286
연구보고 RR 2013-01 중등 학생 인성교육 활성화 방안 연구(Ⅰ) - 인성교육 진단 및 발전 과제 탐색 - 연 구 책 임 자 : 현 주(한국교육개발원) 공 동 연 구 원 : 이 혜 영(한국교육개발원) 한 미 영(한국교육개발원) 서 덕 희(조선대학교) 류 덕 엽(서울특별시 교육연수원) 원 : 한 혜 성(한국교육개발원)

2013 현주 초중등학생 인성교육활성화 방안연구

  • Upload
    -

  • View
    16

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

  1. 1. RR 2013-01 () - - : () : () () () ( ) : ()
  2. 2. . . OECD 2009 (PISA) , OECD 22 21 . . . , . , . . 2013 12
  3. 3. () i , . , . . 2 . , , , . , , , , . , . , . 3 . , , , , . 2009 , , , . 2010 . 17 2012 1 (, ) . ( ) , , (100 , ), 100 .
  4. 4. ii 4 , , . . , . , , 0.3% 18,300 . 1,500 . , 630( 257, 194, 179) . 630 ( 1 5), ( 5, 2, 2 1 ), ( ) . . , , . , , () . , , . , . , , . , , , , . . , , . , , . , ()
  5. 5. () iii , . , , , /, , . , , , 4 , . , , , , . , , . , , , . , , . , . , . , . ,
  6. 6. iv . , , . , , . 3, 1, 1, 1 6. . , , , , , , 6 . , . , , , 4 . , , , , 4 . , . , , 3 . , . , . , . 5 , , .
  7. 7. () v . . . , , , . 6 , , , . , , , , () , , , 6 . . , , , , . , , . , , , , . , , - . , () , , . , , , - , .
  8. 8. vi () . / 1 1. 3 2. 5 3. 6 . / 17 1. 19 2. 30 3. 34 . / 37 1. 39 2. 45 3. 50 4. 55 . / 63 1. 65 2. 117 . / 147 1. : 149 2. : 165 3. : 186
  9. 9. vii . / 203 1. 205 2. 207 3. 208 4. 211 5. () 213 6. , , 215 217 ABSTRACT 227 231 A 233 B 243 C 255 D 262
  10. 10. viii () < -1> 8 < -2> 8 < -3> , 9 < -4> 10 < -5> -/ 11 < -6> -/ 12 < -1> 21 < -2> 25 < -1> 40 < -2> , , 41 < -3> 4 44 < -4> 45 < -5> (A ) 50 < -6> (B ) 51 < -7> (C ) 52 < -8> (D ) 53 < -9> (OO ) 53 < -10> 100 (2011) 56 < -11> (2012) 57 < -12> 58 < -13> 58 < -14> 59 < -1> () 65 < -2> (, ) 67 < -3> () 69 < -4> () 70 < -5> () 71 < -6> () 72
  11. 11. ix < -7> ( vs. vs. ) 73 < -8> ( vs. vs. ) 74 < -9> ( vs. vs. ) 74 < -10> () 76 < -11> () 77 < -12> () 78 < -13> () 79 < -14> () 80 < -15> () 80 < -16> () 81 < -17> () 82 < -18> () () 82 < -19> () 84 < -20> () 85 < -21> () 86 < -22> () 87 < -23> () 88 < -24> ( vs. ) 88 < -25> ( vs. vs. ) 89 < -26> ( vs. ) 90 < -27> ( vs. ) 91 < -28> () 92 < -29> () 93 < -30> () 94
  12. 12. x < -31> () 95 < -32> ( vs. ) 96 < -33> () 97 < -34> () 98 < -35> () 99 < -36> ( vs. ) 100 < -37> ( vs. vs. ) 101 < -38> () () 102 < -39> () () 103 < -40> () 103 < -41> () 104 < -42> () 104 < -43> () 105 < -44> () 106 < -45> () 107 < -46> () 108 < -47> () 109 < -48> () 110 < -49> () 111 < -50> () 113 < -51> () 113 < -52> () 114 < -53> 118 < -1> 151 < -2> 160 < -3> / 163 < -4> 164 < -5> 164
  13. 13. xi < -6> 177 < -7> SoG 178 < -8> Brigantine 196 < -9> Indian Land ! 197 < -10> Indian Land 198 < -11> Mehlville 199
  14. 14. xii () [ -1] (triadic) 29 [ -2] 36 [ -3] 36 [ -1] 155
  15. 15. 1. 2. 3. ()
  16. 16. KEDI 3 () () 1 . OECD . , . 1800 2012 10 4 (35.8%) (, 2013. 2. 5.). , 2009 (PISA) , OECD 22 21 (, 2012). . . , , . , ( , 2009). , . , , . , ,
  17. 17. 4 . , 21 . , . 2009 , . , , . . , 10 . . . , . . , , ? , ? , ? , ? .
  18. 18. KEDI 5 () 2 . 1) - - - 2) 3) . 1) 2) 3) 4) . 1) 2) :
  19. 19. 6 . 1) 2) 3) . 1) 2) 3) 4) 5) () 6) , , 3 . 1) 2) 3) 4)
  20. 20. KEDI 7 () . 1) - - - - 2) 2013 3 18() , 5( 1, 1, 2, 1). 3) ) - - ? ( ) ? ) - ? ? - ? ? ? ? - ? - ? ?
  21. 21. 8 . 1) : 2) : , , () 1 (1) () - (1) - (1) - (1) ( ) < -1> 3) - - - - - - - - - - - < -2> . 1) - - -
  22. 22. KEDI 9 () 2) 502,000 25.55 0.17 0.25 1,525 60 721,636 24.70 0.25 0.25 1,525 62 1,231,362 27.27 0.42 0.25 1,525 56 471,576 19.08 0.16 0.25 1,525 79 2,926,574 1 1 6,100 257 315,241 32.01 0.17 0.25 1,525 48 474,146 33.45 0.26 0.25 1,525 46 786434 34.58 0.43 0.25 1,525 44 259,436 26.99 0.14 0.25 1,525 56 1,835,257 1 1 6,100 194 229,293 35.01 0.18 0.25 1,525 44 330,130 35.31 0.26 0.25 1,525 43 580409 35.27 0.45 0.25 1,525 43 136,712 31.04 0.11 0.25 1,525 49 1,276,544 1 1 6,100 179 6,038,375 18,300 630 : . < -3> , 0.3% 18,300 . 1,500 . , . 5 1 , 2 1 . 257, 194, 179 630( 5%). , < -3> .
  23. 23. 10 3) , , . 630 1 5, 5, 2, 2 1 . < I-4> . (%) ( 1) 630 570(90.4) ( 5) 3,150 2,729(86.6) (1 ) 18,300 15,549(84.9) (1 ) 18,300 14,234(77.7) 40,380 33,082(81.9) < -4> 4) 2013 6 24 7 24, . 5) 4(, , , ) , < -5>, < -6> .
  24. 24. KEDI 11 () , , , ( ), , , I. 1 2 2-1 3 4 5 6 ( ) 6-1 7 ( ) 7-1 II/I. 8 1 - 9-1~ 9-7 2-1~ 2-7 - -- 9-8~ 9-11 2-8~ 2-11 - 9-12~ 9-16 2-12~ 2-16 () - 10-1~ 10-3 3-1~ 3-3 - () 10-4~ 10-7 3-4~ 3-7 - - 10-8~ 10-10 3-8~ 3-10 - - 10-11 3-11 - 10-12~ 10-14 3-12~ 3-14 - () (, , ) 4-1~ 4-3 - (, ) 4-4~ 4-5 - (, ) 4-6 < -5> -/ ) ,
  25. 25. 12 , , , , , , , , / () - 1-1~ 1-3 1-1~ 1-3 - () 1-4~ 1-7 1-4~ 1-7 - - 1-8~ 1-10 1-8~ 1-10 - - 1-11 1-11 < -6> -/ 11 5 12 6 () 13 7 III/II. - 8 - 9 - 10 11 14 11 15 13 III. - 14 - 14-1, 14-2 - 15, 15-1 - 16, 16-1, 16-2 - 17 - 18 16 19 ) ,
  26. 26. KEDI 13 () - 1-12~ 1-14 1-12~ 1-14 - () (, , ) 2-1~ 2-3 2-1~ 2-3 - (, ) 2-4~ 2-5 2-4~ 2-5 - (, ) 2-6 2-6 - () (, , ) 3-1~ 3-3 3-1~ 3-3 - (, ) 3-4~ 3-5 3-4~ 3-5 - (, ) 3-6 3-6 4 - - () - 4-1 - - 4-2~ 4-3 - - 4-4~ 4-6 (- ) - 5-1~ 5-3 9-1~ 9-3 - 5-4~ 5-7 9-4~ 9-7 6 5 () - 6 () - 7 7 - 8 - / 9 8 () 10 11 - - 10 - 11
  27. 27. 14 . ( ) 1) . , . 2) ) ( ) . ) . ) , ? . . 1) . . 2) 2013 9 27() , 5( 2, 2, 1). 3) ) -
  28. 28. KEDI 15 () - - ) - - - ) - - ) -- - - ) . . , , () . .
  29. 29. 1. 2. 3. ()
  30. 30. KEDI 19 () () . , , , , . , . 1 . . , , , , , , , , , ( , 2009, p. 17). (2007) (p. 17) . Nucci(2008) , . , , , . , . (2004) , (p. 9) . Lickona Davidson(2005) . , , (Nucci, 2008, p. 26 ).
  31. 31. 20 , , , , . . , , , , , . , (Schwartz, 2008, p. 2). , , . , , , , , , , . , , , , , , 6 ( , 2012; , 2012). , . , , . , , , , , . . 1) ) . Berkowitz Bier(2007) 24 . 24 CEP (Character Education Partnership), CC(Character Counts) , , (1)
  32. 32. KEDI 21 () : , , , , , : , , : : , /: /, , , , , , : , , , , : , , , : / , , , , , , , , : , , , , , , , , ( , , , , , , ) : , : , : , , : , : , , , , , , : , , , , : , , : , (, , ) < , > , , , < > , , < > , , : , , , : , , , < -1> ? (2) ? (3) ? ( , 2009, p. 27 ). , , , , . < -1> .
  33. 33. 22 , , , ( , ) : , , , , , : , , , , : , , , , , , , , : , , , , : Berkowitz, M. W., & Bier, M. C. (2007). What works in character Education? Journal of Research in Character Education, 5(1), 29-48; , , , , (2009). . RR 2009-09, pp. 28-29 ) Lockwood(2009) . (Erikson) (Kohlberg) . , . , . , . . , . , (, 2012, p. 12 ). ) ( ) . Creasy(2008) , ,
  34. 34. KEDI 23 () , , , . ( , 2009, pp. 24-25 ). . (2009) ? , 21.9%, 46.2% , . . ? 31.7%, 39.0% , (, , , , ) ? 28.8%, 41.8% . , (, 2012, pp. 13-14 ). . , , . Berkowitz Bier(2005) 1 . , , , , , . . ) (CEP) 11 (Schwartz, 2008, pp. 6-11). (: , , , ) .
  35. 35. 24 , , . , . . . . . . . . , . Narvaez(2002) , , (Integrative Ethical Education: IEE) . Rest (skills) (Narvaez & Lapsley, 2005). Rest(1983) , , , , (Narvaez & Lapsley, 2005, pp. 154-155 ). Narvaez Lapsley(2005) , 4 , (ethical sensitivity), (ethical judgment), (ethical focus/motivation), (ethical action) . 4 7 , 3 . < -2>. < -2> , 4 , 4 7 , 3 . (schemas). , , . .
  36. 36. KEDI 25 () (Ethical Sensitivity) (Ethical Judgment) (Ethical Focus) (Ethical Action) ES-1: EJ-1: EF-1: EA-1: - - - - - - - - - - - - ES-2: EJ-2: EF-2: EA-2: - - - - - - - - - - - - ES-3: EJ-3: EF-3: EA-3: - - - - - - - - - - - , - < -2> , , . , . . . , (skills) . , . . , (expertise) , . . . .
  37. 37. 26 (Ethical Sensitivity) (Ethical Judgment) (Ethical Focus) (Ethical Action) ES-4: EJ-4: EF-4: EA-4: - - - - - - - - - - - - ES-5: EJ-5: EF-5: EA-5: - - - - - - - - - - - - ES-6: EJ-6: EF-6: EA-6: - - - - - - - - - - - - ES-7: EJ-7: EF-7: EA-7: - - - - - - - - - - - - : Narvaez, D., & Lapsley, D. K. (2005). The psychological foundation of moral expertise. In Lapsley, D. K., & Power, F. C. (Eds.), Character psychology and character education(pp. 140-165). Notre Dame: University of Norte Dame Press. 2) 1) (, 2012; , 2012; , 2009; , 2010; , 2008; , 2005; , 1998; , 2009). . . 1) (2009) (p. 31) .
  38. 38. KEDI 27 () , . , . , . , . . . . . . . . , , . (Flay, 2002). Catalano (2002) , , , , , (Snyder & Flay, 2012, p. 419 ). Lerner(2009) , ( ) (Snyder & Faly, 2012, p. 419 ). , , . Lerner (2005) 5 C , (competence), (confidence), (connection), (character), (caring and compassion) (Snyder & Flay, 2012, p. 421 ).
  39. 39. 28 (TTI: theory of triadic influence) . . . - . - , , - , , , . . , , , - , , , . . , , , , , . , , , . . (: ) . (decision), (intention), (experience) . - . ( ) . (: ) . , . , , . , . - . (: .) . (: )
  40. 40. KEDI 29 () , (: ) . , , 3 . , , , , , . . [ -1] , . . . / (, ) () + / [ -1] (triadic) (Flay et al., 2009; Snyder & Flay, 2012, p. 426 )
  41. 41. 30 , , , , . . , , . , , , , . , , , . , , , , , , , , . , , . 2 . . . .
  42. 42. KEDI 31 () 1) /(school climate) , , (, 1995; , 2013, p13 ). , . , , (, 2002, p. 4). Anderson(1982) , , , . , , , , , , , (, 2011, pp. 9- 10 ). , (, 1975; Sergiovanni & Starratt, 2007; , 2010, p. 22 ). , , , . (Brand et al., 2003). , , , , (Cohen et al., 2009; Cohen & Geier, 2010; Freiberg, 1999). , , , , (, 2008; Gottfredson et al., 2005; Haynes et al., 1997; Kuperminc et al., 1997; Kuperminc et al., 2001), (Gardner, 2005; Haynes et al., 1997; Imperial, 2005; , 2010). , , , , , (, 2003).
  43. 43. 32 2) (Classroom Climate) , . , (, 1999; , 2013, p. 11 ). , (, 2000). Jarolimek Foster(1989) . , , . , , (, 1999; , 1999; , 2013, p. 12 ). , . , , , . , . (1994) . , , (, 2004). Hoover Oliver(2008) , , (2000) . . . . , .
  44. 44. KEDI 33 () - , . 1) - - , , ( , 2005), (Thomas, 1977). - , (, 2007). - , , (, 2011). , - ( , 2010. 7. 7.). (2009) , . 2) . , , , (Barber, 2002). , , (Herman et al., 1997; Weiner, 1970). , - , (, 2006). (Herman et al., 1997; Gottfredson et al., 1994). , - ( , 2008). 3) (,