18ος αι. στην Ευρώπη και στην Αμερική: • Διαφωτισμός • Αμερικανική επανάσταση • Γαλλική επανάσταση

18ος αι. στην Ελλάδα : τουρκοκρατία.

Κάτι αρχίζει να αλλάζει!!

Α. Οικονομικοί μετασχηματισμοί.

• Ρωσοτουρκική συνθήκη Κιουτσούκ Καïναρτζή 1774: ελεύθερη κίνηση πλοίων με ρωσική σημαία έλληνες καραβοκύρηδες.

• Περιορισμένη παρουσία αγγλικών – γαλλικών πλοίων , λόγω ναπολεόντειων πολέμων.

• Οικονομική άνθηση πόλεων: Θεσ/νίκη, Ιωάννινα, Σμύρνη, Χίος

• Ανάπτυξη ελλην. παροικιών.

προεστός

Αλεξ. Μαυροκορδάτος

Β. Κοινωνικοί μετασχηματισμοί.

• Ορθόδοξη εκκλησία:

Ανώτερος κλήρος: συντηρητικός, κατά του διαφωτισμού.

Κατώτερος κλήρος: προοδευτικός, υπέρ της επανάστασης και του διαφωτισμού.

• Φαναριώτες: γλωσσομαθείς, διερμηνείς, ηγεμόνες Μολδαβίας, Βλαχίας.

• Προεστοί: κοινοτικοί άρχοντες, είσπραξη φόρων.

• Έμποροι και καραβοκύρηδες: οικονομική δύναμη, διάδοση νέων ιδεών, ίδρυση σχολείων, έκδοση βιβλίων, περιοδικών, εφημερίδων, υποτροφίες.

Κλέφτης αρματολός

• Κλέφτες: κατέφευγαν στα βουνά, επιβίωναν με ληστεία, υποστηρίζονταν από το λαό και υμνήθηκαν στα κλέφτικά δημοτικά τραγούδια.

• Αρματολοί: ένοπλα σώματα οργανωμένα από Οθωμανούς για την τήρηση της τάξης.

• Αγρότες: 80% του πληθυσμού, καλλιεργούσαν τσιφλίκια ή κτήματα Τούρκων.

• Απασχολούμενοι στο εμπόριο και ναύτες: αυξάνονταν με την ανάπτυξη του εμπορίου και της ναυτιλίας.

Κινήματα εναντίον της οθωμανική κυριαρχίας.

• Με ρωσική υποκίνηση:

Ορλοφικά 1770, επανάσταση στην Πελοπόννησο και κίνημα Λάμπρου Κατσώνη ( 1789-1792) στα νησιά του Αιγαίου. Απέτυχαν.

• Σουλιώτες εναντίον Αλή Πασά, 1789 - 1803.

Ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός

• Ο παροικιακός ελληνισμός: σε επαφή με το Διαφωτισμό, έγινε ο φορέας διάδοσής του στην Ελλάδα. Καλλιεργήθηκε η αντίληψη ότι η λογική μπορεί να αλλάξει τον κόσμο και η μόρφωση θεωρήθηκε προϋπόθεση για την ελευθερία.

• Έτσι, στα μέσα του 18ου αι. διαμορφώθηκε ένα πνευματικό κίνημα, που επιδιώκοντας τη διάδοση των διαφωτιστικών ιδεών, αποσκοπούσε στην ιδεολογική προετοιμασία του αγώνα για την ελευθερία. Αναπτύχθηκε κυρίως στις παροικίες και σε μεγάλα εμπορικά κέντρα του ελληνισμού (Σμύρνη, Ιωάννινα, Χίος..) και ονομάστηκε νεοελληνικός διαφωτισμός.

Οι εκπρόσωποι του κινήματος:

Προοδευτικοί λόγιοι και έμποροι:

• Ρήγας Βελεστιλνής

• Αδαμάντιος Κοραής

• Ιώσηπος Μοισιόδακας

• Δημήτριος Καταρτζής

• Κων/νος Κούμας

• Θεόφιλος Καΐρης.

Οι αρχές τους:

• Υποστήριξη και διάδοση του Διαφωτισμού.

• Θαυμασμός αρχαίου ελλην. πολιτισμού και σύνδεσή του με την ελευθερία.

• Έμφαση στις θετικές επιστήμες.

• Χρήση λαïκής γλώσσας.

Οι πολέμιοι του κινήματος ήταν:

• συντηρητικοί λόγιοι και κληρικοί.

Οι αρχές τους ήταν:

• Απόρριψη του Διαφωτισμού.

• Έμφαση στα εκκλησιαστικά κείμενα και τη θρησκευτική παράδοση.

• Χρήση αρχαΐζουσας γλώσσας.

Οι κύριοι εκπρόσωποι:

Ρήγας Βελεστιλνής ( Φεραίος). Ριζοαπαστικός, «ιακωβίνος»

• «Νέα Πολιτική Διοίκηση»: παββαλκανική «ελληνική Δημοκρατία» σε αντικατάσταση της οθωμανικής με ισονομία και ισοπολιτεία. Προδόθηκε και εκτελέστηκε από τους Αυστριακούς.

Ανώνυμος Έλλην

• «Ελληνική Νομαρχία»: οι Έλληνες να αγωνιστούν μόνοι τους για την ελευθερία τους.

Αδαμάντιος Κοραής

• Φιλελεύθερες ιδέες Δαφωτισμού.

• Η μόρφωση, προϋπόθεση της ελευθερίας.

• «Μέση οδός» , καθαρισμός γλώσσας από λαïκές και ξένες λέξεις , καθαρεύουσα.