9/2/2014

1

BÀI 1 – KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ KCĐCA

• Mục đích của bài học phần này là cung cấp cho sinh

viên những kiến thức cơ bản về KCĐCA.

• Hỏi đáp các kiến thức cơ bản.

9/2/2014

2

Trạm biến áp

I. KHÍ CỤ ĐIỆN CAO ÁP LÀ GÌ ?

• KCĐCA lµ mét phÇn thiÕt bÞ ®iÖn t¸c ®éng tù ®éng hoÆc

b»ng tay vµ ®ưîc lµm viÖc ë trªn hÖ thèng ®iÖn cao ¸p (điện ¸p

lµm viÖc U1000V).

• Nhê cã KC§CA mµ ngưêi ta cã thÓ vËn hµnh ®ưîc hÖ

thèng ®iÖn mét c¸ch tïy ý: b»ng c¸ch ®ãng, ng¾t, ®æi nèi m¹ch

®iÖn, ®o lưêng, hiÓn thÞ....

• KC§CA thưêng ®ưîc ph©n lo¹i theo c¸c tiªu chÝ sau:

1. Theo ®iÖn ¸p lµm viÖc, ta cã:

+ KC§ Trung ¸p (MV) - U®m 72,5kV

+ KC§ Cao ¸p (HV) - 72,5kV < U®m 400kV

+ KC§ Siªu cao ¸p (EHV) - U®m > 400kV

2. Theo chøc n¨ng lµm viÖc, ta cã: M¸y ng¾t, Dao c¸ch ly,

M¸y biÕn dßng, M¸y biÕn ®iÖn ¸p, CÇu ch× cao ¸p, ThiÕt bÞ

chèng sÐt, Kh¸ng ®iÖn, Tô ®iÖn cao ¸p,…..

9/2/2014

3

1. M¸y ng¾t: lµ mét thiÕt bÞ c¬ khÝ, sö dông trong hÖ thèng

®iÖn cao ¸p, dïng ®Ó ®ãng, ng¾t HT§ ë tr¹ng th¸i lµm viÖc

b×nh thưêng (kh«ng t¶i, t¶i ®Þnh møc) còng như ë chÕ ®é sù

cè (qu¸ t¶i, ng¾n m¹ch). Mét sè m¸y ng¾t ®Çu nguån cßn cho

phÐp tù ®éng ®ãng lÆp l¹i – recloser.

• Ph©n lo¹i m¸y ng¾t thưêng ®ưîc thùc hiÖn th«ng qua m«i

trưêng dËp hå quang, vÝ dô như: m¸y ng¾t dÇu, m¸y ng¾t

kh«ng khÝ nÐn, m¸y ng¾t tù sinh khÝ, m¸y ng¾t khÝ SF6, m¸y

ng¾t ch©n kh«ng,…

• Ngoµi ra, ngưêi ta cßn ph©n lo¹i theo m«i trưêng vµ kiÓu l¾p

®Æt, ta cã m¸y ng¾t l¾p trong nhµ vµ m¸y ng¾t ngoµi trêi; m¸y

ng¾t rêi vµ m¸y ng¾t hîp bé, m¸y ng¾t 1pha vµ 3pha,…

II. CÁC KCĐCA – ĐỊNH NGHĨA VÀ SỬ DỤNG

2. Dao c¸ch ly: lµ mét thiÕt bÞ c¬ khÝ, sö dông trong hÖ thèng

®iÖn cao ¸p, dïng ®Ó ®ãng, ng¾t HT§ ë tr¹ng th¸i lµm viÖc

kh«ng t¶i, hoÆc kh«ng ®iÖn.

* Môc ®Ých chñ yÕu lµ t¹o ra kho¶ng c¸ch c¸ch ®iÖn an toµn

nh×n thÊy ®ưîc, ®¶m b¶o an toµn cho c«ng t¸c söa ch÷a, b¶o

dưìng c¸c ThiÕt bÞ ®iÖn ë cÊp cao ¸p.

* Chó ý: §ãng, ng¾t kh«ng t¶i ®ãng ng¾t MBA kh«ng t¶i,

®ưêng d©y c¸p kh«ng t¶i hoÆc §DK khi kh«ng t¶i.

II. CÁC KCĐCA – ĐỊNH NGHĨA VÀ SỬ DỤNG

9/2/2014

4

II. CÁC KCĐCA – ĐỊNH NGHĨA VÀ SỬ DỤNG

Ph©n lo¹i DCL thưêng ®ưîc thùc hiÖn th«ng qua c¸ch thøc vËn

hµnh, vÝ dô như: DCL kiÓu “chÐm”, DCL kiÓu xoay, DCL kiÓu ®Õ,

DCL kiÓu khung truyÒn,….

• Ngoµi ra, ngưêi ta cßn ph©n lo¹i theo m«i trưêng vµ kÕt cÊu, ta

cã DCL l¾p trong nhµ vµ DCL ngoµi trêi; DCL 1pha vµ DCL

3pha.

• Ngµy nay ngưêi ta cßn chÕ t¹o DCL cã kÌm dao nèi ®Êt (vÝ dô

tñ ®ãng c¾t SM6 – Schneider), dïng ®Ó x¶ ®iÖn ¸p dư tån t¹i

sau DCL (khi ®· ng¾t) xuèng ®Êt, ®¶m b¶o an toµn cho ngưêi

söa ch÷a, b¶o dưìng thiÕt bÞ ®iÖn ¸p cao ¸p.

3. CÇu ch× cao ¸p: lµ mét lo¹i KC§ b¶o vÖ, sö dông trong

HT§CA, dïng ®Ó tù ®éng c¾t m¹ch ®iÖn khi trªn ®ã x¶y ra sù cè

qu¸ t¶i hay ng¾n m¹ch.

• CCCA thưêng cã 2 lo¹i: cã chÊt nhåi (dËp hå quang b»ng c¸t

th¹ch anh) vµ lo¹i kh«ng cã chÊt nhåi (tù sinh khÝ)

II. CÁC KCĐCA – ĐỊNH NGHĨA VÀ SỬ DỤNG

4. M¸y biÕn dßng (TI) vµ m¸y biÕn ®iÖn ¸p (TU):

• M¸y biÕn dßng (TI) lµ mét lo¹i KC§ biÕn ®æi, dïng ®Ó biÕn ®æi

dßng ®iÖn cã gi¸ trÞ lín xuèng gi¸ trÞ nhá, an toµn vµ tiªu chuÈn

(1A; 5A) dïng ®Ó ®o lưêng, ®iÒu khiÓn.

• M¸y biÕn ®iÖn ¸p (TU) lµ mét lo¹i KC§ biÕn ®æi, dïng ®Ó biÕn

®æi ®iÖn ¸p cã gi¸ trÞ lín xuèng gi¸ trÞ nhá, an toµn vµ tiªu chuÈn

(100V; 58V; 110V; 64V) dïng ®Ó ®o lưêng, ®iÒu khiÓn.

• Ph©n lo¹i TU vµ TI: kiÓu dÇu, kiÓu kh« (bäc nhùa ªp«cxi); kiÓu

®iÖn tõ vµ ®iÖn tö.

9/2/2014

5

5. ThiÕt bÞ chèng sÐt: TBCS lµ mét lo¹i KC§ b¶o vÖ, sö dông

trong HT§CA trong ®ã 1 ®Çu nèi trùc tiÕp vµo ®ưêng d©y ®iÖn,

®Çu cßn l¹i ®ưîc nèi ®Êt trùc tiÕp. NhiÖm vô cña nã lµ tù ®éng

dÉn hÕt qu¸ ®iÖn ¸p khÝ quyÓn (UsÐt) xuèng dưíi ®Êt, ®¶m b¶o

an toµn cho c¸c TB§ kh«ng bÞ ph¸ háng c¸ch ®iÖn vµ kÕt cÊu.

• TBCS thưêng cã 2 lo¹i: cã hay kh«ng cã khe hë phãng ®iÖn, vµ

cßn ®ưîc gäi lµ Chèng sÐt èng hay Chèng sÐt van.

II. CÁC KCĐCA – ĐỊNH NGHĨA VÀ SỬ DỤNG

6. Kh¸ng ®iÖn:

• Kh¸ng ®iÖn lµ 1 cuén c¶m kh«ng cã lâi thÐp, m¾c nèi tiÕp trong

HT§, dïng ®Ó h¹n chÕ dßng ®iÖn ng¾n m¹ch.

• §«i khi ngưêi ta sö dông ®iÖn ¸p dư trªn kh¸ng ®iÖn khi ng¾n

m¹ch, ®Ó cung cÊp nguån thao t¸c cho c¸c m¸y ng¾t.

• Ph©n lo¹i kh¸ng ®iÖn: kh¸ng ®iÖn ®¬n, kh¸ng ®iÖn kÐp; kh¸ng

®iÖn dÇu, bªt«ng.

1. YÕu tè ®iÖn: ¶nh hưëng cña ®iÖn ¸p ®Þnh møc ®Õn

KC§CA.

• Trong qu¸ tr×nh vËn hµnh, KC§CA thưêng xuyªn chÞu t¸c

®éng cña ®iÖn ¸p ®Þnh møc, cña qu¸ ®iÖn ¸p khÝ quyÓn, cña

phãng ®iÖn vÇng quang, phãng ®iÖn bÒ mÆt.

III. ĐIỀU KIỆN LÀM VIỆC VÀ CÁC YÊU CẦU CHỦ YẾU ĐỐI VỚI CÁC KCĐCA

2. YÕu tè c¬:

• Thưêng sinh ra trong qu¸ tr×nh ®ãng, ng¾t MC, DCL; t¸c

dông cña ¸p suÊt néi bé sinh ra trong MC, CC, TBCS; t¸c

dông cña lùc ®iÖn ®éng khi ng¾n m¹ch.

9/2/2014

6

III. ĐIỀU KIỆN LÀM VIỆC VÀ CÁC YÊU CẦU CHỦ YẾU ĐỐI VỚI CÁC KCĐCA

3. YÕu tè nhiÖt:

• Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc b×nh thưêng do dßng ®iÖn ®Þnh

møc ch¶y qua víi thêi gian dµi lµm nãng c¸c phÇn tö dÉn

®iÖn.

• C¸c phÇn tö dÉn ®iÖn bÞ ®èt nãng ng¾n h¹n do dßng ®iÖn

ng¾n m¹ch t¸c dông.

• MC, DCL,… khi c¾t, hå quang lµm nãng vµ nãng ch¶y tiÕp

®iÓm,…

4. T¸c dông cña khÝ quyÓn:

• Trong qu¸ tr×nh vËn hµnh, KC§CA thưêng xuyªn chÞu t¸c

®éng cña nhiÖt ®é, ¸p suÊt, ®é Èm kh«ng khÝ, mưa giã,

sư¬ng mï,…

III. ĐIỀU KIỆN LÀM VIỆC VÀ CÁC YÊU CẦU CHỦ YẾU ĐỐI VỚI CÁC KCĐCA

5. YÕu tè thêi gian:

• Theo thêi gian, c¸c chi tiÕt bÞ mßn dÇn, c¸ch ®iÖn bÞ giµ

hãa,….

TÊt c¶ c¸c yÕu tè trªn t¸c ®éng vµo KC§ víi c¸c møc ®é

kh¸c nhau vµ kh«ng cïng mét lóc. Khi x¶y ra qu¸ ®iÖn ¸p

vµ ng¾n m¹ch th× ¶nh hưëng lªn KC§ lµ lín nhÊt.

9/2/2014

7

C¸c KC§CA khi lµm viÖc cÇn tháa m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau:

1. Lµm viÖc æn ®Þnh vµ tuæi thä cao.

2. §¶m b¶o æn ®Þnh nhiÖt vµ æn ®Þnh ®iÖn ®éng khi bÞ t¸c

®éng cña dßng ®iÖn ng¾n m¹ch.

3. ChÞu ®ưîc qu¸ ®iÖn ¸p kh«ng vưît qu¸ gi¸ trÞ ®iÖn ¸p thö

nghiÖm.

4. Lµm viÖc ch¾c ch¾n víi ®iÒu kiÖn khÝ hËu cho trưíc.

5. KÝch thưíc nhá gän, kÕt cÊu ®¬n gi¶n vµ ®ưîc tiªu chuÈn

hãa.

6. An toµn vµ thuËn tiÖn trong vËn hµnh, l¾p r¸p, thay thÕ,

kiÓm tra.

7. Cã tÝnh kinh tÕ cao.

III. ĐIỀU KIỆN LÀM VIỆC VÀ CÁC YÊU CẦU CHỦ YẾU ĐỐI VỚI CÁC KCĐCA