma ng US sa ka ra ga tan ng Pi li pi nas.

Ti tin di pa sa ila lim ng ad mi ‐nistra syong Bi den ang mga ope ra ‐syong ito. Noong Mar so 2, ini la tag ng Indo-Pacom ang hi ling ni to sa Kong re so ng US ng ma hi git $27 bil ‐yong bad yet o ₱1.35 tril yon (sa pa li ‐tang $1=₱50) pa ra sa su su nod na li ‐

Gi ri ang mi li tar ng US-Chi na,paiig ti ngin ng ad mi nistra syong Bi den

mang taon sa ti na ta wag nga yong Pacific De ter rence Ini tia tive, isang kompre hen si bong programang mi li ‐tar la ban sa Chi na. Ito ay da ting ti ‐na wag na Pacific Defen se Ini tia tive at may bad yet na $6 bil yon o ₱300 bil yon noong 2020 at na ka tak dang ini syal na laa nan ng $4.68 bil yon sa 2021.

Igi ni gi it ng mga upi syal mi li tar ng Indo-Pacom na hin di na sa pat ang de pen sa mu la sa ere at da gat la mang. Na na wa gan ang mga ito ng pag la la tag ng mas ma la wak na sis ‐te ma ng mga mi sayl at ar mas na gro und-ba sed o na kap wes to sa lu pa sa ti na ta wag na "first is land cha in." Ti nu tu koy di to ang Tai wan, Oki na wa (Ja pan) at kan lu rang ba ha gi ng Pi li ‐pi nas.

Sa par ti ku lar, hu mi hi ngi ang Indo-Pacom ng $408 mil yon sa 2021 pa ra sa mga ar mas na iba ba se sa lu ‐pa at dag dag na $2.9 bil yon pa ra ri ‐to sa su su nod na li mang taon. La yu ‐nin ni tong buuin ang isang kontra-Chi na na net work ng mga mi sayl na may mi ni mum na abot na 500 ki lo met ro. Ayon sa US, may 1,250 mi sayl ang Chi na na ka yang abu tin ang "first is land cha in" ha ‐bang ze ro o wa la ang US du lot ng pag ba ba wal sa na ka ra an ng Inter ‐me dia te-Ra nge Nucle ar Forces Treaty. Hin di na mu ling pi na la wig ng US ang na tu rang tra ta do nang ma ‐wa lan ito ng bi sa noong 2019 at bwe lo na ang pag ma ma nu pak tu ra nito ng mga mi sayl na may abot na 500 hanggang 5,500 kilometro.

Li ban sa Ja pan at Ko rea kung saan may ro ong mga ba se mi li tar ang US, da ti nang tra di syu nal na tam ba ‐kan ng US ang Pi li pi nas ng na tu rang mga ar mas at mi sayl. Ka bi lang sa mga pinag ta tam ba kan at tina ta gu an nito ng ar mas ang da ti ni tong ba se sa Su bic, Zam ba les, ang iti na yo ni ‐tong mga ba se sa Pa la wan at iba pang kam po mi li tar ng AFP na sak ‐law ng Enhanced Defen se Coo pe ra ‐ti on Agree ment.