Ribozom

Ribozomların Yapı ve İşlevleri

Ribozomlar prokaryotlar ve ökaryotlarda bulunan yapılardır.

Proteinlerden ve nukleolusta yapılan prokaryotlarda 3, ökaryotlarda 4 rRNA molekülünün oluşturduğu karmaşık yapılardır.

Temel görevi protein sentezi sırasında mRNA daki bilginin özgün amino asit dizisine çevirmektir.

s = Svedberg units

Ribozom Tipleri ve Yerleşim Bölgeleri

Ribozomlar hücre içinde iki şekilde bulunur : serbest ve bağlı.

Elektron mirografları, ribozomları koyu granuller şeklinde gösterir.

Ribozomlar,hücre içinde çeşitli bölgelerde bulunmakla beraber, ribozomun lokalizasyonu hücrenin işlevine bağlı olarak değişebilir.

Serbest ribozomlar:

Sitosolde bulunurlar Tek bir ribozom veya poliribozom ya da polizom

olarak tanımlanan ribozom grupları şeklinde bulunurlar

Üretilen proteinin hücre içinde kaldığı hücrelerde, bağlı ribozomdan daha fazla bulunurlar

Sitoplazma sıvısında bulunan proteinlerin veya önemli sitoplazmik yapısal proteinlerin sentezinden sorumludurlar

Bağlı ribozomlar:

ER’nin dış yüzeyinde bağlı olarak bulunurlar

Üretilen proteinin salgılandığı hücrelerde, serbest ribozomlardan daha fazla bulunurlar

Membran yapısında yer alan proteinlerin, sitoplazmada vesikül içinde depolanacak proteinlerin yada hücre dışına salgılanacak proteinlerin sentezinden sorumludurlar

Ribozomlar ökaryotik hücrelerde mitokondri ve kloroplastlarda da bulunurlar.

Sitoplazmik ribozomlardan küçüktürler.

Mitokondri ve kloroplast ribozomları bakteri ribozomlarına benzerlik gösterir.

Prokaryotik ve ökaryotik ribozomlar aynı kimyasal reaksiyon dizisi ile aynı işlevleri gerçekleştirirler.

Ökaryotik ribozomlar çok daha büyüktür ve proteinlerinin çoğu farklıdır

Ribozomlar küçük fakat kompleks yapılardır

Yaklaşık 20-30 nm çapında

Boyutları farklı RNA ve protein moleküllerinden oluşan büyük ve küçük alt birimlerden meydana gelir

Her bir alt birim en az bir rRNA ve çok sayıda

protein içerir

İki alt birim belirli sırada bir araya gelmiş 82 proteinden oluşur

Ribozomların Yapısı

Prokaryotik ribozomların bileşenleri

 

Type of rRNA Approximate number of nucleotides Subunit Location

16s 1,542 30s

5s 120 50s

23s 2,904 50s

E.coli’nin ribozomu 70s büyüklüğündedir. Yaklaşık 2/3 rRNA, kalanı proteindir

Ökaryotik ribozomların bileşenleri

Type of rRNA Approximate number of nucleotides Subunit Location

18s 1,900 40s

5s 120 60s

5.8s 156 60s

28s 4,700 60s

60s ve 40s subunitlerinden oluşan 80s memeli ribozomları yaklaşık eşit miktarlarda rRNA ve ribosomal proteinden oluşur.

Ribozom Oluşumu

Ribozomların İşlevleri