Upload
gerrit-hegen
View
419
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Hoe kun je als dierenarts inbreng hebben in het adviesgesprek over ruwvoerkwaliteit?
• Dinsdag 22 januari 2013• Proefboerderij De
Marke Hengelo (Gld)• Gerrit Hegen,
rundveedierenarts
KoeKompas: een prospectieve risicoinventarisatie van het melkveebedrijf
3
Kwaliteitsmanagement
presentatie aan “buitenwereld”
eigen beoordeling/vergelijking
wat de veehouder doet
Terminologie uit INK-model (Instituut Nederlandse Kwaliteit)
Score op schaal van 1 tot en met 5
Risicovol Risicoarm
1 2 3 4 5
7 Kritische Succesfactoren
40 Prestatie-indicatoren
> 100Management Controle Punten
Inside-outside benadering: vanuit de fysiologie van de koe worden de processen op het
melkveebedrijf geanalyseerd….
Outside….
Inside-outside
Achterliggende gedachte: * Slechts de omgeving van
het dier, inclusief de verzorger, is in staat om de fysiologie van het dier uit evenwicht te brengen!
Top 5 risicofactoren op melkveebedrijven
Aandachtspunten in…
1. Droogstand en transitie2. Voeding van het jongvee3. Drinkwatervoorziening4. Diergezondheidsstatus5. Huisvesting
De behoeften van de koe…
• Energie• Eiwit• Structuur• Water• Natuurlijk gedrag:
* grazen, voeropname* liggen en staan* sociale interacties
Melkkoe:Melken-drinken- vreten-
liggen-herkauwen….in alle rust
Droge koe:Drinken-vreten-liggen-
herkauwen…..in alle rustKalfkoe:Drinken-vreten-liggen-
herkauwen-ongestoord afkalven……..
De behoeften van de koe…
• Risicoinventarisatie van het management en de huisvesting
• Ben je op de hoogte van de behoeften van verschillende diergroepen?
• Gebruik je nog diergroepen op je bedrijf als afvalbak?
Eiwit
• 14-15% RE in basisrantsoen• VEM-DVE verhouding
afhankelijk van lactatiestadium
• OEB overmaat voorkomen• Eiwit in voeding sturen op
basis van tankonderzoek en koesignalen….
• Zorg voor goede penswerking en durf grenzen eiwitvoorziening op te zoeken
• Omzetten N verbindingen in ureum kost veel energie: beperk dat dus zo veel mogelijk
• Goede herkauwactiviteit=recycling van N en P via het speeksel
• Goede darmwerking=recycling van N in de dikke darm
Eiwit
• Kies voor eiwitproductie via eigen ruwvoer en word minder afhankelijk van duur krachtvoereiwit
• Beweiding inpassen als eiwitaanvulling, waarmee krachtvoer bespaard kan worden
• Derogatierantsoen met 30% mais pakt goed uit bij goed producerend grasland
• NLV bodem: bodemleven, organische stof
• Verfijning van de bemesting
• Evenwichtsbemesting• Bewuste keuze
grasmengsels • Doe iets met klaver• Zwavel heeft invloed op
de eiwitkwaliteit
Eiwit
Maatwerk per bedrijf• intensief-extensief• zelfvoorzienend met
ruwvoer of aankoop• slecht grasland moet
concurreren met hoge DS opbrengst van mais… laat je dat gebeuren??
• vocht als beperkende factor
Energie
• De Nederlandse melkkoe is gefokt op insulineresistentie….
• Dat heeft consequenties voor de energiestofwisseling
• Hoe kun je dat managen?
• Droogstand en transitie• Conditiemanagement
Energie
• Energiebehoefte versus energieopname-capaciteit
• Verbranden van duur eiwit bij een langdurige NEB
• Energiestofwisseling te sturen vanuit de droogstand
• Energiedichtheid van het rantsoen
• Ruwvoerkwaliteit• Passende
krachtvoerkeuze• Voerefficiëntie
Structuur
• Structuurmat: belangrijk voor passagesnelheid en verteringsefficiëntie
• Prik: regelt de herkauwactiviteit en daarmee de pens pH
• Structuurverlies = verlies van deeltjeslengte
• Inkuiltechniek• DS gehalte van invloed
op de prik
Structuur
• Structuurgevendheid van het rantsoen bepaalt het robotbezoek…….
• Hoe kan dat?• Methaanproductie in de
pens…..• Is die te sturen?
• De pensfysiologie• De penspathofysiologie
Pensverzuring (SARA)
• Komt voor bij 19-26% van de koeien in koppel• Directe kosten melkderving en behandeling:
€210.=• Indirecte kosten: meer koeien aangehouden
door melkderving, hoger vervangings%, meer jongvee
Pensverzuring (SARA)
• Melkderving 340 kg per koe per jaar, met lager vet%
• Koeien zonder pensverzuring gaan 3 maanden langer mee
• Arbeidsbesparing op bedrijf met 100 koeien 274 uur per jaar
• Bedrijf met 100 koeien zonder pensverzuring: plus van €25000
darm
slokdarm
vloeistof
structuur
gas
Structuurwaarde
Min:• Engels Raaigras• Italiaans Raaigras• Festulolium
Plus:• Rietzwenk• Timothee• Kropaar
Voorbeeld
• Mengsel van smakelijke rietzwenkgrassen en timothee: 20% meer herkauwen…..
• Extra speekselproductie• Minder pensverzuring
• 20% meer eiwit• 30% meer DS opbrengst• 20 % meer structuur• Gelijkmatige vertering• Goede droogteresistentie• Hoge kroonroesresistentie• Zeer smakelijk
Voldoende effectieve structuur
• Koesignalen: goede pensvulling, meer liggen en herkauwen, goed verteerde mest
• Meer rust in de stal• Beter robotbezoek• Betere voerefficiëntie • Gezondere koeien
Beoordeling structuur
• % deeltjes 4-6 cm → structuurmat pens• Prik op de hand → prik penswand• Bol voer samen knijpen: expansie• Bol voer samengeknepen in emmer water• Schudbak
Hakselen van graskuil
• Deeltjeslengte uniformer, maar effectieve structuur betekent dat 30% van de deeltjes 4-6 cm lang is (en dat dat ook zo blijft na uitkuilen!)
• Beter aan te rijden lucht eruit
• Meer aanhechtingsplaatsen bacteriën betere conservering
.• In de pens betere fermentatie
• Geen metaaldeeltjes in product
Uitkuilen
Stuctuurbederf?
Hoezo structuurtekort…
• Selectie door smakeloos voer….• Vermoesd, proppen in gemengde rantsoen• Veel (80%) mais in een gemengd rantsoen
• Veel natte bijproducten in gemengd rantsoen (speciale dank aan Protiwanze/Tarwegistconcentraat)
33
De koe in de weide…
Beweiding: een verhaal apart!
Beweiding
• Vroeg of na de eerste snede• Volledig of gedeeltelijk• Standweiden of omweiden• Pure graze of rantsoenbeweiding
• Maak een bewuste keuze, hink niet op twee gedachten
• Robotmelken sluit beweiden niet uit• Dankbaar onderwerp voor studiegroep
Gezond beweiden…
Finetuning in het bemestingsplan!!• Vroeg beweiden (1e snede) max. 20 m³
drijfmest, i.v.m. K zeker 6 weken voor beweiden• Maaien in dienst van beweiding; groeitrappen• Graslandzout• Kleine N giften na half juli om roest tegen te
gaan• Stalvoeren?
Beweiden – gezondheid
• Ook met weidegras is pens goed te managen, maar daar moet je wel wat voor doen!
• Verzadiging• Synchronisatie
Anders beweiden
• ‘s Avonds ingeschaarde koeien vreten het meest: ‘s avonds nemen ze de grootste maaltijd van de dag
• ‘s Avonds suikergehalte plant het hoogst, eiwitgehalte het laagst.
• Gunstig voor melkproductie: meer koolhydraten=hoger vetgehalte
• 0.8 liter melk per koe per dag extra uit weidegras
Goed gevoerde koe
• Ook bij wisselende weersomstandigheden
• Kiezen voor vrijwillig weiden
• Nieuwe systemen van beweiden: b.v. klokweiden
Ruwvoerkwaliteit
• Bodem• Plant • Dier
Uitdaging: • kringloop op een hoog
productief melkveebedrijf, gebruik maken van BEX, BEP, BEN en BEA
Ruwvoerkwaliteit
• Bodem• Plant • Dier
Bedreiging:• Door scherpe
bemestingsnormen komt bodemvruchtbaarheid onder druk, waardoor de ruwvoerrkwaliteit onder uit gaat….
• Gezondheid….?
Stress
Gewas• Tekort aan N, P, K, S Ca of water
• Onvoldoende organische stof , verdichting, geen goed bodemleven
• Dalende opbrengst en voederwaarde
• Meer onkruiddruk
• Gevoeliger voor schimmels
Koe• Mindere kwaliteit voer
• minder DS opname en meer NEB
• Meer aanvulling met ruwvoer en krachtvoer , soms van twijfelachtige oorsprong
• Meer kans op oxidatieve stress
• Lagere levensproductie
DBID bedrijven
• Goede bodem (organische stof, stuctuur, bodemleven), hoge N en P benutting, weinig uitspoeling
• Hoge opbrengsten • Nu: N en P in de knel:
1. dalende opbrengsten (KVEM)2. dalende voederwaarde (RE)
P in de koe….
Druk van mycotoxinen verminderen
• Graslandbeheer: gezonde bodem, tijdig vernieuwen• Verfijning bemesting• Continu teelt van mais kritisch bekijken• Hoge eisen aan structuurbron stellen• Geen broei
Inkuilproces snijmais
• Prolaminematrix• In 6 maanden stijgt de
verteerbaarheid van zetmeel met 20%
• Consequentie voor het rantsoen?
• Dent (melig)
• Flint (hard)
Wetenswaardigheden…
• N bemesting in relatie tot prolaminematrix
• Stay green: langer en intensiever fermentatieproces + Clostridiale fementatie en groei gisten
• proteolyse: NH3 stijgt• alcoholvorming• NH3 en oplosbaar eiwit
maat voor verteringssnelheid…
Wetenswaardigheden…
• Veel mais in rantsoen = veel zetmeel door naar darm, komt uiteindelijk in de dikke darm
• 8 kg ds snijmais = 3 kg CCM: dat is wel erg veel, leidt tot 1500 g vrij zetmeel in dikke darm!
• Consequentie?
Wetenswaardigheden…
• Intensief aangereden mais die te nat in de kuil komt geeft een soep: gisten krijgen een kans, alcoholvorming, schimmelplekken
• Gevaar bij stay green• Plant en korrel rijpen niet
synchroon af• Kans op te snel
verteerbare mais is groot
Broeiremmer kunstfout?
• Broeiremmer = heterofermentatief inoculant1. Melkzuurproductie: remt fermentatie2. Melkzuur omgezet in azijnzuur en propaandiol
• Langzamere fermentatie, meer proteolyse, meer NH3: resultaat sneller verteerbare mais!
• Mais kuil met hoog azijnzuur en propaandiol, ethanol en hoog NH3 = slecht
Wetenswaardigheden…
• Gaan voor de rijpe korrel: rassen waarbij plant en korrel synchroon afrijpen.
• DS % richting 40, lang laten zitten, zelden broei.
• Kuilanalyse vlak voor voeren
• Droge mais voor of achter in de kuil?
Actie!