ORGANELLER YAPI VE FONKSİYONLARI

ORGANELLER YAPI VE FONKSİYONLARI Tüm canlılarda hücreler iki tipe ayrılır. Prokaryotik ve

Eukaryotik. Prokaryotik ve ökaryotik hücreler arasındaki en önemli

farklılık adlandırılmalarıyla işaret edilmektedir. Prokaryot kelimesindeki “pro” Yunancada “önce” “karyon” kelimesi nukleus anlamına gelmektedir.

Prokaryotik hücrede nukleus bulunmaz. Genetik materyali (DNA) nukleoid olarak adlandırılan hücrenin diğer kısımlarından bir zar yapısıyla ayrılmamış olan bölgesinde bulunur.

Buna karşılık “eu” ise “gerçek” anlamında olup nukleus bir zarla çevrilmiştir.

Nukleus ve zarla çevrili hücre arasında kalan kısım sitoplazma ve

zarla çevrili özelleşmiş işlev ve yapıya sahip organellerin dışında kalan yarı katı sıvı da sitosol olarak adlandırılır.

Boyut

Prokaryotik 1 - 10 mikrometre çapındadır . Bakteriler prokaryotik hücrelerdir ve yaklaşık 3.5 milyar yıl

önce oluşmuşlardır. Nukleus ve karmaşık organeller içermezler.

Eukaryotik 10 - 100 mikrometre çapında ve daha karmaşık yapıdadırlar. Bitki, hayvan ve mantar hücreleri eukaryotiktir. İlk

eukaryotik hücreler 1.5 milyar yıl önce oluşmuştur

Sinir hücresi

bakteri

Bitki hücresi

Kımızı kan hücresi

Yumurta hücresi Kas hücresi

Neden organellere gereksinim duyulur?

Hücrelerin neden organelleri geliştirdiği hakkında birkaç neden sayılabilir. Birincisi, organeller özelleşmiş işlevleri

gerçekleştirebilir. İkincisi, zarla çevrelenmiş organeller

hücrenin bir bölümünü diğer bölümlerinden ayıran bir bölme (konteynır) gibi iş görebilir.

Üçüncüsü, organellerin zarları kimyasal reaksiyonların oluşması için bir bölge sağlayabilir.

1) Özelleşmiş Yapılar Olarak Organeller

Bu tip organele ilk örnek “sil”dir. Bu kısa filament bazı hücrelerin hareket etmesine yardımcı olmak üzere bir ayak gibi iş görebilir.

2) Konteynır (bölme) Olarak Organeller İnsanoğlu tarafından geliştirilen hiçbir şey bir canlı hücre kadar

karmaşık değildir. Hücrede aynı zamanda birbirinden farklı yüzlerce reaksiyon olabilir. Eğer hücre tüm kimyasalları aynı karışımda içerseydi yaşaması mümkün olmazdı. Zarla çevrilmiş organeller bu kimyasal reaksiyonların gerçekleşmesi için tek tek bölmeler gibi iş görür. Bu tip organele bir örnek lizozomdur. Bu yapı sindirim enzimlerini içerir. Eğer bu enzimler hücre içinde serbest bir şekilde yüzüyor olsaydı, hücre ölürdü.

3) Organel zarları kimyasal reaksiyonlar için bir alan oluşturur Bu tip organele örnek kloroplasttır. Fotosentezin ışık

reaksiyonlarını yöneten moleküller kloroplastın zarında gömülü olarak bulunurlar.

Ökaryotik hayvan hücresi