1.UVOD ............................................................................................................................ 1

1.1. Povijest uvezivanja knjige ............................................................................. 1

1.2. Uvez ............................................................................................................... 2

2. RUNI UVEZ KNJIGE ............................................................................................. 3

2.1. Runo savijanje ............................................................................................. 3

2.2. Runo sabiranje .............................................................................................. 4

2.3. ivana forma uveza koncem .......................................................................... 5

2.4. Podstava ......................................................................................................... 6

2.5. Viedijelne tvrde korice ................................................................................. 6

2.6. Umetanje knjinog bloka u korice ................................................................. 9

3. TEHNOLOKI PROCES IZRADE TVRDOG UVEZA KNJIGE ...................... 10

4. EKSPERIMENTALNI DIO .................................................................................... 12

4.1. Mjerenje dimenzija knjige i odvajanje korica od knjinog bloka ................ 14

4.2. Grafika priprema ........................................................................................ 15

4.3. Otiskivanje i dorada tiskovnih araka ............................................................ 18

4.4. Spajanje dijelova korica ............................................................................... 21

4.5. Lijepljenje podstave na knjini blok ............................................................ 22

4.6. Umetanje knjinog bloka u viedijene tvrde korice ..................................... 22

4.7. Snimak proizvoda nakon rekonstrukcije korica i utroak materijala ........... 24

4.8. Problemi pri izradi i praktina rjeenja ........................................................ 25

5.ZAKLJUAK ............................................................................................................ 26

6.LITERATURA ........................................................................................................... 27

Cilj je prikazati ukupnost knjigovekih radnji koje se izvode po utvrenom redoslijedu.

Projektiranje novih viedijelnih korica provedeno je u svrhu vraanja funkcionalnosti

tvrdo uvezane knjige u stanje to slinije izvornom. Konstrukcijski nain izvedbe ivane

forme uveza koncem ostaje ne promijenjen. Tehnike popravka knjige razvijene su kroz

tretman, a postupci su ukljuivali rekonstrukciju dviju podstava i presvlake korica.

Izdanje slikovnice veeg kvadratnog formata Moj prvi slikovni rjenik hrvatski,

engleski, njemaki autora Richarda Scarrya iz 1989. godine takoer zahtjeva

koritenje i odreene vrste papira nalik izvorniku.

Kljune rijei: knjigovetvo, viedijelne tvrde korice, projektiranje knjige, ivana forma

uveza

1

Prije prvog stoljea poslije Krista, dokumenti su obino bili pisani na glinenim

ploicama, ili dugim svitcima, papirusu ili krpama. Tijekom prvog stoljea vjerski

kodeksi pisani na pergamentima od ovje koe poeli su se pojavljivati u povezanim

volumenima koji su obiljeili poetak uvezivanja knjiga, pristup koji se koristi i danas.

Sljedeih 1 400 godina, umjetnost uvezivanja knjiga na zapadu, prvenstveno su

prakticirali redovnici raznih vjerskih redova. Cijele knjinice su kopirali i prepisivali

runo.

Pojavom Gutenbergove tiskare 1447. godine, i prve otisnute knjige Biblije 1452. godine

zapoinje era modernog" tiskarstva koja omoguava prodor knjige i razvitak znanosti.

Potranja za uvezom knjiga dovela je do vie automatiziranih sustava uvezivanja, iako,

prema modernim standardima te metode teko bi se kvalificirale kao automatizirane

uope. Uvez je jo uvijek predstavljao umijee i vjetinu knjigovee koji je svaku

knjigu izraivao rukom. Ipak, razvojem tiska knjiga se iri iz samostana i na ulice.

Tijekom druge polovice 19. i poetkom 20. stoljea automatizacija uvezivanja izuzetno

se brzo razvila. Godine 1868., David McConnell Smyth patentirao je jedan od prvih

ivaih strojeva dizajniran posebno za uvezivanje knjiga. 1939. u Americi Pocket Books

(depne knjige) poeli su proizvoditi popularne naslove u verziji mekog uveza, koji je

brzo bio prihvaen. Raniji uvezi pucali su u hrptu jer su bili raeni s hladnim ljepilima

koja su tijekom vremena postajala krhka. 1940. DuPont tvrtka je razvila proces

uvezivanja vruim ljepilima, to je knjige uinilo izdrljivijim i trajnijim, a poboljalo je

i proces uvezivanja. [1]

Kad se uzme u obzir da se veina glavnih napredaka u uvezivanju knjiga dogodila u

posljednjih 150 godina, postaje oito da je ovjeanstvo tek na samom poetku svog

istraivanja tehnologije uvezivanja knjiga. Iako su internet, raunala i elektronike

datoteke promijenile na odnos prema knjigama, tiskana rije i dalje ivi. Unato

predvianjima da e se drutveni svijet odmaknuti od tiskane rijei, vie dokumenata i

knjiga su tiskane sada no ikada prije.

2

Prvi uvez u dananjem smislu rijei javio se kada se pojavio kodeks kao oblik knjige.

Najstariji ostaci antike knjige u obliku kodeksa, kao i ostaci njenog konog uveza

potjeu iz Egipta. Grko-bizantska kultura samo je primila ovaj oblik knjige iz antike i

prenijela ga ostalim narodima. Prvi uvezi su bili samo omot od pergamenta, a kasnije i

od koe. Tokom vremena sve vie je ulazilo u praksu da se koa ojaava drvetom, tako

da se konano dobije uvez ije su korice od drveta presvuene koom.

Kroz cijeli srednji vijek nae rukopisne knjige povezivane su na ovaj nain. Koa kojom

su presvlaene drvene korice uglavnom je ukraena slijepim otiskom. Na peatima,

najee metalnim, ali ponekad i drvenim ili kamenim, razliitih oblika i veliina,

izrezivani su geometrijski, biljni ornamenti, ivotinjski likovi, monogrami, dijelovi

tekstova ili ikonografske kompozicije. Zagrijavanjem peata utiskivani su ornamenti u

vlanu kou. Zlatni otisak je nanoen tako, to se na kou stavljao veoma tanak listi

zlata, a potom utiskivan ornament (primijenjivano uglavnom od 16. stoljea). Za

omatanje drvenih korica, pored koe, upotrebljavane su i tkanine razliitih kvaliteta kao

pli i platno. Na korice esto su dodavani uglovi od metala, bakra, srebra, pozlaenog

srebra, raznih legura ili su izraene druge kombinacije s namjerom da se knjige to bolje

zatite. Ponekad su uvezi od tekstila ukraeni vezom: zlatnim koncem i biserima.

Naroito bogati rukopisi stavljeni su u uvez od metala, srebra, zlata i njihovih ili drugih

legura. Nekada su ove metalne ploe bile ukraene i na drugi nain, ploicama od

emajla, poludragim i dragim kamenjem. U kasnijim stoljeima (17. i 18.) prirodno

kamenje je zamijenjeno bojenim staklom. U 18. i 19. stoljeu uvezi postaju skromniji,

jer se knjiga javlja u daleko veem broju nego ranije. Oni su uglavnom od koe ili

platna.[1]

Danas razlikujemo dvije vrste uveza: strojni i runi. Kod strojnog uveza istodobno se

kroje i prerauju tisue jednakih dijelova materijala, a takoer se cjelokupan rad uveza

(ivanje, obrezivanje, zaobljavanje hrpta, preanje, izrada korica, pozlata korica,

ukorienje) izvodi strojno. Runi uvez je osnovni nain preventivne zatite knjinine

grae.

3

Izrazi tehnika i tehnologija nisu sinonimi iako se ponekad upotrebljavaju kao da znae

isto. Meu njima postoje znaajne razlike. Tehnika se odnosi na sredstva za rad, alate,

strojeve, te znanja, vjetine i umijea koja su potrebna za njihovo koritenje.

Tehnologija se odnosi na primjenu znanja i vjetina, proces, nain i organizaciju

proizvodnje nekog proizvoda. Tehnoloki proces je slijed normiranih postupaka kojima

proizvodimo odreeni proizvod. Poznavanje i pravilno planiranje tehnolokog procesa

prilikom izrade knjige, kao jednog od najzahtjevnijih grafikih proizvoda, jako je bitno.

[9]

Knjige se jo uvijek uvezuju runo, iako je to ogranieno na limitirana izdanja ili

pojedinane knjige zbog neisplativosti izrade samo jedne ili dvije knjige strojno. Dobri

materijali i dobro odraen posao garantiraju da e runo uvezane knjige biti jae i

dugotrajnije. Takve knjige su rijetke u dananje vrijeme, ali i dalje se izrauju i time se

odravaju poslovi u knjigovenicama te velikim knjinicama koje same reuvezuju stara

izdanja svojih knjiga. U veini sluajeva se uzmu stare knjige te im se promijenje samo

korice. Ponekad se rade specijalana izdanja knjiga pa se u knjigovenice dostave

otisnuti tiskovni arci koje je potrebno pripremiti za uvez i potom uvezati. [3]

Savijanje (folding, falzen) je radna operacija pregibanja tiskovnog arka ili arka papira.

Savijanje araka je poetna faza uvezivanja knjiga, a moe se obavljati runo ili strojno

(stroj: savijaica). Runo savijanje obavlja se pomou kotanog runog savijaa kojim

se oblikuje otar pregib savijenog arka (tiskovni arak, arak papira). Savija je osnovni

alata u knjigovenici jer osim za runo savijanje slui i za lijebljenje te oblikovanje

presvlaka pri izradi korica tvrdog uveza. Savijanje je jedna od vanijih operacija kod

izrade broura i knjiga. (slika 1.) [6]