172 Kapital 24 11 2010

EKSPERTITE I OPOZICIJATA PROTIV NAJAVENITE REFORMI

NOVIOT ZAKON NEMA DA JA PROFESIONALIZIRA ADMINISTRACIJATA� STRANA 4

KOLUMNAM-R ZORAN JOVANOVSKI

I, [TO SEGA?� STRANA 8

NA ZATVORAWE, VTORNIK, 16.11.2010, 23.00~.

MBI 10 0,42%MBID 0,90%OMB 0,02%

EVRO/DENAR 61,50DOLAR/DENAR 45,06 EVRO/DOLAR 1,36

NAFTA BRENT 82,68EURORIBOR 1,54%

2.222

2.224

2.226

2.228

2.230

2.232

2.234

2.236

2.238

16.11 18.11 20.11 22.11

MBI 10

PETOK, VO

INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (23.11)

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari... ~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

sreda

...POGLED NA DENOT...QUPÔ ZIKOV

VAKUUM!� STRANA 4

sred

a.2

4. n

oem

vri.

201

0 | b

roj

172

| go

dina

1 |

cena

20

den.

| te

l. 2

55

14 4

1 | f

aks

. 2 5

8 14

40

KRITIKITE I OBVINUVAWATA PRESUDIJA

VLADATA POVTORNO GO POVLEÊ ZAKONOT ZA ENERGETIKA!� STRANA 10

� STRANA 2-3

Severna Koreja ja napadna Ju`na Koreja, svetskite berzi padnaa� STRANA 9

Nerealno visoki ceni za dooformuvawe na grade`na parcela?!� STRANA 11

6

8

VOVEDNIKSPASIJKA JOVANOVA

VIRUSOT “BANKROT” E ZARAZEN� STRANA 2

NA ZATVORAWE, VTORNIK, 16.11.2010, 23.00~.

MBI 10 0,42%MBID 0,90% 0

NRO

ON

EO

UN

NJ

SK

RAN

KOLUMM-R ZORJOVANO

I, [TO� STRAN

...POGLEQUPÔ

VAKUU� STRAN

VOVEDNDSPASIJ

VIRUS“BANKE ZARA� STRAN

PRAZNO MESTO ZA MAKE-DONSKO DR@AV-JANSTVO NA ANGLISKI I RUSKI!

KOLUMNAD-R QUBE TRPESKI

UDELOT NA ZLATOTO VO DEVIZNITE REZERVI� STRANA 8

NE E SAMO JAZIKOT PROBLEM VO LI^NATA KARTA NA MAKEDONIJA VO ON

� STRANA 5

DALI ZABRZANO SE TRO[AT BUXETSKITE PARI DO KRAJOT NA GODINATA?!

RASTE BROJOT NA JAVNI NABAVKI OD DR@AVATAOD MINATATA NEDELA, VEB-STRANICATA NA BIROTO ZA JAVNI NABAVKI I SLU@BEN VESNIK SE PREPLAVENI SO OGLASI NA DR@AVNI INSTI-TUCII, OP[TINI, NA GRADOT SKOPJE I NA VLADATA. SE NABAVUVAAT VOZILA, KONSULTANTSKI USLUGI, PEÂTARI, SKENERI.

00

00

NAVIGATOR2 24.11.2010 SREDA

Virusot na bankrot ne pomina taka lesno kako {to o~ekuvaa evropskite lideri na po~etokot od godinava. Toga{ stana jasno deka SAD poleka izleguva od ekonomskata kriza (koja i ja sozdade), po potro{eni desetici milijardi dolari za spas na desetici kompanii od strate{ko zna~ewe za amerikanskata ekonomija. Brojot na nevraboteni se zgolemi na rekordno nivo, otkazi fr~ea na site strani, nedvi`nostite obezvrednija, a nekoi kompanii is~eznaa. I nikoj ne se potrese. Nema{e {trajkovi vo SAD poradi krizata i nepopularnite merki na kabinetot na Barak Obama. Amerikancite si ja prifatija realnosta kakva {to e. No, ne i Evropejcite. Ve{ta~kite baloni, naduvani so de-cenii, po~naa da pukaat vo Evropa. Na Stariot kontinent ne bankroti-raat samo kompanii, tuku celi dràvi. Evropa vleze vo te{ka ekonomska kriza i nikoj ne se osuduva da prog-nozira koga }e zavr{i. Pra{aweto sega ne e dali Irska e posledna, tuku koj e sleden? Pre-mierite na [panija i na Portugalija se istr~aa da demantiraat deka nivnite zemji nema da bidat zafa-teni od ovoj virus. No, do vikendov toa odbiva{e da go prifati i irskiot premier, Brajan Koen, ama ne mu pomogna mnogu. Sega bara finansiska pomo{ od EU od okolu 100 milijardi evra! Virusot koj prvo se po-javi vo Grcija, stana neizle~iv. Ako so Grcija se te{evme, bidej}i taa bankrotira{e poradi rasipni~ka buxetska poli-tika i nepo~ituvawe na “strogite” pravila na EU,

VIRUSOT “BANKROT” E ZARAZEN

SREDA 24 NOEMVRI 2010PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

sega od Irska se smrznavme. Irskoto investicisko ~udo se pretvori vo bankrotirana dràva. Ne veruvame deka studenite i sekoga{ promis-leni ostrovjani bile tolku neodgovorni politi~ari. Ne e verojatno ni deka kompaniite i bankite bile tolku nedisciplinirani {to svesno ja turnale zemjata vo ekonomski krah.No, sigurno e deka ekonom-skata politika i na Grcija i na Irska doìvea debakl. Koi se porakite {to gi pra}aat dvete zemji, koi sigurno se zarazeni so virusot “bankrot”? Deka i dvete premnogu se opu{tile koga kon dràvnata kasa po~nale da te~at pari od evropskite fondovi. Tie pari se dobredojdeni, no ne se ve~ni. Lu|eto od vlasta mislele deka sekoga{ }e raste biz-nis-sektorot i poddr{kata {to & ja dava na ekonomijata i na dràvata. No, krizata prvo udri po kompaniite, ja osiroma{i ekonomijata i go pogodi finansiskiot sektor. Zatoa, sega irskite banki ne moàt da gi naplatat kredi-tite {to gi obezbeduvale so nerealno skapi nedvi`nosti. Pred nekolku godini site veruvale deka e mnogu nor-malno edno parking-mesto vo Dablin da ~ini kolku eden stan vo Pariz. Ama ovaa pazarna (ne)logika ne izdrà dolgo.I Grcija i Irska veruvaa deka nema da zapre prilivot na stranski kapital (bilo preku turizmot ili preku direktni stranski inves-ticii). No, gr~kite ostro-vi sega se atraktivni za sredniot sloj od Evropa. Irska, pak, maka ma~i da gi zadrì fabrikite na na-jgolemite svetski kompanii, koi vlegoa vo slobodnite ekonomski zoni vo vreme na “irskiot bum”, proektiran od porane{niot premier Xon Bruton. Irskoto ~udo vo eden period be{e patokaz {to treba da go sledi i Makedonija za da doìvee ekonomska prerodba. Koi se lekciite {to treba da se nau~at od Irska i od Grcija? Niedna ekonomija, koja ne e dovolna sama na sebe, kako {to se Slovenija,

Milioni evra pozajmi Ministerstvoto za finansii, so vonredna proda`ba na trimese~ni i {estmese~ni dràvni zapisi, iako prvi~no se planira{e da se soberat 27 milioni evra. Najgolem del od zapisiste, odnodno 84% od niv kupile bankite, dodeka kompani-ite u~estvuvaat so 16%. Novata aukcija na zapisi ne be{e predvidena so planot na zadolùvawe na Vladata. Kamatata za trimese~nite zapisi e 4,5%, dodeka za {estmese~nite, koi se vrzani so devizna klauzula, kamatata iznesuva 4,3%. Novoto vonredno zadolùvawe na dràvata doa|a otkako ministerot za finansii, Stavreski, vo nekolku navrati im veti na biznismenite deka aukciite so koi se izvleku-vaat parite od ekonomijata }e se svedat na mini-mum. Ekonomistite velat deka vonrednata aukcija e pokazatel deka buxetot se soo~uva so seriozna fiskalna kriza.21V

Nabavka na vozila, izgradba na stolbovi vo Mal ring i na podzemen pat od Muzejot na holokaustot do MNT, kon-sultantski uslugi za izved-ben proekt na Tramvaj vo Skopje, pristapna pateka do Mileniumskiot krst, oltar vo Muzejot na holokaustot, izgradba na ìveali{ta za slon i ìrafa. So vakov vid nabavki vo izminatiot mesec se praplaveni veb-stranicata na Biroto za javni nabavki i Slu`ben vesnik. Iako od instituciite velat deka ovie nabavki se potrebni i predvideni, sepak, se posta-vuva pra{aweto dali se pra-vat obidi da se fati posled-niot voz vo iskoristuvaweto na buxetskite sredstva koi im se dadeni na raspolagawe na ministerstvata, dràvnite in-stitucii i na lokalnata vlast do krajot na godinata.Ne e novo dràvnite insti-tucii zabrzano, vo poslednite meseci od godinata, da tro{at pari za razli~ni proekti,

{to, pak, pravi problemi vo raboteweto na Narodnata banka i vo kreiraweto na monetarnata politika.“Voobi~aeno e vo Makedonija tro{ewata, koi pod zaedni~ko ime se narekuvaat kapitalni proekti, da se realiziraat na krajot na godinata, odnosno vo poslednite mesec ili dva. Na instituciite so godi{niot buxet im e odredena odredena suma i tie mora da ja reali-ziraat do krajot na godinata. Vo sprotivno, moèbi so buxetot za narednata godina nema da imaat pari za taa na-mena“, veli Zoran Jovanovski, potpretsedatel na SDSM i porane{en viceguverner. Toj smeta deka toa {to tro{ewata se koncentriraat vo kratok period predizvikuva problemi vo Narodnata banka i go komplicira nejzinoto rabotewe, bidej}i centralnata banka ne znae kolku pari }e potro{i dràvata do krajot na godinata i dali voop{to }e

bidat potro{eni tie pari. “Pri~inata zo{to godinava ne bile realizirani ovie proekti e moèbi toa {to parite bile nameneti za druga cel, pa vo posleden moment se prenamenile, ili poradi sloènosta na tenderskite postapki, koi traat podolgo ili, pak, poradi nestru~nosta na slu`bite”, objasnuva Jovanovski.

OP[TINITE NABAVUVAAT AVTOMOBILI

Izminatata nedela oglasi objavija pove}e institucii, op{tini, gradot Skopje, pa i Vladata. Se nabavuvaat razli~ni raboti, del od niv se planirani, a golem del ne. Op{tina Centar vo posled-niot broj na Slu`ben vesnik raspi{a javna nabavka za patni~ki vozila i za izgradba na novoproektirana podzemna ulica od Muzejot na holokaus-tot do MNT. Za nabavkata na avtomobilite vo op{tinata

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIKQup~o Zikov

ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIKSpasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIKIgor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTORNikolaj Toma{evski

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJANade Toma{evska, Igor Toma{evski

FOTOGRAFIJAAleksandar Ivanovski

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o ZikovIZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

OFFICE MANAGER I FINANSII: Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:[email protected]

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: [email protected]

REKLAMAAleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:[email protected]; [email protected]

OGLASIDijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: [email protected]

SPECIJALNI PRILOZI:Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, [email protected]

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: [email protected]

Pe~ati: Grafi~ki Centar SkopjeSpored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i moàt da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

DALI ZABRZANO SE TRO[AT BUXETSKITE PARI DO

RASTE BROJOTNABAVKI OD

N

SPASIJKA [email protected]

ALEKSANDRA [email protected]

Germanija, Kina, Japonija, ne e imuna na gr~ko-irskiot vi-rus. Toa zna~i deka i Make-donija, dokolku gi napravi tie gre{ki, }e se najde vo sli~na situacija.Dali postoi takva opasnost? Zasega ne e tolku o~igledna, zatoa {to dràvata dosega vode{e disciplinirana bux-etska politika. Zadolènosta kon stranstvo ne e tolku kriti~na, no treba da se vni-mava zatoa {to vo izmina-tite godini raste. Ne e prob-lem samiot fakt {to raste nadvore{niot i javniot dolg, tuku {to dràvata i ekonomijata ne produciraat nova vrednost za da se otpla}a toj dolg. Parite potro{eni za spomenici, avtomobili, reklami i mar-keting vo stranstvo ne se oploduvaat. Toa zna~i deka vo eden moment dràvata moè da stane nesolventna, kako Grcija i Irska. Dobro e {to naplatata na danocite odi dobro, za razlika od Grcija koja bila dano~en raj za bogatite, no treba da se misli do koga }e bide taka. Nema dilema deka UJP }e prodolì revnosno da gi akumulira dano~nite pri-hodi, no pra{aweto e dali nema da se stesni bazata od koja }e sobiraat.Ova se kriti~nite to~ki koi vo eden moment moè da ja dovedat Makedonija vo finansiski problemi. Potrebata da se izdava ev-roobvrznica ili da se zema zaem od MMF se dovolen pokazatel deka finansiskata stabilnost na zemjata ne & e silna strana. k b b

ELEM NABAVUVA PEÂTARI I SKENERIElektrani na Makedonija objavi oglas za nabavka na pe~atari i skeneri. Predmet na dogovorot e sklu~uvawe ramkovna spogodba so pove}e ekonomski operatori bez povtorno pribirawe ponudi za nabavka na pe~atari i skeneri. Zainteresiranite kompanii ponudite }e treba da gi dostavat najdocna do 14 dekemvri, koga }e bide izbran najpovolniot ponuduva~.

Del od javnite nabav- �ki se predvideni i za proektot “Skopje 2014”

3NAVIGATOR 24.11.2010SREDA

� NE IM BE[E DENOT� LIDERI � POBEDNIK

NEVIDLIVATA RAKA NA PAZAROT SEKOGAШ SE DVI@I POBRZO I PODOBRO OD TE[KATA RAKA NA VLADATA

MIT ROMNIAMERIKANSKI BIZNISMEN I PORANE[EN GUVERNER NA MASAÛSETS

�

�

Makedonija e vo potraga po svojot najdobar promotor koj ja nosi zemjata vo svoeto srce i taa qubov mu ja prenesuva na svetot. Me|unarodniot ekspert za investicii, Pol-jakot Stanislav Pigon, po~na nova kampawa na Facebook za izbor na najdobar promo-tor na makedonskata kultura, sport, ekonomija, odnosno dràvnite interesi. Zamis-lata poteknuva od mnogute sli~ni kampawi vo svetskite mediumi, a Pigon saka da gi obedini site na{i “ambasa-dori” koi na eden ili drug na~in uspeale najmnogu da gi pretstavat makedonskite vrednosti vo svetot. Zasega se nominirani 14 kandidati, a konkursot s$ u{te e otvoren. Pigon veli deka vo ovaoj nat-

STANISLAV PIGON

sekoj treba da se pla{i deka utre i protiv nego moè da bide upotrebeno iskustvoto na eden ra-zuznava~ za montirawe proces. Taka, Hisen Musliu, zaed-no so negovite sorabot-nici, namesto Ahmeti, go kompromitiraa celiot proces na makedonskata lustracija, koj i pred toa ne ode{e lesno. No, sega definitivno }e odi u{te pote{ko, za{to nad sekoe sledno dosie }e teì debela senka na somneòt. A dosega, site dosieja treba{e da bidat i sob-rani i verificirani.

Apseweto na Hisen Musliu, poradi osnovano somnenie deka e av-tor na falsifikuvanite dosieja “Ibar”, “Mama”, “Vujko” i “Strelec”, “{tancani” vo serija so cel da se kompromitira vrvot na DUI, pokaà deka lu|e so somnitelen bekgraund i nameri ja naso~uvaa makedon-skata lustracija. So beskrupoloznite sredstva na politi~ka borba, ne samo {to se dovede vo pra{awe celiot pro-ces na lustracija, tuku se zagrozi i integrite-tot na site gra|ani vo dràvata. Koga lu|eto od razuznava~kata fela koi stignale do visoki funkcii vo Slu`bata za dràvna bezbednost pa|aat tolku nisko,

HISEN MUSLIU

VO POTRAGA PO NAJDOBRIOT PROMOTOR NA MAKEDONIJA

M

� GUBITNIKRAZUZNAVA^ SO SOMNITELNI NAMERI

A

� MISLA NA DENOT

FILIP RIKER

Amerikanskiot ambasador ja povika celata politi~ka

elita kako odgovorna za re{avawe na sporot za imeto i ja potseti deka ne treba da ~eka pomo{ od nadvor

RAMIZ MERKO

Struga povtorno e na ni{an za korupcija,

bidej}i bra}a-rodnini na gradona~alnikot bile edinstveni “naddava~i” za kupuvawe dràvno zemji{te

velat deka se raboti za ob-novuvawe na vozniot park koj bil zastaren. “Vozilata koi sega se vo sop-stvenost na op{tinata se postari i se tro{at mnogu pari za nivna popravka i odrùvawe. Del od avtomo-bilite se postari i od deset godini. Planirame da nabavime dva novi, no prethodno }e prodademe dva od postarite. Se raboti za pomali avtomobili koi nema da bidat mnogu skapi”, velat od op{tinata.Op{tina Centar bara i izveduva~ za kolonadata od stolbovi od osum metri, koja e del od proektot “Skopje 2014”. Spored detalniot plan “Mal ring”, taa treba da stoi zad noviot amfiteatar, planiran

me|u zgradata na Agencijata za elektronski komunikacii i ob-jektot za Javnoto obvinitelstvo i Finansiskata policija. Patni~ko motorno vozilo planira da kupi i op{tina âir, za {to isto taka mina-tata nedela be{e raspi{an oglas.Grad Skopje, pak, objavi oglas za angaìrawe kompanija koja }e izgradi ìveali{te za slon i irafa vo Zoolo{kata gradina, kako i za izvedba, odnosno parterno ureduvawe na prostorot kaj Mileniumskiot krst. Spored objasnuvaweto od Gradot, kaj Mileniumskiot krst e predvideno da se poplo~i platoto okolu krstot za mestoto da bide popristapno, a za Zoolo{kata gradina, se rabo-

telo za gabaritna gradba. “Ne moàm da kaàm kolku pari od buxetot na gradot se predvideni za ovaa namena, bidej}i e sprotivno na Zakonot za javni nabavki. Kone~nata suma }e se znae otkako }e se izbere kompanijata, bidej}i se raboti za oglas na koj so ponudi treba da konkuriraat kompanii”, velat od pres-slu`bata na Grad Skopje.Od proektite koi gi sproveduva gradot, a za koi ve}e se iz-brani konsultantski ku}i, e i izgradbata na tramvajskata mreà vo Skopje. Konsultantite treba da izrabotat studija vo dve fazi. Prvata treba da go opfati koncesioniraweto na tramvajskiot prevoz vo Skopje, a so vtorata studija treba da

Ministerstvoto za transport i vrski najostro reagira na navodite preneseni vo napisot so naslov “Licitacija so eden ~ovek e proda`ba vo ~etiri o~i!”, potpi{an od novinarot Sowa Jovanova, a objaven na naslovnata stranica i na stranica br.10 od izdanieto na vesnikot “Kapital” od 23 noemvri 2010 godina.Sakame da ja informirame javnosta deka procesot za otu|uvawe na grade`no zemji{te se vr{i isklu~itelno transparentno, po pat na javni naddavawa. Za se-koe javno naddavawe Ministerstvoto za transport i vrski raspi{uva transparentna javna objava, obja-vena vo dnevnite vesnici i na internet-stranicata na Ministerstvoto, so cel da se informiraat site pravni i fizi~ki lica koi se zainteresirani da

u~estvuvaat vo javnoto naddavawe. Bidej}i stanuva zbor za javno naddavawe na koe moè da se prijavi sekoe pravno ili fizi~ko lice, ne moè da stane zbor za proda`ba vo ~etiri o~i, kako {to se naveduva vo tekstot, tuku isklu~ivo za transparentna postapka, na koja naj~esto prisustvuvaat i novinari.Ministerstvoto za transport i vrski polaga isklu~itelno vnimanie na transparentnosta i zatoa od septemvri 2006 godina dosega otu|uvaweto na grade`no zemji{te se vr{i isklu~ivo po pat na javno naddavawe, a proda`bata na zemji{te vo ~etiri o~i e simbol na edno minato vreme, koga zemji{teto vo nekoi drugi mandati se prodavalo zad zatvoreni vrati so pikirawe na atraktivni lokacii za niski ceni.

KRAJOT NA GODINATA?!

T NA JAVNI DR@AVATA

prevar sekoj od nominiranite ve}e e pobednik, no onoj koj }e dobie najmnogu poddrùva~i }e dobie i medal za najdobar promotor na Makedonija. Pigon ja zasakal Makedoni-ja koga rabotel tuka preku misijata na Evropskata unija kako me|unaroden ekspert za investicii. Svojata qubov ja spodelil so celiot svet preku internet-stranicata macedonialovesyou.com, koja dosega ima pove}e od 50.000 posetiteli od pove}e od 130 zemji. So toa Pigon i samiot se dokaàl kako odli~en promotor na Makedonija. No-miniraweto i glasaweto trae do 15 januari 2011 godina na facebook.com/Macedonia.BestPromoterAward, a pobed-nikot }e bide proglasen na 2 fevruari.

BORUT PAHOR

Slovenija povtorno e naj{irokograda koga

treba da im se pomaga na zemjite-~lenki na EU, pa za spas na Irska }e odvoi 250 milioni evra od buxetot

[TEFAN FILE

Vo Norve{ka i Island raste

otporot protiv ~lenstvoto vo Evropskata unija, naj-mnogu poradi krizata vo Grcija i Irska

IK

STANISLAV PIGON

DEMANT

HISEN MUSLIU

se izraboti tenderska dokumentacija za konc-esioniraweto, kako i da se raspi{e me|unaroden javen povik so koj }e se najdat potencijalni inves-titori. Za ovaa nabavka Gradot Skopje }e plati okolu 200.000 evra za konsultanstki uslugi.

VLADATA RASPI[A NEKOLKU OGLASI

Vladata vo izminatiot mesec raspi{a nekolku oglasi. Pred dve nedeli, Slu`bata za op{ti i zaedni~ki raboti raspi{a oglas so koj bara kom-panija koja }e izraboti proektna dokumentacija za izgradba na podzemna garaà vo “Mal ring”. Se raboti za pro{iruvawe na podzemnata garaà, koja sega postoi kaj Make-donskata opera i balet (MOB), a }e se protega do kejot na Vardar i }e bide na dve nivoa. Slu`bata ovaa nedela raspi{a i oglas za iz-bor na kompanija koja }e postavi osvetluvawe na del od dràvnite in-stitucii koi se gradat vo momentot. Spored objavata vo Slu`ben vesnik, se nabavuva osvetluvawe na objektite na Ustavniot sud, Dràvniot arhiv, Arheolo{kiot muzej, Minis-terstvoto za nadvore{ni raboti, Javnoto obvini-telstvo i Upravata za finansiska policija. Oglas objavi i Fondot na holokaustot na Evre-ite na Makedonija. Bara uslugi od kompanija koja }e izraboti oltar i cer-emonijalen postament za odrùvawe na sve~enosti vo Muzejot na holokaustot i }e izraboti, transporti-ra i montira sklupturi od ~elik za potrebite na Muzejot.

INSTITUCIJA NABAVKA

Op{tina Centar Vozila

Podzemna ulica

Kolonada

Grad Skopje @iveali{te za slon i ìrafa

Ureduvawe na Mileniumski krst

Konsultantski uslugi za Tramvaj

Vlada Osvetluvawe na institucii

Podzemna garaà

Fond na Holokaustot na Evreite Spomenici od ~elik

Oltar za sve~enosti

ELEM Pe~atari i skeneri

na sveksperjakot Snova kza izbotor na sport,dràvlata psli~nimediumobedindori” na~in gi prevrednonomini

se izraboti tenderska dokumentacija za konc-esio ira e o kako i a

Od minatata nedela, veb-stranicata na Biroto za javni nabavki i Slu`ben vesnik se preplaveni so oglasi na dràvni institucii, op{tini, na gradot Skopje i na Vladata. Se nabavuvaat vozila, konsultantski uslugi, pe~atari, skeneri. Del od niv se planirani, a golem del ne. Iako od instituciite velat deka na-bavkite bile potrebni i predvideni, se nametnuva pra{aweto dali se fa}a posledniot voz za da se potro{i buxetot do krajot na godinata

4 NAVIGATOR24.11.2010 SREDA

�� 3 FAKTI ZA... PROCENKI...

0,1% E NAMALENA STAPKATA NA NEVRABOTENOST VO SLOVENIJA VO SEP-TEMVRI SPOREDENO SO ISTIOT MESEC LANI

E POVISOKA STAPKATA NA NEVRABOTENOST VO BUGARIJA VO TRETOTO TRIMESE^JE SPOREDENO SO ISTIOT PERIOD LANI2,8%

2,3% E ZGOLEMENA STAPKATA NA NEVRABOTENOST VO HRVATSKA VO OKTOM-VRI SPOREDENO SO ISTIOT MESEC LANI vroambasadorot Ervan Fuere oceni

deka 2011 godina, koga }e bide desetgodi{ninata od Ohridskiot ramkoven do-govor, }e bide u{te edna mo`nost da se istakne va`nosta na ovoj doku-ment kako klu~en stolb

na demokratskiot proces vo Makedonija.“Slednata 2011 godina }e bide unikatna mo`nost da ja podvle~eme va`nosta na pridobivkite {to gi imame od Ohridskiot ramkoven dogovor, no, isto taka da se posvetime na rabotata {to treba da se zavr{i so cel da se imple-mentira dogovorot”, re~e ev-rokomesarot po v~era{nata sredba so vicepremierot Abdula}im Ademi.

QUPÔ ZIKOV

33...POGLED NA DENOT...

VAKUUM!

...ZABODETE ZNAMENCE I OSVOJTE GO MESTOVO AKO MISLITE DEKA STE NAJDOBRI...

E

ako {to izleze Samitot na NATO vo Lis-abon (so epohalni novi politi~ki nasoki za idninata), nie doma si go prespavme (kako {to 1943 godina zadocnivme vo Jajce)! Prespavme so otvoreni o~i i so tap pogled niz prostorot, bez precizno definirana to~ka vo koja gledame!

Na{iot pretsedatel kone~no go vide Barak Obama! Nie ovde, na ~elo so premierot, sadevme drvca, kako {to Boris Trajanov zamislil deka treba da se sadi...!? Kako na “ovci koi izbegale od svoeto stado ni svire{e na kaval” Trajanov i ni pokaùva{e kako se sadi drvo – so racete da se fatelo okolu sadnikot... da se tapkala zemjata, za da ne ostane vakuum me|u gorniot sloj na zemjata i tamu kade {to zavr{uva korenot podolu vo zemjata, oti ako imalo vakuum }e nemalo hranliva sre-dina...!? Vakuum? Vakuum? Vakuum... Toa e magi~niot zbor za deneska...Ova ni go objasni vo edna emisija najgolemiot make-donski operski - bariton li }e be{e, tenor li }e be{e, ebem li ga, neka mi izvini, ne se se}avam ve}e...! Celiot muabet so negoviot doma}in vo edno malo TV-studio na periferijata na Skopje, “vo periferijata Makedonija”, se svede na zborot “vakuum koj ne dozvoluva prihrana na rastenieto”!? Se soglasuvam so Trajanov okolu vakuu-mot... iako toj, sekako, ne be{e svesen {to zboruva...Denovive, po~ituvani ~itateli, se izna~udiv i iznas-meav na edna tipi~no srpska dosetka. Odi vaka: za pronao|aweto na strujata najzaslu`ni se dvajca Srbi – edniot e Nikola Tesla, koj ja prona{ol strujata, a drugiot e Slobodan Milo{evi}, koj ja prona{ol IZO-LACIJATA! A!?

Ottuka, vakuumot na Trajanov nudi milion sugestii i aluzii za toa kakva septi~ka jama sme stanale vo poslednite godini... Septi~kata jama ima, sekako, naj-dobar vakuum... dovolno dobar da se su{i s$ naokolu od smrdeata {to ja proizveduva... Neli gledate!? U{te samo tie veruvaat deka odime kako {to treba. A gleda-jte kako n$ gledaat drugite...Na izjavata na Antonio Milo{ovski deka gr~kiot pretsedatel Papuqas e “staromoden nacionalist”, ministerot za nadvore{ni raboti Drucas vrati deka “Skopje moè da lae kolku saka, no jas im ja pruàm rakata na prijatelstvo”! Aloo, “lae”!? Ova go slu{na cela Evropa, sose Amerika! A, izjavata na Drucas i apsorpcijata na evropskata i svetskata javnost se definiraat kako “kreirawe percepcija i javno mislewe kon nas - Makedoncite”!? Go razbiraat li ova na{ite “naakani” ministri i politi~ari?! Ne go razbiraat, sekako...Ottuka, na{iot al, po~ituvani mili moi ~itateli, voop{to ne go biva! Dali zabeleùvate deka sekojdnev-no ~uvstvuvame kako politikanti i nivnite “megafoni i pastoralni tapiserii” go menaxiraat posledniot ~in na kr{eweto i na ona {to ostana malku od “makedon-skiot ’rbet”, koj n$ drì ispraveni na me|unarodnata scena na kulturni i politi~ki vrednosti! Oti, dodeka nie, sose “operskiot pevec”, sadime drvca niz makedonskite nivi - prosledete kako na nas gleda agencijata Balkan monitor, mnogu meritorna i kredi-bilna agencija za ispituvawe na javnoto mislewe, koja vo kratkiot izminat period go sondira{e balkanskoto javno mislewe za pove}e pra{awa! Nivnata analiza gi dade slednite rezultati:“Makedoncite se najnezadovolni i razo~arani od ìvo-tot vo sporedba so site narodi na Balkanot(!?)”. Zamis-lete, ponezadovolni sme duri i od Bosancite i od Al-bancite (n.z!?) Ponatamu: “Vladata i biznis-sektorot se korumpirani, sudstvoto e korumpirano”! I sega videte go ova: samo 33% od gra|anite veruvaat vo politi~arite, a re~isi isto tolku lu|e (28%) smetaat deka }e ima vojna(!?), ogromen broj gra|ani ja napu{taat zemjata... (verojatno, na zadovolstvo na politi~arite n.z).Kade plovi ovoj brod!?

ERVAN FUERE �evroambasador

2011 VA@NA ZA IMPLEMENTACIJA NA RAMKOVNIOT DOGOVOR

“Turi i onaa rabota na dràva vo koja samo 33% od gra|anite veruvaat vo politi~arite, a re~isi isto tolku mislat deka }e ima vojna...”

KEKSPERTITE I OPOZICIJATA PROTIV NAJAVENITE REFORMI NA DR � ÀVNATA UPRAVA

NOVIOT ZAKON NEMA DA JA PROFESIONALIZIRA ADMINISTRACIJATANa èstokite kritiki deka Ministerstvoto za informati~ko op{testvo nema kapacitet da ja depolitizira i sredi glomaznata vojska od administrativci, pretstavnicite na vlasta nemaat nitu eden argument za odbrana

NNamesto sozdavawe na u{te eden eksperiment od kujnata na samoproglase-niot najgolem reformator vo zemjata - ministerot za pravda, Mihajlo Manevski - predloènite izmeni na Zakonot za organizacija na rabotata na organite na dràvnata uprava, so koi se predviduva stavawe na administracijata pod kapata na Ministerstvoto za informati~ko op{testvo, mora da se povle~at i da bidat predmet na pogolema i javna stru~na rasprava. Ova se zaklu~ocite od v~era{nata javna rasprava po predlog-izmenite od ovoj Zakon, na koe u~estvuvaa doma{ni eksperti, pret-stavnici na gra|anski or-

ganizacii i pratenici.Dekanot na Pravniot fa-kultet, Bor~e Davitkov-ski,veli deka predloènite izmeni pove}e nalikuvaat na {minkerski, otkolku na seriozni reformi.“Izmenite na ovoj Zakon se nosat prerano, osven ako ova ne e samo kozmeti~ka reforma. Ne postoi nitu edna dràva vo svetot vo koja administracija-ta e samo eden potsek-tor vo Ministerstvoto za informati~ko op{testvo. Ako moè za pedeset sudii i javni obviniteli da se otvori posebna agencija, toga{ vo nikoj slu~aj ne moè armija od 120.000 administrativci da se reformira samo od eden sektor vo ministerstvo koe dosega nema{e nitu nadle`nosti”, veli Davit-kovski.Na sli~en stav i univer-zitetskiot profesor, Ana Pavlovska-Daneva:“Ovie izmeni se s$, samo ne reformi. Na edno minis-terstvo bez nadle`nosti mu se lepat premnogu seriozni

ingerencii. No, ona {to e u{te pozagriùva~ki e faktot deka so izmenata na ovoj Zakon ne se predviduva i izmena na drugite zakoni. So toa, ne samo {to za-konite doa|aat vo sostojba na sudir, tuku postojat i mnogu takvi odredbi koi vo ramkite na eden zakon se vo kolizija.Ekspertite velat deka edna od glavnite dilemi e pra{aweto kako moè da se predviduva reforma na javnata administracija, koga so izmenite na Za-konot ne se predviduvaat dopolnitelni finansiski sredstva.Po ovoj predlog na Vladata, nejasno e i dali Agencijata za dràvni slu`benici }e se ukinuva ili }e prodolì da postoi, no so nameleni ingerencii. Ekspertite i pratenicite na opozicijata velat deka so ukinuvaweto na teloto koe vo oblasta na javnata administracija edinstveno be{e pofaleno vo Izve{tajot pd Brosel samo se potvrduva tezata deka Vladata nema namera

da sozdade departizirana administracija.“Namesto da se zajakne rabotata na Agencijata, Vladata so svoite predlozi odlu~i da ja ukine. So ova potvrduva deka sozdava samo pro-forma regula-torni tela. Vladata treba totalno da se otrezni i da sfati deka ovie izmeni se {tetni reformi koi ne pri-donesuvaat za nezavisnosta na administracijata “, veli pratenikot na SDSM, Emilijan Stankovi}.Poradi vakvite zaklu~o-ci od javnata rasprava, opozicijata i ekspertite pobaraa povlekuvawe na Zakonot.“Smetam deka Parlamentot treba da pokaè doblest i da go vrati Zakonot na po~etok. Vaka ne se pravat reformi vo dràva koja e {ampion vo partizacijata na javnata administracija”, veli Bu~kovski.Na site zabele{ki i od ekspertite i od kolegite od opozicijata, prisutnite pratenici od VMRO–DPMNE nemaa komentar.

GABRIELA [email protected]

5POLITIKA 24.11.2010SREDA

KATERINA SINADINOVSKA [email protected]

NOVIOT GRADONAÂLNIK NA SOLUN JA PODDR@A DVOJNATA FORMULA

Nekoga{ }e treba da gi ubed-ime fanaticite deka Skop-janite ne gi imame samo za

da ni gi polnat supermarketite i hotelite. Zo{to ni smeta dvoj-nata formula za imeto?, pra{uva novoizbraniot gradona~alnik na Solun. Janis Butaris vo negovoto intervju za vesnikot "Etnos" veli deka Solun ima dve srca, ednoto levicata, a drugoto desnicata. Toj se nadeva deka eden den }e uspee da gi spoi vo edno. Iako e svesen za

nacionalizmot {to e prisuten vo gradot, sepak, ostanuva na svoite pozicii i celi. “Mojot predizvik e da gi nateram lu|eto da razmisluvaat poslobodno. Da ne preovladuva fanatizmot deka Makedonija e gr~ka. Koj ima prigovor deka Makedonija e gr~ka? Posebno jas, {to sum Vlav! Ku}ata na edniot moj dedo e vo Neveska, Lerinsko, a na drugiot vo Kru{evo, {to deneska e kulturen centar na Skopje“, naveduva Butaris vo intervjuto.

NJ

dinnSJzidds

SREDBA GRUEVSKI–KAMERON: ZA BRITANIJA, NIE SME PRIJATELSKA DR@AVA

Premierot na Velika Britanija, Dejvid Kameron, pokaà osoben interes za sporot koj Grcija go

ima so Makedonija, kako i za na~inite za negovo pobrzo nadminuvawe, so cel Makedonija da moè da go prodolì patot na evroatlantskite integracii, istakna makedonskiot premier, Nikola Gruevski, po v~era{nata sredba so svojot kolega.#Se gleda deka sakaat da pomognat i baraat na~in kako da go napravat toa. Imaat dobra volja i ja ~uvstvuvaat Makedonija kako prijatelska dràva

i se nadevame deka i ponatamu }e ostanat na{i poddrùva~i”, veli Gruevski.Pridonesot i zaslugata na Make-donija za pobrzo pristapuvawe vo NATO alijansata bil istaknat preku odli~nata sorabotka na makedonskata misija vo Avganistan, koja ima bliska sorabotka so britanskata strana. Premierot Kameron istaknal deka Velika Britanija i ponatamu }e ja poddrùva Makedonija vo nejzinite atlatnski aspiracii. Na razgovorite, pokraj premierite

Gruevski i Kameron, prisustvuvaa i ministrite za nadvore{ni raboti, Vilijam Hejg i Antonio Milo{oski. Pokraj politi~ka, posetata na Bri-tanija ima i ekonomska komponenta. Premierot i ministerot za stranski investicii, Vele Samak, }e u~estvuvaat vo rabotata na Evropskiot liderski forum {to se odrùva vo London, vo ramkite na Nedelata posvetena na biznisot vo organizacija na Blumberg, kade {to premierot }e zboruva za mo`nostite za stranski investicii vo Makedonija.

NE E SAMO JAZIKOT PROBLEM VO LI^NATA KARTA NA MAKEDONIJA VO ON

PRAZNO MESTO ZA MAKEDONSKO DR@AVJANSTVO NA ANGLISKI I RUSKI!�� Na dva od ~etirite slu`beni jazici na Organizacijata, vo grafata za dràvjanstvo, namesto

makedonsko, ima prazen prostor. Nitu od Ministerstvoto za nadvore{ni raboti, nitu od Vladata nemaat objasnuvawe od koga i zo{to e ovoj presedan

Na oficijalnata veb-stranica na OON, vo takanare~enata li~na karta na Makedonija, vo

grafata za drà-vjanstvo na angliski i na ruski jazik stoi prazno mesto. Za da bide situacijata u{te po~udna, terminot *“macedo-nian” go ima na ostanatite dva oficijalni jazici na organizacijata – francuski i {panski. Minatata nedela se kre-na golema pra{ina okolu is~eznuvaweto na terminot “makedonski” za jazikot na dràvata od istiot dokument. Po izjavite na general-niot sekretar na OON, Ban Ki-mun, deka se raboti za tehni~ka gre{ka i reakciite

na makedonskoto Ministerstvo za nadvore{ni raboti koi doj-doa po objavata na skandalot vo mediumite, “makedonski” se vrati kako oficijalen jazik. No, ako se razgleda celiot doku-ment, navistina e simptomati~no zo{to samo na dva jazika go ima terminot “makedonsko” za dràvjanstvo. Vladiniot portparol Martin Martinovski veli deka zaradi patuvaweto na premierot Niko-la Gruevski vo London i sred-bata so britanskiot premier, Dejvin Kameron, ne bi moèle da izlezat so komentar zo{to vo eden olku vaèn dokument ne se koristat unificirani normi za obeleùvawe na osnovnite podatoci za dràvata. Marti-novski upatuva na Minister-stvoto za nasvore{ni raboti, no i tamu nemaat objasnuvawe. Portparolot na ministerot An-tonio Milo{oski, Petar ûlev prvo soop{ti deka otsekoga{

bilo vaka vo ovoj dokument, odnosno deka na dva od ~etirite oficijalni jazici, francuski i {panski, pod dràvjanstvo stoi “makedonsko”, a na angliski i ruski stoi prazno mesto. Potoa, ûlev objasni deka, sepak, e mo`no da e napravena neka-kva promena, me|utoa, i pokraj napravenite konsultacii vo Ministerstvoto, nema{e nikavi poprecizni detali koga i kako se slu~ilo ova, nitu zo{to dosega ne e reagirano od make-donska strana. Odgovor najavija za denes. Od kabinetot na ambasadorot na Makedonija pri postojanata mis-ija na OON vo Wujork, Slobodan Ta{evski, odgovorija deka toj e zafaten so premnogu sostanoci vo tekot na celiot den i deka nema da ima vreme za izjavi na ovaa tema. Ta{evski ne se oglasi so komentar nitu koga “makedonski” be{e izbri{an od grafata za jazik.

O n a { t o i s t o t a k a e simptomati~no vo oficijalniot dokument na OON za Makedonija e deka vo objasnuvaweto koga i kako se koristi pridavkata “the former” pred “Jugoslovenska Republika Makedonija” se veli deka osven koga se po~nuva re~enica, stoi samostojno vo tabela ili drug grafik i ver-tikalna lista so imiwa na dràvi, “the former” mora da bide so mala bukva, pri {to se veli deka sekretarijatot nema avtoritet ednostrano da ja modi-fikuva ovaa kontroverzna rezo-lucija na Generalnoto sobranie 15 godini po slu~uvaweto. Zo{to se veli 15 godini podocna, koga Makedonija e ~lenka na OON od 1993 godina ne e jasno, no 15 godini potoa e termin {to se sovpa|a so Samitot na NATO vo Bukure{t, pa ottuka logi~no se postavuva pra{aweto dali toga{ se napraveni nekakvi promeni.

Makedonija e daleku od idealot za neza-visnost vo sudstvoto i sekoj koj }e go

tvrdi toa se laè, veli zamenik-pretsedatelot na Sudskiot sovet, Naser Haxi-Ahmetagi}, na tribinata “Nezavisnost na sudstvoto”, organizirana od OBSE i zdruènieto na sudii.Toj veli deka sudstvoto e pos-tojano na udar na pritisoci od razni strani koi nekoga{ se otvoreni, a nekoga{ moàt da bidat i prikrieni. Spored nego, problem e {to site bi sakale da vladeat so sud-stvoto i site smetaat deka sudstvoto e vinovno za s$.“Nikoj ne saka da prifati deka sudot treba da bide korektor na site negativni pojavi vo edna dràva. Eden od na~inite za zgolemuvawe na nezavisnosta na sudst-voto e Sudskiot sovet da bide celosno sostaven od sudii, odnosno da se isklu~i prisustvoto na ministerot za pravda, Mihajlo Manevski, od negovite redovi", veli Haxi-Ahmetagi}. Minatogodi{nata analiza za nezavisnosta na sudstvoto, koja ja iz-raboti OBSE, kade {to su-diite priznaa deka rabotat

KONFERENCIJA ZA SUDSKITE REFORMI VO REGIONOT

(NE)ZAVISNOSTA NA SUDSTVOTO - PROBLEM NA CEL BALKAN!

MARIJA [email protected]

pod pritisok na izvr{nata vlast i politi~kite partii, ne go otslikala vo celost raspoloènieto na sudskata fela, tvrdi pretsedatelot na Zdruènieto na sudii, Nikol~o Nikolovski. [efot na misijata na OBSE, ambasadorot Hoze Luis Her-ero, istakna deka Vladata e taa koja treba da obezbedi soodvetna zakonska ramka za nezavisno sudstvo. Make-donija i zemjite od regionot treba da gi iskoristat pri-dobivkite od iskustvata od drugite dràvi, veli Her-ero. Samo na toj na~in }e se zajakne nezavisnosta na sudstvoto kako eden od prin-cipite na funkcioniraweto

na pravoto, odnosno stolb na demokratijata. Na javnata debata u~estvuvaa i sudii od celiot region, koi velat deka problemite se sli~ni vo site dràvi. Po reizborot koj go napravi Sudskiot sovet vo Srbija, 837 sudii ostanaa bez rabota. "Postapkata na izbor pre-dizvika razli~ni reakcii vo ekspertskata javnost, na toa ni zabeleà i EK. No, izborot }e bide zavr{en spored standardite na EU, taka {to ~lenovite koi ne bea izbrani }e imaat pravo na za{tita pred Ustavniot sud", veli Mladen Nikoli}, ~len na Sudskiot sovet na Srbija.

FOKUS: LIDERSTVOTO STANUVA PREPOZNATLIVO I VO MAKEDONIJA 6 24.11.2010

konsultantskata ku}a AAG.Me|u karakteristikite koi gi treba da gi poseduvaat liderite, spored Haxivasileva –Mark-ovska, treba da bidat viz-

ijata, integritetot, posvetenosta, velikodu{nosta, otvorenosta i istrajnosta. Spored nea, toa se karakteristikite koi go pravat dobriot lider.

Lidija Nanu{, konsultant vo konsultantskata ku}a Deloit Makedonija, za liderite veli deka toa se obi~ni lu|e, koi se pretpoznatlivi po toa {to

ostavile pe~at na svoeto vreme i ostanale zapameteni od svoite sledbenici. Taa smeta deka kaj nas ima malkumina koi moè da se izdvojat vo ovaa kategorija.


Ne e va`no dali nekoj vo Make-donija }e se nare~e lider vo doma{ni ramki ili po{iroko. Va`no e nego-

vata golemina da ja ~uvstvu-vaat makedonskata ekonomija i gra|anite. Vistinskoto liderstvo ne e samo da si napravi{ dobro za samiot sebe, tuku i po{irokata okolina da ja po~uvstvuva razlikata.Vo Makedonija ima mnogu lu|e, biznismeni, politi~ari i umet-nici, koi ostavile pe~at so svo-jata vizija, no, za àl, uslovite vo koi denes ìvee makedon-skiot gra|anin ukaùvaat deka imalo mnogu lideri, a malku sledbenici. [to se odnesuva do biznismenite, niz istorijata ima mnogu imiwa na makedon-skata biznis-scena koi uspeale da pridonesat za doma{nata ekonomija, no gledano od politi~ki aspekt, dosega nitu eden politi~ar ne uspea da go sploti narodot so svoite liderski sposobnosti. Nivnite uspesi bea samo na osnova na dnevnopoliti~ki prepukuvawa. Makedonija nema ni Bil Gejts, ni Voren Bafet, ni Miro-slav Mi{kovi}, ni Ivica Todori}, no ima svoi lideri koi se svetski poznati. Tuka, spored na{ata mala anketa, se istaknuvaat To{e Proeski, Mil~o Man~evski, Boris Tra-jkovski, Traj~o Mukaetov, Risto Gu{terov, Min~o Jordanov, [terjo Nakov, Svetozar Ja-nevski... Ekspertite i biznismenite koi gi konsultira{e “Kapital” se soglasuvaat deka liderite ne treba samo da gi barame kaj lu|eto koi se na visoki pozicii, tuku nasekade. Spored niv, za da moè nekoj da stane lider, potrebna e golema poddr{ka od dràvata, no i mnogu naporna rabota. “Liderite treba da bidat sekade, ne samo na mnogu visoki pozicii, kako {to obi~no si zamisluvame. Bitno e samo da gi imaat karakteristikite koi go obeleùvaat liderot. Liderot e toj {to dirigira, dodeka orkestarot ja proizveduva muz-ikata”, veli Verica Haxivasi-leva-Markovska, konsultant vo

NAJMO]NI LIDERI VO SVETOT

Vo Makedonija ima mnogu lu|e, biznismeni, politi~ari i umetnici, koi ostavile pe~at so svojata vizija, no, za àl, uslovite vo koi denes ìvee makedonskiot gra|anin ukaùvaat deka imalo mnogu lideri, a malku sledbenici. [to se odnesuva do biznismenite, niz istorijata ima mnogu imiwa na makedonskata biznis-scena koi uspeale da pridonesat za doma{nata ekonomija, no gledano od politi~ki aspekt, dosega nitu eden politi~ar ne uspea da go sploti narodot so svoite liderski sposobnosti

��


BIZNISOT PROIZVEDE LIDER

Za da bide lider, ~ovek mora da e sposoben da vlijae vrz drugite lu|e, da giinspirira i motivira, da gi naso~uva nivnite aktivnosti

za da im pomogne nagrupata i na organizacijata da gi postignat svoite celi. Pred s$, treba da seima darba i mnogu znaewe. Liderstvoto e proces vo koj po-edinecot vlijae vrz drugite lu|e, gi inspirira i motivira, gi naso~uva nivnite aktivnosti za da im pomogne na grupite i na organizaciite da gi postignat svoite celi. Lider e ~ovek koj go ostvaruva svojot vrv, koj ima odli~na polo`ba, polo`ba so koja e vlijatelen, znae kako da se orga-nizira sebesi i ostanatite me|u sebe, znae {to e potrebno za da se izvr{i rabotata, kako da gi motivira osta-natite vraboteni da rabotat uspe{no, a isto taka i da gi nagradi. Ima mnogu lu|e vo svetot koi gi imaat ovie karakteristiki i sposobnosti. Nivnata rabota go menuvala i }e go menuva celiot svet.

BIL GEJTS Pokraj toa {to e najbogat ~ovek na svetot, Gejts istovremeno e i najmo}en od site milijarderi vo svetot. Operativniot softver na Majkrosoft opsluùva 93% od personalnite kompjuteri vo svetot. Najbogatiot ~ovek na svetot istovre-meno e i najdare`liv. Gejts godi{no podaruva pove}e od edna milijardadolari, najmnogu vo istraùvawa na vakcini.

VOREN BAFET Negovata kompanija Orakl poseduva 36% od Berk{ir Hetavej, a ovaa kompanija ima udeli vo golem broj svetski poznati profitabilni kompanii. Najgolemiot svetski investitor denes ima udeli vo Koka Kola, @ilet, Xeneral Re, Vels Fargo, Kraft fuds i mnogu drugi, koi mu nosat ogromni profiti.

RUPERT MARDOK Toj e isto taka eden od najmo}nite lu|e i lideri vo svetot. Sopstvenik e na Mardok wuz korporej{n. Negovata televizis-ka ku}a Foks, koja satelitski se prenesuva niz celiot svet, mu ovozmoùva globalno vlijanie.

ROBSON VOLTON Najstariot sin na Sem Volton, osnova~ot na Volmart, kontrolira 38% od semejniot biznis - sinxirot na prodavnici na malo Volmart. Najgolemiot svetski sinxir prodavnici na malo samo vo SAD ima 3.200, a vo stranstvo 1.200 prodavnici, so godi{na proda`ba od 244 milijardi dolari. Kompanijata moè da go za-jakne prisustvoto vo Evropa preku britanskata kompanija Sejfvej.

724.11.2010SREDA

“Koga gi gledam rabotite loka-lno, smetam deka e presudno da se vratam barem 10-15 godini nanazad za da se uveram deka vizijata od minatoto ìvee i denes, a bilo najdobroto re{enie vo dadenite okolnosti. Za àl, uslovite vo koi denes ìvee makedonskiot gra|anin ukaùvaat deka imalo mnogu lideri, a malku sledbenici na idejata kako da se zbogati{ preku no}”, objasnuva Nanu{.Vo grupata lideri vo Make-donija, koi sekoj vo svoeto pole na deluvawe uspeale ideite da gi preto~at vo brend ili kultura na odnesuvawe, taa gi izdvojuva To{e Proeski, Mil~o Man~evski, Blagoja Samakovski i Traj~e Mukaetov. Nanu{ veli deka na makedonskata politi~ka scena niz godinite nikoj ne uspeal da ja dobie titulata lider. “Za àl, nitu eden politi~ar od bliskoto minato ne uspea da izgradi mostovi koi }e n$ spo-juvaat. S$ kako da se sveduva{e na dnevnopoliti~ki interesi. Liderite gradat mostovi koi n$ povrzuvaat, a ne yidovi koi n$ razdvojuvaat”, istaknuva Nanu{.

ZA LIDER E POTREBNA NAPORNA RABOTA

[to se odnesuva do biznisot vo Makedonija, ima pove}e li~nosti koi se regionalni lideri, pred s$ spored goleminata na nivnite kompanii. Moèbi nie nemame tolku golemi koncerni kako {to se Agrokor vo Hrvatska i Delta vo Srbija, no ~elnicite na kom-paniite kako Alkaloid, Makstil, Granit, Fer{ped, Skopskata piv-arnica, kompanii od koi zavisi i makedonskata ekonomija, niz godinite uspeaja da stanat da stanat golemi regionalni igra~i na pazarot. No, sepak, za da se postigne seto toa potrebna e naporna rabota i poddr{ka od dràvata.Spored generalniot direktor na najgole-mata makedonska grade`na kompanija, Granit, Stra{o Milk-ovski, kako lider voobi~aeno se definira ~ovek koj ima vode~ki sposobnosti. Toj veli deka toa koj moè da se nare~e lider vo regionot

na kraj pokaùvaat postignatite rezultati. “Liderstvoto e sposobnost koja se steknuva so naporna rabota. Vo Makedonija ima mnogu lu|e {to se primeri za lideri vo svojata rabota, odnosno i vo toa {to go rabotat i vo toa {to go postig-nale. Jas bi gi izdvoil Risto Gu{terov, Min~o Jordanov, [terjo Nakov, Svetozar Janevski, Traj~e Mukaetov. Ova se lu|e koi stanaa golemi regionalni igra~i, nivnite kompanii vrabotuvaat iljadnici lu|e i imaat golemo zna~ewe za makedonskata ekonomija”, veli Milkovski.Toj istaknuva deka za da uspee regionalno, kompanijata treba da ima poddr{ka od dràvata, pred s$ za osvojuvawe novi pazari, olesnuvawe na carinskite barieri i pomo{ za kompaniite. Potrebno za liderot e da ima mnogu kontakti so nadvore{niot svet i da gi znae konkurenci-jata i pazarot. Ako si sam, bez poddr{ka, ne }e moè{ da us-pee{“, veli Milkovski.[to se odnesuva do najgolemite regionalni lideri i menaxeri, kako {to se Ivica Todori} i Miroslav Mi{kovi}, tie uspeaja svoite kompanii da gi pretvorat vo imperii i celosni lideri na pazarot. Makedonskite kompanii ne moè da se sporedat so niv, pred s$, poradi goleminata na doma{niot pazar, kako i poradi razli~niot razvoj na dràvite za vreme na tranzicijata. “Make-donija preìvea mnogu blokadi, barieri, krizi i tranziciskiot proces razli~no se reflektira{e kaj nas. Zatoa, ne moè da se pravi sporedba”, veli Milkovski.

NAJMNOGU SE UÎ OD ISKUSTVATA NA DRUGITE

Konsultantite smetaat deka od svetskite lideri sekoj moè mnogu da nau~i i da koristi vo izgrad-bata na sopstveniot pat i na~in na

razmisluvawe.“Od li~nostite vo regionot im se voshituvam na Ivo Josipovi}, Boris Tadi} i Jadranka Kosor. Znaat {to e dobro za narodot {to go vodat, i toa na podolg rok; znaat da donesat te{ki od-luki koi ne sekoga{ se prifatli-vi za momentalnoto raspoloènie kaj narodot, no vo osnova zna~at progres; znaat da donesat odluki koi nekoga{ se sprotivni na o~ekuvawata na nivnite direktni poddrùva~i, no se vo polza na povozvi{ena cel”, veli Haxivasi-leva-Markovska. Kako svetski lideri taa gi poso~uva Bil Klin-ton i Jo{ka Fi{er, koi gi ima slu{nato vo ìvo. “Prisustvoto na tie li~nosti i nivnata energija ja ~uvstvuva{ vo momentot koga }e vlezat vo prostorijata. Verojatno, }e ima{ podobar tehni~ki vpe~atok i pove}e }e zabeleì{ detali ako go ~ita{ govorot, ako ja slu{a{ muzikata na dobra oprema, no }e go nema{ doìvuvaweto po koe site kopneeme, da otkradneme del od nivnata energija, da sfatime {to e toa {to niv gi pravi posebni i na nekoj na~in taka da go dograduvame mozaikot na sopst-venata li~nost”, veli Haxivasile-va-Markovska. Lidija Nanu{, pak, na svetsko nivo gi izdvojuva samo Bil Gejts i Nelson Mendela.“Globalno, od ponovo vreme broj eden lider za mene e Bil Gejts. Toj go promeni svetot i e za~etnik na edna nova era vo koja informacijata patuva so br-zina na svetlinata i se spodelu-va so milioni lu|e istovremeno. Od politikata }e go izdvojam Nel-son Mendela, koj obezbedi edna-kov status na crnata rasa, pokraj zakanite od golemite sili”, veli Nanu{.

TODORI] I MI[KOVI] - LIDERI VO REGIONOT

Najgolemi biznis-lideri vo regionot se Ivica Todori} i

Miroslav Mi{kovi}. Niz godi-nite na tranzicija tie uspeaja svoite biznisi da gi napravat vode~ki kompanii vo regionot.Todori} e sopstvenik na na-jgolemata hrvatska kompanija Agrokor. Biznisot go po~nal vo 1976 godina, koga po diplo-miraweto na Ekonomskiot fakultet vo Zagreb otvoril kompanija koja rabotela so proizvodstvo i proda`ba na cve}iwa. Za samo nekolku godini biznisot go {iri na prostorite na cela Jugoslavija i ve}e vo sredinata na 90-te godini firmata na Todori} stanuva lider na pazarot. Vo 1989 ja osnova Agrokor kako akcionersko dru{tvo vo koe toj e edinstven sopstvenik. Tuka po~nuva negovata uspe{na prikazna. Vo slednite nekolku godini Todori} kupuva nekolku kompanii, kako {to se Jam-nica, Zvezda, Ledo i nekolku fabriki za konzervirawe hrana, koi zaedno so trgovski-ot sinxir Konzum go so~inuvaat koncernot Agrokor.Miroslav Mi{kovi} e isto taka edno od najzvu~nite imiwa vo biznisot na prosto-rite na porane{na Jugoslavija.

Kompanijata Delta Holding, na ~ie ~elo se nao|a, e edna od najgolemite i najuspe{nite kompanii vo Srbija. Mi{kovi} e eden od najbogatite biznis-meni vo regionot, edinstve-niot koj se najde na listata na najbogati lu|e na “Forbs”. Negovata kompanija Delta Holding raboti vo nekolku sektori, kako {to se ban-karstvo, osiguruvawe, trgovija i nedvi`nosti, distribucija, finansiski konsalting i dr.. Svojata kariera ja po~nal vo sektorot za devizno rabotewe vo toga{nata Jugobanka, za potoa da se prefrli vo kom-panijata Trajal vo Kru{evac, a za kratko vreme potoa vo hemiskata industrija @upa, kade {to stanuva finansiski direktor, a po kratko vreme i izvr{en direktor. Vo me|uvreme ja osnoval svo-jata kompanija Delta M, koja stana edna od najgolemite i najuspe{ni kompanii vo Sr-bija.

“Koga gi gledam rabotite loka-lno, smetam deka e presudno dase vratam barem 10-15 godini

na kraj pokaùvaat postignatiterezultati.“Liderstvoto e sposobnost koja se

razmisluvawe.“Od li~nostite vo regionot imse voshituvam na Ivo Josipovi}

RI, NO NE I POLITIKATA

VERICA HAXIVASILEVA-MARKOVSKAKONSULTANT VO AAG“Liderite treba da bidat sekade, ne samo na mnogu visoki pozicii, kako {to obi~no si zamisluvame. Bitno e samo da gi imaat karakteristikite koi go obeleùvaat liderot. Liderot e toj {to dirigira, dodeka orkestarot ja proizveduva muzikata.”

LIDIJA NANU[KONSULTANT VO DELOIT MAKEDONIJA“Za àl, uslovite vo koi denes ìvee makedonskiot gra|anin ukaùvaat deka imalo mnogu lideri, a malku sledbenici na idejata kako da se zbogati{ preku no}. Nitu eden politi~ar od bliskoto minato ne uspea da izgradi mostovi koi }e n$ spojuvaat. S$ kako da se sveduva{e na dnevnopoliti~ki interesi.”

STRA[O MILKOVSKIGENERALEN DIREKTOR NA GRANIT“Liderstvoto e sposobnost koja se steknuva so naporna rabota. Vo Makedonija ima mnogu lu|e {to se primeri za lideri vo svojata rabota, odnosno i vo toa {to go rabotat i vo toa {to go postig-nale. Za toa koj e lider na kraj pokaùvaat postignatite rezultati.”

LI KA-[ING [ing e sopstvenik na holding-kompanijata Ha~inson vampoa, koja se zanimavaso telekomunikacii, pristani{ni uslugi i nedvièn imot i e prisutna vo 41 zemja niz svetot. Li Ka-[ing e najbogatiot ~ovek vo Azija i poseduva 13% od berzata vo Hong Kong. Dosega ima investirano pove}e od sedum milijardi dolari vo Kina i ima izgradeno pati{ta i èleznici vo dolìna od 400 milji.

KARLOS SLIM Toj e najpoznatiot meksikanski biznis-mag-nat, poznat po investiraweto vo amerikan-skite prodavnici na malo, Saks i Sirkut Siti, a poseduva i edna tretina od Mek-sikan bolsa. Toj e na ~elo na najgolemite meksikanski telekomunikaciski kompanii Telemeks i Amerikan mobil. Slim izdvoi milioni dolari od svoeto bogatstvo za ob-novuvawe na Meksiko Siti i go najmi Ru-dolf Xulijani, porane{niot gradona~alnik na Wujork, da go is~isti kriminalot vo gradot. Slim isto taka e cvrsto povrzan i so vrvnite politi~ki li~nosti vo Meksiko.

KARAKTERISTIKA OPIS NA KARAKTERISTIKATA TREBA DA PRAVI TREBA DA IMA I DA POKA@E

Strast za u~inok i nea da ja spodeli, oti strasta e zaraznaDisciplinaAkcija

êsnostPredvidlivostKontrolirani emocii

Posvetenost Ne mu/& e va`no kolku vreme i energija }e potro{i za da ja ostvari vizijata

Postavuva odli~en primer Odnesuvawe so koe se prepoznava deka liderot pravi ~ekori kon ostvaruvawe na vizijata

Sposobnost da pofaliSposobnost da prifati gre{ka na timot kako svoja gre{ka!

Poniznost Liderot ja postignuva vizijata so aktivnosta na drugite lu|e. Treba niv da gi po~ituva i da znae deka ne e podobar ili polo{ od niv

Se obiduva da go izdigne i da mu vlee snaga na sekoj ~len na timot (empower)

Da ne vleze vo prikaznata deka e najdobar, bezgre{en, semo}en...

Vleva doverbaVleva sloboda na izrazuvaweKreira atmosfera otvorena za novo

Kreatignost Sposobnost da kreira atmosfera na razmisluvawe razli~no od voobi~aenoto

Postavuva nevoobi~aeni pra{awa: [to ako...?

Sposobnost da o stimulira timot da baraat novi i nevoobi~aeni re{enija i pristapi

Fer odnesuvawe Konzistentno i pravi~no odnesuvawe

Treba dobro da islu{a i proanalizira pred da prosudi

Sposobnost da bide pravi~en kon lu|eto

Sposobnost da im kaè na drugite koja e celta i kako do nea se stignuva

Sposobnost da gi slu{ne lu|eto koi se nivnite o~ekuvawa

Istrajnost Jasno komunicirawe na toa {to se saka da se postigne i instistirawe na toa

Treba da go inspirira timot deka celta }e se ostvari iako patot e dolg i da gi pokani i drugite da go sledat

Velikodu{nost Gi vozvi{uva drugite koga treba.

Gi fali ~lenovite na timot za uspesite

Otvorenost Sposobnost da slu{a i prima drugi idei, duri i ako ne se soglasuva premnogu

Treba da slu{a bez predrasudi

Vizija Treba da ima jasna ìva slika za toa kade toj/taa i timot sakaat da odat

Treba da znae da ja iskomunicira taa slika so timot i da go aktivira kon celta

Integritet Li~nosto so visoki vrednosti od koi ne se otkaùva iako nekoga{ pobrgu moze da stigne

Go pravi toa {to go zboruva (Walk the Talk!)

8 KOMENTARI I ANALIZI24.11.2010 SREDA

UDELOT NA ZLATOTO VO DEVIZNITE REZERVI

Deviznite rezervi na najgolem broj zemji se sostojat od dolari, evra i zlato. Osta-natite konvertibilni

valuti, kako britanskata funta ili japonskiot jen, u~estvuvaat so tolku mal procent {to }e gi zanemarime vo ova na{e izlagawe. Idejata da pi{uvam vo dene{nata kolumna za zla-toto, poto~no za monetarnoto zlato koe zemjite go ~uvaat kako devizna rezerva, ja do-biv sledej}i gi diskusiite {to se vodat denes vo nau~nite i politi~kite krugovi vo svetot vo vrska so valutnata vojna na relacija amerikanski dolar, kineski renminbi, odnosno juan, i predlozite kako da se nadmine toa. Me|u drugoto, posebno e interesen predlogot na pretsedatelot na gru-pacijata na Svetskata banka, Robert Zelik, koj se zalaga vo me|unarodniot monetaren sistem da im se dade pogo-lemo zna~ewe na renminbi i na zlatoto. Ova negovo gledi{te nekoi go protolkuvaa kako zalagawe za vra}awe na zlatniot standard. Za onie koi ne se ekonomisti, zlatniot standard e sistem vo koj vo prometot funkcioniraat zlatni pari ili kni`ni pari celosno i vo sekoe vreme konvertibilni za zlato. Porastot na cenata na zlatoto predizvika nekoi porane{ni i sega{ni politi~ari da predlagaat 100% od deviznite rezervi da se dràt vo zlato (kaj nas) ili Kina, vo nared-nite godini, so dolarite {to gi ima vo deviznite rezervi, da kupi 10.000 toni zlato. Ako se pogledne istorijata na cenata na zlatoto, }e se vidi deka ima godini i dekadi koga cenata pa|ala i godini i

dekadi koga rastela. Toj fakt, i toa {to za zlatoto se dobiva ponizok prinos vo sporedba so kamatite {to se dobivaat na deviznite rezervi koi se dràt vo dolari ili evra, pridonelo udelot na zlatoto vo deviznite rezervi vo svetot vo prosek da iznesuva okolu 10%, a i vo naukata da se smeta deka toa e najopti-malen udel.Spored statistikata na MMF, od 133 zemji za koi MMF vodi uredna statistika, 51 zemja voop{to ne dràt zlato vo deviznite rezervi. Od ostanatite 82 zemji za koi e evidentirano deka dràt del od deviznite rezervi vo zlato, vo 29 u~estvoto na zlatoto varira me|u 5% i 20%, vo 36 zemji toa u~estvo varira me|u 0,01% i 5%, a vo 17 u~estvoto na zlatoto vo deviznite rezervi e pogolemo od 20%. Nasproti mislewata od nekoi politi~ari kaj nas za 100% pretvorawe na deviznite rezervi vo zlato, ima slu~ai vo nekoi zemji vlasta da misli deka zlatoto voop{to ne e pogodno, nitu korisno da bide del od deviznite rezervi. Taka, na primer, vlasta vo Kanada vo periodot od 1982 do 2003 godina go prodade re~isi seto zlato i go pretvori vo dolari kako poprinosen imot. Najsve` primer e Norve{ka, koja vo posledniot kvartal od 2003 godina i vo prvata polovina od 2004 godina go prodade zlatoto i re{i vo svoite devizni rezervi voop{to da ne drì zlato (osven ju-bilejni zlatnici iskovani vo minatoto). No, najgolem broj zemji se nao|aat me|u ovie dva eks-trema. Pomalite zemji obi~no

dràt vo zlato okolu 10% od vkupnite rezervi, a toa, kako {to istaknavme, vo naukata se tretira kako optimalno re{enie za niv. Vo zemjite vo koi evroto i dolarot se zakonski sredstva za pla}a-we, u~estvoto na zlatoto vo deviznite rezervi e povisoko, zatoa {to izborot na valuti vo koi se dràt deviznite rezervi e pomal. Taka, na primer, SAD ne moè da drì dolari vo svoite devizni rezervi i izborot e: evra i zlato. Zatoa, u~estvoto na zlatoto vo SAD e povisoko. Sli~no e i vo zemjite od evro-zonata. Tie ne moàt da dràt rezervi vo evra, tuku izborot im e dolari ili zlato. Zatoa i vo evrozonata u~estvoto na zlatoto e so povisok procent. Pri osnovaweto na Evrop-skata centralna banka be{e re{eno 15% od nejzinite devizni rezervi da bidat vo zlato. Cenata na zlatoto raste i poradi pojavata na specijalni fondovi (exchanged traded funds) od pred pet godini, koi im ovozmoùvaat na inves-titorite da kupuvaat zlatni pra~ki kako nivni udeli. Vo vtoriot kvartal od 2010 godina investitorite kupija pove}e od 274 toni zlato preku ovie fondovi. Sega tie dràt pove}e od 2.000 toni zlato i se na {esto mesto na listata na najgolemi so-pstvenici na monetarno zlato (po MMF i centralnite banki na SAD, Germanija, Francija i Italija).Cenata na zlatoto raste i po-radi zgolemenata pobaruva~ka od centralnite banki. Ako vo minatite dve dekadi central-nite banki pove}e prodavaa zlato (bea prodadeni re~isi

4.500 toni), denes se javu-vaat pove}e na stranata na kupuva~kata. Se pojavuvaat i nekoi novi igra~i. Central-nata banka na Kina minatata godina objavi deka kupila 450 toni zlato, a Centralnata banka na Indija – 200 toni. Ju`na Koreja }e zameni 290 milijardi dolari od svoite rezervi za zlato. Imaj}i gi predvid ovie fakti, ne e te{ko da se prognozira deka cenata na zlatoto }e raste i vo narednite nekolku go-dini. Glaven faktor, spored pove}emina eksperti od ovaa oblast, za rastot na cenata na zlatoto vo narednite godini }e bide re{enosta na Kina da go zgolemi procentualnoto u~estvo na zlatoto vo nejzinite rezervi. Vo ovoj moment Kina ima pove}e od 2.400 milijardi dolari devizni rezervi, a zlatoto vo niv u~estvuva samo so 1,7%. Spored proekciite na MMF, permanentniot suficit vo nadvore{no-trgovskata razmena vo narednite pet godini }e dovede Kina da ima devizni rezervi me|u pet i {est iljadi milijardi dolari. Samo za da go zadrì sega{niot procent od 1,7% na zlatoto vo deviznite rezervi, Kina }e mora da kupi me|u 1.000 i 1.500 toni zlato. A site indikacii govorat deka e re{ena da go zgolemi procentualnoto u~estvo na zlatoto vo deviznite rezervi. Duri ima i izjavi na visoki oficijalni li~nosti na Kina deka Centralnata banka na Kina treba da kupi 10.000 toni zlato. Kina, isto taka, vo 2008 godina go deregulira pazarot na zlato i ottoga{ privatnata pobaruva~ka za zlato raste vo forma na eksponencijalna funkcija: 17

toni vo 2008 godina, 73 toni vo 2009 godina i 143 toni vo izminatite meseci vo 2010 godina. Seto toa gi naveduva poznava~ite na ovaa materija da prognoziraat deka cenata na zlatoto }e raste i vo na-rednite godini. No, isto taka mnogumina se sloùvaat so misleweto na Soros deka toj balon, koj se due so golema brzina, eden den }e pukne. (Soros, iako tvrdi deka ra-stot na cenata na zlatoto e balon, sepak, vo ova vreme, eden golem del od negovoto portfolio investira vo zlato, nadevaj}i se deka vo prav moment }e izleze od toj balon pred da pukne.)Kakva e situacijata vo Repu-blika Makedonija? Vo zemjava, spored statistikata na NBRM, zlatoto na krajot od prvoto polugodie od 2010 godina u~estvuva so 13% vo deviznite rezervi. Kako go stekna ova zlato NBRM? Pogolem del go dobi kako nasledstvo, odnosno kako edna od nasledni~kite na zlatoto i deviznite rezer-vi {to se nao|aa vo Naro-dnata banka na porane{nata SFRJ. Za razlika od deviznite rezervi koi bea vo dolari i germanski marki, koi reìmot na Milo{evi}, i pokraj em-bargoto, najde na~in da gi potro{i vo najgolem del, vo godinite pred da se postigne spogodba za nivna podelba, zlatoto, koe vo najgolem del be{e deponirano vo bankite vo [vajcarija, ostana nedo-preno. Na Republika Make-donija so spogodbata & pri-padna 5,4% od toa zlato. Drug izvor za polnewe na deviznite rezervi so zlato vo godinite po monetarnoto osamostojuvawe, s$ do 2004

D-r Qube Trpeskiprofesor na Ekonomskiot fakultet vo Skopje

godina, be{e rudnikot Bu~im. Narodnata banka na Makedonija tie godini go otkupuva{e proizvede-noto zlato vo ovoj rudnik po cena {to vaè{e na svetskiot pazar. Od 2004 godina, NBRM, od za mene nera-zbirlivi pri~ini, prestana da go otkupuva zlatoto od Bu~im. Verojatno pobudite bile sli~ni kako so onie vo Norve{ka i Kanada, koi go prodadoa zlatoto zatoa {to smetaa deka ne im se isplatuva da dràt devizni rezervi vo zlato.Iako, nikako ne moàm da si objasnam kako moè da ne e isplatlivo da se kupuva zlato so denari od primarnata emisija, sepak, toa e legitimna od-luka. Dali bilo vo pravo rakovodstvoto na NBRM za takvata odluka ili ne, vremeto ve}e pokaùva. Toa e najobjektiven sudija. Da zaklu~ime: iako e golema verojatnosta da raste ce-nata na zlatoto vo nared-nite godini, sepak, krajno e rizi~no i hazarderski da se pretvorat site devizni rezervi vo zlato. Za na{i uslovi, moèbi bi bilo dobro u~estvoto na zlatoto vo deviznite rezervi na Republika Makedonija da se zgolemi od 13% na 20% vo bliska idnina. Toa moè da se napravi i samo so obnova na kupuvaweto na zlato od Bu~im so denari od primarnata emisija na NBRM.

I, [TO SEGA?

Dojde momentot na vistinata. Znaevme deka }e dojde, ne e iznenadu-

vawe, ama, sepak, pre-dizvika gor~liv vkus na razo~aruvawe. Dobivme lo{i vesti od Samitot na NATO vo Lisa-bon. U{te eden poraz za Makedonija. Mnogu vero-jatno e istoto da se slu~i i so EU. ]e po~ekame do dekemvri, ama, kako {to stojat rabotite, i ottamu }e ni ja pratat istata poraka. So toa ve}e pet godini sme zakovani vo mesto vo procesot na integrirawe vo EU, zemja-kandidat bez po~nati pre-govori. Povtorno poraz za Makedonija. So site ovie kontinuirani porazi, {to se povtoruvaat ve}e so godini, ovaa Vla-da, na ~elo so premierot Gruevski, ja pretvora Makedonija vo gubitni~ka Makedonija, vo zemja bez perspektiva, bez idnina. Izgleda deka i zemjite {to sekoga{ bile sojuznici na na{ata zemja poleka krevaat race i go gubat

interesot za toa {to }e se slu~uva tuka. Ne samo {to ne sme pove}e na niv-nata lista na prioriteti, tuku rizikuvame celosno da bideme izbri{ani od nivnata agenda. So toa dramati~no se namaluvaat {ansite me|unarodniot faktor da & pomogne na zemjava.Makedonija vleze vo }orsokak, vo svoevidna izolacija. Taka izolirani, rizikuvame da se pret-vorime vo mo~uri{te vo koe ne doa|a sveà voda. Izolacijata zna~i deka drugite zemji okolu nas zabrzano napreduvaat i }e napreduvaat, }e imaat stranski inve-sticii, }e otvoraat novi rabotni mesta, a nie }e si ostaneme siroma{ni, nevraboteni i izolirani. Pred mitingot na SDSM i opoziciskiot front vo [tip, koj se odrà pred tri dena, bev zapra{an zo{to miting vo [tip, vo bastionot na VMRO-DPMNE? [tip e bastion na VMRO-DPMNE? Ne, ne e [tip bastion na VMRO-DPMNE. [tip e bastion

na siroma{tijata. Cela Makedonija e bastion na siroma{tijata. Re~isi sekoj tret e siroma{en, ne{to {to nikoga{ dosega ne bilo. A t.n. “portokalo-va prerodba” vleze vo pet-tata godina. Da, verojatno nekoi celosno se prerodi-ja, ama toa ne }e da e narodot. Vladata na pre-mierot Gruevski nema da ja re{i siroma{tijata. Od mnogu ednostavna pri~ina. Toa ne e nejzin prioritet. Jasno se gleda vo buxetot za 2011 godina. Od 2,7 milijardi evra, kolku {to }e se potro{at, po site osnovi, samo osum milioni evra se za namaluvawe na siroma{tijata i pottiknu-vawe na vrabotenosta. Ama imame Vlada {to }e gradi Triumfalna kapija!?Rabotite dobivaat dramati~ni razmeri. Politi~kiot anga`man me nosi sekoj den na teren, me|u lu|eto. Tamu se gleda onaa vistinskata, realnata Makedonija. Toa ne e onaa Makedonija {to ja gle-dame po ulicite vo Skopje prepolni so kafuliwa. Toa se sela bez kanali-

zacija. Toa se lu|e bez par~e leb, gladni i bez rabota. Soo~eni so neiz-vesnosta za idninata, {to li nosi naredniot den. Svesni deka vaka ve}e ne biva. ûvstvoto e bolno. Dràvata poleka ni se razgraduva. Samata, odvna-tre. Na razli~ni na~ini. Na primer, se razgraduva koga lu|eto soo~eni so besperspektivnosta baraat stranski paso{i za da go fatat patot vo tu|ina po par~e leb. Znaete li deka vo vini~koto selo Blatec godinava ima ~etvorica u~enici, a vo italija-nskoto grat~e Kaneli ima 23 u~enici ~ii roditeli se od toa Blatec?!! Dràvata se razgraduva koga na lu|eto im e strav da zboruvaat. Rabotata dojde dotamu i strancite javno da go istaknuvaat toa po mediumi. Dràvata se razgraduva i koga im-ate javno zdravstvo vo koe site se nezadovolni, i pacientite i lekarite. Se kumuliraat dolgovi, se osipuva kadarot. Dràvata se razgraduva i koga ne se griìte za idninata i ne

investirate vo dolgoro~ni proekti, na primer vo energetikata. Dràvata se razgraduva koga obvrskite za pla}awe se prefrlaat vo narednite godini i so toa Vladata sega go “jade” buxetot od nared-nite godini. Primerite ne zapiraat. I, {to sega? [to po porazite vo NATO i EU? [to vo uslovi na svoevi-dna izolacija, koga tkivoto na dràvata po~nuva da se razgraduva odvnatre? Nema drugo. Stana sovr{eno kristalno jasno deka izlez od ovaa situacija se predvremeni izbori. Gra|anite da se izjasnat za koja Makedonija se - za gubitni~ka Makedonija na premierot Gruevski ili za pobedni~ka Makedonija, za koja zboruva SDSM? Neka se izjasnat i onie 50% neopredeleni glasa~i. ]e ostaneme za~maeni ili niz Makedonija povtorno }e pote~e sveìna, slo-bodoumnost, demokratija, kreativna energija. Stra-vot kone~no da si zamine od ovaa zemja. Sopstve-niot politi~ki rejting da prestane da bide krite-

rium za nosewe odluki so dolgoro~no zna~ewe. Vo Makedonija moè podobro da se ìvee. Ova ne e tipi~na kolumna posvetena na specifi~na ekonomska tema, ne{to {to obi~no go pravam kako najsoodvetno za dneven vesnik kako {to e “Kapital”. Ama, ima momenti vo ìvotot koga “golemata slika”, bitkata za idninata na zemjata se pogolemi od {to bilo drugo. Toa se onie pres-vrtni to~ki vo istorijata na edna zemja. Po koj pat }e trgne? Ova e takov moment. Jas cvrsto veru-vam i nepokoleblivo se boram za li~nata sloboda i za demokratijata. Sekoj gra|anin slobodno da glasa za kogo saka. Da glasa za onie partii i politi~ari za koi veruva deka }e go ostvarat ona {to e va`no za gra|aninot. So toa gra|aninot, vsu{nost, ne glasa za partii, glasa za svoe dobro. Da mu dademe {ansa na gra|aninot da kaè {to e ona {to go saka.

Iako e golema verojatnosta da raste cenata na zlatoto vo narednite godini, sepak, krajno e rizi~no i hazarderski da se pretvorat site devizni rezervi vo zlato. Za na{i uslovi, moèbi bi bilo dobro u~estvoto na zlatoto vo deviznite rezervi na Republika Makedoni-ja da se zgolemi od 13% na 20% vo bliska idnina

��

I, {to sega? [to po porazite vo NATO i EU? [to vo uslovi na svoevidna izolacija, koga tkivoto na dràvata po~nuva da se razgraduva odvnatre? Nema drugo. Stana sovr{eno kristalno jasno deka izlez od ovaa situacija se predvremeni izbori. Gra|anite da se izjasnat za koja Makedonija se - za gubitni~ka Makedonija na premierot Gruevski ili za pobedni~ka Makedonija, za koja zboruva SDSM?

��

M-r Zoran Jovanovskipotpretsedatel na SDSM

17.03.2010 9

9KOMPANII PAZARI I FINANSII 24.11.2010SREDA

PADNA CENATA NA NAFTATACenite na naftata padnaa kako posledica na nesig-urnosta na investorite, zaradi geopoliti~kite tenzii me|u Severna i Ju`na Koreja, kako i dol`ni~kata kriza vo evrozonata. Vrednosta na naftata se namali pod 81 dolar za barel, dodeka dolarot zajakna vo odnos na evroto, po razmenata na artileriskiot ogan me|u Severna i Ju`na Koreja. Vrednosta na evroto padna dopol-nitelno i zaradi stravot od dol`ni~kata kriza vo Irska i nejzinoto prelevawe vo ostanatite zemji od evrozonata.“So ogled na toa {to glavniot pazar za razvoj na naftenata industrija e aziskiot, eskalacijata na tenziite me|u Severna i Ju`na Koreja ne pretstavuva pozitiven razvoj za naftenite pazari”, veli Oliver Xejkob, glaven ekonomist na Peteromatriks.

Borbite me|u Severna i Ju`na Koreja i neizvesnosta vo koja nasoka }e prodolì nivniot sudir

gi urnaa indeksite na svetskite berzi. Osven toa, problemite povrzani so prezadolènosta na Irska dopolnitelno se odrazija negativno vrz dvièwata na berzite. Ekspertite koi gi sledat slu~uvawata na pazarite na kapital tvrdat deka ovie neprijatelstva, zaedno so te{koto zazdravuvawe na ekonomijata }e pridone-sat do s$ pogolem rast na nedoverbata kaj investito-rite.Britanskiot indeks FTSE se spu{ti na najnisko nivo vo tekot na poslednite {est nedeli. Najpogodeni bea akciite na bankite i rudarskite kompanii. Indeksot padna za 0,7% na vrednost od 5.642,30 in-deksni poeni. Francuskiot osnoven indeks SAS 40 isto taka beleì pad od 1%, spu{taj}i se na vrednost od 2.784,85 indeksni poeni. Evropskiot berzanski in-deks Stoxx Europe 600 padna za 0,9%. Na Wujor{kata berza vo SAD u{te na samiot po~etok na trguvaweto

BERZANSKI INFORMACII

2.222

2.224

2.226

2.228

2.230

2.232

2.234

2.236

16/11/10 18/11/10 20/11/10 22/11/10

MBI 10

2.390

2.400

2.410

2.420

2.430

2.440

2.450

2.460

16/11/10 18/11/10 20/11/10 22/11/10

MBID

112,30

112,50

112,70

112,90

113,10

113,30

16/11/10 18/11/10 20/11/10 22/11/10

OMB

ПОКАЗАТЕЛИ ЗА КОМПАНИИ - ЕЛЕМЕНТИ НА ИНДЕКСОТ МБИ10 23.11.2010

ALK (2009) 1.431.353 3.849,92 390,18 9,87 0,88

BESK (2009) 54.562 6.750,00 341,43 19,77 0,20

GRNT (2009) 3.071.377 500,00 105,83 4,72 0,50

KMB (2009) 2.014.067 3.195,24 533,81 5,99 0,93

MPT (2009) 112.382 23.600,00 / / 0,66

REPL (2009) 25.920 37.345,00 5.625,12 6,64 0,75

SBT (2009) 389.779 2.613,64 211,39 12,36 0,59

STIL (2009) 14.622.943 165,87 0,11 1.500,00 2,32

TPLF (2009) 450.000 3.160,00 61,42 51,45 0,93

ZPKO (2009) 271.602 1.950,00 / / 0,26

P/BВкупно

издадени акции Просечна ценаНето добивка

по акција P/EХВ

ПРОМЕТ ПО ПАЗАРНИ СЕГМЕНТИ 23.11.2010

Промет во ЕВРА

Број на трансакции

% на промена

обврзници 540.191 11 210,07

обични акции 49.821 42 -53,10

Вкупно Официјален пазар 590.012 53 110,38

обични акции 26.986 17 21,16

Вкупно Редовен пазар 28.092 18 -93,96

23.11.2010

Име на компанијатаПросечна

цена (МКД)%

Износ (МКД)

Универзална Инвестициона Банка 550,00 17,02 127.050

Стопанска банка Битола 2.613,64 3,63 258.750

РЖ Услуги Скопје 224,98 2,26 66.370

Макстил Скопје 165,87 0,66 105.325

Комерцијална банка Скопје 3.195,24 0,51 1.025.673

ОХИС Скопје 100 -16,67 8.000

ФЗЦ 11 Октомври Куманово 651 -6,20 19.530

КЈУБИ Македонија Скопје 457,00 -2,77 27.420

Макошпед Скопје 200,00 -1,96 106.200

Македонски Телеком Скопје 445,25 -1,00 360.206

Име на компанијатаПросечна

цена (МКД)%

Износ (МКД)

Алкалоид Скопје 3849,92 0,01 1.347.473

Комерцијална банка Скопје 3195,24 0,51 1.025.673

Раде Кончар Скопје 1.850,00 0,00 943.500

Македонски Телеком Скопје 445,25 -1,00 360.206

Стопанска банка Битола 2613,64 3,63 258.750

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПОРАСТ

23.11.2010АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПРОМЕТ

23.11.2010АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПАД

Име на компанијата

Просечна цена (МКД)

%Износ (МКД)

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД

Отворен инвестициски фондНето-имот на

фонд (ден.) 1М 3М 6М YTD 1YПодатоците се однесуваат за

ILIRIKA JIE 30.117.786,03 2,70% -0,66% -2,26% -3,70% -8,90% 21.11.2010

ILIRIKA GRP 30.167.523,01 2,91% 4,52% 6,87% 9,40% 8,50% 21.11.2010

Иново Статус Акции 18.376.465,02 2,27% -4,67% -7,06% -16,81% -27,60% 22.11.2010

KD Brik 25.544.418,99 0,61% 2,03% 7,02% 9,13% 9,76% 21.11.2010

KD Nova EU 24.570.569,82 2,50% 2,00% -0,72% -2,61% -13,82% 21.11.2010

КБ Публикум балансиран 21.748.837,57 -0,28% 0,15% -0,94% -1,79% -2,65% 22.11.2010

23.11.2010

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost. Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, vtornik - 23.11.2010)

METODI [email protected]

SVETSKITE BERZI PADNAA, INVESTITORITE VO PANIKA

SEVERNA KOREJA JA NAPADNA JU@NA KOREJA

Ekspertite koi gi sledat slu~uvawata na pazarite na kapital, tvrdat deka ovie neprijatelstva zaedno so te{koto zazdra-vuvawe na ekonomijata }e pridonesat do s$ pogolem rast na nedoverbata kaj investitorite

MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII �KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI �NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI �KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

MAKEDONSKA BERZA

OBVRZNICITE I BETON [TIP SO 90% OD BERZANSKIOT PROMETBlok-transakcijata, vo

iznos od 9 milioni den-ari, so akcii na Beton-

[tip, zaedno so prometot od 33,2 milioni denari ostvaren so obvrznicite bea glaven dvigatel na v~era{noto trgu-vawe na Makedonskata berza. Duri 90% od vkupniot ber-zanski promet od 47 milioni denari otpadna na ovie dve hartii od vrednost. Me|u obvrznicite najtrguvana, so promet od 32,9 milioni denari, be{e obvrznicata od devettata emisija na obvrznici za denacional-izacija. Za razlika od obvrznicite, investitorite pokaàa mnogu slab interes za akciite na kompaniite. Milionskiot pro-met, osven so blok-transakci-jata so akcii na Beton-[tip, be{e ostvaren so akciite na Alkaloid i Komercijalna banka. So akciite na Alka-loid be{e ostvaren promet od 1,3 milioni denari, a od Komercijalna banka, pak, bea istrguvani 321 akcija so promet od 1 milion evra.

Blisku do milion denari, so ostvaren promet od 943.000 denari, be{e i akcijata na Rade Kon~ar.Dva od trite berzanski in-deksi zabeleàa rast na svojata vrednost. Osnovniot berzanski indeks MBI-10 zabeleà rast od 0,42% na vrednost od 2.233,85 indeksni poeni. Indeksot na obvrznici OMB, pak, zabeleà rast od 0,02%, dostignuvaj}i vrednost od 113,16 indeksni poeni. Nov pad na vrednosta ed-instveno ima{e kaj MBID indeksot od 0,9%, spu{taj}i se na 2.397,58 indeksni poeni.Rastot na indeksite be{e prosleden so pogolem broj na hartii od vrednost ~ii ceni porasnaa. Nivniot broj v~era iznesuva{e 11, pred-vodeni od rastot od 17,02% kaj akcijata na UNIBanka. Pad na cenata ima{e kaj 7 hartii od vrednost. Najgolem pad od 16,67% ima{e kaj akcijata na OHIS. Nepromeneti ostanaa cenite na 5 hartii od vrednost.

indeksite startuvaa so pad na nivnite vrednosti. In-deksot Dow Jones zabeleà pad od 1,12%, gubej}i 106 indeksni poeni od svojata vrednost, dostignuvaj}i vrednost od 11.059 indeksni poeni. Drugite indeksi isto taka beleàt padovi, S&P 500 beleì pad od 1,1%. gubej}i 13,7 indeksni poeni od svojata vrednost. Kaj Nasdaq vrednosta isto taka se namali za 1%, gubej}i 20,75 indeksni poeni od vrednosta.Posledici ima{e i vrz vrednosta na akciite vo Azija. Hongkon{kiot berzanski indeks Hang Seng zabeleà pad od 3%, spu{taj}i se na vrednost od 22.896,10 indeksni po-eni. Kineskiot berzanski indeks Shangai SE Com-posit zabeleà pad od 2%, spu{taj}i se na vrednost od 2.828, 28 indeksni poeni. Singapurskiot Straits Times indeks zabeleà pad od 2% na vrednost od 3.126,3 indeksni poeni. Pad od 1%, iako se o~ekuva{e deka }e bide pogolem, ima{e i kaj ju`nokorejskiot indeks Kospi, koj se spu{ti na vrednost od 1.928,94 in-deksni poeniAziskopacifi~kiot ber-zanski indeks MSCI, bez Japonija, se namali za 2,3% i dostigna nivo od 454,14 indeksni poeni, {to e na-jgolemata zaguba od 29 Juni do denes.“Pazarite }e pa|aat kako

rezultat na artileriskata razmena”, potvrduva za Si-En-En Robert Braska, ekonomski analiti~ar.Zagubi prokniìja i akciite na golem broj kompanii. Rio Tinto izgubi 1,3%, dodeka Rojal Da~ [el

ima{e pad od 0,9%. Najgolema korist izvle~e dolarot, ~ija vrednost se zgolemi za 1,2% vo odnos na evroto. Edno evro v~era se razmenuva{e za 1,34 dolari.

10 KOMPANII PAZARI I FINANSII24.11.2010 SREDA

Рочности преку ноќ 1 нед. 1 мес. 3 мес.

Благајнички записи 4,50% СКИБОР 2,86% 3,97% 4,76% 5,59%

Ломбарден кредит 6,00% МКДОНИА

Извор: НБРМ

КУРСНА ЛИСТА Банка

Среден курс 3м 6м 12м 24м 36м

во денари Стопанска 6,20% 7,00% 7,20% 10,00% 10,40%

ЕМУ евро 61,5021 Комерцијална 6,00% 6,90% 7,30% 10,10% 10,50%

САД долар 45,0664 НЛБ Тутунска 6,00% 6,80% 7,20% 10,00% 10,20%

В.Британија фунта 71,9407

Швајцарија франк 45,5402

Канада долар 44,3578 EUR USD GBP CHF

Австралија долар 44,5119 61,6 45,7 71,9 45,8Извор: НБРМ

ДЕВИЗЕН КУРС ВО МЕНУВАЧНИЦИ

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Држава Валута

РочностКАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИ БАНКИ

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБ

Opoziciskata SDSM gi obvini Vladata i pratenicite od VMRO-DPMNE deka sakaat da izglasaat amandmanim nepoznati za pratenicite, a vo interes na novoformiranata kompanija za distribucija na gas, Makedonija gas

Iako Zakonot za energetika be{e dostaven na us-vojuvawe vo So-branieto i odo-bren od Brisel,

Ministerstvoto za ekonomija v~era go povle~e vo posleden moment. Presudni bea kritikite i obvinuvawata od opozici-jata. Pratenicite od SDSM ja obvinija Vladata deka na denot na razgleduvawe na amand-manite Vladata se obidela da protne novi 17 amandmani, nepoznati za pratenicite, so koi konceptualno se menuva Zakonot za energetika vo polza na novoformiranata dràvna kompanija za distribucija na priroden gas, Makedonija gas. Spored pratenicite, zad novite amandmani na Vladata se krie biznis teòk okolu 250 milio-ni evra, koj treba da go dobie kompanija formirana od Vla-data. Tie obvinija i deka Vla-data namerno i tendenciozno gi turka novite 17 amandmani za da obezbedi privilegii za Makedonija gas. “Ovaa lakrdija od 104 aman-dmani objaveni od Vladata treba da prestane vo ovoj mo-ment. Vo Evropskiot izve{taj se veli deka ni nedostiga Zakonot za energetika, a nie deneska pravime lakrdija od tesnogledi i namenski interesi. Vie, min-istre Besimi, samiot kaàvte deka intervencijata vo Zakonot vsu{nost e nov koncept so koj se razdeluvaat licencata za upravuvawe i licencata za prenos na priroden gas. Zna~i, ova e su{tinska rabotka, koja vredi pove}e od 250 mil-ioni evra. E, taa rabota, koja }e odi na grbot na gra|anite, ne se re{ava so amandmani

KRITIKITE I OBVINUVAWATA OD OPOZICIJATA PRESUDIJA

VLADATA POVTORNO GO POVLEÊ ZAKONOT ZA ENERGETIKA!

KATERINA [email protected]

koi nikoj ne gi videl. Sega gra|anite na Makedonija }e treba da & platat i na Ga-Ma za vlezot vo Makedonija na gasovodniot sistem, no i na Makedonija gas, koja }e bide del od sistemot. Zo{to go pra-vime toa? Namenski. Kako }e go glasame? Nabrzina, tajno, bez dokumenti, bez materijali pred nas”, izjavi Jani Makraduli od SDSM.

NOVA IDEJA ILI STAR KONCEPT

Po nekolku~asovnite kritiki, zabele{ki i obvinuvawa od opozicijata, ministerot za ekonomija, Fatmir Besimi, go povle~e zakonskiot tekst i veti deka do krajot na go-

dinata pratenicite povtorno }e go razgleduvaat Zakonot za energetika. Toj, prethodno, zaedno so pratenicite od VMRO-DPMNE, gi ubeduva{e pratenicite na SDSM deka Delovnikot na Sobranieto dozvoluva i vo posleden mo-ment da se dostavat izmeni na zakonskiot tekst. “Sakam samo da pojasnam deka ne se raboti za 17 amand-mani, tuku za {est. Ostanatite se izmeni koi sleduvaat po vgraduvawe na nekoi odredbi. Edna licenca se razdvojuva na dve, odnosno ednata licenca }e bide za upravuvawe so priroden gas, a drugata za prenos na priroden gas. Se

pravi razgrani~uvwe na dve regulirani dejnosti. Idejata e vo nasoka na razvojot na gasifikacijata na Republika Makedonija. Site dosega{ni koncepcii vo zemjava ne donesoa nova inves-ticija vo postojniot gasovoden sistem. Ovoj koncept dava pogolema fleksibilnost, se ostava prostor i drugi kom-panii da ja razvijat dejnosta”, objasni Besimi.No, ministerot za ekonomija, pratenicite od VMRO-DPMNE i od SDSM na razli~en na~in go tolkuvaa Delovnikot vo odnos na toa dali Zakonot treba da odi na rasprava i pokraj nepoznatite amandmani

FATMIR BESIMIMINISTER ZA EKONOMIJAImaj}i gi predvid kvalitetot na Za-konot i principot na transparentnost, a i za da gi elim-inirame dilemite deka ima nekakov dogovor zad Zakonot, jas vo ime na Vla-data predlagam ovoj Zakon vo ovaa faza da se povle~e. ]e odime so celosen zakonski tekst, koi }e gi sodrì site amandmani dosega.

JANI MAKRADULIPRATENIK NA SDSM

Ovaa lakrdija od 104 amandmani objaveni od Vladata treba da prestane vo ovoj mo-ment. Zo{to go pravime ova? Namenski. Kako }e go glasame? Nabrzina, tajno, bez dokumenti, bez materijali pred nas. Se pla{am deka izmenite se namenski za kompanijata koja se formira{e me|u prvoto i vtoroto ~itawe na Zakonot, Makedonija gas, da ja uni{ti Ga-Ma.

PRATENICITE OD VMRO-DPMNE PODGOTVENI ZA USVOJUVAWE NA ZAKONOTSpored Jani Makraduli, ~lenot od Delovnikot na koj se povikuva Besimi, deka predlogot po pretresot e moèn ako se usoglasuva po prethodno usvojuvawe na eden amandman, ne funkcionira zatoa {to ne bil usvoen nieden amandman. “Moèbi pratenicite }e otfrlat nekoj amandman koga }e se stavi na glasawe”, pra{a Makraduli.No, dobi ekspresen odgovor od pratenikot od VMRO-DPMNE, Nikola Kotevski. “Nema, nie }e gi izglasame amandmanite”, replicira{e Kotevski.Ministerot za ekonomija Besimi o~ekuva deka Zakonot za energetkika, koj treba{e da se usvoi u{te letoto, }e se izglasa do krajot na godinata.

[parkase banka ponudi nov stanben kredit so fiksna i

namalena godi{na kamatna stapka od 6,95% za prvite tri godini od kreditniot period. Za ostatokot od kreditniot period, dokolku redovno se servisiraat obvrskite, predvidena e promenliva godi{na kama-tna stapka od 7,5%.Maksimalniot iznos na kreditot zavisi od kredit-nata sposobnost na ko-risnikot, kokorisnikot ili

negoviot ìrant, taka {to ratata moè da bide do polovina od iznosot na mese~nite primawa, so rok na otplata na kreditot do 360 meseci. Ednokrat-nata provizija za kredit do 40.000 evra e 1,5% od iznosot na kreditot, a nad ovoj iznos taa iznesuva 1%. Vo momentov ovoj produkt bankata go nudi bez notar-ski tro{oci za aplikantite.[parkase banka, vo odnos na stanbeniot kredit ima sorabotka so odredeni

grade`ni kompanii, kade {to povolnosta e vo po-ednostavuvawe na proce-durata za odobruvawe na kreditnite barawa. “Kreditnoto portfolio na bankata e postojano vo ~ekor so potrebite na gra|anite i vklu~uva brojni namenski i nenamenski potro{uva~ki krediti, koi naskoro }e se dopolnat so novi povolnosti vo sferata na avtomobilskite kredi-ti”, najavija od [parkase banka.

Mobilniot operator VIP go ponudi na pazarot prviot VIP

tablet-kompjuter, mobilen kompjuter koj kombinira kamera, navigacija, in-ternet-uslugi, TV i mnogu aplikacii vo eden ured. Od v~era, ekskluzivno vo proda`nite mesta na VIP gra|anite moàt da go probaat i kupat Tablet del strik, koj e najnov trend na telekomunikaciskite pazari vo svetot. Tabletot e ured so golemi-

na na dlanka, namenet za tie koi sakaat da bidat on-lajn nasekade, koi koristat mnogu podato~ni uslugi, imaat potreba od golemi podato~ni brzini i sakaat da gledaat, surfaat, da se povrzat i da rabotat so golemi 3G brzini. “Tabletot e ednostaven za koristewe, povrzan e onlajn 24/7 i ovozmoùva edinst-veno iskustvo za zabava, socijalna povrzanost i navigacija vo dvièwe”, informiraat od VIP.

Mario Cvitkovi}, glaven marketing-direktor na VIP, veli deka se gordi {to prvi na pazarot go pretsta-vuvaat tablet-kompjuterot. “Li~no veruvam deka VIP 3G Tablet }e gi zado-voli korisnicite gladni za prenos na podatoci so golemi brzini kade i da se nao|aat i moàm da vi vetam deka i vo idnina VIP }e prodolì da gi iznenaduva i da im nudi edinstveni uslugi”, izjavi Cvitkovi}.

STANBEN KREDIT OD [PARKASE SO PONISKA KAMATA VIP GO PROMOVIRAШE TABLET-KOMPJUTEROT

ili, pak, treba da se vrati na dorabotka i kako gotov zakonski tekst da se dostavi povtorno.

KRITIKI OD BRISEL?!Opozicijata alarmira{e deka Makedonija moè da se soo~i so kritiki od Evropskata energetska zaednica dokolku povtorno nabrzina proturka zakon so evropsko zname. “Ministre, va{ata korektnost zavr{i utrovo, koga ne gi dostavivte amandmanite. Ne znam koga Va{ite konsultanti ja zavr{ile rabotata, no-}eska ili ne, no Vie treba{e

navreme da ni gi dostavite, ako zboruvame za korektnost. Jas se bunam {to otkako ste gi artikulirale site barawa na Energetskata zaednica, ste gi preto~ile vo amandmani i Vladata deneska doa|a so 17 novi amandmani i so nov koncept. Se pla{am deka izmenite se namenski za kompanijata Make-donija gas, koja se formira{e me|u prvoto i vtoroto ~itawe na Zakonot, a koja treba da ja uni{ti Ga-Ma kako kompanija vo koja dràvata e 50% sopst-venik”, istakna Makraduli.

17.03.2010 11


Uslov za da se dooformi grade`na parcela e sopstvenikot da poseduva pove}e od 30% od grade`nata parcela. Cenite se dviàt od 215 do 700 evra za metar kvadraten i najvisoki se vo skopskite op{tini Karpo{ i Centar. Cenite se razli~ni vo zavisnost od toa dali zemji{teto se dokupuva po pat na javno naddavawe ili vo neposredna spogodba

NEREALNO VISOKI CENI ZA DOOFOR-MUVAWE NA GRADE@NA PARCELA?!

Del od grade`nite kompanii vo Sko-pje obvinuvaat deka cenite za dooformuvawe na grade`na parce-

la se neralno visoki i se pre~ka za po~nuvawe na procesot na gradewe, ot-kako pred nekolku meseci Ministerstvoto za transport go promeni tarifnikot so cenite za dooformuvawe na grade`na parcela i sega se dviàt od 215 do 700 evra za metar kvadraten, vo za-visnost od na~inot na koj se kupuva zemji{teto. Najskapo e vo skopskite op{tini Karpo{ i Centar, kade {to cenata na dràvno zemji{te so cel dooformuvawe na par-cela, na koja e predvidena izgradba na komercijalni i delovni objekti, po pat na javno naddavawe iznesuva 13.200 denari za metar kvad-raten. Ako, pak, zemji{teto se kupi so neposredna spogdba, vo istite op{tini se pla-}a 43.000 denari za metar kvadraten. Uslov za da se dooformi grade`na parcela e sopstvenikot da poseduva pove}e od 30% od grade`nata parcela.

GRADE@NICITE BARAAT SMENA NA TARIFNIKOT

SOWA [email protected]

“Rabotna grupa na Stopan-skata komora zav~era be{e na sredba vo Ministerstvoto za transport. Tamu poso~ivme deka vo momentot cenite za dooformuvawe na grade`na parcela se premnogu visoki. Naj~esto investitorot e sop-stvenik na parcela {to ne e celosno privatna i za da po~ne da gradi mora da go dokupi i ostanatiot del od zemji{teto koe e vo dràvna sopstvenost. I toga{ pla}a i do 700 evra za kvadrat zatoa {to toa go pravi vo neposredna spogodba. No, naidovme na nerazbirawe od strana na ministerot Janakieski. Toj cvrsto stoi na stavot deka cenite se pazarni i nema da se menu-vaat”, veli Nikola Velkovski, pretsedatel na Zdruènie na grade`nici pri Stopanskata komora.Op{tina Karpo{ reagira na cenite i tvrdi deka investi-torite koi sakaat da gradat vo op{tinata se staveni vo nezavidna polo`ba. “Vo op{tina Karpo{ za doo-formuvawe na grade`na par-cela od 300 metri kvadratni, od koi 50 metri kvadratni se vo sopstvenost na dràvata, investitorot pla}a 650 evra. Ne e logi~no da se kupuva grade`no zemji{te vo cen-tarot na gradot za 25 evra,

a za da se dooformi par-cela da se plati 650 evra”, veli Stev~e Jakimovski, gradona~alnik na op{tina Karpo{.Grade`nite kompanii koi sakaat da ostanat anonimni, preku sporedba na cenite za eksproprijacija i doofor-muvawe na grade`na par-cela objasnuvaat deka mnogu pomalku pla}a dràvata koga saka da kupi zemji{te od privatno lice otkolku koga go prodava dràvnoto zemji{te. “Ima mnogu nebulozi so cen-ite na dràvnoto zemji{te. Na primer, za pro{iruvawe na ulicata Ilindenska vo Skopje, gradot go kupi zemji{teto od gra|anite po mnogu niska cena, a dokolku istoto zemji{te treba{e da se ponudi na grade`na kom-panija, cenata }e be{e mnogu povisoka. [to zna~i, mnogu pomalku go cenat zemji{teto koe treba da vi go zemat, a pove}e koga treba da vi go dadat za dooformuvawe. Razlikata iznesuva 40:1. Grad Skopje za eksproprijacija na-pla}a pribli`no 15 evra po kvadrat. Toa e sme{na cena, 900 denari e nekoj prosek koj go presmetuvaat, a dokolku na istiot lokalitet na investi-tor mu treba da dokupi par-cela zaradi dooformuvawe

Preku makedonski gra|ani, ìtel na Bugarija, ot-voral la`ni firmi i

& se zadolìl na dràvata 450.000 evra, pi{uva bu-garskiot portal Blic. Iz-mamnikot vo Bugarija reg-istriral firmi na imiwa na vozrasni makedonski dràvjani, od koi prethodno dobival polnomo{no. Na Makedoncite involvirani vo kriminalnite zdelki im e zabraneto da ja napu{tat bugarskata teritorija dokolku

ja posetat ovaa zemja, stoi vo soop{tenieto.Za pomalku od dve godini Bu-garinot uspeal da registrira sedum firmi, a sekoja od niv generirala od 50 do 100 il-jadi evra dolg kon dràvata. Spored informacii na Blic, del od firmite izmamnikot prvi~no gi registriral na svoe ime, a potoa gi prefrlal na makedonski dràvjani.Kriminalniot kanal go ot-krila dano~nata policija i, spored informacii na

portalot, celokupnoto dosie ve}e e predadeno na obvini-telstvoto.Spored bugarskata vlast, prefrluvaweto na kompanii so dolgovi vrz siroma{ni i nepismeni lu|e e ~esta praktika na izmamnicite. Neodamna otkrile firma reg-istrirana vo Sandanski, koja na dràvata & dolì pove}e od 8,5 milioni evra, koja ne vr{i nikakva dejnost, a e vo sopstvenost na siroma{en gra|anin.

Reformite vo agrarnata politika i ruralniot raz-voj, vlijanieto na razvojot

na zemjodelstvoto vo rural-nite sredini vo zemjite od jugoisto~na Evropa se glavnite temi na rabotniot sostanok na ministerite za zemjodelstvo od Jugoisto~na Evropa, koj se odrùva vo Zagreb, na koj u~estvuva i ministerot Qup~o Dimovski.“Zemjodelstvoto e od golemo zna~ewe za regionot. Celite na agrarnata politika se

dolgoro~na odr`livost i razvoj na zemjodelstvoto i ru-ralnite sredini, so postojano jaknewe na konkurentnosta”, istakna hrvatskiot minister za zemjodelstvo, Petar obank-ovi~. Toj ja istakna va`nosta za jaknewe na regionalnata sorabotka, odnosno partnerst-vata me|u zemjite od regionot i naglasi deka pazarite vo ovie zemji se kompatibilni i site imaat isti celi, koi odat vo prilog na jaknewe na ekonomskata sorabotka me|u

zemjite.Na sostanokot vo Zagreb prisustvuvaat i ministrite za zemjodelstvo na Avstrija, Albanija, Crna Gora, Bosna i Hercegovina i Hrvatska.Ministrite i pretstavnicite od ministerstvata za zemjodel-stvo na zemjite od jugoisto~na Evropa, zaedno so pretstavnic-ite na Evropskata komisija i me|unarodnite pretstavnici, diskutiraa za zaedni~kata agrarna politika na Evrop-skata unija do 2013 godina.

BUGARIN PRONEVERIL 450.000 EVRA PREKU MAKEDONSKI GRA\ANI

BEZ RAZVIENI REGIONI NEMA PROSPERITET VO ZEMJODELSTVOTO

}e plati pribli`no 500 evra za metar kvadraten”, velat od skopska grade`na kom-panija koja ne saka{e da ja imenuvame.Vo Grad Skopje, pak, velat deka cenite za ekspropri-jacija na zemji{te koe e od javen interes za dràvata se razli~ni i ne e vozmo`no da se izdvoi prose~na cena. “Konkretno, za pro{iruvaweto na Ilindenska gra|anite naj~esto baraa da im dademe stanovi, me|utoa, toa zavisi od toa kolku kvadratni metri poseduvaat. Cenata e sekade razli~na i se opredeluva na sovet, vo zavisnost od lokacijata na koja se nao|a

i za kakov javen interes stanuva zbor”, veli Nedel~o Krstevski, portparol na Grad Skopje.Za razlika od Skopje, vo Ohrid grade`nite kompanii tvrdat deka cenite za doofor-muvawe na grade`na parcela se realni i pazarni. ЌVo Ohrid e mnogu evtino. Za dooformuvawe na parcelata kade {to se nao|a Hotel Park plativ 1.800 denari za metar kvadraten. Moèbi zatoa {to se raboti za podra~je koe e nadvor od gradot, me|utoa, i za lokacii vo centarot na gradot nemam plateno pove-}e od 40 evra za metar kvad-raten. Me|utoa, takvi lokacii

kade {to ima potreba od dooformuvawe se malku vo Ohrid, edinstveno do 15 metri kvadratni moè{ da dokupi{ od dràvata”, veli Riste Treneski od grade`nata kompanija Remis.Treneski dodava deka ed-instven problem im pret-stavuva sloènata i bavna procedura za dooformuvawe na grade`na parcela. Tvrdi deka se ~eka i po godina dena, zatoa {to stru~ni lu|e od Ministerstvoto za transport mora prvo da doj-dat na uvid, pa duri potoa da izgotvat re{enie, {to re~isi vo sekoj slu~aj trae premnogu dolgo.

12 KOMPANII PAZARI I FINANSII24.11.2010 SREDA

ZDRAVSTVOTO SE PENZIONIRA

ZA 10 GODINI KLINI^KITE CENTRI ]E OSTANAT BEZ DOKTORI?!

Klini~kite centri vo Bitola, Tetovo i [tip imaat potreba od okolu 90 lekari. Ministerstvoto za zdravstvo nema odgovor kako i koga }e se re{i nedostigot od lekarski kadar, koj nastana delumno poradi odliv vo privatnoto zdravstvo, delumno poradi nivnoto penzionirawe

VIKTORIJA [email protected]

Za edna nedela }e se znae i dali pozitivnata lista so skapi lekovi }

e se pro{iri na smetka na lekovite koi ~inat 25 denari. Po v~era{niot sostanok so zdruènijata na pacienti, Fondot za zdravstvo (FZO) ~eka soglasnost za ovaa inicijativa od nivnite ~le-novi.Od FZO potenciraat deka soglasno novata metodologi-ja za referentni ceni na lekovite, sega ima tri pati

pove}e lekovi bez doplata otkolku vo prethodniot pe-riod, snabdenosta so lekovi e zna~itelno podobrena, a lekovite sekoga{ se dostapni vo aptekite. Tie velat deka i ponatamu }e bidat otvoreni za site predlozi i idei so koi bi se revidirala i unapredila pozitivnata lista za lekovi, so novi, vo ramkite na utvrdeniot buxet. Sepak, velat deka FZO ima ograni~eni sred-stva, a kon niv se upatuvaat

neograni~eni barawa.Soglasno novata metodologija za referentni ceni, koja ja vovede FZOM od maj godi-nava, od 77 lekovi za koi nemalo doplata, listata e pro{irena na 240 lekovi.

Bugarskite vina }e go popolnat vakuumot koj }e nastane otkako }e bide

zabraneta proda`bata na vina od Makedonija vo evropskite marketi, pi{uvaat bugarskite mediumi. Otkako Grcija go za{titi potekloto “makedon-sko”, ostanuva nejasno pod kakvo ime Makedonija }e moè svoite vina da gi izvezuva vo EU. Ako izvozot navistina bide zapren, vakuumot }e go popolnat bugarskite vina, prenesuvaat bugarskite mediumi.

Bugarskite vesnici alarmiraat deka Germancite pijat s$ pove}e vino, a najpopularni se evtinite vina, koi moàt da se kupat vo obi~en supermar-ket. Takvi se makedonskiot "vranec", "roze" ili "kava-darka" koi se prodavaat i vo eden od najgolemite trgovski sinxiri Aldi.“No, dali i slednata godina po raftovite na supermarketite niz Evropa }e gi ima ovie vina”, pra{uva bugarskiot portal Monitor.

Portalot pi{uva deka prob-lemot go sozdade Grcija, koja gi za{titi svoite vina od regionot Makedonija, a so toa go stavi vo pra{awe plas-manot na vino od Republika Makedonija. Soglasno pravilata na Evrop-skata unija za uvoz na vino od treti dràvi, onie zemji koi ne se ~lenki na Unijata do 31 dekemvri sekoja godina se dol`ni da dostavat spisok na regionite so geografsko poteklo.

FZO ÊKA SOGLASNOST ZA PRO[IRUVAWE NA POZITIVNATA LISTA

BUGARSKITE VINA ]E GI ZAMENAT MAKEDONSKITE PO GR^KATA BLOKADA

Za deset godini klini~kite centri vo zemjava }e ostanat bez doktori. Golem del od doktorite ve}e

se penzioniraat, a minis-terstvata za zdravstvo i finansii ne odobruvaat novi vrabotuvawa, alarm-iraat direktorite na ovie institucii.Vo momentov, trite klini~ki centri vo Tetovo, Bitola i [tip imaat potreba od okolu 90 leka-ri, no barawata za novi vrabotuvawa koi gi ispra-tile do Ministerstvoto za zdravstvo ostanale ili bez odgovor ili odgovorot bil negativen."Sekoja godina ni se potrebni po 30 novi leka-ri. Imaj}i predvid deka vo narednite deset godini site }e zaminat vo penzija, na{ata klini~ka bolnica }e ostane bez lekarski kadar. S$ po~esto od Min-isterstvoto za zdravstvo barame novi vrabotuvawa, no, za àl, toa ne se odo-bruva", veli za "Kapital"

Ottamu velat deka minis-terot za zdravstvo na neko-ja od narednite vladini sednici }e gi prezentira soznanijata do koi do{ol za vreme na neodamne{nite poseti na zdravstvenite ustanovi niz zemjata. De-tali ne otkrivaat, no velat deka celta na posetata na ministerot bila da se utvrdat realnite potrebi od kadri i da se sogledaat mo`nostite za eventualna preraspredelba na sufici-taren kadar od odredeni ustanovi vo drugi, kade {to toj e poneophoden.Klini~kata bolnica [tip raspolaga so vkupno 100 doktori, od koi 63 se specijalisti, a 27 momen-talno specijaliziraat. @itelite na pet gradovi od isto~niot region sega gi le~at trojca ginekolozi, dvajca oftalmolozi i sedum hirurzi.Vo Klini~kiot centar Tetovo rabotat vkupno 17 ginekolozi, {est oftal-molozi, 13 hirurzi, 21 internist, devet pedi-jatri, pet ortopedi, trojca urolozi, sedum psihijatri, trojca infektolozi, sedum anesteziolozi i pet nev-rolozi.

I UNIVERZITETSKATA KLINIKA KUBURI SO KADAR

Na sekoja klinika koja raboti pod kapata na Uni-verzitetskata klinika vo Skopje nedostigaat lekari, no i drug medicinski per-sonal, velat poznava~ite. Na ovie kliniki vakvata situacija e rezultat na golemiot odliv na medicin-ski kadar, koj e poizrazen vo izminatiot period, koga se otvorija novi privatni kliniki."Brojot na potrebni lekari i drugi medicinski rabot-nici e razli~en za sekoja klinika. No, globalno, site direktori baraat novi vrabotuvawa, zatoa {to izminatiov period imavme golem odliv na medicinski kadar. Ima slu~ai koga Ministerstvoto za zdravst-vo odobruva vrabotuvawe, no rabotata se zako~uva kaj Ministerstvoto za fin-ansii, od kade {to isto taka mora da potvrdat", veli dobroupaten izvor za "Kapital".Od Klinikata za ginekologija velat deka im se potrebni tri pedijatri, eden ci-tolog, eden biolog,

30 medicinski sestri i 20 higieni~ari. Baraweto e podneseno, no odgovorot s$ u{te se ~eka.

Klinikata za o~ni bolesti momen-

talno ima potreba od troj-ca specijalisti, no, sli~no kako i vo prethodnite slu~ai, barawata ~ekaat na potpis vo Ministerstvoto, a nadle`nite vo klinikata nemaat objasnuvawe.

direktorot na Klini~kiot centar vo Bitola, Mihajlo Xilonga. Sli~no e i vo klini~kata bolnica vo [tip, kade {to vo momentov ima potreba od 30 lekari, a itno neophodni za normalno funkcionirawe na centarot okolu koj gravitira cela Isto~na Makedonija se vkupno trojca ginekolozi i internisti.Ekonomskiot menaxer vo {tipskiot klini~ki centar, Silvana Si~eva, veli deka osven lekari, vo centarot nedostigaat i medicinski sestri i bolni~ari, za koi isto taka ne dobivaat odo-bruvawe za novi vrabotu-vawa.Duri i Klini~kiot centar Tetovo, koj, spored soznani-jata na "Kapital", raspo-laga so najmnogu lekarski kadar, ima potreba od novi 20 do 30 lekari.Od Ministerstvoto za zdravstvo se pravdaat deka odlukata dali }e se odobrat novi vrabotuvawa ne zavisi samo od niv, tuku i od Ministerstvoto za finansii, koe, kako {to velat, poradi antikriznite merki gi zamrznalo site novi vrabotuvawa.


80milioni evra e godi{niot devizen priliv od izvoz na

tutun vo Makedonija

35iljadi semejstva ìveat od

proizvodstvoto na tutun

PO ODLUKATA NA SZO ZA ZABRANA NA ADITIVITE VO CIGARITE

VRATITE NA TUTUNSKITE KOMBINATI ZASEGA OTVORENI ZA ORIENTALEN TUTUN

Iako Svetskata zdravstvena organizacija ja izglasa odlukata so koja se zabranuva upotrebata na adi-tivi vo proizvodstvoto na cigari, nikoj vo zemjava so sigurnost ne moè da potvrdi dali i kako taa odluka }e se odrazi vrz doma{noto proizvodstvo. Vladata i ekspertite komentiraat deka toa nema da go zagrozi proizvodstvoto na tutun vo zemjava, a tutunskite kombinati s$ u{te gi ~ekaat oficijalnite zaklu~oci za da odlu~at dali }e prodolàt da go koristat orientalniot tutun vo proizvodstvoto na cigari

Tutunskite kombinati gi ~ekaat ofici-jalnite zaklu~oci od sostanokot na Svetskata zdravst-vena organizacija

(SZO) za da odlu~at dali }e prodolàt da go koristat ori-entalniot tutun kako aditiv vo proizvodstvoto na cigari. Dokolku stanuvalo zbor za uslov {to go postavuva SZO, toga{ tie }e ja sproveduvale nivnata odluka. Od Imperial Tobako velat deka ne moàt da ja komentiraat ovaa od-luka, poradi toa {to s$ u{te gi nemaat dobieno izve{taite od konferencijata za kontrola na tutunot. Vo me|uvreme, s$ u{te trae neizvesnosta kaj proizvo-ditelite na tutun - dali i kako }e vlijae odlukata za zabrana na upotrebata na aditivi vo "blend" cigarite vrz doma{noto proizvodstvo na tutun. Glavnata pri~ina za stravot kaj tutunarite od pozitivnata odluka na SZO e faktot deka orientalnite sorti na tutun se koristat vo proizvodstvoto

ZDRAVKO [email protected]

na cigari poradi nivnite aromati~ni svojstva, a vo zemjava 99% od proizvodstvoto na tutun otpa|a na oriental-nite sorti. Vladata i ekspertite, pak, komentiraat deka odlukata na SZO nema da go zagrozi proizvodstvoto na orientalen tutun vo Makedonija. Profesorot na Katedrata za tutun pri Fakultetot za zemjodelski nauki i hrana, Zlatko Arsov, veli deka pri-marnoto proizvodstvo na tutun vo Makedonija ne e direktno zasegnato, bidej}i odlukata na Svetskata zdravstvena organizacija e pogre{no sfatena. “Se raboti za zabrana na aditivite koi stru~no se na-rekuvaat sosovi i flejvori i se koristat za podobruvawe na vkusot na cigarata. Stavot na SZO e deka koristeweto na ovie dodatoci so vkus na ovo{je, vanila ili ~okolada vo proizvodstvoto na cigari gi privlekuva mladite lu|e da po~nat da pu{at i poradi toa treba da se zabranat”, veli Arsov.Toj dodava deka ovaa odluka pove}e }e ima efekt vrz proizvoditelite na cigari, bidej}i so zabranata za ko-

ristewe na aditivite tie }e bidat primorani da nao|aat novi metodi za podobruvawe na vkusot, {to }e zna~i ko-ristewe na pokvaliteten tutun vo cigarite.Na konferencijata za kon-trola na tutunot vo Urugvaj u~esnicite ednoglasno gi us-voija izmenite na ~lenovite 9 i 10 od Ramkovnata konven-cija za kontrola na tutunot, so {to za nekolku godini zemjite-~lenki na Svetskata zdravstvena organizacija }e treba da gi izmenat svoite zakoni i da gi prilagodat na novite izmeni navedeni vo Konvencijata.Spored Me|unarodnata asoci-jacija na tutunoproizvoditeli, usvojuvaweto na izmenetite ~lenovi }e predizvika desta-bilizacija na brojni ekonomii {irum svetot, otpu{tawe na iljadnici rabotnici, a od druga strana, pak, voop{to ne bi gi podobrile zdravstvenite sostojbi na konzumentite. “Vakvoto ograni~uvawe na upotrebata na aditivite ima direktno vlijanie vrz proizvodstvoto na "blend" cigarite”, velat od Asoci-jacijata. Najdramati~ni posledici vrz stabilnosta na ekonomskata

Od prvi januari sled-nata godina po~nuva so rabota Agencijata

za bezbednost na hranata. Ingerenciite vo ovaa oblast, {to dosega gi de-lea sektorite zdravstvo i zemjodelstvo, se obedinu-vaat vo edno, samostojno telo.Kako {to objasnuva direk-torot na Upravata za veterinarstvo, Dejan Runt-evski, Agencijata }e ima kontrola vrz celokupnata hrana vo Makedonija, so

isklu~ok na primarnoto zemjodelsko proizvodstvo. Polovina od vrabotenite }e bidat inspektori. "Kontrolata na hranata e efikasna i sega, no od id-nata godina }e bide u{te podobra. I dosega jadevme, no i ponatamu }e jademe bezbedna hrana. Sistemot za kontrola ne se vospostavuva edna{ zasekoga{, naprotiv, postojano se nadgraduva", veli Runtevski.Vo Agencijata na po~etok

}e nema dopolnitelni vrabotuvawa. Dvete in-stitucii koi prakti~no se soedinuvaat, Direkcijata za hrana i Veterinarnata uprava, }e vlezat so pos-tojniot kadar."Agencijata }e startuva so okolu 280 vraboteni, od Direkcijata za hrana i od Veterinarnata uprava, od koi 140 }e bidat inspek-tori. Pove}e od dvaesetina }e rabotat na grani~nite premini, a ostanatite po

objekti vo vnatre{nosta", informira Runtevski.Agencijata }e funkcionira samostojno, prvi~no so buxet od nepolni 500 mil-ioni denari, no generalno }e bide pod nadle`nost na Ministerstvoto za zem-jodelstvo. "Finansiraweto }e bide problem, za{to Agencijata }e raspolaga so sredstva od buxetite na Upravata i Direkcijata, koi se mnogu niski", veli Runtevski.Kon sistemot za kontrola

vo slednite dve godini }e preminat u{te dve insti-tucii, Fitosanitarnata up-rava i Upravata za seme i saden materijal. Agencijata za bezbednost na hranata proizleze od najnovite zakonski izmeni koi momentalno se vo sobraniska procedura, a treba da bidat doneseni kon sredinata na idniot mesec. Direktorot na Veterinar-nata uprava ne o~ekuva pogolemi problemi vo

rabotata na Agencijata, iako periodot od donesu-vaweto na izmenite do 1 januari e mnogu kratok.“Generalno, ne bi trebalo da bide problem Agenci-jata vedna{ da profunk-cionira, za{to se raboti za spojuvawe na dvete upravi koi i dosega si gi vr{ea rabotite so mali sovpa|awa. Pove}e zagriùva delot na organizaciskata struk-tura i sistematizacijata”, smeta Runtevski.

KONTROLATA NA HRANATA OD SLEDNATA GODINA ]E BIDE KAJ EDNA INSTITUCIJA

sostojba se o~ekuvaat vo Af-rika, Zapadna i Isto~na Ev-ropa i Latinska Amerika. Naglasuvaat deka klu~en element vo potkrepata na ekonomskiot rast na ovie dràvi e tokmu izvozot na "blend" cigarite, pazar koj i pokraj udvojuvaweto na cen-ite na cigarite vo oddelni dràvi ja odrùva sopstve-nata stabilnost pove}e od dve decenii. I pokraj toa {to odlukata na Svetskata zdravstvena organizacija e kone~na, ne e definirana vremenskata ram-ka vo koja zemjite treba da gi prilagodat vnatre{nite zakon-ski pravila so me|unarodno propi{anata legislativa.Vo zemjava godi{no se proiz-

veduvaat pove}e od 24.000 toni tutun i vo primarnoto proizvodstvo na ovaa kul-tura rabotat okolu 30.000 zemjodelci i 5.000 vo ot-kupnite pretprijatija. Od izvoz na tutun vo zemjava se inkasiraat 80 milioni evra i vo vkupniot izvoz tutunot u~estvuva so 5%. Orientalniot tutun vo proiz-vodstvoto na "blend" cig-arite u~estvuva so 5% do

10%. Makedonija u~estvuva vo svetskoto proizvodstvo na tutun so 0,3%.Vo Grcija i Bugarija ve}e e namaleno proizvodstvoto na orientalen tutun, vo Italija re~isi i da go nema, a i Turcija, koja do neodamna be{e edna od ~etirite zemji-najgolemi proizvoditeli, za edna ~etvrtina go namali proizvodstvoto na ovaa kul-tura.

14 BALKAN BIZNIS POLITIKA24.11.2010 SREDA

Hrvatskata Atlantik grupa, vo sopstveni{tvo na Emil Tedeski, v~era go otkupi 100% sopstveni~ki

udel vo najgolemiot slovene~ki proiz-voditel na prehranbeni proizvodi, Droga Kolinska, uplatuvaj}i 243,1 milioni evra.Vo sopstvenost na Atlantik grupa premina i srpskata kompanija Grand Prom, Soko [tark i Palana~ki kiseqak.Spored slovene~kite mediumi, na mesto-to pretsedatel na upravata na Droga Kolinska doa|a Sre~ko Naki}, namesto dosega{niot pretsedatel Slobodan Vu~i-}evi}.Sre~ko Naki} dosega be{e pretsedatel na Atlantik grupa, zadolèn za distribucija.

Naki} treba da go prezeme vodeweto na Droga Kolinska ovie denovi.

ATLANTIK GI PREZEMA SOKO [TARK I GRAND

Re~isi edna pettina (19%) od me|unarodnite trgovski sinxiri koi u~estvuvale vo istraùvaweto na

konsultantskata kompanija CB Richard Ellis (CBRE) planiraat ekspanzija vo Bugarija vo 2011 godina. Vo izve{tajot na kompanijata CBRE za aktivnostite na sinxirite vo Ev-ropa, Bliskiot Istok i Afrika, so ovaa podelba, Bugarija e rangirana na 14 mesto me|u 20-te top-pazari vo planovite za ekspanzija na kompaniite. Izve{tajot gi razgleduva planovite za pro{iruvawe na biznisot vo 2011 go-dina na 212 vode~ki sinxiri. Sinxirite planiraat ekspanzija vo 38 zemji vo Evropa, Bliskiot Istok i Af-rika pred krajot na 2011 godina.

EDNA PETTINA OD GOLEMITE TRGOVSKI CENTRI ]E SE [IRAT VO BUGARIJA

Sivata ekonomija vo Romanija dostigna iznos od 46 milijardi evra, spored istraùvaweto spro-

vedeno od pretstavnici na Organizaci-jata za ekonomska sorabotka i razvoj (OECD), izvestuva Realitatea.net. So drugi zborovi, koga so ovoj fond bi bil isplaten romanskiot dolg kon Me|unarodniot monetaren fond (MMF), na Romanija bi & ostanale u{te tri milijardi evra. Vo praktika, so poefektiven sistem za naplata na danocite zemjata bi uspeala da izleze od kriza bez da vleguva vo

dolgovi. Sepak, Romanija se vbrojuva me|u prvite tri zemji vo Evropa vo od-nos na zatajuvawe na danokot, {to iznesuva edna tretina od bruto-doma{niot proizvod (BDP). Spored procenkata na konsultantskata firma AT Kerni, zagubite vo buxetot za socijalno osiguruvawe vo Romanija, predizvikani od zatajuvaweto da-nok, iznesuvaat sedum milijardi evra godi{no. Poradi toa, Romanija e vtora na listata koga se vo pra{awe izmamite, vedna{ zad Italija.

SIVATA EKONOMIJA VO ROMANIJA DOSTIGNA 46 MILIJARDI EVRA

VO 2012 IZLEGUVA PRVIOT ELEKTRIÊN AVTOMOBIL OD HRVATSKA

AVTOINDUSTRISKA REVOLUCIJA NA BALKANOT?!

XD }e bide ekonomi~en gradski avtomobil. Polneweto na bateriite za 250 kilometri }e ~ini samo 15 kuni (dve evra). So proizvodstvo na ograni~ena serija od 30-40 avtomobili godi{no, cenata bi mu bila okolu 25.000 evra

��

Vo ekot na svetskata ekonomska kriza, ko ja na jmnogu se odrazi vrz avtomo-bilskata industrija,

vo Hrvatska treba da po~ne da se gradi prvata fab-rika za avtomobili i toa elektri~ni, koi ja simboliz-iraat idninata na ovaa industrija. Vakviot plan na firmata Dok-ing e poznat ve}e nekolku meseci, no retko koj iskreno veruva{e vo negovata ostvarlivost, osobeno poradi brojkite {to go sledea proektot. “Za serisko proizvodstvo na elektri~niot avtomobil XD treba da se investiraat od 150 do 200 milioni evra. Ako pronajdeme zainteresirani investitori, fabrikata so 300-500 vraboteni bi moèla da po~ne so rabota ve}e naprolet slednata godina”, izjavi za Biznis.hr sopstve-nikot na Dok-ing, Vjekoslav Majeti}.Dali potencijalnite partneri se podgotveni da vloàt tolku s$ u{te ne e jasno, no od Dok-ing potvrduvaat deka se

pred potpi{uvawe dogovor so stranski investitor i deka ve}e slednata godina }e po~ne izgradbata na fabrikata vo {ibenskata ekonomska zona Podi. “Sega moàm samo da kaàm deka se nadevame prviot avtomobil da izleze vo maj 2012 godina”, veli Tomislav Bo{ko, direktor na Dok-ing automotiv.Zonata Podi e izbrana kako lokacija za fabrikata zatoa {to stanuva zbor za zona koja ja ispolnuva “nula CO2 normata”. “Bidej}i se zanimavame so proizvodstvo na ekolo{ki ~ist avtomobil, a vo Podi ve}e postojat obnovlivi iz-vori na energija (veternici), toa e pozadinskata prikazna koja }e go napravi na{iot proizvod prepoznatliv na pazarot”, dodava Bo{ko.XD e ekonomi~en gradski avtomobil so zavidni per-formansi. Polneweto na bateriite za 250 kilometri }e ~ini samo 15 kuni (dve evra). Za razlika od drugite avtomobili so sli~ni dimen-zii, koi se dvosedi, ovde pokraj voza~ot }e moè da se smestat u{te dvajca. So

proizvodstvo na ograni~ena serija od 30-40 avtomobili godi{no, cenata bi im bila okolu 25.000 evra. So serisko proizvodstvo od pove}e od 1.000 vozila godi{no, cenata bi moèla da se spu{ti do 19.000 evra.

SRBIJA E VE]E NAPREDVo Srbija vo tek se grade`ni raboti na rekonstrukcijata na fabri~kite hali, koi se podgotvuvaat za proizvodstvo na novite modeli “fiat idea” i “fiat muza”.“Opremata za nivno proiz-vodstvo vo pogonite na fab-rikata Fiat avtomobili Srbija (FAS) vo Kraguevac }e pristigne na po~etokot odslednata godina od proiz-voditeli od Evropa i Japoni-ja”, izjavi generalniot direk-tor na kompanijata FAS, Xovani de Filips. Spored nego, montaàta na novite ma{ini }e po~ne naprolet slednata godina, za da moè na po~etokot na 2012 godina da po~ne seriskoto proizvodstvo na novite modeli. Toj dodava deka slednata godina }e se napravi pauza vo montaàta na "punto" poradi insta-lirawe na opremata.

Dotoga{ treba da zavr{i izgradbata na avtopatot do Koridorot 10, {to e osnoven uslov koj go baraat Itali-jancite.

RASTE PROIZVODSTVO-TO NA AVTOMOBILI VO ROMANIJA

Vo Romanija, od januari do avgust godinava porasna proizvodstvoto na avtomo-bili za 25,1%, a izvozot za 30%. Komercijalniot direk-tor na Da~ija Reno, Kabris Kamboliv, istakna deka

proda`bata sekoja godina zabeleùva dvocifren rast blagodarenie na odli~nata proda`ba vo Francija i vo Germanija. [to se odnesuva do Ford, koj ja prezede fabrikata za avtomobili Krajova, poradi krizata, proizvodstvoto docni cela godina. Pretstavnik na Ford izjavi deka 85% od proizvodstvoto }e bide nameneto za izvoz, a vo 2013 godina vkupnata investicija na kompanijata

}e dostigne 765 milioni evra. Vo Bugarija, pak, vo Love~ se o~ekuva prvite kineski avto-mobili da bidat proizvedeni vo 2011 godina. Kineskata kompanija Grejt vol motors (Great Wall Motors), ~ij bugar-ski partner e Liteks motors, vo Bugarija }e investira 80 milioni evra i ve}e se gradi ~etvrtata hala na fabrikata. Ovaa fabrika }e ima proiz-vodstven kapacitet od 50.000 avtomobili godi{no.

ELENA JOVANOVSKA

K O M E R C I J A L E N O G L A S

15BALKAN BIZNIS POLITIKA 24.11.2010SREDA

EU ima samo edna karta na koja moè da igra, a toa e pro{iruvaweto. Me|utoa, i ovoj pristap ima nedostatoci, bidej}i moè dobro da funk-cionira samo koga ~lenstvoto bi bilo ostvareno relativno brzo. Beskone~nite uslovi, zaedno so neizvesnosta, pretstavuvaat opasna kombinacija za Balkanot

��

SAD, u{te edna{, kako na po~etokot od 90-te godini od minatiot vek, saka da & go prepu{ti

Balkanot na Evropskata unija (EU). Me|utoa, ona {to osta-nuva da se vidi e dali EU }e moè da odgovori na prediz-vikot koga rabotite }e stanat pokomplicirani. EU ima samo edna karta na koja moè da igra, a toa e pro{iruvaweto. Me|utoa, i ovoj pristap ima nedostatoci, bidej}i moè do-bro da funkcionira samo koga ~lenstvoto bi bilo ostvareno relativno brzo. Beskone~nite uslovi, zaedno so neizvesnos-ta, pretstavuvaat opasna kombinacija za Balkanot, veli

porane{niot amerikanski am-basador vo nekolku balkanski zemji, Vilijam Montgomeri, vo intervjuto za crnogorskiot portal Analitika.Kako ja gledate idninata na Kosovo? Dali Belgrad, se-pak, }e ja prifati nezavis-nosta na Pri{tina ili veruvate deka Tadi} }e se fokusira na idejata za podelba na Kosovo?Neodamne{nata odluka na Me|unarodniot sud na prav-data, vo kombinacija so Re-zolucijata koja Srbija ja predloì na Generalnoto sobranie na Obedinetite nacii, i koja formalno ja prizna taa odluka, zna~e{e kone~no i odlu~no zatvorawe

na vratata pred pra{aweto za Kosovo. Ministrite za nadvore{ni raboti na Ger-manija, Velika Britanija i na SAD imaa odvoeni poseti vo Belgrad i javno izjavija deka “granicite na Balkanot ne se fiksni”.Smetate li deka Boris Tadi} moè da ja odnese Srbija kon Zapadot?Tadi} bez somnenie e najgole-miot znak na proevropski sili vo Srbija. No, ne e ed-instven. Od klu~no zna~ewe e da se ubedat lu|eto vo Srbija deka toa e edinstveniot iz-vodliv pat.Vo va{ata kniga “Koga ova-ciite }e stivnat” za \uka-novi} velite deka e najspo-

sobniot politi~ar na Bal-kanot i deka ima sposobnost na “pokera{ koj znae da razlikuva koga protivnikot blefira”. Dali tokmu tak-viot \ukanovi} be{e neo-phoden za da stane nezavis-na Crna Gora?Ne veruvam deka Crna Gora denes bi bila nezavisna dràva da ne be{e pre-mierot \ukanovi}. Mislam na negovata ve{tina da ja prifati inicijativata na Havier Solana (visok pret-stavnik na EU za nadvore{na i bezbednosna politika) za odrùvawe referendum, na toa kako pasivniot otpor na crnogorskata vlast kon Socijalisti~ka Crna Gora be{e operativen, na trpenie-to na \ukanovi} da ~eka da se promeni raspoloènieto na me|unarodnata zaednica, na negovata podgotvenost celosno da gi prifati barawata na me|unarodnata zaednica koga e vo pra{awe referendumot. Za na krajot da osvoi 55% na referendumot. Toa ne moè{e da go stori nikoj drug osven \ukanovi}.Impresivno e Va{eto iskustvo na Balkanot. Vo vovedot na knigata velite deka e polesno da se prome-ni nedemokratskiot reìm otkolku nekoi stavovi i na-viki nataloèni vo tekot na pet decenii. [to treba da smenat lu|eto na Balkanot vo stavovite?Lu|eto vo porane{na Ju-

goslavija pominaa pove}e od pet decenii pod avtori-taren reìm, koj delumno se sovpa|a{e so komunizmot i so avtoritarniot socijalizam. Odnesuvaweto ne moè da se promeni preku no}. Primeri za toa se: somneòt vo privat-nite kompanii, neodlu~nosta koga e vo pra{awe priva-tizacijata na dràvnite pret-prijatija, odnosite i pravata na vrabotenite vo kompaniite, kvalitetot, stavovite i pre-drasudite na mnogumina vo pravosudstvoto, obrazovani-eto, policijata, koristeweto na “vrski” namesto zaslugi vo vrabotuvaweto.[to treba da smeni me|una-rodnata zaednica vo stra-te{kiot pristap? Kako gle-date Vie na s$ pogolematarezerviranost na Va{in-gton vo re{avaweto na problemot i prepu{taweto na rabotite na Evropejcite?SAD vo 1990-1991 godina odlu~i da ja pu{ti EU da go prezeme vodstvoto vo re{avaweto na pra{aweto za raspadot na Jugoslavija. Taa so zadovolstvo ja prifati zada~ata. Rezultatot be{e katastrofalen. Kako {to gle-dam, SAD povtorno saka da go prepu{ti Balkanot na EU. Me|utoa, ostanuva da se vidi dali EU moè da odgovori na predizvicite koga rabotite }e stanat komplicirani.Osven Slovenija, nitu edna dràva od porane{na Jugo-slavija ne stana ~lenka na

EU. Dali e toa mudra poli-tika na Evropa da go drì Balkanot vo nekoj vid “stend baj aran`man”?Neizvesnosta za vlezot vo EU dovede do porast na nezado-volstvoto me|u mnogu zemji-kandidati. Ova e osobeno poradi toa {to EU sekoga{ igra na kartata na uslovu-vawe. Beskone~nite uslovi, zaedno so neizvesnosta koga e vo pra{awe ~lenstvoto, pretstavuvaat opasna kombi-nacija za Balkanot.[to e so obvinuvawata za {verc, koi vo knigata gi narekuvate ”licemerna postfestum inicijativa na italijanskite obviniteli”? Kaàvte deka vo tutun-skiot {verc mnogu zapadni vladi znaele s$ i deka toa e tolerirano za da se za~uva finansiskata sigurnost na Crna Gora vo borbata protiv Milo{evi}. Kolku ima vis-tina vo {pekulaciite deka me|unarodnata zaednica inicirala mediumska afera protiv \ukanovi}? Sekoe seriozno istraùvawe na toj period }e pokaè deka pristapot kon Crna Gora mi bil razli~en. Pokraj toa, SAD gi gledaa srpskiot premier Zoran \in|i} i \u-kanovi} kako klu~ni li~nosti za promovirawe na stabil-nost i demokratski promeni vo Srbija i Crna Gora. Bi bilo iracionalno da go pot-kopam ona {to najmnogu go poddrùvam.

TOP 100

VO PETOK SPECIJALEN PRILOG

KARTI^KI

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: [email protected]; TEL: 02 2551 441;LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI

KAPITAL MEDIA GROUP DOOP-FAH 503 1000 SKOPJETEL. 02 2551 441; FAKS. 02 2581 440

� DALI KRIZATA ODE[E VO PRILOG NA POZASILENO KARTI^NO RABOTEWE?� PREGLED NA PAZAROT – KOI VIDOVI KARTI^KI NAJMNOGU SE KORISTAT?� [TO SE SLUÛVA SO KO-BRENDIRANITE KARTI^KI?� KAKOV E PAZARNIOT UDEL NA GLAVNITE KARTIÂRSKI KOMPANII VO MAKEDONIJA? � KOLKU INOVATIVNI KARTIÂRSKI PROIZVODI SE NUDAT NA MAKEDONSKIOT PAZAR?� DALI I KOLKU ELEKTRONSKATA TRGOVIJA NAO\A SVOE MESTO I PRIMENA KAJ NAS?� REGIONALNI I SVETSKI TRENDOVI VO KARTIÂRSTVOTO, NOVI TEHNOLO[KI INOVACII NA OVA POLE!

ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ÎTAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG KARTI^KI KOJ KE IZLEZE NA 26.NOEMVRI 2010 VO KAPITAL

AD, u{te edna{,kako na po~etokot od 90 te godini od

porane{niot amerikanski am-basador vo nekolku balkanski zemji Vilijam Montgomeri vo

na vratata pred pra{aweto za Kosovo. Ministrite za nadvore{ni raboti na Ger

rnadvore{ni raboti na Ger-

na negovataprifati inHavier Solastavnik na Ei bezbednosodrùvawe toa kako pna crnogorSocijalistibe{e operatto na \ukano

rto na \ukanovi} da ~eka da se promeni rame|unarodna

EVROPA PREMNOGU SE DVOUMI ZA BALKANOT

VILIJAM MONTGOMERIPORANE[EN AMBASADOR NA SAD VO BALKANSKITE ZEMJI

16 SVET BIZNIS POLITIKA24.11.2010 SREDA

Agencijata Mudis vo ponedelnikot predupre-di deka najverojatno }e

bide prinudena da go nama-li irskiot krediten rejting za nekolku stepeni, poradi tro{ocite za pomo{ta koja & be{e odobrena od EU i Me|unarodniot monetar-en fond (MMF). “Namalu-vawe za nekolku stepeni, so {to Irska povtorno bi se zadràla vo kat-egorijata "prepora~liva za vloùvawe", e momentalniot

rezultat na na{ite procen-ki”, se veli vo analiti~koto istraùvawe na Mudis. Vo agencijata istaknuvaat deka problemite vo ir-skiot bankarski sistem se golemi i se procenuva deka i tro{ocite za spasuva~kiot paket, na~elno dogovoreni, bez detali, bi moèle do-polnitelno da ja optovarat sostojbata na javnite fi-nansii vo Irska. Pritoa, najavata za pomo{ e vaèn ~ekor na patot kon obnovata

na doverbata vo ramkite na irskiot bankarski sistem, napomenuvaat od Mudis. “Predviduvavme deka vred-nosta na pomo{niot paket za Irska }e iznesuva od 80 do 95 milijardi evra”, se naveduva vo analizata. Najavata za namaluvaweto na kreditniot rejting go zgolemi rizikot povrzan so dràvnite obvrznici i voobi~aeno pretstavuva najava za poskapuvawe na zadolùvaweto.

MO@NO E OPA\AWE NA KREDITNIOT REJTING NA IRSKA

Gasovodite Juèn potok i Nabuko moèbi }e bidat pokonkurentni, izjavi

v~era evrokomesarot za en-ergetika, Ginter Etinger, vo Brisel, na konferencija pos-vetena na desetgodi{ninata na energetskiot dijalog EU-Rusija.“Juèn potok e proekt od golemo zna~ewe. Ne e vo moj interes da go blokiram, no e vo moj interes da go usoglasime so propisite na EU”, soop{til Etinger.

Toj preciziral deka kakvi bilo idni uvozni gasovodi mora da bidat vo soglasnost so barawata na EU - pazarot na gas da bide otvoren za zgolemena konkurencija i malite ispora~ateli da dobijat pogolem pristap.Govorej}i za energetskiot dijalog EU-Rusija, pokrenat vo oktomvri 2000 godina vo Pariz, Etinger ukaà deka toj dijalog “dal zna~itelen pridones za jakneweto na me|usebnata doverba vo

strate{ki va`nata sorabot-ka vo oblasta na energet-ikata”. “O~ekuvame zgolemuvawe na uvozot na gas vo EU do 2030 godina”, izjavil Et-inger, dodeka ruskiot min-ister za energetika, Sergej [matko, soop{til deka Moskva so vnimanie go sle-di preorientiraweto na EU kon obnovlivata en-ergija i deka predviduva ponatamo{na pobaruva~ka na gas.

EU: GASOVODITE JU@EN POTOK I NABUKO ]E BIDAT KONKURENTNI

Britanskata kompanija Rols-Rojs vo pone-delnikot go usvoi dogovorot vreden 1,8

milijardi dolari spored objavenite ceni za ispora-ka na motori na kineskiot avioprevoznik Er âjna (Air China) i toa za 20 avioni na Erbas za dolgi relacii.Rols-Rojs soop{ti deka }egi dostavi motorite “trent HVB” za poletuvawe na deset novi Erbas avioni i motorite “trent 700” za de-set avioni “A330”, koi neo-damna gi nara~a kineskata kompanija. Proizveduva~ot na avionskite motori Rols-Rojs, ~ij motor “trent 900” na superxambo avionot "erbas A380" na kompani-jata Kvantas na po~etokot od ovoj mesec se rasipa, prisiluvaj}i go na pri-nudno sletuvawe, soop{ti deka “kineskiot pazar brzo raste i ima jasna potreba za dopolnitelni avionski kapaciteti.”“Rols-Rojs e dobro pozi-cioniran vo Kina, kade {to momentalno ima udelod 56% na pazarot na gole-mi motori za civilni avi-oni”, stoi vo soop{tenieto.Za britanskata kompanija ova pretstavuva vtor golem dogovor za proda`ba na motori za avioni, otkako nastanaa problemite so nivnata bezbednost.Prethodno ovoj mesec, Rols-Rojs napravi dogovor i so âjna istern erlajns (China eastern airlines) vo vrednost od 1,2 milijardi dolari za

proda`ba na motori. Ovoj dogovor be{e potpi{an za vreme na posetata na bri-tanskata Vlada i delegaci-jata sostavena od trgovci, predvodena od premierot Dejvid Kameron vo Kina.Zaedno so ovoj dogovor, britanskata kompanija sega gi snabduva so motori pove}e od polovinata golemi aviokompanii vo Kina. OdRols-Rojs soop{tuvaat dekase pazaren lider za snab-duvaweto so motori za "A330", obezbeduvaj}i tri~etvrtini od novite nara~-ki vo poslednite tri godini.

EKSPANZIJA NA AVIONSKIOT SOOBR]AJ VO AZIJA

Na aziskiot kontinent se predviduva ekspanzija na avijacijata vo slednata dekada. Od Boing neodamna procenija deka komerci-jalni avioni vo vrednost od pove}e od 1,3 iljadi milijardi dolari }e bidat

potrebni za da se zadovol-at potrebite na aziskoto vozduhoplovstvo vo nared-nite 20 godini. Se predviduva deka do 2029 godina za tri pati }ebide zgolemena flotata vo Azija, i toa od 4.110 avioni minatata godina na 12.200 vo 2029 godina.Stiv Miler, potpretsedate-lot za civilno vozduhoplo-vstvo na Rols-Rojs vo Kina, veli deka “tehnologijata na Rols-Rojs od svetska klasa i servisnata poddr{ka im ovozmoùva na klientite da postignat nezamenliva izvedba i beneficii.”Toj naglasuva deka kom-panijata e mnogu gorda {to Er âjna povtorno ima doverba vo niv, a toa se potvrduva so ovaa nova nara~ka na motori.Od Rols-Rojs se nadevaat deka }e uspeat da povle~at linija po krizata koja nas-tana so otkaùvaweto na

motorite, kako {to be{e primerot so avstraliskata aviokompanija Kvantas. Ovaa kriza vlijae{e na vrednosta na akciite na Rols-Rojs, koi zabeleàa pad od 10% na berzata vo London.Pred desetina dena kom-panijata soop{ti deka ja identifikuvala pogre{nata komponenta za koja se veru-va deka bila odgovorna za eksplozijata na motorot i protekuvaweto na gorivoto vo modelot “trent 900”. Od Rols-Rojs vetija deka }e ja zamenat ovaa komponenta vo site 20 "erbas A380" avioni koi rabotat na ovoj vid motori.No, analiti~arite predu-preduvaat deka ovaa post-apka se zabrzuva zaradi prestojnite inspekcii vo kompanijata, no deka e premnogu rano da se kaè deka ovoj problem celosno e eliminiran.Analiti~arite napomenu-vaat deka so ovaa kriza se naru{uva globalnata reputacija i imixot na britanskiot brend i nego-vata inènerska ekspertiza i deka istata }e prodolì da vlijae na bezbednosta, a najmnogu }e bide pogodena proda`bata na motori vo idnina.

Za britanskata kompanija ova pretstavuva vtor golem dogovor za proda`ba na motori za avioni, otkako nastanaa problemite so nivnata bezbednost. Prethodno, ovoj mesec, Rols-Rojs sklu~i dogovor i so âjna istern erlajns vo vrednost od 1,2 milijardi dolari za proda`ba na motori

��

SO DOGOVOR VREDEN 1,8 MILIJARDI DOLARI

BRITANSKI ROLS-ROJS ]E ISPORAÛVA MOTORI ZA AIR CHINA

“Irska ne bankrotira bidej}i ima sopstveni rezervi na gotovina i planira da gi isko-risti sredstvata od fondot za pomo{ od EU i MMF samo vo kraen slu~aj. Ovoj kredit nema da go nadmine iznosot od 100 milijardi evra.”

BRAJAN LENIHANminister za finansii na Irska

� DVA, TRI ZBORA“^lenkite na Organizacijata na zemji-izvozni~ki na nafta, OPEK, na pretstojniot sostanok vo dekemvri, vo Ekva-dor, }e gi ostavat neprome-neti kvotite za proizvodstvo na nafta i }e se razgleduva perspektivata na te~nite fosilni goriva za 2011 godina.”

RAFAEL RAMIREZminister za energetika i nafta na Venecuela

“Celosno ja isklu~uvam mo`nosta [panija da se zarazi od irskata kriza po odlukata na Evrop-skata unija i Me|unarodniot monetaren fond da odo-brat plan za spas na irskata ekonomija. Imame prihodi koiodgovaraat na pred-videniot buxet . Na{iot finansiskisektor dokaà de-ka e stabilen.”

ELENA SALGADOminister za ekonomija na [panija

VASE [email protected]

Germanskiot proizvoditel na avtomobili Folksva-gen (VW) }e investira

pove}e od 50 milijardi evra vo novi i podobreni modeli vo narednite pet godini, so cel da ja nad-mine Tojota kako svetski lider vo proizvodstvoto na avtomobili. Pogolemiot del od investicijata }e bide vo germanskite pogoni koi }e se fokusiraat na razvoj na hibridni i elektri~ni avtomobili. Od 41,3 mili-jardi evra kako fiksni

tro{oci, 57% }e se vleat vo germanskoto proizvod-stvo. Od investicijata za razvoj na novi i podobreni avtomobili, koja iznesu-va 10,3 milijardi dolari, pogolemiot del }e ostane vo Germanija, kade {to }e se proizveduva i pogolemiot del od avtomobilite. Inves-ticijata od 51,6 milijardi evra e del od ambiciozniot plan za kompaniski rast, sozdaden od liderot na Folksvagen, Martin Virten-korn, ~ija glavna cel e da

ja uzurpira pozicijata na Tojota na svetskiot pazar do 2018 godina. “Folksvagen }eja formira tehnolo{kata izmena na avtomobilskata industrija vo konkretni dràvi i }e investira vo ekolo{ko-prijatelski nas-troena tehnologija, efikasni motori i novi modeli”, veli Vinterkorn. Se nadeva deka do 2018 godina so 10-milionska proda`ba }e gi nadmine tie 6,3 milioni prodadeni vozila vo 2009 godina.

FOLKSVAGEN JA “NAPADNA” TOJOTA SO INVESTICIJA OD 51 MILIJARDI EVRA

Gugl, eden od najpoèlnite rabotodavci na svetot, objavi deka }e vraboti

pove}e od 2.000 lu|e {irum svetot, so cel da go zasili svojot tim na talenti. Na veb-portalot na Gugl e ob-javeno deka kompanijata }evraboti to~no 2.076 lu|e. Novata rabotna sila treba da go pomogne zajaknuvaweto na Gugl na pazarot, posebno pri razvojot na Android aplikaciite, internet-ogla-suvaweto i razvojot na softveri. Pove}eto rabotni

pozicii se nameneti za inèneri i prodaèn me-naxment, a 50% od niv se nameneti za amerikanskiot pazar, izvestuva Rojters. No, oglaseni se i 50 rabotni pozicii za vo Kina, a me|u niv e i pozicijata ivent-menaxer. Dokolku stignete do intervju, Stumbleupon.com prezentira del od pra{awata koi se postavu-vaat za vreme na intervjuto: Na {to se dolì docneweto vo Ju`noafrikanskata Re-publika?; Zo{to kapacite

na {ahtite se trkalezni?; Procenete kolku e potrebno za sortirawe na trilion broevi?; Kolku lu|e vo svetot se zanimavaat so {teluvawe na klaviri?; Majk ima 20 dolari pove-}e od Tod. Kolku ima sekoj od niv, ako zaedno imaat 21 dolar? itn. Dokolku go znaete odgovorot na ovie pra{awa, sigurno }e bi-dete del od noviot tim na Gugl, a dokolku ne go znaete odgovorot, pra{ajte go Gugl, sigurno znae.

GUGL OTVORA POVE]E OD 2.000 NOVI RABOTNI POZICII NIZ SVETOT

56% iznesuva udelot

na Rols-Rojs vo Kina na pazarot za proda`ba

na motori za avioni

17SVET BIZNIS POLITIKA 24.11.2010SREDA

� SVET 0-24 �

...SÈ POMALKU NADE@ VO NOV ZELANDRobotot ne uspea da stigne do rudarite

Nadeìte za spasuvawe na 29-te rudari na Nov Zeland se s$ pomali otkako propadna obidot da se spu{ti specijalen

robot so kamera na dlabo~ina od dva kilometri, za da gi snimi uslovite vo oknoto.

...VO ÔVE^KO STAMPEDOZaginaa stotici vo Kamboxa

Najmalku 345 lu|e zaginale vo ~ove~ko stampedo vo Kamboxa, a povredeni se u{te najmalku nekolku stotici. Meteòt

nastanal koga nekolku lu|e na mostot me|u Pnom Pen i bliskiot ostrov Dajmond nastradale od struen udar.

...VOEN UDARSeverna Koreja ja granatira{e Ju`na Koreja

Eden vojnik zagina, a 16 lica se povredeni pri severnokore-jskiot artileriski napad vrz ju`nokorejskiot ostrov Jeonpjeong.

Severna Koreja istrelala pove}e od 200 artileriski granati, dodeka, pak, ju`nokorejskite sili vozvratile na ognot.

Ekonomisti na Me|una-rodniot monetaren fond (MMF) im prepora~aa na

zemjite od evrozonata da vovedat nekoi aspekti od ekonomijata na SAD, odnosno da ja ograni~at regulativata, da sozdadat privatni penziski fondovi i da gi dobliàt fakulte-

tite i pretprijatijata. Preporakite se sodràni vo izve{tajot izraboten od osum ekonomisti od MMF, me|u koi e i direktorot na oddelot na fondot za Evropa, Axaj ôpra, koj e del od delegacijata {to se nao|a na pregovori vo Dablin za pomo{ta za spas na irskiot bankarski sistem.“Evrozonata treba podobro da ja iskoristi rabot-nata sila kako {to toa se pravi vo SAD”, se prepora~uva vo izve{tajot. Ekonomistite naglasuvaat deka od po~etokot na 80-te godini na minatiot vek rastot na bruto doma{niot proizvod (BDP) po ìtel vo evrozonata zaostanuva. Se sugerira da se vove-dat merki za pottiknu-vawe na {tedeweto i da se stimuliraat nau~nite istraùvawa vo privat-niot sektor. MMF povika na “seopfaten pristap”, so koj }e zaìvee ekonomskiot rast vo evrozonata, vo koj }e bidat vklu~eni reformi za podobro iskoristu-vawe na rabotnata sila i unapreduvawe na produk-

tivnosta. Kako prioritet se naglasuva ekonomskiot rast na evrozonata, a ekono-mistite apeliraat i za za-jaknuvawe na finansiskiot sistem i odr`livoto fin-ansirawe za investicii. “Kako posledica na krizata, zajaknuvaweto na rastot e od su{tinsko zna~ewe za da se spre~i nevrabotenosta da stane dolgoro~en problem i da se olesni vra}aweto na finansiskata stabilnost. Postoi mal izgovor za relativno niskata produk-tivnost na rabotnata sila, a ova pra{awe osobeno se otvara vo Ju`na Evropa. No, sepak predizvicite se nasekade”, ukaùva MMF.Izve{tajot od 25 strani doa|a vo period koga evrozonata se obiduva da

go spre~i prelevaweto na dol`ni~kata kriza od Irska i Grcija vo drugi zemji. Vo nego se potvr-duva deka sekoja zemja e razli~na, no i deka sekoja treba da se odnesuva pokonkurentno od ostantite, a posilnite zemji treba da gi otvorat pazarite na uslu`niot sektor.Od Fondot naglasuvaat deka vo minatoto refor-mite vo evrozonata bile pouspe{ni bidej}i so niv rakovodele evropskite institucii, otkolu sega koga se nadgleduvani samo od evrozonata. Promenite tre-ba da vklu~uvaat posilni mehanizmi na nadzor vrz

fiskalnite i strukturnite politiki, pravilata za transfer, nagraduvawe i kaznuvawe da bidat re-vidirani i da se vloàt pogolemi napori zemjite da se pridrùvaat kon ovie pravila.

MMF povika na “seopfaten pristap”, so koj }e zaìvee ekonom-skiot rast vo evrozonata, a vo koj }e bidat vklu~eni reformi za podobro iskoristuvawe na rabotnata sila i unapreduvawe na produktivnosta

��

ME\UNARODNIOT MONETAREN FOND GO SOVETUVA BRISEL

EVROZONATA DA UÎ OD EKONOMIJATA NA SAD

VASE [email protected]

SLEDNATA GODINA E KLU^NA ZA EVROPSKITE

FINANSII Slednata godina }e bide presudna za reformite koi

}e ovozmoàt finansiska stabilnost na EU i na evro-to, izjavil v~era pretsedatelot

na Evropskata centralna banka, @an Klod Tri{e. Toj najavi

deka vo 2011 moè da bide revidiran i Lisabonskiot

dogovor.“Toj tekst mora da bide

reformiran za da se ovozmoì Ev-ropa kako celi-na i evrozonata da odlu~uvaat za re{avawe na predizvicite”, smeta Tri{e.

AXAJ ÔPRADIREKTOR NA ODDELOT NA MMF ZA EVROPAKako posledica na krizata, zajaknuvaweto na rastot e od su{tinsko zna~ewe za da se spre~i nevrabotenosta da stane dolgoro~en problem i da se olesni vra-}aweto na finansiskata stabilnost.

18 FEQTON 24.11.2010 SREDA

33

Mnogu kompanii se soo~ile so katastrofi za vreme na nivnata

istorija, bez razlika dali pri~ina za toa bile nadvore{ni faktori ili toa bila nivna gre{ka, predizvikana od problemi vo menaxmentot ili, pak, kombinacija na dvete. Kako i da e, samo nekolku od niv prikaàle korpo-rativna neodgovornost za vakvi klu~ni nastani, pa netakti~nite rakovoditeli na biznisot ja povredile ili re~isi uni{tile reputacijata na nivnata kompanija. Izlevaweto na naftata vo 1989 godina {to go napravi tanker na nafteniot gigant Ekson se zema kako tipi~en primer za PR katastrofa. Nivniot lider prvi~no odbiva{e da zboruva so medium-ite, a potoa gi obvini za ru{ewe na ugledot na ne-govata kompanija. Zagubite za kompanijata bea {es-tcifreni sumi i navistina naru{en imix.

KATASTROFALNOTO ZAKOTVUVAWE NAEKSON VALDEZ

Na 24 mart 1989 godina, to~no vo 9 ~asot nave~er, pove}e od 300 metri dolgiot naften tanker Ekson Valdez go napu{ti pristani{teto na gradot Valdez vo Aljaska i nav-leze vo morskiot tesnec Princ Vilijam, na pat za Kalifornija. Okeanot be{e miren i vremeto be{e dobro. Lokalniot kormilar koj upravuva{e pri napu{taweto na pristani{teto be{e zamenet kratko po 11 i pol ~asot. I samo 20 minuti podocna, Ek-son Valdez zarinka vo karpite i po~na edna od najgolemite katastrofi predizvikani od izl-evawe na surova nafta. Edinaeset milioni ga-loni nafta protekoa od

brodot direktno vo morskiot tesnec, sredina so bogata priroda. Katastrofata in-stantno stana svetska vest. Kompanijata {to operira{e so tankerot, Ekson, koja po spojuvaweto so Mobil ve}ee nova kompanija, {to spored magazinot “For~n” i

godinava e edna od najrespekti-

ranite

vo SAD, vo toa vreme ve}e tri godini se nao|a{e pod rakovodstvoto na Lorens Rol. Sin na kamionxija, porane{en marinec i so 37 godini raboten sta` vo Ekson pred da stane pretse-datel na bordot, Rol bil poznat po svojata antipatija kon publicitetot i novi-narite. Mediumite gi smetal za opasnost i gi izbegnuval po sekoja cena. Nekolku ~asa po nesre}ata, koga me-diumite pobarale komentar od sedi{teto na kompanijata vo Hjuston, toga{niot naften gigant Ekson odgovoril deka

toa e rabota na Ekson [ip-ing Kompani. Ne moèle i ne sakale da dadat drugi po{iroki informacii. Koga mediumite gi pra{ale dali pretsedatelot }e dade inter-vju za televizija, odgovorot bil deka pretsedatelot na bordot nemal vreme za takvi raboti. Podocna, portparolot za Ekson [ip-ing ladno ja informira{e javnosta deka za vakvi nastani postojat vonredni proceduri i pravila. Vo me|uvreme, celiot svet gi gleda{e televiziskite sn-imki za propustite na ovie

“vonredni proceduri”, koi prikaùvaa iljadnici ptici, vidri i foki kako umiraat vo izleanata nafta.Inaku, vonrednite proce-duri treba{e o~igledno da gi po~ne konzorciumot od sedumte nafteni kompanii koi go koristat naftovodot Trans-Aljaska, bidej}i vo slu~aj na nesre}a konzorciu-mot e prviot koj treba da reagira. No, vo ovoj slu~aj duri i najosnovnite ~ekori ne bile prezemeni, a brodot specijalno dizajniran za borba so nafteno zagadu-vawe, u{te nekoe vreme

ostanal zakotven.I po pove}e od edna nedela Ekson s$ u{te promovira{e “no koment” politika. Javnosta stana tolku nepri-jatelski raspoloèa {to na krajot, direktorot na Ekson [iping, Frenk Jarosi, odleta direktno do tankerot da odrì pres-konferen-cija. Ova zavr{i so mala “bitka” so ribolovcite i novinarite. Jarosi voz-vratil so ista mera, pa i onaa posledna {ansa da se sorabotuva i komunicira so mediumite be{e zagubena. Inaku, spored svedo{tvoto na specijalistkata po reputaciski menaxment, Xudi Larkin, dnevnite brifinzi koi Jarosi gi daval po toj incident nalikuvale na tie za vreme na Vietnamskata vojna - generalite koi }e zabeleèa mali uspesi gi vikaa novinarite da izvestuvaat, a ovie od druga strana gledaa poinakvi raboti na voenite poliwa.

DEBAKLOT NA ROLOdedna{, pretsedatelot na bordot na Ekson, Lorens Rol, odlu~i da se pojavi na televizija. Toj be{e inter-vjuiran vo ìvo i gledan od milioni ekstremno razgneve-ni lu|e vo Amerika. Prvoto pra{awe koe mu be{e post-aveno gi dopre poslednite planovi za ras~istuvaweto. ôvekot gi nemal pro~itano. Negovoto objasnenie “deka ulogata na pretsedatel na bordot vo golemite svetski korporacii ne e ~itaweto na sekoj tehni~ki plan” samo ja pokaà negovata bezobyirna arogancija.Zapra{an za PR katastro-fata so koja se soo~uva negovata kompanija, bidej-}i vo toa vreme nivnite produkti bea bojkotirani vo SAD, toj odgovoril deka pri~inata poradi koja ja imaat taa PR katastrofa (so {to prakti~no prizna deka ja imale) bila medium-skoto izvestuvawe za celata situacija. Rakovoditelot na kompanijata pomina na prefrlawe na vinata kon svetskite mediumi. Ne pokaà niedna emocija

�� Supertankerot Ekson Valdez se zarinka i ispu{ti 11 milioni ga-loni surova nafta vo morskiot tesnec kaj Aljaska. Izlevaweto be{e fatalno za iljadnici morski ìvotni i ptici i be{e edno od najgolemite izlevawa na nafta vo svetskata istorija, pred da se slu~i neodamne{nata katastrofa so Briti{ Oil

PRIKAZNI OD WALL STREET

Koosnova~ot na soci-jalnata mreà Tviter (Twitter), Evan Vili-jams, na zatvoraweto na samitot WEB2.0 vo

San Francisko izjavi deka ovaa socijalna mreà ja ~eka profitabilna idnina, bidej-}i postojat milion mo`nosti za pravewe pari.Vilijams potencira{e deka na kompanijata & be{e neophodno

pove}e vreme od planiranoto za promocija na tvitovite i trendovite koi se koristat za advertajzing i deka pri~ina za toa bila pretpazlivosta na kompanijata vo pogled na nejziniot razvoj.“Ne moète ednostavno da objavite pred lu|eto ako nim ne im e grià za toa. S$ {to moè da se nudi ne funkcionira najdobro kako

promocija. No, sega, promovi-ranite trendovi ja zgolemija konverzacijata za odredena tema za duri 3 do 6 pati”, izjavi Vilijams za vreme na Samitot.Vilijams ne saka{e da ja izrazuva profitabilnosta vo dolari, ednostavno ko-mentiraj}i deka matema-tikata izgleda pove}e od zadovolitelna. S$ pove}e se

PETAR [email protected]

TWITTER MO@E DNA MILION NA

KOGA ME[AWETO VODA I “MASLO” PREDIZVIKUVA KATASTROFA

� EVAN VILIJAMS, koosnova~ na Tviter: EVAN VILIJAMS, koosnova~ na Tviter: “Ima milion na~ini da se napravat pari so Tviter. “Ima milion na~ini da se napravat pari so Tviter.

Siguren sum deka }e isprobame golem del od niv.” Siguren sum deka }e isprobame golem del od niv.”

NAJGOLEMITE PR KATASTROFI VO KORPORATIVNATA ISTORIJA

�� Kompaniite s$ pove}e go koristat Tviter za promo-cija na svoite proizvodi, a nekoi od niv duri i s$ po~esto povtorno se vra}aat so novi promocii na proizvodi

� Supertankerot EKSON VALDEZ, vinovnikot za edna od najgolemite prirodni Supertankerot EKSON VALDEZ, vinovnikot za edna od najgolemite prirodni katastrofi.katastrofi.

19FEQTON 24.11.2010SREDA

“Kapital” po~na so serija napisi za na-jgolemite katastrofi so koi se soo~ile PR sektorite na golemite svetski kompanii. Doznajte kako tie reagirale vo razli~ni krizni situacii, kade {to zgre{ile vo strategijata za odnosi so javnosta, kako i za toa koi se poukite {to moè da se izvle~at.

promoviraat proizvodi, a nekoi od prethodnite kli-enti s$ po~esto se vra}a-at so svoite promocii na proizvodi.“Ima milion na~in da se napravat pari so Tviter. Siguren sum deka }e is-probame u{te golem del od niv”, istaknuva VilijamsSo ve}e vospostaven biznis-model koj odli~no funk-cionira, od Tviter s$ pove-}e se orientiraat kon podo-bruvawe na proizvodite. Ova leto kompani jata promovira{e nov proizvod, Wu Tviter, koj ima sosema porazli~en izgled i soci-

jalni aplikacii, kako, na primer, aplikacijata “Who to Follow”.“S$ u{te se nao|ame vo tranziciski period. Pre-thodno, mnogu mal del od vremeto tro{evme na podo-bruvawe na proizvodite, bidej}i celoto vreme go tro{evme na zgolemuvawe na brojot na korisnici. No, so tek na vreme ovaa go-dina dojdovme do to~ka koga imame vreme, no i resursi da napravime nekoi podo-bruvawa i na proizvodite”, veli Vilijams. Del od ovaa tranzicija na Tviter e pov-rzana i so s$ pogolemiot

broj na partnerstva so kom-panii od teh-industrijata. Minatata godina od Tviter uspeaja da sklu~at dogovori so Gugl (Google) i Majkrosofts Bing (Microsofts Bing) za da gi inkorporiraat svoite proizvodi kaj ovie dva internet-prebaruva~i. Naskoro i Jahu (Yahoo) se priklu~i kon vakvoto inko-rporirawe na Tviter.Sepak, kompanijata ne uspea da sklu~i dogovor edinst-veno so Fejsbuk (Facebook). Momentalno, korisnicite na Tviter moàt da gi setiraat svoite Tviter profili za da gi obnovuvaat svoite

statusi na Fejsbuk, no ne i obratno.“Nie navistina sakame na{ite korisnici da imaat celosna interakcija so Fejsbuk, pa zatoa posto-jano sme vo pregovori so niv. Zasega se nemame dogo-voreno ni{to konkretno. No, sepak, imam razbirawe za vakviot odnos na Fejsbuk”, smeta Vilijams.Od Tviter isto taka na-porno rabotat na sozdavawe podobro foto-iskustvo. No, sepak, Vilijams veli deka postojat i linii koi navis-tina ne sakaat da gi pomi-nat, kako {to e, na primer, kreiraweto igri.

DA PRAVI PARI A INI

za ogromnata katastrofa {to ja zafati ìvotnata sredina i ne ponudi ni izvinuvawe kon ribarite ~ija ponatamo{na egzis-tencija be{e dovedena vo pra{awe.Interesna e zabele{kata na PR specijalistkata Larkin. Duri i dve nedeli po nesre}ata Rol ne se potrudil sam da otide na mestoto na nastanot i so svoi o~i da ja vidi {teta-ta. Koga zaminal, novi-narite ne bile izvesteni, pa celoto toa pominalo vo tajnost. So toa bila kompletirana katastrofata za reputacijata na Ekson.

POSLEDICI I POUKI Posledicite za kompanijata i za ostanatite industrii bea stra{ni. Presmetano e deka izlevaweto na surovata nafta kompani-jata ja ~ine{e najmalku 16 milijardi amerikanski dolari. Isto taka, cenata na akciite na kompanijata vo tekot na eden mesec po incidentot padna za 6,18%. Ekson go zagubi udelot na pazarot i od najgolema naftena kompanija se “liz-na” na tretata pozicija na

listata.Ekson Valdez vo biznis i PR terminologijata vleze

kako sinonim za korpora-tivna arogancija i {teta. Golem del od ekspertite

smetaat deka kompanijata prezede premnogu malku i premnogu docna. Spored Malen Bejker, strate{ki sovetnik za korporativna odgovornost, prilikite koi napravija da bide proma{eno spravu-

vaweto na kompanijata Ek-son so krizata gi vklu~uva slednite gre{ki:

Kompanijata odbi da �pokaè deka poseduva efektivni sistemi za spravuvawe so kriza, a osobeno koga se pojavi

problemot se pokaà nivnata slaba sposob-nost za brzi ~ekoriPo nastanot, kompanijata �pokaà slabo rakovodst-vo so toa {to ne pora~a deka takvi problemi nema da se slu~at pov-tornoKompanijata ne pokaà �nikakov dokaz deka se griì za toa {to se slu~ilo. Isto taka, se pokaàa kako indiferentni kon destrukcijata na ìvot-nata sredina.

Za razlika, pak, od ovie mislewa, nekoi od PR ekspertite smetaat deka upornosta na kompani-jata moè da se isplati. Ekspertite koi rabotat vo PR kompanijata Levik Stratexik Komjunikej{ns (Levick Strategic Communi-cations) poso~uvaat deka Ekson Mobil, kompanijata {to se oformi podocna, menaxira{e da si dade druga uloga, ovojpat kako ~uvstvitelna kon ìvotnata sredina, poradi rabotata {to ja napravi za zazdra-vuvawe na zalivot.Taka, denes Ekson Mobil e finansiski posilna od vremeto koga se slu~i izlevaweto i vaì za edna od najrespektiranite amerikanski kompanii.

Vo utre{niot broj na “Kap-ital” }e doznaete {to se slu~i otkako eden profesor po matematika otkri gre{ka vo ~ipovite na Intel

� Momentalno, korisnicite na Tviter moàt Momentalno, korisnicite na Tviter moàt da gi “setiraat” svoite Tviter profili za da gi “setiraat” svoite Tviter profili za da gi obnovuvaat svoite statusi na da gi obnovuvaat svoite statusi na Fejsbuk, no ne i obratno.Fejsbuk, no ne i obratno.

�� Koga medium-ite ja pra{ale kompanijata dali ra-kovoditelot }e dade intervju za televizija, odgovorot bil deka pretse-datelot na bordot nemal vreme za takvi raboti

� Izlevaweto na naftata be{eIzlevaweto na naftata be{e udarna svetska vest udarna svetska vest

� LORENS ROL, {efot na Ekson koj LORENS ROL, {efot na Ekson koj mediumite gi smetal za opasnost i gi mediumite gi smetal za opasnost i gi izbegnuval po sekoja cena.izbegnuval po sekoja cena.

� Spored nekoi nau~nici, naftata u{te dolgo nema da bide Spored nekoi nau~nici, naftata u{te dolgo nema da bide is~istena od morskite vodiis~istena od morskite vodi

20 24.11.2010 SREDA RABOTA / MENAXMENT / PRODA@BA / OSIGURUVAWE

KOMERCIJA, PRODA@BA, DISTRIBUCIJAIzvor: VremeObjaveno: 15.11.2010RUEN ima potreba da ja pro{iri svojata komercijalna ekipa so slednive pozicii: 1. Komercijalist za proda`ba na rezervni delovi. Kandidaturite da se dostavat na:[email protected] Rok za aplicirawe: 26 noemvri 2010.

OBRAZOVANIEIzvor: DnevnikObjaveno: 18.11.2010Univerzitet „Goce Del~ev”-[tip raspi{uva konkurs za izbor na nastavnici i sorabotnici na fakultetite vo sostav na univerzitetot na pove}e pozicii za pove}e fakulteti Konkursot trae 8 dena od denot na objavuvaweto. Dokumentite se dostavuvaat do Rektorska uprava na Univerzitetot „Goce Del~ev”-[tip, ul.„Krste Misirkov”-bb [tip

KOMERCIJA, PRODA@BA, DISTRIBUCIJAIzvor: DnevnikObjaveno: 19.11.2010Renomirana banka od Republika Makedonija za svoite potrebi objavuva oglas za slednoto rabotno mesto: Interen revizor Zainteresiranite kandidati da ispratat pismo za interes i kratka biografija (CV) na angliski i makedonski jazik, zaedno so edna fotografija, vo rok od 8 dena od denot na objavuvaweto na oglasot, na slednata adresa: P.fah 564,1000 Skopje,Republika Makedonija.

PREHRAMBENA INDUSTRIJAIzvor: Dnevnik

Objaveno: 22.11.2010„Vivaks” objavuva oglas za vrabotuvawe na ambiciozni lu|e so rabotno iskustvo za slednite pozicii: 1.Tehnolog vo proizvodstvo 2.Komercijalist-mer~endajzer za region Isto~na Evropa Dostavete aplikacija po elektronska po{ta na e-mail: [email protected] ili da gi dostavite na adresa: Treta Makedonska Brigada bb, Skopje. Oglasot vaì 7 (sedum) rabotni dena.

KOMERCIJA, PRODA@BA, DISTRIBUCIJAIzvor: DnevnikObjaveno: 20.11.2010Matriks raspi{uva oglas za slednoto rabotno mesto: 1.Komercijalist Vo kolku smetate deka gi ispolnuvate navedenite uslovi i imate èlba za rabota vo va{iot tim, prijavite so CV ispratete gi najdocna do 30 Noemvri na slednata adresa: Matriks, ul.Ka~ani~ki Pat bbv, p.fah 1157, 1000 Skopje ili na e-mail:[email protected]

MENAXMENTIzvor: DnevnikObjaveno: 22.11.2010-30.11.2010Dom-Dizajn objavuva oglas za rabota na rabotno mesto: menaxer na kancelarija. Zainteresiranite kandidati da ispratat Pismo za interes, Biografija i Preporaki na: [email protected], najdocna do 30.11.2010.

Izbor na aktuelni oglasi

Izbor na aktuelni oglasi

2124.11.2010SREDAOBUKI / FINANSII I SMETKOVODSTVO

� OGLASI ZA VRABOTUVAWE� REVIZORSKI IZVE[TAI� SITE VIDOVI FINANSISKI IZVE[TAI

Oglasuvajte gi Va{ite soop{tenija po najpovolni uslovi! Odberete go najefektivniot na~in za komunicirawe so javnosta!

SEKOJ DEN VO OBJAVUVAJTE GI VA[ITE:� SEMINARI, OBUKI, SOVETUVAWA I KONFERENCII� SITE OSTANATI SOOP[TENIJA KOI SAKATE DA GI KOMUNICIRATE SO JAVNOSTA

Na{ata ~itatelska publika e na{a najgolema prednost. Tokmu taa ni go dava pravoto da veruvame deka oglasuvaweto vo Kapital e efektivno.

� TENDERI� POVICI ZA SVIKUVAWE AKCIONERSKI SOBRANIJA

LICE ZA KONTAKT: DIJANA GULAKOVA tel. 02/ 2551 441 lok.105 e-mail: [email protected]

Kursot e dizajniran za po~etnici – za zdobivawe na kvalifikacija i prekvali-fikacija odnosno celosno osposobuvawe za rabota vo finansiskoto smetkovodstvo.Kursevite se nameneti za kandidati so SSS I VSS.Nastavata se realizira vo mali grupi od eksperti od dadenite oblasti sledena so soodveten raboten materijal.

Upisot e vo tek.Informacii sekoj raboten den od 09 – 20 ~asot.

Ruzveltova 6, 1000 Skopjetel/ faks 02/ 3213-409 , 02/ 3215-026 e-mail: [email protected]; [email protected] www.kds.com.mk

KURS ZA FINASISKO SMETKOVODSTVO (72 ÂSA)

22 24.11.2010 SREDA OBUKI / MENAXMENT / HR / PR

Edinstvena sertificirana obuka za menaxeri vo MK

Adises ToPLeaFPRAVILA I STILOVI

NA MENAXIRAWE POÊTOK 25 NOEMVRI 2010Dali znaete da menaxirate vo vreme na krizi? Smetate li deka gi imate vistinskite lu|e? [to ne funkcionira vo va{iot tim? Ne{to fali? Otkrijte {to!!

SESIJA I Vo {to se sostoi problemot / [to na vistina zna~i menaxment?

SESIJA II [to zna~i dobar menaxment / Idealen izvr{itel?

SESIJA III Stilovi na menaxment / Koi komplementarni timovi dobro funkcioniraat?

SESIJA IV Deadwood / Kako da raboti{ so osamen java~?

SESIJA V Kako da se spravi{ so „A” tip / Kako da raboti{ dobro so „Paliku}a”?

Po~etok: 25.11.2010 (êtvrtok)Vreme: 13 – 18 ~asot

[email protected] 02/ 24 61 477

Po {esnaesetgodi{no iskustvo za obuka na profilot sekretar KDS go nudi Kursot za Offi ce Manager spored Programata koja gi sledi svetskite standardi, a voedno prilagodena namakedonskite delovni i drugi subjekti. Kursot e namenet za kandidati so SSS I VSS. Nastavata se realizira vo mali grupi od eksperti od dadenite oblasti sledena so soodveten raboten materijal

KURS ZA OFFICE MANAGER (96 ÂSA)

PRETPLATETE SE NA

Pove}e informacii na 02/ 2551441 ili [email protected]

OBUKA NA TEMA:

Odnosi so javnostOblast: Komunikaciski ve{tiniTermin: 26-27 Noemvri 2010Vremetraewe : 12 ~asa

Veb link �(internet stranica so pove}e detali): http://www.tsl.mk/article/mk/odnosi-so-javnosta/

Opis na obukata:Odnosite so javnost se proces od alatki, �aktivnosti i promeni koi rabotat vo nasoka na ostvaruvawe na Va{ite biznis celi. Tie se stoèrite koi gi koristat naprednite kompanii poradi postignuvawe na specifi~ni celi.

Pridobivki:Poednostavna komunikacija vo kompanijata �bidej}i i vrabotenite sakaat da Ve ~ujatDefinirawe na javnosta na koja i se obra}ate �

Pouspe{no mediumsko pretstavuvawe �i podobro organizirana mediumska kampawaPridobivawe na mediumite �na Va{a stranaRazvoj na komunikikaciskite ve{tini �

Sovladuvawe na stravot od javnosta �i javnite nastapi

OBUKA NA TEMA:

Efektiven menaxmentOblast: MenaxmentTermin: 3-4 Dekemvri 2010Vremetraewe : 12 ~asa

Veb link � (internet stranica so pove}e detali): http://www.tsl.mk/article/mk/efektiven-menadzment/

Opis na obukata:Novite tehnologii i noviot ìvoten �stil baraat sosema nov menaxment - da razviete ve{tini za adaptirawe i upravuvawe so fluktuira~kite faktori od koi zavisi uspehot. Otkrijte koi se tajnite na uspe{noto upravuvawe i vedna{ po~uvstvuvajte gi efektite.

Pridobivki:Poznavawe i pravilna primena na �razli~nite menaxment tehnikiPrimena i kombinirawe na verbalnite i �neverbalnite tehniki za menaxmentVe{tina za spravuvawe so stresot �vo rabotewetoVe{tina za upotreba na pomo{nite menaxment � tehniki kako {to se: PEST, SWOT, Mind Mapping, Johari Window itn.

Triple S GroupAdresa: ul.Ruzveltova 19-2/2Telefon: 3112048Faks: 3112395E-mail: [email protected]: www.TSL.mk

Kursot gi opfa}a slednite oblasti :Funkcija na sekretarot vo organizacijata; Koordinacija i organizacija na rabotata; Komunikaciski ve{tini; Rabotna i delovna etika; Osnovi na arhivskoto, administrativnoto i pravnoto rabotewe; Osnovi na komerircijalnoto i finansisko rabotewe; Delovna pismena komunikacija i kultura na govor; Delovna korespodencija na angliski jazik; Primena na informaciona tehnologija vo kancelariskoto rabotewe;

Protokol i bonton vo sekretarskata profesija.

Upisot e vo tek.Informacii sekoj raboten den od 09 – 20 ~asot.

Ruzveltova 6, 1000 Skopjetel/ faks 02/ 3213-409 02/ 3215-026 e-mail: [email protected]; [email protected] www.kds.com.mk

2324.11.2010SREDAOBUKI / KORPORATIVNO UPRAVUVAWE / BIZNIS PLAN

Finansiska edukacija za kreditni òngleriNoemvri 2010Sinergija +Business & Personal Coaching Noemvri 2010Ksantika, Agencija za komunikaciiRelaxed Management (Tailor Made Training)Noemvri 2010Ksantika, Agencija za komunikacii Nau~i i zbogati se!Noemvri 2010

Sinergija PlusCreative communication (Tailor Made Training)Noemvri 2010Ksantika, Agencija za komunikacii Osnovi na finansiska pismenostNoemvri 2010Sinergija Plus Podgotvitelni obuki za TOEFL/ GMAT/ GRE/ SATsekoj 1vi i 15ti6 sedmiciObrazoven Informativen Centar

Online kursevi po angliski jaziknon stopGo! EnglishMak

Podgotvitelni obuki za TOEFL/ GMAT/ GRE/ SATsekoj 1vi i 15ti6 sedmiciObrazoven Informativen CentarEvropski fondovi RP725.11-16.11.10 Klu~ - Konsalting i trening centarMotivacija na vraboteni i menaxment na konflikti25.11 - 26.11.10

CS GlobalUpravuvawe so proekti (Project Management)26.11 - 27.11.10ESPUpravuvawe so znaewe i upravuvawe so promeni27.11.10Kosmo Inovativen CentarPrezentaciski ve{tini 27.11.10CS GlobalBesplatno predavawe za

metodot Power reading30.11.10In Optimum MakedonijaKako da podgotvite biznis-plan03.12.10ESPVrednuvawe na HOV (akcii i obvrznici)03.12 - 04.12.10PrimekoMenaxirawe so menaxeri03.12 - 04.12.10CDS - Centar za delovna sorabotka

Komunikaciski ve{tini04.12.10ESPVrednuvawe na kompaniite so primena na model na DCF08.12 - 09.12.10PrimekoUmetnosta na vlijaewe na drugite09.12 - 11.12.10CDS - Centar za delovna sorabotka

Za pove}e informacii odete na www.no.net.mk

Vodi~ za neformalno obrazovanie- Aktuelni obuki

Povik za u~estvo na izbor na kompanija

DOBRO KORPORATIVNO UPRAVUVAWEVO 2010 GODINA

Nevladinata organizacija “Transparentnost – Nulta korupcija” vo sorabotka so Stopanskata komora na Makedonija i Stopanskata komora na Severozapadna Makedonija, vo ramkite na aktivnostite za implementacija na Deklaracijata Nula tolerancija za korupcijata, timot na eksperti sostaven od pretstavnici na stopanskite komori, javniot sektor, univerzitetski profesori i pretstavnici na mediumite i nevladiniot sektor, izgotvija lista na kriteriumi vrz osnova na koi }e se vr{i evaluacija na kompaniite.

Se povikuvaat kompaniite da se vklu~at �vo ovaa aktivnost koja e naso~ena kon zajaknuvawe na standardite vo korporativnoto rabotewe, no i kon zasiluvawe na sevkupnite merki za nulta tolerancija na korupcijata vo Republika Makedonija.

Podetalni informacii na: www.transparency.org.mk , www.mchamber.mk i www.oemvp.org .

KONTAKT: Aco SpasovskiTel. 32 44 044; faks: 3244 088E-meil: [email protected]

24 24.11.2010 SREDA KONFERENCII I SAEMI

Od 2 do 5.12.2010 godina, vo Bursa, Republika TurcijaSAEMI ZA METAL I ENERGETIKA

Stopanskata komora na Makedonija vo sorabotka so ovlasteniot zastapnik na saemskiot organizator - ADONIS GRUP, organizira poseta na makedonski kompanii na saemskata manifestacija od 1 do 3 dekemvri 2010 godina po isklu~itelno povolni uslovi

KONTAKT: Vojkan Nikolovski Tel: (02) 3244068; Faks:(02) 3244088Call Centar : (02) 15015 E-adresa: [email protected]

Vo periodot od 2 do 5.12.2010 godina vo Bursa, Republika Turcija, }e se odrì 9-tiot tradicionalen Me|unaroden saem za metal i energetika: “BURSA METAL PROCESSING TECHNOLOGIES FAIR 2010'' – Saem za ma{ini za obrabotka na metal, za zavaruvawe, za ra~en alat, pnevmatika i hidraulika;

8. Me|unaroden saem za elektri~na �energija, elektronska avtomatizacija, prosvetluvawe i komunikacija-ELECO 2010;

2. Me|unaroden saem za lim, cevki i �nivna obrabotka - BURSA SHEET METAL TECHNOLOGIES 2010 i - Bursa hardver i bezbednost na rabotnoto mesto-BURSA HARDWARE AND JOB SECURITY FAIR.

Stopanskata komora na Makedonija vo sorabotka so ovlasteniot zastapnik na saemskiot organizator - ADONIS GRUP, organizira poseta na makedonski kompanii na saemskata manifestacija od 1 - 3 dekemvri 2010 godina.

Obezbedeno e besplatno hotelsko smestuvawe so dve no}evawa i vklu~en doru~ek, transfer od hotelot do saemot i vleznica na saemot. Smestuvaweto e vo renomiran hotel so 4 ili 5 zvezdi. Posetitelot pla}a organizacioni tro{oci na Adonis vo iznos od 95 evra po lice so avtobus (dokolku e so sopstven prevoz, samo 35 evra administrativni tro{oci). Za realizacija na avtobuskiot prevoz potrebno e obezbeduvawe na minimum 17 patnici. Uplatenite sredstva do Adonis i Stopanskata komora na Makedonija ne se refundiraat, dokolku u~esnicite odlu~at da go otkaàt patuvaweto posle istekot na rokot za prijavuvawe.

Prijavuvaweto za poseta na saemskata manifestacija e najdocna do 26 noemvri 2010 godina (petok). Pove}e informacii za saemskata manifestacija se dostapni na veb stranata: http://www.tuyap.com.tr.

KONTAKT: Biljana Peeva-\uri} Tel: (02) 3244034; Faks:(02) 3244088Call Centar : (02) 15015 E-adresa: [email protected]

Od 9 do 12 dekemvri 2010 godina vo Republika Turcija“FOODIST 2010” VO ISTANBUL

Stopanskata komora na Makedonija organizira u~estvo i poseta na Saemot “FOODIST 2010” so obezbeden besplaten {tand i registracija za izlaga~ite i 50 % popust za hotelsko smestuvawe, a za posetitelite besplatno hotelsko smestuvawe

Vo periodot od 9 do 12 dekemvri 2010 godina, vo Istanbul, Republika Turcija, � }e se odrì 4. Me|unaroden saem za hrana i pijaloci “FOODIST 2010”. Stopanskata komora na Makedonija vo sorabotka so ovlasteniot zastapnik na saemskiot organizator ADONIS GRUP, organizira u~estvo i poseta na makedonski kompanii na saemskata manifestacija, od 8 do 10 dekemvri 2010 godina. Za izlaga~ite na Saemot e obezbeden besplaten {tand i registracija, kako i 50 % popust za hotelskoto smestuvawe (transportot e na tovar na izlaga~ite).

Za posetitelite, pak, obezbedeni se besplatno dve no}evawa so doru~ek, �vlez i ru~ek na Saemot, transfer od hotel do Saemot i od aerodrom do hotel, dokolku u~esnikot patuva so avion. Smestuvaweto e vo renomiran hotel so 4 ili 5 zvezdi. Posetitelite gi pokrivaat patnite i administrativnite tro{oci za saemskiot organizator ADONIS GRUP vo visina od 95 evra po lice, za tie {to patuvaat so organiziran avtobus (dokolku e so sopstven prevoz participacijata e 35 evra za administrativni tro{oci).

Stopanskata komora na Makedonija gi pokanuva site zainteresirani makedonski kompanii da se prijavat za u~estvo i poseta na saemskata manifestacija najdocna do 30 noemvri 2010 godina.

PRIJAVEN LIST VO PRILOGhttp://www.tuyap.com.tr

KONTAKT: Venera AndrivskaTel.02 3244 037 Faks:02 3244 088 mail: [email protected]

25FUN BUSINESS 24.11.2010SREDA

GINISOVI REKORDI

PORTRET NA ÛDACITE

Ginisovata kniga na rekordi 2011” de-novive se pojavi vo kniàrnicite {irum svetot. Vo nea ima

okolu 3.500 novi dokaàni ~uda i svetski rekordi od koi 700 gi potvrdile ovla-stenite sudii li~no, koi za da gi dokaàt pominale 27 dràvi. Na listata gi ima slednive ~uda: najmnogu svireì na avtomobilskata sirena vo tekot na eden ~as vozewe – 100 svireì; naj~istiot ~ovek na svetot – 125 tu{irawa dnevno, so koristewe {am-pon i kompletno su{ewe sekoj pat; neprekinato gle-dawe na serijata “Seksot i gradot” 70 ~asa. Veruvale ili ne, ima i takvi koi prijavile deka imaat “najgej” ku~e na svetot, deka izele 11 iljadi sendvi~i vo osum godini, a ima i takvi koi ne go ~uvaat svojot ivot vo privatnost i se vo sostojba da potpi{at deka za eden den moàt da dostignat i do 70 orgazmi. No, spisokot na onie odbi-enite e mnogu podolg otkolku onoj koja izleguva vo pe~at. Toa e vistinski katalog na ~ove~kite ludosti koj pokaùva do kade moè da

otide ~ove~kiot um. Obidi da se nadmudrat i nadmi-nat Ginisovite pravila i rekordi, koi ne se tolku lesni za ispolnuvawe. Sekoj dokaz mora da moè da se dokaè. Ima edna edinstvena varijabla, a toa e da bide interesen na me|unarodno nivo.Vo oficijalnata kniga na Ginisovi rekordi ima okolu 40 iljadi zapi{ani rekordi. Sekoja godina pristignuvaat okolu 60 iljadi barawa, koi gi procenuva 19-~lenoto ìri, so koe rakovo-di Marko Frigati, 40-godi{en diplomiran filolog od Italija, a negovata kancelarija se nao|a vo London. Neo-damna bil vo Neapol za da ja meri visinata na Kagendra Tapa Magar i potvrdil deka toj e na-jniskiot ~ovek na svetot. “30% od predlozite koi sekojdnevno pristignu-vaat na na{ata internet-stranica nemaat nitu najmali karakteristiki za da bidat zemeni predvid. Edna gospo|a, na primer, mislela deka e prvata li~nost na svetot koja razgovara so delfini i

nudi potvrda za toa od nekoj notar. Ako nekoj ~ovek tvrdi deka moè samiot sebesi da si dade najmnogu {amari za eden ~as, so precizirawe deka zvukot moè da se ~ue na dale~ina od 20 metri, ne mi ostanuva ni{to drugo osven da se nasmeam i da go frlam toa vo |ubre”, veli toj.Ginisovata kniga na re-kordi sekoja godina se prodava vo okolu tri milioni kopii vo 80 zemji. Se preveduva na 22 jazici. Koga site tie knigi bi se stavile edna do druga, bi napravile red dolg 75 kilometri.Od ~etiri iljadi rekordi godi{no koi treba da se dokaàt, 700 gi potvrdu-vaat sudiite li~no. Go-dinava bile vo 27 zemji, a predlozi pristignale od 180 zemji, od koi na-jmnogu od SAD, pa potoa Anglija, Kanada, Indija i Avstralija. Minatata godina, tvrde-j}i deka imaat rekord, se prijavile 1.123 Itali-janci, a od nivnite pre-dlozi najapsurden bil onoj na 27-godi{niot ìtel na Novara koj

do{ol so polna ~inija {pageti za koja tvrdel deka bile vo friìder okolu ~etiri meseci. Dali e ova svetski rekord?Ne e lesno da se napravi portret na onoj koj saka da vleze vo knigata za rekordi, toa se naj~esto lu|e koi sakaat da se razlikuvaat, da se odvo-juvaat od masata i da bidat prvi vo ne{to. Toa se lu|e so golema energija, nadvor od site “{emi”, podgotveni na golemi rtvi i ve`bawe so ~asovi. “Pred nekolku dena primiv pismo od edno golemo semejstvo koe tvrdi deka imaat najgolem broj pronao|a~i vo svoite ~lenovi. Tatkoto veli deka ve}e regis-triral dva pronajdoka na svoite sinovi koi imaa 2 i 10 godini. Soprugata izmislila nov aparat za doma}instvo, dodeka, pak, toj izmislil nova ~etki~ka za zabi. Sekako deka ja odbivme taa pri-java, no be{e vozbudlivo da se vidi {to s$ tie narekuvaat pronajdok”, veli Frigati. Imalo i takvi koi se obiduvale vo knigata da vlezat preku


Specijalnoto devetnaeset~leno ìri vo London godi{no od-biva iljadnici pretendenti koi sakaat da se najdat na na-jpoznatata lista vo najbaranata kniga na svetot, “Ginisovata kniga na rekordi”. Godine{noto izdanie ima okolu 3.500 novi dokaàni ~uda i 700 svetski rekordi koi ovlastenite sudii li~no gi dokaàle, minuvaj}i niz 27 dràvi

��


SREDA

svoite qubovni jadovi. Edna Amerikanka se prijavila pod kategorijata “najkratok brak”. Taa tvrdela deka nejziniot brak trael pomalku od 30 minuti, od mome-ntot koga ja napu{tile crkvata, do

momentot koga vlegle vo restora-not. Taa veli deka na brakot mu do{ol krajot u{te pred parkingot. Moèbi i bi bil Ginisov rekord dokolku na svadbata prisustvuval nekoj od nivnite sudii.

� TAPA MAGAR – oficijalno i dokaàno, najniskiot ~ovek na svetot

FUN BUSINESS26 24.11.2010 SREDA

� GADGETS

Dali ste ludi za sudoku? Ako e taka, toga{ ova e vistinskiot

gaxet za vas! Vo ovoj tenok ekran na dopir se krijat pove}e od 800 sudoku igri koi se dviàt od ednostavni do zbunuva~ki.Xebniot sudoku pretstavuva ekran na dopir koj doa|a so moderno obloèno pero, koe se nao|a na desnata strana na napravata. Doa|a so dve baterii, a vo vnatre{nata memorija moète da snimite do tri oddelni igri, taka {to vo slu~aj da ve prekinat, moète povtorno da se vratite na niv i da gi dovr{ite. Doa|a so tri nivoa na teìna, taka {to moète da birate od bavno gradewe na va{ite ve{tini do celosno nurnuvawe do samiot kraj. Ne griète se, bidej}i duri i vo najte{kite nivoa postoi kop~e “pomo{“. Sepak, nema nikomu da kaème ako go koristite.

ELEKTRONSKO XEBNO SUDOKU

SELEBRITI

GRDA UBAVINA

Vnimanie! Nemojte da se lutite dokolku na slednava lista se najde va{iot

omilen akter ili peja~. Ne bi gi karakterizirale ovie maì kako grdi lu|e zatoa {to ubavinata e

relativna rabota. No, definitivno ne odgovaraat na voobi~aeniot holivud-ski ”{oubiz” standard na ubavina. Sepak, imaat ogromen {arm i do sebe gi dràt najubavite èni od holivudskata fela.

Kako ubavicite se zaqubuvaat vo “yverovite”? Zo{to Esmeralda go zasaka Kvazimodo, bedniot i grbaviot yvonar na Bogorodi~nata crkva vo Pariz? Verojatno ne e s$ vo izgledot...

��

Ovoj muzi~ar ednostav-no osvojuva so svojata

qubov kon Hajdi Klum. Tie gi imaat obnoveno svoite bra~ni zaveti nekolku pati, ~estopati prireduvaat tematski zabavi za svoite prijateli i ednostavno uìvaat vo idili~niot semeen ìvot. Kako Hajdi se zaqubi vo nego? Toj & be{e ramo za pla~ewe vo nejzinite najte{ki momenti koga be{e bremena so svoeto prvo dete. Se zapoznale na vlezot vo edna sala za ve`bawe koga Sil nosel {orcevi, pa taka Hajdi u{te od po~etok imala uvid na celiot “paket”.

SIL (SEAL)1

Ova e akter koj vo ram-kite na svojata kari-

era igral pogolem broj negativni ulogi, pa po toa e i popoznat. Publikata saka lu|e so stav, da bidat malku postrogi, ednostavno saka mo}ni maì, a takov e Semjuel L. Xekson. Samiot fakt deka e familijaren ~ovek mu dava pogolem plus. Od 1980 godina e vo sre-}en brak so soprugata La Tanija, so koja ja ima }erkata Zoi.

4Iako Erik Klepton

tvrdi deka ènite ve}e i ne go zabe-leùvaat, so ogled na toa deka ima 60 i ne{to godini, sepak, ima ne{to vo du{ata na poetite i na umet-nicite, voop{to. Tie se neodolivi. Oènet e so Meli Meke-neri, so koja ima tri mali deca, a ima izjaveno deka se pla{i da ne pomislat deka e nekoj “ligav starec” koj flertuva so pomladi devojki.

5Ovoj Oskarovec osvojuva

so svojot neèn glas. Iako negovite kolegi akteri ~esto go narekuvaat visti-nski zavodnik koj postojano e sleden od poubavata polovina, sepak, toj saka da odi poleka i ne brza. Zaveduvaweto ”bez pokri-tie” go smeta za plitok ìvoten stil i vo nekolku navrati ima izjaveno deka bil zaquben samo nekolku pati vo ìvotot. Na oboàvatelkite im osta-nuva samo da zamisluvaat kakov e Benisio vo vrska.

BENISIO DEL TORO6

3Kako vistinski

qubitel na ako-rdite i na ritamot, Kit go osvoi muzi~kiot svet, a kako visti-nska rok-yvezda i ènite, se razbira. Toj e ve~en qubitel na pone`niot pol i ponekoga{ znae da si napravi problem so soprugata Peti. Za nego ènite se prekrasna kompi-lacija, a toj se raduva na novite èni koi doa|aat, bez razlika na mo`nite ko-mplikacii so sopruga-ta. Iako ve}e ne e vo svoite ludi mladi godini, sepak, Kit Ri~ards s$ u{te “àri i pali”.

KIT RIÂRDS

SEMJUEL L. XEKSON ERIK KLEPTON

Kontroverzniot pe-ja~ gi osvojuva{e

ènskite srca u{te od samite po~etoci dodeka be{e del od bendot Take That. Po mnogubrojnite prika-zni za devojkite so koi bil, Robi nae-dna{ si “legna na bra{noto”. Godinava se oèni so Aida Fild, so koja imaa turbulentna trigodi{na vrska. U{te eden osvojuva~ na ènskite srca e osvoen.

7 ROBI VILIJAMS

Edna vakva lista nemoè da pomine

bez ~uvarot na plaà-ta. Site se se}ava-me na legendarnata serija od devedeset-tite godini, me|utoa, toga{niot seksi spa-suva~ o~igledno so tekot na godinite ne uspeal da zadrì ni{to od {armot i ubavata stava. Dobro e {to ja imal ulogata vo “ûvari na plaàta”, vo dru{tvo na Pamela Anderson i Karmen Elektra, pa }e ima na {to da se se}ava vo penzionerskite denovi.

8 DEJVID HASELHOF

2Akterot so krupni o~i

i malku podolg nos svojot mlade{ki izgled go pretvori vo golema prednost. Oskarot za ulogata vo filmot “Pijanist” na Roman Polanski go vivna vo svetot na najposakuvanite ergeni, a so prekinuvaweto na vrskata so Elsa Petaki se otvorija mo`nostite za novata dama koja }e go osvoi negovoto srce. Vo 2008 godina site èni sakaa da bidat na mestoto na Hali Beri na dodeluvaweto na nagradite Oskar, koga strasno se baknaa. Ostana misterija dali odnapred be{e isplanirano sce-narioto ili ednostavno gi povel momentot.

ADRIJAN BRODI

27

SPORTSPORTSPORT 24.11.2010SREDA

Pred dve godini toj be{e povikan i od porane{niot makedonski selektor Sre}ko Katanec. Ognenovski dopatuva vo na{ata repre-zentacija za me~ot so Moldavija, no bidej}i nema{e dozvola od FIFA, ne moè{e da vleze vo igra na toj natprevar

Potvrda na kvalitetot ve~erva }e baraat i fudbalerite na Barselona, koi, iako raspolagaat so izvonreden tim, barem vo dosega{nite ~etiri natprevari od Ligata na {ampionite propu{tija da se nametnat kako seriozni kandidati za povtoruvawe na uspehot od pred dve godini


Otako dobija zeleno svetlo za orga-nizacija na trka

vo {ampionatot na Formula 1, organizato-rite na indiskoto GP ispratija prijavnica i vo Moto GP prvenstvoto, od kade {to se nadevaat deka vo 2012 godina }e gi nagostat najdobrite motociklisti vo svetot.“Pregovorite s$ u{te se vo preliminarna faza, no se nadevame deka }e postigneme dogovor na golemo zadovolstvo na fanovite vo Indija”, objavija od Jape interne{nal, kompani-jata koja gi poseduva komercijalnite prava na GP Indija.Novoizgradenata pateka vo Golemata Noida, oddale~ena 50 kilometri od Wu Delhi, e vmetnata kako 18 trka vo kalen-darot na F1 prvenstvoto za narednata sezona. Na krajot od minatiot mesec tehni~kata komisija na FIA & dade odobru-vawe na patekata, koja e vklu~ena vo dru{tvoto na najskapite i najmo-

INDIJA SEPRIKLUÛVA KON SEMEJSTVOTO NA MOTO GP

Otkako be{e proglasen za najdobar po-edinec na fi-nalniot nat-prevar od azis-kata Liga na

{ampioni, a podocna be{e i promoviran i vo MVP na nat-prevaruvaweto, Sa{a Ognen-ovski e najseriozen kandidat za dobivawe na presti`nata nagrada “aziski fudbaler na godinata”.Avstraliecot so makedonsko poteklo ja predvodi aziskata “petorka” na najdobri fud-baleri za 2010 godina na dene{nata sve~ena ceremonija koja }e se odrì vo Kuala Lumpur.Ognenovski prikaà izvonred-na igra izminatata godina vo dresot na ju`nokorejskiot tim Seongam, {to kone~no mu do-nese i pokana vo nacionalniot sostav na Avstralija.31-godi{niot fudbaler dolgi godini se obiduva{e da dobie priznanie niz natprevarite od avstraliskiot {ampionat. Iako be{e najdobriot fud-

FUDBAL

MOTO GP

LIGA NA [AMPIONI

NAJDOBRIOT FUDBALER NA AZIJA E MAKEDONEC?

TVENTE GO REHABILITIRA “CRNIOT” BENITEZ?

SR\AN IVANOVI][email protected]

Vtorata �najbrojna zemja vo svetot pos-lednive godini e vo vistinska treska za avto-moto trkite.

dernite avtodromi vo svetot.No, organizacijata isklu~ivo na natpre-varite od Formula 1 ne e dovolna za da se obezbedi profitabil-nosta na patekata, pa ottamu i potrebata od trki i vo Moto GP. Vo pregovorite so Dorna, marketin{kata agen-cija koja posreduva so proda`bata na pravata za svetskoto prvenstvo vo motociklizam, Indijcite vetile i formirawe na nacionalen tim vo klasata do 125 ks, so cel da se privle~at mladite indiski talenti.Kone~nata odluka za toa dali Indija }e stane del od Moto GP se o~ekuva da bide donesena na po~etokot od narednata godina. Aktuelniot evropski

{ampion, ekipata na Inter, ja ima najlo{ata serija od 2004 godina do

denes. Pet natprevari po red “neroazurite” se bez pobeda, a pove}e od dva meseci igra~ite na milanskiot klub nemaat postignato pove}e od eden gol na edna sredba. Spore-

deno so lanskata forma, koga ovoj klub be{e predvoden od @oze Muriwo, dene{niot Inter na Rafael Benitez ne e nitu bleda senka od {ampionskata formacija na Portugalecot.Iako mnogumina po posledniot poraz na Inter vo italijansko-to prvenstvo

predvidoa itna smena na trenerskata pozicija, pretse-datelot na ekipata, Masimo Morati, u{te edna{ povtori deka Benitez ja ima negovata doverba.“Toj, i pokraj lo{ite rezul-tati, ostanuva na trenerskoto stol~e vo Inter, bez razlika na rezultatot od utre{niot natprevar protiv Tvente”, deciden e Morati.Sepak, prviot ~ovek na Inter ne propu{ti da povtori deka edinstvena opcija vo duelot so holandskiot pretstavnik vo Ligata na {ampionite e ubed-liva pobeda, koja bi moèla da ja vrati samodoverbata vo redovite na klubot koj lani proslavi trojna kruna.Potvrda na kvalitetot ve~erva }e baraat i fudbalerite na Barselona, koi, iako raspola-gaat so izvonreden tim, barem vo dosega{nite ~etiri natpre-

vari od Ligata na {ampionite propu{tija da se nametnat kako seriozni kandidati za povtoruvawe na uspehot od pred dve godini, koga go os-voija trofejot na UEFA.Barsa ja o~ekuva nezgodnoto gostuvawe vo Atina, na megdan so trofejniot gr~ki klub Pana-tenaikos. Iako gr~kite fudbal-eri se so mnogu mali {ansi za prodolùvawe na prestojot vo Ligata, sepak, nema da propu{tat da napravat podvig vo sredbata so katalanskiot tim, koj dosega ima osvoeno skromni osum boda.Se o~ekuva da bide mnogu in-teresno i na duelot vo Glazgov, kade {to doma{niot tim na Renxers go pre~ekuva golemiot Man~ester Junajted. Prviot del od “bitkata za Britanija” zavr{i bez golovi, po {to akterite od dvete ekipi }e mora navistina da se potrudat ve~erva, dokolku sakaat da ja opravdaat poddr{kata na naviva~ite.Vo ostanatite me~evi od pet-toto kolo na Ligata na {ampi-onite se sre}avaat: Totenhem–Verder, Hapoel–Benfika, [al-ke–Lion, Valensija-Bursaspor i Rubin-Kopenhagen.

baler na Adelaida Junajted, toj ednostano be{e ignoriran od porane{niot selektor na “sokerosite”, Pim Verbek.Se se}avame deka pred dve godini toj be{e povikan i od porane{niot makedonski selektor, Sre}ko Katanec. Og-nenovski dopatuva vo na{ata reprezentacija za me~ot so Moldavija, no bidej}i nema{e dozvola od FIFA, ne moè{e da vleze vo igra na toj nat-prevar.So preselbata vo korejskata liga Sa{a uspea da gi svrti pogledite na trenerite kon sebe, no i na noviot avstra-liski selektor, Helger Osiek, koj go povika za prijatelskiot duel so Egipet.Spored poslednite izve{tai, za Ognenovski prijavile interes i nekolku klubovi od Evropa, a eventualnot transfer bi moèl da se re-alizira u{te vo pretstojniot januarski preoden rok.Pokraj Ognenovski, nominira-ni za najdobar fudbaler na Azija se u{te i Al Mutava od Kuvajt, Farhad Maxidi i Far{id Talebi od Iran, kako i Bahreinecot Husain Salman.

NAJDOBRO TAKSIWWW.POTRCKO.MK

DA GI OSTAVI[ SITE ZAD SEBE, NE E SAMO BRZINA

SAШA OGNENOVSKI � e najseriozen kandidat za priznanieto aziski fudbaler na godinata

MASIMO MORATI �s$ u{te so poddr{ka kon trenerot

TOP 100

TOP 100


Documents

172 Kapital 24 11 2010