training.edu.aztraining.edu.az/images/content_files/990/az/macsreportaz.pdf · 2015-02-12 · MACS Management and Consulting Services Arnsburger Str. 64 60385 Frankfurt am Main, Almaniya

Azərbaycan Respublikasında Dövlət İnvestisiyaları üzrə Kadr Potensialının Gücləndirilməsi Layihəsi

“Azərsu” ASC üçün Təlim Ehtiyaclarının Qiymətləndirilməsi

– Təlim Ehtiyaclarının Qiymətləndirilməsi üzrə İlkin Hesabat-

Noyabr2012

MACS Management and Consulting Services

Arnsburger Str. 64

60385 Frankfurt am Main, Almaniya

Layihə İcra Qrupu

Dövlət İnvestisiyaları üzrə Kadr Potensialının Gücləndirilməsi Layihəsi

- Cənab Araz Paşayev -

Xətai prospekti 49

Bakı AZ 1008

Azərbaycan Respublikası

Dövlət İnvestisiyaları üzrə Kadr Potensialının Gücləndirilməsi Layihəsi Azərbaycan

“Azərsu” ASC üçün Təlim Ehtiyaclarının Qiymətləndirilməsi

- Təlim Ehtiyaclarının Qiymətləndirilməsi üzrə İlkin Hesabat -

Noyabr2012

Azərbaycan Respublikası Dövlət İnvestisiyaları üzrə Kadr Potensialının Gücləndirilməsi Layihəsi “Azərsu” ASC üçün Təlim Ehtiyaclarının Qiymətləndirilməsi - Təlim Ehtiyaclarının Qiymətləndirilməsi

Hesabatı -

MACS / CPL Noyabr 2012 3

MÜNDƏRICAT

GİRİŞ ...................................................................................................................................... 7

A. Tapşırıq üzrə yanaşma ................................................................................................. 12

B. Azərbaycanda su və kanalizasiya sektoru – İcmal ....................................................... 13

B.1 Təşkilatın tarixi və strukturu .................................................................................. 13

B.2 Maliyyə Strukturu ................................................................................................... 24

B.3 Kadr Təminatı Strukturu ........................................................................................ 26

B.4 İnfrastrukturun Fiziki vəziyyəti və Xidmətlərin Təminatındakı Çətinliklər ............ 31

B.5 İnvestisiyalar .......................................................................................................... 37

C. təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi və kadr potensialının gücləndirilməsi .............. 39

C.1 İdarəetmə və Müştəri Əlaqələri ............................................................................. 40

C.1.1 Rəhbərlik-Orta Səviyyəli Rəhbərlik – Üçüncü Səviyyəli Rəhbərlik ................40

C.1.2 İnsan Resurslarının İnkişafı ............................................................................47

C.1.3 Təlim Mərkəzi..................................................................................................53

C.1.4 Müştəri Əlaqələri–Şikayətlər–Müraciətlər .......................................................54

C.1.5 Arxiv – Sənədləşmə - Məlumat Bazasının İdarə Olunması ...........................57

C.1.6 Beynəlxalq Layihələrin və Müqavilələrin Hüquqi Təminatı .............................59

C.1.7 İnformasiya və Kommunikasiya Texnologiyaları ............................................60

C.2 Su və Çirkab Su üzrə İnvestisiyalar ...................................................................... 65

C.2.1 Strateji İnkişaf,Layihələrin Ekspertizası, Layihələrin Hazırlanması ................65

C.2.2 Sukanal Elmi-Tədqiqat və Layihə İnstitutu .....................................................70

C.3 Su və Kanalizasiya Sistemlərinin Tikintisi ............................................................. 71

C.3.1 Tikinti İşləri–Layihələrin İdarə Olunması ........................................................71

C.3.2 İnvestisiyalar–Xarici Əlaqələr–Tenderlər ........................................................72

C.3.3 Tikintiyə Nəzarət .............................................................................................75

C.4 İstismar və texniki xidmət, suyun keyfiyyəti .......................................................... 78

C.4.1 Su mənbələri –Suyun təmizlənməsi ...............................................................79

C.4.2 Nəqledici Xətlər – Su Anbarları – Su Şəbəkəsi ..............................................82

C.4.3 Yağış və Tullantı Suların İdarə Olunması .......................................................86

C.4.4 Mexanika– Elektrik Avadanlığı .......................................................................90

C.4.5 Sağlamlıq və Əməyin Təhlükəsizliyi –Ətraf Mühitin Mühafizəsi .....................93

C.4.6 Avadanlıq və Məsafədən Nəzarət (Avtomatika - Metrologiya) .......................95


Hesabatı -


C.4.7 Texnoloji Proseslərə və Suyun Keyfiyyətinə Nəzarət Şöbəsi ........................96

C.4.8 Nəqliyyat və Xüsusi Texnika İdarəsi ...............................................................98

C.5 Mühasibatlıq və Maliyyə İdarəçiliyi ........................................................................ 99

C.5.1 Kommersiya–Abonent Bazası–Satışa Nəzarət–Bildirişlər .............................99

C.5.2 İqtisadi Təhlil və Proqnozlaşdırma –Mühasibat Uçotu və Hesabatı ............ 101

C.5.3 Logistika–Satınalma –Təchizat .................................................................... 106

D. Təlim Konsepsiyası - Təlim Planı ............................................................................... 108

D.1 “Azərsu” ASC-nin oktyabr 2012 tarixə qədər təlimlərdən qazandığı təcrübələr . 108

D.2 Təlimləri uğurlu edən müəyyən fikirlər ................................................................ 111

D.3 Müvafiq təlim formaları və metodları ................................................................... 113

D.4 Təlim Planı ........................................................................................................... 118

D.5 Təlimlərin kateqoriyalara ayrılması və təlim sahələri .......................................... 162

E. Prioritet Təlimlər üçün Texniki Tapşırıq ...................................................................... 168

E.1 Təlimlərin prioritetləşdirilməsi üçün meyarlar ...................................................... 168

E.2 Prioritet təlimlər üçün Texniki Tapşırığın Strukturu ............................................. 169

E.3 Seçilmiş təlim modulları üçün Texniki Tapşırıq ................................................... 171

F. Növbəti Addımlar ......................................................................................................... 179


Hesabatı -


DIAQRAMLARVƏCƏDVƏLLƏR

Diaqram 1: Təlim və Kadr Potensialının Gücləndirilməsi Dövriyyəsi ................................... 10

Diaqram2:Azərsu – Səhmdarlar Şəbəkəsi ........................................................................... 17

Diaqram3: Bakı Sukanal idarəsinin Təşkilati Strukturu ........................................................ 21

Diaqram4: Bakı Sukanal İdarəsinin Təşkilati Struktur – Nərimanov Rayonu ....................... 22

Diaqram5: Birləşmiş Sukanal İdarəsinin Təşkilati Strukturu ................................................ 23

Diaqram6: Səhmdar Cəmiyyətlərin təşkilati strukturları ....................................................... 23

Diaqram7: AzərbaycanınSiyasiStrukturu.............................................................................. 31

Diaqram8: Azərbaycanda su mənbələrinin strukturu ........................................................... 33

Diaqram9: Təfsilatlı Kurrikulumun Hazırlanması ................................................................ 113

Diaqram10:Beş səviyyə üzrə təlim və təlimatlandırma ...................................................... 162

Cədvəl1: Tapşırığın ümumi hədəfləri və məqsədləri .............................................................. 9

Cədvəl2: Azərbaycan respublikasında tariflər (yay 2012) .................................................... 25

Cədvəl3: “Azərsu” ASC-nin Kadr Təminatı Strukturu–Xülasə ............................................ 30

Cədvəl4:Əsas Çay Göstəriciləri............................................................................................ 32

Cədvəl5:Əsas Göl Göstəriciləri ............................................................................................ 32

Cədvəl6:Azərbaycandasuanbarları ...................................................................................... 33

Cədvəl7:Azərbaycanda yeraltı su mənbələri ........................................................................ 34

ƏLAVƏLƏR

Əlavə 1 2012-ci ilin iyul ayında “Azərsu” ASC-nin törəmə müəssisələrinə təqdim edilmiş Sorğu üzrə əldə edilən cavablar


Hesabatı -


QISALTMALAR

ACCA Yüksək Dərəcə Sertifikatlı Mühasiblər Assosiasiyası

ADB Asiya İnkişaf Bankı

ATV Abwassertechnische Vereinigung–Çirkab Su Texnologiyası üzrə Federasiya

AWWA Amerikan Su İşləri Assosiasiyası

AZN Azərbaycan Yeni Manatı

CE Yığım Səmərəliliyi

CEO Qafqaz Ətraf Mühiti üzrə Proqnoz

CISCO (San Fran) CISCO: şəbəkə istismarı üzrə şirkət

CV Tərcümeyi-hal

DIN Deutsche Industrienorm – Alman Sənaye Standartları

EC Avropa Komissiyası

EE Enerji səmərəliliyi

EPANET Su paylayıcı boru sistemlərində suyun keyfiyyətini və hidravlikasını modelləşdirən proqram təminatı

EU Avropa Birliyi

EUR Avro

FIDIC Fédération Internationale des Ingénieurs Conseils

IBNET Su və Kanalizasiya Müəssisələri üçün Beynəlxalq Etalon Şəbəkə

IDB İslam İnkişaf Bankı

IFA Beynəlxalq Maliyyə Assosiasiyası

IFRS Beynəlxalq Maliyyə Hesabatvermə Standartları

ILF Ingenieurgemeinschaft Lässer-Feizlmayr - ILF Beratende Ingenieure

IT İnformasiya Texnologiyaları

IWA Beynəlxalq Su Assosiasiyası

JAICA Yapon Beynəlxalq Əməkdaşlıq Agentliyi

KfW KfW Entwicklungsbank

KOICA KoreyaBeynəlxalq Əməkdaşlıq Agentliyi

GGS Hesaba alınmayan (gəlir gətirməyən su)

Ofwat İngiltərə və Uelsdə su və kanalizasiya sənayesi üzrə iqtisadi tənzimləyici

OJSC Açıq Səhmdar Cəmiyyəti

PC Fərdi Kompüter

PI Fəaliyyət Göstəricisi

PICBP Dövlət İnvestisiyaları üzrə Kadr Potensialının Gücləndirilməsi Layihəsi

PIU Layihə İcra Qrupu

RAID Müstəqil Disklərin üçün Geniş Matris (İT)

SAM Kapitalın Strateji İdarə olunması

SECO Secrétariat d'Etat à l'économie (İsveçrə)

SNIP Rus Sənaye Standartları

TA Texniki Dəstək

ToC Məhdudiyyətlər Nəzəriyyəsi

ToR Texniki Tapşırıq

USAID Beynəlxalq İnkişaf üçün Birləşmiş Ştatlar Agentliyi

WHO Dünya Səhiyyə Təşkilatı


Hesabatı -


GİRİŞ

2004-cü ildən etibarən “Azərsu” ASC Azərbaycan respublikasında su təchizatı və çirkab su xidmətlərinin planlanmasını, təmin edilməsini və monitorinqini həyata keçirir. Ölkədə təhlükəsiz və sağlam su təchizatı və çirkab su xidmətlərini təmin etmək məqsədi ilə mühüm əhəmiyyətli investisiya layihələri planlaşdırılır və həyata keçirilir. Yeni investisiyalar və gələcək istismar fəaliyyətlərinin tələblərinin daha mükəmməl şəkildə yerinə yetirilməsi üçün “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsi əhəmiyyətli şəkildə dəyişərək inkişaf etmişdir.

Dövlət İnvestisiyaları üzrə Kadr Potensialının Gücləndirilməsi Layihəsi kontekstində Dünya Bankı “Azərsu” ASC üçün Təlim Ehtiyaclarının Qiymətləndirilməsi layihəsinə start vermiş və bu layihənin həyata keçirilməsi məqsədi ilə “MACS” şirkəti ilə müqavilə imzalamışdır.

Təlim Ehtiyaclarının Qiymətləndirilməsindən əlavə bu layihə Təlim Planının və prioritet təlimlər üçün Texniki Tapşırığın hazırlanması məsələlərini də əhatə edir.Belə olan halda “Azərsu” ASC təlimlər üzrə tenderin elan edilməsini 2013-cü ildə həyata keçirməyə qadir olacaqdır.Layihədə bu elementlər də həmçinin öz əksini tapır.Texniki Tapşırığın hazırlanması bu hesabatda təqdim olunan Təlim Planına əsasən prioritet proseslərə ardıcıl olaraq həyata keçiriləcəkdir.

Ehtiyacların qiymətləndirilməsinə əsasən, “Azərsu” ASC-nin gələcək inkişafında mühüm rol oynayacaq bu təlim sahələrini nəzərə alaraq, dörd ən vacib təlim üzrə təlimlərin xarici ölkələrdə keçirilməsi tövsiyə olunur:

1) GGS yanaşması vasitəsilə paylayıcı şəbəkələrdə su itkisinin azaldılması,

2) Rəhbər işçilər üçün iqtisadi məqsədlər,

3) İnsan resursları, ümumi idarəetmə məsələləri və liderlik psixologiyası,

4) Su mühəndisliyi məsələləri

Bütün təlimlərin əsas məqsədi su və kanalizasiya xidmətlərinin kommersiyalaşdırılması istiqamətində “Azərsu” ASC-nin inkişafını dəstəkləməkdir. Müxtəlif təlim formaları işçi və fəhlələrin bilik və bacarıqlarını artırmağa və Cəmiyyətin göstərdiyi xidmətlərin yüksəldilməsinə dəstək verəcəkdir. Təcrübə səfərləri və təqaüd proqramları təlimləri digər ölkələrdə öyrənilmiş dərslərin mənimsənilməsinə kömək edə bilər.

Bu giriş bölümündə, biz Dövlət İnvestisiyaları üzrə Kadr Potensialının Gücləndirilməsi Layihəsi barədə müxtəlif məlumatlar təqdim edir, layihəni təsvir edir, peşəkar hazırlıq və bacarıqların artırılması barədə öz qiymətləndirməmizi qısaca olaraq sizin diqqətinizə çatdırırıq.

Bu hesabatın strukturu

Bu hesabatda müxtəlif komponentlər aşağıdakı kimi öz əksini tapır:

� Fəsil A bu layihədə tətbiq olunan yanaşma və metodologiyalar öz əksini tapır.

� Fəsil B Azərbaycan respublikasında su təchizatı və kanalizasiya sektoru üzrə mümkün olduğu qədər daha çox məlumat burada öz əksini tapır. Biz bu fəsildə “Azərsu” ASC-nin tarixi barədə məlumat verir və ölkənin rayonları üzrə spesifik məlumatları təqdim edirik. Eyni zamanda, “Azərsu” ASC-nin maliyyə strukturu, işçi heyətin strukturu və investisiya siyasəti burada təsvir olunur.


Hesabatı -


� Fəsil Cburada aşağıdakı beş sahə üzrə təlim və bacarıqların artırılması ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi təqdim olunur (1) idarəetmə və müştəri əlaqələri, (2) su və çirkab su üzrə investisiyalar, (3) su və kanalizasiya sistemlərinin tikintisi, (4) istismar, texniki xidmət, suyun keyfiyyəti və (5) mühasibatlıq və maliyyə idarəçiliyi.

� FəsilD “Azərsu” ASC-nin əvvəlki təlimlərdən əldə etdiyi təcrübələrə əsasən təlim konsepsiyası təqdim olunur. Biz bu fəsildə müvəffəqiyyətli təlimlər üçün meyarlar və müxtəlif təlim formatları təqdim edirik.Təlim Planında100 təlim təklif olunur və bunlar da öz növbəsində yekun olaraq dörd təlim sahəsinə ayrılır.

� FəsilEbu fəsildə təlimlərin prioritetləşdirilməsi üçün meyarlar təklif olunur, prioritet təlimlər üzrə Texniki Tapşırığın strukturu öz əksini tapır və növbəti müzakirələr üçün ilkin variant təqdim olunur.

� FəsilFbu fəsildə 2013-cü üçün təlim proseslərinin planlaşdırılması məqsədi ilə “Azərsu” ASC-ni dəstəkləmək üçün Akkreditasiya və Sertifikatlaşdırma Sistemi,Əməkdaşlıq və Tvinninq (Qarşılıqlı) Sazişi üçün təlimatlar, təlimlərin prioritetləşdirilməsi üçün Seminar və Təlim Planı Hesabatı kiminövbəti addımlara ümumi baxış öz əksini tapır.

İcmal: Dövlət İnvestisiyaları üzrə Kadr Potensialının Gücləndirilməsi

Təlim Ehtiyaclarının Qiymətləndirilməsi layihəsi Dövlət İnvestisiyaları üzrə Kadr Potensialının Gücləndirilməsi Proqramı çərçivəsində həyata keçirilir. Bu proqram Dünya Bankı tərəfindən dəstəklənir, burada əsas məqsəd əsas diqqəti infrastruktura yönəltməklə sektorlar üzrə investisiya layihələrinin keyfiyyətini və səmərəliliyini təkmilləşdirməkdir.Bu proqram dörd komponentdən ibarətdir:

� Komponent birtexniki dəstəyi təmin edir. Burada nazirlik və agentliklərin investisiya layihələrini həyata keçirmələri və əlaqədar ekoloji və sosial təhlükəsizliyi təmin etmələrini təşkil etmək məqsədi ilə təlim, mal və xidmətlər barədə məsələlər öz əksini tapır.

� Komponent ikisektor-spesifik bacarıqların artırılması məqsədi ilə tərtib olunmuşdur və burada həmçinin su və çirkab su sektoruna da diqqət ayrılır.

� Komponent üçtəlimlərin səmərəsini və inkişaf tədbirlərinin imkanlarını təkmilləşdirməyə kömək edən maliyyə fəaliyyətlərini əhatə edir. Bu yanaşmaya imkanlar üzrə ehtiyacların qiymətləndirilməsi, əsas işçi heyəti üçün bacarıqların müəyyən edilməsi üzrə fəaliyyətlər və akkreditasiya və sertifikasiya proqramının tərtib olunması istiqamətində məsləhət xidmətləri daxildir.

� Komponent dördbu fəsildə əsas diqqət icra tələblərinə yönəldilir və Layihə İcra Qruplarının icra xərcləri, o cümlədən kadr təminatı, auditlər, layihənin idarə edilməsi üçün məsləhət xidmətləri və gələcək inkişaf fəaliyyətləri təmin edilir.

Layihənin strukturu

Bu layihə üç komponentdən ibarətdir və aşağıdakıları əhatə edir (1) Təlim Ehtiyaclarının Qiymətləndirilməsi, (2) Təlim Planının hazırlanması (3) prioritet təlimlər üçün Texniki Tapşırığın tərtib edilməsi.


Hesabatı -


� Təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi orta və uzun müddətli perspektivi əhatə etməlidir. Əhəmiyyətinə və zəruriliyinə əsasən müxtəlif təlimlər üzrə prioritetlərin müəyyən edilməsi onların qısa müddətdə icrasını mümkün edəcəkdir.

Ehtiyacların qiymətləndirilməsi beş sahəyə ayrılır (1) İdarəetmə və Müştəri Əlaqələri, (2) Su və Çirkab Su üzrə İnvestisiyalar, (3) Su və Kanalizasiya Sistemlərinin Tikintisi, (4) İstismar, Texniki Xidmət, Suyun Keyfiyyəti və (5) Mühasibatlıq və Maliyyə idarəçiliyi.

� Təlim Planında məqsədlər və yuxarıda qeyd edilmiş sahələr üzrə 100 fərqli təlim başlıqları təklif olunur və müvafiq təlim formatları təsvir edilir.Planda müvafiq hədəf qrupları və tələb olunan vaxt qrafiki üzrə ilkin qiymətləndirmə təqdim olunur.

� Həm ehtiyacların qiymətləndirilməsi sənədində, həm də təlim planında daha mühüm və daha zəruri təlimlərin müəyyən edilməsinə kömək edən meyarlara əsasən təlimlərin prioritetləşdirilməsi öz əksini tapır.Bu prioritetliyə əməl edərək, texniki tapşırıq (ToR)təlimlər üçün qısamüddətli tender prosesini mümkün edir və onların icrasını müəyyən edilmiş təlim ehtiyaclarına və təlim planına uyğun şəkildə həyata keçirməyə öz dəstəyini göstərir.

Cədvəl 1-də bu tapşırığın məqsədlərinə ümumi baxış öz əksini tapır.

Cədvəl1: Tapşırığın ümumi hədəfləri və məqsədləri

Ümumi hədəflər

Tapşırıq aşağıdaılara öz töhfəsini

verməlidir...

Tapşırığın məqsədləri

Tapşırıq E

dayanıqlı su təchizatının uzunmüddətli inkişafı

xərclərin ödənməsi prinsipinə əsaslanan su xidmətləri, mənbələrin səmərəliliyi, dayanıqlı ekoloji siyasət

səth və yeraltı su mənbələrinin mümkünlüyü, o cümlədən onların keyfiyyətinin saxlanması

“Azərsu” ASC, o cümlədən törəmə müəssisələr / regional idarələr üçün təlim ehtiyaclarını qiymətləndirməli

“Azərsu” ASC, o cümlədən törəmə müəssisələr / regional idarələr üçün bacarıqların artırılması ehtiyaclarını qiymətləndirməli

bütün hədəfləri əhatə edən qiymətləndirməni həyata keçirməli

su və çirkab su sektorunda öncəki təcrübədən istifadə etməli

tələb olunan təlimlərin, təlim tiplərinin, müvafiq hədəf iştirakçılarını müəyyən etməlidir

Təşkilati İnkişaf –Peşəkar Hazırlıq–Bacarıqların Artırılması

Peşəkar hazırlıq təşkilatın inkişaf tələbləri (bacarıqların artırılması ehtiyacları) ilə orada çalışan – və gələcəkdə orada çalışacaq insanların bacarıqları arasında qarşılıqlı əlaqədə baş verir.

Peşəkar hazırlıq (təlim) təşkilati inkişafa öz töhfəsini verir:bu, imkanların və heyətin bacarıqlarının artırılmasına elə kömək edir ki nəticə etibarı ilə müəssisə öz strategiyalarını icra etməyə və müəyyən etdiyi məqsədlərə çatmağa nail olacaqdır. Belə təşkilati inkişafla yanaşı işçilərin həvəslənməsi artacaq və çalışdıqları vəzifədən məmnun qalacaqlar. Peşəkar hazırlıq həmçinin tədris müəssisəsinin inkişafına da yardım edir.


Hesabatı -


Təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi “Azərsu” ASC-nin və onun tabeli müəssisələrinin təhlili ilə başlayır: məqsədlər, müəssisənin tarixi, infrastruktur vəziyyəti və inkişaf perspektivləri – işin təşkili üçün planlama və istismar prosedurlarının xüsusiyyətləri diqqət mərkəzinə çəkilir.Əvvəlki təlimlərdən qazanılmış təcrübələrə xüsusi maraq göstərilir, və həmçinin insan qaynaqlarının inkişafına xüsusi diqqət verən növbəti proqramlara da mühüm əhəmiyyət verilir.

Peşəkar hazırlıq və bacarıqların artırılması biri digərindən asılı məsələlərdir. Hər ikisinin nəzərə alınması fəaliyyətin təkmilləşməsi prosesi ilə nəzərə alına bilər, bu da öz növbəsində iş yükünə, koordinasiyaya, əməkdaşlığa, işəgötürmə və qərar qəbul etmə prosesinə öz müsbət təsirini göstərə bilər.

Bu tapşırıq çərçivəsində təqdim olunan ehtiyacların qiymətləndirilməsi, bacarıqların artırılması üçün təkliflər və təlim planının məqsədi “Azərsu” ASC-nin hazırda davam etməkdə olan təşkilati inkişafının bir hissəsini təşkil etməkdir.

Qeyd edilənlər Azərbaycan respublikasının su və kanalizasiya sektorunda gələcək xidmətlərin təminatı zamanı qarşıya çıxan tələblərin işçi heyət tərəfindən peşəkarcasına yerinə yetirilməsində kompetensiya və bacarıqların artırılmasına yardım edəcəkdir.

Başlıca məqsəd ölkə əhalisini sağlam və dayanıqlı su təchizatı ilə təmin etməkdir.

Diaqram 1: Təlim və Kadr Potensialının Gücləndirilməsi Dövriyyəsi

Bacarıqların artırılması və təlim arasındakı əlaqə

Təlim Kadr Potensialının Gücləndirilməsi

� əsas xidmətlərin məqsədlərinin

müəyyən edilməsi

� icra tədbirləri

� iş yükünün müəyyən edilməsi

� fəaliyyətin qiymətləndirilməsi

� siyasətin qəbul edilməsi

təlim ehtiyaclarının müəyyən edilməsi və dəqiqləşdirilməsi

� mövcud bacarıqların təkmilləşdir

� texniki nou-haunun əldə edilməsi

� gələcək imkanların artırılması

� yenilikləri idarə etməyi öyrənmək

inkişaf edən mühitdə bacarıqların təkmilləşdirilməsi


Hesabatı -


Açıqlama

Bu tapşırığın həyata keçirilməsi zamanı biz “Azərsu” ASC-nin onun törəmə müəssisələrinin və təhsil Nazirliyinin xeyli sayda əməkdaşları ilə görüşüb söhbətlər etdik. Həyata keçirilən müxtəlif sayda görüşlər və müsahibələr zamanı səmimi və açıqfikirli olduqlarına görə, onlara öz təşəkkürümüzü bildirmək istəyirik, yəni;

� bu tapşırığın icrası zamanı göstərdikləri bütün dəstəyə görə “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsində yerləşən “İnsan Qaynaqları” Departamentinə,

� müxtəlif müsahibə sessiyalarında bizim ekspertlərlə təkrarən görüşən Baş İdarənin Şöbə və Departament müdirlərinə,

� 2012-ci ilin iyun və oktyabr ayları arasında olan müddətdə müxtəlif müsahibələrdə iştirak etmiş Birləşmiş Sukanal, Bakı Sukanal, Sumqayıt Sukanal, Ceyranbatan Su Kəmərləri İdarəsi və Sukanal Elmi-Tədqiqat və Layihə İnstitutunun nümayəndələrinə və eyni zamanda su və çirkab su təmizləmə qurğuları, nasos stansiyaları və boru xətti bölmələri kimi xeyli sayda texniki qurğulara səfər edilməsində bizə imkan yaradan işçilərə,

� “Azərsu” ASC üçün təlim planının konseptual layihəsinin hazırlanması ilə bağlı müzakirələrdə bizə öz dəstəyini göstərən Təhsil Nazirliyinin nümayəndələrinə;

� “MACS” şirkətinin Azərbaycandakı tərəfdaşı olancaspian projects limited (cpl)şirkətinə, həmin şirkətin əməkdaşlığı olmadan bu tədqiqatların hazırkı səviyyəyə çatdırılması çox çətin olardı.

� və yekun olaraq, əməkdaşlıq etdikləri üçün “MACS” şirkətinin daxili heyətinin bütün ekspertlərinə.


Hesabatı -


A. TAPŞIRIQ ÜZRƏ YANAŞMA

İnsan qaynaqları inkişafının və təlim proqramının əsas diqqət mərkəzində su və kanalizasiya xidmətləri üzrə rentabelliyin yüksəldilməsi vasitəsi ilə “Azərsu” ASC-yə dəstək verilməsi dayanır. Təlim – əsas etibarı ilə müxtəlif təlim formatları – “Azərsu” ASC-nin və onun tabeli müəssisələrinin işçilərinin bilik və bacarıqlarının artırılmasına öz töhfəsini verə bilər. Bu inkişaf öz növbəsində ayrılan investisiyalara və şirkət daxilindəki şöbə və departamentlərin yenidən qurulmasına paralel olaraq bütünlükdə şirkətin göstərdiyi xidmətlərə öz dəstəyini verə bilər. Təlim eyni zamanda “Azərsu” ASC-nin işçilərinin öz çalışdıqları şirkətin inkişafında yaxından iştirak etməyi, xidmət keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması və müştəri məmnuniyyətinə nail olmasını stimullaşdıra bilər. Təcrübə səfərləri və təqaüd proqramları digər ölkələrdə əldə edilmiş biliklərin mənimsənilməsində köməkçi rol oynaya bilər.

“Azərsu” ASC-nin və onun törəmə müəssisələrinin təlim və kadr potensialının gücləndirilməsi ehtiyaclarının müəyyən edilməsi istiqamətində bu tapşırıq çərçivəsində biz aşağıdakı yanaşmanı tətbiq etmişik:

� “Azərsu” ASC tərəfindən təqdim edilmiş təşkilati struktur sənədinin təhlilindən sonra biz aparacağımız müsahibələrimizin ilk mərhələsini şöbə və departament müdirləri arasında müəyyən etdik. İlkin mərhələdə aparılan müsahibələrin əsas diqqət mərkəzində aşağıdakılar öz əksini tapdı

- Fəaliyyət dairsəi və qarşıya çıxan çətinliklər, - kadr potensialının gücləndirilməsi və əməkdaşlıq istiqamətindəki ehtiyaclar, - işçi heyət üçün spesifik təlimlər - müvafiq təlim formaları ilə bağlı qiymətləndirmə.

� İkinci mərhələdə müsahibələrin miqyası genişləndirilərək Bakı Sukanal, Birləşmiş Sukanal, Sumqayıt Sukanal, Sukanal Elmi-Tədqiqat və Layihə İnstitutu və Ceyranbatan Su Kəmərləri İdarəsi kimi törəmə müəssisələri də əhatə etmişdir.

� Ardıcıl olaraq, üçüncü mərhələdə tapşırığın müvafiq olaraq beş sahəsi üzrə daha ətraflı məlumat toplanılması və təfsilatlı peşəkar aspektdən yanaşılması məqsədi ilə ekspert müsahibələri həyata keçirilmişdir. Xüsusi olaraq da, İstismar və Texniki Xidmət sahəsi üzrə gündəliyə uyğun olaraq laboratoriyalar, nasos stansiyaları, su və çirkab su təmizləyici qurğulara sahə səfərləri həyata keçirilmişdir.

� Kadr potensialının gücləndirilməsi, təlim ehtiyacları, müvafiq təlim formatlarının və qiymətləndirilməsi məqsədi ilə tabeli müəssisələrə sorğu vərəqi təqdim edilmişdir. Əldə olunan məlumatlar bu hesabatda Əlavə 1-də göstərilmişdir.

� Növbəti mərhələdə,əldə edilmiş məlumatlar MACS şirkətinin ekspertləri – mühəndislər, iqtisadçılar, sosial mütəxəssislər və təlim ekspertləri tərəfindən beynəlxalq təcrübə əsasında təhlil edilmiş və dəyərləndirilmişdir. Rəylər və digər zəruri məlumatlar MACS şirkətinin Azərbaycandakı tərəfdaşı caspian projects limited (cpl) tərəfindən təmin edilmiş və bu da qiymətləndirməyə öz müsbət təsirini göstərmişdir.

� Bütün tapşırıq müddəti ərzində nəzəri tədqiqatlar tapşırığın ayrılmaz elementi olmuşdur.


Hesabatı -


Daha sonrakı mərhələdə maraqlı tərəflərlə keçiriləcək aşağıda qeyd edilənləri yoxlamağa və dəqiqləşdirməyə xidmət edəcəkdir (1) təlim keçirilməli olan sahələr üzrə məlumatın tamlığını, (2) təklif edilən tərkibin, hədəf qruplarının və təlim formatlarının müvafiqliyini (3) təlimlərin qruplaşdırılmasını. Təlimlərdə iştirak edəcək insanlar təlimlərin və qruplaşdırılmış təlimlərin prioritetləşdirilməsi üçün tətbiq olunacaq göstəricilər üzrə razılığın əldə olunması və Texniki Tapşırığın tərtib edilməsi üçün nəzərdə tutulan müddəaların yoxlanılması və düzəliş edilməsi məqsədi ilə müzakirələrə dəvət olunacaqlar.

B. AZƏRBAYCANDA SU VƏ KANALIZASIYA SEKTORU – İCMAL

Bu fəsildə Azərbaycanda su və kanalizasiya sektorunun və “Azərsu” ASC-nin tarixinə ümumi baxış öz əksini tapır;belə ki bu faktlar tapşırıq üçün zəruri olan məlumatların toplanılmasında mühüm əhəmiyyətə malikdir.

Ikinci bölmədə “Azərsu” ASC-nin maliyyə strukturu barədə məlumat verilir; ardıcıl olaraq üçüncü bölmədə şirkətin kadr təminatı strukturu və kadr təminatı siyasəti əhatə olunur. Yekun olaraq, sonuncu bölmədə su təchizatı və çirkab suyun axıdılmasının fiziki parametrləri, o cümlədən cari tikintilər və planlaşdırılan investisiyalar barədə qısa icmal öz əskini tapır.

B.1 Təşkilatın tarixi və strukturu

Bu bölmədə “Azərsu” ASC-nin tarixi inkişafı əhatə olunur. İkinci hissədə isə, biz müəssisənin cari təşkilati strukturunu təhlil edirik.

Tarixi İcmal

Su təchizatı və kanalizasiya sektorundakı kritik vəziyyətin ciddiliyini nəzərə alaraq, 1990-cı illərdə Hökumət əhalisi 3.5 milyon olan Böyük Bakı və Abşeron Yarımadasına xidmət göstərmək məqsədi ilə Abşeron Regional Su (AbşeronSu) səhmdar cəmiyyətini təsis etdi. Azərbaycan Respublikasının Mənzil və Kommunal Təsərrüfatı Komitəsi ilə Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxitektura və Tikinti Komitəsi (ARDATK)birləşdirildi; onun nəzdində olan AzərSuKanaldepartamenti ümumi Azərbaycan respublikası üzrə 57 rayon müəssisələri üzrə su təchizatı və kanalizasiya xidmətlərinin həyata keçirilməsinə məsuliyyət daşıdı. Su Təchizatı və Çirkab Su haqqında qanuna və bələdiyyələr haqqında qanunlara uyğun olaraq, əsas infrastruktur xidmətlərinin yerli orqanlara həvalə edilməsinə start verildi.

Buna baxmayaraq, müxtəlif icra subyektlərinin məsuliyyətləri qeyri-müəyyən idi. İnstitusional strukturun səmərəsizliyi qeyri-müəyyən tariflərlə, aşağı yığım səviyyəsi ilə və su idarələrinin yoxsul maliyyə vəziyyəti ilə nəticələndi. Ölkənin su mənbələri üzrə aydın planlaşdırmanın olmaması səbəbindən funksiyaların parçalanması daha da kəskinləşdi. Xüsusi siyasi qərarlar və əsaslandırılmamış investisiya alternativləri üçün tendensiyalar adi hal təşkil edirdi.

Eyni zamanda–bazar iqtisadiyyatına keçidlə əlaqədar –STK sektoruna əvvəllər qoyulan əhəmiyyətli dövlət subsidiyaları dayandırıldı. 1995-ci ildə həyata keçirilən Dövlət Özəlləşdirmə Proqramında özəlləşdirmənin iki mərhələsi müəyyən edildi: 1996-cı ilin mart ayında kiçik müəssisələrin məhdud məsuliyyətli cəmiyyətlərə (mmc) çevrilməsinə


Hesabatı -


start verildi, böyük dövlət müəssisələri isə 2001-ci ildən etibarən səhmləriilk vaxtlar - dövlət mülkiyyətində saxlanılmaqla səhmdar cəmiyyətlərə çevrilməyə başladılar.

Desentralizasiya prosesi zamanı ortaya çıxan ziddiyyətlər, qeyri-müəyyən inkişaf və eyni zamanda yerli orqanların öz rayonlarında bu sektora çox zəif münasibəti su və kanalizasiya sektorunun yenidən mərkəzləşdirilməsinə və həmçinin investisiyaların mərkəzi qaydada idarə edilməsi üçün –AbşeronSu və AzərSuKanal birləşdirilərək “Azərsu” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti təsis edilməsinə gətirib çıxardı. Hazırda olduğu kimi, o zamanda “Azərsu” ASC bütün ölkə üzrə su təchizatı və çirkab su xidmətlərinin həyata keçirilməsi üzrə məsuliyyət daşıyırdı; su təchizatı və çirkab suyun axıdılması ilə bağlı istər investisiya planlanması, istər qurğuların tikintisi və ya istismarı üzrə bütün məsuliyyət Cəmiyyətin üzərində idi. Mərkəzləşdirmə prosesinin nəticəsi olaraq, tariflər və məvacib strukturu mərkəzi qaydada müəyyən edildi.

Su Məcəlləsinin, və həmçinin Su Təchizatı və Çirkab Su haqqında Qanunun şərtlərinə uyğun olaraq, su ilə əlaqədar xidmətlərin təmin olunması ilə bağlı bütün əmlak dövlətin balansındadır. Mülkiyyət haqqında Qanunda qeyd olunur ki, dövlət tərəfindən təsis edilmiş müəssisələrə dövlət əmlakını idarə etmək həvalə olunur; belə ki, həmin əmlakların üzərində iqtisadi mülkiyyət hüququna malik olmaq bu əmlaklardan istifadə etməyə və ondan mənfəət əldə etməyə icazə verir. Mülki Məcəlləyə əsasən, dövlət müəssisələri onların təsisçiləri tərəfindən idarə edilir. Belə olan təqdirdə, daxili idarəedici orqan kimi, onların Direktorlar Şurası və Ümumi Yığıncaq (Baş Assambleya) təsis etməyə ehtiyacları yoxdur, lakin onlar aşağıdakı idarəedici struktura malik olmalıdırlar:

� Sədr, müəssisənin fəaliyyətini təşkil edir və onun maraqlarını üçüncü şəxs və müvafiq qurumlar qarşısında təmsil edir;

� Daxili Maliyyə Audit Komissiyasımüəssisənin maliyyə-iqtisadi sövdələşmələrinə ən azı ildə bir dəfə nəzarət edir. Bu komissiyanın üzvləri müəssisənin işçilərindən təşkil olunur.

Aşağıda “Azərsu” ASC-nin təsis olunmasına qədər su və kanalizasiya sektorunda müxtəlif tərəflərin rolları xülasə şəklində verilmişdir.

Abşeron Regional Su Səhmdar Cəmiyyəti (ARSSC)

Abşeron Regional Su İdarəsi (ARSİ) 1996-cı ildə təsis edilmiş və Böyük Bakı ərazisi üçün təchiz edilən suyun təmizlənməsi və paylanması, o cümlədən Abşeron və Sumqayıt Sukanal idarələrinə böyük miqdarda suyun verilməsinə məsuliyyət daşımışdır. ARSİ Nazirlər Kabinetinin birbaşa nəzarətində olmuş və bütün səhmləri Dövlət Əmlak Nazirliyinə məxsus olmuşdur. 1999-cu ildə ARSSC-nin ümumilikdə 3.725 nəfər işçisi olmuşdur. Əlavə olaraq, 488 nəfər işçi tikinti birliyinə cəlb olunmuş və layihə şöbəsində 91 nəfər işçi çalışmışdır. ARSİ rəsmi olaraq müstəqil və təsərrüfat hesablı olmuşdur. Məişət və sənaye üzrə su tarifləri ARSSC tərəfindən təklif edilmiş və Maliyyə və İqtisadiyyat Nazirliyi, Anti-inhisar Komitəsi və Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiq edilmişdir. Kommersiya subyektləri üçün isə tariflər müstəqil olaraq müəyyən edilmişdir. ARSSC öz öhdəliklərini yerinə yetirmək və maliyyə sabitliyinə nail olmaq yolunda müxtəlif sayda dövlət məhdudiyyətləri ilə üzləşmişdir.


Hesabatı -


Bakı Kanalizasiya İdarəsi (BKİ)

Bakı şəhərində çirkab suyun toplanması və təmizlənməsi Bakı Kanalizasiya İdarəsinin məsuliyyətində olmuşdur; bu idarə müstəqil olaraq yalnız Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin nəzarətində olmuşdur. Aktivlərin BKİ-nin mülkiyyətində olmuş, lakin onlardan istifadə daimi və heç bir ödəniş həyata keçirmədən mümkün olmuşdur. BKİ-nin ayrıca büdcəsi və mühasibatlığı mövcud olmuşdur. Baş Direktor çirkab su tariflərini müstəqil şəkildə müəyyən etmiş, lakin bunun təsdiqlənməsi üçün Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti ilə müzakirələrin aparılması tələb olunmuşdur. BKİ-nin təxmini olaraq 1.200 nəfər işçisi olmuşdur.

Azərbaycan Respublikası Mənzil və Kommunal Təsərrüfatı Dövlət Komitəsi (ARMKTDK):

Rayon yaşayış ərazilərində su təchizatı və çirkab suyun axıdılması Sukanallar adlanan su və kanalizasiya müəssisələri tərəfindən həyata keçirilirdi.Naxçıvan Muxtar Respublikası istisna olmaqla, həmin idarələr Yerli İcra Orqanları və Azərbaycan Respublikasının Mənzil və Kommunal Təsərrüfatı Dövlət Komitəsi tərəfindən idarə olunurdu. Bu Komitə su, çirkab su, mərkəzi isitmə, küçələrin işıqlandırılması və bərk tullantıların daşınması xidmətlərini həyata keçirmişdir.

ARMKTDK-in yerlərdəki su və çirkab su xidmətləri Su-kanal Birliyi tərəfindən icra olunurdu. Komitə yerli su –kanal idarələrinin fəaliyyətinə nəzarəti həyata keçirmiş, Su –kanal Birliyi isə onları texniki yardım ilə təmin etmiş, o cümlədən su –kanala idarələrinəavadanlığın satılması ilə məşğul olmuşdur. Birlik bu satışlardan, o cümlədən nəzarət və texniki yardım ödənişlərindən əldə edilən gəlirlərdən maliyyələşmişdir.

Bəzi kənd yerlərində su xidmətləriNazirlər Kabineti tərəfindən idarə olunan müstəqil AzərKənd Su Təchizatı idarəsi tərəfindən həyata keçirilmişdir. AzərKəndAzərbaycan respublikasında ümumilikdə 4.200 kənddən 500-nə su təchizatı xidmətləri və digər kəndinfrastruktur xidmətlərini göstərmişdir. Bu təşkilat sonradan ARKDK-nə birləşdirilmişdir.

Su və Kanalizasiya müəssisələri(Su -kanallar ):

Bakı şəhərindən kənarda yerləşən rayon ərazilərində su təchizatı və kanalizasiya xidmətləri 59 müəssisə (onlardan beşi Naxçıvan Muxtar Respublikasında yerləşir) tərəfindən həyata keçirilirdi. Sukanalların göstərdiyi xidmətlər 500 nəfər əhalisi olan kəndlərdən tutmuş 285.000 nəfər əhalisi olan şəhərlərə qədər 1.7 milyon əhalini əhatə etmişdir. Bu müəssisələrin müstəqil, təsərrüfat hesablı müəssisələr – istismar və texniki xidmət, investisiyaların idarə olunması, bildirişlər, yığım, müştəri xidmətləri – olmasına baxmayaraq həm ARKTDK-nə, həm də Yerli İcra Orqanlarına tabe olması qarışıqlıq və konfliktlərə səbəb oldu. Aşağıdakı dörd əsas maneə səbəbindən institusional imkanlar və səmərəlilik zəif olmuşdur:

� Sukanallar əsas etibarilə mühəndisi yönümlü müəssisələr idilər; istismar zamanı texniki xidmətə və səmərəliliyə kifayət qədər yetərli diqqət ayrılmırdı.

� Mühəndis yönümlü yanaşma səbəbindən planlamada və həmçinin maliyyə və kommersiya idarəçiliyində təhlillərə çox az yer verilirdi.

� Zəif təşkilatçılıq və idarəçilik səbəbindən Sukanallarda səmərəsi az olan və əsas işlərdən kənar fəaliyyətlərə cəlb edilmiş həddən çox insan çalışırdı.


Hesabatı -


� İdarəetmə sistemi səmərəli planlama üçün heç bir məlumat təmin etmirdi. Planlanmış rəqəmlərə etibar olunması, lakin ortaya çıxan həqiqi rəqəmlərin fərqli olması çətinliklər yaradırdı.

Sukanallar layihə və tikinti xidmətləri üçün dövlət müəssisələrinə və ya bəzi hallarda isə daxili şöbələrə ümid bəsləyirdilər. Digər dövlət müəssisələri periodik olaraq tikinti layihələrində iştirak etməyə dəvət olunurdular.

2004-cü ildə “Azərsu” ASc-nin təsis edilməsi

“Azərsu” ASC “Azərbaycan Respublikasında Su Təchizatı Sektorunun İdarəedilməsinin İnkişafı barədə” Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən 11 iyun 2004-cü il tarixli sərəncamına əsasən təsis edilmişdir. Həmin tarixdən etibarən Naxçıvan Muxtar Respublikası istisna olmaqla, “Azərsu” ASC ölkə üzrə bütün su təchizatı və kanalizasiya xidmətlərinin həyata keçirilməsinə məsuliyyət daşıyır. Əsas funksiyalara aşağıdakılar daxildir:

� İçməli suyun götürülməsi, təmizlənməsi, nəqli və paylanması; çirkab suyun toplanması və təmizlənməsi;

� Sugötürücülərin, nəqledici xətlərin, su anbarlarının, paylayıcı xətlərin, çirkab su toplayıcı sistemlərin, kollektorların və çirkab su təmizləyici qurğuların layihələndirilməsi, tikintisi, istismarı və texniki xidməti;

� Su mənbələri, suyun təmizlənməsi, nəql edilməsi və istehlakçılara satışı, həmçinin texniki qurğuların layihələndirilməsi, tikintisi, istismar və texniki xidməti üzərində nəzarətin aparılması istiqamətində tabelindəki müəssisələrin işinin təşkili və tənzimlənməsi;

� Çirkab suyun toplanması və təmizlənməsi, o cümlədən çirkab su qurğularının və sistemlərinin istismarı və texniki xidməti istiqamətində yerlərdəki müəssisələrin işinin təşkili və tənzimlənməsi;

� Yerli norma və nizamnamələrə uyğun olaraq, su obyektlərinin ətrafında sanitar-mühafizə zonalarının yaradılması və idarə edilməsi və nəzarət rejiminin yaradılması;

� Səth və yeraltı su mənbələrindən sugötürücülərin təşkil edilməsi;

� Təchiz olunan suyun və axıdılan çirkab suyun həcminin monitorinqinin aparılması;

� Dövlət normalarına uyğun olaraq, məişət içməli su və məişət və sənaye çirkab suyunun keyfiyyəti ilə bağlı analitik nəzarətin təşkil edilməsi;

� Təhlükəsizlik –mümkün olduğu qədər– su təchizatı və kanalizasiya qurğularından istifadə zamanı qanunu pozan hüquqi müəssisələrə və ayrı-ayrı fərdlərə qarşı tədbirlərin görülməsi– qanunla müəyyən edilmiş qaydada - həyata keçirilir;

� Tariflərin formalaşdırılması üçün təkliflərin hazırlanması və onların Azərbaycan Respublikası Tarif Şurasına təqdim edilməsi.


Hesabatı -


Azərsu – səhmdarlar şəbəkəsi

� Nazirlər Kabineti“Azərsu” ASC-nin fəaliyyətlərini tənzimləyir, müvafiq qaydaları və ya nizamnamələri tərtib edir və layihələr üçün vəsaitləri təsdiq edir.

� Maliyyə Nazirliyilayihələrin maliyyələşdirilməsini və “Azərsu” ASC-nin fəaliyyətləri üçün fondların ayrılmasını həyata keçirir.

� Əmlak məsələləri Dövlət Komitəsi “Azərsu” ASC-nin səhmlərinə malikdir və “Azərsu” ASC-nin nəzarətində olan aktivlərin idarə olunmasına məsuliyyət daşıyır;

� Dövlət Meliorasiya və Su Təsərrüfatı ASC müxtəlif sahələr arasında sudan istifadə, o cümlədən su təchizatı üzrə sudan istifadənin qeydiyyatını aparır.

� Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi su təchizatı üçün su mənbələrini müəyyən edir;onların məhdudluğu, eyni zamanda səth və yeraltı suların mühafizə edilməsinə məsuliyyət daşıyır.

� Səhiyyə Nazirliyi Milli Epidemiologiya Mərkəzi vasitəsi ilə suyun keyfiyyətinin sanitar vəziyyətinə nəzarəti həyata keçirir və həmçinin su mənbələrini çirklənmədən qorumaq üçün sanitar mühafizə zonalarına nəzarət edir.

� İqtisadi İnkişaf Nazirliyi su sektoru üzrə layihələri nəzərdən keçirir və “Azərsu” ASC tərəfindən icra edilən layihələrlə bağlı sosial-iqtisadi mənfəət analizləri aparır;

� Fövqəladə Hallar Nazirliyi su bəndlərinə, böyük həcmli su anbarlarına nəzarət edir və daşqınlar üzrə (digərləri arasında) axınların monitorinqini və tənzimlənməsini həyata keçirir.

Diaqram2:Azərsu – Səhmdarlar Şəbəkəsi

Azərsu – Səhmdarlar Şəbəkəsi


Hesabatı -


“Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsinin Təşkilati Strukturu

Açıq Səhmdar Cəmiyyət olan AzərsuASC-nin Baş İdarəsi Bakı şəhərində, tabeli Müəssisələri isə rayonlarda Sukanal İdarələrində yerləşir. Baş İdarə investisiyaların idarə olunması, tikinti işlərinə nəzarət və böyük həcmli satınalma məsələləri ilə məşğuldur. Bu İdarə İKT, maliyyə proqnozları və maliyyə planlaması, insan qaynaqları, investisiya planlaması, tikintiyə nəzarət və tabeli müəssisələrin fəaliyyətinə nəzarəti həyata keçirir.

Dövlətin mülkiyyətində və Baş İdarənin tabeliyində olan 61 tabeli müəssisə suyun istehsalı, texniki istismar, xidmət və təmir işlərini həyata keçirir.Onlar qəbzləri hazırlayır, yığımı həyata keçirir və müştəri əlaqələrini idarə edirlər.

� Dörd fərqli Sukanal Törəmə Müəssisəsi (1) Ağdaş, (2) Gəncə, (3) Göyçay, (4) Səki rayonlarında xidmətlərin həyata keçirilməsinə məsuliyyət daşıyırlar .

� Üç fərqliSukanal İdarəsi (1) Bakı, (2) Abşeron yarımadası (3) Sumqayıt şəhərlərində xidmətlərin həyata keçirilməsinə məsuliyyət daşıyırlar.

� 54 Sukanal İdarəsikiçik şəhər və kəndlərdə xidmətləri həyata keçirirlər. Bu törəmə müəssisələr Birləşmiş Sukanalın tabeliyində fəaliyyət göstərirlər.

Son dövrlərdə “Azərsu” ASC-nin idarəetmə strukturunda müəyyən dəyişikliklər baş vermişdir. Cəmiyyətə yeni sədr təyin olunduqdan sonra (fevral 2011), Baş İdarənin yuxarı rəhbərlik heyətində əhəmiyyətli, orta rəhbərlik heyətində isə qismən dəyişiklik baş verdi və bəzi törəmə müəssisələr yenisi ilə əvəz olundu. Şirkəti inkişaf etdirmək və irəliyə doğru addımlamaq məqsədi ilə gənc, intellektual və motivasiyalı insanlar işə cəlb olundu.

Onların əksər hissəsi su və kanalizasiya sektorunda deyil, neft sektorunda təcrübəyə malik olan insanlardır, bu da öz növbəsində şirkətin təşkilati tarixinə və təcrübəsinə mənfi təsir edə bilər.Şirkət hazırda davam edən inkişaf prosesini yaşayır.

Əsas xüsusiyyət isə diqqət mərkəzinin yenilənməsidir:mart 2011 tarixdən etibarən baş İdarədə İnformasiya və Kommunikasiya Texnologiyaları, Xarici Əlaqələr (adı dəyişmişdir), Tenderlərin İdarə Olunması (adı dəyişmişdir), Sağlamlıq, Əməyin Təhlükəsizliyi və Ətraf Mühitin Mühafizəsi, Şikayət və Müraciətlər, SCADA və CİS, İnsan Resursları, Təlim-tədris Mərkəzi və Tikintiyə Nəzarət kimi yeni Departament və Şöbələr təsis edilmişdir.

Oktyabr 2012 tarixə qədər təşkilati struktur hələ də davam edən dəyişikliklər ilə müəyyən edilirdi: Şöbələr birləşdirilir və ya fərqli Departamentlərin tabeliyinə verilirdi,daha sonra isə onlar öz iş prosedurlarının müəyyən edilməsinə cəlb olunurdular ki, bu da davamlı inkişaf prosesi ilə nəticələnirdi. Yeni təsis edilmiş mütəxəssis heyətlərinin və yeni strukturların məqsədi əsas olaraq aşağıdakı sahələr üzrə xidmətlərin təkmilləşdirilməsidir:

� Layihələrin diqqətlə yoxlanılması və tikintiyə nəzarətin həyata keçirilməsi üçün heyətin bacarıqlarının artırılması;

� İşçi heyət üçün iş şəraitinin təkmilləşdiriməsi;

� Yeni qurğuların idarə olunmasında bilik və bacarıqların artırılması məqsədi ilə işçi heyət üçün təlimlərin və təlim proqramlarının təşkil edilməsi;


Hesabatı -


� Tabeli müəssisələrin potensialının artırılması;

� Müştəri yönümlü xidmətlərin və müştəri əlaqələrinin yaxşılaşdırılması;

� Ölçmə (sayğac) proqramının və bildirişlər/yığım sisteminin təkmilləşdirilməsi.

Təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi istiqamətində isə, əsas çətinlik davam edən proseslər daxilində potensialın artırılması və peşəkar hazırlığın buna uyğun olaraq müəyyən edilməsidr.

Oktyabr 2012 tarixdən etibarən Baş İdarə aşağıdakı struktura malikdir:

� Şirkətin Sədri eyni zamanda abonentlərin su təchizatını, həmçinin çirkab suyun toplanmasını və təmizlənməsini həyata keçirən 61 Sukanal-təşkilatının rəhbərlik edir. Əlavə olaraq, O həm də Oğuz-Qəbələ-Bakı, Kür Su Kəmərləri, Xaçmaz Su Kəmərləri, H.Z.Tağıyev adına Su Kəmərləri İdarəsi, Ceyranbatan Su Kəmərləri İdarəsi və Səngəçal Su Kəmərləriİdarəsi kimi nəqledici xətlərin istismarı və texniki xidmətinə məsuliyyət daşıyan altı boru kəmərləri İdarəsinin işinə nəzarət edir. Sədr eyni zamanda, Sutikinti Müəssisəsinin, İstehsalat və Texniki İnteqrasiya və Sukanal Elmi-Tədqiqat və Layihə İnstitutunun fəaliyyətini nəzarətdə saxlayır. İyul 2012 tarixdən etibarən yeni Tikintiyə Nəzarət Departamenti sədrin tabeliyində fəaliyyət göstərir.

Sədrin altı Müavini fəaliyyət göstərir:

� Sədrin Birinci Müaviniİnformasiya və Kommunikasiya Texnologiyaları Departamentinin rəisidir. Onun tabeliyində olan digər şöbələr Mexanika, Energetika (Enerji), Sağlamlıq, Əməyin Təhlükəsizliyi və Ətraf Mühitin Mühafizəsi,və Avtomatlaşdırma və Metrologiya şöbələridir.

� Sədrin İstismar üzrə Müavini Suyun İstismarı və Yağış Suları və Çirkab Suyun İdarəedilməsi Departamentinin rəisidir.

� Sədrin Tikinti üzrə MüaviniTikinti, Əsaslı Tikinti, Əsaslı Təmir və Layihələrin İdarəedilməsi Departamentlərinin rəisidir.

� Sədrin İnvestisiyalar və Marketinq üzrə Müavini donorlar və Azərbaycan dövləti büdcəsi hesabına maliyyələşən layihələr üzrə müqavilələrin idarə olunması Departamentinin rəisidir. Bu da öz növbəsində Xarici Əlaqələr və Tenderlərin Təşkili və İdarə Olunması şöbələrinə ayrılır. Sonuncu 2013-cü ilin yanvar ayından etibarən Departament statusu əldə etmişdir.

� Sədrin İqtisadi Məsələlər üzrə MüaviniTəchizat, o cümlədən Satınalma və Təchizat, eyni zamanda İqtisadi Təhlillər və Proqnozlaşdırma şöbələrinin rəisidir.

� Sədrin Su Mənbələri üzrə MüaviniSu Kəmərləri, Su Mənbələri və Operativ İdarəetmə şöbələrinin rəisidir.

Növbəti altı Departamentin rəisləri Sədr Müavinləri deyil.Onların strukturları aşağıdakı kimidir:

� Hüquqi Mübahisələrlə İş üzrə Şöbə və Beynəlxalq Layihələrin və Daxili Sənədlərin Hüquqi Təminatı şöbəsi Hüquq Departamentinin tabeliyindədir.

� Strateji İnkişaf Departamenti Layihələrin Ekspertizası, İnfrastruktur Layihələri və Geodeziya şöbələrini əhatə edir. Strateji Araşdırma və Torpaq Kadastrı, Elm,


Hesabatı -


Texnologiya və Standartların Hazırlanması şöbələri başqa Departamentin tabeliyinə veriləcəkdir.

� Daxili Nəzarət DepartamentiSu Kommunikasiyalarına Nəzarət və Satışa Nəzarət şöbələrinə ayrılır.

� Kommersiya Departamenti Xidmət və Satışa Nəzarət şöbələrini əhatə edir.

� Daxili Audit Departamenti Daxili Auditin Təşkili və Normativ Sənədlərin Tətbiqi üzrə Araşdırmalar Şöbələrindən təşkil edilmişdir.

� İşlər İdarəsinə daxildir (1) İnsan Resursları, (2) İcraya Nəzarət, Kargüzarlıq və Təsərrüfat İşləri Şöbəsi, (3) Mətbuat Xidməti və İctimaiyyətlə Əlaqələr, (4) Şikayət və Müraciətlər, (5) Təlim-tədris Mərkəzi, (6) Arxiv (7) Katiblik.

“Azərsu” ASC-nin Təşkilati Strukturu – BakıSukanal

Bu fəsildə nümunə olaraq biz Bakı Sukanal və Nərimanov Rayon Sukanal İdarələrinin təşkilati strukturlarını icmal şəklində təqdim edirik. Oktyabr 2012,tarixə olan məlumata görə Bakı Sukanal idarəsində 3.454 nəfər çalışır. Bu idarə “Azərsu” ASC-nin tabeliyində fəaliyyət göstərən ən böyük istismar vahididir.

� Bakı Sukanal İdarəsinin Sədri 15 Departamentin rəisidir,bunlardan on biri Bakının rayonlarının su təchizatı və çirkab su xidmətlərini (şəbəkələrini) və Bağlar Massivini əhatə edir. Üç İdarə isə Nəqledici xətlər və paylayıcı qurğular, kollektor və nasos stansiyaları və ya təmizləmə qurğularına istismar və texniki xidmət göstərir.

� Birinci Müavin Suyun İstismarı, Sağlamlıq, Əməyin Təhlükəsizliyi və Ətraf Mühitin Mühafizəsi və Kommersiya Məsələlərinə nəzarət edir.İstehsalat üzrə Müavin Təmir, Mexanika, Energetika, Avtomatlaşdırma və Metrologiya şöbələrinin fəaliyyətinə məsuliyyət daşıyır.Çirkab su xidmətləri üzrə birinci Müavin Yağış Suları və Çirkab Suyun İdarə edilməsinə nəzarət edir.

� İqtisadi Məsələlər üzrə Müavin isə iqtisadiyyat və maliyyə məsələlərini həyata keçirir.Burada dörd şöbə - Mühasibat uçotu və hesabatı şöbəsi, Personal və əmək haqqı, İqtisadi Təhlil və Proqnozlaşdırma, Əsas vəsaitlərin idarə olunması və Təchizat şöbələri fəaliyyət göstərir.

� Rəhbərlik yanında Aparat Hüquqi Məsələlər, Kadrlar Şöbəsi, Operativ İdarəetmə, Şikayət və Müraciətlər, Məxfi Rejim və Hərbi Səfərbərlik Şöbəsi, İcraya Nəzarət, Katiblik və təsərrüfat işləri kimi şöbələrin işinə rəhbərlik edir. Həmçinin, Mərkəzi Laboratoriya da bu Aparatın tabeliyindədir.

Diaqram 3-də təqdim edilən struktur “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsinin müvafiq strukturuna uyğun gəlir.


Hesabatı -


Diaqram3: Bakı Sukanal idarəsinin Təşkilati Strukturu

Bakı Sukanal İdarəsinin Təşkilati Strukturu – Nərimanov Rayonu

Nümunə olaraq biz Bakı şəhəri Nərimanov rayonunun təşkilati strukturunu və iş fəaliyyətini təqdim edirik.

� Sədrin tabeliyində su şəbəkələri və qurğularının İstismarı Xidməti, kanalizasiya şəbəkələrinin istismarı Xidməti və su sayğaclarının quraşdırılması və istismarı vahidləri tərəfindən fəaliyyətdə olan beş yerli xidmət sahəsi mövcuddur.

� Sədrin Müavini Kommersiya Departamentinin rəisidir. Baş Mühəndis Texniki İstehsalat və Operativ İdarəetmə şöbələrinin işinə nəzarət edir.

� Rəhbərlik yanında Aparat Müştəri Xidmətləri, Mühasibat Uçotu və Hesabatı, Kadrlar Şöbəsi, Tikintiyə Nəzarət və Katiblik və Təsərrüfat İşləri şöbələrinin fəaliyyətinə nəzarət edir.

Yağış suları və çirkab su

Nəqledici Xətlər və Su Paylayıcı Departament

Kollektorlar və Nasos Stansiyaları İstismarı Dept-i

Təmizləyici qurğuların istismarı dept-i

Səbail Rayon Sukanal Dept.

Nizami Rayon Sukanal Dept.

Nəsimi Rayon Sukanal Dept.

Suraxani Rayon Sukanal Dept.

Sabunçu Rayon Sukanal Dept.

Nərimanov Rayon Sukanal Dep

Yasamal Rayon Sukanal Dept.

Binəqədi Rayon Sukanal Dept.

Xətai Rayon Sukanal Dept.

İqtisadi məsələlər üzrə müavin

Kanal. xidmətləri üzrə 1-ci müavin

Rəhbərlik yanında aparat

Kommersiyaşöbəsi

Avtomat. Və metrologiya

İstehsalat üzrə müavin

1-ci Müavin

Sədr

SƏTƏM

Suyun istismarı

Energetika

Əsaslı təmir

Mexanika

Təchizat

Mühasibat uçotu və hesabatı

Personal və Əmək haqqı

İqtisadi təhlillər və proqnozlaşdırma

Əsas vəsaitlərin idarə olunması

Hüquq şöbəsi

Kadrlar şöbəsi

Operativ İdarəetmə Şöbəsi

Şikayət və müraciətlər şöbəsi

Məxfi rejim və Hərbi Səfərbərlik

Kadrların idarə olun., icraya nəzarət, katiblik və təsərrüfat

Mərkəzi Laboratoriya

Qaradağ Rayon Sukanal Dept.

Xəzər Rayon Sukanal Dept.

BağlarSukanal Dept.

Bakı Sukanal


Hesabatı -


Texniki İstehsalat Şöbəsi

Sədr Müavini

Kommersiya şöbəsi

Operativ İdarəetmə Şöbəsi

Baş Mühəndis

Sədr


Müştəri xidmətləri şöbəsi

Mühasibat uçotu və hesabatı şöbəsi

Kadrlar şöbəsi, icraya nəzarət katiblik və təsərrüfat işləri

Su şəbəkələri və qurğularının istismar xidməti

4-cü Xidmət Sahəsi1-ci Xidmət Sahəsi

2-ci Xidmət Sahəsi

3-cü Xidmət Sahəsi

Çirkab su şəbəkələrinin istismarı xidməti

Su sayğaclarının quraşdır. və istismarı sahəsi

5-ci Xidmət Sahəsi

Bakı Sukanal – Nərimanov Rayonu

Diaqram4: Bakı Sukanal İdarəsinin Təşkilati Struktur – Nərimanov Rayonu

“Azərsu” ASC-nin Təşkilati Strukturu – Birləşmiş Sukanal

Birləşmiş Sukanal “Azərsu” ASC-nin tabeli müəssisəsidir. Bu idarə 1.520.000 nəfəri şəhərlərdə, 3.520.000 nəfəri isə kəndlərdə yaşayan ümumilikdə 5.040.000 nəfərə1 su təchizatı və kanalizasiya xidmətləri göstərən kiçik şəhərlərdə və kəndlərdə yerləşən 54 Sukanal müəssisəsindən ibarətdir. Birləşmiş Sukanal idarəsi Azərbaycan respublikası əhalisinin təxmini olaraq 60%-ni su təchizatı və kanalizasiya xidmətləri ilə təmin edir.

Hüquqi müəssisə olaraq Birləşmiş Sukanal idarəsinin funksiyaları suyun satışı, su təchizatı və çirkab suyun axıdılması ilə məhdudlaşır. Birləşmiş Sukanal idarəsi tamamilə “Azərsu” ASC-nin mülkiyyətindədir. Birləşmiş Sukanal idarəsinin tabeliyində olan Sukanal idarələrinin möhürləri, fərdi hesabları var və onlar öz balans sənədlərini, həmçinin mənfəət və zərər bəyannamələrini tərtib edirlər, bu sənədlər əsasında Birləşmiş Sukanal idarəsi “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsi üçün konsolidasiya olunmuş sənədlər hazırlayır.Birləşmiş Sukanal “Azərsu” ASC-yə konsolidasiya olunmuş şəkildə hesabat verir.

1 Birləşmiş Sukanal idarəsinin rəhbərliyinin nümayəndələri tərəfindən təqdim edilmiş məlumatlara əsasən


Hesabatı -


Diaqram5: Birləşmiş Sukanal İdarəsinin Təşkilati Strukturu

“Azərsu” ASC-nin Təşkilati Strukturu –Səhmdar Cəmiyyətlər

Gəncə Sukanal Törəmə Səhmdar Cəmiyyəti “Azərsu” ASC-nin tabeliyində yerləşən dörd müəssisənin ən böyüyüdür. Təşkilat Direktorun tabeliyi altında üç qola ayrılır: (1)Direktor Müavini və Texniki İstehsalat və Avtomatlaşdırma və Metrologiya şöbələri. İdarəetmə (2) Ümumi Rəhbərlik, Mühasibat uçotu və hesabatı və Kommersiya Məsələləri. (3) Su Şəbəkələrinin İstismarı, Mühafizə Xidməti və texniki məsələlər üzrə Təmir, Qəza-bərpa və Nəqliyyat şöbələri.

Diaqram6: Səhmdar Cəmiyyətlərin təşkilati strukturları

Ümumi məsələlər üzrə Direktor müavini

Direktor Birləşmiş Sukanal

43. Şəmkir44. Şamaxı45. Tərtər46. Tovuz47. Yevlax48. Yardımlı49. Ucar50. Zaqatala51. Zərdab52. Qobustan53. Laçın54. Xocali

29. Füzuli30. Goranboy31. Gədəbəy32. Xaçmaz33. Göygöl34. Xızı35. Xocavənd36. Hacıqabul37. İsmayıllı38. İmişli39. Kürdəmir40. Quba41. Qusar42. Qazax

15. Qəbələ16. Qax17. Lerik18. Lənkəran19. Masallı20. Mingəçevir21. Naftalan22. Neftçala23. Oğuz24. Sabirabad25. Saatlı26. Salyan27. Samux28. Siyəzən

1. Ağstafa2. Ağsu3. Ağcabədi4. Astara5. Ağdam6. Balakən7. Bərdə8. Biləsuvar9. Beyləqan10. Cəlilabad11. Cəbrayil12. Şabran13. Daşkəsən14. Şirvan

Strateji inkişaf

Təchizat

İcraya nəzarət, katiblik və təsərrüfat işləri


İKT tətbiqi

Kommersiya


Kadrlar şöbəsi

İqtisadi məsələlər üzrə Direktor müavini

Personal və əmək haqqı

Şikayət və müraciətlər

İqtisadi təhlillər və proqnoz

Avtomatlaşdırma və metrologiya

Texniki İstehsal

Direktorun 1-ci müavini

Texniki istehsalat

Direktor müavini

Direktor

Gəncə Səhmdar Cəmiyyəti

Avtomatlaşdırma və metrologiya

Təhlükəsizlik xidməti

İstismar avadanlığının

təmiri

Su şəbəkələri istismarı

Qəza-bərpa işləri

Nəqliyyat və xüsusi texnika



Kommersiya şöbəsi


Hesabatı -


B.2 Maliyyə Strukturu

Biz “Azərsu” ASC-nin maliyyə strukturu ilə bağlı təhlillərimizi davam etdiririk. “Azərsu” ASC-nin təşkilati strukturuna nəzər saldıqda görünür ki, Cəmiyyət ayrı-ayrı su və çirkab su müəssisələrini birləşdirən bir holdinq müəssisədir. Belə bir holdinq müəssisə tabeliyində olan digər müəssisələr üçün müxtəlif xidmətlər təmin edə bilər. Mülkiyyət hüququndan savayı, holdinq müəssisə ilə tabelikdə olan digər müəssisələr arasındakı təşkilati məsələlər müqavilələr əsasında təşkil oluna bilər. Material aktivlərin holdinq müəssisəyə məxsus olmasına baxmayaraq, həmin aktivlər törəmə müəssisələrə icarəyə verilə bilər. Belə olan halda, icarədən əldə edilən gəlirlər həm Cəmiyyətin, həm də törəmə müəssisələrinin mənfəətini artıra bilər. Buna baxmayaraq, “Azərsu” ASC ilə yaxından tanış olduqdan sonra vəziyyətin tamamilə başqa cür olduğu aşkara çıxır.

Törəmə müəssisələrin hüquqi statuslarını nəzərdən keçirdikdən sonra onların bəzilərinin səhmdar cəmiyyətlər kimi “Azərsu” ASC-dən hüquqi cəhətdən ayrı olaraq öz nizamnamələrinə əsasən fəaliyyət göstərdikləri aydın olur. Bunlar Gəncə, Şəki, Göyçay və Ağdaş şəhərlərində yerləşən su idarələridir. Kənd ərazilərində və kiçik şəhərlərdə Birləşmiş Sukanal 54 kiçik müəssisəni idarə edir. Şirkət Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyət kimi təsis edilsə də, tamamilə “Azərsu” ASC-nin mülkiyyətindədir. Birləşmiş Sukanal ayrı maliyyə müəssisəsi kimi fəaliyyət göstərsə də (ümumi istehlakın təxmini olaraq 20%-ni əhatə edir), Böyük Bakının regionlarında yerləşən digər Sukanal idarələri “Azərsu” ASC-nin operativ bölmələridir. “Azərsu” ASC daxilində maliyyə funksiyaları aşağıdakı kimi təşkil edilir:

Su Qəbzləri

Su qəbzləri Mərkəzi məlumat bazasından “Azərsu” ASC-nin təmin etdiyi məlumatlara əsasən törəmə müəssisələr tərəfindən tərtib olunur. Gəlirlərin təxmini olaraq 48 %-i ev təsərrüfatı abonentlərinin payına düşür. Hazırda qəbzlərin çox az bir hissəsi su sayğaclarından oxunan rəqəmlərə əsasən tərtib edilir. Ev təsərrüfatlarının xeyli hissəsi həmin evdə qeydiyyatda olan insanların sayına əsasən adambaşı norması ilə su ödənişini həyata keçirir. Belə ki, bu halda qəbzlərin tərtib edilməsi çox bəsit bir prosedurdur.

Buna baxmayaraq, “Azərsu” ASC su sayğaclarına böyük əhəmiyyət verir və onların quraşdırılmasına start vermişdir. “Azərsu” ASC-yə uyğun olaraq, şirkətin bildiriş sistemi (yerli proqram təminatı) müvafiq qaydada qəbul edilmişdir. Bu proqram Bakıda, Baş İdarədə mərkəzi məlumat bazasında fəaliyyət göstərir. Bütün törəmə müəssisələrin qoşulmamasına baxmayaraq, yaxın gələcəkdə bütün su idarələrinin sistemə qoşulması planlaşdırılır.

Ödənişlər

Abonentlər su qəbzlərinə əsasən olan borclarını istənilən post şöbəsində və ya əksər kommersiya banklarında ödəyə bilərlər. Əldə edilən məlumata əsasən, Milli Ödəniş Sisteminin müvəqqəti hesabında toplanan vəsait Baş İdarənin və ya qəbzləri tərtib edən müvafiq törəmə müəssisənin hesabına köçürülür. Ödənişlərin təsdiq edilməsi “Azərsu” ASC səviyyəsində həyata keçirilir və törəmə müəssisələr bu barədə məlumatlandırılır. “Azərsu” ASC-nin nümayəndələrinin verdiyi məlumata əsasən, yığım səviyyəsi 2011-ci ildə 73%-dən 2011-ci ildə 85%-ə qədər yüksəlmişdir.


Hesabatı -


Malların və Xidmətlərin Satınalınması

“Azərsu” ASC daxilində malların və xidmətlərin satınalınması və müvafiq xərclər Cəmiyyətin nəzarətindədir. 50.000 AZN-ə qədər olan əməliyyatlar böyük tender prosesi keçirilmədən həyata keçirilə bilər. Digər bütün əməliyyatlar tender vasitəsilə həyata keçirilməlidir ki, burada da yenə Baş İdarə məsuliyyət daşıyır.

Tariflər

Baş İdarənin törəmə müəssisələrə və Birləşmiş Sukanal idarəsinə göstərdiyi xidmətlər tarif hesablamalarında öz əksini tapmır və həmçinin törəmə müəssisələrə də rəsmi olaraq əlavə xərclər barədə heç bir hesab-faktura göndərilmir. Daxili xidmət sazişləri mövcud deyil. Praktik olaraq belə görünür ki, bu əlavə xərclər törəmə müəssisələrin yaratdığı pul gəlirlərindən tərəfindən maliyyələşdirilmir ki, bu da öz növbəsində sonradan həmin müəssisələrin balansında əmələ gələn çatışmazlıqların əlavə Dövlət ödənişləri hesabına ödənməsinə gətirib çıxarır. Xərclərin hesabında olan bu ziddiyyətlər “Azərsu” ASC-nin maliyyə fəaliyyətinin zəifləməsinəgətirib çıxarır və bu səbəblərdən qeyd edilən məsələyə kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim proqramı daxilində toxunmaq zərurətini meydana çıxarır. “Tarif Sistemləri” və “Effektivliyin Müqayisəsi” konkret məsələlərdir.

Cədvəl2: Azərbaycan respublikasında tariflər (yay 2012)

Su təchizatı Çirkab su

BakıSumqayıt, Gəncə, Mingəçevir, Şirvan, Xırdalan şəhərləri və Abşeron yarımadası:

məişət istehlakçıları

0,30 AZN / m³

0,06 AZN / m³

BakıSumqayıt, Gəncə, Mingəçevir, Şirvan, Xırdalan şəhərləri və Abşeron yarımadası: kommersiyaisteh.

1,00 AZN / m³

0,30 AZN / m³

Digər regionlar: məişət istehlakçıları 0,25 AZN / m³

0,06 AZN / m³

Digər regionlar: kommersiya istehlakçıları 1,00 AZN / m³

0,30 AZN / m³

Sudan xammal kimi istifadə edənlər 12,00 AZN / m³

Uzun müddətli investisiyalar

İnvestisiyalar “Azərsu” ASC tərəfindən planlaşdırılır və həyata keçirilir. Baş İdarənin sənədlərində indiyə qədər qeydə alınan uzun müddətli investisiyalar, o cümlədən layihələrin həyata keçirilməsi üçün imzalanmış müqavilələr törəmə müəssisələr tərəfindən həyata keçirilmişdir. Lakin, müvafiq aktivlər və törəmə müəssiələrin sənədlərində qeyd olunan amortizasiya məsələləri hazırkı mühasibatlıq praktikasının digər bir ziddiyyəti kimi meydana gəlir.“Azərsu” ASC-nin mühasibatlıq heyətinə məlumdur ki, həmin kredit borcları hüquqi baxımdan bu investisiyaları həyata keçirən müstəqil fəaliyyət göstərən törəmə müəssisələrin mühasibatlığına köçürülə bilər.


Hesabatı -


Maliyyə planlaması prosesləri

Eyni zamanda, maliyyə aspektləri Cəmiyyətin planlama prosesində nəzərə alınmır. Hazırda aktivlərin müasir strateji idarə edilmə metodları məlum deyil, lakin bu metodlar ölkə üzrə bütün su və çirkab su qurğularını bilavasitə və ya dolayı yolla idarə edən bir Cəmiyyət üçün mühüm əhəmiyyət daşıyır. Bu səbəbdən, “Aktivlərin Strateji İdarə edilməsi”-nin mərhələli təqdimatı təlim proqramının və kadr potensialının gücləndirilməsi proqramının prioritet sahəsi kimi müəyyən edilmişdir.

“Azərsu” ASC-yə aid olan bütün müəssisələrə son zamanlarda təqdim oluinan IARS sisteminə əməl edərək, törəmə müəssisələrin fərdi maliyyə bəyannamələri Baş İdarə səviyyəsində konsolidasiya olunur. 54 müəssisə üçün ilk konsolidasiya sənədi Birləşmiş Sukanal idarəsi tərəfindən tərtib edilir. Törəmə müəssisələrin məlumatlarının konsolidasiyası (maliyyə sənədindən başqa) üzrə verilən hesabat həm texniki, həm də maliyyə məlumatlarının inteqrasiya edilə biləcəyi inteqrativ elektron məlumat bazasının olmaması səbəbindən bəzən böyük həcmli olur. Baş İdarə və törəmə müəssisələr arasında məlumat mübadiləsi müxtəlif elektron formalarda və həmçinin kağız üzərində həyata keçirilir. Mükəmməl “İSİ” mövcud deyil; bu sahə üzrə potensial təlimlərə və kadr potensialının gücləndirilməsinə ehtiyac var.

İqtisadi və Maliyyə Təhlilləri

Əsas etibarilə hesabat məqsədləri üçün Baş İdarə səviyyəsində aparılan iqtisadi və maliyyə təhlilləri illik fəaliyyətə əsaslanır. Xərc/m³ (0,26 AZN) və mənfəət/m³ (0,22 AZN) kimi əsas göstəricilər hesablanır və bu barədə rəhbərliyə hesabat verilir. Həmçinin bəzi məxsusi parametrlər üzrə müəyyən proqnozlar tərtib olunur. Lakin, indiyə qədər Şirkət mühəndislik perspektivindən daha çox strateji inkişafa yanaşma nümayiş etdirir. Kommersiya hədəfləri aydın müəyyən edilmir və maliyyə proqnozları mükəmməl maliyyə modeli çərçivəsində həyata keçirilmir. Belə ki, “Azərsu” ASC xidmətlərin göstərilməsi, o cümlədən maliyyə proqnozları üçün Şirkətin qısa, orta və uzun müddətli inkişaf strategiyasını təsvir edə bilən strateji biznes planı üzrə çatışmazlıqla üzləşir. Bu amil “Azərsu” ASC-nin qarşısına qoyduğu xidmətlərin keyfiyyətinin və həmçinin maliyyə dayanıqlığının yüksəldilməsi məsələsində ilkin zəruri şərt ola bilər. Bu səbəbdən, strateji biznes planlamasını təqdim etmək istiqamətində, biz “Maliyyə Modelləşməsi”-nitəlim proqramının digər bir prioritet sahəsi olaraq tövsiyə edirik.

B.3 Kadr Təminatı Strukturu

Biz, bu fəsildə təşkilatın kadr təminatı strukturunun ətraflı şəkildə təsvirini təqdim edirik. Əsas diqqət həm işçi heyətin sayına, həm də onların yaş strukturuna verilir. Yekun olaraq, həmçinin müxtəlif idarəetmə səviyyələri və işə götürmə prosesləri də diqqət mərkəzinə çəkilir.

“Azərsu” ASC-nin işçi heyətinin cəmi təxmini olaraq 10.500 nəfər (iyul 2012) təşkil edir ki, bunun da 8.000 nəfəri fəhlələrdir. İyerarxiya nöqteyi-nəzərdən, işçilər və fəhlələr beş müxtəlif səviyyəyə ayrılırlar.İş strukturunun tələbi nöqteyi-nəzərdən işçi heyətdə 200 fərqli ştat vahidi mövcud ola bilər. Orta yaş səviyyəsi 41 yaşdır.Növbəti illər ərzində təqaüdə çıxmalı olan işçi sayı çox deyil. Əhalinin “Azərsu” ASC-yə 264 milyon məbləğində olan debitor borclarının 2011-ci ildə Azərbaycan respublikası büdcəsi hesabına ödənməsindən sonra, Cəmiyyət öz borclarını qaytarmağa müvəffəq oldu. Bu prosedura müvafiq olaraq,


Hesabatı -


“Azərsu” ASC-nin işçi heyətinin maaşları 40%-ə qədər yüksəldi. Bununla belə heç bir həvəsləndirici ödəniş sistemi mövcud deyil və bu aspektdə hər hansı bir fəaliyyət də nəzərdə tutulmur.

Baş İdarədə Kadr Təminatı Strukturu

Oktyabr 2012 tarixdə Baş İdarənin işçi sayı ilin başlanğıcındakı rəqəmlə müqayisədə 5 nəfər artaraq 452 nəfər təşkil etmişdir. Tərəddüd azdır və yalnız 1,1% təşkil edir. Əsas etibarilə investisiyalar və tikintiyə nəzarət sahələrindəki ehtiyacları qarşılamaq məqsədi ilə əlavə işə götürülən insanların sayına uyğun olaraq yeni departament və şöbələrin sayı artdıqca işçi heyətin sayı hər həftə arta bilər.İdarənin iş yükünə uyğun olaraq, mütəxəssislərin və ali təhsilli şəxslərin say bölgüsü 389/386 nəfər təşkil edir ki, bu da təxmini olaraq 86% deməkdir. Yalnız 57 nəfər(12, 6%) fəhlə var. Bəzi şöbələrdə iş yükünü həyata keçirən insanların sayının nisbətən az olması gözə çarpır ; bu da öz növbəsində mərkəzləşdirilmiş sektor yanaşması nöqteyi-nəzərdən tamamilə uyğundur. Belə bir təəssürat yaranır ki, törəmə müəssisələrdə monitorinq işini həyata keçirmək üçün işçilərin sayı kifayət etmir.

Sukanal İdarələrinin Kadr Təminatı Strukturu - Bakı, Sumqayıt, Abşeron

“Azərsu” ASC-nin ən böyük strukturu olan Bakı Sukanal idarəsinin ümumi işçi sayı oktyabr 2012 tarixə 3.454 nəfər təşkil etmişdir. Bütün törəmə müəssisələri arasında Bakı Sukanal idarəsi ən böyük işçi heyəti tərəddüdünə malikdir: yanvar 2012 tarixdə bu rəqəm 3.994 nəfər olmuşdur, bu da müvafiq olaraq 14,4% təşkil edir.İşçilərin xeyli hissəsi öz xahişləri ilə işdən azad olunurlar. Oktyabr 2012 tarixə qədər 2.678 nəfərin böyük hissəsi fəhlələr (77,5%), 714 nəfər ali təhsilli mütəxəssislər (20,7%) və 62 nəfər də aparat işçilərindən (1,8%) ibarət olmuşdur. 795 nəfər ali təhsillidir (23%).

Bakı Sukanal idarəsinin 15 istismar vahidində işçi sayı 250-600 nəfər arasında dəyişir. Hər vahiddə üç nəfər mühasib çalışır. Hər vahiddə “Azərsu” ASC-nin işçi heyəti nisbətinə uyğun olaraq texniki istismara nəzarət və işçi heyətin ehtiyaclarını müəyyən etmək məqsədi ilə bir mühəndis fəaliyyət göstərir.

Oxşar kadr təminatı strukturu digər qonşu Sukanal idarələrində də özünü biruzə verir: Sumqayıt (435 nəfər)ondan 342 nəfəri fəhlələrdir (78,6%), Abşeron (250 nəfər) ondan 181 nəfəri (72%) əl əməyi ilə məşğul olur. Hər iki Sukanal idarəsində işçi axını aşağıdır. Mütəxəssislər müvafiq olaraq 20% və 26% təşkil edir, ali təhsilli işçilərin nisbəti ümumi işçi sayının dörddə birinə (25%) bərabərdir.

Birləşmiş Sukanal və digər Sukanal İdarələrinin Kadr Təminatı Strukturu

Birləşmiş Sukanal idarəsinin ümumi işçi heyəti 2.578nəfər təşkil edir;bundan 110 nəfəri Bakıda yerləşən Baş İdarədə çalışır. Bu çərçivə daxilindəki hər bir Sukanal idarəsindəki (cəmi 54) işçi sayı kəndlərdə 30 nəfərdən Mingəçevirdə 160 nəfərə qədər dəyişir.

Bu struktur daxilində 1.888 nəfər (oktyabr 2012) fəhlə olaraq çalışır –ümumi nisbətin 73,2%-i. İşçi heyətin tərəddüdü aşağıdır (1.2%), işçilərin ümumi sayında 2012-ci ildən etibarən əhəmiyyətli dəyişiklik olmamışdır. 598 nəfər mütəxəssis (23,2%), 92 nəfər aparat işçi mövcuddur. Yekun etibarilə ali təhsilli insanların sayı Bakı şəhərinə nisbətən azdır və 435 nəfər təşkil edir (16,9%).


Hesabatı -


Səhmdar Cəmiyyətlərin Kadr Təminatı Strukturu

Gəncə, Şəki, Göyçay və Ağdaş törəmə səhmdar cəmiyyətlərdir. Gəncə şəhərində- təxmini olaraq 313.300 nəfər yaşayır –müəssisənin işçi heyəti 389 nəfər təşkil edir:ondan 336 nəfəri fəhlələrdir (86%), 50 nəfər mütəxəssis (12,6%)və 3 nəfər aparat işçisi (1%). Şəki şəhərində –mədəni irs – 85 nəfər fəhlə (72%), 30 mütəxəssis (25.4%) və 3 aparat işçisi (2.5%) olmaqlaümumi işçi sayı118 nəfərdir. Gəncədə 55nəfər (14,1%), Şəkidə isə 25 nəfər (21,2%) ali təhsillidir.

Göyçay və Ağdaş müəssisələrində (69/36 işçi) 50/26 fəhlə çalışır –nisbət 72%. Göyçayda 15, Ağdaşda 8 mütəxəssis ümumi işçi heyətin 22%-ni təşkil edir.Hər iki şəhərdə işçilərin 11%-i ali təhsillidir.

Boru Kəmərləri İdarələrində Kadr Təminatı Strukturu

“Azərsu” ASC-nin tabelyində boru kəmərlərinin fəaliyyəti və istismarı ilə məşğul olan altı idarə mövcuddur. Onların işçi heyəti 1.335 nəfərdir:onların böyük hissəsi fəhlələr (79,4%), 266 nəfəri mütəxissislər (20%); 9 nəfəri isə(1%) aparat işçiləridir. Təfsilatlı olaraq heyətin strukturu aşağıdakı kimidir:

� 228 nəfər Oğuz-Qəbələ-Bakı Boru Kəmərində fəaliyyət göstərir,o cümlədən bunun184 nəfəri fəhlələr (80,7%), 42 nəfəri mütəxəssislər(18,4%) və 2 nəfəri (0,9%) isə aparat işçiləridir. 52 nəfər ali təhsilli işçi var.

� Kür Su Xəttində (417 nəfər), ondan345 nəfəri fəhlələr (82,7%), 68 nəfəri mütəxəssislər (16,3%),və 4 nəfəri (1%) isə aparat işçisidir; 30 nəfər ali təhsillidir.

� Ceyranbatan Su Kəmərləri İdarəsinin 274 nəfər fəhləsi var, bu da 354 nəfərlik heyətin 77,4%-ni təşkil edir; 80 nəfər mütəxəssis (22,6%); 61 nəfər ali təhsilli işçi var.

� Səngəçal Su Kəmərləri idarəsinin 88 nəfər işçisi var, ondan 65 nəfəri (73,9%) fəhlə,23 nəfəri isə mütəxəssisi (26,1%) kimi fəaliyyət göstərir; 13 nəfər ali təhsillidir.

� H.Z. Tağıyev adına Su Kəmərləri idarəsinin ümumi işçi sayı 145nəfər təşkil edir: 108 nəfər fəhlə (74,5%), 35 nəfər mütəxəssis (24,1%) və 2 nəfər (1,4%) aparat işçisi var. 16 nəfər ali təhsillidir.

� Yekun olaraq,Xaçmaz Su Kəmərləri idarəsində 103nəfər işçi çalışır ki, bunun da 84 nəfərifəhlə (81,6%), 18 nəfəri mütəxəssis(17,5%) və 1 nəfər aparat işçisidir (1%). 4 nəfər ali təhsillidir.

Yardımçı Təşkilatlarda Kadr Təminatı Strukturu

Dörd təşkilat “Azərsu” ASC-yə su və kanalizasiya məsələlərində yardım edir:

� Sutikinti Müəssisəsinin ümumi işçi sayı 386 nəfərdir. Bunun 289 nəfəri fəhlələrdir (74,8%). Əlavə olaraq 91 nəfər (23,6%) mütəxəssis və 6 nəfər (1,6%) aparat işçisi fəaliyyət göstərir.

� İnvestisiyalar üzrə layihələndirmə işlərinin aparılması məqsədi ilə Sukanal Elmi-Tədqiqat və Layihə İnstitutu ilə Baş İdarə arasında müntəzəm şəkildə müqavilələr imzalanır. İnstitutda 156 nəfər çalışır – ondan 133 nəfəri mütəxəssisdir


Hesabatı -


(85,3%).126 nəfər ali təhsillidir. Yekun olaraq, institutda 15 fəhlə (9,6%) və 8 aparat işçisi (5,1%) çalışır.

� İstehsalat-Texniki Komplektləşdirməİdarəsindəümumi olaraq 35 nəfər çalışır: ondan 21 nəfəri (60%) mütəxəssis, 12 nəfəri fəhlə (34,3%) və 2 nəfəri (5,7%) isə aparat işçisidir.

� Nəqliyyat və Xüsusi Texnika İdarəsiavtopark və maşın-mexanizmlərin fəaliyyəti və istismarı ilə məşğul olur və ümumi işçi sayı 809 nəfər təşkil edir. İş 718nəfər fəhlə (88.8%), 79 nəfər mütəxəssis (9,8%) və 12 nəfər aparat işçisi tərəfindən həyata keçirilir (1,5%). 73 nəfər ali təhsillidir.

Kadr Təminatı Strukturu - Yekun

Oktyabr 2012 tarixə “Azərsu” ASC-nin tabeliyindəki 73 müəssisədə 10.502 nəfər çalışır:

� Böyük əksəriyyət, yəni 7.329 nəfər(69,8%) abonentlərlə birbaşa əlaqədə olan və su təchizatı və kanalizasiya xidmətləri üzrə bütün fəaliyyətləri yerinə yetirən və ya yerinə yetirməli olan Sukanal idarələrinin və ya Törəmə Səhmdar Cəmiyyətlərin payına düşür. Bu istismar vahidlərində 5.586 nəfər fəhlə (76,2%), 1.568 nəfər xüsusi mütəxəssis (21,4%) və 175 nəfər aparat işçisi fəaliyyət göstərir (2,4%).

� İşin xüsusiyyətindən asılı olaraq (monitorinq, koordinasiya, layihələndirmə) Baş İdarədə, Elmi-Tədqiqat və Layihə İnstitunda və İstehsalat–Texniki Komplektləşdirmə İdarəsində mütəxəssislərin sayı çoxluq təşkil edir: Bu üç müəssisədə çalışan 643 nəfərdən 543 nəfəri (84,5%) öz müvafiq sahələrində ixtisaslaşmış işçilərdir, ondan 84 nəfəri fəhlə (13%) və 16 nəfəri (2,5%) isə aparat işçisidir.

� Yekun olaraq, altı boru kəməri idarəsi, Sutikinti Müəssisəsi və Nəqliyyat idarəsi ümumilikdə 2.530nəfər təşkil edir ki – bunun da 2.067 nəfəri (81,7%) fəhlə,436nəfəri mütəxəssis (17,3%)və 27 nəfəri (1%) aparat işçisidir.

İşçi qüvvəsi axınının çox az – 1,6%-ə qədər olması çox təəccüblüdür. Dörd müəssisədə ümumi işçi qüvvəsi axını təxmini olaraq 2,7% və 5,6% arasında olduğu halda, Bakı Sukanal idarəsində bu rəqəm doqquz ayda 14,4% təşkil etmişdir.

Bütün müəssisələrdə qadın fəhlələrin və işçilərin say nisbəti çox aşağıdır, Baş İdarədə bu rəqəm 27,2%, Bakı Sukanal, Sumqayıt və Abşeron su idarələrində25,3%, Birləşmiş Sukanal idarəsində 17,8%, Nəqliyyat və Xüsusi Texnika idarəsində isə 3,8% təşkil edir. Cədvəl 3-də “Azərsu” ASC-nin kadr təminatı strukturunun xülasəsi verilmişdir.


Hesabatı -


Cədvəl3: “Azərsu” ASC-nin Kadr Təminatı Strukturu–Xülasə

Cəm

i

Fəh

lə

Mü

təxə

Ap

arat

Ali

təh

.

Ort

a ya

ş

Iş s

tajı

Azə

rsu

–d

a st

aj

Kiş

i

qad

ın

Baş İdarə 452 57 389 6 386 329 123

Bakı Sukanal, Sumqayıt,

Abşeron 4.139 3.201 867 71 973 3.089 1.050

Birləşmiş Sukanal (1+54) 2.578 1.888 598 92 435 2.120 458

4 Səhmdar Cəmiyyət 612 497 103 12 92 495 117

6 Boru Kəməri İdarəsi 1.335 1.060 266 9 176 998 337

Sutikinti Müəssisəsi 386 289 91 6 94 349 37

Elmi-Tədqiqat və Layihə

İnstitutu 156 15 133 8 126 89 67

İstehsalat – Texniki

Birləşmiş Müəssisə 35 12 21 2 22 26 9

Nəqliyyat və Xüsusi Texnika

idarəsi 809 718 79 12 73 786 23

CƏMİ 10.502 7.737 2.547 218 2.377 8.281 2.221

İşəgötürmə Prosesi

Həm Baş İdarə, həm də bütün törəmə müəssisələr üçün işçi heyəti Baş İdarə, daha dəqiq İnsan Resursları şöbəsi təyin edir. İstənilən funksional iş üçün ştat sayı spesifik ştat nisbətinə əsasən müəyyən edilir, məs. müəyyən uzunluqlu borunun texniki xidməti üçün müəyyən sayda su kəməri işçisi tələb olunur. Müvafiq iş təlimatı ilə birlikdə işçi heyətin nisbəti kadr təminatı planında müəyyən edilir.

Struktur və iş təlimatlarının tərkibi –məs. Birləşmiş Sukanal üçün işçi heyət –mərkəzi şəkildə Baş İdarədən təyin edilir, müvafiq olaraq da, Birləşmiş Sukanal öz tabeliyində olan 54 Sukanal idarəsi üçün iş strukturlarını və iş təlimatlarını müəyyən edir.

Hər hansı vakansiya olduğu halda, bu barədə məlumat istənilən törəmə müəssisəsi tərəfindən İnsan Resursları şöbəsinə ötürülür və vətəndaşın işə qəbulu üçün işəgötürmə prosesinə start verilir, ardıcıl olaraq iş üçün müraciət, işə qəbulla əlaqədar olaraq müsahibə aparılır və müraciət edən şəxs imtahan olunur. Bu prosedur, vakansiya bitənə qədər davam edir. Törəmə müəssisəsi tərəfindən edilən təklifə uyğun olaraq yekunda İnsan Resursları tərəfindən qərar verilir.


Hesabatı -


Diaqram7: AzərbaycanınSiyasiStrukturu1

B.4 İnfrastrukturun Fiziki vəziyyəti və Xidmətlərin Təminatındakı Çətinliklər

Bu bölmədə Azərbaycan respublikasında əhalinin strukturu və demoqrafik tendensiyalar ümumi baxış öz əksini tapır və su mənbələri, suyun keyfiyyəti və çirkab suyun axıdılması xidmətləri üzrə qısaca təsvir təqdim edilir. Əsas diqqət hər iki sahə üzrə xidmətlərin göstərilməsində ölkədə qarşıya çıxan çətinliklərə verilir.

Azərbaycan respublikasında əhalinin strukturu və demoqrafik tendensiya

Azərbaycan respublikası 66 rayondan, 77 şəhərdən, 258 qəsəbədən və 4.257 kənddən2 ibarətdir. İyun 2011 tarixdə ölkənin əhalisi 8.372.400 nəfər3 olmuşdur. Doğum səviyyəsinin 17,3% ilə 17,8%, ölüm səviyyəsinin isə 7,13% ilə 8,25% arasında olan dəyişməsinə əsasən ölkə əhalisi üzrə artım səviyyəsi 0,85% ilə 1,02% arasında dəyişir. Miqrasiya çox aşağıdır və maksimum olaraq mənfi 1,14 nəfər4 təşkil edir.

2011-ci il üzrə qiymətləndirmələrə əsasən,15 və 64 yaş arası şəxslər qadınların cüzi çoxluğu ilə 70,3% təşkil edir.Əhalinin 23,2%-i 14 yaşından kiçik şəxslərdir və kiçik bir hissə-6,4% 65 yaşından yuxarı insanlardır. Orta yaş 28,8 il təşkil edir.2011-ci ilin məlumatlarına əsasən, orta ömür yaşının 67,4-dən 71,3-ə yüksəlməsi gözlənilir. Şəhərlərdə yaşayan insanlar 52%, ucqar ərazilərdə yaşayan insanlar isə 48% təşkil edir (2010cu ilin məlumatına əsasən).

Həm kişi, həm qadınlar üzrə məktəb müddəti 11 ildir və yaxın gələcəkdə 12 il olması planlaşdırılır.

Yerüstü Su Mənbələri

Su mənbələri Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin nəzarətindədir. Ölkədə az sayda su mənbələri mövcuddur. Əlverişsiz iqlim şəraiti səbəbindən, xüsusilə Kür-Araz ovalığı və Abşeron yarımadası suyun çatışmazlığından əziyyət çəkir. Azərbaycanın bu hissəsində əhalinin sıx yaşaması və bu ərazilərdə kənd təsərrüfatı istehsalının əsas etibarilə suvarma əkinçiliyi olmasısəbəbindən ölkə daha çox suyun istehsalında maraqlıdır.

Yerüstü su mənbələri çaylar, göllər və su anbarlarıdır. Əsas etibarı ilə Kür-Araz Çayları hövzəsinə məxsus olan çaylar dörd ölkənin ərazisində yerləşir. Ölkə içməli suyun5 70%-

2http://www.azstat.org/statinfo/demoqraphic/az/001_1.shtml

3 http://de.worldstat.info/Asia/Azerbaijan 4Əhali ilə bağlı bütün rəqəmlər 1.000 nəfərə əsasən


Hesabatı -


ni Kür Çayından götürür. Sahil ərazilərində su təchizatının xeyli hissəsi Samur Çayı kimi kiçik çaylardan əldə edilir. Göllər su təchizatının 0,90 km3-ni təmin edir, onların səthi təxmini olaraq 394 km2-dir.4 və 5-ci cədvəllərdə çaylar və göllər barədə əsas göstəricilər öz əksini tapmışdır. Diaqram 7-də Azərbaycandakı su mənbələrinin strukturu təqdim edilir.

Cədvəl4:Əsas Çay Göstəriciləri

Çay Mənsəbi Uzunluq(

km)

Sutoplayıcı

ərazi (m²)

Hündürlük səviyyəsi

m

Mənbə Mənsəb

1 Kür Xəzər dənizi 1.515 188.000 2.740 -27

2 Qanıx (Alazan) Mingəçevir su anba 413 16.920 2.560 75

3 Qabırrı (Iori) Mingəçevir su anba 389 4.840 2.560 51

4 Xram Kür çayı (sağ) 220 8.340 2.422 255

5 Ağstafaçay Kür çayı (sağ) 133 2.586 3.000 210

6 Kürəkçay Kür çayı (sağ) 126 2.080 3.100 18

7 Araz Kür çayı (sağ) 1.072 102.000 2.990 -11

8 Arpaçay Araz (sol) 126 2.630 2.985 780

9 Həkəriçay Araz (sol) 128 5.540 3.080 268

10 Samur Xəzər dənizi 216 4.430 3.600 -27

11 Pirsaat Xəzər dənizi 199 2.280 2.400 -11

12 Bolqarçay Mahmulçala gölü 168 2.170 1.710 -17

Cədvəl5:Əsas Göl Göstəriciləri

№ Gölün adı Yeri Sahəsi (km²)

Həcmi (milyon m³)

1 Sarısu Kür-Araz ovalığı 65,70 59,10

2 Ağzıbirçala Dəvəçi rayonu 13,80 10,00

3 Göygöl Kürəkçayın hövzəsi 0,79 24,00

4 Hacıqabul Kür-Araz ovalığı 84,00 12,10

5 Böyük-Ş Abşeron yarımadası 16,20 27,50

6 Ağgöl Kür-Araz ovalığı 56,20 44,70

7 Candarg Gürcüstanın sərhədi 10,60 51,00

8 Böyük Alagöl Qarabağ vulkanik yaylası 51,00 24,30

9 Aşıq-Qara Həkəriçayın hövzəsi 1,76 10,20

10 Qaraçuq Naxçıvançayın hövzəsi 0,45 2,53

5CEO, 2002,Amy Ewing, Water Quality and Public Health Monitoring of Surface Waters in the Kura-Araks River

Basin of Armenia, Azerbaijan, and Georgia, Water Resources Program - The University of New Mexico - Albuquerque, New Mexico 87131 - www.unm.edu/~wrp/ - Publication No. WRP-8 - July 2003


Hesabatı -


Diaqram8: Azərbaycanda su mənbələrinin strukturu

Su Anbarları və Su Təmizləmə Qurğuları

Ölkə üzrə 90%-i süni göl olan 11 su anbarı su mənbəyi kimi istifadə olunur. Şəmkir, Mingəçevir, Yenikənd, Varvara, Araz, və Sərsəng su anbarları Kür, Araz və Tərtərçaydan qidalanmaq şərti ilə inşa edilmişdir. Su anbarları enerji istehsalı, suvarma və içməli su təchizatı xidmətlərini yerinə yetirən kompleks su obyektləridir. Ən böyük anbar olan Mingəçevir su anbarı 1953-cü ildən istismar edilir.12 su təmizləyici qurğudan ən böyüyü Ceyranbatan Su Təmizləmə Qurğusu və Kür Su Təmizləmə Qurğusudur. Qismən fəaliyyət göstərməyən və yenidən qurulmalı olan kiçik su təmizləmə qurğuları məsələn, Gəncə və Mingəçevir şəhərlərində yerləşir.

Yeraltı su mənbələri

Azərbaycanda su sistemlərinin kiçik hissəsi yeraltı su mənbələrindən ibarətdir. Bu rəqəm 5% miqdarında qiymətləndirilir. Yeraltı su mənbələri dağətəyi və dağlıq zonalarda yerləşən kiçik şəhərlərdə və ucqar ərazilərdə mühüm rol oynayır.Bu mənbələr Naxçıvan, Gəncə, Xankəndi, Yevlax, Ucar, Ağdaş, Göyçay, Qazax, Tovuz, Şəmkir, Quba, Qusar, Xaçmaz, Ağdam, Şamaxı, Beyləqan, İmişli, Fizuli, Zəngilan, Cəbrayıl, Ağsu, Şuşa, Xocalı və Hadrut şəhərlərinin su ilə təminatında istifadə olunur.Bakı şəhəri və Abşeron yarımadasının su təchizatı problemlərini həll etmək məqsədi ilə,Samur-Vəlvələçay ovalığında yerləşən yeraltı su mənbələrinin III Bakı su kəmərinə birləşdirilməsi qeyd olunur. 2012-ci ilin yayında Azərbaycanda yeraltı su təchizatını həyata keçirən təxmini olaraq 2.000 quyu müəyyən edilmişdir.Cədvəl 7-də Azərbaycanda su mənbələri haqqında məlumat verilir.

Cədvəl6:Azərbaycandasuanbarları

Su anbarı Sahə (km²)

Həcmi (km³)

1 Mingəçevir 605,00 15.730

2 Şəmkir 116,00 2.680

3 Yenikənd 23,20 1.580

4 Varvara 22,50 0.060

5 Araz 145,00 1.254

6 Sərsəng 14,20 0.565

7 Ceyranbatan 13,90 0.186

8 Xanbulançay 24,60 0.052

9 Sirab 1,54 0.013

10 Ağstafachay 6,30 0.120

11 Xaçınçay 1,76 0.023


Hesabatı -


Cədvəl7:Azərbaycanda yeraltı su mənbələri

Regionlar Yeraltı su ehtiyatlarının tədqiqatı

(1.000/m³)

Cəmi Təsdiqlənmiş Cəmi

Dağətəyi və düzən ərazilər

1 Samur-Dəvəçi düzənliyi 1.686,10 - 1.686,10

2 Şəki-Zaqatala düzənliyi 2.000,00 - 2.000,00

3 Gəncə-Qazaxdüzənliyi 447,40 3.771,20 4.218,60

4 Qarabağ-Mil düzənliyi 665,80 1.565,70 2.231,50

5 Cəbrayıl düzənliyi 234,60 - 234,60

6 Naxçıvan düzənliyi 902,20 - 902,20

7 Şirvan düzənliyi 158,70 359,00 517,70

8 Muğan-Salyan düzənliyi 76,00 - 76,00

9 Lənkəran düzənliyi 86,00 - 86,00

10 Abşeron yarımadası 0,30 - 0,30

11 Böyük Qafqaz 17,70 - 17,70

12 Kiçik Qafqaz 74,60 - 74,60

13 Naxçıvanın dağlıq hissəsi 24,30 - 24,30

14 Şamaxı-Qobustan ərazisi 9,80 - 9,80

Cəmi 6.383,50 5.695,90 12.079,40

Nəqledici Xətlər

“Azərsu” ASC Bakı və Abşeron yarımadasını iki yeraltı mənbədən su ilə təchiz edir: onlardan biri Xaçmaz rayonunda, digəri isə Oğuz rayonunda yerləşir. Digər su mənbələrinə Samur Çayından qidalanan Ceyranbatan Su Anbarından gələn Ceyranbatan Su Kəməri və Kür Çayından qidalanan Kür Su Kəməri aiddir. Əlavə olaraq bir xətt Xaçmaz rayonundan (məs. Şollar Xətti), digər 2-ci Bakı Su Kəmərləri suyu Bakı şəhərinə nəql edir. Yeni Oğuz-Qəbələ Su Kəmərində indiyə qədər heç bir qəza və çöküntü qeydə alınmamışdır. 1910-cu ildə inşa edilmiş və 160 km uzunluğu olan Şollar Xətti Bakı şəhərini su ilə təchiz edən ilk xətt olmuşdur.

Su Tələbatı

Azərbaycan respublikasında içməli su üçün mümkün olan su tələbatı dünya üzrə adambaşına düşən istehlak miqdarından aşağıdır.

“Azərbaycanda su çatışmazlığı mövcuddur, belə ki il ərzində adambaşına düşən orta istehlak 1.000 m³ təşkil edir, bu dünyada ən aşağı rəqəmlərdən biridir.”6

Azərbaycanda su sayğacı quraşdırılmayan yerlərdə (məs. Gəncə) adambaşına günlük su istehlakı 450 litr olaraq müəyyən edilir, bu da öz növbəsində istehsal olunan sumiqdarının əhali sayına bölünməsi nəticəsində təyin olunur. “Azərsu” ASC adambaşına günlük 160 litr suyun təmin edilməsinə çalışır.

6USAID, 2002, cited in: Amy Ewing, l.c.


Hesabatı -


Suyun keyfiyyəti və Sağlamlıq

Suyun müvafiq keyfiyyətdə olması səhiyyə üçün əhəmiyyətli faktordur. Kür-Araz çaylarının sutoplayıcı ərazisinin strukturundan asılı olaraq hər iki çay Ermənistan və Gürcüstan respublikasının ərazisindən keçir. Bu səbəbdən, çayın aşağı axınlarından əldə edilən su çirklənməyə daha çox məruz qalır və suyun təmizlənməsi prosesində spesifik çətinliklər meydana gəlir:

“Kür və Araz çaylarının səth suları bir çox məqsədlər üçün, o cümlədən şəhər, kənd təsərrüfatı, sənaye və dağ-mədən sənayesində istifadə olunur və bu istifadələrin sonunda əmələ gələn tullantı məhsullar yenidən çaylara axıdılır. Çirklənmə maddələrinin xeyli hissəsi, o cümlədən şəhər istifadəsindən yaranan üzvi çirklənmə, kənd təsərrüfatı fəaliyyətlərinin nəticəsi olan xlor pestisidlər və yüksək azot miqdarı, sənaye fəaliyyətlərindən əmələ gələn kimyəvi çirklənmə və dağ-mədən sənayesinin nəticələri olan ağır metallar insan sağlamlığına böyük təhlükə yaradır.”7

Kanalizasiya suyunun təmizlənmədən çaylara axıdılması üzvi çirklənmə probleminə səbəb olur.Mikrobioloji çirkləndiricilər sudan əmələ gələn xəstəliklərə səbəb ola bilər. Əvvəlki dövrlərdə kənd təsərrüfatında pestisidlərdən geniş istifadə olunması hələ də suyun keyfiyyəti üçün təhlükə mənbəyi olaraq qalır.Səth sularının keyfiyyəti üzrə monitorinqlərin aparılmasına son zamanlarda başlanılmasına baxmayaraq, müəyyən qədər etibarlı və müqayisəli məlumatın əldə edilməsi mümkündür.

Azərbaycanın bir çox ərazilərində içməli suyun tərkibindəki bulanıqlıq əsas problemdir. Məsələn qeyd etmək olar ki, bu problem Ceyranbatan su anbarında, Kür Çayında və Şəki şəhərində mövcuddur. Həmçinin, digər Sukanal idarələri də çöküntü materialları səbəbindən əmələ gələn bulanıqlıqdan şikayət edirlər:çox xırda hissəciklər boru sistemlərini zədələyir. Suyun tərkibində olan bulanıqlıq suyun keyfiyyəti barədə abonentlərin şikayətinə səbəb olur. Yüksək konsentrasiyada “U bulanıqlıq səviyyələri əksər hallarda viruslar, parazitlər və bəzi bakteriyalar kimi xəstəliklərə səbəb olan mikroorqanizmlərin xeyli sayda olması ilə assosiasiya olunurlar”. 8 Problem hamıya məlumdur və yaxın gələcəkdə yeni çirkab su təmizləyici qurğuların tikintisinə və Bakı şəhərində yeni mərkəzi laboratoriyanın təşkil edilməsi ölkədə əsas diqqət mərkəzindədir.

Şəbəkələr və Su İtkiləri

İlk su xətti 1913-cü ildə Bakıda inşa edilmişdir. 1991-ci ildə müstəqillik əldə edildikdən sonra ölkənin infrastrukturu çox bərbad vəziyyətdə idi. Su təchizatı şəbəkələrinin əksər hissəsi öz istismar dövrlərini başa vurmuşdular, çox bərbad vəziyyətdə idilər və müasir tələblərə cavab vermirdilər. Törəmə müəssisələrin köhnəlmiş su və çirkab su boruları haqqındakı təqdim etdikləri hesabatlarda tez-tez boru partlamaları qeyd edilirdi. Boru xətlərində olan su sızmaları suyun təzyiqinin müntəzəm şəkildə azalmasına və təchizat sistemi daxilinə infiltrasiya axınlarının qarışmasına səbəb olurdu.Zəruri avadanlığın olmaması səbəbindən, boru partlamaları təmir oluna bilmirdi. Bəzi sistemlər yay aylarında suyun təchizatında problemlərlə üzləşirlər.Digər idarələr əsasən daşqınların nəticəsi olaraq dağılmış su təmizləmə qurğularını illər uzunu istifadə etməli

7 Amy Ewing, l.c.

8USEPA, 2002 - cited in: Amy Ewing, l.c.


Hesabatı -


olmuşlar(Gəncə, Göyçay): xam suyun tərkibində olan çöküntülər birbaşa boru sisteminə daxil olur və sınmalara səbəb olurdu. Kritik faktorlardan nəticə çıxarsaq, o zaman görərik ki, bir çox şəhər və qəsəbələrdə (kəndlərdə) borular şəbəkə şəklində planlaşdırılmamışdır, ölü sonluğu olan borular suyun axımına maneə yaratmış, sistemə havanın dolmasına səbəb olmuş və ağır korroziyaya səbəb olmuşdur. Bu hadisə xüsusilə Bakı və Gəncə şəhərlərində üstünlük təşkil edir.Bəzi ərazilərdə qeyri-sabit elektrik təchizatı suyun verilişində çətinliklər yaradır. Məsələn, Gəncə şəhərində elektrik enerjisinin tez-tez kəsilməsi suyun quyulardan çıxarılmasında problemlər yaradır.

Su itkiləri yüksəkdir: bütün ölkə üzrə bu nisbət 40 və 65% arasında tərəddüd edir. Bakı şəhəri üçün bu nisbət istehsal olunan suyun 70%-i miqdarındadır. Su itkilərinin qiymətləndirilməsi üçün üçün böyük su sayğacları quraşdırılmışdır. İtkilərin 25%-i qeyri-qanuni qoşulmaların, 25%-i sudan istifadəyə görə ödəniş etməyən abonentlərin, 50%-i əsas etibarilə nəqledici xətlər və şəbəkələrdə baş verən texniki itkilərin payına düşür; su təmizləyici qurğularda və ev qoşulmalarında bu rəqəm çox aşağıdır. Törəmə müəssisələr olan tez-tez nəqledici xətlərdə olan qeyri-qanuni qoşulmalar barədə məlumat verirlər; bu da öz növbəsində boru xətlərində problemlərin əmələ gəlməsinə səbəb olur.

İtkilərə nəzarət etmək məqsədi ilə(məs. Bakıda), müvafiq ölçmə işləri aparılmalı olan təchizat əraziləri çox böyükdür, çünki əvvəlki zonalar bir-biri ilə qeyri-leqal şəkildə birləşmişlər. Şəbəkələrin yerlərini göstərə bilən xəritələr mövcud deyil. “Azərsu” ASC-nin İKT departamenti bu aspektdə hazırlanan xəritə üzərində boru yerlərini göstərmək məqsədi ilə təcrübəli işçilərin yaddaşında qalan məlumatların əldə edilməsi kimi bəzi təşəbbüslər göstərmişdir.

Bakı şəhərində boruların yenisi ilə əvəz olunması prosesinə yeddi il əvvəl başlanmış və bu əsasən günlük su təchizatı saatlarının artırılması kimi ilkin müsbət nəticələrini verməyə başlamışdır.

Su Sayğacları

Bakı şəhərində su sayğaclarının quraşdırılmasına 20059-ci ildə başlanılmışdır, 2012-ci ilin yay mövsümündə bütün ev təsərrüfatları üzrə quraşdırılmış su sayğaclarının əhatə dairəsi 60%-ə çatmışdır. Proqram üzrə hər ay 5.000 ədəd sayğacın quraşdırılması nəzərdə tutulur. Sayğacların quraşdırılması üçün dövlət müəssisələri və özəl müəssisələr ödəniş etməlidirlər, lakin ev təsərrüfatları üçün isə bu proses pulsuzdur.

Məişət abonentlərinin su sayğacları beş ildə bir dəfə, kommersiya abonentlərində isə ildə bir dəfə yoxlanılır. Bu yoxlama “Azərsu” ASC-nin və Dövlət Standartları və Metrologiya Komitəsinin nümayəndələri tərəfindən həyata keçirilir. Komitə standartlaşmaya və su sayğaclarının qeydiyyatına nəzarət edir və quraşdırılmış sayğacları təsdiq edir. Törəmə müəssisələrdə bu iş heyət tərəfindən sahədə yerinə yetirilir.

02/2012 tarixdən etibarən Bakı Sukanal idarəsi sayğacların oxunmasından dərhal sonra qəbzlərinn çap və təqdim edilməsinə imkan verən pos-terminalların tətbiqinə başlamışdır. Eyni zamanda, Bakı şəhərində smart-kart tipli su sayğaclarının

9Hər birində 3 nəfər olan 11 qrup gün ərzində bir qrup üzrə təxmini olaraq mənzillərdə 13 su sayğacı, müəssisələrdə is 10-a yaxın su sayğacı quraşdırır. 454.000 su sayğacı quraşdırılmışdır: ondan 366.000-i məişət su sayğacıdır, bəzən isti və soyuq su səbəbindən bir mənzildə iki və ya üç sayğac quraşdırılır


Hesabatı -


quraşdırılması pilot layihə daxilində həyata keçirilir və yay 2012 tarixə qədər 900 belə su sayğacı quraşdırılmışdır.

Çirkab Suyun Axıdılması

Yerli bəyannamələrə əsasən, bəzi rayonlar heç bir kanalizasiya sistemindən istifadə etmirlər;onlardan bəziləri çirkab su şəbəkəsinin su təchizatı şəbəkəsinə oxşar şəkildə köhnə olmasını, boruların tıxanmış olmasını və bunun da boru problemlərinə və elektrik motorlarının sıradan çıxmasına səbəb olmasını qeyd edirlər. Yağış və çirkab su üçün birləşmiş kollektorlar bir çox rayonlarda problemlərə səbəb olur, çünki yağan güclü yağışlar zamanı iki funksiyanı eyni zamanda yerinə yetirən kollektorlarda su qaynayaraq səthə çıxır. Kollektor sistemlərinin ayrılması nəzərdə tutulur.

Bir çox çirkab su qurğuları istismar edilmir və ya yalnız minimal fəaliyyət göstərir. Gələcəkdə istifadə edilmə məqsədləri üçün çirkab su lil konsentrasiyaları AB təlimatlarına uyğun şəkildə yoxlanılmalıdır.

B.5 İnvestisiyalar

Bu fəsildə investisiya məsələləri üzrə qısa icmal öz əksini tapır. “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsində yerləşən Layihələrin Ekspertiza şöbəsi bütün layihələndirmə işlərində iştirak edir. 2012-ci ilin yay mövsümündə150 fərqli layihəhəyata keçirilmə və40 yeni layihə isə planlama prosesində idi10.Su və çirkab su üzrə bir çox layihələrdə proqnozlaşdırılan müddət 2035-ci ildir.Bütün layihələrin məqsədi ümumilikdə su təchizatı sisteminin bərpasıdır: suyun istehsalı və təmizlənməsi, suyun saxlanılması, ev qoşulmalarına qədər olan nəqledici xətlər və paylayıcı şəbəkə, çirkab suyun toplanması və təmizlənməsi. Layihələr həm dövlət büdcəsi hesabına, həm də beynəlxalq maliyyə institutları hesabına maliyyələşdirilir.

On su təmizləyici qurğunun tikintisi planlaşdırlır.Beş çirkab su təmizləyici qurğudan üçü Bakıda yerləşir. 2035-ci ilə qədər Azərbaycanda ümumilikdə daha 50 çirkab su təmizləyici qurğunun tikintisi planlaşdırlır.Nümunə olaraq biz, layihələrin siyahısını təqdim edirik, bu layihələr investisiya dinamikasına əsasən qeyd-şərtsiz tamamlanmalıdır11:

� Dekabr 2012 tarixdə Bakıda yeni Mərkəzi Laboratoriyanın açılışı nəzərdə tutulur. Bu laboratoriyada bütün Azərbaycandakı su və çirkab suyun keyfiyyəti analiz ediləcəkdir. Tətbiq ediləcək parametrlərin sayı mövcud 62-dən 90-a qədər yüksələcəkdir. Dövlət Standartlaşdırma Komitəsinin tərtib etdiyi siyasətə uyğun olaraq, yeni standartların tətbiqi hazırda işlənib hazırlanır.

� Azərbaycan respublikası ilə Asiya İnkişaf Bankı arasında imzalanan kredit sazişinə əsasən, Kiçik Şəhərlərdə Su Təchizatı və Kanalizasiya Layihəsi çərçivəsində Ağdaş və Göyçay şəhərlərinin su təchizatı və kanalizasiya sistemləri yenidən qurulur.

� Asiya İnkişaf Bankının maliyyələşdirdiyi Su Təchizatı və Kanalizasiya İnvestisiya Proqramı çərçivəsində Ağcabədi, Beyləqan, Balakən, Ağdaş, Göyçay, Naxçıvan və həmçinin Bakının ətraf qəsəbələrinin su təchizatı və kanalizasiya sistemləri yenidən qururlur.

10İyun 2012 tarixdə Baş İdarədən verilən məlumatlara əsasən 11Məlumat “Azərsu” ASC-nin internet saytından əldə olunmuşdur, http://azersu.az/en


Hesabatı -


� Azərbaycan hökuməti ilə Dünya Bankı arasında imzalanan kredit sazişinə əsasən, Milli Su Təchizatı Kanalizasiya Xidmətləri Layihəsi I, çərçivəsində dörd rayon mərkəzində və ona yaxın kəndlərdə su təchizatı və kanalizasiya sistemlərinin yenidən qurulması həyata keçirilir. Şamaxı, Qəbələ, Saatlı və Sabirabad rayonları bu layihəyə daxildir.

� Azərbaycan respublikası ilə Almaniyanın KfW Bankı arasında imzalanan kredit sazişinə əsasən Açıq Kommunal İnfrastruktur Proqramı II çərçivəsində Gəncə və Şəki şəhərlərinin su təchizatı və kanalizasiya sistemlərinin yenidən qurulması həyata keçirilir. Hökumət ilə İsveçrə Konfederasiyası arasında imzalanan sazişə əsasən həmçinin SECO Açıq Kommunal İnfrastruktur Proqramı I və II layihələrini maliyyələşdirir.

� Yapon Beynəlxalq Əməkdaşlıq Agentliyi ilə imzalanan sazişə əsasən Şəhərlərin Su Təchizatı və Kanalizasiya Layihəsi çərçivəsində on şəhərdə və rayon mərkəzində (Şirvan, Salyan, Neftçala, Qusar, Xaçmaz, Xızı, Qobustan, Yevlax, Bərdə və Naftalan) su təchizatı və kanalizasiya sistemlərinin yenidən qurulması həyata keçirilir.

Layihələrin müəyyən hissəsi Azərbaycan Dövlət Büdcəsi hesabına maliyyələşdirilir, belə ki, 2011-2013-cü illərdə Bakı şəhərinin və onun ətraf qəsəbələrinin Sosial inkişafı Dövlət Proqramı üzrə Ceyranbatan su təmizləmə qurğusunda ultra-filtrasiya texnologiyası ilə təmizləyici qurğu quraşdırılmışdır. Həmçinin, yeni nəqledici xəttin, su paylayıcı şəbəkənin və su anbarlarının tikintisi nəzərdə tutulur.

Su təchizatı və kanalizasiya sistemlərinin yenidən qurulması üzrə müəyyən layihələr kiçik və orta şəhərlərdə abonentlərin xidmət təminatının yaxşılaşdırılmasına xidmət edir. Bütün layihələr üzrə vaxt proqnozu əhali artımı üzrə 2035-ci il olaraq nəzərdə tutulur və Azərbaycan dövlət büdcəsi hesabına şəbəkələrin bərpa edilməsi planlaşdırılır

� Quba, Qırmızı və Timiryazev qəsəbələri və Dəvədabanı; � Hacıqabul 30.400 abonent üçün, � İmişli 40.000 abonent üçün, � Şamaxı 45.700 abonent üçün. Çirkab su təmizləyici qurğu şəhərin kənarında inşa

ediləcəkdir. � Mingəçevir 120.500 abonent üçün, � Zərdab 120.500 abonent üçün, � Kürdəmir 22.300 abonent üçün, � Biləsuvar 230.00 abonent, Qax 13.500 abonent Qaxbaş və Qaxingloy kəndləri

7.200 abonen üçün.

Yekun

Yeni layihələrin əhəmiyyətli sayda olması həmçinin onların idarə edilməsi üçün mühüm imkanlar tələb edir. Təyin edilmiş qrafikə uyğun hərəkət etmək üçün “Azərsu” ASC-nin işçi heyəti müxtəlif layihə heyətləri ilə davamlı əlaqə saxlamalıdırlar.

Tez-yez ortaya çıxan problem su və çirkab su təmizləyici qurğuların idarə edilməsində xüsusi əhəmiyyət daşıyan quraşdırılmış texniki avadanlıqların düzgün qaydada idarə edilməsidir.


Hesabatı -


İnvestisiyaların diqqət mərkəzində infrastrukturun inkişafı dayanır.Lakin idarəetmə və istismarda olan çatışmazlıq kadr potensialının gücləndirilməsi və təlimlərin keçirilməsini labüd edir. Bu, təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi üçün əsasdır.

C. TƏLIM EHTIYACLARININ QIYMƏTLƏNDIRILMƏSI VƏ KADR POTENSIALININ

GÜCLƏNDIRILMƏSI

Bu fəslin mövzusu olan kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi Şöbə və Departamentlərin işinə uyğun olaraq hazırlanmışdır. Biz “Azərsu” ASC-nin təşkilati strukturunda göstərilənlərə istinad edirik, bu da öz növbəsində üç fərqli səviyyəyə uyğun gəlir;

� Bakıda yerləşən Baş İdarə, � Bakı Sukanal və Birləşmiş Sukanal kimi mərkəzi idarə və nəzarət vahidləri, � rayonlarda texniki fəaliyyətləri icra edən və abonentlərlə birbaşa əlaqədə olan yerli

istismar vahidləri.

Bu səviyyələr arasındakı kadr potensialının gücləndirilməsi ilə təlim ehtiyaclarının qiymətləndirlməsi arasındakı əlaqəni daha yaxşı dərk etmək üçün, biz müəyyən prosedur daxilində əməl edilməli olan addımları məntiqli şəkildə həyata keçiririk. “Azərsu” ASC-nin öhdəliklərinə və hüquqi şərtlərə uyğun tələb olunan sənədlərin və məhsulların hazırlanması, eyni zamanda ÜST standartlarına uyğun şəkildə sağlam və təhlükəsiz su təchizatının təmin olunması məqsəd ilə hüquqi işlərdən təşkil olunan proseslər müxtəlif səviyyələr, o cümlədən Şöbə və Departamentlər üzrə biri-birinə uyğunlaşmalıdırlar.

Bu tapşırığın Texniki Tapşırığına əsasən, biz təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsini beş fəaliyyət sahəsinə bölmüşük.

� İdarəetmə və Müştəri Əlaqələri, � Su və Çirkab Su İnvestisiyaları, � Su və Kanalizasiya Sistemlərinin Tikintisi, � İstimar, Texniki Xidmət və Suyun Keyfiyyəti, � Mühasibatlıq və Maliyyə İdarəçiliyi.

Hər bir sahə üzrə bizmövcud təşkilati struktur cədvəlinə əməl edirik. Müvafiq olaraq biz (1) struktur və cari iş vəzifələri (2) spesifik çətinliklər, problemlər və dəyişikliklər barədə suallar ünvanlayırıq. Ardıcıl olaraq, (3.1) “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsi və(3.2) törəmə müəssisələr – həm nəzarət və idarəetmə vahidləri (Birləşmiş Sukanal, Bakı Sukanal), həm də rayonlarda yerləşən Sukanal idarələrinə (3) kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi məsələlərini təqdim edirik.

Bizim müəyyən etdiyimiz təlim ehtiyacları təlimlər üçün verilən təkilflərdə öz əksini tapır; bu təkliflər təfsilatı ilə fəsilD.1.4, Təlim Planında təqdim edilir. Ardıcıl olaraq, təlimlər fəsil D.1.5 Təlim Planı və Təlim keçilməli olan Sahələrdə göstərilir.


Hesabatı -


İdarəedici Təlim

Abonentlər

Heyət

Yerli orqanlar

AzərsuMonitorinq

Texnikiqurğular

Sukanallarşəbəkəsi

Rəhbər

Maliyyə

C.1 İdarəetmə və Müştəri Əlaqələri

� “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsindəki əlaqədar Şöbələr və Departamentlər:

- İnsan Resurları şöbəsi, o cümlədən Personal və Əmək Haqqı - Təlim Mərkəzi - Şikayət və Müraciətlər şöbəsi - Katiblik, Mətbuat Xidməti və İctimaiyyətlə Əlaqələr şöbəsi - Arxiv - Sənədləşmə, İşlər İdarəsi və İnzibati Məsələlər şöbəsi - Daxili Audit şöbəsi, o cümlədən Normativ Sənədlərin Tətbiqi üzrə Araşdırmalar

şöbəsi - Hüquq Departamenti, o cümlədən Hüquqi Mübahisələrlə İş üzrə şöbə və

Beynəlxalq Layihələrin və Müqavilələrin Hüquqi Təminatı şöbəsi - İnformasiya və Kommunikasiya Texnologiyaları - İdarəetmənin İnkişafı

� “Azərsu” ASC-nin Törəmə Müəssisələri və Sukanal İdarələrindəki şöbələr

- Orta səviyyəli rəhbərlik - Yuxarı rəhbərlik vəzifələri

C.1.1 Rəhbərlik-Orta Səviyyəli Rəhbərlik – Üçüncü Səviyyəli Rəhbərlik

Bu bölmədə təqdim edilən kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi Baş İdarə, Bakı Sukanal, Birləşmiş Sukanal, Sumqayıt Sukanal və Ceyranbatan Sukanal idarələrinin müxtəlif şöbə və departamentlərinin rəhbərləri ilə aparılan müsahibələrə əsaslanır.

Müsahibələrdə əsas diqqət rəhbərlik səviyyəsi üzrə təlimlərə yönəldilməmişdi, lakin hər müsahibənin sonunda ümumi idarəetmə və ya inkişaf ehtiyacları ilə bağlı suallar verilirdi. Qiymətləndirməni daha da ətraflı həyata keçirmək üçün iyul 2012 tarixdə törəmə müəssisələrə (Sukanal idarələrinə, Açıq Səhmdar Cəmiyyətlərə) sorğu vərəqələri göndərilmişdir. Bu bölmədə kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi üzrə MACS şirkətinin ekspertlərinin tənqidi qiymətləndirmələri öz əksini tapmışdır.


Hesabatı -


1. Struktur və mövcud iş qrafiki

“Azərsu” ASC-nin 73 müxtəlif müəssisələrində təxmini olaraq 10.500 nəfər işçi çalışır12. Hər müəssisədə şöbə və departamentlər mövcuddur –məs. Baş İdarədə bunların sayı təxmini olaraq 20-dir. “Azərsu” ASC-də və törəmə müəssisələrdə çalışan rəhbər işçilərin ümumi sayı 1-ci, 2-ci və orta dərəcəli rəhbər işçilər daxil olmaqla 500 nəfər olaraq qiymətləndirilir.Əgər 3-cü səviyyə rəhbərlik işçilərini də daxil etsək – məs. heyət və ya növbə rəisləri və ya iş icraçıları – o zaman bu işçilərin ümumi sayı 2.000 nəfərdən çox ola bilər. Bu təxmini rəqəmlərə əsasən, biz “Azərsu” ASC-də və törəmə müəssisələrdə dörd idarəetmə səviyyəsi görürük:

� Üst (1-ci) Rəhbərlik“Azərsu” ASC-nin strateji inkişafına məsuliyyət daşıyır.Üst rəhbərlik müəssisə mühitinə siyarət etmiş tələblər – dövlət orqanları tərəfindən hazırlanmış, sektor siyasəti, siyasi və beynəlxalq təşkilatların baza səviyyələri ilə daxili prosesləri balanslaşdırmalıdır. Üst rəhbərlik daxili riskləri müəyyən etməli və onları azaltmalıdır.“Azərsu” ASC-də bu səviyyə Sədr tərəfindən icra olunur.

Təcrübə göstərir ki, üst rəhbərlik liderlik vəzifəsini birtərəfli yolla icra edə bilər: buradan belə anlaşılır ki, istənilən mühüm və təcili qərarların verilməsində aparıcı mütəxəssislərin fikirləri nəzərə alınmaya bilər. Dərk edilən məsələ odur ki, bəzi strategiyaların icra edilməsi kompleks və çətin bir işdir və aşağı səviyyəli rəhbərliyin zəif işçiləri ilə probemlərin həll edilməsi planların həyata keçirilməsini qeyri-mümkün edə bilər.

� İkinci dərəcəli rəhbərlik - ən son məlumatlara əsasən - təşkilatın onurğa sütununu formalaşdırır. İkinci dərəcəli rəhbərlik ümumilikdə 10.000 nəfərə yaxın işçinin çalışdığı müəssisədə yaxşı idarəçilik sistemi yaratmağa məsuliyyət daşıyır; dünya praktikasında sübut olunmuşdur ki, bu rəhbərlk gündəlik iş prosesində mühüm əhəmiyyət kəsb edən stimulverici tərəfdir 13 .İkinci dərəcəli rəhbərlik zəruri və müstəsna funksiyanı icra edir: bir tərəfdən bu rəhbərlər gündəlik iş prosesinə daha yaxındırlar, bu səbəbdən də onlar aparıcı mütəxəssis biliyinin əldə olunması və qiymətləndirilməsi imkanlarına malikdirlər.Digər tərəfdən də, onlar üst rəhbərliyə yaxındırlar və belə olan halda strateji qərarların qəbul edilməsində onların təsirləri vardır. İkinci dərəcəli rəhbərlik üst rəhbərlik ilə müəssisənin əsas hissəsi arasındakı körpüdür. “Azərsu” ASC-də bu səviyyə Sədrin Müavinləridir, lakin Bakı Sukanal və Birləşmiş Sukanal kimi mühüm təşkilatların Müdirləri də bu səviyyəyə daxil edilə bilər.

� Orta səviyyə rəhbərliküst rəhbərliyin strateji qərar qəbul edən tərəfləri və bu qərarların icraçıları arasındakı əlaqəni təmin edir.Orta səviyyə rəhbərliyə liderlik və aparıcı qərarların qəbul edilməsi funksiyalarını icra edən bütün işçilər daxildir. Bu kateqoriya heyət rəhbərlərindən (üçüncü səviyyə rəhbərlik) tutmuş, “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsindəki bütün departament rəhbərlərini və kiçik Sukanal müəssisələrinin müdirlərini əhatə edir.

Orta səviyyə rəhbərlik ikinci səviyyə rəhbərlik ilə üçüncü səviyyə rəhbərliyin arasında yer alır və daha praktik düşüncə imkanlarına malikdir. Orta səviyyə rəhbərlər strateji rəhbərlik ilə şirkətin aparıcı nüvələri arasında əlaqələndirici vəzifəsində çıxış edirlər və onlar çox zaman özlərini ziddiyyətli bir vəzifənin aparıcı

12Yay 2012 tarixdə təqdim edilmiş müəssisənin təşkilati strukturuna əsasən 13

Kienbaum və Britaniya tədqiqat müəssisəsi ORC 2011-ci ildə dünya üzrə 10.000 nəfər işçi axtarmışdır


Hesabatı -


hesab edirlər: yuxarının dəyişiklik etmək barədə qərarları, aşağının isə stabil qalmaq istəkləri;yuxarının daha yüksək nəticələr nümayiş etdirmək tələbi, aşağının isə işin yüngülləşdirilməsi istəyi;yuxarıdan sadəcə baxış, aşağıdan isə mümkün maneələr.

İndiyə qədər müəssisə daxilində orta səviyyə rəhbərliyin rollarının əhəmiyyətinə məhəl qoyulmamışdır. Onların vəzifələrinin müəyyən edilməsi ilə bağlı demək olar ki, heç bir konsepsiya mövcud deyil.Lakin, orta səviyyə rəhbərlik yuxarı səviyyə rəhbərliyə gedən yolda tranzit stansiyası deyil, onun öz dəyəri var və onlar müəssisəsini strateji cəhətdən idarə etmək istəyirlər, lakin onlar eyni zamanda fəaliyyət sahələrində də öz bacarıqlarını nümayiş etdirmək istəyirlər. Bu nöqteyi-nəzərdən “Azərsu” ASC-də gələcək təlim proqramları çərçivəsində orta səviyyə rəhbərliyinin rol və vəzifələrinin genişləndirilməsi müvafiq ola bilər.

� Üçüncü səviyyə Rəhbərliyəheyət rəhbərləri və iş icraçıları daxildir. Onlar konsepsiyaları icraçı səviyyəsinə çatdırılar; onlar öz sahələrində yaxşı mütəxəssis olmağa borcludurlar. Onlar işçiləri təlimatlandırır və onların fəaliyyətinə nəzarət edirlər. Bu səviyyədə işin nəticəsi mühüm rol oynayır, çünki heyət rəhbərləri öz işlərinin yaxşı nəticədə olmasına cavabdehlik daşıyırlar. Onlar eyni zamanda, işlərin tamamlanması üçün zəruri avadanlığın, istehlak materiallarının və digər resursların təmin edilməsinə məsuliyyət daşıyırlar. Həmçinin görülən işlər barədə də hesabat təqdim edirlər.

2. Spesifik çətinliklər, problemlər və dəyişikliklər

2011-ci ilin yaz mövsümündən etibarən “Azərsu” ASC və onun törəmə müəssisələrinin rəhbər vəzifələrinə yeni işçilər təyin olunmuşdur. Əvvəldən mövcud olmayan şöbə və departamentlərin yaradılması və ya mövcud olanların işinə yenidən start verilməsi müəssisəsinin fəaliyyətinə öz müsbət təsirini göstərdi. Şöbə və departamentləri idarə edən gənc və işgüzar insanlar su və kanalizasiya sektorunun xüsusiyyətləri ilə tanış olmaq prosesindədirlər. Kadr potensialının artırılması və təlim proqramı kontekstində inkişaf proseslərinə dəstək verilməsi və bütün səviyyələrdə rəhbər işçilərin motivasiya edilməsi tövsiyə olunur.

“Azərsu” ASC üzrə bizim müəyyən etdiyimiz əsas çətinlik strateji uyğunluq və bir çox müxtəlif sahələr üzrə davamedici inkişaf və təşəbbüslərin koordinasiya edilməsidir. Təəccüb doğuran hal bundan ibarətdir ki, təşkilati inkişaf proseslərinin monitorinqi və hazırlanması və üst rəhbərliyin bütün bunları idarə etməsinə dəstək vermək üçün heç bir spesifik Şöbə fəaliyyət göstərmir. Digər məsələlərə lazımı qədər əhəmiyyət verilməsə, o zaman bu fakt səylərin ikiqat artırılması riskini ehitiva edə bilər.

Qarşıya çıxan digər bir çətinlik isə, müxtəlif şöbə və departamentlər arasında tələb olunan zəruri koordinasiya və uzlaşma elementləri barədədir. Xeyli sayda müsahibələrin nəticəsi olaraq qeyd edə bilərik ki, bir çox işçlərin iş prosesinə cəlb olunduğu halda iş yükünün idarə edilməsi əsas müzakirə mövzularından biridir.


Hesabatı -


3. Kadr Potensialının Artırılması və Təlim Ehtiyaclarının Qiymətləndirilməsi

Bu bölmədə rəhbərlik və orta səviyyə rəhbərlik sahəsində kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyacları qiymətləndirilməsi təqdim olunur.

Kadr potensialının gücləndirilməsi ehtiyacları

“Azərsu” ASC mühüm inkişaf prosesində olan böyük şirkət olduğundan, təşkilati inkişaf proseslərini koordinasiya edən Şöbənin yaradılması məqsədə uyğun ola bilər. Bu şöbə şirkətdə inkişaf proseslərinin hazırlanması, icra edilməsi və müvafiq olaraq üst rəhbərliklə məsləhətləşmələrin aparılmasında aktiv rol oynaya bilər. Şöbə əsas diqqətini aşağıdakı amillərə yönəldə bilər (1) müəssisənin strukturunun inkişafı (2) işçilərin və fəhlələrin maraqları. Təşkilati İnkişaf Şöbəsinin vəzifə təlimatlarına ətraflı olaraq aşağıdakılar daxil edilə bilər:

- Hansı işlərin cüt (qoşa) şəkildə yerinə yetirilməsini müəyyən etmək; - Müxtəlif şöbələrin birləşdirilməsi və ya ayrılmasının müəyyən edilməsi; - İşçi heyətin ehtiyaclarının müəyyən edilməsinə dəstək; - Prosedurlar üzrə icra məsələlərinin yerinə yetirilməsi və inkişaf təkilflərinin

verilməsi, - “Azərsu” ASC-nin fəaliyyətlərinin müvafiq qanunvericiliyə uyğun olmasını təmin

etmək məqsədi ilə yerinə yetirilməli olan hüquqi məsələlər üzrə qiymətləndirmələrin aparılması;

- Ətraf mühitin mühafizəsi standartları və ya çirkab su təmizləmə kimi yeni məsələlərin təşkilati struktur daxilində müəyyən edilməsi və bu struktura daxil edilməsi;

- Kəsişən məsələlərin nəzərə alınması üzrə informasiyanın təmin olunması; - Üst rəhbərlik tərəfindən tapşırılan digər məsələlər.

Təlim ehtiyacları

Təlim ehtiyacları təqdim edilmiş dörd rəhbərlik səviyyəsinə əsasən müəyyən edilmişdir. Biz, rəhbərlik səviyyəsində təlimləri açıq proqram yəni hədəf qrupları şəklində təklif edirik.Təlimlər bu qrup üçün tərtib ediləcəkdir, lakin açıq sözü o deməkdir ki, (öncəki qiymətləndirmələrə uyğun olaraq) müxtəlif rəhbər səviyyələrə məxsus olan işçilər də fərdi ehtiyaclarına uyğun olaraq müəyyən idarəetmə təlimlərində iştirak edə bilərlər.

� Üst və ikinci dərəcəli rəhbərlik üçün təşkilati inkişaf üzrə təlimlər təklifə əsasən təqdim edilə bilər: fərdi qaydada tərtib edilmiş təlim və məsləhət formaları bəzi üst idarəetmə mövzularını əhatə edə bilər, su və kanalizasiya sektorundakı etik standartlar, ümumi fikrin inkişafı, korporativ mədəniyyətin inkişafı,strateji düşüncə, təşkilati inkişaf məsələləri üzrə ssenari metodları və modelləri.

(Təlim planındakı 1.1-ə istinad edin.)

� Üst və ikinci dərəcəli rəhbərlik üçün su sektorundakı siyasətüzrə təlimlər (fərdi təkliflərə uyğun olaraq)su və çirkab su müəssisəsini üç müxtəlif yöndə təsir edə bilər.(1) vergi nizamnamələrini, səhiyyə məsələlərini və bazar şərtlərini əhatə edən Dövlət siyasəti və nizamnamələr (2) Şəhərsalmanın İnkişafına


Hesabatı -


demoqrafik inkişaf, şəhər və sənaye inkişafı daxil edilə bilər. Üçüncü bölmədəmaliyyə vəsaitlərinin mümkünlüyü verilmişdir.


� Orta səviyyə rəhbərliyin rol və vəzifələrinin genişləndirilməsinə gəlincə, orta səviyyə rəhbərliyin inkişafı proqramı nəzərə alına bilər:burada yalnız və yalnız orta səviyyə rəhbərlik nəzərə alınır. İlk addım orta səviyyə rəhbərlərin rolu üzrə qeydlərin hazırlanmasından ibarət ola bilər: eyni zamanda strateji liderlik düşüncəsinin operativ fəaliyyət ilə sıx əlaqəsi nəzərdən qaçmamalıdır. Bu proqrama aşağıdakılar daxildir:

(1) Öz bacarıqları hesabına fəaliyyət göstərmələri üçün aşağı və yuxarı səviyyə arasındakı neytrallığı təmin etmək məqsədi ilə diplomatik yanaşma: konfliktlərin həll edilməsi üçün orta səviyyə rəhbərliyə təlimlər keçirilməlidir.

(2) Üst rəhbərlik tərəfindən müəyyən edilən tələb edilən əsaslandırma texnikası nailiyyətlərin əldə edilməsinə kömək edə bilər: “həll yolu “ optimal hesab edildikdə suboptimal olduğu təqdirdə, adətən orta səviyyə rəhbərlikdən həm yuxarı, həm də aşağı səviyyələrdə izahatınverilməsi tələb olunur. Bu tapşırıq həm də yüksək əsaslandırma bacarığının olmasını tələb edir.

(3) “YOX” kəlməsinin və öz mövqeyinin ifadə edilməsi, rəhbərlik tərəfindən irəli sürülən tələblərin yerinə yetirilməsi mümkün olmadığı halda:əgər orta səviyyə rəhbərlik bu tələbi yerinə yetirmək iqtidarında deyilsə, o zaman O, qeyri-mümkünü mümkünə çevirmək üçün özünü məcazi mənada “həlak edəcək”. Üst səviyyə rəhbərlər adətən çətin bir məsələ barədə səmimi olaraq deyilən “YOX“ sözünü təqdir edirlər.

(4) Tapşırıqların azaldılması cəsarəti: adətən orta səviyyə rəhbərlikdən qəliz və mürəkkəb strategiyaları aydın və dərk edilən məlumatlara çevirmək tələb olunur. Qəliz və mürəkkəb strategiyaların işçilər və fəhlələr üçün səmərəli məlumat formasına çevrilməsi həmin şəxslərdən müəyyən linqvistik bacarıq və vərdişlərə malik olmağı tələb edir.

(5) Aydınlaşdırma bacarığı: orta səviyyə rəhbərlik strategiyaları icra oluna bilən səviyyə gətirməlidirlər. Onlar strategiyaları bilməli, dərk etməli və paylaşmalıdırlar; orta səviyyə rəhbərliyinin öhdəliyi çox əhəmiyyətlidir. Üst və orta səviyyəli rəhbərlik üçün strategiya seminarları ümumi olaraq fəaliyyət obyektlərini iş prosesinə və əksinə, strategiyaları reallıqlara çevirməyə kömək edə bilər.

(6) Liderlik bacarıqları:orta səviyyə rəhbərlik aparıcı olduqları təşkilati vahidin xüsusiyyətlərinin müəyyən edilməsində mühüm rol oynayır. Bu səbəbdən, liderlik modulu alternativ olaraq nəzərə alına bilər. Təfsilatlı məlumat Üçüncü Səviyyə Rəhbərlik üçün Liderlik bölümündəki Təlim Planında təqdim edilir.

(Təlim planındakı 1.3 və 1.4-ə istinad edin.)


Hesabatı -


� İyul 2012 tarixdə törəmə müəssisələrə göndərilmiş təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi üzrə sorğu vərəqinə cavab olaraq, üçüncü səviyyə rəhbərlik üçün idarəetmə və liderlik üzrə təlim aşağıdakıları əhatə etməlidir (1) liderlik və onun müvafiq tətbiqinin müxtəlif tipləri üzrə biliklər, (2) müəyyən edilmiş vəzifələr üçün ixtisaslı kadrların seçilməsi (3)heyətin öhdəlikləri və işçilərin saxlanması üzrə müxtəlif strategiyaların hazırlanması. Bu məqsədlə, əsas diqqətin aşağıdakılara yönəldilməsi çox əhəmiyyətlidir (4) əmək şəraiti və xüsusi əhəmiyyətli üfüqi əlaqə (5) fəaliyyət və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi, səlahiyyətlərin həvalə edilməsi prinsipləri, görüşlərin idarə edilməsi və daxili motivasiya prinsiplərinin bir hissəsi olan əks-əlaqə kimi insan resurlarının inkişafının müxtəlif metodları.


Ümumi idarəetmə işləri üzrə təlim modulları iyul 2012 tarixdə “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsindəki şöbə və departament müdirlərinə, o cümlədən törəmə müəssisələrin nümayəndələrinə göndərilən sorğu vərəqində göstərilən suallara alınan cavablara uyğun tərtib ediləcəkdir. Təklifə əsasən, fərdi təlim ehtiyaclarına uyğun olaraq ümumi idarəetmə məsələləri dörd qrupa bölünə bilər. Həyata keçirdiyimiz çalışma zamanı əldə etdiyimiz məlumatlara əsasən, biz aşağıdakı məsələləri əhatə etməyi təklif edirik:

� Strategiya mövcud vəziyyətdən hədəfə doğru irəliləmək yolunu müəyyən edir. İş prosesində idarəçilik üçün strateji düşüncə və yaradıcılıq üzrə təlimlər strategiyaların müəyyən edilməsini sürətləndirəcək. Bunun ardınca isə, müvafiq təşkilati vahidə uyğun olan müxtəlif hədəflərin təsviri gəlir; həmçinin bunun davamı olaraq hədəflərə nail olmaq üçün müxtəlif yolların məs. abonentlərin ödəniş etmələri üçün müasir xidmətlərin göstərilməsi metodları təqdim edilir. Strateji düşüncə strateji planlama çərçivəsində hədəfə nail olunması yollarını cəld şəkildə müəyyən etməyi təlim iştirakçılarına öyrədəcəkdir. Aydındır ki, dəqiq təsvir, müxtəlif ssenarilər və tədbirlərin adaptasiyası icra prosesi üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir.Strateji düşüncə keçmiş təcrübəyə əsaslanaraq öyrənilənləri gələcəkdə tətbiq etmək deməkdir. Yekun olaraq, təlimlər strateji hazırlıq və günlük iş prosesinə yaradıcılıq imkanları bəxş edən metodlar qazandıracaqdır.

(Təlim planındakı 1.6-a istinad edin.)

� Rəhbər şəxslər üçün müasir iş metodları üzrə təlimlərdə müxtəlif sahələr əhatə olunacaqdır, belə ki(1) iş yükünün idarə edilməsi və fəaliyyətin yüksəldilməsi, (2) iş yerinin hazırlanması, (3) qərar qəbul etmə prosesi, (4) iş sxemi və təşkilati strukturu nəzərdə tutmaqla problem həlli üçün metodlar, (5) işin təşklinin strukturu, (6) görüşlər və davranışın idarə edilməsi. Bu iş metodlarına növbəti mövzularda da toxunula bilər.


� Rəhbərlər üçün kommersiya hədəfləri üzrə təlimlərə su sektorunun kommersiyalaşdırılması ideyası ilə start vermək olar. Bu mənada, kommersiya hədəflərinin seçilməsi ehtiyaclarını və biznes planlaması üçün vacib olan biznes siyasətinin inkişaf yollarınının əhəmiyyətini vurğulamaq yerinə düşür.


Hesabatı -


Digər bir təlim mövzusu keyfiyyət və kəmiyyət göstəricilərinə əsaslanan monitorinq olacaqdır. Xidmətlərin planlanması və idarə edilməsi üzrə təlimlərin əsas diqqəti müştəri əlaqələrinə yönəldiləcəkdir. Xidmətlərin idarə olunması törəmə müəssisələrin abonentlərə göstərdikləri bütün xidmət fəaliyyətlərinin müəyyən edilməsi, həyata keçirilməsi və genişləndirilməsini əhatə edəcəkdir .


� Avropalı idarəetmə nəzəriyyəçisi Fredmund Malik-ə görə, səmərəli idarəetmənin beş prinsipiidarəetmənin dərk edilməsi yönündə yeni və nəzərdən keçirilən kəşflər kimi düşünülə bilər və davamedici iş prosesində təmin edilən geniş miqyaslı idarəetmə öhdəlikləri dərindən mənimsənilə bilər.


� Rəhbərllər üçün su təchizatının istismarı və monitorinqi üzrə təlimlər su mənbələrindən ev qoşulmalarına qədər istismar mərhələləri üzrə biliklərin mənimsənilməsinə yönəldilə bilər. Yeni avadanlıqlarla işləmək, işin yenidən təşkil olunması, həmçinin mövcud və planlaşdırılan fəaliyyət göstəricilərinin və ya təchizat sistemləri üçün fəaliyyət standartlarının monitorinqinin aparılması təlim mövzuları ola bilər. Gəlir gətirməyən suya (GGS) aid yeni yanaşmalar əhəmiyyətli ola bilər. Alternativ olaraq, yerli səviyyədə təşəbbüs irəli sürməyə hazır olmaq və iş yükünü tərtib etmək məqsədi ilə təlim törəmə müəssisələrin fəaliyyət məsələləri üzrə düşüncələri əhatə edə bilər.


� Rəhbər kimi özünə nəzarətüzrə təlimlər biliyin mənimsənilməsi və yönəldilməsi imkanlarını, özünü-təlim və özünü-motivasiya bacarıqlarını nəzərə ala bilər. Özünüidarəetmə və vaxtın idarə olunması təlimi gündəlik iş həyatının daha az stresslə idarə olunması və yüksək nəticələr əldə edilməsi üçün prioritetləri və müəyyən tapşırıqları əhatə edə bilər.


� Rəhbər kimi biznes əlaqələri və hesabatvermə üzrə təlim əlaqə prinsipləri, məlumatın dəqiqliyi (və qeyri-dəqiqliyi) və ümumi danışıq vərdişlərini əhatə edə bilər. Psixoloji yönümlü, yaxşı nizamlanmış müştəri əlaqələri mühüm rol oynayır. Görüşlərin məhsuldar, müştərək, interaktiv və nəticə yönümlü təşkil edilməsi bir çox rəhbər işçilər üçün çətindir və bunu həyata keçirməyi mənimsəmək lazımdır. Müəssisə (və ya şöbə və departament) daxilində əlaqə strukturları üzrə düşüncələr gələcəkdə gündəlik iş prosesində birbaşa və üfüqi əlaqə yanaşmalarını həyata keçirməyə həvəsləndirə bilər. Əsas rol həmçinin yerli əlaqə şəbəkələrinin təşkil edilməsi və fəaliyyət göstərməsinə verilməlidir. Yekun olaraq, strukturun vacib amilləri, texniki və ya maliyyə hesabatlarının tərtib edilməsi kommunikativ təlim modullarını əhatə edə bilər.


� Planlama proseslərinin peşəkar tərtibatı üzrə təlim zəruri planlama və proqnoz məsələlərini əhatə edir və burada doqquz modul nəzərə alına bilər (1)


Hesabatı -


planlama prinsipləri – planlama ssenariləri, (2) su planlamasının xüsusiyyətləri, (3) biznes planlaması, (4) strateji planlama/vəsaitlərin strateji idarə edilməsi, (5) ümumi idarəetmə məsələləri, (6)biliyin idarə olunması, (7)qarşılıqlı əlaqə və kommunikasiya, (8)baş planlar və texniki-iqtisadi əsaslandırmalar, (9) liderlik və özünüidarəetmə. Məqsəd su sektorunda əsas planlama prosesləri üzrə icmalın əldə edilməsidir; hədəf qrupuna ən azı beş illik stajı olan iqtisadçılar və mühəndislər daxil edilə bilər.


� Gənc rəhbərlərin inkişafı proqramı orta səviyyə rəhbər olmaq üçün gənc və istedadlı heyətin bacarıq və vərdişlərini inkişaf etdirə bilər. Bu, yuxarıda verilən planlama prosesləri üzrə təlimlərlə əlaqələndirilə bilər.Bu təlim “Azərsu” ASC-nin iş perspektivində həvəsləndirici səmərə verə bilər və gələcək inkişaf öhdəliklərininin həyata keçirilməsini sürətləndirə bilər. Belə bir proqram növbəti fəsildə İnsan Resursları bölməsində təqdim edilir.

C.1.2 İnsan Resurslarının İnkişafı

Bu fəsildə təqdim olunan kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi “Azərsu” ASC-nin İnsan Resursları şöbəsinin müdiri və bu şöbənin digər işçiləri ilə aparılan müsahibələr əsasında tərtib edilmişdir. Birləşmiş Sukanal və Bakı Sukanal idarələrinin müdirləri ilə aparılan müsahibələr də bu fəsildə təqdim olunan qiymətləndirməyə öz müsbət təsirini göstərmişdir. Eyni sözü, iyul 2012 tarixdə törəmə müəssisələrə (Sukanal idarələri, Açıq Səhmdar Cəmiyyətlər) təqdim olunan sorğulara aldığımız cavablara da şamil edə bilərik.Yekun olaraq, təqdim edilən rəylər İnsan Resurslarının İnkişafı sahəsində kadr potensialının artırılması və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi üzrə olan təsviri tamamlayır.

1. Struktur və mövcud fəaliyyət dairəsi

İnsan Resurslarının İnkişafı (İRİ) Azərbaycanın dövlət sektorunda son zamanlarda müəyyən edilmiş fəaliyyət sahəsidir. Hazıra qədər yalnız çox az dövlət müəssisələrində İRİ şöbəsi mövcuddur. Törəmə müəssisələrdə kadrlar şöbəsi mövcuddur.

İRİ şöbəsi 2012-ci ilin əvvəllərində təsis edilmişdir;Personal və Əmək haqqı şöbələri iyul 2012 tarixdə inteqrasiya olunmuşdur. O vaxtdan etibarən, bu təşkilati vahid –İşlər İdarəsinin tabelyində olan –işəgötürmə və personalı idarə edilməsi məsələləri ilə məşğuldur. Təlim Mərkəzi ilə birlikdə bu Şöbə həmçinin təlim məsələləri ilə də məşğul olur.

2. Spesifik çətinliklər, problemlər və dəyişikliklər

İRİ-nin təşkil edilməsi ideyası “Azərsu” ASC tarixində yeni bir hadisədir və bu Şöbə bir çox problemlərin həll edilməsi ilə məşğuldur. Əsas məsələ bu Şöbənin kadrlar və idarəetmədən ümumilikdə insan resurlarının inkişafı ilə məşğul olan və “Azərsu” ASC-nin bütün səviyyələri üzrə rəhbərlərinə İRİ müşavirliyi edə biləcək Departament səviyyəsinə qədər yüksəldilməsidr.


Hesabatı -


Bir digər məsələ isə, müəssisəni tərk edən işçilərinin qarşısının alınması üçün strategiyanın hazırlanmasıdır. Aparılan müsahibələr zamanı qeyd edildi ki, xidmətlərin yüksəldilməsi üçün işçi heyətin motivasiyasını artırmaq zəruridir.Ən çox qeyd edilən amillərdən biri də, birbaşa müştərilərlə təmasda olan işçi heyət və aparıcı funksiya daşıyan orta səviyyə rəhbərlərə “psixoloji” bacarıqların aşılanmasına duyulan ehtiyacdır.

Hazırda müəssisə daxilində təlim ehtiyaclarını və insan resurslarının inkişafı ehtiyaclarını müəyyən edən formalaşdırılmış metodologiya mövcud deyil. Bu yanaşma rəhbərliklə razılaşdırılaraq sistematik şəklə salınmalıdır.

3. Kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi

Bu bölmədə, biz İnsan Resurslarının İnkişafı sahəsində kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsini təqdim edirik.

Baş İdarədə kadr potensialının gücləndirilməsi ehtiyacları

Kadr potensialının gücləndirilməsi nöqteyi-nəzərdən İRİ sahəsində beş məsələnin nəzərdən keçirilməsi tövsiyə olunur: (1) İRİ planlaması üçün ümumi konsepsiya, (2) gənc və istedadlı mütəxəssislər üçün inkişaf perspektivləri üzrə karyera metodlarının idarəedilməsi, (3) daxili təlim resurlarının artırlması məqsədi ilə Təlimçilərin Təlimi (ToT) konsepsiyası,(4) iş təlimatları üzrə mövcud strukturun nəzərdən keçirilməsi və yenilənməsi, (5) qısa və uzun müddətli motivasiya strategiyasının hazırlanması.

� İnsan Resurlarının İnkişafı üzrə Planlama:

“İnsan Resurslarının İnkişafı gələcəkdə təlim və tədris, iş strukturu, karyera planlaması və idarəedilməsi üzrə məsləhət xidmətləri üçün tədbirləri özündə əks etdirir. Bütün bu tədbirlər çox müərkkəbdir və eyni zamanda öz müsbət təsirini göstərəcəkdir. Bu müsbət təsirləri sığortalamaq üçün İRİ həqiqi ehtiyaclara doğru istiqamətlənməlidir. Ehtiyaclar əsas etibarilə təşkilatın strateji məqsədlərini, həllini gözləyən tapşırıqlarla bağlı müvafiq fəaliyyət tələblərini və bu tələbləri yerinə yetirməli olan şəxslərin imkan və inkişaf sahələrini özündə əks etdirir. Buradan da belə nəticə hasil olur ki, məsələyə insan resurslarının inkişaf strategiyası müdaxilə edənə qədər, mövcud tələbatın dəqiq diaqnostikası tələb olunur14.”

İnsan Resurslarının İnkişafı Planıişçi qüvvəsinin bacarıq, vərdiş və imkanlarını analiz edə biləcək metodlar və yanaşmaları təmin etməldiri. Əldə edilən nəticələr bacarıq, vərdiş və imkanlar ilə müqayisə edilərək “Azərsu” ASC-nin missiyasının həyata keçirilməsi yönündə strateji planların hazırlanmasını və qarşıya çıxan çətinlikləri dəf etməyi təmin etməlidir. Mövcud və gələcək fəaliyyət tələblərini müəyyən etmək və iş məmnunluğunu təmin etmək məqsədi ilə iş yükü kvalifikasiyasını nizamlamaq üçün bu metod üzrə inkişaf ehtiyacları və əlavələr müəyyən edilməlidir.

14

Jurij Ryschka, Marc Solga, Axel Mattenklot: Praxishandbuch Personalentwicklung, Wiesbaden 2005, p. 31


Hesabatı -


İnkişaf metodları iş profilləri, işçi heyətlə aparılan qiymətləndirmə müsahibələri, təlimlər və təlim proqramları, orta və yuxarı yaşlı işçi heyət üçün proqramlar, gənc istedadların inkişafı proqramları və oxşar yanaşmalar düzgün qaydada nizamlanmalıdır.

Xüsusi diqqət motivasiya strategiyalarına verilməlidir, səbəb məvacib səviyyələrinin aşağı olmasıdır, bu da öz növbəsində iş öhdəliyinə və onun müəyyən edilməsinə əngəllər törədə bilər. İRİ strategiyaları üçün bütöv bir konsepsiyanın hazırlanması və həyata keçirilməsi məqsədi ilə “Azərsu” ASC-nin yeni fəaliyyətə başlayan İnsan Resurslarının İnkişafı şöbəsinə dəstək verilməsi məqsədə uyğundur.

� Karyera yolunun idarə ediməsi:gənc rəhbərlərin inkişafı proqramı (istedad inkişafı proqramı)“Azərsu” ASC daxilində perspektivlərin müəyyən edilməsi və gələcək inkişaf öhdəliklərinin yerinə yetirilməsində motivasiya effekti verə bilər. Karyera yolu və karyera inkişafı gənc işçiləri öz peşəkarlıqlarını artırmağa həvəsləndirə bilər. Karyera yolu proqramı mövcud imkanları və potensialı nəzərə ala bilər və gənc işçi heyəti onların fərdi inkişaf yolunda dəstəkləyə bilər.

Bu proqrama mütəxəssislik üzrə biliklər və heyətin idarə olunması daxil edilə bilər. Burada iki variant nəzərə alına bilər: ya bu biliklərin möhkəmləndirilməsi, ya da qısa müddətli təlimlər vasitəsilə rəhbərlik funksiyasının yerinə yetirilməsi məqsədilə liderlik bacarıqlarının inkişaf etdirilməsi.

Hər iki alternativi nəzərə almaqla, yeni ideyaların hazırlanması və layihə konsepsiyaları imkanları və onların həyata keçirilməsi əsas diqqət mərkəzindədir. Mövcud hədəflər inteqrasiya edilə və ya gələcəkdə inkişaf etdirilə bilər. Nəticə etibarilə həm fərdi işçi və ya fəhlə, həm də “Azərsu” ASC bu cür proqramdan bəhrələnəcəkdir.

� Təlimçilərin Təlimi (ToT):Daxili təlimçilərin yanaşmasında olan mövcud çatışmazlıqlar inkişaf ehtiyaclarını göstərir.ToT əsaslı təlimlər mexanika, energetika və ya avtomatlaşdırma kimi texniki məsələlərə istinad edə bilər.

Təlimlər nəzəriyyə və praktikanı, sistem və insan faktorunu, tədris və təcrübəni, sürətli inkişafı və dayanıqlığı bir-biriləri ilə əlaqələndirməlidir. Faktlardan əlavə təlimçilərin emosiyaları da nəzərə alınmalıdır.Nə edirsinizsə, edin hər zaman devizinizə sadiq olun. Praktiki təcrübənin, komanda işinin, marağın və unudulmaz hadisələrin bütün təlim prosesinə daxil edilməsi zəruridir. Təlimçilər üçün Təlimin konsepsiyası daxili təlimçilər heyətini yarada bilər ki, bu da öz növbəsində “Azərsu” ASC-nin işçi heyətinə sağlam didaktik bilik və bacarıqların öyrədilməsində öz köməyini göstərə bilər. Yerinə yetirilməli olan müəyyən tələblər Baş İdarədə təlim Ehtiyacları bölməsində təqdim olunur. Prioritet sahələrin üçdən beşə qədər artırılması tövsiyə olunur və bu ToT-də uyğun təlimlərlə həyata keçirilə bilər.

� İş profillərinin strukturları insan resurslarının inkişafı üçün baza rolunu oynayır, bu strukturlar bütün tədbirlər üçün başlanğıc nöqtəsini müəyyən edirlər. Mövcud iş profilləri aşağıda verilənlər üzrə məlumatları əks etdirirlər (1) tələb olunan kvalifikasiyalar, (2) oxşar vəzifələrdə təcrübə, (3) yerinə yetirilməli olan


Hesabatı -


işin təlimatları, (4) məvaciblərin artırılması barədə tələblərin irəli sürülməməsi haqqında razılıq, (5) yaşayış yerinə yaxın iş yerinin təmin edilməsi ilə bağlı təsdiq.

Müəyyən edilmiş tapşırıqların yerinə yetirilməsi üçün bu strukturun müxtəlif qruplar üzrə genişləndirilməsi tövsiyə edilir. “Azərsu” ASC-də müxtəlif vəzifələr vəzifə təlimatlarının diqqətlə işlənib hazırlanmasına start verilmişdir. Bu inkişaf cəhdləri balanslaşdırıla bilər. Əlavə olaraq, iş profilləri keyfiyyətli kadr planı ilə qruplaşdırıla bilər ki, burada planlaşdırılan və ya tamamlanan və növbəti inkişaf addımları qeyd edilə bilər. Kadr planı Departament/Şöbə daxilində mövcud olan və olmayan bacarıqların müəyyən edilməsinə kömək edə bilər.

� İRİ şöbəsinə kömək etmək və strateji məsələlərin həll edilməsi yönündə onun daha çox resurslarla təmin edilməsi və hazırda həyata keçirilən işəgötürmə prinsipləri nəzərdən keçirilə bilər.

Bu, hər tabeli təşkilatlarda müəyyən prosedurlar və standartlar üzrə işə qəbul üzrə müsahibə aparmaq üzrə işçilərin hazırlanması üçün faydalı ola bilər. Bu yanaşma Birləşmiş Sukanalda olduğu kimi işəgötürmə prosesinə dəstək verə və onu sürətləndirə bilər. Belə olan halda, “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsində işəgötürmə müsahibələrinin və imtahanlarının sayı yalnız rəhbər vəzifələrlə və ya yüksək mütəxəssis səviyyələri ilə məhdudlaşdırıla bilər. Üçüncü səviyyə rəhbərlik (iş icraçıları, heyət və növbə rəisləri), orta və aşağı təhsilli (xüsusilə texniki sahədə çalışıan fəhlələr) heyət üzrə işəgötürmə prosesləri müvafiq törəmə müəssisələrə həvalə edilə bilər.

� İnsan Resurslarının İdarə edilməsi şöbəsini qarşıda duran bütün strateji və fəaliyyət tapşırıqlarını peşəkar dərəcədə həll edə biləcək səviyyəyə gətirmək üçün, Şöbənin Departamentə çevrilməsi tövsiyə olunur. Belə olan halda, Təlim Mərkəzi gələcəkdə İnsan Resurslarının İdarə edilməsi Departamentinin tabeliyində fəaliyyət göstərə bilər. Bu variant “Azərsu” ASC-də hazırda davam edən inkişaf prosesləri kontekstində əhəmiyyətli rol oynaya bilər.

Törəmə müəssisələrdə kadr potensialının artırılması ehtiyacları

� Törəmə müəssisələrə göndərilmiş sorğuya cavab olaraq, bəzi müəssisələr kadrların idarə edilməsi məsələlərinin təkmilləşdirilməsi üzrə təlimlərə; digərləri isə insan resurslarının idarəedilməsi sahəsində psixoloji təlimlərə ehtiyac duyduqlarını vurğuladılar.

Baş İdarədə təlim ehtiyacları

� İnsan resurslarının inkişafı planlaması təlim,məsləhət və məşğələlər vasitəsilə dəstəklənə bilər. Təlimdə əsas diqqət aşağıdakılara verilə bilər (1) müxtəlif sahələrdə bacarıq profillərinin müəyyən edilməsi yolları, (2) heyətin fəaliyyətini qiymətləndirmə yolları (formalar, müsahibələr), (3) motivasiya strategiyaları, (4) strukturlu, məqsədli şəkildə təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi, (5) İRİ-nin iş-inteqrasiyalı metodları (əməyin zənginləşdirilməsi, tapşırığın genişləndirilməsi, heyətin inkişafı, təlim formaları), (6) tədris-transferlərinin idarə edilməsi, (7) qiymətləndirmə, (8) İRİ fəaliyyətlərinin səmərəli analizləri. Rəhbər işçilər üçün məsləhət aspektləri də həmçinin əhatə edilə bilər.



Hesabatı -


� Karyera yolunun idarə edilməsi üzrə təlimlər əsas diqqəti aşağıdakı amillərə verməlidir (1) rəhbərlər ilə birlikdə aydınlaşdırma proseslərinin idarə edilməsi, (2) namizədlərin potensialının müəyyən edilməsi, (3) karyera yolunun inkişafı barədə razılığın əldə edilməsi üçün işçi heyətlə danışıqlar, (4) müqavilə sazişlərinin yerinə yetirilməsi, (5) orta icra-müddətli seminarların idaə edilməsi, (6) mərhələlərin və hədəflərin müəyyən edilməsi, (7) orta müddətli məşğələlər, (8) rəhbər işçilər üçün müntəzəm təlimatlar.Rəhbərlər ilə yaxın əlaqə təlimlərin tərkibinin tətbiq edilməsi mümkünlüyünü təmin edir.


� Xüsusilə texniki təlimlər üçün Daxili peşəkar təlimçilər heyətitəmin edilməlidir,Təlimçilər üçün Təlim (TÜT)konseptinin hazırlanması və icra edilməsinin təlimlər yolu ilə həyata keçirilməsi İRİ şöbəsinin işinə öz köməkliyini göstərə bilər. Aşağıdakı aspektlər nəzərə alınmalıdır:

- Təlimçilər üçün namizədlər çox diqqətlə seçilməli və aşağıdakı tələblərə cavab verməlidirlər: müasir mütəxəssis biliyinə, təlimin mövzusu üzrə təcrübəyə, xoş görünüşə, yaradıcılığa, səbr və mükəmməl əlaqə bacarıqlarına;belə olan halda onlar aktiv dinləmə və nəzəriyyə ilə praktikanı əlaqələndirməyə nail ola bilərlər.

- Təlimlərin hazırlanması və həyata keçirilməsi üçün təlimçilər öz işlərindən qismən ayrılmalıdırlar.Onların həmçinin qiymətləndirmə və hesabat vermə üçün zamana ehtiyacları vardır. Bütün bu elementlər günlük işdən azad edilmələrin hesablanması zamanı nəzərə alınmalıdır.

- Daxili təlimçilərin təlimin hazırlanması, ssenarinin tərtib edilməsi, kurrikulum (tədris planı) hazırlığı, təlim materiallarının tərtib edilməsi, yaşlı insanlara tədris olunan interaktiv təlim metodlarının didaktik elementləri barədə biliklərə yiyələnmələri üçün təlimçilər üçün təlim proqramında iştirak etmələri zəruridir. ToT müddətində daxili təlimçilər öz təlimlərini tərtib edəcək və TüT-i aparan təlimçi vasitəsi ilə təlim bacarıqlarını mənimsəyəcəklər.

- “Azərsu” ASC (İRİ) daxili təlimçilərlə iş birliyi nəticəsində təlimçilər öz öhdəliklərini daha dərindən dərk edirlər;belə ki təlimlərin təlimata uyğun hazırlanması, təlimlərin maksimum praktik olaraq həyata keçirilməsi və hesabatların təqdim edilməsi. Sonrakı öhdəliklərə, təlimçilər üzrə təlimlərin sənədləşdirilməsi, təlim yanaşmasının, onun tərkibinin, tətbiq olunan metodların və hədəf qruplarının seçilməsi məsələlərinin təkmilləşdirilməsi üzrə öyrənilən dərslərin təsviri daxil edilməlidir.

- Daxili təlimçilər heyətinin təsis edilməsi məqsədəuyğundur, burada kənardan baxışın inteqrasiya edilməsi və əlavə effektivliyin əldə olunması üçün xarici təlimçilərin cəlb edilməsi də həyata keçirilə bilər. Təlimlər üzrə keyfiyyətli nəticələrə malik olmaq üçün, təlimçilər heyətinin üzvlərinə müntəzəm olaraq təlimlər keçirilməlidir.

(Təlim planındakı 1.16-ya istinad edin.)

� İRİ şöbəsi üçün iş profillərinin nəzərdən keçirilməsi və genişləndirilməsi məsələsinə təlimlər vasitəsilə dəstək verilməsi tövsiyə edilir, lakin burada əsas


Hesabatı -


diqqət aşağıdakılara verilməlidir: (1) nümunənin hazırlanması, (2) bacarıqların xüsusiyyətləri (mütəxəssis, strateji-metodoloji, sosial, personal), (3) 200 növvəzifə üçün ilkin profil, (4) vəzifə profillərinin nəzərdən keçirilməsi və yenilənməsi üçün törəmə müəssisələrin rəhbər işçilərinin iştirakının təmin edilməsi üzrə yanaşmanın tətbiqi, (5) vəzifə profillərinin qruplaşdırılmış forması kimi kadr təminatı planının xüsusiyyətləri.


Törəmə müəssisələrdə təlim ehtiyacları

� İnsan resurslarının əsası kimi işçilərə təlimlərin keçirilməsinə ehtiyac var. İnsan resursları üzrə məsuliyyət daşıyan heyət indiyə qədər kadrların idarə edilməsi və insan resurslarının inkişafı arasındakı fərqlərin nədən ibarət olmasını təsəvvür etmir . Törəmə müəssisələrdən 150 nəfər işçi təlimlərdə ştirak etməlidir. Törəmə müəssisələrdəki ilkin şərtlər təlimlərə dəstək verəcək; aşağıdakı amillər diqqət mərkəzində olmalıdır:

- İRİ-nin inkişaf sahələri, məs. liderlik və fərdi-bacarıqlar, əlaqə (heyətlə söhbətlər, təqdimatlar, görüşlər, danışıqlar), konfliktlərin idarə olunması, vaxtın idarə olunması, heyətin saxlanılması motivasiya strategiyaları kimi;

- İRİ proseslərinin təşkil edilməsi, işçi heyətin marketingi, kadr təminatı üçün ilkin seçim meyarları, fəaliyyətin dəyərləndirilməsi, təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi, yeni vəzifələrin nizamlanması, iş vaxtı təlimlər, sağlamlıq və təhlükəsizliyin idarə edilməsi;

- İRİ menecerinin rolu və fəliyyət dairəsi; əsas diqqətin verilmiş şərtlərə, rəhbərlər və işçi heyətlə aparılan məsləhətləşmələrə, qiymətləndirmələrə və hesabat vermə məsələlərinə əsaslanan İRİ konsepsiyalarına ayrılması şərti ilə.


� Müsahibələr zamanı müəyyən edilən bir digər təlim ehtiyacı –xüsusilə Bakı Sukanal idarəsində -əmək sazişlərinin müəyyən edilməsi və iş qüvvəsinin planlaşdırılması oldu.Bu, iş yerinin xronologiyası, o cümlədən iş yükünün analizləri, strukturun yenidən analiz edilməsi və fəaliyyətin təkmilləşdirilməsi yanaşmalarını bildirir.Vaxt və iş yükü nöqteyi-nəzərdən bu kadr ehtiyaclarının müəyyən edilməsi metodudur. Əsas məqsəd həqiqi iş yükünə əsasən adekvat işçi qüvvəsinin planlaşdırılmasının mümkün edilməsi və işin müxtəlif vəzifələr və ixtisas səviyyələri arasında paylanmasıdır.


� İnsan resurslarının idarə edilməsi sahəsində qanunvericilik məsələləri üzrə təlim əmək qanunvericiliyi ilə bağlı yeniliklər və Əmək Məcəlləsi tərəfindən müəyyən edilmiş yeni şərtləri iştirakçılara tədris etməlidir. Bu təlimlərdə əsas diqqət normativ sənədlərin mənalarının izah edilməsinə verilməli və tilim iştrakçılarına heyətin idarəedilməsi ilə bağlı düşüncələrini müzakirə etməyə şərait yaradılmalıdır. Müvafiq müəssisələr üçün iş mərhələlərinin uyğun şəkildə planlaşdırlması təlimlər vasitəsilə tədris edilə bilər. Öyrənilmiş mövzuların təlimlərin sonunda müzakirə edilməsi tövsiyə olunur.

(Təlim planındakı 1.20-yə istinad edin.)


Hesabatı -


C.1.3 Təlim Mərkəzi

Bu fəsildə təqdim edilən kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi , İRİ Şöbəsinin müdiri və işçiləri, eyni zamanda Təlim Mərkəzinin müdiri ilə aparılan müsahibələr əsasında aparılmışdır. Törəmə müəssisələrə kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi ilə bağlı iyul 2012 tarixdə göndərilmiş sorğunun cavabları da bu qiymətləndirməyə öz müsbət təsirini göstərmiş və MACS şirkətinin ekspertləri tərəfindən qiymətləndirilmişdir.

1. Strutur və mövcud fəaliyyət dairəsi

“Azərsu” ASC-nin Bakıdan 20 km məsafədə, Ceyranbatan su təmizləyici qurğusunun yaxınlığında yerləşən təlim mərkəzi hazırda inşa edilməkdədir. Mərkəzdə 15-20 sinif otağı olacaq və eyni zamanda 200 nəfər təlimlərdə iştirak edə biləcəkdir. Təlim Mərkəzi təlimləri “Azərsu” ASC-nin İnsan Resurslarının İnkişafı şöbəsinin tələblərinə əsasən hazırlayacaq, təşkil edəcək və həyata keçirəcəkdir. Mərkəzdə həmçinin gecələmə, əyləncə imkanları olacaq və 30-40 nəfər işçi heyəti fəaliyyət göstərəcəkdir.

Təlim Mərkəzinə artıq işçilər cəlb olunub və hazırda Texniki şöbə üçün təlimlərin keçirilməsi ilə məşğuldurlar. Təlimlərdə iştirak etmədən əvvəl iştirakçılar imtahan verirlər. Onların iştirakı verilən imtahanın nəticələrindən asılıdr. Təlimlərdən sonra isə Təlim Mərkəzi yekun imtahan keçirir və qiymətləndirmə aparır;iştirakçılar imrhanlarda iştrak edir və sertifikatlar əldə edirlər. Əlavə olaraq, Mərkəz texniki işçi heyəti ilə bağlı təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsini də həyata keçirmişdir.

2. Spesifikçətinliklər, problemlər və dəyişikliklər

Təlim Mərkəzində indiyə qədər daxili təlimçilər fəaliyyət göstərmir (İnsan Resurslarının İnkişafı fəslinə baxın) və öz fərdi resursları hesabına təlimlərin keçirilməsi iqtidarında deyil. Əsas çətinlik İRİ Şöbəsi ilə birlikdə müfəssəl təlim konsepsiyasının hazırlanmasındadır.

Həmin konsepsiyada gələcək təlimlər üçün əsas keyfiyyət standartları müəyyən edilməlidir. Bu kontekstdə iyul 2012 tarixdə törəmə müəssisələrə göndərilmiş sorğuların cavablarını keyfiyyət standartları kimi nəzərə almaq məqsədəuyğun olardı:

- Müvəffəqiyyətli təlimin göstəriciləri kimi,törəmə müəssisələrin işçiləri təlimlərin praktiki işlə əlaqəli olmasını vurğulayırlar. Gələcək təlim iştirakçıları öz fərdi biliklərini kurslarda əks etdirmələrini istəyir və öyrənmiş olduqları bilik və bacarıqları sonradan praktikaya tətbiq etməyi düşünürlər.Təlimlər iş müddətində həyata keçirilməlidir.

- Uyğun təlimdən gözlənilən nəticə müasir tədris metodlarının ixtisaslı təlimçilər tərəfindən həyata keçirilməsidir. Təlimçilər təlim iştirakçıları ilə sıx əlaqə yaratmağı bacarmalı və öz motivasiyalarını müsbət şəkildə əks etdirməyə qadir olmalıdırlar. Yaxşı təlimçilər öz təcrübələrini geniş şəkildə iştirakçılarla bölməlidirlər.Hazırlanmış planlar real şəkildə həyata keçirilməlidir.

- Müvafiq təlim formalarına iş zamanı təlim, auditoriya təlimi və müxtəlif modullar üzrə həyata keçirlən təlimlər daxildir.Ümumiyyətlə, müxtəlif formalarının ünsiyyəti yüksək qiymətləndirilir. Eyni zamanda, mütəxəssislərin kurslarda iştirak etmək məqsədi ilə xarici ölkələrə göndərilməsi və xarici mütəxəssislərlə bilik mübadiləsi müvafiq təlim formalarından hesab olunur.


Hesabatı -


3. Kadr Potensialının Gücləndirilməsi və Təlim Ehtiyaclarının Qiymətləndirilməsi

Ardıcıl olaraq, biz “Azərsu” ASC-nin gələcək təlim mərkəzi üçün kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirlməsi üzrə bəzi ehtiyacların icmalını təqdim edirik.


� İşə yenicə başlayan heyət üzvləri üçün ümumi şəkildə təqdimat xarakterli təlimlərin keçirilməsi tövsiyə edilir. Bu təlimlər tikintiyə nəzarət və maşın-mexanizmlərlə çalışan işçi heyətə şamil edilə bilər. Təqdimat xarakterli təlimlər yeni tələblərə uyğun bacarıqların artırılması və iş vərdişlərindəki çatışmazlıqların aradan qaldırılması məqsədilə müntəzəm olaraq həyata keçirilən mövcud bilik və bacarıqların yenilənməsi üzrə təlimlərlə uzlaşdırıla bilər.


� Təlimlərin İdarə edilməsi Dövriyyəsi üzrə keçirilən təlimlər ümumi təlim konsepsiyasınının hazırlanmasına öz dəstəyini göstərə bilər. Burada əsas diqqət auditoriya, iş başında, seminarlar və ya işgüzar ezamiyyətlər və s. kimi təlim formalarına verilməlidir.Bu dövriyyəyə müxtəlif hədəf qruplarının müəyyən edilməsi və İRİ şöbəsi ilə birlikdə ehtiyacların qiymətləndirilməsi üzrə alternativlərin müəyyən edilməsi daxildir.Təlimlərin məqsədi və tərkibi, modulların icmalı, vaxt qrafiki və metodologiyalar diqqətlə müəyyən edilməlidir. Texniki Tapşırıq dəqiqliklə hazırlanmalıdır;daxil olan təkliflər qiymətləndirilməli və təlimçilərlə müqavilə imzalanmalıdır. Təlimlər müəssisəsinin inkişaf bacarığı və cəm qiymətləndirilməsi aparılmalıdır. Dövr yekun olaraq sertifikatlaşdırma ilə başa çatır. Büdcə nəzarəti bütün dövrü müşayiət edir.


C.1.4 Müştəri Əlaqələri–Şikayətlər–Müraciətlər

Müştəri Əlaqələri sahəsində kadr potensialının artırılması və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsindəki Şikayət və Müraciətlər şöbəsinin müdiri ilə aparılan müsahibəyə əsaslanır. Törəmə müəssisələrə iyul 2012 tarixdə göndərilmiş sorğunun cavabları da bu qiymətləndirməyə öz müsbət təsirini göstərmiş və MACS şirkətinin ekspertləri tərəfindən qiymətləndirilmişdir.


Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsindəki Şikayət və Müraciətlər şöbəsində dörd nəfər çalışır. Şöbə 2011-ci ilin yazında “Azərsu” ASC-də rəhbərlik dəyişməsindən sonra təsis edilmişdir.Oxşar struktur 2006-cı ildən fəaliyyət göstərirdi.Bu şöbənin məqsədi törəmə müəssisələrin göstərdiyi xidmətlərlə bağlı onlara öz şikayət və müraciətləri ilə yaxınlaşan bütün vətəndaşların qəbul edilməsidir.

Şikayət və müraciəti olan vətəndaşlar adətən bu problemləri həll etməyə çalışan öz yerli müəssisələrinə (və ya Birləşmiş Sukanal idarəsinə) müraciət edirlər. Bütün törəmə müəssisələr abonetlərin şikayətləri və bu şikayətlərin aradan qaldırılmasında həyata


Hesabatı -


keçirilən addımlar barədə ayda bir dəfə Şikayət və Müraciətlər Şöbəsinə məlumat verirlər.Təqdim edilmiş məlumatlar qeydə alınır və sonrakı təhlillər üçün qruplaşdırılır. Eyni zamanda bu şöbəyə şikayətin yerində həll edilmədiyi hallarda müraciətlər də daxil olur.

“Azərsu” ASC-də “Qaynar Xətt” (“955”) və bu mərkəzdə 24 saat ərzində növbəli rejimdə altı nəfər işçi fəaliyyət göstərir. Orta hesabla, onlar gün ərzində 15 şikayət qəbul edirlər, bu da əsas etibarilə ev qoşulmaları, su mühafizə əraziləri, boru partlamaları və çox az sayda işləməyən su sayğacları barədə olam şikayətlərdir.

2. Spesifik çətinliklər, problemlər, dəyişikliklər

İyul 2012 tarixdə keçirilən sorğuya əsasən bəzi müəssisələr müştəri əlaqələri yönündə məmnun bir səviyyədə olduqlarını qeyd edirlər. Onlardan öz fəaliyyətləri ilə bağlı hansı təlimlərə ehtiyacları olduqlarını soruşduqda, bir çox müəssisələr texniki məsələləri, təmir və texniki xidmət məsələlərini vurğulayırlar –müştəri əlaqələrinin genişləndirilməsi ideyası onların cavablarında öz əksini tapmır.

Buna baxmayaraq, bu aspektdə inkişaf üzrə ehtiyaclar abonentlərlə birbaşa təmasda olan həm Baş İdarə, həm də törəmə müəssisələr üçün müəyyən edilə bilər:əsas çətinlik “abonentin düşüncəsi” ilə psixoloji cəhətdən davranmağı bacarmaqdır. Digər işçi heyətləri arasında da su sayğaclarının oxunması ilə məşğul işçilər bu aspektdə öz bilik və bacarıqlarını artırmalıdırlar.


Bu bölmədə biz kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsini təqdim edirik.


� Abonentlərin müxtəlif sayda şikayət və müraciətlərinin qeydə alınması və bu məlumatların emal olunmasından əlavə,bu Şöbə öz fəaliyyət dairəsini yalnız şikayətlərin idarə olunmasından profilaktik müştəri əlaqələri və marketinq sahəsinə qədər genişləndirə bilər.Nəticə etibarilə, bu Şöbə strateji, gələcək-yönümlü və profilaktik müştəri əlaqələri və informasiya strategiyaları üçün marketinq konsepsiyasının hazırlanması ilə məşğul ola bilər. Marketinq konsepsiyası hazırlandıqdan sonra, Şöbə törəmə müəssisələrə müştəri əlaqələri sahəsində məsləhət xidmətləri göstərə bilər. Bu səbəbdən, marketinq bacarıqlarının və abonent barəsində nou-haunun hazırlanması tələb olunur.

Törəmə müəssisələrdə kadr potensialının gücləndirilməsi ehtiyacları

� “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsində Marketinq və Müştəri Əlaqələri Departamenti fəaliyyət göstərərsə, o zaman regionalidarələr əsas diqqəti yerli səviyyədə marketinq kampaniyalarınınhəyata keçirilməsinə yönəldə bilərlər. Müvafiq struktur daxilində bu imkanların necə təşkil edilməsi nəzərdən keçirilməlidir. Tapşırıq müxtəlif hədəf qrupları üçün müştəri əlaqələrinin profilaktik şəkildə idarə edilməsi və əlaqədar İctimaiyyətlə Əlaqələr üzrə tədbirlərin həyata keçirilməsidir.


Hesabatı -



� Gələcək yönümlü müştəri əlaqələri üçün marketinq konsepsiyası üzrə təlimlər ümumi tərtibat üçün mövcud konsepsiyaları nəzərdən keçirə və müvəffəqiyyətli müştəri əlaqələri üçün işçilərin ümumi eyniliyi rolunu tədqiq edə bilər. Müxtəlif hədəf qruplarına uyğun gələn İctimaiyyətlə Əlaqələr üzrə fərqli tədbirlərin tərtibatı qəbul edilməmişdən əvvəl Abonentin Psixologiyası təlim mövzusu olmalıdır. Bu kontekstdə və həmçinin törəmə müəssisəl üçün marketinq məsləhətlərinin idarə edilməsində kompleks marketinqyanaşması çox mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Sonuncuya birbaşa olaraq tender və İctimaiyyətlə Əlaqələr mövzuları daxil edilməlidir.



� Yaxşı əlaqələrin idarə edilməsi üçün abonentin psixologiyası üzrə bəsit təlimlər marketinq konsepsiyasının əsasları kimi çıxış edə bilər. Əhatə edilməli təlim mövzuları bunlardır: (1) müxtəlif hədəf qrupları və onların maraqları, (2) abonentlərlə yaxşı əlaqə yaradılması meyarları, (3) müştəri yönümlü psixloji söhbət metodları, (4) psixoloji məsləhət və satış vəziyyətlərində davranışların idarə edilməsi, (5) fərdi şəxsiyyətin fəaliyyətə əks etdirilməsi.(6)İctimaiyyətlə Əlaqələr üzrə tədbirlər marketinqlə birgə təlimlərə öz töhvəsini verə bilər, buraya planlama, təşkilatçılıq və əlaqələrin idarə edilməsi üzrə qiymətləndirmə daxildir.

Əsas məqsəd işçi heyəti abonentlərlə əlaqələr yaratmağa həvəsləndirmək və onlara psixoloji inandırıcı yolla abonentləri razı salmağı öyrətməkdir. Hesab təqdim edən və sayğacları oxuyan işçilərdə buraya cəlb edilməlidir.


� Abonent məlumatlarının idarə edilməsi üzrə təlimlərdə əsas diqqət informasiya məlumatlarının necə təqdim və izah edilməsinə yönəldilməlidir, məsələn(1) su tarifləri və ev qoşulmaları haqqı, (2) yeni ev qoşulmaları üçün müraciətlər, (3) sudan istifadə və gigiyenanın yaxşılaşdırılması, (4) davam edən və ya planlaşdırılan investisiyalar və tikinti işləri, (5) suya qənaət üçün fərdi strategiyalar. Təlimlərdə həmçinin informasiya strategiyaları üçün metodlar və İctimaiyyətlə Əlaqələr üzrə fəaliyyətlər (reklam vərəqləri, açıq günlərin təşkil edilməsi), o cümlədən sonrakı informasiya materiallarının yenilənməsi məqsədi ilə təqdim olunan məlumat üzrə əks-əlaqələr də əhatə oluna bilər.


� Abonent şikayətlərinin idarə olunması üzrə təlimlərə abonentlərin məmnun və ya qeyri-məmnunluğu ilə əlaqədar müxtəlif səviyyələr üzrə modullar daxil edilə bilər. Şikayətlərə baxılması üçün, aktiv dinləmə, sorğu metodları və kritik vəziyyətdə emosiyaların cilovlanması kimi danışıq və əlaqə vərdişlərinin də tədris olunması zəruridir.Abonentlərin sahib olduğu müxtəlif maraqların analizi bunun üçün əsasdır.

Şikayətlərin idarə edilməsi təmir briqadalarının işi və bu şikayətlərin həll edilmə yolları ilə sıx əlaqədardır. Xidmətin keyfiyyətini yüksəltmək məqsədi ilə mövcud


Hesabatı -


prosedurların və qərar qəbul etmə məsələlərinin nəzərdən keçirilməsi də burada əhatə olunur. Bu səbəbdən, Gəlir Gətirməyən Suyun miqdarının necə azaldılması üzrə yanaşma ilə bağlı müştəri əlaqələri ilə əlaqədar təlimlərin kombinə olunması da məqsədə uyğundur;belə ki su itkisinin üç səbəbi özünü biruzə verir: (1) insanlar istifadə etdikləri suyun ödənişini etmirlər, (2) qeyri-qanuni qoşulmalar (həmçinin burada psixoloji söhbət metodları da tələb olunur),(3) şəbəkədəki su itkiləri.


C.1.5 Arxiv – Sənədləşmə - Məlumat Bazasının İdarə Olunması

Arxiv və sənədləşmə sahəsində kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi məqsədi ilə, “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsində Arxiv şöbəsinin müdiri ilə müsahibə aparıldı. Əldə edilən məlumatlar dəyərləndirildi və MACS şirkətinin ekspertləri tərəfindən qiymətləndirildi.


Arxiv şöbəsi 1999-cu ildən fəaliyyət göstərir və işçi heyət dörd nəfərdən ibarətdir. Arxivdə əsas etibarilə texniki sənədlər (90%) və həmçinin işçi heyətin sənədləri də yer alır. Bəzi sənədlər məxfi xarakter daşıyır. Arxiv şöbəsi həftə ərzində təxmini olaraq 60 tələb qəbul edir və eyni zamanda mövcud sənədlərin bərpası ilə məşğuldur. Kitabların satın alınması üçün maliyyə vəsaitləri mümkündür. “Azərsu” ASC-nin arxivindən əlavə, iki və ya üç törəmə müəssisədə arxiv şöbələri mövcuddur.


Hazırda arxivin idarə edilməsi üçün tətbiq edilə təlimatlar SSRİ dövründən qalmadır, bu təlimatlar köhnəlmişdir və müasir tələblərə cavab vermir.Hazırda arxivdə 8.400 sənəd müəyyən edilmiş və qeyri-elektron formada qeydiyyatdan keçmişdir. Arxiv şöbəsinin kompüterində yalnız oradakı sənədlərin siyahısı mövcuddur.Sənədlərin fərqli tərtibatı və ya elektron axtarış maşını mövcud deyil.Əsas çətinlik işçi heyəti arxiv işi üçün yeni təlimatlarla tanış etməkdir.Arxiv və arxivin idarə edilməsi ilə bağlı hazırda təlim kursları mövcud deyil.

3. Kadr Potesialının Gücləndirilməsi və Təlim Ehtiyaclarının Qiymətləndirilməsi

Bu bölmədə biz arxiv və sənədləşmə ilə bağlı kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsini təqdim edirik.

Baş İdarədə kadr potensialının gücləndirilməsi

� Arxivin idarə edilməsinin rəqəmsallaşdırılması üçün addımların atılması tövsiyə edilir. Bu, tələb olunan elektron infrastrukturun əldə edilməsi üçün kadr potensialının gücləndirilməsi istiqamətində ilkin addım olacaqdır.

� Rəqəmsallaşdırılmış arxiv sonradan məlumat bazasının idarə edilməsi sistemi ilə də əlaqələndirilə bilər. Bu məqsədlə, arxiv sonradan texniki kitabxanaya da çevrilə bilər ki, bu da öz növbəsində məs. layihəçi mühəndislərə öz dəstəyini


Hesabatı -


göstərə bilər.Bu istiqamətdə addımlar artıq nəzərdə tutulur və buna dəstək verilə bilər. Məlumat bazasının idarə edilməsinin təşkil edilməsi mürəkkəb məsələdir və burada daxili layihə menecerinin cəlb olunması tələb oluna bilər. Əlavə edilə biləcək digər bir ideya su muzeyinin təşkil edilməsidir. Bu yanaşma müştəri əlaqələri məsələləri ilə əlaqələndirilə bilər.

� Arxivin idarə olunması ilə bağlı Təlimatlaryenilənməli və ya kökündən dəyişdirilməlidir. Onlar həmçinin Azərbaycan dilində olmalıdır, belə ki hazırda bu heç də belə deyil.


� Müvafiq rayonlar barədə sənədlərin asan əldə edilməsini təmin etmək məqsədi ilə yerli texniki kitabxanaların standartlaşdırılmasını nəzərə almaq tövsiyə edilir. Hazırda bir arxiv də Birləşmiş Sukanal idarəsində yerləşir.


� Birinci mərhələ işçilərə arxiv sənədlərinin rəqəmsallaşdırılmasıüzrə təlimlərin keçirilməsi ola bilər. Təlimdə əsas diqqət aşağıdakılara verilə bilər (1) qeydiyyat tiplərinin fərqli xüsusiyyətləri, (2) elektron giriş üçün arxiv materiallarının rəqəmsallaşdırılması, (3) rəqəmsal əvəzedicilərin yaradılması, (4) yenidən formalaşma problemləri, (5) istehsal-mülkiyyətçi rastr təsvirlərinin yaradılması üçün texniki səviyyələr, (6) paylanma üçün törəmə sənədlər, (7) surətçıxarma yolu ilə təkrar istehsal prosesləri.

(Təlim planındakı 1.26-yaistinad edin.)

� Əhatə edilməli olan bir digər məsələ müxtəlif tərəflərdən gələn çoxsaylı tələblərin mükəmməl qaydada yerinə yetirilməsi üçün məlumat bazasının idarə edilməsinə uyğun arxiv və sənədləşmə metodları haqqında biliklərin artırılmasıdır. Bu təlimlər Türkiyədə və ya digər xarici bir ölkədə həyaata keiçirilə bilər. Tələb olunan biliklər “Azərsu” ASC şərtlərində Təlimçilər üçün Təlim proqramı daxilində kateqoriyalara ayrıla bilər.Əhatə olunmalı mövzular sənədləşmə sistemlərinin müxtəlif tipləri, sub-klassifikasiya sistemləri, məlumata giriş, digər məlumatlar barədə informasiya verən sənədlər və şəbəkə protokol idarəçiliyi mövzularıdır.

Məlumat bazası sistematik şəkildə şirkətin məlumat və mütəxəssis resursları ilə məşğul olur və mövcud nou-haunun daha yaxşı tətbiq edilməsi onun məqsədidir. Məlumat bazasının idarəedilməsi həmçinin şirkətdaxili tədris metodlarını da genişləndirir, təşkilati və əlaqə bacarıqları mədəniyyətini də inkişaf etdirir.

Məlumat bazasının idarə edilməsinin əsas hədəfi müəssisənin inkişafı üçün bazanın hazırlanmasıdır, belə ki müəssisə eyni xətaları yenidən təkrar etməsin və öyrənilmiş dərsləri yeni strategiyalara və yeni yanaşmalara tətbiq etmək iqtidarında olsun.

Məlumat resursları ilə sistematik şəkildə məşğul olmaq üçün təlimlərdə bu verilənlər öz əksini tapmalıdır: (1) bilik səviyyələrinin təsnifatı, (2) öhdəliklərin şəffaflığı, (3) daxili məlumatın əldə edilməsi, strukturu və paylanması qaydalarının müəyyən edilməsi, (4) məlumatın idarə edilməsi metodları (vahid


Hesabatı -


məlumat bazası, seminarlar və müntəzəm görüşlərdə məlumat mübadiləsi, informasiya axını diaqramları, daxili bloqlar), (5) xarici anlayışların inteqrasiyası, (6) məlumat və informasiya üzrə mərkəzi baza, (7) hazırlıq və təşkilatçılıq proseslərində işçilərin inteqrasiyası.



� Təlimçilər üçün təlim proqramı kontekstində, törəmə müəssisələrdə müvafiq infrastrukturu təmin edildiyi təqdirdə “Azərsu” ASC-nin əsas arxivi üzrə işçi heyətinin müasir arxiv metodları ilə təmin edilməsi prosedurları və yanaşmaları barədə bilikləri yerli arxiv və kitabxanalarayönləndilə bilinər. Məlumatın idarə edilməsi sistemi təşkil edildiyi və fəaliyyət göstərdiyi təqdirdə təlimlər tələb olunacaqdır. Ətraflı məlumat üçün Baş İdarədə Təlim Ehtiyacları bölməsinə istinad etməyiniz xahiş olunur.

C.1.6 Beynəlxalq Layihələrin və Müqavilələrin Hüquqi Təminatı

Kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyacları üzrə növbəti qiymətləndirmə “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsində yerləşənBeynəlxalq Layihələrin və Daxili Sənədlərin Hüquqi Təminatı Şöbəsinin müdiri ilə aparılan müsahibə əsasında tərtib edilmişdir.

1. Strulturvə mövcud fəaliyyət dairəsi

“Azərsu” ASC-ni hüquqi mübahisələr zamanı məhkəmədə olduqca kiçik bir şöbə təmsil edir; nəticə etibarilə bu Şöbə ölkə daxilində hüquqi məsələlərlə və beynəlxalq müqavilələr kontekstində artmaqda olan hüquqi məsələlərlə məşğul olur. Bundan əlavə, şöbənin fəaliyyət dairəsinə daxili normativ sənədlərinə istinadən layihələrin hüquqi təminatı məsələləri də daxildir.

2. Spesifikçətinliklər, problemlər, dəyişikliklər

Şöbənin əsas çətinliyi müştərək maliyyələşdirilən və ingilis dilində olan müqavilərlə məşğul olmaqdan ibarətdir. İstənilən məhkəmə proseduruna qədər beynəlxalq müqavilələrin idarə edilməsi və mübahisələrin həlli yolunda müzakirələrin aparılması məqsədəuyğundur..Burada vasitəçilik bacarıqları tələb oluna bilər. Bir digər çətinlik isə mübahisəli məsələlərin idarə olunmasından ibarətdir:işçi heyət həddən artıq spesifik daxili normativ sənədlər ilə bağlı meydana çıxa biləcək bütün problemləri əvvəldən təxmin etməlidir.


Bu bölmədə biz Beynəlxalq Layihələrin və Müqavilələrin Hüquqi Təminatı bağlı kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsini təqdim edirik.

Baş İdarədə, alternativ olaraq törəmə müəssisələrdə təlim ehtiyacları

� Vasitəçilik yolu ilə mübahisələrin həll edilməsi üzrə təlimlərin keçirilməsi yardımçı ola bilər. Hər hansı bir potensial məhkəmə prosesinə qədər mübahisələrin vasitəçilik yolu ilə həll edilməsi üzrə keçiriləcək təlimlərə


Hesabatı -


konfliktlərin idarə olunmasının aspektləri daxil edilməlidir. Aşağıdakı təlim mövzularının məqsədə alınması məqsədə uyğun olardı: (1) vasitəçinin rolu, (2) konflikt vəziyyət üçün şəraitin əmələ gəlməsi, (3) konflikt mövzuların və konflikt xətlərin işlənməsi, (4) uduşsuz vəziyyətin və müxtəlif vasitəçilik metodlarının hazırlanması, (6) alternativ və həll yollarının tərtib edilməsi, (7) inam yaratma tədbirləri (8) əlavə proseslərin idarə edilməsi.

Bu təlimlər həmçinin “Azərsu” ASC daxilində günlük iş həyatında müntəzəm şəkildə konfliktlərlə üzləşən istənilən şöbə üçün konfliklərin idarə edilməsi və vasitəçilik metodları ehtiyaclarının ödənilməsində yardımçı ola bilər.


C.1.7 İnformasiya və Kommunikasiya Texnologiyaları

Bu fəsildə biz, İnformasiya və Kommunikasiya Texnologiyaları (İKT) sahəsində kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyacları üzrə əldə etdiyimiz məlumatları təqdim edirik. Bu qiymətləndirmə “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsində yerləşən İKT Departamenti, SCADA və CİS və digər şöbələrin müdirləri ilə aparılan müsahibələrə əsasən hazırlanmışdır. Əldə olunan məlumatlar üzrə MACS şirkəti ekspertlərinin tənqidi yanaşması bu qiymətləndirməyə əlavə olunur.


İKT Departamenti dekabr 2011 tarixdə təsis edilmişdir. Bundan əvvəl “Azərsu” ASC-də buna oxşar struktur mövcud deyildi;mərkəzləşdirilmiş İKT xidmətləri yox idi və demək olar ki, kompüterlərdən istifadə olunmurdu. Departament beş şöbədən ibarətdir:

� Şəbəkə və Rabitə Sistemlərinin İdarə olunması şöbəsi oktyabr 2012 tarixdə yeddi nəfər işçidən ibarət olmaqla təsis edilmişdir; bu şöbənin əsas məqsədi bütün sistemlər arasında şəbəkənin təşkil edilməsidir.Mərkəzləşdirilmiş məlumat mövcuddur və server otağı fəaliyyət göstərir. Şöbə Microsoft (Windows,UNIXvə administrativ vasitələr)proqramları ilə çalışır və telefon, yerüstü xətlər və mobil telefonlara nəzarət kimi telekommunikasiya məsələlərini əhatə edir.

� Proqramlaşdırma şöbəsi “Azərsu” ASC üçün proqramlaşdırma strategiyasının hazırlanması məqsədini daşıyır, lakin proqramlaşdırma iini təkbaşına həyata keçirmir. Proqramlaşdırma hazırda fəaliyyət göstərən bildiriş sisteminin inkişaf etdirilməsi kimi proqram təminatının bütün növlərinə istinad edir. Yeni bildiriş sistemi- AMICE -mərkəzi məlumat bazasının tələblərini daha da yaxşı ödəmək məqsədi ilə hazırlanır. Hazırda müxtəlif məlumatların inteqrasiya edilməsi mühüm əhəmiyyət daşıyır. Məlumat şəbəkəsi hazırda sınaq mərhələsindədir.Şöbə BMHS-na (Beynəlxalq Maliyyə Hesabat vermə Standartları) uyğun şəkildə mühasibatlıq üzrə yeni proqram təminatının icrasına start vermişdir. Bu icra mərhələsi iki ilə yaxın vaxt alacaq.Yekun olaraq onu qeyd etmək lazımdır ki, “Azərsu” ASC-nin dövlət intranet şəbəkəsinə daxil olmaq öhdəliyi bu şöbənin üzərindədir.

� 2012-ci ilin yayında təsis edilən və səkkiz nəfərdən ibarət olan Coğrafiya İnformasiya Sistemləri şöbəsi “Azərsu” ASC-nin bütün vəsaiti barədə məlumatların toplanması və onların elektron formada qeydə alınması ilə məşğuldur. Artıq həyata keçirilmiş layihələr və həmçinin mövcud şəbəkələr barədə məlumatlar


Hesabatı -


rəqəmsallaşdırılmalıdır. Şöbə həmçinin yeni tikinti işlərinin sənədləşdirilməsi, arxivdən mümkün olan sənədlərin skan edilməsi və tikinti şirkətləri tərəfindən təmin edilən məlumatların qeydə alınması ilə də məşğuldur. Şöbə podratçılardan xəritələr və tikinti cizgilərini qəbul edir. Boru xətlərinin xəritələrə köçürülməsi məqsədi ilə xəritələr regionlardakı törəmə müəssisələrə göndərilmişdir. Bu köçürmə prosesi Bakı şəhərindən başlamış bütün rayonları əhatə edir və vaxt müddəti üç il ola bilər. Əsas məqsəd “Azərsu”ASC daxilində istənilən departamentin informasiya şəbəkəsinə giriş imkanı yaratmaqdır.

� SCADA şöbəsi şəbəkə sistemində suyun axınına avtomatik nəzarəti həyata keçirməyi və gələcəkdə axın sayğaclarının və nasosların mərkəzdən idarə edilməsini mümkün edəcəkdir. SCADA proqramı texniki fəaliyyətlərin monitorinqi sistemidir. Bu proqram suyun kəmiyyəti və təzyiqi, qurğularda istismarın vəziyyəti barədə bütün məlumatları təmin edə bilər və avtomatik tənzimləmələrə şərait yarada bilər. Bu monitorinq və idarəetmə metodu ilə “Azərsu” ASC yaxın gələcəkdə su itkilərinin müəyyən edilməsini qarşısına məqsəd qoyur.

� İnformasiya Təhlükəsizliyi şöbəsi hələ təsis edilməmişdir.


Əsasən törəmə müəssisələrindəki başlıca çətinlik məktubların əllə yazılmasından elektron yazılışına keçiddir. “Azərsu” ASC-nin işçi heyətinə daxili personal tərəfindən İKT proqram təminatı üzrə təlimlərin keçirilməsi qeyri-mümkün kimi görünür. Müvafiq təlimlər xarici təlimçilər tərəfindən həyata keçiriləcəkdir.

CİS şöbəsinə təqdim olunan cizgilərin əksəriyyətində düzəlişlər və modifikasiyalar barədə məlumatlar öz əksini tapmır. Bir çox layihə və tikinti müqavilələrində məlumatın köçürülməsi prosesi dəqiq izah edilməmişdir. Bu məsələ öz həllini tapmalıdır.Qarşıya çıxan bir digər çətinlik isə heç bir yerdə sənədləşdirilməmiş köhnə boru şəbəkələrinin yerinin müəyyən edilməsidir. İstehlakçıların fikirlərinin dinlənilməsi, boru partlamaları üzrə qeydlərin qiymətləndirilməsi və qocaman işçi heyətlə söhbətlərin aparılması çox əhəmiyyətlidir.

Digər bir çətinlik isə, məlumatların təhvil verilməsi prosesində Geodeziya şöbəsi ilə əməkdaşlığın aparılmasıdır. Proses zənciri və iş yükünün təşkilinin təkmilləşdirilməsinə ehtiyac duyulur; belə ki, iş prosesinin asanlaşdırılması üçün tikinti üzrə məlumatlar eyni vaxtda həm CİS, həm də geodeziya şöbəsi üçün mümkün olmalıdır.


Bu bölmədə kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsini təqdim edilir.


� CİS şöbəsinin qarşısında duran əsas məsələ müxtəlif rayonlarda yerləşən mövcud şəbəkələr barədə informasiyanın işlənib hazırlanmasıdır. “Azərsu” ASC daxilindəməlumatın idarə edilməsi sistemitəşkil edilə bilər və (yeni) podratçılar, sifarişçilər və əvvəlki (qocaman) işçi heyəti tərəfindən təqdim edilən məlumatların lazımi yerlərə ötürülməsini təmin edə bilər. Mərkəzi sistem təsis edildikdən sonra ehtiyac duyulan məlumatın əldə edilməsi üçün istənilən


Hesabatı -


şöbənin və ya departamentin informasiya bazasına giriş asanlaşa bilər. Bu sistem Arxiv - Sənədləşmə - Məlumatın idarə edilməsi fəslində göstərilən məlumatın idarə edilməsi sistemi ilə əlaqələndirilə bilər (1.27-də göstərilən təlimlərə istinad edin).

� Müxtəlif şöbələr arasında daha yaxşı koordinasiyanı təmin etmək məqsədi ilə, sənədlərin tarixi və onların inkişaf mərhələləri boyunca məruz qaldıqları təkmilləşdirmə və dəyişiklikləri haqqında məlumatın öyrənilməsi faydalı hesab olunur. Bu prosesi asanlaşdırmaq məqsədi ilə “Azərsu” ASC daxilində informatika şəbəkəsimüfəssəl məlumatın bir şöbədən və ya departamentdən digərinə ötürülməsi işinə yardım edə bilər.

� Mövcud müqavilələrdə, müəyyən edilmiş parametrlərə əsasən yeni inşa edilən şəbəkələr və qurğular barədə məlumatların podratçılar tərəfindən təmin edilməsi nəzərdə tutulur. Bu tələbə baxmayaraq, bəzi podratçılar zəruri məlumat üçün tələb olunan az-bilt cizgilərin və sənədləşmə işlərinin müvafiq qaydada tərtib edilməsi bacarığına malik deyillər 15 . Tikinti cizgilərinin hazırlanmasının başqa bir şirkəə həvalə edilməsi üzrə fikirlər mövcuddur. Buna baxmayaraq, “Azərsu” ASC ilə hər hansı tikinti şirkəti arasında imzalanan müqavilə sazişlərindətikinti cizgilərinin necə hazırlanması üzrə keyfiyyət meyarlarınəzərə alınmalıdır.

� CİS şöbəsi göndərilən məlumatın onların sənədləşmə sisteminə asan köçürülməsi üçün müvafiq tələbləri müəyyən etməlidir. Bütün müqavilələrəə içərisində cizgilərin və bütün məlumatların necə çatdırılmalı olmasını göstərən nümunələrin olduğu DVD-nin daxil edilməsi faydalı ola bilər. Biz əminik ki, “Azərsu” ASC bu məqsəd üçün çox diqqətlə daha rahat avadanlıq və proqram təminatı seçə bilər və belə metodlardan yararlana bilər.

Orta-müddətli olaraq İnformasiya Sistemlərinin İnteqrasiyalı İdarə edilməsi (MİS) sisteminin təşkil edilməsi nəzərə alına bilər. MIS mikro-iqtisadi yönümlü və EDP dəstəkləyici informasiya sistemidir. MIS vasitəsilə rəhbərlik planlama, fəaliyyət proseslərinin idarə edilməsi və nəzarəti üçün müvafiq olan informasiyadan faydalana bilər. Bu informasiya qərarların qəbul edilməsində öz dəstəyini göstərə bilər.

Fəaliyyətlərin vəziyyəti barədə informasiya (əsas məlumat, fəaliyyət üzrə rəqəmlər)mövcud vəziyyət üzrə real xəritəçəkməni təmin edir. Bu, Əsas Fəaliyyət Göstəriciləri (ƏFG) bölməsində qruplaşdırılmışdır.Bu məlumat yalnız spesifik istifadəçi qrupları üçün mümkün ola bilər,lakin eyni zamanda bu informasiya nəvbəti təhlillər və proqnozlar üçün baza rolunu oynaya bilər. Məlumat statistik rəqəmlərə, o cümlədən qiymətləndirmələrə və subyektiv fərziyyələrə əsasən tərtib oluna bilər.


Məlumatın idarə edilməsi sistemi törəmə müəssisələr tərəfindən əməkdaşlıq olduğu halda öz bəhrəsini verir. Əgər belə bir sistem təsis edilərsə, o zaman bu sistem vasitəsilə törəmə müəssisələrlə əlaqələrin yaradılmasına ehtiyac duyulacaq və cəlb edilən bütün tərəflərdən əməkdaşlıq etmələri tələb ediləcəkdir;

15Hazırda tikinti şirkətləri proqram komponentləri barədə məlumatla təmin olunur; daha sonra onlar bu komponentləri tətbiq edə bilən heyəti işə cəlb edirlər.


Hesabatı -


bu da öz növbəsində qarşılıqlı mənfəətin əldə edilməsinə zəmin yaradacaqdır. Hər bir törəmə müəssisədə bir şəxs və ya bir şöbə məsul əlaqələndirici vəzifəsini icra edə bilər.


� Baş İdarədəki şöbə və departamentlərin birlikdə əməkdaşlığı ilə məlumatların idarə edilməsi sisteminin necə yaradılması üzrə təlimlərə Təlimlər üçün Təlim komponenti də əlavə edilə bilər, burada əsas məqsəd törəmə müəssisələri- onların rollarını məsuliyyətlərini, əməkdaşlıqlarını və mənfəəftlərini aydınlaşdırmaq üçün müvafiq qaydada cəlb etməkdir. Arxiv - Sənədləşmə - Məlumatın idarə edilməsi fəslinə istinad etməyiniz xahiş olunur (təlim1.27).

� Oracle proqramını tədris edən kursların qymətinin bahalı olduğu qeyd edilir. Buna baxmayaraq, məlumat bazası idarəetmə sistemini istismar etmək məqsədilə bilik və bacarıqların əldə edilməsi üçün bu kurslarda iştirak etmək zəruridir. Xərclərin böyük olması səbəbindən, bu kurslarda iştirak üç və ya dörd nəfərlə məhdudlaşdırıla bilər.

Gələcəkdə daxili kommunikasiya və məlumatların idarə edilməsi sistemləri kontekstində, təlimlər Oracle məlumat bazası sistemininfəaliyyət təhlükəsizliyi məsələrini əhatə etməlidir, məsələn (1) sistem jurnalının daimi tədqiqi, (2) xəta xəbərdarlığının identifikasiyası və interpretasiyası, (3) məlumat bazası üzrə idarəetmə metodlarının idarə edilməsi,(4) mürəkkəb sorğuların tanınması. Problemlərin həll olunması istiqamətində bacarıqların artırılması məqsədi ilə, tərtib edənlərin dəstəyi ilə sistemin optimallaşdırılması və eyni zamanda ortaya çıxa bilən müxtəlif sorğular üzrə ssenarilərin hazırlanması məsələləri əhatə olunmalıdır.


� Avadanlıqların necə saxlanılması üzrə təlimlərdə əsas diqqət ümumi məsələlərə və şəbəkə məsələlərinə veriləcəkdir. Şəbəkə məsələləri sahəsində şəbəkənin serverini (və ya serverlərini) müəyyən etmək yönündə bacarıqların artırılması və müvafiq proqram təminatından istifadə üzrə yük sınaqlarının aparılması mühüm əhəmiyyət kəsb edəcəkdir. Potensial çatışmazlıqların qarşısının alınması üçün məlumatın təhlükəsizliyi üzrə biliklərə malik olmaq zəruridir. Sistemlərin əks olunması və ya bir neçə sərt disk arasında məlumatların paylanması kimi məsələlər üçün , Müstəqil Disklərin Həddən Artıq Düzülüşü(RAID) sistemlərinin idarə edilməsini bilmək vacibdir.

Ümumi məsələlər yönündən, təlimlər proqram təminatı vasitəsilə komponentlər üçün şərtlərin araşdırılması məsələlərinə də toxunmalıdır. Ehtiyat hissələrinin idarə edilməsi yönündə biliklərə saxlanma şərtləri, temperatur və təhlükəsizlik məsələləri daxil edilə bilər. Məlumat təhlükəsizliyi ilə əlaqədar məlumat xətlərinin təhriflərdən necə mühafizə edilməsini, o cümlədən fiziki olaraq mühafizə və yaddaş sistemlərinin mümkünlüyünün idarə edilməsini bilmək çox vacib amildir. Həmçinin, şəbəkə xanalarının tərkibi üzrə biliklər və məlumatların mühafizəsi üçün gələcək konsepsiyalar da çox əhəmiyyətlidir.



Hesabatı -


� Şəbəkənin fəaliyyətlərini müvafiq qaydada idarə etmək üçün, CISCO məhsulları ilə işləmək qaydalarını tədris edən təlimlərdə araşdırma metodları və sistem jurnalının interpretasiya metodları izah ediləcəkdir. Kritik parametrlərin və yüklənmə vaxtının tanınması müvafiq giriş hüququna və şəbəkə imkanlarının idarə edilməsinə yardım edəcəkdir. Funksionallıq və yük balansı barədə biliklər təlim mövzularına əlavə ediləcəkdir.


İKT tətbiqləri üzrə təlimlər diqqəti dörd səviyyəyə cəmləşdirə bilər:

- Səviyyə 1 Word, Excel, Outlook, Power Point və internet cihazları kimi Microsoft məhsullarının idarə edilməsini və bildiriş əməliyyatlarının istifadəsini əhatə edə bilər. MS təlimləri il ərzində müntəzəm olaraq həyata keçirilə bilər.

- Səviyyə 2 məlumat bazasının yenilənməsi, ssenarinin hazırlanması, təhlükəsizlik məsələləri və internet-əsaslı məsələlər üzrə bacarıqların artırılmasını əhatə edir. Bu səviyyə daha yaşlı peşəkarlar üçün uyğundur.

- Səviyyə 3 proqram təminatına həsr olunur

- Səviyyə 4 şəbəkə bacarıqlarını, o cümlədən CISCO və HB məhsullarını əhatə edir.

Xüsusi bir təlimdə SAP diqqət mərkəzində ola bilər, çünki kadrların idarə edilməsi sahəsindəki bütün əməliyyatlar gələcəkdə bu proqram vasitəsilə aparılacaqdır. İlk təlimlər Rusiya şirkəti tərəfindən həyata keçiriləcəkdir, həmin şirkət bu proqram təminatının quraşdırılması ilə məşğuldur. Təxmini olaraq 200 nəfər bu təlimlərdə iştirak edəcəkdir. Daha sonra isə müntəzəm təlimlər yeni işçi heyəti üçün həyata keçirilməlidir.

Əlaqədar təlim fəaliyyətlərinin müstəqil podratçıya həvalə edilməsi və bu təlimlərin təlimçilər üçün təlim komponentinə daxil edilməməsi tövsiyə olunur, belə ki bu təlimlər çox əhatəli olacaqdır.


� İnformasiya Sistemlərinin İdarə edilməsinin (MIS) təşkil edilməsi və istifadəsi üzrə təlimlərdə əsas diqqət aşağıdakılara veriləcəkdir (1) mümkün olan əsas fəaliyyət göstəricilərinin müəyyən edilməsi, (2) məlumatın toplanması, saxlanması, emalı və idarə edilməsi, (3) mübadilə proseslərinin kartoqrafiyası, (4) biznes proseslərinin idarə edilməsi / optimallaşdırılması, (5) zəif nöqtələr üzrə analizlər, (6) məlumatın müqayisə edilməsi / qiymətləndirilməsi, (7) kommunikasiya məsələləri.


� Yeni CİS proqramı ilə bağlı şəhər orqanları və təchizatçılar (qaz, elektrik, telefon) kimi digər müəssisələrlə əməkdaşlıq eyni xəritələrin (yol xəritələrinin) istifadə edilməsinə öz köməyini göstərə bilər. Təlimlərə aşağıdakılar daxildir (1) yeni proqram təminatı versiyalarının tətbiqi, (2) yeni xüsusiyyətlərin izahı, (3) sənədlərin ən son versiyalara çevrilməsi.



Hesabatı -


� Yeni SCADA proqramıüzrə yenilənmiş təlim proqramı iş prosesini asanlaşdıra bilər. Təlimlərə aşağıdakılar daxil edilməlidir (1) proqramın yeni versiyalarının tətbiqi, (2) yeni xüsusiyyətlərin izahı, (3) sənədlərin köhnə versiyalardan ən son versiyalara çevrilməsi, (4) layihə qurğularının uzaqdan idarə edilməsi üçün SCADA proqramı.



� İşçi heyət üçün GPS-dən istifadə üzrə təlimlər mövcud boru xətlərinin plana alınmasında öz dəstəyini göstərə bilər. Əsas məsələ sistem və qurğuların sənədləşdirilməsidir. Təlimlərə aşağıdakılar daxildir (1) GPS haqqında ümumi məsələlər, (2) GPS-in idarə edilməsi, (3) GPS məlumatının idarə edilməsi, (4) məlumatın cizgilərə köçürülməsi.


C.2 Su və Çirkab Su üzrə İnvestisiyalar

� “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsində yerləşən əlaqədar Şöbə və Departamentlər:

- Strateji İnkişaf Departamenti,o cümlədən Layiələrin Ekspertizası, İnfrastruktur Laihələrinin hazırlanması və Geodeziya şöbələri

- Strateji Araşdırmalar və Torpaq Kadastrı şöbəsi, Elm, Texnologiya və Standartların hazırlanması şöbəsi

- Sukanal Elmi-Tədqiqat və Layihə İnstitutu - Hüquq Departamenti, o cümlədən, Beynəlxalq Layihələrin və Müqavilələrin Hüquqi

Təminatı şöbəsi

C.2.1 Strateji İnkişaf,Layihələrin Ekspertizası, Layihələrin Hazırlanması

Aşağıda verilən qiymətləndirmələr “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsində yerləşən Strateji İnkişaf Departamenti və Layihələrin Ekpertizası şöbəsinin müdirləri ilə aparılan müsahibələr əsasında hazırlanmışdır. İyul 2012 tarixdə törəmə müəssisələrə (Sukanal idarələrinə, Açıq Səhmdar Cəmiyyətlərə) göndərilən sorğu vərəqələri əsasında əldə olunan məlumatlar üzrə MACS şirkəti ekspertlərinin tənqidi yanaşması bu qiymətləndirməyə əlavə olunur.


Strateji İnkişaf departamenti 2010-cu ildə yaradılmış və təxmini olaraq 50 nəfər işçidən təşkil olunmuşdur; departamentdə dövlət büdcəsi, beynəlxalq donorlar və ya müştərək maliyyələşdirilən layihələrə məsul olan dörd şöbə fəaliyyət göstərir. Planlaşdırılmış layihələr üzrə qərarların qəbul edilməsi üzrə məsuliyyət şirkətin Sədri başda olmaqla, onun müavinlərinin və Departament müdirlərinin üzərinə düşür. Strateji İnkişaf Departamenti layihələndirmə prosesini idarə edir və aşağıdakı struktura malikdir:

� İnfrastruktur Layihələrinin Hazırlanması şöbəsi xarici layihə şirkətləri tərəfindən təqdim edilmiş layihə sənədlərinin yoxlanması və təsdiqi ilə məşğuldur.


Hesabatı -


� Layihələrin Ekspertizası su mənbələrindən tutmuş ev birləşmələrinə qədər bütün layihələrin hazırlanmasında iştirak edir və layihələndirmə işlərinin aparılması üçün xarici məsləhətçilərlə müqavilələr imzalayır. 2012-ci ilin yayında, İslam İnkişaf Bankı (İİB), German Kreditanstalt für Wiederaufbau (KfW), Yapon Beynəlxalq Əməkdaşlıq Agentliyi (JICA), Asiya İnkişaf Bankı (AİB), Dünya Bankı (DB) və Koreya Beynəlxalq Əməkdaşlıq Agentliyi (KOICA) kimi beynəlxalq donorları tərəfindən maliyyələşdirilən layihələrə on məsləhətçi şirkət cəlb edilmişdir. Donor təşkilatlar da həmçinin, investisiya layihələrinin hazırlanması ilə bağlı məsləhətçi şirkətlərlə birbaşa müqavilə imzalayırlar.

Bu şöbədə su təchizatı və çirkab su şəbəkələri, həmçinin su və çirkab su təmizləyici qurğuların layihələndirilməsi üçün Texniki Tapşırıq hazırlanır; bu da öz növbəsindəpodratçılarla əlaqə şərtlərini təmin edir. Böyük podratçılardan biri “Azərsu” ASC-nin Sukanal Elmi-Tədqiqat və Layihə İnstitudur.

Əsas məsələlərdən biri də həmçinin layihələndirmə işləri üçün meyarların hazırlanmasıdır. Qüvvədə olan və əsas olaraq tətbiq edilən Rus Sənaye Standartlarıdır (SNIP), lakin çirkab su təmizləyici qurğular üçün isə AB standartları tətbiq olunur. İşçi heyət daxil olan layihə işlərini yoxlayır və onların uyğunluğunu qiymətləndirir.

2. Spesifikçətinliklər, problemlər, çətinliklər

Planlaşdırılmış investisiya layihələrinin sayı Layihələrin Ekspertizası şöbəsinin işçi heyətinin gücündən artıqdır, belə ki,2035-ci ilə qədər 50 çirkab su təmizləyici qurğunun tikintisi nəzərdə tutulur.

Bu şöbə yeni tikililərin, otel və fabriklərin qoşulması üçün tələb olunan şərtləri asan şəkildə tərtib edə bilər, lakinqurğuların köhnə olması bu işi çətinləşdirir.

Donorlar layihə sənədlərinin, investisiya planlarının və texniki qurğuların tikintisinin beynəlxalq standartlara uyğun olmasını tələb edirlər; lakin müvafiq məlumatın layihəçi mühəndislərin dərk edə biləcəyi dildə olması bütövlükdə mümkün deyil.

Departament gənc kadrlarla təmin edilmişdir. Təqdim olunan cizgilərin yoxlanması zamanı onlar çox sayda çətinliklərlə üzləşirlər. Çox vaxt cizgilər tam olmur, yaxud biliyin azlığı səbəbindən mühəndislər bu cizgiləri oxuya və ya şərhedə bilmirlər. Əlavə olaraq da, vaxt məhdudiyyəti təqdim edilmiş cizgilərin diqqətlə yoxlanılmasına və qiymətləndirilməsinə mane olur.

Törəmə müəssisələrin nümayəndələri dağlıq ərazilərdə tikinti işlərinin layihələndirilməsi və planlanmasında çətinliklərin olduğunu vurğulayırlar. Həmçinin, gələcək investisiyalar haqqında məlumat Baş İdarə tərəfindən kifayət dərəcədə təmin olunmur.


Bu bölmədə Strateji İnkişaf Departamenti üçün kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi təqdim edilir.

Baş İdarədə təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi

Departamentdə Teniki Tapşırıqları hazırlaya bilən və təqdim edilmiş layihə sənədlərinin keyfiyyətini yoxlamaq iqtidarında olanəlavə layihəçi mühəndislərə


Hesabatı -


böyük ehtiyac duyulur. Gələcək tapşırıqların öhdəsindən gəlmək, təcili və əhəmiyyətli layihələrin həyata keçirilməsi üçün işçi personal kifayət qədər bacarığa malik olmalıdır. Xarici dillərdə olan müvafiq texniki sənədlər və standartlar tərcümə olunmalı və Texniki Tapşırıqların hazırlanması və təqdim edilmiş layihə sənədlərinin keyfiyyətinin yoxlanması üçün layihəçi mühəndislərə təqdim edilməlidir. SNİP standartlarının tətbiqi nəzərdən keçirilməli və onların beynəlxalq standartlara uyğunluğu məyyən edilməlidir. Aşağıdakı sənədlər qismən də olsa, Azərbaycan dilinə tərcümə olunmalıdır:

� AB Direktivləri , hansıları ki, müəyyən yekun nəticələrə nail olunmasına imkan verirr,

� AN (Avropa Normaları),

� Deutsche Industrienorm (Alman Sənaye Standartları) tərəfindən təsis edilmiş DIN-Standartları,

� Abwassertechnische Vereinigung (Çirkab Su Texnologiyası üzrə Federasiya) tərəfindən təsis edilmiş kanalizasiya xətlərinin və drenajların hidravlik ölçülməsi və fəaliyyət yoxlaması üçün ATV-Standartları,

� BS-Standartları (Britaniya Standartları),

� ISO Standartları,

� Amerikan Su İşləri Assosiasiyası tərəfindən təsis edilmiş AWWA Standartları

� Fédération Internationale des Ingénieurs-Conseils (Məsləhətçi Mühəndislərin Beynəlxalq Federasiyası) tərəfindən təsis edilmiş FIDIC Standartları.


� Bu kontekstdə törəmə müəssisələrdə təlim ehtiyacları müəyyən edilmədi.


Aparılan müsahibələrdə bildirilmişdir ki, “Azərsu” ASC-nin müxtəlif Departamentləri daxilində layihə-yönümlü düşüncənin möhkəmləndirilməsibəzi layihələrdəki problemlərin öhdəsindən gəlmək üçün stimullaşdıra bilər. Proses zənciri layihənin idarə edilməsi adlandırıla bilər. Əsas məqsəd müxtəlif şöbələr arası əlaqə proseslərinin asanlaşdırılmasıdır. Bu proses zəncirinə aşağıdakı fazalar daxil edilə bilər (1) planlaşdırma sənədlərinin hazırlanması, (2) tikinti işləri üçün təfsilatlı və ya yekun layihələndirmə, (3) tikinti cizgiləri, (4) məlumatın Geodeziya və CİS şöbəsinə ötürülməsi. Təlim forması seminar şəklində ola bilər, belə olan halda məlumatın idarə edilməsi sistemi mühəndis biliklərinin yenilənməsi prosesi ilə kombinə olunmş formada təşkil edilə bilər.Məlumatın idarə edilməsi üzrə təfsilatlı məlumat üçün C.1.5, Arxiv (Təlim 1.27) fəslinə istinad etməyiniz xahiş olunur.


� Səlahiyyətli planlaşdırma agentlikləri tərəfindən hazırlanmış planlşdırma sənədlərinin yoxlanılması və qiymətləndirilməsi üzrə bacarıqlar tələb olunur. İşçi heyətin əlaqədar iş mərhələlərini tamamlamaları üçün həvəsləndirilməsi tövsiyə olunur. Bu, eyni zamanda həm qiymətləndirici, həm də iş başında təlimçi kimi fəaliyyət göstərən baş məsləhətçi tərəfindən həyata keçirilə bilər.


Hesabatı -


Planlaşdırma sənədləri imtahan verməli olan iştirakçılar ilə birlikdə yoxlanıla və qiymətləndirilə bilər.


� Köhnə və yeni infrastruktur qurğuları arasındakı daxili əlaqələrin necə qurulması üzrə təlimlərin keçirilməsi tələb olunur. Mövcud qurğuların yeniləri ilə birləşdirilməsi halında, tətbiq edilən texnologiyanın dərindən mənimsənilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Su təchizatı və çirkab suyun axıdılması sahəsində hər bir komponent üzrə qoşulma həyata keçirildiyinə görə, bütün alternativlərin əhatə olunması tələb olunur.Müxtəlif qurğularla bağlı müxtəlif təlim modulları həyata keçirilə bilər. “Azərsu” ASC təcili yenilənməli olan komponentlər və mühəndislərin mövcud qurğular üzrə yeni layihələrə adaptasiya olmalarında üzləşdikləri çətinliklərin siyahısını təmin etməlidir.


� Müxtəlif standartların mənimsənilməsi üzrə təlimlərdə əsas diqqət aşağıdakılara veriləcəkdir (1) müxtəlif standartların müqayisəli əsaslandırması (2) müxtəlif standartların tələblərinə cavab vermək yolları (3) xüsusi standart üzrə alternativlər. Təlimlər daha sonra davam etdirilə bilər: (4) FIDIC standartları vasitəsilə problemlərin həlli (5) müxtəlif standartları nəzərə alaraq podratçının bilik və bacarıqlarının qiymətləndirilməsi yolları.


� Texniki Tapşırığın hazırlanması üçün nou-haunun yenilənməsi üzrə təlimlər və işə ümumi yanaşma tenderə çıxarılan layihə işlərinin daha yaxşı tərtib olunmasına kömək edə bilər.Təlimlər universitet ekspertləri tərəfindən həyata keçirilə bilər.Mövzulara, Texniki Tapşırıq və spesifik imkanlar arasındakı əlaqələr, Texniki Tapşırıq beynəlxalq/yerli müqavilələrin bir elementi kimi və gündəlik işə Texniki Tapşırığın daxil edilməsi kimi məsələlər daxil edilə bilər.


� Layihələrin necə nəzərdən keçirilməsi və qəbul edilməsi üzrə təlimlərə şəbəkə modeli proqramı əsasında su təchizatı şəbəkələrinin modelləşdirilməsi üzrə bacarıqlar daxil edilə bilər. Bu bacarıqlar təqdim edilmiş planlaşdırma layihələrinin yoxlanılmasına öz dəstəyini verməlidir. Mövzular fərqli şəbəkə modelləşdirməsi üzrə proqram təminatını əhatə edir, məs. EPANET-in fərqli xüsusiyyətləri, şəbəkə məlumatının əldə edilməsi və ötürülməsi və proqram təminatının mövcud şəbəkələrə tətbiq edilməsi.


� Layihəçi mühəndislər üçün su və çirkab suyun təmizlənməsi prosesləri üçün yeni texnologiyalar barədə təlimlər və onların funksiyalarının dərk edilməsi daha yaxşı fəaliyyətə aparan yoldur. İstismar nöqteyi-nəzərdən layihə və planlaşdırma üçün nəzərdə tutulan fərziyyələrin aşkara çıxarılmasına ehtiyac duyulur. Bu, layihə və istismar məsələləri üzrə ümumi düşüncələrin təkmilləşdirilməsi məqsədi ilə istənilən törəmə müəssisənin istismar və texniki


Hesabatı -


xidmət işləri ilə məşğul olan işçi heyətlə layihəçi mühəndislər arasında bağlılıq əlaqələri yaradacaqdır.Əhatə olunmalı mövzulara istismar/texniki xidmət üzrə xərclərin əsas faktorları, enerji səmərəliliyi konsepsiyaları və təmizlənmiş çirkab su və lildən yenidən istifadə olunma məsələləri daxildir.


� Bu departament İKT departamenti ilə əməkdaşlıq edir. Yenilənmiş cizgi proqramlarındanistifadə– sewerage CAD, Water CAD, Macro Stations – təqdim edilmiş cizgilər üzrə yoxlama proseslərinin səmərəliliyini artıra bilər.


� İstismar mühəndislərinə istismar-öncəsi mərhələdə biliklərin çatdırılması məqsədi ilə layihəçi-mühəndislərə təlimlərin keçirilməsinə ehtiyac var. İstismar fəaliyyətləri üçün xüsusi müvafiq standartların öyrənilməsi zəruri əhəmiyyət kəsb edir. Təlim mövzularına istismar-öncəsi fazanın müəyyən edilməsi, bu fazanın tikinti müqaviləsinə daxil edilməsi və istismara verilmə zamanı nəzərə alınmalı olan spesifik tələblər daxil edilə bilər.


� Layihəçilər, müqavilə və tikinti nəzarətçiləri üçün istismar və texniki xidmətüzrə təlimlər istismar və texniki xidmət üçün xərclərin azalmasına öz töhfəsini verməlidir. Mövzulara aşağıdakılar daxil edilə bilər: (1)nasos stansiyalarının yerləri, kamera və siyirtmələrə giriş imkanları, (2) material və istehlak materiallarından istifadə, (3) avtomatik idarəetmə texnikası, (4) ölçü cihazlarının rolu və yeri, (5) iş mühütündə erqonomika və mühəndis psixologiyası.


� Layihələrin icrası dövrü üzrə təlimlər gənc işçi heyətə öz biliklərini sistematik şəkildə artırmağa kömək edə bilər. Dövrün birinci hissəsi –Tenderlər–aşağıdakılarla başlaya bilər (1) Baş Planın və Texniki-İqtisadi Əsaslandırmaların mahiyyəti, onların yenilənmə metodları və icrası (2) infrastruktur planlaması,(3) layihələndirmə və layihələrin idarə edilməsi.Nəzərə alınmalı olan təlim mövzularına əlavə edilə bilər (4) tender sənədlərinin hazırlanması, ixtisas uyğunluğunun öncədən qiymətləndirilməsi (prekvalifikasiya) və tender prosesləri, (5) layihə və tikinti üçün müqavilələrin imzalanması. (6) layihələndirmə və tikinti üzrə tenderlərin idarə edilməsi mövzusu bu təlimə yekun vura bilər.

Təlimin ikinci hissəsində diqqət əsas etibarilə mühəndis cizgiləri və planları-na verilə bilər, məs. (1) tender cizgiləri, (2) qurğuların cizgiləri, (3) tikinti cizgiləri. Təlimlərə həmçinin daxil edilməlidir (4) cizgilərin hazırlanması üzrə müxtəlif metodlar (5) yaxşı cizgilərin qiymətləndirilməsi üçün keyfiyyət meyarları.(6) cizgi modullarından istifadə üzrə biliklər cizgi proseslərini asanlaşdıra bilər.

(Təlim planındakı 2.11-ə, və 2.12-yə istinad edin.)


Hesabatı -


� Xarici dillər üzrə təlimlər ingilis dilində yüksək səviyyədə ümumi danışıq bacarıqlarını, texniki, maliyyə və müqavilə sənədləri üzrə dil biliklərinin tədris edilməsini əhatə eməlidir.



� Bu mövzu ilə əlaqədar törəmə müəssisələrdə təlim ehtiyacları müəyyən edilmədi.

C.2.2 Sukanal Elmi-Tədqiqat və Layihə İnstitutu

Aşağıdakı qiymətləndirmələr Sukanal Elmi-Tədqiqat və Layihə İnstitunun rəhbəri ilə aparılan müsahibəyə və MACS şirkətinin ekspertlərinin tənqidi yanaşmaları sayəsində əldə olunan nəticələrə əsaslanır.

1. Strukturvə fəaliyyət dairəsi

“Azərsu” ASC daxilində yeganə “İnstitut” əvvəlcə birbaşa Azərbaycan Respublikası tabeliyində olmuşdur. Bu gün İnstitutun Topoqrafik Tədqiqat, Geologiya və Layihələndirmə işləri şöbələrində 170 nəfər işçi çalışır. İnstitutda geoloqlar, topoqraflar, layihəçilər, mühəndis-elektrik, avtomatlaşdırma qrupu və bir laboratoriya fəaliyyət göstərir.İnstitutun rəhbəri avqust 2012 tarixdən etibarən bu vəzifəni icra edir.

Bu Sukanal layihəçi-şirkət fəaliyyəti göstərir və bütün layihələndirmə işlərini, o cümlədən su təchizatı və kanalizasiya layihələri üçün smetaların tərtib olunmasını həyata keçirir.Əsas sifarişçi dövlətdir. “Azərsu”-nun sifarişinə əsasən, İnstitut texniki-iqtisadi əsaslandırmaları və tikinti işləri üçün layihələndirmələri işləyib hazırlayır. Bu səbəbdən, İnstitut Strateji İnkişaf Departamenti ilə əməkdaşlıq edir və bu departamentdən sənədlər qəbul edir. İnstitut “Azərsu” ASC-nin tabeliyində deyil, onun öz gəlir mənbələri mövcuddur və ümumi səviyyədən daha yüksək məvaciblə işçilərini təmin edir.İnstitut əsas etibarilə Azərbaycan dövlət büdcəsi hesabına maliyyələşdirilən geodezik və geoloji tədqiqatları həyata keçirir. İnstitut həmçinin tikintiyə nəzarət işlərini də həyata keçirməyə qadirdir.

2. Spesifikçətinliklər, problemlər, çətinliklər

Əsas çətinlik insan potensialıdır, belə ki SSRİ-nin dağılmasından sonra müvafiq ixtisaslı layihəçilərin tapılması çox çətindir.Hazırda İnstitut 50-60 nəfər heyətlə il ərzində 30-40 layihə işləyib hazırlayır.Mart 2011 tarixdən etibarən (“Azərsu” ASC-yə yeni rəhbərlik təyin edildikdən sonra) iş yükü əhəmiyyətli şəkildə artaraq il ərzində 450 layihəyə çatmışdır, bunun da yerinə yetirilməsi üçün su sektorunda ixtisaslaşmış 110-120 nəfər yeni işçi işə cəlb olunmuşdur.

3. Kadr Potensialinin Gücləndirilməsi və Təlim Ehtiyaclarının Qiymətləndirilməsi

Bu bölmədə Sukanal Elmi-Tədqiqat və Layihə İnstitutu üçün kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi təqdim edilir.


Hesabatı -


Kadr Potensialinin Gücləndirilməsi Ehtiyacları

� Mühəndislər istismar və texniki xidmət məsələləri, o cümlədən istismarın enerji-səmərəliliyi və asanlaşdırılması aspektləri barəsində daha çox biliklərə malik olmalıdırlar.

Təlim Ehtiyacları

� İnstitut əsasən diametri 2.5 m-ə qədər olan boru-tunel tipləri olmaqla,bütün tunel tiplərinin layihələndirilməsi üzrə təlimlərə ehtiyac duyduğunu vurğuladı. İş başında müvafiq təlimlər bu cür layihələndirmə işləri ilə məşğul olan beynəlxalq layihəçi şirkətlərlə əməkdaşlıq formasında həyata keçirilə bilər.


� Müəyyən edilən digər təlim ehtiyacı çirkab su təmizlçəyici qurğular üçün müasir texnologiyalar haqqında biliklərin yenilənməsi və artırılmasıdır. Xüsusi diqqət böyük miqyaslı qurğulara və ətraf mühitin mühafizəsi ilə bağlı tələblərin nəzərdə tutulmasına yönəldilməlidir.


Hər fəaliyyət sahəsi üzrə 10-15 nəfər işçiyə olan tələbatın ödənilməsi məqsədilə hər iki sahə üzrə artıq işə cəlb edilmiş gənc heyət üzvlərinə təlimlər keçirilə bilər.

C.3 Su və Kanalizasiya Sistemlərinin Tikintisi

� “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsindəki əlaqədar Şöbələr və Departamentlər:

- Sədrin Tikinti üzrə Müavini, o cümlədən Layihə İdarəetmə Qrupu - Tikinti Şöbəsi, o cümlədən Əsaslı Təmir və Tikinti - Sədrin Sərmayələr və Marketinq üzrə Müavini, o cümlədən Xarici Əlaqələr və

Tenderlərin Təşkili və İdarə olunması - Tikintiyə Nəzarət Departamenti

C.3.1 Tikinti İşləri–Layihələrin İdarə Olunması

Təlim və kadr potensialının gücləndirilməsi üzrə qiymətləndirmələr “Azərsu” ASC-də Tikinti Departamentinin rəhbəri ilə aparılan müsahibəyə və MACS şirkətinin ekspertlərinin tənqidi yanaşmaları sayəsində əldə olunan nəticələrə əsaslanır.

1. Strukturvə mövcud fəaliyyət dairəsi

Tikinti Departamenti dövlət proqramı tərəfindən təsdiq olunmuş və Azərbaycan dövləti hesabına maliyyələşən tikinti işlərini idarə edir. Tikintilər əsas etibarilə nasos stansiyaları və təmir işləri kimi kiçik miqyaslı layihələrdən ibarət olur. Departamentə aşağıdakı şöbələr daxildir (1) Tikinti, (2) Əsaslı Tikinti (3) Əsaslı Təmir.

Departament layihə işlərini qəbul edir və cizgilərin uyğunluğunun yoxlanılması üçün onları Layihələrin Ekspertizası şöbəsinə istiqamətləndirir. Departament eyni zamanda sənədlərin aydınlaşdırılmasına da köməklik göstərir. Ardıcıl olaraq, tender prosedurları və müqavilələrin imzalanması həyata keçirilir. Tikinti işlərinin başlanması ilə eyni zamanda, məsuliyyət həmçinin Tikintiyə Nəzarət Departamentinin üzərinə düşür. Daha


Hesabatı -


sonrakı mərhələdə isə, tamamlanma işlərindən sonra Departament tikinti işlərinin qəbul edilməsi üçün yenidən prosesə cəlb olunur.


Departament yuxarıda qeyd edilən bütün mərhələlərdə çətinliklərlə üzləşir. Müntəzəm olaraq gətirilən cizgilər çox çətin anlaşılır. Podratçıların fəaliyyəti çox vaxt zəif olur və istifadə edilən materiallar tələblərə cavab vermir.


Bu bölmədə kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi öz əksini tapır.

Baş İdarədə Kadr Potensialının Gücləndirilməsi Ehtiyacları

� Cizgilərin hazırlanması və tikinti işlərinin keyfiyyəti (o cümlədən materialların spesifikasiyası) üçün keyfiyyət meyarlarının müəyyən edilərək təqdim edilməsi layihə və tikinti şirkətlərinin zəif fəaliyyətinin qarşısını ala bilər.

Törəmə Müəssisələrdə Kadr Potensialının Gücləndirilməsi Ehtiyacları

� Törəmə müəssisələrlə bağlı təlim ehtiyacları müəyyən edilmədi.


� Kiçik miqyaslı tikinti işlərinin idarə edilməsi üzrə təlimlərə aşağıdakı mövzular daxil edilə bilər (1) həyata keçirilməli olan layihənin işlənib hazırlanması və funksiyası ilə heyəti tanış etmək məqsədi ilə cizgilər üzrə ümumi prosesə nəzarət. (2) tender prosedurlarının idarə edilməsi və müqavilələrin imzalanması üzrə təlimlər. (3) tikinti işləri üçün planların sənədləşdirilməsi (4) istənilən podratçı təşkilatla danışıq aparma bacarıqları bu təlimin mühüm bir hissəsi olmalıdır (5) tikinti işlərinin qəbul edilməsi. Təlimlərə həmçinin, müqavilələrin hazırlanması və onların monitorinqi mövzuları da daxil edilməlidir.


Törəmə Müəssisələrdə Təlim Ehtiyacları


C.3.2 İnvestisiyalar–Xarici Əlaqələr–Tenderlər

Böyük miqyaslı tikinti layihələri üçün investisiya və müqavilələrin idarə olunması sahəsində kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi məqsədi ilə Xarici Əlaqələr və İnvestisiyaların İdarə olunması və Tenderlərin Təşkili və İdarə olunması departamentlərinin rəhbərləri ilə müsahibələr aparılmışdır. Biz əldə olunan məlumatları yüksək qiymətləndirir, kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyacları ilə bağlı tövsiyələrimizi aşağıda sizin nəzərinizə çatdırırıq.


Həm Xarici Əlaqələr və İnvestisiyaların İdarə olunması, həm də Tenderlərin Təşkili və İdarə olunması (əvvəlcəBeynəlxalq Layihələrin İdarə olunması adı ilə)


Hesabatı -


departamentlərinin adları dəyişmiş və oktyabr 2012 tarixdə restrukturizasiya edilmişdir. Hər iki departament gənc və nisbətən təcrübəsiz işçi heyətə malikdir.

Təsis edildiyi gündən etibarən, Xarici Əlaqələr və İnvestisiyaların İdarə olunması şöbəsi Asiya İnkişaf Bankı (AİB), alman agentliyi Kreditanstalt für Wiederaufbau (KfW), Yapon Beynəlxalq Əməkdaşlıq Agentliyi (JICA), İsveçrə agentliyi Secrétariat d'Etat à l'économie (SECO), İslam İnkişaf Bankı (İİB) və Səudiyyə İnkişaf Fondu kimi beynəlxalq donorlar tərəfindən maliyyələşdirilən layihələrin idarə edilməsi ilə məşğuldur.Hər bir beynəlxalq tərəfdaş “Azərsu” ASC-nin adından çıxış edən və layihə çərçivəsində Şirkəti təmsil edən ayrı Layihə İcra Qrupu (LİQ) ilə çalışır. Şöbədə layihələrin sənədləşdirilməsi, yazışmalar, ümumi əlaqələrin idarə olunması və LİQ-lərin işinə nəzarətlə məşğul olan altı nəfər fəaliyyət göstərir.

LİQ-lər həm beynəlxalq, həm də azərbaycanlı mühəndislərin cəlb edilməsi məqsədi ilə yaradılmışdır; onlar Şirkətin nöqteyi-nəzərindən layihələrin icrası barədə rəylərini bildirirlər. LİQ-lər layihələrin icrasına bir texniki nəzarətçi fəaliyyəti göstərir; LİQ daxilində layihə rəhbəri, layihə rəhbərinin müavini, satınalma mütəxəssisi, İFAstandartlarına (Beynəlxalq Maliyyə Assosiasiyası tərəfindən müəyyən edilmişdir) uyğun fəaliyyət göstərən maliyyə mütəxəssisi, tender sənədləri ilə məşğul olan mühəndis və yardımçı heyət fəaliyyət göstərir. Hər bir LİQ təşkilati işlər və mühəndislik işləri üzrə bacarıqları təmin edir.

Tenderlərin Təşkili və İdarə olunmasıdepartamenti həm yerli, həm də beynəlxalq donorlar tərəfindən maliyyələşdirilən layihələrlə məşğuldur. 50,000 AZN məbləğdən yuxarı olan istənilən tender bu Departamentin fəaliyyətinə daxildir; departament üç şöbədən ibarət olacaqdır.Onların ikisi artıq oktyabr 2012 tarixdən fəaliyyət göstərir və 14 nəfərlik heyətə malikdir:

� Təkliflər Sorğusunun Hazırlanması şöbəsi layihə işlərini qəbul edir, cizgiləri yoxlayır və tikilməli olan qurğuların sənədlərini tərtib edir. Həmçinin Texniki-İqtisadi Əsaslandırmaları da hazırlayır.

� Tender və Satınalma Sənədlərinin Hazırlanması şöbəsi həyata keçirilmiş tədqiqatlara və Şirkətin prosedurlarına uyğun olaraq tenderlərin hazırlanması və təşkil edilməsi ilə məşğul olur. Şöbə tender sənədlərini hazırlayır, tenderləri elan edir, tender proseslərini idarə edir, tender təkliflərinin qiymətləndirilməsində iştirak edir və müqavilələrin imzalanmasını idarə edir. Bu səbəbdən, Hüquq və Satınalma şöbələri ilə sıx əməkdaşlığın edilməsi zəruridir.

� Müqavilələrə Nəzarət şöbəsi müqavilələrin bütün icra mərhələsində onların yerinə yetirilməsində iştirak edir və beynəlxalq podratçı şirkətlərlə bağlanmış müqavilələrə nəzarət edir. Şöbə FIDIC modelinə əsaslanan beynəlxalq müqavilələrlə bağlı Hüquq Departamenti ilə əməkdaşlıq edir.

Üçüncü şöbə tezliklə təşkil ediləcək və altı-səkkiz nəfərdən ibarət olacaqdır. Hazırda Satınalma şöbəsi satınalma işlərinin idarə edilməsi ilə məşğuldur.Buna baxmayaraq, bu məsuliyyət də həmçinin Tenderlərin Təşkili və İdarə edilməsi Departamentinə tapşırılacaqdır.


Hesabatı -



Xarici Əlaqələr və İnvestisiyaların İdarə edilməsi şöbəsi yeni işçi heyəti axtarır. Təxmini olaraq əlavə 15-20 mühəndisə ehtiyac var, bunlardan on nəfəri rayonlarda texniki nəzarətçi kimi və əlavə beş-on nəfəri isə Bakı şəhərindəki LİQ-lərdə çalışacadır. Lakin, satınalma, maliyyə idarəçiliyi və mühəndislik üzrə ixtisas uyğunluğu tələblərinə cavab verən yaxşı mütəxəssislərin müəyyən edilməsi və işəgötürülməsi çətindir.Buna əsas səbəb, məvaciblərin nisbətən aşağı olmasıdır.

Əsas tələb FIDIC yanaşmalarının tətbiqi üzrə ixtisaslaşmış mühəndislərdir. Bununla əlaqədar əvvəllər təşkil edilən təlimlər yalnız yeni biliklər üzrə qısaca məlumat vermiş və ixtisas uyğunluğu tələblərinə cavab verməkdə səthi əhəmiyyət kəsb etmişdir.

Tenderlərin Təşkili və İdarə edilməsi şöbəsinin işi həddindən artıq çoxdur.Beynəlxalq əməkdaşlar tərəfindən irəli sürülən tələblər işçi heyətdən çoxlu əmək və səylər tələb edir. Həmçinin, bu Departament müvafiq işçi heyətin əldə edilməsində də çətinliklərlə üzləşir, çünki “Azərsu” ASC tərəfindən müəyyən edilmiş standartlar yüksək olduğundan əmək bazarında müvafiq ixtisaslı mühəndislərin tapılması çətindir.

Bir digər məsələ, layihələndirmə işlərinin yeni şərtlərə uyğunlaşdırılmasıdır; bu da öz növbəsində tikinti şərtləri və alternativ yanaşmalar üzrə zəngin biliyə malik olmağı və nəticə etibarilə iş çərçivəsindən kənara çıxmamağı və əsas parametrlərə uyğun çalışmağıtələb edir. Tikintiyə Nəzarət şöbəsi ilə sıx əməkdaşlıq tələb olunur.


Bu bölmədə Xarici Əlaqələr Şöbəsi, Tenderlərin Təşkili və İdarə Edilməsi Departamenti üçün kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi təqdim edilir.


� Qarşıda duran əsas çətinlik, hər iki Departamentin işçi heyətlə təmin olunmasıdır. Bu işdə yaradıcılıq və çeviklik tələb olunur.Yeni heyət təyin olunmazdan əvvəl məvacib şərtləri nəzərdən keçirilməlidir. Eyni zamanda, mövcud heyətin də həvəsləndirilməsi üçün, xüsusi strategiya nəzərə alınmalıdır. Nəzarətə görə vaxtaşırıBonuslar layihələrin müvəffəqiyyətli icra prosesinə öz təsirini göstərə bilər.


� Törəmə müəssisələrdə bu mövzu ilə bağlı təlim ehtiyacları müəyyən edilmədi.


� Müqavilələrin idarə edilməsi və nəzarət – FIDIC standartları və onların tətbiqi üzrə təlimlər iki-üç ay ərzində həyata keçirilməlidir. FIDIC şərtlərinə uyğun prosedurların təşkili və mərhələlər, investisiya planlaması və tikintiyə nəzarət üzrə məntiqi ardıcıllığın həyata keçirilməsi zəruri əhəmiyyət kəsb edir. Təlimlərə satınalma məsələləri daxil edilməli və nəzəri əsasların tədrisi məqsədi ilə əsas etibarilə sinif şəraitində həyata keçirilməlidir.



Hesabatı -


� Satınalma üzrə təlim IFA standartlarını əhatə etməli və bir aylıq müddəti əhatə etməlidir. İşçi heyətin satın alınmalı olan mallarla bağlı texniki məlumat hazırlaya bilmə bacarığı və FIDIC standartları ilə tanış olması mühüm əhəmiyyət kəsb edir.


� Layihələrin icrasını sürətləndirmək üçün, layihələrin yeni şərtlərə necə uyğunlaşdırılması üzrə təlimlərin təşkil edilməsi zəruridir.Bu aspektdə müxtəlif maraqların balansı mühüm əhəmiyyət kəsb edir.Təlimlər layihələr daxilindəki dəyişikliklərin səbələrini və müxtəlif informasiyaların idarə edilməsini əhatə etməli və əsas diqqəti tələb olunan yenilikləri həyata keçirmək üçün praktiki mərhələlərə ayırmalıdırlar.


� Müqavilə nəzarətçiləri üçün istismar və texniki xidmət üzrə təlimlər istismar proseslərini asanlaşdıra bilər; belə ki, nəzarətçilər layihələndirmə prosesləri zamanı istismar və texniki xidmət nöqteyi-nəzərdən irəli gələn tələbləri daha yaxşı dərk etmək iqtidarında olacaqlar. Enerji səmərəliliyi ilə əlaqədar fiziki idarəetmə, avadanlıqların ölçülməsi aspektləri mühüm əhəmiyyət kəsb edir.




C.3.3 Tikintiyə Nəzarət

Tikinti nöqteyi-nəzərdən layihələrin icrasını sürətləndirmək və asanlaşdırmaq üçün, iyul 2012 tarixdə yeni Tikintiyə Nəzarət Departamenti təsis edilmişdir. Kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi üzrə məlumatlar bu Departamentin müdiri, əvvəllər tikintiyə nəzarəti həyata keçirmiş şöbələrin müdirləri və yekun olaraq MACS şirkətinin ekspertlərinin tənqidi qiymətləndirmələrindən əldə edilərək tərtib olunmuşdur.


Yeni departament birbaşa “Azərsu” ASC-nin Sədr müavininə tabedir ki, bu da bu departamentin nə qədər mühüm əhəmiyyətli olduğunu göstərir. Departament bütün layihələrə nəzarət edir və başlanğıcdan təhvil verilmə prosesinə qədər tikintiyə nəzarəti həyata keçirir. Tikinti fəaliyyətlərində istifadə olunan layihələndirmə işləri xarici layihəçi şirkətlərdən əldə edilir (məs. Sukanal Elmi-Tədqiqat və Layihə İnstitutu), daha sonra Strateji İnkişaf Departamenti tərəfindən təsdiq edilir və Tenderlərin Təşkili və İdarə edilməsi Departamenti tərəfindən tender elan olunur. Layihələrin əksəriyyətində su və çirkab su tələbatı proqnozu 2035-ci ildir, bu da planlama periodunun 20-24 il olduğunu göstərir.

Tikintiyə Nəzarət departamentinin fəaliyyət dairəsi satın alınmış materialların keyfiyyətinin onların uyğunluq sertifikatına uyğun şəkildə yoxlanılması ilə başlanır.İş


Hesabatı -


prosesi aşağıdakı kimi davam edir; burada xüsusi olaraq boruların düzülmə prosesi öz əksini tapmışdır:

- Boru nümunələrinin laboratoriyada sınaqdan keçirilməsi və keyfiyyətinin təsdiq edilməsi;

- Boru xətlərinin döşənməsi üçün qum yastığı şəraitinin yoxlanılması; - Əks-doldurmadan öncə təzyiq sınaqlarının aparılması; - Əks-doldurmanın yoxlanılması (istifadə olunmuş material, kipləşdirmə, əks-

doldurma materialının qatları); - Təchizatçılar üçün spesifikasiyaların yoxlanılması (satınalma ilə əlaqə); - Tikinti işlərinin və tətbiq edilən ekoloji məsələlərin keyfiyyətinin yoxlanılması; - Boru xətləri üçün lazer sınaqlarının aparılması; - İstismara qədər növbəti təzyiq sınaqlarının aparılması.

Əmələ gələ biləcək zərər üçün potensial iddianın irəli sürülə bilməsi üçün, tikinti işləri eyni zamanda, fotoşəkillərlə sənədləşdirilir. Tikinti işlərinin keyfiyyətinin standartlara uyğun qiymətləndirilməsi və verilən standartlarla müqayisədə ortaya çıxa biləcək hər hansı ziddiyyətin dərhal düzəldilməsi məqsədi ilə Departament forma və nümunələr tərtib etmişdir. Tərtib olunan siyahıda hazırda nəzarətdə olan bütün layihələr və nəzərdə tutulan iş yükü öz əksini tapır.

Nəzarət prosesi eyni anda iki nəzarətçi tərəfindən həyata keçirilir: onlardan biri “Azərsu” ASC-ni, digəri isə tikinti şirkətini təmsil edir. İş, hər birində altı nəfər olan iki heyət tərəfindən təşkil edilir,bu işçilər hazırda davam edən layihələrə səfər etmək məqsədi ilə gün boyunca rayonlarda olurlar. Bakı şəhərində iş üç qrup tərəfindən təşkil olunur. Tikinti işləri qəbul edildikdən sonra tikinti şirkətlərinə ödənişlər həyata keçirilir. 2012-ci ilin iyul ayından sentyabr ayına qədər keyfiyyət problemləri səbəindən xeyli sayda tikinti işləri dayandırılmışdır; eyni səbəbdən altı tikinti müqaviləsinə xitam verilmişdir.


Oktyabr 2012 tarixə bu Departamentin 19 nəfər işçi var və əsas etibarilə bu işçilər tikinti və təmir şöbələrindən gələn insanlardır. Öz vəzifələrini müvafiq qaydada yerinə yetirmələri üçün heyət təlimlərə ehtiyacı duyur.Azərbaycanlı heyətə təlim keçirilməsi üçün Türkiyədən altı nəfər dəvət edilmişdir. Əvvəllər Əsaslı Tikinti şöbəsi tikintiyə nəzarətə məsuliyyət daşıyırdı.İndiyə qədər heç də bütün tikinti sahələrinə kifayət dərəcədə nəzarət edilməmişdir. Xüsusilə də nəzarətin zəif olduğu vaxtlarda podratçılar işi keyfiyyətsiz yerinə yetirirlər. Departament tam olaraq formalaşdıqdan sonra 200 nəfərin işə cəlb olunması nəzərdə tutulur.


Bu bölmədə Tikintiyə Nəzarət Departamenti üçün kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi təqdim edilir.


� Nəzarət fəaliyyətinin optimallaşdırılması üçünheyətin, rayonlara və layihələrə təyin edilməsi ilə möhkəmləndirilməsi üçün İcranın Təkmilləşməsi üzrə yanaşmanın da tətbiq edilməsi məqsədəuyğun olardı. Hazırda departament daxilində müvəffəqiyyətlə həyata keçirilən iş yükü optimal şəkildə stabilləşdirilə


Hesabatı -


bilər. Nəzarət prosesi daxilində ixtisaslaşmaya diqqət verilməsi və məs. boruların düzülməsi, su təmizləmə və çirkab su təmizləmə qurğuları üzrə qrupların yaradılması məqsədə uyğundur. Fəaliyyət dairəsi genişləndikcə müvafiq spesifikasiyalara müxtəlif tipli layihələr və müxtəlif hesabat vermə metodları daxil edilə bilər.

İcranın Təkmilləşməsi yanaşması bütün iş mərhələlərini onların uyğunluğuna, səmərəliliyinə və mürəkkəbliyinə uyğun şəkildə təhlil etməyə imkan verir. Müxtəlif mərhələlərin qarşılıqlı asılılığı cari iş yükünü təsvir edən cədvəllərə əsasən tədqiq edilə və təkmilləşdirilə bilər.

� İcranın Təkmilləşməsi yanaşmasına əlavə olaraq, departament daxilində tikintiyə nəzarət kontekstində bütün iş fəaliyyətini sistematik şəkildə əhatə edən ilkin təlim ehtiyacları hazırlanmalıdır. Yeni (həmçinin mövcud) işçi heyətə iş başında təlimlərin keçirilməsi iqtidarında olan daxili təlimçilərin müəyyən edilməsinə ehtiyac var.



Baş İdarədə Təlim Ehtiyacları

Tikintiyə nəzarətdə fəaliyyətin təkmilləşdirilməsiilə bağlı təlimlər Departament üzrə müəyyən edilmiş məqsədlərə uyğun olaraq keçiriləcəkdir, hazırda əldə edilən nəticələr ilə arzu olunan nəticələr müqayisə ediləcəkdir.Səbəb analizlərinə işçilərin bilik və bacarıqlarının, həmçinin iş mühiti tərəfindən müəyyən edilmiş şərtlər və digər potensial maneələrin qiymətləndirilməsi daxildir. Təlimlər çatışmazlıqları aradan qaldırmağa kömək edən zəruri müdaxilələrin müəyyən edilməsi ilə davam etdiriləcəkdir. Təlimlər iş-yükü analizlərinə, təkmilləşdirilmələrə və nəticələrin şərhlərinə əsaslanır. Fəaliyyətlərin təkmilləşməsi üzrə təlimlər iş yükünün olduğu bütün hallarda tətbiq edilə bilər; müxtəlif departament və ya şöbələr arası əməkdaşlıqlar təkmilləşdirilməlidir.


Departamentin bir çox mühəndis və nəzarətçiləri işə götürməli olduğunu nəzərə alaraq, hər qrupda 10-12 nəfər “yeni gələn” olmaqla, dörd-altı həftə ərzində tikintiyə vaxtında və səmərəli nəzarət başlığı altında ilkin giriş təlimləri təşkil etmək olar. Mövzular əsas diqqəti aşağıdakılara verməklə tikinti fəaliyyətləri ilə bağlı olmalıdır (1) ümumi tikinti məsələləri, (2) standartlar barədə biliklər ( məlum SNIP standartlarında başqa olanlar ), (3) nəzarət metodologiyaları (4) tikinti şirkətləri ilə danışıq aparmaq bacarıqları.

Biz təlimlərin iş başında, əvvəlcədən təlimçılər üçün təlim proqramını bitirmiş təcrübəli mühəndislər tərəfindən keçirilməsini tövsiyə edirik. Məqsəd “Azərsu” ASC tərəfindən hazırlanmış təlimatların yaxşı dərk edilməsi və onları tətbiq etmək bacarığına nail olunmasıdır. Sonra isə, hazırda olduğu kimi, hər bir namizdə imtahan verməlidir. Dörd-altı həftəlik təlimlər aşağıdakı kimi təşkil edilə bilər:


Hesabatı -


- Həftə1:Tikintiyə nəzarətin əsasları, ətraf mühitin mühafizəsi,tikinti materialları haqqında məlumat, o cümlədən müşahidələr üçün sahə səfərləri;

- Həftə 2:Şəbəkələr, nasos stansiyaları və ya təmizləmə qurğuları kimi xüsusi nəzarət fəaliyyəti;mülki tikinti məsələləri və avadanlıq;struktur müşahidələr üçün sahə səfərləri,fərdi nəzarət fəaliyyətlərinin hazırlanması;

- Həftə 3:İş zamanı təcrübəli təlimçinin nəzarəti altında nəzarət funksiyalarının üzərinə götürülməsi;bu zaman cizgilərin və ya spesifikasiyaların interpretasiyası, standartların tətbiqi və materiallar haqqında biliklər, imtahan metodları, podratçılarla əlaqə,sənədləşmə və ya hesabat vermə məsələlərinin əhatə edilməsi.

- Həftə 4:müstəqil surətdə artan nəzarət finksiyaları.

Aşağıda verilənlər üçün ekspert qruplarının müəyyən edilməsi nəzərə alına bilər (1) su şəbəkələri, (2) su təmizləyici qurğular, (3) kanalizasiya xətləri (4) çirkab su təmizləyici qurğular.

Bəzi tikinti şirkətlərinin fəaliyyətləri zəif olduğundan, onların işçi heyətlərinə tamamlanmış tikililər üzrə keyfiyyət tələbləri ilə tanış olmaları üçün təlimlər də keçirilə bilər.


� Nəzarətçi mühəndislərin bilik və bacarıqlarının podratçı şirkətin işçi heyətinin bilik və bacarıqlarından üstün olması faktını nəzərə alaraq, o zaman onların istimar və texniki xidmət üzrə təlimlərdə iştirak etməsi məqsədə uyğun olardı; bu öz növbəsində nəzarətçi mühəndislərə tikinti şirkətlərinin ekspertləri ilə müqayisədə daha üstün biliklərə malik olmağı bacarığını verə biləcəkdir.



� Törəmə müəssisələrin işçi heyəti tikintiyə nəzarət fəaliyyətlərinə cəlb olunduğu halda, onlara da təlimlər keçirilməlidir.

C.4 İstismar və texniki xidmət, suyun keyfiyyəti

� “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsində əlaqədar şöbələr və departamentlər:

- Sədrin su mənbələri üzrə müavini, o cümlədən Su Kəmərləri Şöbəsi, Su Mənbələri Şöbəsi və Operativ İdarəetmə Şöbəsi

- Sədrin istismar üzrə müavini, o cümlədən Suyun İstismarı Şöbəsi və Yağış və Tullantı suların idarə olunması şöbəsi

- Mexanika və Energetika şöbələri - Sağlamlıq, Əməyin Təhlükəsizliyi və Ətraf Mühitin Mühafizəsi Şöbəsi - Avtomatika və metrologiya şöbəsi - İşlər İdarəsi - Texnoloji proseslərə və suyun keyfiyyətinə nəzarət şöbəsi


Hesabatı -


� “Azərsu” ASC-nin törəmə müəssisələri və Sukanal idarələrindəki departamentlər

- Altı Boru Kəmərləri Departamentləri - Törəmə müəssisələr və Sukanal idarələri

C.4.1 Su mənbələri –Suyun təmizlənməsi

Su mənbələri və suyun təmizlənməsi ilə bağlı kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi Su Mənbələri Departamentinin, Operativ İdarəetmə Şöbəsinin, Bakı Sukanal İdarəsində suyun istismarı şöbəsinin müdirləri, Ceyranbatan Su Təmizləmə Stansiyasında müdir müavini ilə aparılan müsahibələr və iyul 2012 tarixdə törəmə müəssisələrə təqdim edilən sorğu vərəqlərinin cavabları əsasında hazırlanmışdır. Əldə edilən məlumatlar MACS şirkətinin ekspertləri tərəfindən tənqidi şəkildə qiymətləndirilmişdir.


� “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsində yerləşən Su Mənbələri Şöbəsi hodrologiya və hidrogeologiya məsələlərinin monitorinqi ilə məşğuldur. Oktyabr 2012 tarixdən beş nəfər işçi çöküntülərin monitorinqini aparır və yeraltı suyun formalaşması üzərində təsirləri qiymətləndirirlər. Onlar yeraltı suların modelləşdirilməsini və quyuların qazılması işlərini idarə edirlər.

� Operativ İdarəetmə Şöbəsinin beş nəfər işçisi istehsal qurğularından tutmuş ev qoşulmalarına qədər suyun təchizatı üzrə bütün proseslərin monitorinqini həyata keçirirlər. Müvafiq olaraq bir mühəndis su mənbələrinin istismarı, nəqledici xətlər, şəbəkələrdəki axınların monitorinqini və şəbəkələrin, o cümlədən yenilənmiş şəbəkələrin cizgilərinin tərtibatı ilə məşğul olur.

Şöbə, həmçinin kanalizasiya məsələlərinə də nəzarət edir, su təchizatı və kanalizasiya işlərinə nəzarətin həyata keçirilməsi ayrı-ayrı şöbələrə ayrılmadığından problemlərə səbəb olur. Şöbə eyni zamanda, bəzi operativ işləri də həyata keçirir və hazırda istehsalda bədbəxt hadisələrin aradan qaldırılmasında Sukanal idarələrinə dəstək göstərir; çünki regional Əməyin Mühafizəsi və Təhlükəsizlik Şöbələri hələ təsis edilməmişdir. Şöbə rəisi işçi heyət üçün təlimatlar və nizamnamələr tərtib etmişdir. İşçi heyətin sayı monitorinqlərin həyata keçirilməsinə kifayət etmir.

� Ceyranbatan su təmizləmə stansiyası Ceyranbatan Su Kəmərləri Departamentinin nəzarəti altında fəaliyyət göstərir. Stansiya 1961-ci ildən fəaliyyətdədir və 1968 və 1978-ci illərdə genişləndirilmişdir. Sonuncu tikinti işləri 2002-ci ildə yekunlaşdırılmışdır. Su kanal vasitəsilə 190 km məsafədən gələrək gölə tökülür.Stansiyada müəyyən avtomat nəzarət sistemləri quraşdırılmışdır və mərhələli şəkildə əllə idarəetmədən avtomat idarəetməyə və nəzarətə keçilir.

Təmizləmə avadanlığı xam suyun kimyəvi tərkibinə uyğun olaraq layihələndirilmişdir. Bu proses kimyəvi təmizləmə ilə başlayır. Ultra filtrasiya 2011-ci ildə quraşdırılmış və təmizləmə prosesini təkmilləşdirmişdir. Bakı şəhərinə su hər birinin həcmi 3m³/s olan üç boru xətti ilə verilir; eyni həcmə malik dördüncü boru xətti Bakının kifayət qədər su ilə təchiz olunmayan yaşayış ərazilərini su ilə təmin edəcəkdir.


Hesabatı -


2. Spesifikçətinliklər, problemlərvə dəyişikliklər

Xam suyun keyfiyyətinin ümumiyyətlə yaxşı olmasına baxmayaraq, bulanıqlıq əsas problemdir; bu da özünü həmsuyun girişində, həm də çıxışında göstərir.Ceyranbatan su təmizləmə qurğularında yoxlanılan suyun digərlərindən aşağı bulanıqlığa malik olmasına baxmayaraq, təmizləmə qurğusu hissəciklərin təmizlənməsində çətinliklərlə üzləşir. Problemin həlli kimi ultra-filtrasiya qurğusu nəzərə alınmışdır. Bir digər çətinlik isə, avadanlıqdan düzgün istifadə edilməsidir və buna görə də heyətə təlimlər keçirilməlidir. Hazırda bu yeni avadanlıqları quraşdıran şirkətlər istismar və texniki xidmətə məsul olan heyət üçün təlimlər keçmirlər. Təlimatlar işçi heyətin anlaya bilməyəcəyi dildədir. Bəzi improvizə olunmuş təlimlər təmizləmə qurğusunun rəhbər işçiləri tərəfindən həyata keçirilir, lakin onlar da həmçinin bu təlimatları oxuya bilmirlər.


Bu bölmədə su mənbələri və su təmizləmə sahələri üzrə kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi təqdim olunur.


� Su Təchizatı, Su Kəmərləri, Su Mənbələri, Operativ İdarəetmə, Suyun İstismarı, Yağış və Tullantı Suların idarə olunması (gələcəkdə təsis edilməlidir) şöbələrinin mövcud təşkilati strukturunun təhlil edilməsi və heyətin vəzifə və öhdəliklərinin yenidən təşkil edilməsi tövsiyə olunur. Bir işin təkrarən görülməsi və fəaliyyətlərin yerinə yetirilməsində çatışmazlıqlar müəyyən edilə bilər. Nəticələrdən asılı olaraq, səmərəliliyin artırılması üçün, şöbələrin işinin yenidən təşkili nəzərə alına bilər.

� Təchizat qurğularının səmərəliliyinin artırılması məqsədi ilə istismar və texniki xidmət üzrə təlimatların tərcümə edilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu məsələ su təchizatının bir çox sahələrində istismarın, texniki xidmətin və təmirin müstəqil şəkildə həyata keçirilməsinə aiddir. Bu iş praktiki istifadə üçün təlimatların hazırlanması, tərcümə edilməsi və ya oxunaqlı şəklə gətirilməsi məqsədi ilə fənlərarasıəməliyyat təhlili və redaktə qrupları tərəfindən həyata keçirilə bilər.

� Bulanıqlıq bir çox su şəbəkələri üçün mühüm məsələdir. Təmizləmə prosesləri ilə məşğul olan heyət mikro-çöküntülərin sudan təmizlənməsi barədə ən son yeniliklər və məlumatlarla təmin edilməldirlər. Bu Beynəlxalq Su Assosiasiyası (IWA) şəbəkəsi vasitəsi ilə həyata keçirilə bilər.


� Bəzi su təmizləmə qurğuları idarələri qurğuların adekvat istismarını həyata keçirmək üçün kifayət qədər işçi heyətə malik deyil. Maraqlı namizədlərin cəlb olunması üçün işəgötürmə zamanı başlanğıcxarakterli təlimlərin həyata keçirilməsi zəruridir.

� Su təmizləyici qurğularda və digər su təchizatı qurğularında çalışan işçi heyət üçün tərcümə olunmuş və anlaşılan təlimatların təmin edilməsi vacibdir. Təlimatların strukturunda yeniliklərin olmasına şərait yaradılmalıdır; belə ki öyrənilən dərslər bura daxil edilə bilər. “Əlavə vərəq toplanması” metodu


Hesabatı -


tövsiyə edilə bilər. Adekvat tərcümələr, həmçinin müəyyən hissələrin tərcümə edilməsi istismar və texniki xidmət fəaliyyətlərinə dəstək vermək üçün zəruri əhəmiyyət daşıyır. Təlimatların tətbiq edilməsi ilə bağlı uyğunluğu tərcümə prosesindən əvvəl yoxlanılmalıdır.


� Su təmizləmə qurğularının istismarı və texniki xidməti üzrə başlanğıc və ümumi təlimlər mövcud biliklərin yenilənməsinə kömək edəcəkdir. Aşağıdakı mövzular diqqət mərkəzində saxlanılmalıdır: (1) suyun mümkün tərkibi, (2) qurğuların fəaliyyəti, (3) tipik təmizləmə prosesləri (koaqulyasiya, flokulyasiya, durultma, filtrasiya və dezinfeksiya), (4) alətlər və nəzarət avadanlığı, (5) təhlükəsizlik tələbləri,(6) yoxlama sınaqları və qeydlərin aparılması, (7) fövqəladə halların idarə edilməsi.


� Səth və yeraltı suların yaxşılaşdırılmasıüzrə təlimlər suyun anbarlanaraq saxlanması məsələləri ilə başlaya və sugötürücü qurğu və suaşıranla davam etdirilə bilər və yerüstü suyunun istifadəsində yaxşı keyfiyyətə nail olma yolları mövzusu ilə yekunlaşdırıla bilər. Yeraltı sulara gəldikdə isə istismar, quyuların inşası və suyun çirklənməsindən yaranan təhlükələr əsas diqqət mərkəzində olmalıdır.

Təlimlərin yekununda ətraf mühitə təsirlərin qiymətləndirilməsi öz əksini tapmalıdır:açıq sistemlərin potensial çirklənmədən qorunması üçün mühafizə zonasının müəyyən edilməsi. Əhatə olunmalı təlim mövzuları: (1) mühafizə zonasının müəyyən edilməsi, (2) mühafizə zonasını müəyyən edən tərəflər (müraciət/təsdiq proseduru), (3) bu zona üzrə tələblərin müəyyən edilməsi, (4) monitorinqvə qərarların icrasına nəzarət.



� Su təmizləmə qurğuları üzrə başlanğıc təlimlər bərpa edilmiş su təmizləmə qurğularında quraşdırılan yeni avadanlıqlar üçün həyata keçirilir. Əgər mövcud heyət hazırkı infrastruktur barədə kifayət qədər biliyə malik deyilsə, o zaman bu aspektdə də təlimlər həyata keçirilə bilər. Mövzular: (1) suyun tərkibi, (2) qurğuların fəaliyyəti, (3) tipik təmizləmə prosesləri (koaqulyasiya, flokulyasiya, durultma, filtrasiya və dezinfeksiya), (4) alətlər və nəzarət avadanlığı, (5) təhlükəsizlik tələbləri, (6) yoxlama sınaqları və qeydlərin aparılması.Texniki xidmət mövzusu ilə təlimlərə yekun vurula bilər.


� SCADA sistemlərinin məzmunu və tələbləri üzrə təlimlər iştirakçılara istismar nəzarət sistemləri üçün bu sistemdən düzgün istifadə qaydalarını öyrətməlidir. Təlimlərə aşağıdakı mövzular daxil edilməlidir (1) sistemin elementləri, (2) funksionallıq və ölçü, (3) prosessor, kontroller və operator interfeysindən istifadə və onların xüsusiyyətləri, (4) investisiyalar və prosesə nəzarət, (5) texniki məhdudiyyətlər. Təlimlərdə istismar və texniki xidmət istiqamətində SCADA sistemlərindən düzgün istifadə etməli olan bütün işçi heyət iştirak edə


Hesabatı -


bilməlidir. Həmçinin bu təlimlər Baş İdarədə məlumatların işlənməsi ilə məşğul olan hər kəs üçün açıq olmalıdır.


� Növbə rəisləri və sahə rəisləri üçün təlimlərdə əsas məqsəd insan resurslarının idarə edilməsi istiqamətində bilik və bacarıqların artırılması olmalıdır; belə ki gələcəkdə həvəsləndirmə strategiyalarının həyata keçirilməsində növbə və sahə rəisləri mühüm rol oynayacaqlar. Liderlik bacarıqları və icraçı funksiyalar, həmçinin iş proseslərinin sənədləşdirilməsi, sağlamlıq və əməyin təhlükəsizliyi mövzuları da əhatə edilməlidir.


� Böhran və fövqəladə halların idarə edilməsi üzrə təlimlər fövqəladə hallar zamanı daha adekvat tədbirlərin görülməsi istiqamətində bacarıqların artırılmasına xidmət edəcəkdir.Böhranın müəyyən edilməsi, cavab mexanizmi vəfövqəladə halların idarə edilməsinin təkmilləşdirilməsi mövzuları təlimlərdə əhatə olunmalıdır. Təlimlərə fövqəladə halların üzrə sənədlərin hazırlanmasıi məsələsi də daxil edilməlidir.


� “Azərsu” ASC-nin törəmə müəssisələrinə göndərilən sorğulara alınan cavablara əsasən, texniki heyətin bilik və təcrübəsi məqbul və ya normal hesab edilir. Burada mövcud vəziyyətə istinad olunur. Müəssisələr aşağıdakıları da qeyd edirlər (1) zəif nəzəri biliklərə malik olması, (2) innovasiyaları öyrənmək ehtiyacı, (3) yeni quraşdırılmış qurğu və avadanlıqların istismarı üçün qeyri-kafi bilik və bacarıqlar.

Layihələrin istismara təhvil verilməsi üzrə operativ qrup gələcəkdəyeni infrastruktur qurğularını idarə edəcək heyətətamamlanmış tikintiləri təhvil alınması ilə bağlı nəzarəti həyata keçirəcəkdiry .Bu operativ qrup gündəlik iş prosesi zamanı işçi heyətə yekun tikinti fazasında keçirilməli olan təlimləri müəyyən etməkdə yardımçı ola bilər.

Operativ qruppodratçıların təlim planlarını tərkibinə, vaxtına və müvafiq olmasına görə yoxlamalıdır. Təlimlərin keyfiyyətinin qiymətləndirilməsinə əsasən, operativ qrup növbəti təlimlər barədə məsləhətləşmələr apara bilər. Monitorinq və nəzarətin əsasları ehtiyac duyulan bilik və bacarıqların bir hissəsi olacaqdır. Başlanğıc xarakterli təlimlər nəzərdə tutulmadığı halda, operativ qrupa təhvil-təslim prosesləri üçün alternativ yanaşmanın hazırlanması həvalə oluna bilər.


C.4.2 Nəqledici Xətlər – Su Anbarları – Su Şəbəkəsi

Bu bölmədə təqdim olunan kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi Su Kəmərləri Departamentinin (“Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsi) müdiri, Suyun İstismarı Şöbəsinin (“Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsi) müdiri, Oğuz-Qəbələ Su Kəmərləri Departamentinin müdiri, Qəbələ Nasos Stansiyasının Mexanika və Energetika


Hesabatı -


şöbələrinin rəisləri, Bakı şəhərində yerləşən 69 Şərq Su Anbarının müdiri və Bakı Sukanal idarəsinin texniki direktoru ilə aparılan müsahibələr əsasında hazırlanmışdır. Törəmə müəssisələrdən əldə edilən məlumatlar da buraya əlavə edilmiş və MACS şirkətinin ekspertləri tərəfindən tənqidi olaraq qiymətləndirilmişdir.


“Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsində yerləşən Su Kəmərləri Departamenti su təmizləyici qurğuların və nəqledici xətlərin işinə nəzarət edir.

Suyun İstismarı şöbəsi içməli su ilə bağlı fəaliyyətləri həyata keçirir və onlara nəzarət edir. Şöbə əmlakın siyahıya alınmasına start vermişdir və hazırda evbaşına düşən nəfər sayı və saz vəziyyətdə olan su sayğaclarının sayının eyniləşdirilməsi prosesi ilə məşğuldur.

265 km uzunluğunda olan Oğuz-Qəbələ Su Xətti Bakının kənarında olan nasos stansiyası ilə yekunlaşır.Burada 14 qurğunu – su anbarlarını, avtomatik siyirtmələri idarə edən 400 nəfər işçi iki növbədə çalışır. Boru xətti 70 quyudan qidalanır. Su yeraltı su mənbələrinin yaxınlığında təmizlənir və 410 m yüksəklikdə yerləşən su anbarına tökülərək buradan da özaxımı ilə Bakı şəhərinə nəql edilir.Axının ölçülməsi gündəlik olaraq həyata keçirilir və məlumat telefon vasitəsilə ötürülür. Bir ərazidə sayğaclar avtomatik olaraq oxunur və məlumat Baş İdarədə yerləşən Metrologiya şöbəsinə avtomatik şəkildə ötürülür. Bu cür yanaşmanın bütün ölçü cihazlarına tətbiq edilməsi nəzərdə tutulur.

Birinci xlorlama prosesinin ardınca digər xlorlama prosesləri dörd-beş müxtəlif nöqtələrdə həyata keçirilir. Xlorla işləməyin nə dərəcədə təhlükəli olması barədə heyət əvvəlcədən təlimatlandırlır və bu təlimat yazılı formada öz təsdiqini tapır.Heyət öncədən tibbi baxışdan keçir və qəza anlarında davranış qaydaları barədə təlimatlandırlır. İkisi icbari olmaq şərtilə, il ərzində bununla bağlı dörd təlim həyata keçirilir. İstifadə olunan avadanlıq müntəzəm olaraq yoxlanılır.

İşçilərə nasosların istismarı və texniki xidməti barədə təlimatlar verilmişdir və onlar bütün təmir işlərini həyata keçirirlər. Tələb olunan ehtiyat hissələri “Azərsu” ASC tərəfindən sifariş olunur. Digər bir şirkət isə qaldırıcı mexanizmin ildə bir dəfə yoxlanmasını həyata keçirir. Nasos stansiyası qurğuları 6.000 voltluq transformator stansiyaları ilə dörd növbəli olaraq çalışır.Yaranan təəssürat budur ki, nasos stansiyasının daxili təmizliyi, divarlara kafellərin vurulması və elektrik xətləri nöqteyi-nəzərdən təkmilləşdirilməlidir. Texniki cəhətdən stansiyanın fəaliyyəti mükəmməldir.

Bakı şəhərindəki 69-Şərq Su Anbarı dəniz səviyyəsindən 69m hündürlükdə yerləşir. Su anbarının işçi heyəti daxil olan suyun miqdarının gündəlik ölçülməsini həyata keçirir,nasosların işinə nəzarət edir və laboratoriyada keyfiyyətin yoxlanması üçün su nümunələri götürürlər. Məlumat baş İdarədə yerləşən Metrologiya şöbəsinə ötürülür. Həmçinin su anbarının təmizlənməsi, dezinfeksiya edilməsi və nəzarət edilməsi heyətin öhdəliyindədir.Texniki xidmət məqsədi ilə hər beş ildən bir su anbarı boşaldılır. Təmir işləri ayrıca təmir briqadası tərəfindən həyata keçirilir.


Hesabatı -



Nəqledici xətlər və şəbəkələr əsas etibarilə bərbad vəziyyətdədir. Bütün törəmə müəssisələr yüksək miqdarda su itkiləri ilə qarşılaşır və avadanlıq çatışmazlığı səbəbindən təmir edə bilmədikəri müntəzəm boru partlamaları barədə hesabatlar təqdim edirlər. Azərbaycan üzrə ümumi su itkiləri 60% təşkil edir ki, bunun da (itkilərin 25%-i) qeyri-qanuni qoşulmaların, (itkilərin 25%-i) sudan istifadəyə görə ödəniş etməyən istehlakçıların və (itkilərin 50%-i) şəbəkələrdəki texniki itkilərin payına düşür. Su itkilərinin azaldılması üzrə müəyyən təlimlərə start verilmişdir və onlar davam edir. Nəticələr qiymətləndirilməlidir.

Siyirtmə və nasosların istismarı barədə təlimatlar qısa şəkildə tərcümə olunmuşdur. İstismar və texniki xidmətin asanlaşdırılması üçün bu məlumatlar təfsilatlı olmalıdır.


Bu bölmədə nəqledici xətlər, su anbarları və su paylayıcı şəbəkələr ilə bağlı kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi üzrə məlumatlar təqdim edilir.


� Su anbarlarında qəza zamanında yerinə yetirilməli olan qaydaları əks etdirən mövcud sənədlərin nəzərdən keçirilməsi məqsədə uyğundur. Hər bir su anbarı üçün xüsusi olaraq standart forma hazırlana bilər.


� Oğuz-Qəbələ su xəttinin yekun nöqtəsindəki nasos stansiyası hasara alınmamışdır; oktyabr ayında istənilən şəxsin buraya daxil olması mümkün idi, lakin ərazinin hasara alınması və açıq beton kameraların örtülməsi nəzərdə tutulur. Lakin, gələcəkdə nizamnamələrə uyğun gəlməsi üçün nasos stansiyalarının ərazi vəziyyəti nəzarət və monitorinq işinin bir hissəsi olmalıdır.


� CİS-in istifadəsi və emal edilməsi üzrə təlimlərə aşağıdakı mövzular əlavə edilməlidir (1) CİS-in funksional əsasları, (2) CİS-in istifadəsinə daxil edilən əsas məlumatlar üzrə keyfiyyət məsələləri, (3) səmərəli CİS-in həyata keçirilməsi üçün strategiyalar, (4) məlumat toplanmasının asanlaşdırılması, (5) və yekun olaraq səmərəli məlumatın saxlanması.Təlimlər nəqledici xətlərin istismarı və texniki xidmətini həyata keçirən heyət üçün nəzərdə tutulur.


� SCADA sistemlərinin istifadəsi və quraşdırılmasıi üzrə təlimlərə aşağıdakı mövzular daxil edilməlidir (1) SCADA sisteminin elementləri, (2) SCADA sisteminin funksionallığı və ölçüsü, (3) prosessor, kontroller və operator interfeysindən istifadə və onların xüsusiyyətləri, (4) investisiyalar və prosesə nəzarət, (5) SCADA sistemində texniki limitlər. Təlimlərdə istismar və texniki xidmət istiqamətində SCADA sistemlərindən düzgün istifadə etməli olan bütün


Hesabatı -


işç heyət iştirak edə bilməlidir. Həmçinin bu təlimlər Baş İdarədə məlumatların işlənməsi ilə məşğul olan hər kəs üçün açıq olmalıdır.


� Su itkiləri əsas çətinliklərdən biri olduğundan, biz gəlir gətirməyən suyun miqdarının ( NRW) azaldımasına yönələn vahid və inteqrasiyalı yanaşmanın

tətbiq olunmasını tövsiyə edirk. Paylayıcı şəbəkələrdə texniki itkilərin azaldıması söhbət mövzusu olduğundan, törəmə müəssisələr öz sahələrində bu strategiyanın həyata keçirilməsinə cəlb edilməlidirlər. Lakin, gəlir gətirməyən suyun azaldılması üzrə vahid strategiyanın tətbiq edilməsi barədə qərar qəbul edildiyi halda, “Azərsu” ASC-dən gəlir gətirməyən suyun azaldılması strategiyasını həyata keçirmək tələb olunacaqdır. Belə olan halda, Baş İdarədə su təchizatı ilə məşğul olan departament və şöbələrə aşağıdakı mövzular üzrə təlimlərin keçirilməsi vacibdir: (1) yeni qurğular üzrə inkişaf ideyaları və qarşıya çıxan çətinliklər, (2) su itkisi dövrü, (3) su balansının tərtib edilməsi, (4) fiziki itkilərin dərk edilməsi, (5) fiziki itkilərin kəmiyyətinin müəyyən edilməsi, (6) mühüm icra göstəriciləri, (7) kommersiya itkilərinin azaldılması, (8) fiziki itkilərin azaldılması, (9) gəlir gətirməyən suyun azaldılması proqramlarının idarə edilməsi.



� Müasir metod və materiallardan istifadə etməklə çirklənmə riskini minimuma endirmək və bakteriyaların azalmasını təmin etmək istiqamətində qapalı su anbarının istismar edilməsi üzrə təlimlər keçirilməlidir. Təlimlərdə, istifadə olunmuş tikinti materiallarının xüsusiyyətlərinə, təmizləmə metodlarına və dezinfeksiya vasitələrinə (kimyəvi materialların və istehlak materiallarının tipi) istinad edilməlidir. Təlimlərdə bakterioloji nəzarət üçün prosedurlar nəzərə alınmalı, yardımçı vasitələr, alətlər və nəzarət avadanlığı nəzərə alınmaqla mövcud işin təşkili proqnozlaşdırılmalıdır. Sağlamlıq və əməyin təhlükəsizliyi məsələləri də həmçinin əhatə olunmalıdır.

Texniki təlimlərdə ISO standartlarına uyğun olaraq, su anbarlarının istismarı və texniki xidməti mövzuları tədris edilməlidir. Azərbaycandakı dövlət müəssisələri hazırda öz fəaliyyətlərini ISO standartlarına uyğun tənzimləyirlər. Təlimlərdə həmçinin, mövcud fəaliyyətlərin peşəkar tələblərə uyğun olub-olmaması da öz əksini tapmalıdır.


� Qurğu mühəndisləri və digər maraqlı texniki ekspertlərə mənbədən ev birləşmələrinə qədər şəbəkənin istismarı və texniki xidmət ilə bağlı bütün mövzularda təlimlər keçirilə bilər. Təlimlərdə nəqledici xətlərin və su təchizatı şəbəkələrinin istismarı ilə bağlı müasir metodlar haqqında məlumat verilə bilər və bu təlimlər su mənbələrindən ev birləşmələrinə qədər su təchizatının müxtəlif bölmələrinin qarşılıqlı əlaqələri üzrə inteqrasiyalı ideyaların yaranmasına kömək edə bilərlər. Təlimlərə materiallar və istehlak materiallarından istifadə, o cümlədən mühəndis psixologiyası, gəlir gətirməyən


Hesabatı -


suyun monitorinqi üzrə mövzular, ümumihidravlik tələblər və BSA-nın su balansının tətbiqi mövzuları daxil edilə bilər.


� Nəqledici xətlər və qeyri-qanuni qoşulmalar yüksək su itkilərinin mənbəyi olduğundan, nəqledici xətlərin istismarı və texniki xidmət üzrə təlimlər mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Təlimlər su xətlərində olan su axmaları, qalıqların təmizlənməsi, sızmalara səbəb olan müxtəlif problemlər, sızmaya nəzarət, həmçinin siyirtmələr, nasoslar və kompressorların istismarı və texniki xidməti kimi mövzuları əhatə edə bilər. Su xətləri üzərində quraşdırılmış sayğacların funksionallığı və texniki xidməti üzrə təlimlər məlumatın emalı, təmir işlərinin təşkil edilməsi və qeyri-qanunu qoşulmalarla mübarizə təlimləri ilə davam etdirilməlidir.


� Dayanıqlı şəbəkə fəaliyyətinə nail olmaq, paylayıcı sistemdə qəzaların sayını azaltmaq və xidmət səviyyəsinin yüksəldilməsi məqsədi ilə, su itkilərinin necə azaldılması üzrə vahid və inteqrasiyalı yanaşma tələb olunur. Paylayıcı şəbəkələrdə su itkilərinin azaldılması – gəlir gətirməyən su yanaşması üzrə təlimlər texniki aspektlərin, marketinq aspektlərinin vəfərqli idarəçilik yanaşmasının kombinə olunmuş formasında həyata keçirilməlidir.

Texniki aspektdən təlimlər əsas diqqəti aşağıdakılara verməlidir (1) gəlir gətirməyən suyun idarə edilməsi üçün göstəricilər, (2) gəlir gətirməyən suyun idarə edilməsi variantları (Ərazi Ölçü Sahələri, ölçü boruları,aktivlərin idarə olunması), (3) gəlir gətirməyən suyun idarə edilməsi strategiyalarının icrası, buraya fərqli idarəçilik yanaşmasının elementləri də daxil edilməlidir.

Adekvat təlim forması iş-başında təlimdir, burada nəzəri nou-haunun və əsas etibarilə sahə üzrə praktiki təcrübənin tətbiq edilməsini nəzərdə tutulur. Gənc mütəxəssislər xarici ölkələrə göndərilə bilərlər. Təlimlər həmçinin sızmaların qarşısının alınması və sızmaları müəyyən edən avadanlıqlar üzrə mövzuları da əhatə etməlidirlər.


C.4.3 Yağış və Tullantı Suların İdarə Olunması

Yağış və tullantı suların idarə olunması ilə bağlı kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi Yağış və Tullantı Suların İdarə Olunması Şöbəsinin, Bakı şəhərindəki Çirkab Su Təmizləmə Qurğularının və Sumqayıt Sukanal İdarəsinin müdirləri ilə aparılan müsahibələr və iyul 2012 tarixdə törəmə müəssisələrə təqdim edilən sorğu vərəqlərinin cavabları əsasında hazırlanmışdır. Əldə edilən məlumatlar MACS şirkətinin ekspertləri tərəfindən tənqidi şəkildə qiymətləndirilmişdir.


2012 –ci ilin yayında , Yağış və Tullantı Suların İdarə Olunması şöbəsinin (əvvələr nasos stansiyaları və kollektorlar şöbəsi) heyəti 6 nəfər olmaqla, əsasən


Hesabatı -


mühəndislərdən ibarət olmaqla komplektləşdirilmişdirr. Onların fəaliyyət dairəsinə nasos stansiyaları və yağış sularının toplanması avadanlıqlarına nəzarət və çirkab su təmizləyici qurğulara qədər çirkab suların toplanması daxildir. Onlar Bakı şəhərində kanalizasiya xətlərinin təmizlənməsini dörd ədəd xüsusi maşınla həyata keçirirlər. Yekun olaraq, şöbə nasos stansiyalarında çirkab suyun səviyyəsinə nəzarət etmək üçün qurğularda olan məlumatları toplayır.

� Bakı şəhərində qismən bərpa edilmiş çirkab su təmizləmə qurğusu köhnə hissədən 700.000m³ , inteqrasiyalı denitrifikasiya prosesi vasitəsi ilə , , yeni hissədən isə 100.000m³ təmizləmiş tullantı su axını gücünə malikdir. Heyət bu qurğunu təlimatda göstərildiyi kimi idarə etmək iqtidarındadır. Çıxış rəqəmləri müvafiqdir.

� Sumqayıt Sukanal idarəsi Sumqayıt şəhərinin su təchizatını və çirkab suyun axıdılması xidmətlərini həyata keçirir. Şəhərdə 240 km uzunluğunda olan kanalizasiya xətləri həm çirkab suları, həm də yağış sularını toplayır.Kollektorlar böyük ölçülü olmadığından güclü yağışlar zamanı yüklənmənin ikiqat artması suyun səthə çıxmasına səbəb olur. Sistemin ikiyə ayrılması - yağış sularının birbaşa dənizə, çirkab suların isə çirkab su təmizləyici qurğuya axıdılması nəzərdə tutulur.

Sumqayıt şəhərindəki kollektorlar vizual olaraq yoxlanılır;kameralar vasitəsilə yoxlamalar həyata keçirilmir. Texniki xidmət məqsədləri üçün sorma və yuma funksiyaları olan iki ədəd avtomobil mövcuddur. Hər iki avtomobil yaxşı vəziyyətdədir və Nəqliyyat və Xüsusi Texnika şöbəsinə edilən tələbə əsasən istismarı təmin edilir. Sumqayıt Sukanal idarəsinə gələcəkdə ən azı bir müasir avtomobil birbaşa ayrılacaqdır. Təmir işləri şəxsi heyət tərəfindən aparılır. Təhlükəsizlik avadanlığı üzrə tələb olunan standartlara əməl olunur.


“Azərsu” ASC-nin yalnız 2004-cü ildən etibarən su təchizatı və çirkab su xidmətləri ilə məşğul olması faktı problematik vəziyyət yaradır, çünki bu ənənəyə əsaslanaraq müəssisə hələ də çirkab suyun axıdılması və ekoloji məsələlərlə tanış olma prosesindədir. Baş İdarədə çirkab su təmizləmə proseslərinin fəaliyyətinə nəzarət edən məsul tərəf hələ müəyyən edilməmişdir.

Son iki ildə çirkab su təmizləmə qurğuları ilə bağlı yuxarıda qeyd edilən fəaliyyət prosedurları təkmilləşdirilmişdir –tələb olunan tullantı axın rəqəmləri əldə edilmişdir. Bu, tikintidə olan dəyişikliklərdən və tikinti şirkətlərinin göstərdikləri xarici dəstəkdən asılıdır. Şəxsi heyət tərəfindən istismar prosedurlarının idarə edilməsində hələ də çatışmazlıqlar mövcuddur.

Ağır metalların konsentrasiyası çox çətin analiz edilə bilir.Gələcəkdə yenidən istifadə olunmasını öyrənmək məqsədi ilə lil konsentrasiyaları AB təlimatlarına uyğun olaraq yoxlanılmalıdır. Bəzi rayonlar heç bir kanalizasiya sistemindən istifadə etmirlər və ya bu sistemlər köhnə və tıxanmış vəziyyətdədirlər.Bu səbəbdən, kanalizasiya xətlərinin texniki xidmətə ehtiyacı var.

Çirkab suların təmizlənmə proseslərinin həyata keçirilməsi və ona nəzarət edilməsi öhdəlikləri təkmilləşdirilməli və heyətə təlimlər keçirilməlidir. Bu zaman heyətin fövqəladə vəziyyətlər zamanı təmizləmə proseslərini idarə etməyə qadir olması yoxsa qurğuların fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi kimi dilemmalı bir sual meydana çıxır.


Hesabatı -


3. Kadr potensialının gecləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi

Bu bölmədə çirkab suyun axıdılması üzrə kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyacları təqdim edilir.


� “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsində çirkab su təmizləyici qurğuların fəaliyyətinə nəzarət edəndepartamentin təsis edilməsi tələb olunur. Bu departament tullantı suların və lilin atılması üçün standartlar hazırlamalıdır. Əsas diqqət ətraf mühitin mühafizəsi məsələlərinə yönəldilə bilər.

� Kanalizasiya şəbəkələrinin təmizlənməsi və yoxlanışı ilə əlaqədar, “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsində monitorinq vahidinin təşkil edilməsi tövsiyə edilir.Kanalizasiya xətləri üçün təmizləmə və yoxlama prosesləri yük maşını üzərində qurulmiş Qapalı Dövrə Televiziyası(CCTV) vasitəsilə həyata keçirilə bilər. Bu avadanlıq Baş İdarədə yerləşən şəxsi heyəti ilə bütün ölkə üzrə yoxlama fəaliyyətlərini həyata keçirən təşkilati vahidin sərəncamında ola bilər. Bu heyət bütün əlaqədar işləri həyata keçirir. CCTV nəinki mövcud kanalizasiya xətlərinə baxışı, eyni zamanda yeni inşa edilmiş kanalizasiya xətləri üzrə işlərin qəbul edilməsini də həyata keçirməyə qadirdir. Bu yekun tədqiqat üzrə xüsusi bir heyət məsuliyyət daşıya bilər. Bu məqsədlə heyətə təlimlər keçirilməlidir.

� Sənaye tullantı axınına nəzarət ilə bağlı, “Azərsu” ASC-nin Baş İdarsəi bütün müvafiq məlumatların toplanması və qiymətləndirilməsi ilə məşğul olan bir koordinator müəyyən edə bilər. Bu işçi həmçinin birbaşa tullantı axına nəzarəti həyata keçirən törəmə müəssisələrlə müvafiq koordinasiya əlaqələrini idarə etməlidir.


� Kanalizasiya xətlərinin təmizlənməsi və yoxlanması üçün, törəmə müəssisələrdə yardımçı imkanlar təşkil edilməlidir. Bu səbəbdən, bəzi təlim modulları tələb olunur. Sənaye tullantı axını ilə bağlı ətraf mühitin mühafizəsi məsələləri və ya çirkab su məsələlərinə məsuliyyət daşıyan təşkilati vahid üçün nəzarət öhdəlikləri müəyyən edilməlidir.


� Potensial cəhətdən yeni olan çirkab su təmizləmə qurğularının monitorinqi və nəzarəti departamentinə aşağıdakı mövzular üzrə təlimlər keçirilməlidir (1) monitorinq prosesinin hazırlanması, (2) hər bir qurğu üçün göstəricilərin müəyyən edilməsi, (3) müvafiq standartların tətbiqi, (4) ətraf mühitin mühafizəsi ilə bağlı hüquqi məsələlərin interpretasiyası, (5) müxtəlif çirkab su təmizləyici qurğularla bağlı etalon sınaqların müəyyən edilməsi.


� Qapalı Dövrə Televiziyası (CCTV) vasitəsilə kanalizasiya xətlərinin yoxlanması üzrə təlimlər aşağıdakı mövzuları əhatə etməlidir (1) kanalizasiya xətlərindəki mühüm problemlərin analizi, (2) texniki xidmət intervallarının müəyyən edilməsi (3) istismarın yoxlaması və təmizləmə prosesləri, (4) kanalizasiya xətlərinin


Hesabatı -


uzunluğundan asılı olaraq təmizləmə intensivliyinin müəyyən edilməsi, (5) kanalizasiya şəbəkələrinin vəziyyətinin qiymətləndirilməsi üçün videoların təhlil edilməsi(6) təmir və bərpa ehtiyaclarının müəyyən edilməsi.


� CİS-in istifadəsi və emal edilməsi üzrə təlimlərə aşağıdakı mövzular daxil edilməlidir (1) CİS-in funksional əsasları, (2) CİS-in istifadəsinə daxil edilən əsas məlumatlar üzrə keyfiyyət məsələləri, (3) səmərəli CİS-in həyata keçirilməsi üçün strategiyalar, (4) məlumat toplanmasının asanlaşdırılması, (5) və yekun olaraq səmərəli məlumatın saxlanması. Təlimlər nəqledici xətlərin istismarı və texniki xidmətini həyata keçirən heyət üçün nəzərdə tutulur.



� Yağış suları kollektorlarının istismarı və texniki xidməti üzrə təlimlər mobil sorma və hidravlik inyeksiya maşınları ilə təmizləmə və bu maşınların texniki xidməti mövzularını əhatə etməlidir. Əlavə olaraq,boru hissələrinin müntəzəm yoxlanması, sınmış boruların təmiri və ya yenilənməsi, maşın və avadanlığın tətbiqi, hesabat vermə və qeydlərin aparılması tələb olunur.


� Kanalizasiya kollektorlarının istismarı və texniki xidməti üzrə təlimlərin keçirilməsi tələb olunur. Təlimlərə aşağıdakı mövzular daxil edilməlidir (1) kanalizasiya sistemlərinin yoxlanması üçün hazırlıq işləri, (2) yoxlamaların təşkili və dəstəklənməsi, (3) mexaniki və mobil avadanlıqla (sorma və hidravlik inyeksiya) təmizləmə, (4) kanalizasiya şəbəkəsinin, o cümlədən lyukların təmiri və bərpası, (5) avadanlığın texniki təmiri (6) sağlamlıq və əməyin təhlükəsizliyi.


� Çirkab su təmizləmə qurğularının funksionallığı üzrə təlimlər təmizləmə proseslərini əhatə etməlidir, məs. (1) mexaniki təmizləmə, (2) bioloji təmizləmə, (3) azot və fosforun azaldılması, (4)lilin təmizlənməsi, (5) lilin qurudulması, (6) lilin atılması. Əsas diqqət ekoloji məsələlərə və istifadə edilən müasir texnologiyalara əsaslanmalıdır.


� Çirkab su təmizləmə qurğularının idarə edilməsi, istismarı və texniki xidməti üzrə təlimlər onların istismarının başlanmasından öncə həyata keçirilməlidir. Burada bütün təmizləmə proseslərinin yoxlanması nəzərə alınmalıdır: çirkab su təmizləmə qurğusunun girişindən tutmuş təmizlənmiş tullantı axının çıxışına (və yenidən istifadə), daha sonra isə qurudulmiş lilin idarə edilməsinə qədər.Təlim 4.17 - çirkab su təmizləmə qurğularının funksionallığı ilə müqayisədə bu təlim bütün fəaliyyət aspektlərini əhatə edir. İstismar məsələlərindən əlavə, təlimlərdə imkanlardan daha səmərəli istifadə edilməsi və potensialın optimallaşdırılması üçün bilik və bacarıqların artırılması mövzusu da əhatə oluna bilər. Texnoloji proseslərin idarə edilməsi və istehsal


Hesabatı -


texnologiyaları (idarəçilik stili) mühüm əhəmiyyət kəsb edir.Xüsusi diqqət ətraf mühitin mühafizəsi, sağlamlıq və əməyin təhlükəsizliyi məsələlərinə verilməlidir.Təlimlər istismar və texniki xidmətin planlaşdırılması üzrə proqnozları və strateji düşüncə tərzini, həmçinin heyətin işə təyin edilməsi məsələlərini dəstəkləməlidir.

Bu cür təlimin ilkin fazada həyata keçirilməsi tövsiyə olunur, belə olan halda rəhbərlik yeni inşa edilmiş çirkab su təmizləyici qurğuların istismara qəbul edilməsini, həmçinin tikinti şirkətlərinin fəaliyyətlərinin qiymətləndirilməsini asan şəkildə həyata keçirə bilər. Sonrakı mərhələdə isə, bu idarəedici şəxslər təlimçilər üçün təlim proqramları kontekstində təlimçi kimi iştirak edə və çirkab su təmizləyici qurğuların istismarı və texniki xidməti ilə məşğul olan texnik və fəhlələrə təlimlər keçə bilərlər.Yeni inşa edilmiş çirkab su təmizləyici qurğuların təhvil götürülmə prosesinin həyata keçirilməsinə nəzarət edən operativ qrup ilə sıx əməkdaşlıq tələb olunur (təlim 4.6-ya istinad edin)


� Gözlənilməz hallar zamanı çirkab su təmizləmə proseslərini necə həyata keçirmək üçün spesifik təlimlər tələb olunur; məs. çıxışdakı tullantı axın standartının aşağı düşməsi və ya çirkab su təmizləyici qurğunun fəaliyyətinin gücləndirilməsi kimi.Normal hallardan kənarda fəaliyyətə davam etmək üçün, əsas məsələ vəziyyətin dərk edilməsi, nəzarət, səlahiyyətin və qərar qəbul etmənin idarə edilməsidir. Təlimlər həmçinin sağlamlıq və əməyin təhlükəsizliyi məsələlərini də əhatə etməlidir.


� Çirkab su nasos stansiyalarının istismarı və profilaktik texniki xidməti ilə bağlı təlimlərdə əsas diqqət nasoslara, motorlara, elektrik lövhələrinə, axın və səviyyə ölçü cihazlarına verilməlidir. Tələb olunan istənilən elektrik avadanlığı, SCADA sistemi, sağlamlıq və əməyin təhlükəsizliyi mövzuları da əhatə olunur.


� Ətraf mühitin mühafizəsi əsas məsələ olduğundan, sənaye tullantı axınına nəzarət üzrə təlimlər bu aspektdə yardımçı ola bilər. Təlimlərə aşağıdakı mövzular daxil edilməlidir (1) hüquqi baza və hüquqi müstəvi, (2) sənaye tullantı axınına nəzarəti həyata keçirmək üçün praktiki yanaşmalar, (3) kadastr üçün parametr, (4) kadastrın hazırlanması, (5) sənaye tullantı istehsalçıları tərəfindən zəruri bəyannamələr, (6) nümunə götürmə və analiz prosedurları, (7) limit rəqimlərinin keçilməsi halında qərarların qəbulu və görüləcək tədbirlər.


C.4.4 Mexanika– Elektrik Avadanlığı

Bu bölmədə mexaniki və elektrik avadanlığı sahəsində kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi təqdim edilir. Müsahibələr Baş İdarədə Mexanika və Energetika şöbələrinin müdirləri ilə aparılmışdır.Sonra isə Nasos Stansiyalarının rəisləri, Ceyranbatan Su Kəmərləri və Su Təmizləyici Qurğularının müdiri, Bakı şəhərində yerləşən


Hesabatı -


Çirkab Su Təmizləmə Qurğusunun müdiri və Bakı Sukanal idarəsində Suyun İstismarı şöbəsinin müdiri ilə müsahibələr təşkil edilmişdir.


Mexanika şöbəsi yeni və ya son zamanlarda inşa edilmiş qurğular üçün mexaniki avadanlığın seçilməsi, mövcud qurğuların avadanlıqlarının istismarının təşkili və yeni avadanlıqların satın alınması ilə məşğuldur. Avadanlıqlarla davranış qaydaları üzrə təlimatlar hazırlanmış və törəmə müəssisələrə təqdim edilmişdir. Şöbə, quraşdırılmış mexaniki avadanlığın funksionallığına və onun yoxlanış nizamnamələrinə nəzarət edir və təmir işləri üzrə məsləhətlər verir. 2012-ci ilin yayında, quraşdırılımış avadanlığın təxmini olaraq 70% - 80%-i köhnə hesab edilmişdir. Şöbə sınma halı ilə üzləşmə ehtimalı olan istənilən avadanlığın bir il əvvəlcədən satın alınmasını planlayır. Bu siyahı Sədrə təqdim olunur.Mexanika şöbəsinin nəzarəti altında Tikinti şöbəsi təmir işlərini həyata keçirir.

Beş nəfərdən ibarət olan Energetika şöbəsi elektrik istehlakının miqdarını hesablayır.Hər bir törəmə müəssisə üçün müəyyən vaxt ərzində məhdud elektrik miqdarı ayrılır. Bu şöbə yeni qurğuların tikintisi üçün elektrik avadanlığının layihələndirilməsində iştirak edir, istismara başlanmazdan əvvəl işlərin qəbul edilməsində iştirak edir və yeni avadanlığın alınması üçün texniki tövsiyələrini verir.Kiçik təmir işləri törəmə müəssisələr tərəfindən həyata keçirilir. Şöbə böyük təmir işlərini həyata keçirir və mobil təmir briqadalarını təşkil edir. Elektrik avadanlığının böyük hissəsi yenisi ilə əvəz olunmalıdır; qəzaların aradan qaldırılması–elektrik problemlərinin həlli – şöbənin məsuliyyətidir. Şöbə elektrik qurğuları və avadanlıqları ilə çalışan heyətin biliyini yoxlayır və onlara təlimlər keçir. İldə bir dəfə elektriklər istismar və texniki xidmət üzrəbiliklərinin yoxlanılması üçün imtahan verirlər.


Mexaniki avadanlıq sahəsində əsas çətinliklərdən biri istismar və texniki xidmət sahəsində yeni biliklərin əldə edilməsi və hər hansı dəyişiklik tələb olunduğu halda yeni və ən müasir avadanlığın quraşdırılmasının təmin edilməsidir.

Energetika ilə bağlı əsas çətinlik yeni avadanlığın idarə edilməsidir, məs. nasos stansiyalarındakı tezlik çeviriciləri. Mövcud təlimlər kifayət deyil və uzun-müddətli müsbət təsirə malik deyil. Buna baxmayaraq, hazırkı müqavilələrdə yeni avadanlıqların quraşdırılması ilə bağlı giriş xarakterli təlimlərin keçirilməsi nəzərdə tutulmur. İxtisaslı texniki heyət azlıq təşkil edir. Məvaciblərin aşağı olması motivasiyaya əngəl yaradır.


Bu bölmədə mexaniki və elektrik avadanlığı sahəsində kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi təqdim edilir.

Baş İdarədə kadr potensialının gücləndirilməsi

� Yeni qurğu və avadanlıqları təmin edən təchizatçılarla imzalanan müqavilələrdə başlanğıc xarakterli təlimlərin keçirilməsi nəzərə alınmalıdır. Bu təlimlərin həyata keçirilməsi və onların keyfiyyəti birbaşa yekun ödənişlə


Hesabatı -


əlaqələndirilə bilər. Keyfiyyət göstəriciləri bu təlimlərin keyfiyyətinin ölçülməsinə kömək edə bilər.

� Mexaniki və elektrik avadanlığı ilə bağlı sadələşdirilmiş keyfiyyət idarəetmə sisteminin təşkil edilməsi prosedurların standartlaşdırılmasıma öz köməyini göstərə bilər. Bu sistem həmçinin qurğu və avadanlıqların yenilənməsi zamanı yeni alternativlərin nəzərə alınmasına yardımçı ola bilər.

Törəmə müəssisələrdə kadr potensialının gücləndirilməsi

� Törəmə müəssisələrdə rəqəmsal texniki xidmət planlarından istifadə edilməsi quraşdırılmış avadanlıqlar üzrə nəzarətin və monitorinqin aparılmasını asanlaşdıra bilər. Onlara yaddaş funksiyalı yoxlama siyahılarının əlavə edilməsi məqsədə uyğundur.


� Özünü-idarə proseslərinə dəstək verən sadələşdirilmiş keyfiyyət idarəetmə sisteminin təşkili və monitorinqiüzrə təlimlər Baş İdarəyə törəmə müəssisələrin işinə dəstək verməyə yardım edəcəkdir. Eynilə də törəmə müəssisələr üçün nəzərdə tutulan bu təlimlər keyfiyyətin idarə edilməsi proseslərinə nəzarət etmək üçün keyfiyyət və kəmiyyət göstəricilərinin komplektini əhatə etməlidir. Rəqəmsal texniki xidmət planları gələcəkdə keyfiyyət standartlarını sığortalaya bilər.



� Sadələşdirilmiş keyfiyyət idarəetmə sisteminin tətbiqi kontekstində təmir işlərinin planlanması üzrə təlimlər texniki spesifikasiyaların (pasport) icmal-vərəqinə əsaslanmalıdır. Yenilənməli olan avadanlıqlar üçün daha müasir variantların müəyyən edilməsi yolları təlimin bir hissəsi olmalıdır. Təlimlər texniki xidmət prosesinin planlama və monitorinqinə əsasən, keyfiyyət və kəmiyyət göstəricilərinin müştərək müəyyən edilməsini əhatə etməlidirlər. Rəqəmsal planlar yeni biliklərin tədrisini və mənimsənilməsini təmin edə bilər.Mütəxəssislər mexaniki və elektrik avadanlığının istismarı və texniki xidməti ilə bağlı müasir metodlarla tanış olmaq üçün xarici ölkələrə səfər edə bilərlər.Təlimlərdə işə yaradıcı yanaşma mövzusu daxil edilə bilər.


� Mexanik və energetiklər üçün giriş xarakterli təlim və böhran hallarının idarə edilməsi bacarıqları istismar heyəti üçün tələb olunur. Təlimlərə çevirici və ölçü cihazlarının idarə edilməsi daxildir. Fövqəladə halların idarə edilməsi moduluna aşağıdakı mövzular daxil edilə bilər (1) elektrik komponentləri haqqında biliklər, (2) elektrik və mexaniki avadanlığın quraşdırılması / istismarı (3) qeyri-funksionallığın analizi yolları, (4) qüsurların müəyyən edilməsi və düzəlişi, (6) qüsurların/təmir işlərinin sənədləşdirilməsi, (7) sağlamlıq və əməyin təhlükəsizliyi məsələləri.



Hesabatı -


C.4.5 Sağlamlıq və Əməyin Təhlükəsizliyi –Ətraf Mühitin Mühafizəsi

Bu bölmədə Sağlamlıq, Əməyin Təhlükəsizliyi və Ətraf Mühitin Mühafizəsi üzrə kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi təqdim edilir. Bu kombinasiya “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsindəki şöbəyə istinad edir. Qiymətləndirmə Baş İdarədə yerləşən Sağlamlıq, Əməyin Təhlükəsizliyi və Ətraf Mühitin Mühafizəsi şöbəsinin müdiri və MACS şirkətinin mütəxəssislərinin məlumatlarına əsasən tərtib edilmişdir.


Sağlamlıq, Əməyin Təhlükəsizliyi və Ətraf Mühitin Mühafizəsi şöbəsi 2011-ci ildə təsis edilmişdir və Sədrin birinci müavininə tabedir və əvvəlcə belə bir şöbə fəaliyyət göstərməmişdir. İyul 2012 tarixə əsasən, şöbənin dörd nəfər işçisi bütün törəmə müəssisələr üzrə sağlamlıq, əməyin təhlükəsizliyi və ətraf mühitin mühafizəsi üzrə məsələlərin həlli ilə məşğuldurlar. “Azərsu” ASC-nin bəzi rayonlarda verilmiş standartların tətbiqinə məsuliyyət daşıyan mühəndislərdən ibarət idarələri var. Lakin, oktyabr 2012 tarixə olan məlumata əsasən, hələ də hər rayonda bu şöbələr mövcud deyil.


Sağlamlıq və əməyin təhlükəsizliyi üzrə təlimatlar Azərbaycan respublikasının Əmək Məcəlləsində öz əksini tapır. “Azərsu” ASC-də beynəlxalq sistemin bir hissəsi kimi OHSAS 18001 təhlükəsizlik standartı (Sağlamlıq və Təhlükəsizliyin Qiymətləndirilməsi) icra edilir. Sağlamlıq və əməyin təhlükəsizliyinə nəzarət etmək üçün müəssisələrə dəstək məqsədini daşıyan standartlar tanınmış və təsdiq edilmiş standartların tələblərinə əsasən hazırlanmışdır.

Xlorator qurğularında çalışan heyətin xlor kimi zəhərli maddələrdən istifadə haqqındakı bilikləri zəifdir. Təlimlər keçirilmişdir, lakin nəticələ qənaətbəxş deyil.

Ekoloji məsələlərə gəldikdə, “Azərsu” ASC müəssisə daxilində yalnız bir ekoloqun fəaliyyəti ilə kifayətlənməməlidir. “Azərsu” ASC ekoloji monitorinq həyata keçirməlidir. Bəzi yerüstüsularının çirklənməsi xüsusilə yüksəkdir və suyun təmizlənməsi xüsusilə çətindir.


Bu bölmədə Sağlamlıq, Əməyin Təhlükəsizliyi və Ətraf Mühitin Mühafizəsi üzrə kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi təqdim edilir.


� 18001 OHSAS standardlarına uyğun iş axınının idarə edilməsinə dəstək verən və heyəti tələb olunan məlumatla təmin edən bir sistem təsis edilməlidir.

� Əsas məsələ həm də, indiyə qədər bu şöbələrin mövcud olmadığı rayonlarda yeni sağlamlıq və əməyin təhlükəsizliyi şöbələrinin yaradılmasıdır.

� Bir digər məsələ əsas diqqətin səth sularına verilməsi şərtilə Ekoloji Monitorinq Sisteminin təşkil edilməsidir.


Hesabatı -



� Əsas məsələ sağlamlıq və əməyin təhlükəsizliyini təşkil edən yeni mexanizmlərin hazırlanması və törəmə müəssisələrdə sağlamlıq və əməyin təhlükəsizliyi şöbələrinin və mexanizmlərinin işlənib hazırlanmasıdır.


� 18001 OHSAS standartlarına uyğun olaraq sağlamlıq və əməyin təhlükəsizliyi üzrə sistemlərin necə hazırlanması, törəmə müəssisələrdə yeni Sağlamlıq və Əməyin Təhlükəsizliyi şöbələrinin və Ekoloji Monitorinqin həyata keçirilməsi üzrə təlimlərin keçirilməsi tələb olunur. Təfsilatlı məlumat törəmə müəssisələr üçün təlim ehtiyacları bölməsində verilmişdir.



� OHSAS 18001 standartlarının tətbiqi ilə əlaqədar mühəndis və fəhlələrə sağlamlıq və əməyin təhlükəsizliyi üzrə ümumi təlimlərkeçirilə bilər və aşağıdakı mövzular əhatə olunmalıdır: (1) müxtəlif qurğular üçün təhlükəsizlik tələbləri, (2) riskin qiymətləndirilməsi, (3) OHSAS 18001 standartlarının əsasları, (4) iş axını idarəçiliyində OHSAS 18001 standartlarının tətbiqi, (5) profilaktik tədbirlər (məs. istehlak materiallarının idarə olunması), (6) qəzalar üzrə risklərin artımı barədə məlumat və onların minimuma endirilməsi (7) qəza halında görülməli tədbirlər. Sağlamlıq və əməyin təhlükəsizliyi məsələlərinin yenilənməsi üzrə hüquqi tələblər təlimin bir hissəsi olmalıdır.Həmçinin, sağlamlıq və əməyin təhlükəsizliyi ilə bağlı heyətin bilikləri müntəzəm olaraq yoxlanılmalıdır.


Zərərli maddələrdən istifadə və onların atılması üzrə təlimlərdə əsas diqqət xlora, həmçinin təmizləmə prosesində və çirkab suyun təmizlənməsində istifadə olunan kimyəvi və zərərli maddələrə verilməlidir. Təlim mövzularına aşağıdakılar daxil edilə bilər (1) dezinfeksiyaedicilər və digər zərərli maddələrin xüsusiyyətləri və təsirləri, (2) tətbiq etmə yolları, (3) material təhlükəsizliyi üzrə məlumat vərəqinin idarə edilməsi, (4) sağlamlığın qorunması məsələləri və profilaktik tədbirlər, (5) avadanlıq və maddələrin saxlanması və istifadəsi, (6) bu maddələrin yararlılıq müddəti və ekoliji sağlamlığı (7) qəza halında görülməli olan tədbirlər.


� Ekoloji məsələlər üzrə bəsit təlimlər Azərbaycan respublikasında suyun təhlükəsizliyi üzrə qanunvericiliyi əhatə etməlidir.Buraya su mənbələrinin çirklənmədən, o cümlədən kənd təsərrüfatında istifadə olunan təmizlənmiş tullantı suyun nəticəsində yaranan çirklənmədən mühafizə edilməsi daxildir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) suyun keyfiyyət standartları, həmçinin əhalinin sağlamlığı üçün göstəricilər barədə məlumatlara malik olmaq zəruridir. Təlim mövzularına su təchizatı sistemindəki çriklənmələrin potensial mənbələri


Hesabatı -


üzrə qiymətləndirmə və ekoloji sayıqlığı artırmaq üçün həyata keçirilməli olan tədbirlər daxil edilməlidir.


� Azərbaycan respublikası tərəfindən imzalanmış AB-Məcəlləsinin və AB Su Konvensiyasının tətbiqi seminarlarda və ya təlim sessiyalarında müzakirə edilə bilər. Mövzular aşağıdakılardır (1) su konvensiyasının icmalı, (2) su ilə bağlı digər sənədlərlə müqayisə, (3) diqqət mərkəzində olan məqsədlər, zəruri amillər və müəyyənləşdirmələr, (4) trans-sərhəd su mənbələrinin kəmiyyətini, keyfiyyətini və dayanıqlı istifadəsini mühafizə və təmin edən konsepsiyalar, (5) ekosistemə qlobal yanşma (6) hüquqi çərçivə.

“Azərsu” ASC və törəmə müəssisələrdə layihələndirmə, tikintiyə nəzarət, istismar və labortoriyalara münasibətdə konvensiyanın tətbiqindən yaranan nəticələrin müəyyən edilməsi zəruri əhəmiyyət daşıyır.


� Ekoloji Monitorinq Sisteminin təşkili və idarə edilməsi ilə bağlı hüquqi ilkin şərtlər, parametrlər, təşkilatçılıq, prosedurlar və hesabat vermə üzrə təlimlər bu sistemin başlanmasında ilkin addımlar ola bilər.Təlimlər ətraf mühitə təsirlərin qiymətləndirilməsinin müxtəlif mərhələlərini əhatə etməli və istifadədə olan ilkin şərtlər, standartlar, parametrlər və göstəricilər ilə bağlı aspektlər barədə məlumatları daha da dərinləçdirməlidir.Monitorinq prosedurları və həmçinin hesabat vermə məsələlərinə də diqqət verilməlidir. Təlimlər bu sistemin təşkil edilməsinin səbəbi kimi, icmal məlumatın təqdim edilməsi ilə başlanıla bilər. Eyni zamanda, nəticələr orta və uzun müddətli olaraq tədqiq edilməlidir.


C.4.6 Avadanlıq və Məsafədən Nəzarət (Avtomatika - Metrologiya)

Avadanlıq və məsafədən nəzarət ilə bağlı kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsində yerləşən Avtomatika və Metrologiya şöbəsinin müdiri ilə aparılan müsahibələr əsasında hazırlanmışdır. Əldə olunan məlumatlar MACS şirkətinin ekspertləri tərəfindən tənqidi şəkildə qiymətləndirilmişdir.

Struktur və mövcud fəaliyyət sahəsi

Avtomatika və Metrologiya şöbəsinin yeddi nəfər işçisi boru xətlərindəki avadanlıqların avtomatikası ilə məşğuldur. Fəaliyyət sahəsinə törəmə müəssisələrin avtomatik proseslərə işinə nəzarət də daxildir.Avtomatika hazırda su sayğacları ilə məhdudlaşır. Şöbə smart-kart tipli su sayğaclarının quraşdırılmasına start vermiş və pilot zonada bu işi davam etdirir, həmçinin müştəri şikayətləri də nəzərə alınır.

Sayğacların nizamlanması üçün köhnə emalatxana ləğv edilmişdir. Yeni nizamlama qurğuları 2012-ci ilin payızında fəaliyyətə başlayacaqdır. Bu şöbə su sayğacları üçün tenderlərin keçirilməsi ilə bağlı Texniki Tapşırıq hazırlayır, bazarı nəzərdən keçirir və tövsiyələr verir. Satın alınmış su sayğacları emalatxanada sınaqdan keçirilir. Həmin su sayğacları Su Sayğaclarının Quraşdırılması və Yoxlanması briqadası tərəfindən quraşdırılır.Hər birində üç nəfər olan 11 qrup ayrı-ayrılıqda gün ərzində fərdi


Hesabatı -


mənzillərdə 13, müəssisələrdə isə 10-a qədər su sayğacı quraşdırırlar. Bakı şəhərində quraşdırma prosesi 2005-ci ildən başlamışdır.


Bu bölmədə avtomatika və metrologiya üzrə kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi təqdim edilir.


Bu çalışma kontekstində nə “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsində, nə də törəmə müəssisələrdə texniki ekspertiza ilə bağlı spesifik kadr potensialının gücləndirilməsi ehtiyacları müəyyən edilə bilmədi. İş yüksək standartlara uyğun aparılır və işə nəzarət yüksək səviyyədədir. Müştərilərə münasibətdə hədəf qrupların kommunikasiya bacarıqları ilə bağlı psixoloji faktorlar üzrə bəzi təlimlərə ehtiyac duyulur.


� Törəmə müəssisələrdəabonentlərilə danışıqlar və müzakirələrin aparılması üzrə psixoloji təlimlərin həyata keçirilməsi tələb olunur. Bu təlimlərdə əsas məsələ abonent oriyentasiyası ilə ekspertlər arasındakı balansın saxlanması və abonentlərlə davranış qaydalarıdır.Təlimlərə aşağıdakı mövzular daxil edilə bilər: (1) abonentlərin “qrup” kimi nəzərə alınması, (2) abonentlərin ehtiyac və maraqları, (3) təbii əlaqə və peşəkar dərəcədə təşkil olunmuş əlaqə arasındakı fərqlər, (4) təmin edilməli olan söhbətlər və məlumatlar, (5) söhbət zamanı fakt, maraq və emosiyaların balanslaşdırılması (6) söhbətə necə yekun verilməsi.



� Abonentlər ilə danışıqlar və müzakirələrin aparılması üzrə psixoloji təlimlərin həyata keçirilməsi tələb olunur. Bu təlimlərdə əsas məsələ abonent oriyentasiyası ilə ekspertlər arasındakı balansın saxlanması və abonentlərlə davranış qaydalarıdır.


C.4.7 Texnoloji Proseslərə və Suyun Keyfiyyətinə Nəzarət Şöbəsi

Bu bölmədə təqdim edilən kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi Texnoloji Proseslərə və Suyun Keyfiyyətinə Nəzarət şöbəsinin müdiri, Bakı Sukanal idarəsinin baş texnoloqu və Bakı Sukanal idarəsinin Mərkəzi Laboratoriyasının müdiri və işçi heyəti ilə aparılan müsahibələrə əsasən tərtib edilmişdir. əlumatlar üzrə tənqidi qiymətləndirmələr də ideya və yanaşmalara əlavə edilmişdir.

1. Struktur və mövcud fəaliyyət sahəsi

Texnoloji Proseslərə və Suyun Keyfiyyətinə Nəzarət şöbəsi beş nəfərdən ibarətdir, bu heyət su təmizləmə qurğularında texnoloji proseslərə nəzarət edir və bütün su anbarlarında fiziki və kimyəvi nəzarəti həyata keçirir.


Hesabatı -


Bakı şəhərində yerləşən köhnə mərkəzi laboratoriyanın mövcud heyəti şəhərdə yerləşən 11 su anbarından, məktəblər, bağçalar və xəstəxanalar kimi dövlət müəssisələrindən nümunələr götürür. Laboratoriya rus standartlarına uyğun olaraq, bakterioloji, bioloji və kimyəvi analizləri həyata keçirir və 46 parametrdən istifadə edir. Əldə olunan məlumatlar Baş İdarədə yerləşən Metrologiya şöbəsinə təqdim edilir.

Bakı şəhərində yeni Mərkəzi Laboratoriyanın açılması dekabr 2012 tarixə planlaşdırlır, bu laboratoriyada tətbiq ediləcək parametrlərin sayı hazırda 62-dən 90-a qədər artacaqdır. Dövlət Standartlar Komitəsinin tərtib etdiyi siyasətə uyğun olaraq, yeni standartların tətbiqi hazırlanma mərhələsindədir.


Bakı şəhərindəki yeni laboratoriyada yeni standartlar tətbiq ediləcəkdir: istifadə edilən mövcud rus standartlarının əvəzinə Aİ və ISO Standartları tətbiq ediləcəkdir. Bəzi işçilər Türkiyədə laboratoriya prosedurları, kimyəvi və bioloji analizlər üzrə keçirilən təlimlərdə iştirak edirlər. Azərbaycan respublikasında yerləşən laboratoriyalar inkişaf edəcəkdir: hüquqi tələblərə və “Azərsu” ASC-nin tələblərinə uyğun olaraq, nümunə götürülən nöqtələr üç dəfə artırılacaqdır. Lakin, mövcud şərtlər və prosedurlar çərçivəsində bəzi texniki qurğuların potensialı daha çox nümunələr götürülməyinə imkan vermir.


Bu bölmədə texnoloji proseslərə və suyun keyfiyyətinə nəzarət sahəsi üzrə kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi təqdim edilir.


� Baş İdarədə yerləşən bu şöbə nümunə və sınaqların tezliyi və məqsədlərini müəyyən etmək və monitorinqini həyata keçirməyə məsuliyyət daşımalıdır. Yerli və beynəlxalq standartlar bunun üçün başlanğıc nöqtəsini təmin etməlidirlər. Gələcək fəaliyyətlər üçün qərarların qəbul edilməsində nəticələrdən istifadə edilməsi məqsədi ilə konsolidasiya edilmiş və ya məxsusi nəticələr qiymətləndirilməlidir. Daha sonra isə fəaliyyələrə start verilməli və nəzarət olunmalıdır.


� Mikrobioloji sahədə köhnəlmiş proseslər yeni standartlarla əvəz oluna bilər.

� Diqqət xüsusi binalara, o cümlədən müvafiq şəraiti olan otaqlara verilməlidir.

� Beynəlxalq analiz standartlarına uyğun olaraq, müvafiq analizlərin aparılması üçün zəruri avadanlığın müəyyən edilməsi və satın alınmasında bəzi tövsiyələrə ehtiyac duyula bilər.


� Təlimlər bu şöbəyə nümunələrin götürülməsi və sınaqların aparılmasının məqsəd və tezliyini müəyyən etməyə kömək edə bilər. Milli və beynəlxalq standartlar, o cümlədən istifadə edilən parametrlər üzrə biliklərə malik olmaq zəruridir. Nəticələrin laboratoriyalar tərəfindən qiymətləndirilməsi və bu


Hesabatı -


nəticələrə əsasən qərarların qəbul edilməsi üzrə təlimatların müəyyən edilməsi başqa bir təlimin mövzusudur. Həyata keçirilməli olan fəaliyyətlər toplusu müxtəlif nəzarət metodologiyaları üzrə icmalla birlikdə təlimə daxil edilməlidir.

� (Təlim planındakı 4.31-ə istinad edin.)


� Laboratoriyalarda suyun keyfiyyətinə nəzarət üçün müasir standartlar üzrə ümumitəlimlərdə aşağıdakı mövzular əhatə oluna bilər: (1) analizlərin yerinə yetirilməsi üçün laboratoriyalardakı yeni avadanlıqların xüsusiyyətləri və onlardan müvafiq istifadə, (2) iş mərhələlərinin tətbiqi və məntiqi yolu, (3) nəzərə alınmalı olan parametrlər toplusu (o cümlədənAvropa standartlarına uyğun olaraq mikrobioloji / kimyəvi analizlər), (4) parametrlərin düzgün tətbiqi üçün sağlam iş şəraiti, (5) nümunə götürmə, mühafizə və saxlama, (6) mikrobioloji, fiziki və kimyəvi sınaqlar, (7) su itkiləri baş verdiyi halda, boru sularının və ya yeraltı suların identifikasiyası, (8) müqayisəli analizlər və həyata keçirilməli olan fəaliyyətlərin nəticələri (9) hesabat vermə. Sağlamlıq və təhlükəsizlik məsələləri də təlimlərə əlavə edilə bilər.


C.4.8 Nəqliyyat və Xüsusi Texnika İdarəsi

Bu bölmədə təqdim edilən kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi MACS şirkəti mütəxəssislərinin peşəkar mühakimələrinə əsaslanmışdır.


“Azərsu” ASC-nin nəzdində avtomobillərin, ekskavatorların və yük maşınlarının istsimarı ilə məşğul olan Nəqliyyat və Xüsusi Texnika idarəsi fəaliyyət göstərir. Bu şöbə təmir və texniki xidmət, heyətin və materialların daşınması üçün avtomobilləri təmin edir və təmir işləri üçün maşınları təchiz edir.


Bu şöbənin strukturunun ehtiyaclara nə dərəcədə cavab verməsi növbəti tədqiqatların mövzusu ola bilər.

Kadr potensialının gücləndirilməsi ehtiyacları

� Hansı hallarda mərkəzi idarəçiliyin, hansı hallarda isə səlahiyyətlərin verilməsi prinsiplərinin nəzərə alınmasının məqsədə uyğun olmasına Baş İdarə tərəfdən qərar verilməsi tövsiyə olunur.


� Avtomobil və maşınların istismarının müasir standartları üzrə təlimlər işçi heyətin hazırkı bilik və bacarıqlarını artırmağa kömək edə bilər.Təlimlərə aşağıdakı mövzular daxil edilə bilər (1) mövcud maşınların funksionallığı, (2) yeni maşın və mexanizmlərin təqdim edilməsi, (3) istismar intervalları, (4) istehlak materiallarından istifadə və onların saxlanması, (5) istismar və təmir avadanlığından istifadə, (6) sağlamlıq və əməyin təhlükəsizliyi məsələləri



Hesabatı -


C.5 Mühasibatlıq və Maliyyə İdarəçiliyi

� “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsind əlaqədar Departament və Şöbələr:

- Kommersiya Departamenti, o cümlədən Abonent Bazasına Xidmət Şöbəsi və Satışa Nəzarət Şöbəsi

- Daxili Nəzarət Departamenti, o cümlədən Su Kommunikasiyalarına Nəzarət Şöbəsi və Satışa Nəzarət Şöbəsi

- İqtisadi Təhlil və Proqnozlaşdırma şöbəsi, o cümlədən. (1) Mühasibat uçotu və hesabatı şöbəsi, (2) Maliyyə və vergilər şöbəsi, (3) Əsas fondların idarə edilməsi şöbəsi, (4) Maliyyə hesabatlarının konsolidasiyası şöbəsi,(5)Mühasibat uçotunun metodologiyası şöbəsi

- Sədrin iqtisadi məsələlər üzrə müavini, o cümlədən Təchizat departamenti, Satınalmaların təşkili şöbəsi

- Sosial İnkişaf Şöbəsi

� “Azərsu” ASC-nin Törəmə Müəssisələri və Sukanal idarələrindəki şöbələr

- Törəmə müəssisələr və Sukanal idarələri

C.5.1 Kommersiya–Abonent Bazası–Satışa Nəzarət–Bildirişlər

Bu bölmədə təqdim edilən kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsindəki Kommersiya Departamentinin müdiri, Bakı Sukanal idarəsinin baş mühasibi və Birləşmiş Sukanal idarəsinin baş mühasibi ilə aparılan müsahibələr əsasında hazırlanmışdır. Eyni zamanda, iyul 2012 tarixdə törəmə müəssisələrə göndərilən sorğulara alınan cavablar da bu bölməyə əlavə edilmişdir. Yekun olaraq, kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi üzrə MACS şirkətinin mütəxəssislərinin fikir və rəyləri də bu bölmədə öz əksini tapmışdır.

1. Strukturvə mövcud fəaliyyət sahəsi

“Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsində yerləşən Kommersiya Departamenti törəmə müəssisələrin su balansına nəzarət edir. Şöbənin işi törəmə müəssisələr tərəfindən təqdim edilmiş konsolidasiya olunmuş məlumata əsasən abonentlərə satılan suyun miqdarının müəyyən edilməsindən başlayır. Şöbə satılan suyun ümumi miqdarına və su və kanalizasiya xidmətlərindən əldə olunan gəlirlər nəzarət edir.

� 2012-ci ilin yay ayına olan məlumata əsasən, Bakı şəhərində ev təsərrüfatlarının 60%-i sayğacla təmin olunmuşdur: Su sayğaclarının quraşdırılması proqramı hər ay 5.000 quraşdırmanı proqnozlaşdırır. 02/2012 tarixdən etibarən, Şirkət sayğacın oxunmasından dərhal sonra bildirişləri çap və təqdim etməyə imkan verən pos-terminalların quraşdırılma prosesinə start vermişdir. Eyni zamanda, pilot ərazidə smart-kart tipli sayğacların quraşdırılması davam edir və 2012-ci ilin yay mövsümündə 900 ədəd belə sayğac quraşdırılmışdır.Bakı şəhərində yay 2012 tarixdə yığım rentabelliyi 65%-lə 80% arasında dəyişir.

� Birləşmiş Sukanal idarəsində şirkətlər və dövlət müəssisələri üçün bildirişlər mərkəzi idarədən çap edilir və təqdim olunur, fərdi ev təsərrüfatları üçün isə bu proses Sukanal idarələri tərəfindən həyata keçirilir. Onlar abonent məlumat bazası (AMICE-sistemi) vasitəsilə ödənişlərə və qalan borclara nəzarət edir və qalıq borcları növbəti bildirişlərə əlavə edirlər.Məlumat bazası Birləşmiş Sukanal


Hesabatı -


idarəsinin mərkəzi binasında yerləşir. Sukanal idarələrinin heyətləri qeydə alınmış məlumatı sadəcə olaraq yoxlaya bilirlər, düzəliş və dəyişikliklər etmək onların səlahiyyətində deyil.

Sukanal idarələrindən toplanan gəlirlər Birləşmiş Sukanal idarəsinin mərkəzi binasında cəmlənir, buradan məvaciblər, materiallar, yanacaq və elektriklə bağlı bütün xərclər ödənilir.Məvaciblər, istehlak materialları və elektrik üzrə xərclər qarşılana bilir. Borclar ödənilməmiş vergilərdən və pensiya fondlarına ödənilməyən məbləğlərdən yaranır. Birləşmiş Sukanal yerlərdəki Sukanal idarələri tərəfindən yaranmış borcları ödəyir.


Törəmə müəssisələrə göndərilmiş sorğunun nəticələrinə əsasən, qeyd olunur ki, əsas çətinlik ödənişlərin yığılmasındadır. Bunun səbəbi, xidmət səviyyəsinin aşağı olması, fəaliyyət göstərməyən su sayğacları və təmizləyici qurğuların köhnə olması səbəbindən suyun bulanıq şəkildə təchiz edilməsidir. Bir digər problem isə, su sayğaclarını oxuyan və bildirişləri təqdim edən işçilərin həvəsləndirilməsinin səviyyəsinin aşağı olmasıdır. 2011-ci ildə məvaciblərin 40% artmasına baxmayaraq, bu heyətin məvacibi hələ də aşağıdır, bu fakt stimullaşmaya öz mənfi təsirini göstərir.

Maliyyə əməliyyatları ilə bağlı törəmə müəssisələrin nümayəndələrinin bilik səviyyələri qənaətbəxşdir. Prosedurlar qəbul ediləndir, lakin kommersiya qruplarına işə təyin olunan heyətin zəif biliyinin ümumi mənada yenilənməsi üzrə təlimlərə ehtiyac duyulur.


Bu bölmədə kommersiya, abonent bazası və bildirişlərlə bağlı kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi təqdim edilir.


� Yığım rentabelliyinin artırılması məqsədi ilə, məs. sayğac oxuyan işçilər üçün sadələşdirilmiş Həvəsləndirici Ödəniş Sisteminin yaradılması nəzərə alına bilər. Əgər direktorlar yığım rentabelliyini artırmaq məqsədilə strategiyalar hazırlayar və bu da rentabelliyi yüksəldərsə, o zaman onlar üçün də həvəsləndirici ödənişlər rəhbərlik səviyyəsində nəzərə alına bilər.

Bu yanaşma tətbiq olunduğu vaxtdan öz səmərəsini qoruyub saxladığı müəyyən müddət ərzində qüvvədə qala bilər. Bu, həssas məsələ olduğundan, bu yanaşmadan irəli gələn bütün aspektləri balanslaşdırmaq üçün işçi qrupu təşkil edilə bilər.

� Yuxarıda qeyd edilənlərə əlavə olaraq, su və çirkab su bildirişlərinin ödənilməsi ehtiyacını vurğulayan məlumatlılığın artırlması kompaniyalarıgələcək Marketinq və Müştəri Əlaqələri şöbəsi ilə birlikdə həyata keçirilə bilər.Bu hesabatın C.1.4fəslinə istinad edin.

� Əhəmiyyətli dərəcədə su itkilərinə səbəb olduğundan, qeyri-qanuni qoşulmalarla mübarizə üzrə strategiyanın hazırlanması tövsiyə edilir. Bu mənada ümumi yanaşma çərçivəsində texniki, hüquqi, iqtisadi və psixoloji


Hesabatı -


kompetensiyaların birləşdiyi fənlərarası i i yanaşma zəruri əhəmiyyət kəsb edir. Bu hesabatın C.4.2 fəslinə istinad edin.

Törəmə müəssisələrdə kadr potensialının gücləndirilməsi

� Müvafiq infrastrukturun bunu mümkün etməsi və prosedur mərhələlərinin həyata keçirilməsi üzrə heyətə təlimlər keçirilməsi səbəbindən, törəmə müəssisələrə öz abonent məlumat bazalarının yenilənməsinin həvalə olunması nəzərə alına bilər.

� Sayğacları oxuyan heyət üçün stimullaşdırıcı ödəniş strukturu onların təqdim etdikləri bildirişlərin sayı ilə əlaqələndirilə bilər. Əlavə olaraq, abonentləri ödəniş etməyə razı salmaq üzrə müzakirələr də bu sistem daxilində nəzərə alına bilər. Bu hesabatın C.1.2 və C.4.2 fəslinə istinad edin.


� Baş İdarədə təlim ehtiyacları müəyyən edilmədi.


� Kommersiya heyətinin biliyinin artırlması istiqamətində aşağıdakı mövzuları əhatə edən açıq təlim proqramı tövsiyə olunur: (1)yeni abonentlərin müraciət formalarının qəbul edilməsi, (2) qoşulma haqqı və yeni xidmət qoşulmaları, (3) sayğacların oxunması və su bildirişlərinin hesablanması, (4) bildirişlərin imzalanması, (5) sənədləşdirmə və uçot, (6) bildirişlərin ödənilməsi, (7) yaddaş qeydlərinin və şikayətlərin idarə edilməsi (8) borcun ödənmədiyi halda sanksiya yolları.


� Törəmə müəssisələrə öz abonent məlumat bazalarının yenilənməsi həvalə olunduğu halda, abonent məlumat bazasının idarə edilməsi üzrə təlimlər İKT təlimləri ilə əlaqələndirilə bilər.Bu təlimlərin məqsədi yerli heyətin rolunun daha da aktivləşdirilməsi və verilən iş strukturu üzrə motivasiyanın artırılmasıdır.

C.5.2 İqtisadi Təhlil və Proqnozlaşdırma –Mühasibat Uçotu və Hesabatı

Bu bölmədə təqdim edilən kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi İqtisadi Təhlil və Proqnozlaşdırma,Mühasibat Uçotuvə Hesabatı şöbələrinin müdirləri və təlim kurslarında iştirak etmiş bəzi iştrirakçılar ilə aparılan müsahibələr əsasında hazırlanmışdır. Məlumatlar MACS şirkətinin ekspertləri tərəfindən tənqidi şəkildə qiymətləndirilmişdir.


Bu təşkilati vahidin iş fəaliyyəti İqtisadi Təhlil və Proqnozlaşdırma, Mühasibat Uçotu və Hesabatı şöbələri tərəfindən həyata keçirilir.

� İqtisadi Təhlil və Proqnozlaşdırma beş nəfərdən ibarətdir və bu işçilər maliyyə məsələlərinin təhlili, eyni zamanda maliyyə planlaması və maliyyə proqnozlaşdırılması fəaliyyətlərini həyata keçirirlər.Bu şöbə “Azərsu” ASC-nin digər


Hesabatı -


şöbə və departamentləri ilə sıx əməkdaşlıq edir və digər təşkilatlar, nazirliklər və vergi idarələri ilə informasiya mübadiləsi aparır.

Şöbə əsas maliyyə faktorlarını müəyyən edir, gələcək maliyyə göstəricilərini hesablayır və dövlət orqanlarına təqdim edilməsi üçün iqtisadi informasiya, bəyannamələr normativ sənədlər və hesabatlar hazırlayır. Şöbənin fəaliyyətlərindən də biri də, “Azərsu” ASC-nin və törəmə müəssisələrin səmərəliliyini və rentabelliyini yüksəltmək və vəsaitin səmərəli şəkildə xərclənməsini təmin etməkdir.

Tarif planlaması şöbənin fəaliyyətində mühüm rol oynayır:su və çirkab su tarifləri işlənib hazırlanır və təkliflər Azərbaycan Respublikası Tarif Şurasına təqdim edilir.

� Mühasibatlıq şöbəsi Mühasibat Uçotu və Hesabatı, Maliyyə və Vergilər, Əsas Fondların İdarə edilməsi, Maliyyə Hesabatlarının Konsolidasiyası və Mühasibat Uçotunun Metodologiyası alt-şöbələrinə ayrılır. Şöbə “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsində çalışan mühasiblərin fəaliyyətinə nəzarət edir və törəmə müəssisələr üzrə bir çox maliyyə sövdələşmələrinə məsuliyyət daşıyır. Gəlirlər gəlir və xərcləri idarə edən törəmə müəssisələrdə formalaşır. Bütün təşkilatlar bütün maliyyə məsələləri üzrə hesabatları “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsinə təqdim edirlər.


� İqtisadi Təhlil və Proqnozlaşdırma şöbəsinin əsas çətinliyi tariflərin müəyyən edilməsilə əlaqədardır. Hazırda əhalinin aylıq gəlirinin yalnız 1%-i su üçün ödənilir. Lakin, “Azərsu” ASC-də aparılan qiymətləndirmələrə əsasən, Azərbaycan əhalisi aylıq gəlirinin daha böyük hissəsini su və çirkab sudan xidmətlərə görə ödəyə bilər.

“Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsi və Birləşmiş Sukanalın mərkəzi idarəsi və onların törəmə müəssisələrə göstərdikləri xidmətlər üzrə xərclər (əlavə xərclər) tariflərdə öz əksini tapmır.Bu həmçinin formal olaraq da göstərilmir. Əavə xərclər törəmə müəssisələrdə formalaşan nəqd vəsait hesabına ödənilir. Dövlət tərəfindən vaxtaşırı ödəmələr bu çatışmazlıqlar aradan qaldırır. Maya dəyərdə olan bu ziddiyyətlər “Azərsu” ASC-nin maliyyə göstəricilərinin aşağı olmasına səbəb olur.Bu kontekstdə konkret məsələ Suyun Dəyərinin Hesablanması və Tarif Sistemləridir.

Tariflər suyun istehsalı, paylanması və çirkab suyun axıdılması üçün çəkilən xərclərə əsaslana bilər.Xərclərin müxtəlif olması səbəbindən, tariflər bir müəssisədən (törəmə müəssisələr kimi) digərinə dəyişə bilər. Yeni çirkab su təmizləyici qurğular istismara verildikdən sonra çirkab suyun axıdılması tarifləri yenidən nəzərə alına bilər. Buna baxmayaraq, tariflərin müəyyən səviyyədə artırılması üzrə yekun qərarı Dövlət Tarif Şurası verir.

Böyük investisiya tədbirləri kontekstində xidmətlərin göstərilməsi üçün tələb olunan avadanlığın idarə edilməsi ilə bağlı prioritetlərin müəyyən edilməsi məqsədi ilə Əmlakın Strateji İdarə Edilməsi təsis edilə bilər.

Mövcud proqnozlaşdırma fəaliyyətində çətinliklərdən biri inkişaf aspektlərinin tam əhatə olunmamasıdır.Hədəf qruplarının təşkil edilməsi, risk və şans analizlərinin aparılması və müxtəlif ssenarilən tərtib edilməsi də həmçinin proqnozlaşdırılmır. Qlobal yanaşma kontekstində Biznes Planlaması nəzərə alına bilər.

Artan investisiyalara uyğun olaraq, ölkədə təchizatın vəziyyəti orta müddətdə inkişaf edəcəkdir. İnkişafın hansı dərəcədə baş verəcəyinin ölçülməsi və ya mükəmməl


Hesabatı -


istismar və texniki xidmət ilə əlaqədar yüksəlməsini müəyyən etmək qarşıya çıxan çətinliklərdən biri ola bilər. Birbaşa törəmə müəssisələrdə həyata keçirilə bilən davamlı inkişaf sistemi biznes məqsədlərini və əlaqədar fəaliyyətləri nizamlaya bilən idarəetmə metodlarını təmin etməkdə kömək edə bilər. Bu proses oxşar şərtlər altında fəaliyyət göstərən digər törəmə müəssisələrlə müqayisə əsasında həyata keçirilə bilər. Bu strategiya Etalon Sınaq Yanaşması ilə inteqrasiya edilə bilər.

� Mühasibatlıq ilə bağlı əsas çətinlik heyətin yeni standartlara uyğun çalışma səviyyəsinə qədər inkişaf etdirilməsidir.2008-ci ildən etibarən dövlət müəssisələri mühasibatlıq fəaliyyətlərini Beynəlxalq Maliyyə Hesabatı Standartlarına (BMHS) uyğun şəkildə həyata keçirmək öhdəliyi daşıyırlar; bu standartlar Beynəlxalq Mühasibatlıq Standartları Şurası (IASB) tərəfindən hazırlanmışdır. Mülli hüquqi təminatdan fərqli olaraq, bu standartlar illik maliyyə bəyannamələrinin beynəlxalq səviyyədə müqayisə oluna bilən şəkildə tərtib edilməsini tənzimləyir. Yanvar 2012 tarixdən etibarən, “Azərsu” ASC həmin standartları tətbiq etməlidir və bunun icrasına 2011-ci ilin əvvəllərində başlanılmışdır. Mövcud çətinlik mühasibat uçotunun BMHS-na inteqrasiya edilməsidir.

Bu sahə üzrə biliklər hələ də aşağı olduğundan, BMHS ilə bağlı təlimlərin keçirilməsinə start verilmişdir. 50 nəfər hər biri 40-46 dərsdən ibarət olan iki təlim kursunu bitirmişdir.Həmin şəxslərin həmçinin ən yüksək səviyyəli kurslarda iştirak etməsi nəzərdə tutulur. Bütün rayonlar üzrə təxmini olaraq 200 mühasibin yeni biliklərə yiyələnməsi üçün təlimlər davam edəcəkdir.

Hazırda şöbə təlimlər üzrə təcrübələr əldə edir. Nəticələr qənaətbəxş deyil, belə ki bir kursda iştirak edən 20 nəfərdən yalnız dörd nəfəri sertifikat almağı bacarmışdır.Təlim mövzularının uyğun olmasına baxmayaraq, məzmun və metodologiya ilə bağlı qeyri-müəyyənlik mövcuddur.Bəzi iştirakçılar təlimlərin çox qısa olduğunu qeyd edirlər. Bakı şəhərindəki mühasiblərə təlimlərin keçirilməsi asan, rayonlardakı mühasiblərə isə çətindir. Yeni təlimlərin planlanması zamanı yeni ideya və yanaşmalar nəzərə alına bilər. Bir digər çətinlik isə, kursların qiymətləndirilməsi üzrə yanaşmanın təkmilləşdirilməsidir.

Əmlakın qiymətləndirilməsi üzrə müqavilə imzalanmışdır. Baş Mühasib kursların və proqram təminatının təşkili ilə məşğuldur.


Bu bölmədə İqtisadi Təhlil və Proqnozlaşdırma, Mühasibat Uçotu və Hesabatı ilə bağlı kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi təqdim edilir.


� “Azərsu” ASC-nin zəif maliyyə göstəricilərinə malik olmasının səbəbi, maya dəyərin hesablanmasında olan ziddiyyətlərdir.Suyun dəyəri və tarif sistemi diqqət mərkəzində olmalıdır –istifadə edilən parametrlər (o cümlədən əlavə xərclər) nəzərdən keçirilə bilər.

� İqtisadi təhlillər bazasının genişləndirilməsi, tələbatın idarə olunması və əldə etmə, əmlakın istifadəsi və yerləşdirilməsi və əmlakın strateji idarə olunması


Hesabatı -


yanaşması göstərilən xidmətlərin potensial olmasına, əmlak üzrə xərc və risklərin idarə edilməsinə öz köməyini göstərə bilər.

� Cari proqnozlar müvafiq olaraq bir və ya üç illik həyata keçirilir. Bu təcrübənin qlobal və mürəkkəb yanaşma istiqamətində daha da inkişaf etdirilməsi üçün, biznes planlaması yanaşması tətbiq edilə bilər. Biznes planlaması proqnozlaşdırmanın xaricindədir.Burada müəssisəsinin inkişafı istiqamətində müxtəlif geniş miqyaslı ssenarilər nəzərə alınır.

� Miqyas, abonent strukturu, təchizat şərtləri (məs. suyun istehsalı) baxımından müqayisəli şərtlərə malik olan törəmə müəssisələrin fəaliyyətinin sistematik və davamlı şəkildə müqayisə edilməsi etalon sınaq yanaşması ilə inteqrasiya edilə bilər. Kəmiyyət və keyfiyyət üzrə İcra Göstəricilərinin müəyyən edilməsinə əməl etməklə, müxtəlif sahələr üzrə fəaliyyətlərin müqayisəsi müəssisələrin inkişaf etmək həvəsini artıra bilər. Bu sistemə həmçinin qazanılmış təcrübə daxil edilə bilər və bunun iş prosesi üzrə ixtisaslaçmış müəssisə üzərində müsbət təsiri vardır.


� Yuxarıda göstərilən kadr potensialının gücləndirilməsi fəaliyyətlərindən asılı olaraq, həmçinin törəmə müəssisələrdən də əməkdaşlıq fəaliyyəti tələb olunacaqdır.


� Suyun dəyəri və tarif sistemləri üzrə təlimlərdə aşağıdakı mövzular nəzərə alınmalıdır (1) tariflərin müəyyən edilməsində nəzərə alınmalı olan müxtəlif məqsədlər, (2) təchizat şərtlərinin nəzərə alınması, (3) su təchizatı xidmətləri üçün mümkün tarif strukturları (4) çirkab su xidmətləri üçün tarif strukturları.


� tələbatın idarə olunması və əldə etmə, əmlakın istifadəsi və yerləşdirilməsiüçün əmlakın strateji idarəedilməsi üzrə təlimlərə əmlakın idarə olunmasının müxtəlif səviyyələri, həyat-tsiklli yanaşma, risk qiymətləndirməsinin ümumiləşdirilməsi, abonentlərin təchizatçıdan tələbləri və təşkilati tələblər, o cümlədən təkmilləşdirilmiş idarəetmə sistemləri daxl edilə bilər.


� Biznes planlamasının faydalarını dərk etmək üçün, təlimlərdə aşağıdakı mövzular nəzərə alınmalıdır:

- Müxtəlif maraqlı tərəflərlə müzakirələrin məqsədləri;

- Büdcə ilinə istinadən vaxt cədvəli, layihə dövrü və yenilənmə;

- Layihələndirmə, o cümlədən struktur inkişafı və dəyişikliklər;

- Məhsul və Xidmətlər, hər məhsulun inkişaf səviyyəsi əhatə edilməklə;

- Sifarişçilər və Marketinq, bazar potensialının qiymətləndirilməsi;

- Maliyyə spesifikasiyaları, gəlir və xərclər proqnozu, əsas fond ehtiyacları, likvidliyin planlanması və iqtisadi ehtiyatlar və bunun Balans Vərəqinə təsiri;

- Risk və imkan analizləri, inkişafa təsir edən faktorların müəyyən edilməsi;


Hesabatı -


- Strategiyalar,növbəti illər üçün inkişaf ehtiyaclarıdaxil olmaqla;

- İcra vəMonitorinq, tədbirlər, monitorinq prosedurları və tənzimləmələrin idarə edilməsi daxil olmaqla.


� Fəaliyyətin qiymətləndirilməsi və etalon sınağı üzrə təlimlər fəaliyyətin qiymətləndirilməsi ehtiyaclarının mərkəzində dayanır.Buraya su sənayesindəki çətinliklərin analizi, su idarələrinin mənfəətləri, strategiyaları hazırlayan tərəflər, dövlət tənzimləmə orqanları, maliyyə orqanları və abonentlər daxildir. Fəaliyyətin qiymətləndirilməsi və etalon sınağı üzrə mükəmməl təcrübə nümunələri də əhatə oluna bilər. Təlim Beynəlxalq Su Assosiasiyasının yanaşmasına praktik girişlə davam edə bilər və fəaliyyətin qiymətləndirilməsi və etalon testi icrasını nəzərdə tutan məsələlərlə yekunlaşdırıla bilər.


� Yeni heyət üçün başlanğıc xarakterli təlimlər vəmövcud heyət üçün yeniləşdirilmiştəlimləri Baş İdarədə çalışan iqtisadçıların bilik və bacarıqlarını dəstəkləməli və yeniləməlidir.Yeni heyətlə əlaqədar təlimlərdə əsas diqqət maliyyə proqnozu üzrə məlumatın emal edilməsinə verilməlidir. Heyətin dəyişməsi səbəbindən belə təlimlər təkrarən həyata keçirilməlidir.Təcrübəli heyətə istinadən, təcrübə mübadiləsi, təcrübə səfərləri, konfranslar, yeni optimizm əldə etmək və daha fəal çalışmaq üçün həyata keçirilən tədbirlər mühüm əhəmiyyət kəsb edir.



� Mühasiblər Beynəlxalq Maliyyə Hesabatı Standartlarını (BMHS) öz işlərinə tətbiq etmək üçün təlimlər keçməlidirlər. Bu təlimlərdə həm Baş İdarədə çalışan mühasiblər, həm də törəmə müəssisələrdə çalışan 180-ə yaxın mühasib iştirak etməlidir. Təlimlər 2 il ərzində həyata keçirilməlidir; BMHS üzrə imtahanların götürülməsi təlimçilər tərəfindən il ərzində yalnız bir və ya iki dəfə həyata keçirilir. Əsas çətinlik bu təlim kurslarının təşkil edilməsidir. Biz təli planına müfəssəl təlimlərin daxil edilməsini təklif edirik, lakin biz eyni zamanda təlim yanaşması, vaxt cədvəli, kursların müddətin və qazanılmış biliyin gündəlik iş fəaliyyətinə necə tətbiq edilməsinin nəzərdən keçirilməsini də təklif edirik.


� Bakı Sukanal idarəsində iqtisadi təhlilləri həyata keçirən işçilərə təlim keçirilməsinə ehtiyac duyulur, çünki həmin işçilər 15 departamentin iqtisadi nəticələrini analiz və konsolidasiya edirlər. Təlimlərdə əsas diqqət məlumatın strukturuna, mühasib və mühasib köməkçilərinə, nəzərə alınmalı olan hüquqi tələblərə, mühasibat uçotu proseslərinə, əlavə məsələlərə və yekun olaraq hesabat standartlarına (normativlərin tətbiqi, istifadə edilməli olan formalar) verilməlidir.



Hesabatı -


C.5.3 Logistika–Satınalma –Təchizat

Logistika, satınalma və təchizat sahəsi üzrə kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsində yerləşən Təchizat departamentinin müdiri ilə aparılan müsahibələrə əsasən tərtib edilmişdir. İyul 2012 tarixdə törəmə müəssisələrə təqdim edilən kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi üzrə sorğunun nəticələri də bu qiymətləndirmədə öz əksini tapmışdır. Yekun olaraq, MACS şirkətinin ekspertlərinin əldə olunan məlumatlar üzrə tənqidi qiymətləndirmələri də buraya əlavə olunur.


Təchizat departamenti İqtisadi Məsələlər təşkilati vahidinin tabeliyində fəaliyyət göstərir və Satınalma və Təchizat şöbələrini əhatə edir. Həm Satınalma, həm dəTəchizat şöbələri aprel 2011 tarixdə təsis edilmişdir, bu şöbələr əvvəldən fəaliyyət göstərmirdilər və hələ də tam təşkil edilməyiblər.

Əvvəllər törəmə müəssisələrin əksər hissəsi – yalnız hamısı deyil – malların satın alınmasını və çatdırılmasını özləri həyata keçirirdilər. Sübut olunmuşdur ki, həqiqi ehtiyaclar heç də həmişə dəqiqləşdirilməmişdir.Həmçinin digər su müəssisələrinin ehtiyacları olduğu halda, ehtiyac duyulan mal və ya ehtiyat hissələrinin başqa müəssisələrin anbarlarında uzun illər qaldığı halları olmuşdur. Yeni sistemə əsasən, məhsullar onlara ehtiyacı olan törəmə müəssisələrə göndərilə biləcəkdir.

50,000 AZN - ə qədər məbləğdə istənilən satınalma törəmə müəssisə tərəfindən təçkil edilir, , daha sonra bu Sədrə təqdim olunur, buna paralel şəkildə Satınalma şöbəsi və mexaniki yaxud elektrik məsələlərindən asılı olaraq Ekspert şöbəsi tərəfindən qiymətləndirilir. Əgər təsdiq olunarsa, mallar təchizat şöbəsi tərəfindən satın alınır. 50.000 AZN qədər məbləği olan satınlama prosesi törəmə müəssisələr tərəfindən həyata keçirə bilərlər, lakin bu çox az hallarda baş verir.

Amortizasiya üzrə komitə anbarlardakı malların yararlılıq müddətinə nəzarət edir. Hər törəmə müəssisənin öz anbarı vardır.Baş İdarədə yerləşən şöbə həmin anbarlardakı bütün mal və ehtiyatlar barədə məlumata malikdir. Material və ehtiyatların törəmə müəssisələr arasında daşınması üzrə xərcləri azaltmaq üçün “Azərsu” ASC-nin mərkəzi anbarı mövcuddur.


İndiyə qədər satınalma prosedurlarının yerinə yetirilməsi üzrə əsaslı təlimlər həyata keçrilməmişdir. Törəmə müəssisələrə göndərilmiş sorğunun cavablarına əsasən, əksəriyyət mövcud yanaşma və prosedurlardan razı qaldığını bildirir. Bəzi müəssisələr resurs bazası üzrə mallar üçün tələbləri asanlaşdırmaq məqsədi ilə göstəricilər toplusuna malik olmağın faydalı olduğunu və potensial innovasiyalar barədə məlumatlandırılmağı qeyd edirlər.


Bu bölmədə satınalma və təchizat sahəsində kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi öz əksini tapır.


Hesabatı -


Baş İdarədə kadr potensialının gücləndiriməsi ehtiyacları

� Mərkəzi anbar yanaşması ehtiyat hissələrinin, istehlak mallarının saxlanma vaxtını minimuma endirməlidir. Çatdırılmış və mövcud malları elektron formada qeydiyyata alan proramın hazırlanması məqsədə uyğundur. İşə götürüləcək heyətə anbar idarəçiliyi üçün məlumat bazasını istismar etmək barədə təlimlər keçirilməlidir. Proqrama amortizasiya və ehtimal edilən yararlılıq müddətləri daxil edilə bilər.


� Cəlb edilən bütün törəmə müəssisələrdə sinxron forma və məlumata malik olmaq üçün törəmə müəssisələrdə mal və ehtiyatların qeydiyyata alınması Baş İdarə ilə eyni qaydada həyata keçirilə bilər.


� Səmərəli satınalma prosesləriniidarə etmək təlimlərinə digər ölkələrin nümunələrindən istifadə etməklə satınalma üzrə yeni qaydalar daxil edilə bilər, bu da öz növbəsində prosesi asanlaşdırar. Təlimlərə təsdiq proseslərinin sürətləndirilməsi, danışıqlar və təchizatçıların seçimi, törəmə müəssisələr üçün material və ehtiyatların hazırlanması məsələləri də daxil edilə bilər. Təlimlər həm Baş İdarənin, həm də törəmə müəssisələrin satınalma mütəxəssisləri üçün təşkil edilə bilər.


� Təlim ehtiyacları anbarın idarəçiliyi üçün məlumat bazasının istifadə edilməsinə istinad edir. Təlimlərdə əsas diqqət hazırlanmış material və ehtiyatların qeydiyyatına və onların amortizasiya müddətinə verilməlidir. Müxtəlif anbarlar arasındakı əlaqələr isə başqa bir təlimin mövzusudur. Bu təlim satınalma prosesləri üzrə təlimlərlə əlaqələndirilə bilər.



� Satınalmaların təşkili, prosedurların təkmilləşdirilməsi, səmərəli satınalma proseslərinin idarə edilməsi üzrə müasir metodların öyrənilməsi mövzularını əhatə edən təlimlərin keçirilməsi məqsədə uyğundur. Təlimlərə material və ehtiyatların sifarişi, anbar nəzarəti, minimum qalıqların yoxlanılması, material və ehtiyatların sifariş edilməsi üçün siyahının hazırlanması və materialların qəbul edilməsi prosedurları mövzuları daxil edilə bilər. Təlimlər həm Baş İdarənin, həm də törəmə müəssisələrin satınalma mütəxəssisləri üçün təşkil edilə bilər.



Hesabatı -


D. TƏLIM KONSEPSIYASI - TƏLIM PLANI

Kadr potensialının gücləndirilməsi “Azərsu” ASC-nin biznes strukturunun təkmilləşməsinə, təlimlər isə peşəkar tələblərə cavab verməsi üçün fərdlərin bilik, təcrübə,, davranış və bacarıqlarının inkişaf etidirlməsinə yönəlmişdir.

Bu fəsildə “Azərsu” ASC-nin nisbətən qısa müddət bundan əvvəl təsis edilməsinə baxmayaraq, artıq 2012-ci ilin payızına qədər təlimlər üzrə müəyyən qədər təcrübə əldə etdiyi qeyd olunur. Təlimlərin daha da müvəffəqiyətli olması üzrə bəzi fikirlər aşağıda verilir.

“Azərsu” və törəmə müəssisələr üçün düşündüyümüz təlim formalarının da həmçinin nəzərə alınması mühüm əhəmiyyət daşıyır.

Bütün bu məsələlər bu fəslin əsasını təşkil edən Təlim Planınındərk edilməsində mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Təlim planındaİdarəetmə və Müştəri Əlaqələri, Su və Çirkab Su üzrə İnvestisiyalar, Su və Kanalizasiya Qurğularının Tikintisi, İstismar və Texniki Xidmət və Mühasibatlıq və Maliyyə İdarəçiliyi sahələri üzrə 100 təlim mövzusu təklif edilir. Təlim planında təlimlər prioritetləşdirilməsi fikri irəli sürülür. Prioritetləşdirmə Texniki Tapşırığın (fəsil E) hazırlanması üçün baza rolunu oynamalıdır.

Bu çalışmanın Texniki Tapşırığına uyğun olaraq, bu fəsildə təqdim edilən 100 təlim mövzusu dörd əsas təlim sahəsinə bölünür (1) qarşıda duran çətinliklər üzrə təlimlər, (2)peşəkarlığın artırlması üzrə təlimlər, (3) mövcud fəaliyyətlər üzrə təlimlər (4) ümumi bacarıqlar üzrə təlimlər.

D.1 “Azərsu” ASC-nin oktyabr 2012 tarixə qədər təlimlərdən qazandığı təcrübələr

Bu fəsildə, “Azərsu” ASC-nin indiyə qədər təlimlərdən əldə etdiyi təcrübələr təqdim edilir. İnsan resursları şöbəsinin 2012-ci ilin əvvəlində təsis edilməsi faktına əsasən, “Azərsu” ASC-nin əvvəlki təlimlər üzrə “tarixi” mərkəzi şəkildə qeydə alınmamışdır. Bu çalışma müddətində həyata keçirilən müsahibələr, qiymətləndirmələr və yaranan təəssürat bunu deməyə əsas verir. Təlim təcrübələrinin xülasəsi aşağıdakı kateqoriyalara ayrılır (1) təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi, (2) əhatə olunan əsas mövzular, (3) istifadə edilən təlim formaları, (4) keyfiyyət üzrə qiymətləndirmələr. Fəsildə (5) gələcək təlimlər üçün nəzərdə tutduğumuz nəticələrin təhlili ümumiləşdirilir.

Təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi

Hazırda “Azərsu” ASC su və kanalizasiya idarələrinin təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi üçün formalaşmış metodologiyadan istifadə etmir. Təlim ehtiyacları barədə qərarlar rəhbərliyinin rəylərinə və müşahidələrinə əsasən qəbul edilir, bu bir tərəfdən müvafiq ola bilər, lakin digər tərəfdən çox subyektiv qiymətləndirmədir.

Təlim kursunda iştirak etmədən əvvəl imtanahların keçirilməsi mexanizmi fəaliyyət göstərir. Təlimlər bitdikdən sonra ikinci imtahan həyata keçirilir.

Əhatə olunan əsas mövzular

İndiyə qədər, təlimlərin əksəriyyəti xalis texniki sahədə bilik və bacarıqların inkişaf etdirilməsinə yönəldilmişdir. Azərbaycanda texniki təlimlər üçün müvafiq təlim şirkətlərinin müəyyən edilməsinin çətin olmasına baxmayaraq, iştirakçıların əksəriyyəti


Hesabatı -


texniki şöbə tərəfindən göndərilmişdir. Su itkilərinin azaldılması üzrə bəzi təlimlər başlamış və davam etməkdədir. Nəticələrin qiymətləndirilməsinə ehtiyac duyulur.

Beynəlxalq Maliyyə Hesabatı Standartları (BMHS) üzrə mühasiblərə təlimlər keçirilir. Azərbaycanda maliyyə təlimləri üzrə müvafiq təlimçilər olduğundan, maliyyə işçiləri rahatlıqla bu təlimlərə göndərilə bilirlər.

İstifadə edilən təlim formaları

� İlk baxışdan daxili təlimçilər tərəfindən keçirilən təlimlərin asan idarə edilə bilməsinə baxmayaraq, bu forma özünün səmərəli olmasını sübut edə bilməmişdir. Adətən müdirlər (şəxsi heyət) təlimləri həyata keçirir, lakin ola bilər ki planlaşdırılmış dərslərin əksəriyyəti təxirə salına bilər, çünki təlimçi (= müdir) həm də öz öhdəliklərini yerinə yetirməli olduğu üçün vaxtı kifayıt qədər çatmaya bilər və təlimlər də dayanar. Həmçinin digər öhdəliklərin olması səbəbindən daxili təlimçilər təlimlərə uyğun səviyyədə hazırlaşmaya da bilərlər. Təqdim edilməli olan təlim planı–kurkulum mövcud deyil. Təlim materialları mükəmməl şəkildə hazırlanmır və yaşlıların peşəkar təhsili üçün didaktik sağlam konsepsiyalarla davam etdirilmir. Təlim mövzularının tərkibi təlimin adı ilə uyğun gəlmir və təlimçilər iştirakçıların ehtiyacı olduqları mövzuları deyil, öz bildikləri məlumatları tədris edirlər. Təlimlərdən öncə təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi aparılmır. Şirkət xaricindəki təlimçilər şirkətdaxili təlimlərə cəlb edilmirlər. Peşəkar ixtisaslı təlimçilər heyəti fəaliyyət göstərmir.

� Mövcud baçlanğıc xarakterli təlimlər kifayət deyil və uzun-müddətli müsbət təsirə malik deyil. Lakin, yeni avadanlığın quraşdırılmasından sonra başlanğıcxarakterli təlimlərin həyata keçirilməsi zərurəti mövcud müqavilələrdə öz əksini tapmır.

� Vaxt müddəti, blok modullaşdırma və intervallar baxımından, müsahibə verənlər qeyd etdilər ki, müvafiq nəticələrin əldə edilməsi üçün təlimlərin vaxtı çox qısadır. Müxtəlif modullar üzrə tədrisin təşkil edilməsi təlimlərin müsbət effekt verməsinə səbəb ola bilər.

� Xarici ölkələrdə təcrübə və təlimlərin keçirilməsi müsbət yöndə təcrübələrin qazanılmasına səbəb olur, məsələn müəyyən işçilər Türkiyədə təlim keçirlər. Hər birində 20 nəfər olan dörd qrup laboratoriylar, suyun təmizlənməsi, mexanika / energetika, avtomatlaşdırma və metrologiya təlimlərində iştirak edilər. Bu təlimlər heyət tərəfindən yüksək qiymətləndirilir. Heyət həmçinin geri qayıtdıqdan sonra daha həvəslə işləməsini qeyd edir.

Keyfiyyət qiymətləndirməsi

Xlor maddəsi ilə çalışan heyətə zərərli maddələr haqqında keçirilmiş təlimlərin nəticə və faydasının zəif olduğu qeyd edilir. FIDIC qaydaları üzrə təlimlər qısaca olaraq keçirilmiş və mövcud ixtisas tələblərinə cavab verməmişdir. Həmçinin mühasibatlıq şöbəsi BMHS üzrə təlimlərdən faydalanır. Nəticə aşağı olmuşdur, bir kursda 20 nəfərdən yalnız dördü sertifikat əldə edə bilmişdir. Təlim mövzularının uyğun olmasına baxmayaraq, tərkib və metodologiyada qeyri-müəyyənliklər mövcuddur.

Xülasə olaraq, təlimlərin əksəriyyəti barədə aşağıdakı faktorlar qeyd edildi (1) qısa vaxt, (2) müxtəlif modullar üzrə məqbul təşkil edilməməsi, (3) çox səthi, (4) mükəmməl tərtib


Hesabatı -


edilməməsi(daxili təlimçilər aspektindən). Xarici ölkələrdəki təlimlər (təcrübə səfərləri və s.) yüksək qiymətləndirilir və təlim keçən heyətdə həvəsləndirici effektiyaradır.

Təhlillər- gələcək təlimlər üçün gözləntilər toplusu

“Azərsu” ASC-də çalışan işçi heyətin böyük əksəriyyəti son 10-15 il ərzində heç bir təlimlərdə iştirakt etməmişdir. Təlim və gələcək tədris üzrə təşkilati mədəniyyət 2011-ci ildə İnsan Resursları şöbəsinin və Təlim Mərkəzinin təsis edilməsindən sonra meydana gəlmişdir. Müşahidələrə əsasən, biz təhlillərimizi aşağıdakı kimi xülasə edirik.

� Təlimlər uzun-müddətli olmalı və müxtəlif modullar üzrə bir neçə həftə və ya ay ərzində genişləndirilə bilməlidir. Təcrübə göstərir ki, öyrənmə psixologiyası baxımından sübut edildiyi kimi modullaşdırılmış təlimlərdə tədrisindaha yaxşı, daha dayanıqlı səmərəsi əldə edilir, yeni bacarıq və vərdişlər bir neçə həftədən sonra tamamilə fəaliyətə tətbiq olunmağa başlayır. Gündəlik fəaliyyətdəki praktik tətbiqlər yalnız yeni bilik və məlumatların əldə edilməsindən sonra başlayır. Əgər məqsəd təlimlərin dayanıqlı olmasıdırsa, o zaman müvafiq olaraq ən azı iki və ya üç moduldan ibarət modullaşdırma ən doğru yanaşmadır.

� Eyni meyar təcrübə səfərlərinə də tətbiq olunur. “Azərsu” ASC-də əldə olunan təcrübə göstərir ki, təcrübə səfərləri böyük populyarlığa malikdir və iştirakçılar əldə etdikləri bilikləri Azərbaycana qayıtdıqdan sonra öz işlərində tətbiq etməyə daha çox həvəslidirlər. Bu müsbət psixoloji təsirə əsasən, biz təcrübə səfərlərinin “Azərsu” ASC-nin gələcək təlim planlarının ayrılmaz hissəsi olacağına inanırıq. Təcrübə səfərlərinin keyfiyyət meyarları ilə bağlı fəsil D.2.2, Müvafiq Təlim Formaları-na istinad etməyiniz xahiş olunur.

� Eyni düşüncə təqaüdlü təlimlərə də aiddir, bu təcrübə səfərlərindən daha böyük mənanı özündə əks etdirir.Bəzi mövzuların Azərbaycanda əhatə edilə bilməməsi faktına əsasən, xarici ölkələrdəki təlimlər məqsədəuyğun hesab edilir. Biz həmçinin təqaüdlü təlimlərinin “Azərsu” ASC-nin gələcək təlim planlarının ayrılmaz hissəsi olacağına inanırıq. Təqaüdlü təlimlərinin keyfiyyət meyarları ilə bağlı fəsil D.2.2, Müvafiq Təlim Formaları-na istinad etməyiniz xahiş olunur.

� Gələcək təlimlər üçün keyfiyyət meyarları toplusunun hazırlanması tövsiyə edilir, bu universal cəhətdən real olmalıdır. Keyfiyyət meyarları toplusu “Azərsu” ASC-nin korporativ mədəniyyətini və fərdiliyini əks etdirməlidir. Biz bu meyarlar toplusunun İnsan Resursları şöbəsi ilə “Azərsu” ASC-nin müxtəlif rəhbər səviyyələrinin (C.1.1, Rəhbərlik – Orta səviyyə Rəhbərlik – Üçüncü səviyyə Rəhbərlik) nümayəndələri arasında ünsiyyət əsasında işlənib hazırlanmasını tövsiyə edirik. Biz əsas meyarın təcrübə yönümlü olmasını düşünürük; digər tərəfdən isə, kiçik təlim məsələləri akademik səviyyədə əhatə oluna bilər. Növbəti fəsildə, müzakirələr üçün biz keyfiyyət meyarları toplusunu təkilf edirik.

� Müəyyən edilmiş çatışmazlıqlara əsasən, biz peşəkar Təlimçilər üçün Təlim (ToT) metodununəməl edilməli olan müvafiq yanaşma olması nəticəsinə gəlmişik. Peşəkar ixtisaslı təlimçilərin daxili heyətinin təşkil edilməsi C.1.2 (İnsan Resurslarının İnkişafı, təlim 1.16) fəslində təfsilatlı şəkildə təqdim edilir. Bu proqramın ikiqat təsiri ola bilər: bir tərəfdən bu proqram daxili bilik və bacarıqların səmərəli şəkildə inkişafını təmin edə bilər;digər tərəfdən isə, ToT özlərini peşəkar təlimçi olaraq hazırlamaq məqsədilə proqramdan şəxsən faydalanmaq istəyən


Hesabatı -


işçilər üzərində həvəsləndirici təsirə malik ola bilər. ToT yanaşmasının prinsipləri fəsil D.2.2, Müvafiq Təlim Formaları-da təqdim edilir.

� Təlimlərin hazırlanması aspektində, kurs və dərslərin müxtəlif hədəf qrupları, strateji qruplar və yaş qrupları üzrə təşkil edilməsini nəzərə almaq olar. Digər kateqoriya ümumi və ixtisaslaşmış səviyyələr üzrə qruplar ola bilər. Hansı spesifik hədəf qrupu üçün hansı spesifik təlimlərin keçirilməsi qərara alınmalıdır; “Azərsu” ASC və onun törəmə müəssisələrinin inkişaf ehtiyacları üçün hansı köməkliklər göstərilməlidir. Bu məsələ, çalışmanın yekunu olaraq təlimlərin prioritetləşdirilməsi üçün Texniki Tapşırığın hazırlanması zamanı həyata keçirilə bilər.

� Rayonlarda bəzi təlim kurslarının idarə edilməsi çətindir. Belə yeni təlim kurslarını planlayarkən yeni ideyalar, yeni yanaşmalar və yaradıcılıq nəzərə alınmalıdır.

� Bir digər çətinlik təlim kurslarının qiymətləndirməsinin daha mürəkkəb və çoxşaxəli yanaşmalar baxımından həyata keçirilməsidir. Qiymətləndirməyə monitorinq komponenti (yaradıcı qiymətləndirmə), nəticə-yönümlü komponent (summativ qiymətləndirmə) və səmərə-yönümlü komponent (faktiki qiymətləndirmə) daxil edilməlidir. Qiymətləndirmə prosesi kontekstində soruşulan çoxsaylı suallar öyrənilmiş dərslərin azaldımasına imkan verməlidir.

D.2 Təlimləri uğurlu edən müəyyən fikirlər

Təlim nəticələrinin müsbət olmasını təmin etmək üçün, təlimlərin müvəffəqiyyətli olması üzrə müəyyən meyarların nəzərə alınması məqsədəuyğun olar. Beş aspektin nəzərə alınması əhəmiyyətlidir: hədəf qrupları, təlim iştirakçının şəxsi ilkin səviyyəsi, hər iki tərəfin öhdəlikləri, gender aspeckləri, öyrənilmiş dərslərin iş fəaliyyətində tətbiqi, və müfəssəl kurrikulumun hazırlanması:

Hədəf auditoriya və öyrənmə hədəfləri

Hədəf auditoriyaları ümumi xüsusiyyətlərə malik müəyyən adamların (işçilər, heyət) toplusudur vətəklif edilən təlimlərə eynicinsli reaksiya verirlər. Bu ümumi xüsusiyyətləri müəyyən etmək zəruridir: ümumi ixtisas baxımından (məs. texniki, yaxud maliyyə sahəsi) və ya davranış, dəyərlər, vəzifələr, yaş, gender və s. kimi psixoqrafik oxşarlıqlar baxımından.

Bəzən eyni təlimdə müxtəlif ixtisasdan olan insanların iştirakı faydalı olur, belə ki müxtəlif tipli müzakirələrə şərait yaranır.Belə olan halda, hədəf auditoriya və öyrənmə hədəfləri bir-birləri ilə əlaqələnir və təlimlər tenderə çıxarılmazdan əvvəl aydın şəkildə müəyyən edilməsinə ehtiyac yaranır. Adətən, həm hədəf auditoriyasının, həm də öyrənmə hədəflərinin müəyyən edilməsi təkraredici prosesdir, çünki hər ikisi qarşılıqlı şəkildə bir-birlərindən asılıdırlar. Bu səbəbdən, müəyyənləşdirmə prosesi bir qədər vaxt alır.

İştirakçının məxsusi ilkin səviyyəsi

Təlimlər potensial iştirakçının həm fərdi təlim ehtiyaclarını, həm də öyrənmə imkanlarını nəzərə aldığı zaman müvəffəqiyyətli olur. Hər iki ehtiyac təlimdə iştirak etməzdən əvvəl qiymətləndirilməlidir. Ən yaxşı yol hər iki tərəfin qiymətləndirməsidir: həm o iştirakçının müdiri, həm də İRİ şöbəsində aparılan müsahibənin nəticəsi. Alternativ olaraq, sorğu vərəqi istifadə oluna bilər; bu, təlim kursuna qeydiyyatla kombinə oluna bilər. Suallar


Hesabatı -


gözləntiləri, əvvəlki bilikləri, yeni bilik və bacarıqlara malik olmaq üçün fərdi imkanları aşkara çıxara biləcək şəkildə tərtib edilməlidir.

İştirakçının və “Azərsu” ASC-nin öhdəlikləri

“Azərsu”ASC və iştirakçının öhdəlikləri ola bilər

� İştirakçı təlim kurslarında əldə etdiyi biliyi təlimlərdən sonra gündəlik iş həyatına tətbiq etmək imkanı əldə edəcəkdir. İştirakçı yeni bilikləri tətbiq etmək üçün, şəraitə və resurslara malik olmalıdır.

� İştirakçı yeni biliyini, bacarıq və kompetensiyalarını tətbiq etməyə və bu bilikləri öz iş yoldaşları ilə bölüşməyə hazırdır.

Bu öhdəliklər hər iki tərəf arasında təlim-sazişi kimi qeyd edilə bilər və işçilərin təlimdən qayıtdıqdan sonra işdən azad edilməməsi üzrə razılaşmanı əhatə edə bilər.

Gender aspektləri

Qadın iştirakçıların nisbəti müxtəlif şöbə və departamentlərdə çalışan qadın işçilərin və fəhlələrin nisbətinə uyğun gəlməlidir.

Təfsilatlı təlim planı

Öyrənmə metodlarına müxtəlif öyrənmə alternativləri daxil edilməlidir;görmə və dinləmə qavrayışlarını, oxuma və yazma bacarıqlarını stimullaşdıran metodlara ehtiyac duyulur. Mütəxəssis biliyindən savayı, öyrənmə düşünmə tərzinə, münasibətə və davranışdakı dəyişikliyə istinad etməlidir. Bu o deməkdir ki, gözlənilən nəticəni əldə etmək üçün, geniş miqyasda planlaşdırılmış təlim yanaşması tələb olunur.

Yeni təcrübələrin əldə edilməsi, yeni dərslərin əvvəlki dərslərlə, mövcud bacarıq və biliklərlə kombinə olunması vacibdir.Biz, su və kanalizasiya sektorunda öyrənmə yönümlü, açıq kurrikulumun(tədris proqramının )ən uyğun yanaşma olduğunu düşünürük: bu praktiki təcrübənin və nəzəri biliyin sintezini təmin edir.

Praktik fəaliyyət üçün bacarıqların artırılması məqsədi ilə, kurrikulum ilk növbədə iştirakçılara təlimlərdən əldə edəcəkləri biliklərdən öncə malik olduqları fərdi təcrübələrini nümayiş etdirməyə həvəsləndirməlidir. Təcrübə və biliklərin kombinə olunması yolu ilə, iştirakçılar daha sonra gündəlik iş həyatlarına uyğun şəkildə yeni mərhələləri planlamalıdırlar. Bu yeni bacarıqların inkişaf etdirilməsi yönndə ilk addımdır. İkinci mərhələ fərdi iş mühitində fərdi fəaliyyətlərin icrasından ibarətdir. Bundan sonra, iştirakçılar növbəti təlim modulu üzrə kurslara qaydırlar, burada onlar həyata keçirdikləri fəaliyyətlər və öz fərdi (yeni) yanaşmalarını işə necə uyğunlaşdırmaları barədə məlumatlar verirlər. Bu mərhələ növbəti mərhələ ilə birləşir–yenidən öncəki təcrübənin nümayiş etdirilməsi, lakin bu dəfə daha yüksək səviyyədə. Biz Diaqram 8-də təqdim edilən təfsilatlı kurrikulumunbütün təlim formaları üçün fundamental baza olmasını tövsiyə edirik.


Hesabatı -


Təfsilatlı kurrikulumun hazırlanması

Əvvəlki fərdi təcrübənin nümayiş

etdirilməsi

Bilik bazasının artırılması üçün

məlumatların qəbul edilməsi

Yeni bacariqlarinqazanilmasi I:

Fərdi fəaliyyətlərin planlanması

Yeni bacariqlarinqazanilmasi II:

İşdə fərdi fəaliyyətlərin icrası

Yeni bacariqlarinqazanilmasi III:

Əks-etdirmə vəadaptasiya

Diaqram9: Təfsilatlı Kurrikulumun Hazırlanması

D.3 Müvafiq təlim formaları və metodları

Bu bölmədə “Azərsu” ASC üçün təlim proqramı kontekstində tətbiq edilə biləcək təlim formalarının toplusu təqdim olunur. Eyni təlim və ya təlim proqramının müxtəlif modulları daxilində müxtəlif təlim formaları tətbiq edilə bilər. Düşüncəmizə görə, təlim termini müxtəlif tapşırıqların, təcrübələrin, təlimatların, kursların, növbəti tədris tədbirlərinin və bacarıqların artırılması proqramlarının ardıcıllığını əhatə edir. Bütün bu tədbirlər öz peşəkar bilik və bacarıqlarını artırmalı olan yaşlılar üçün təşkil edilmiş tədris kurslarının davamını və ya yenidən açılmasını əhatə edir. Müvafiq olaraq, təlimlər üçün bazanı aşağıdakı amillər təmin edir (1) peşəkar tədrisin ilkin fazasının tamamlanması (çalışma,ixtisas), və/ya (2) praktiki işdə əldə edilmiş peşəkar təcrübə. Bu aspektdən, təlim əvvəlcədən heç bir ixtisasa və ya təcrübəyə malik olmadan sadəcə tamamilə yeni ixtisasa və ya işə yiyələnmək məqsədi daşıyan ümumi peşə təhsili deyil. Təlim geniş peşə təhsilidirvə ardıcıl olaraq təqdim edilən təlim formaları bu məqsədi daşıyır.

Auditoriya daxili təlimlər, iş-başında təlimlər

Auditoriya daxili təlimləryaşlıların klassik təhsil təcrübəsinə uyğundur. İş vaxtından kənar təlimlərə iş yeri xaricindəki metodlar daxildir və bu təlimlər görülməli işə uyğun olaraq nəzəri biliyin tədrisinə xidmət edir və gələcəkdə fəaliyyət yönümlü davranış və bacarıqları inkişaf etidir.Bu təlim formasına mühazirələr, simulyasiyalar, tematik tədqiqatlar, işgüzar oyunlar, rolların ifası və konfrans metodları daxildir. Bu metodların arasında seçim etmək üçün, iştirakçıların ixtisas uyğunluqlarını, onların təcrübələrini, düşüncə tərzlərini və münasibətlərini nəzərə almaq vacibdir. Kursun məzmunu isə metod seçiminin bir digər mühüm meyarıdır. Mühazirələr təcrid olunmuş, daha passiv tədris prosesləri olduğu halda, aktiv tədris metodları iştirakçıların özünü-idarəetmə kompetensiyalarına dəstək verir, onların təcrübəsini artırır və aktiv prosesləri nümayiş etdirməyə imkan verir. Aktivləşdirmə metodları müxtəlif tədris templərinə yardım edir.


Hesabatı -


İş-başında təlim

İş başında təlim birbaşa iş yerində həyata keçirilir və fəaliyyət çərçivəsindəki mövcud problemlərə istinad edir.Bu təlimlər praktiki, tətbiq edilən bilik və bacarıqları əhatə edirlər. Bu təlimlər birbaşa təcrübənin, iş yeri rotasiyasının (dəyişdirilməsinin) və ya layihə qrupları daxilindəki təlimlərin metodlarını tətbiq edirlər. İş yerinin rotasiyası müxtəlif şəraitlər üzrə təcrübələri təkmilləşdirir;layihə qrupları problemlərin həllini sürətləndirir və səmərəli əməkdaşlıq kompetensiyaları yaradır. Təlimlər müvafiq iş yerində tanışlıq fazası və standart fazada baş verir, burada təlimçilər təşkilati görməməzliyin qarşısını almaq və iştirakçıların yeni yanaşmaları sınaqdan keçirmələrini təmin etmək məqsədi ilə fəaliyyətlər dövriyyəsinin gələcək və yeni aspektlərini tədris edirlər. Təcrübələrin idarə edilməsi metodu yeni davranışların sistematik inkişafını əhatə edir. İndividual planlar mövcud bilik səviyyələrini və inkişaf məqsədlərini müəyyən edir. Vəzifə təlimatları yeni əmək şəraitinin yaradılmasına kömək edir, iştirakçını müxtəlif şəraitlərlə tanış edirvə tətbiq edilməli olan yeni yanaşma barədə ona məlumat verir.

Elektron öyrənmə, qarışıq öyrənmə

Elektron öyrənmə tədrisin bütün formalarını əhatə edir, buraya praktik materialların təqdim edilməsi və paylanması, o cümlədən fərdlər arası əlaqələri dəstəkləmək məqsədilə tətbiq olunan elektron və rəqəmsal mediyanın məqsədləri daxildir. Qarışıq öyrənmə metodu isə auditoriya daxili mühazirələrin və yeni əlaqə mediyası əsasında virtual tədrisin vəhdətini nəzərdə tutur. Adətən, iştirakçılar sənədlərin yüklənməsi və endirilməsi üçün müştərək iş yerinə malik olurlar, onlara virtual olaraq düzəliş edilə bilən ev tapşırığı verilir və onlar danışıq zallarında fəaliyyət göstərirlər.

Tələb üzrə tədris

Tələb üzrə tədris istənilən vaxt və yerdə könüllü öyrənməni təsvir edir. Müəyyən edilmiş tədris hədəflərinə (biliyin saxlanması) malik təlim kurslarının formal tədrisi ilə müqayisədə bu qeyri-formal təlim ehtiyacı olan şəxsə bilik və mikro-tədris proseslərini təqdim edir. Bu səbəbdən, elektron öyrənmə modullarını tədris edən təlimçi biliyin kiçik və müstəqil modullarını təqdim edir ki, bu da menyudan seçilə bilər. Əldə edilmiş bilik problemin həllinə kömək göstərdiyi zaman gündəlik iş prosesinə davam etmək olar. Tələb üzrə tədris yaxşı fundamental biliyə malik olan, ehtiyac duyduğu informasiyanı müstəqil şəkildə müəyyən edən və əsaslandıra bilən işçilər üçün xüsusilə uyğundur. Tələb üzrə müraciətlər həmçinin mobl səviyyədə də mümkündür (m-tədris, mobil- tədris). Tələb üzrə tədris iştirakçının fərdi-öyrənmə bacarıqlarını artırır, mövcud biliyin yenilənməsinə kömək edir və iş yerində həyata keçirilir.

Simulyasiyalar,işgüzar oyunlar

Simulyasiya iştirakçıya iş prosesinin yeni kontekstdə və fərdi təcrübəsi vasitəsilə yenidən qurulması, genişləndirilməsi və ona düzəliş etmə imkanlarını verir. Bu, kompüter vasitəsilə həyata keçirilə bilər;auditoriya daxili təlimlər bu təlim formasından model və ya işgüzar oyunlarda istifadə edir. Simulyasiyalarda tədris prosesi individual təbiət xaricindədir,işgüzar oyunlarda isə əməkdaşlıq və qərar qəbul etmə mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Simulyasiyalarvə işgüzar oyunlar kompleks məsələləri şən və vizual şəkildə asan dərk edən işçilər üçün uyğundur. TədrisSimulyasiyaları (oyun-əsaslı


Hesabatı -


tədris) mövcud bazarda mümkündür. Simulyasiya əməkdaşlıq, iş axını analizləri və s. kimi kompleks bir sistemin daha nəzəri və mücərrəd yolla dərk edilməsinə kömək edir. Bu fenomen fərdi dinamikaya malikdir. Simulyasiyada iştirakçılar sistem və ona xas dinamika haqqında yeni biliklər əldə etmək məqsədi ilə modelləşdirmə təcrübəsi aparırlar. Əlbəttə ki, simulyasiyanın ilk mərhələsi hər zaman müvafiq modelin müəyyən edilməsidir.

Tematik tədqiqatlar

Tematik tədqiqat real vəziyyətləri və ya spesifik iş üzrə problem, yaxud çətinliklərin reallığına çox yaxın olan vəziyyətləri təsvir edir. Təlim kurslarında iştirakçılar müvafiq fakt və potensial həll yolları ilə birlikdə bu vəziyyətləri hazırlayırlar. Onlar müvafiq həll yollarını tərtib etməzdən öncə müxtəlif variantları nəzərdən keçirirlər. Bu təlim formasının məqsədi müxtəlif alternativlərin nəzərə alınması və analitik-koqnitiv bacarıqların əldə edilməsidir. Tematik tədqiqatlar yeni mövzuya giriş, yeni əldə edilmiş biliyin tətbiqi və ya tədris uğurlarının qiymətləndirilməsi üçün tətbiq edilə bilər. Bu tədqiqatlar istənilən seminar kontekstində, yaxud müstəqil metodologiya kimi istifadə edilə bilər. Tematik tədqiqatlar təlim iştirakçılarından xüsusi mütəxəssis biliyə malik olmağı tələb edir.

Təcrübə səfərləri

Xarici ölkələrdəki təlimlər və təcrübə səfərləri fərdi perspektivlərin genişləndiriməsi üçün vahid imkanlar təmin edir. Fərdi düşüncələrinə əsasən, iştirakçılar gündəlik iş həyatında necə fəaliyyət göstərmək üzrə müxtəlif dəyişikliklər barədə məlumatlı olurlar. Biz təcrübə səfərləri üzrə mükəmməl təcrübələr əldə etmiş və aşkara çıxarmışıq ki, təcrübə səfərləri əldə edilmiş yeni bilik və bacarıqların fərdi iş mühitinə tətbiq edilməsinə dəstək verir.İştirakçılar texniki, təşkilati və maliyyə idarəçiliyi daxil olmaqla su müəssisələrinin həqiqi fəaliyyətini görə bilir, oxşar və fərqli cəhətləri müəyyən etməyi bacarırlar.Bir və ya iki həftə ərzində yeni təəssüratlara malik olmaq çox vacibdir.

Müəyyən bir şəhərdə su və kanalizasiya idarəsinin uğurlu tarixçəsini nümayiş etdirmək faydalı olacaqdır. Azərbaycanın su müəssisələri ilə oxşar tarixə malik keçmiş kommunist ölkələrinin (məs. Rumıniya, Bolqarıstan, Albaniya və Litva) su və çirkab su sektorundakı baş vermiş irəliləyişləri görmək məqsədə uyğun olardı. Eynilə də belə səfərlər Türkiyə və digər ölkələrə təşkil oluna bilər.

Təcrübə səfərləri yaxşı keyifyyət meyarlarına uyğun gələ bilər, o şərtlə ki, (1) əgər bu səfərlər fəaliyyətin müxtəlif yanaşmaları üzrə fərdi düşüncə təmin etsələr, (2) əgər bu səfərlər nəticələri proqnozlaşdıra bilsələr, (3) əgər bu səfərlər iştirakçılara onların iş mühiti ilə bağlı nəyisə inkişaf etdirə bilsələr, (4) əgər bu səfərlər yeni təəssürat, bilik və bacarıqların fərdi iş mühitinə tətbiq edilməsinə zəmin yarada bilsələr.

Təqaüd proqramları

Təqaüd proqramları təcrübə səfərlərinin daha geniş formasıdır. Təcrübə səfərləri üçün müəyyən edilmiş keyfiyyət meyarları həmçinin bu təlim formasına da tətbiq olunur. İştirakçılar üç-dörd ay müddətində xarici ölkədə qalır və aşağıdakıları əhatə edən təlim proqramında iştirak edirlər (1) auditoriya daxili təlimlər və digər təlim formaları vasitəsilə yeni biliklərin öyrənilməsi, (2) qısa təcrübə müddətlərində fəaliyyət göstərmək üçün yeni


Hesabatı -


yanaşmaların öyrənilməsi, (3) səfər turu komponenti çərçivəsində qurğulara səfər, (4) Azərbaycana qayıtdıqdan sonra fərdi iş fəaliyyətinin tərtib edilməsi.

Bu tapşırığın müvafiq iştirakçının təlimlərə qatılmasından əvvəl onun müdiri ilə birlikdə yerinə yetirilməsi vacibdir – bu həm iştirakçının, həm də onun işlədiyi departament və ya şöbənin ehtiyaclarının qarşılanmasına öz töhfəsini verəcəkdir. Həmçinin müvafiq təlimçinin təlim proqramı başlayana qədər Azərbaycana səfər etməsi zəruridir – belə olan halda, o təlimçi fəaliyyət sahəsi, mədəni aspektlər, çətinlik və strategiyalarla tanış olmaq imkanı qazanır. Yaxşı hazırlıq prosesinə qədəm qoymaq üçün bir və ya iki təlim sessiyasının Azərbaycanda təşkil edilməsi tövsiyə olunur.Eynilə də, Azərbaycana qayıtdıqdan sonra xaricdə keçirilən təlim və seminarların davamı olaraq keçirilən təlimlər qazanılmış bilikləri daha da möhkəmləndirəcəkdir.

Seminarlar

Seminarlarda iştirakçılar təcrübə mübadiləsi aparırlar. Bütün iştirakçılar bunu eyni səviyyədə edirlər, onlar iştirak və müzakirə etmə üçün eyni hüquqlara malikdirlər. İnkişaf-yönümlü seminarlarda müştərək şəkildə strategiyaların hazırlanması, problemlərin həll edilməsi, yaxud yeni ideyaların və yanaşmaların tərtib edilməsi məqsədilə iştirakçılar bir araya gəlirlər. Yaxşı seminarlar iştirakçılar arasındakı qarşılıqlı əlaqələrin möhkəmlənməsi ilə xarakterizə olunur: qarşılıqlı əlaqələr üzrə daha çox insanın həvəsləndirilməsi və hazırlanmış daha az sənədin təqdim edilməsi, daha çox insanın bir-birindən bilik əldə etmələri, yeni bilik və yeni nəticələrin əldə edilməsi. Seminarlar iştirakçıların əvvəlki bilik və təcrübələrini akitivləşdirir, onlar yeni biliklər əldə edirlər, lakin əsas diqqət interaktivliyə, iştiraka və hər bir iştirakçının paylaşa biləcəyi qərarlar üzrə razılaşmalara yönəldilməlidir.

Təlimat və məsləhətləşmə

Təlimat əsas diqqəti iş mühitindəki problemlərə ayıran psixoloji yönümlü individual məsləhətləşmədir. Təlimatlar adətən üç aydan altı aya qədər olan müddəti əhatə edir və təlimatçı ilə təlimatlandırılan şəxs arasında müntəzəm intervallı məsləhətləşmələri nəzərdə tutur.Təlimat üçün səbəb bilavasitə təlimatlandırılan şəxsin rəhbəri tərəfindən müəyyən edilir, məs. verilən tapşırığın yerinə yeitirlməsində problemlər təkrarən meydana çıxdığı halda.Lakin, bu təlimat həmçinin iştirakçının gələcəkdə daxili dəstəyə ehtiyacı duymasını ifadə etdiyi zamanda baş verə bilər.

Əgər müdir məsələnin necə həll ediləcəyi barədə tövsiyə vermək iqtidarında deyilsə, təlimatlandırma prosesi bu şirkətə aid olmayan xarici təlimatçı tərəfindən müəyyən edilir. Bu iki səbəbdən vacibdir: bir tərəfdən, təlimatlandırılan şəxs təlimatçıya tamamilə inamalıdır;digər tərəfdən isə, xarici şəxs işlərin davamı üzrə yeni ideyalar təqdim edə bilər.

Təlimatlandırma dörd mərhələyə bölünür; (1) problemin yenidən müəyyən edilməsi (2) nail olunmalı məqsədlər üzrə razılaşma, o cümlədən prosesin sonunu bildirən göstəricilər toplusu. Əsas məsələ (3) məsləhətləşmədir, bu öz növbəsində problemlərin davamlı müzakirə edilməsi və həll yollarının araşdırılması imkanlarını təmin edir. Təlimatlandırma gündəlik iş həyatının necə davam etdirilməsi üzrə təlimatçı və iştirakçı arasındakı razılaşmaların mərkəzində dayanır. Bu razılaşmalar növbəti sessiyalarda qiymətləndirilir. Təlimatlandırma (4) nəticələr üzrə qeydlərlə yekunlaşır. Problemlərin həllindən başqa, təlimatlandırma ənənəvi liderlik təlimlərinə çox maraqlı bir alternativ


Hesabatı -


kimi də istifadə oluna bilər. Bu konsepsiya müvafiq idarəçinin individual ehtiyaclarına uyğun olaraq, individual fəaliyyətə imkan yaradır.

Beynəlxalq konfranslar, simpoziumlar və şəbəkələşmə

Beynəlxalq konfrans və simpoziumlar eyni sahədə çalışan insanların görüşməsini və oxşar maraqlarını paylaşmalarını təmin edir. İştirakçılar mövcud tədqiqat və gələcək inkişaf predmetləri barədə mühazirəçilərin çıxışlarını dinləyə bilərlər. Müxtəlif sessiyalarda iştirak və hədəf qrupları yeni aspektlərin dərindən mənimsənilməsini, təcrübə mübadiləsini və yeni ideyaların müzakirə olunmasını təmin edir. İştirakçılar yeni ideyalarla çıxış edə bilərlər, onlar öz düşüncələrini genişləndirə, digər xarici ölkə təcrübələri barədə məlumatları dinləyə və öyrənə bilərlər. Bundan əlavə yeni əlaqələr gələcəkdə şəbəkənin qurulması, ideya və konsepsiyaların müntəzəm mübadiləsini təmin edə bilər. İştirakçıların konfranslara göndərilməsi, məs.Beynəlxalq Su Assosiasiyasının (BSA) təşkil etdiyi,“Azərsu” ASC-yə yeni təcrübələr qazandıra bilər və bu konfrans iştirakçıları üzərində həvəsləndirici təsirə malik ola bilər.

Operativ qruplar

Operativ qrup problemlərin həlli üçün təsis edilən bir qrupdur. Bu qrup tkintiyə nəzarət və yeni qurğuların istismarı kimi fərqli iki fəaliyyət sahəsi arasında əlaqələndirmə rolunu oynayır.Bu qrupun üzvləri müəssisənin müxtəlif sahələrindəndir və onlar müxtəlif iyerarxik səviyyələrə mənsub ola bilərlər, lakin operati qrup daxilində formal iyerarxiya strukturu mövcud deyil. Operativ qrup vaxtaşırı meydana çıxan müəyyən tapşırıqların həll edilməsi ilə məşğul olur.Bu qrupun üzvləri davamlı əməkdaşlıq etmirlər. Operativ qrup spesifik tapşırıq yerinə yetirilənə qədər məhdud faəliyyət göstərir. Bu qrup üfüqi (müxtəlif təşkilati vahidlərin eyni iyerarxik səviyyəsindən təşkil edilmiş üzvlər), şaquli (müxtəlif iyerarxik səviyyələrdən və müxtəlif vahidlərdən təşkil edilmiş üzvlər) və yan istiqamətdən (həm müxtəlif iyerarxik səviyyələrdən, həm də müxtəlif vahidlərdən təşkil olunmuş üzvlərdən) ibarət ola bilər. Operativ qruplar hər zaman ikinci dərəcəli təşkilatlardır – üzvlər orijinal vəzifələrini və işlərini davam edirlər. Onların vəzifəsi problem-yönümlüdür.

Təlimçilərin təlimi (ToT)

Təlimçilərin daxili heyətinin təşkil edilməsi üçün təlimçilərin təlimi proqramına ehtiyac duyulur. Daxili təlimçilər öz sahələri üzrə ixtisaslarını artırmalıdırlar, lakin proqram daxilində onlar təlimlərin planlaşmmasını (struktur, dramaturgiya, məzmun və metodların seçilməsi), yeni bilik və bacarıqların canlı və interaktiv (didaktik) şəkildə aşılanmasını və praktik materialların hazırlanmasını öyrənəcəklər. İştirakçılarla əlaqələrin yaradılması, həmçini mübahisəli vəziyyətlərdə, baxılmalı olan başqa bir mövzudur. Mükəmməl təlimçilərin təlimi proqramı daxili təlimçilər tərəfindən sonradan istifadə edilməli olan bu metodologiyaları birbaşa tətbiq edir. ToT yanaşması yalnız bu sahələrdə kifayət qədər təlimçinin olduğu təqdirdə tətbiq edilə bilinməsi başa düşülürr.Hər bir daxili təlimçi, təlimçi vəzifəsini yerinə yetirmək üçüngündəlik icra etdiyi iş öhdəliklərindən azad edilməlidir, lakin təlimçi fəaliyyəti normal iş qrafikinin 30%-dən çox olmamalıdır.


Hesabatı -


D.4 Təlim Planı

Bu bölmədə hesabatın C Fəslində hazırlanmış təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsinə uyğun olaraq, tövsiyə etdiyimiz bütün təlimləri əhatə edən Təlim Planı təqdim edilir. Aydın görüntüyə malik olmaq üçün, layihə planı beş maddəyə bölünmüşdür. İstifadə olunmuş maddələr və onalrın mənaları aşağıdakı kimidir:

� Təlim mövzusu müvafiq təlimin istinad etdiyi sahəni bildirir (məs. “Mühasibatlıq”) və bizim təqdim etdiyimiz təlimin ilkin başlığını əks etdirir. Bu başlıq Fəsil C-də verilən təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsində istifadə olunmuş başlıq ilə eynidir.

� Birinci sütun təlimin müvəffəqiyyətlə tamamlanmasından sonra təklif edilən təlim üzrə əldə edilməli olan məqsədləri əks etdirir.

� İkinci sütun təlim kontekstində əhatə edilməli olan təlim mövzularının ilkin icmalını əks etdirir. Adətən beş-səkkiz təlim mövzusunu əhatə edən toplu təqdim olunur,buraya həmçinin, müvafiq təlim mövzuları üzrə daha ətraflı məlumatların daxil olduğu müəyyən assosiasiya olunmuş aspektlər də əlavə olunur. Dəqiqlik və müqayisəlik baxımından, bəzi təlim mövzularının digərlərindən daha mürəkkəb olmasına baxmayaraq, təlim mövzularının təsviri ikinci sütunda yekunlaşır. Təlimlər seminar kontekstində prioritetləşdirildikdən sonra növbəti hazırlıq mərhələsi həyata keçirilə bilər. Daha sonra digər hazırlıq mərhələsi prioritetləşdirilmiş təlimlər üçün Texniki Tapşırığın hazırlanması zamanı nəzərə alına bilər.

� Üçüncü sütunda yuxarıdakı təsvirlərə uyğun olaraq, təlim forması təqdim edilir. Bəzi hallarda, biz təlimlərin daha yaxşı nəticələnməsi üçün iki və ya üç təlim forması təqdim edirik.

� Dördüncü sütunda təlimlərin keçiriləcəyi hədəf dinləyicilər təklif olunur.

� Beşinci sütunda müvafiq təlimlər üçün vaxt cədvəliüzrə ilkin qiymətləndirmə öz əksini tapır. İlkin biliklər, iş vaxtına və digər şərtlərə əsasən, göstərilmiş vaxt cədvəli dəyişə bilər. Burada, biz yalnız ilkin göstəriciləri təqdim edirik. Daha ətraflı məlumat gələcək təlimçilər üçün Texniki Tapşırığın hazırlanması zamanı verilə bilər, daha dəqiq vaxt cədvəli onların təkliflərinə əsasən konkretləşdiriləcəkdir.

Bütün təlimlərin malik olduğu ümumi məsələ, iştirakçıları fəallaşdırmaq üçün problem-yönümlü tədris yanaşmasının daxil olduğu qlobal və açıq tədris planının hazırlanması, və tələb olunan yeni bilik, vərdiş və bacarıqlarınınfərdi iş mühitinə tətbiq edilməsinin asanlaşdırılmasıdır.

Azərbaycan Respublikası Dövlət İnvestisiyaları üzrə Kadr Potensialının Gücləndirilməsi Layihəsi “Azərsu” ASC üçün Təlim Ehtiyaclarının Qiymətləndirilməsi - Təlim Ehtiyaclarının Qiymətləndirilməsi Hesabatı -


� Təlim mövzuları, məqsədlər, məzmun, formaları, hədəf auditoriya və vaxt cədvəli üzrə icmal

1 İdarəetmə və Müştəri Əlaqələri

Məqsədlər Məzmunun icmalı Təlim forması Hədəf auditoriyası Vaxt cədvəli

1.1 Təlim forması: 1) İdarəetmə: Üst səviyyə və ikinci dərəcəli rəhbərlik üçün təşkilati inkişaf

� İştirakçılar təşkilati inkişaf modellərini bilir və bu bilikləri “Azərsu” ASC-yə transfer edə bilirlər

� Vizual inkişaf

� Su və çirkab su sektorunda etik standartlar

� Strateji düşüncə və ssenari metodları

� Təşkilati inkişaf məsələləri üzrə modellər / nümunələr

� Korporativ mədəniyyətin inkişafı

� İndividual təlim

� İndividual məsləhət

� Beynəlxalq seminar və konfranslar

� Üst və ikinci səviyyə rəhbərliyin üzvləri

� Müxtəlif modullar üzrə 60-a yaxın dərs

1.2 Təlim mövzusu: 1) İdarəetmə: Üst səviyyə və ikinci dərəcəli rəhbərlik üçün su sektoru siyasəti

� İştirakçılar su sektoru siyasətində müxtəlif yanaşmaları bilirlər.

� Su və çirkab su müəssisəsinə təsir edən faktorlar I: Dövlət siyasəti və nizamnamələri

� Vergi nizamnamələri–qiymət məhdudiyyətləri

� Əhalinin sağlamlığı üzrə nizamnamələr

� Bazar şərtləri və material təchizatı

� Su və çirkab su müəssisəsinə təsir edən faktorlar II: Əhalinin inkişafı

� Sakinlərin sayı, demoqrafik inkişaf

� Abonentlərin gəlirləri

� Şəhər inkişafı

� Sənayenin inkişafı

� Su istehlakının artımı

� Su və çirkab su müəssisəsinə təsir edən faktorlar III: maliyyə vəsaitlərinin mümkünlüyü

� Dövlət dəstəyi

� Kreditlər–faizlər – tariflərin müəyyən edilməsi

� İndividual təlim

� İndividual məsləhət

� Beynəlxalq seminar və konfranslar

� Üst və ikinci səviyyə rəhbərliyin üzvləri






1.3 Təlim mövzusu: 1) İdarəetmə: Orta səviyyə rəhbərlik – Orta səviyyə rəhbərlik üçün İnkişaf Proqramı

� İştirakçılar orta səviyyə rəhbərin spesifik rolları haqqında məlumatlıdırlar və vəzifələrini müvafiq olaraq müəyyən edə bilirlər.

� Orta səviyyə rəhbərlər üçün missiya bəyannaməsi � Diplomatikqabiliyyətlər və konfliktə müqavimət � Arqumentasiya metodları � Fərdi yerləşmə � Məsələləri izah ediləcək səviyyəyədək azaltmaq

cəsarəti � Biliklərin ötürülməsi bacarığı � Lidelik bacarıqları

� Auditoriya təlimləri � Simulyasiyalar � Konfranslar � Strateji seminarlar

� Orta səviyyə rəhbərliyin üzvləri (və namizədləri)


1.4 Təlim mövzusu: 1) İdarəetmə: Orta səviyyə rəhbərlik üçün bacarıqların transfer edilməsi

� İştirakçılar bacarıqların transferinin əhəmiyyətini bilirlər.

� Bacarıqların transferi: Strateji seminarlar ikinci və orta dərəcəli rəhbərlərə aşağıdakılar üzrə kömək edəcəkdir

� Məqsədlərin iş prosesinə ümumi transferi

� Strategiyaların reallıqlara adekvat uyğunlaşdırılması

� Öhdəliyin gücləndirilməsi

� Strateji seminarlar � Orta səviyyə rəhbərliyin üzvləri (və namizədləri)


1.5 Təlim mövzusu: 1) İdarəetmə: Üçüncü səviyyə rəhbərlik üçün idarəetmə və liderlik

� İştirakçılar liderlik məsələlərini bilir və bu vasitələri müvafiq şəkildə tətbiq etməyi bacarırlar.

� Liderlik psixologiyası və müxtəlif liderlik stilləri

� Müəyyən edilmiş vəzifələr üçün müvafiq heyətin seçimi

� Əmək şərtləri, üfüqi əlaqə

� İnsan Resurslarının İnkişafı üzrə vasitələr

� Fəaliyyət və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi

� Heyətin öhdəliyini yüksəltmək və qərarsızlığın qarşısının alınması

� Təlimatlar və öhdəliklərin həvalə edilməsi prinsipləri

� Rəhbərliyin heyətlə görüşməsi

� İştirak və qiymətləndirmə

� Əks-əlaqə və illik personal söhbətlər

� Auditoriya daxili təlimlər

� Seminarlar

� Simulyasiyalar

� Təcrübə səfərləri

� Üçüncü səviyyə rəhbərliyi formalaşdıran işçilər

� Müxtəlif modullar üzrə 100-ə yaxın dərs





1.6 Təlim mövzusu: 1) İdarəetmə: Strateji düşüncəvə idarəetmə işində yaradıcılıq

� İştirakçılar məqsədlərə çatmaq üçün strategiyaların necə hazırlanmasını bilirlər.

� Strategiya termininin müəyyən edilməsi

� Təşkilati vahid üçün müxtəlif məqsədlərin təsviri

� Məqsədlərə nail olmağın müxtəlif yolları

� Strateji düşüncənin amilləri: aydınlıq, təsvir, adaptasiya, müxtəlif ssenarilər

� Əvvəlki təcrübələrin əks etidirilməsi - öyrənilmiş dərslərin azaldılması

� Yaradıcılıq metodları


� Simulyasiyalar

� İkinci səviyyə rəhbərlik və orta səviyyə rəhbərliyin üzvləri


1.7 Təlim mövzusu: 1) İdarəetmə: Rəhbərlər üçün müasir iş metodları

� İştirakçılar müxtəlif iş metodlarını bilirvə onları öz peşəkar fəaliyyətlərinə daxil edirlər.

� İş yükünün idarə edilməsi və fəaliyyətin təkmilləşməsi

� İş yerinin təşkil edilməsi

� Qərar qəbul etmə prosesləri

� Problem həlli metodları: sxemlər–fəaliyyət diaqramları

� İşin strukturlu təşkili

� Görüşlərin idarə edilməsi və təşkilatçılıq


� Simulyasiyalar

� Bütün səviyyələr üzrə rəhbərlər


1.8 Təlim mövzusu: 1) İdarəetmə: Rəhbərlər üçün kommersiya məqsədləri

� İştirakçılar su və çirkab su sektorunda kommersiya məsələləri ilə bağlı bütün fərziyyələri bilirlər.

� Sektorda kommersiyalaşdırma: vəziyyət necədir?

� Məqsədlərin (kommersiya) müəyyən edilməsi

� Yekun biznes siyasətinin hazırlanması

� Biznes planlanmasının əsasları - nə üçün, necə, nə?

� Fəaliyyətlərə əsaslanan monitorinq

� Xidmət planlaması - xidmət idarəçiliyi ilə birlikdə


� Simulyasiyalar







1.9 Təlim mövzusu: 1) İdarəetmə: Səmərəli idarəçilyin prinsipləri

� İştirakçılar səmərəli idarəetmənin prinsiplərini və bu yanaşmaları öz işlərinə transfer etməyi bilirlər.

� Məqsədlərin müəyyən edilməsi

� İşin, işçilərin və iş yükünün təşkil edilməsi

� Qərarların alınması və onların əlaqələndirilməsi

� Nəzarətin aparılması

� Heyətin dəstəklənməsi və inkişafı


� Simulyasiyalar



1.10 Təlim mövzusu: 1) İdarəetmə: Su təchizatının istismarı və aparıcı şəxslər üçün monitorinq

� İştirakçılar su təchizatı ilə bağlı əsas istismar və monitorinq fəaliyyətlərini bilirlər.

� Mənbədən ev birləşmələrinə qədər suyun istismarındakı fəaliyyət mərhələlərinin ümumi icmalı

� Yeni avadanlıqlarla işləmək

� İş yükünün yenidən təşkil edilməsi

� Monitorinq göstəricilərindən istifadə: həqiqi və planlaşdırılmış fəaliyyətlərin müqayisəsi

� Təchizat sistemlərinin texniki xidmət standartları

� GGS ilə bağlı yeni yanaşmalar

� İş yükünün asanlaşdırılması və yerli təşkilatlarda təşəbbüskarlığa həvəsləndirmə üçün istismar üzrə potensial səlahiyyətlərin törəmə müəssisələrə həvalə edilməsi


� Simulyasiyalar



1.11 Təlim mövzusu: 1) İdarəetmə: Rəhbər kimi fərdi-monitorinq

� İştirakçılar öz bacarıqlarını bilir, işlərini fərdi və vaxt idarəçiliyi prinsiplərinə uyğun şəkildə qurmaq iqtidarındadırlar.

� Yeni biliyin əldə olunması və transfer edilməsi

� Fərdi-təlim və fərdi-motivasiya bacarıqları

� Özünü-idarəetmə

� Vaxtın idarə edilməsi

� Prioritetlərin müəyyən edilməsi

� Deleqasiya prinsipləri


� Simulyasiyalar







1.12 Təlim mövzusu: 1) İdarəetmə: Rəhbər kimi əlaqə və hesabat vermə

� İştirakçılar biznes kommunikasiyasının əlaqə prinsiplərini bilir və öz işlərini müvafiq şəkildə təşkil etməyi bacarırlar.

� Kommunikasiya prinsipləri � Məlumatın və yanlış anlaşılmanın aydınlaşdırılması � Bəsit danışıq aparma bacarıqları � Psixoloji yönümlü müştəri əlaqələri � Yerli əlaqə şəbəkələrinin yaradılması � Sənədlərin dövriyyəsi � Birbaşa və üfüqi əlaqənin təşkil edilməsi � Hesabatların strukturu, texniki və maliyyə hesabatları

� Auditoriya daxili təlimlər � Simulyasiyalar



1.13 Təlim mövzusu: 1) İdarəetmə: Planlama proseslərinin peşəkar şəkildə hazırlanması

� İştirakçılar biznes proseslərinin daha yaxşı dərk edilməsi və təkmilləşdirilməsi üçün bütün planlama prosesləri üzrə ümumi görüntü əldə etmişlər.

� Mod. 1: Planlama – gələcək fərziyyələr

� Baxış– Missiya – məqsədlər

� İnkişaf fərziyyələri: Ssenari-metodları

� Demoqrafik inkişaf nümunəsi

� Adambaşına istehlak: artımlar

� Hüquqi çərçivə şərtləri

� Planlama prosesləri üçün növbəti parametr

� Mod. 2: Su üzrə Planlama

� Su Ehtiyatlarının İnteqrasiyalı İdarə Edilməsi � Layihələrin müəyyənlşdirilməsi � Torpaq ayrılması � Layihənin idarə edilməsi

� Mod. 3: Biznes Planlaması

� Məhsul və xidmətlər: inkişaf səviyyələri � Müştəri və Bazar: bazar potensialının qiymətləndirilm. � Maliyyə: gəlir və xərclərin proqnozlaşdırılması, kapital

ehtiyacları, likvidliyin planlaşdırılması, BalansVərəqi � Risk/ şansanalizləri - inkişaf strategiyaları

� Mod. 4: Strateji Planlama, ƏmlakınStratejiİdarəed.


� Simulyasiyalar

� 3-4 aylıq təhsil səfərləri

� 5-12 nəfərlik qruplar (iqtisadçılar, mühəndislər)

� Ən azı 5 illik peşəkar təcrübə

� 5 həftə intervalla 8 * 3 / 4 gün

� Müddət: cəmi = təxmini olaraq 10 ay, 4 ay

Layiənin təlimlər vasitəsilə transfer edilməsi





� Əmlakı strateji idarəedilməsinin müəyyən edilməsi � Əmlakın idarəedilmə səviyyələri-həyat tsiklli yanaşma � Əmlakla assosiasiya edilmiş risk qiymətləndirməsi � Xidmət təchizatçısından müştəri tələbatı � Təşkilati tələblər və təkmilləşmiş sistemlər

� Mod. 5: İdarəetmə məsələləri

� Təşkilati diaqnoz

� Məqsədlər: ümumi məqsədlər – alt-məqsədlər

� Plan və təşkil: iş axını / fəaliyyətin təkmilləşməsi

� Monitorinqvəqiymətləndirmə: tədbirlərin nəticələri – keyfiyyətə nəzarət

� Mod. 6: Biliyin idarə edilməsi

� Məlumat, informasiya və biliklər arasında fərqlər

� Qeyri-formal bilik şəbəkələrinin identifikasiya./istifadəsi

� Məlumatın idarə edilməsi sisteminin elementləri

� Hesabat vermə və sənədləşdirmə

� Mod. 7: Qarşılıqlı fəaliyyət və əlaqə

� Sayğacların idarə edilməsi-danışıq aparma bacarıqları

� Müştəri oriyentasiyası–konfliktlərin idarə edilməsi

� Hesabat vermə bacarıqları

� Mod. 8: Baş Plan və Texniki-İqtisadi Əsaslandırmalar

� Makro-iqtisadi vəziyyət - sosial - iqtisadi aspektlər

� Ekoloji aspektlər–tələbat üzrə proqnozlar

� Su təchizatı sxeminin vəziyyəti

� Mod. 9: Liderlik və özünü-idarəetmə

� Heyətlə söhbətlər –deleqasiya prinsipləri

� Heyətin təşkili –fəaliyyətin qiymətləndirilməsi

� Həvəsləndirmə və qeyri -həvəsləndirmə





1.14 Təlim mövzusu: 2) İnsan Resurslarının İnkişafı: İnsan resurslarının inkişafı üzrə planlama

� İştirakçılar insan resurslarının inkişafı üzrə planlamanın bütün aspektlərini bilir və öz fəaliyyətləri daxilində müvafiq vasitələrin tətbiq edilməsini bacarırlar.

� Müxtəlif sahələrdə səlahiyyət dairəsinin müəyyən edilməsi

� Vəzifə profilləri, iş axını analizləri

� Heyətin fəaliyyətlərini qiymətləndirmə metodları

� Rəislərlə müsahibələr

� Tərtib edilmiş qiymətləndirmə formaları

� Həvəsləndirmə siyasətinin elementləri

� Təlim ehtiyaclarının strukturlu və obyektiv qiymətləndiril.

� İRİ üçün iş-inteqrasiyalı metodlar -

� Vəzifələrin zənginləşdirilməsi– genişləndirilməsi

� Heyətin inkişafı

� İndividual və qrup təlimi

� Tədris-transferin idarə edilməsi

� İRİ tədbirlərinin qiymətləndirilməsi formaları

� İRİ tədbirlərinin səmərə analizləri

� “Azərsu” ASC-də rəislər üçün İRİ üzrə müşavirələr


� Simulyasiyalar

� Baş İdarədə İRİ şöbəsinin işçiləri və törəmə müəssisələrin kadrlar şöbələrinin bəzi işçiləri


1.15 Təlim mövzusu: 2) İnsan Resurslarının İnkişafı: Karyera yolunun idarə edilməsi

� İştirakçılar karyera yolunun idarə edilməsi üçün modelin necə hazırlanmasını öyrənirlər.

� Proses kompetensiyasıe: rəhbərlik ilə aydınlaşdırma

� Namizədlərin bacarıq və potensialının müəyyən edilməsi

� Karyera yolun. inkişafı üzrə razılıq üçün heyətlə söhbətlər

� Müqavilə sazişləri

� Davam üçün aralıq seminarların təşkili

� Addım və hədəflərin müəyyən edilməsi

� Aralıq təlimlərin təşkili

� Rəis və rəhbər işçilərin müntəzəm olaraq cəlb edilməsi


� Simulyasiyalar

� Baş İdarədə İRİ şöbəsinin işçiləri






1.16 Təlim mövzusu: 2) İnsan Resurslarının İnkişafı: Təlimçilərin təlimi konsepsiyası (ToT) vasitəsilə daxili peşəkar təlimçilər birliyi

� İştirakçılar təlimçilərin təlimi konsepsiyasını necə təşkil etməyi, yoxlamağı və qiymətləndirməyi öyrənirlər.

� Vəzifə profillərinə uyğun daxili təlimçilərin seçilməsi

� Müqavilə sazişlərinin idarə edilməsi

� ToT proqramının təşkili, diqqət aşağıdakılara verilməlidir

� Təlimin təşkili və ssenarinin hazırlanması

� Kurrikulumun hazırlanması

� Təlim materiallarının hazırlanması

� İştirakçıların didaktikası və interaktiv təlim metodları

� Hədəf qrupları və tədris hədəfləri üzrə düşüncələr

� Gələcək təlimçilərə onların inkişafı üçün təlimlərin keç.

� Təlimçilərin təlimi

� Simulyasiyalar


� “Azərsu” ASC-nin bütün şöbələrindən daxili təlimçilər birliyi üçün namizədlər (əsasən texniki departamentlər və şöbələr


1.17 Təlim mövzusu: 2) İnsan Resurslarının İnkişafı: Vəzifə profillərinin nəzərdən keçirilməsi və genişləndirilməsi

� İştirakçılar vəzifə profillərinin yenilənməsi yollarını və yenilikləri necə idarə etməyi öyrənirlər.

� Nümunələrin hazırlanması

� Kompetensiyaların xüsusiyyətləri (ekspertiza, strateji-metodoloji, sosial, personal)

� 200 vəzifə üçün vəzifə profillərinin ilkin tərtibatı

� Profillərin nəzərdən keç. / tamamlanması üçün törəmə müəssisələrdə rəislərlə birlikdə ümumi prosesin idarə edi.

� Keyfiyyətli kadr təminatı planının və profillərin inteqrasiyasının elementləri, strukturuvə təşkili


� Simulyasiyalar



� Törəmə müəssisələrin kadrlar şöbələrinin bəzi işçiləri


1.18 Təlim mövzusu: 2) İnsan Resurslarının İnkişafı: İnsan resursları inkişafının əsasları

� İştirakçılar kadrların idarə edilməsi ilə İRİ arasındakı fərqləri öyrənirlər və müvafiq şəkildə metodları tətbiq edirlər.

� Kadrların idarə edilməsi və İRİ-nin xüsusiyyətləri

� İRİ-nin inkişaf sahələri

� Liderlik və fərdi-kompetensiyalar

� Əlaqə: heyətlə söhbətlər, görüşlər, danışıqlar

� Konfliktlərin idarə edilməsi, özünüidarə və vaxtın idarə.

� Heyətin saxlanması və motivasiya siyasəti


� Simulyasiyalar


� Bütün törəmə müəssisələrdə İR heyəti (150 nəfər)






� İRİ proseslərinin təşkili

� Heyətin araşdırılması, heyət üçün ilkin seçim meyarları

� Fəaliyyət qiymətləndirməsi,təlim ehtiyac. qiymətləndiri.

� Yeni vəzifə üçün tənzimləmə, iş-başında təlimlər

� Sağlamlıq və təhlükəsizlik

� İRİ rəisinin rolu

� Verilmiş şərtlərə əsasən İRİ konsepsiyaları

� Rəis və heyətə məsləhətlər

� Qiymətləndirmə və hesabat vermə məsələləri

1.19 Təlim mövzusu: 2) İnsan Resurslarının İnkişafı: Əmək sazişlərinin müəyyən edilməsi və işçi qüvvəsinin planlanması

� İştirakçılar iş qüvvəsinin təyin edilməsini adekvat şəkildə planlamağı və ona uyğunlaşmağı öyrənirlər.

� Vəzifənin xronologiyası–görülməli işin təhlili

� İş ardıcıllığının təhlili

� Yeniləşdirmə üzrə yanaşma

� Fəaliyyətin yaxşılaçdırılması üzrə yanaşma

� Heyətin ehtiyaclarının müəyyən edilməsi

� vaxt, iş yükü, istirahət vaxtı, əməkdaşlıq ehtiyacları

� İşin müxtəlif vəzifələr və ixtisaslar üzrə paylanması

� Simulyasiyalar


� Bütün səviyyələrdə işçi qüvvəsinin planlanması ilə məşğul olan işçilər


1.20 Təlim mövzusu: 2) İnsan Resurslarının İnkişafı: İnsan resurslarının idarə edilməsi sahəsində qanunvericilik məsələləri

� İştirakçılar Əmək Məcəlləsinin yeni şərtlərini və yeni normativ sənədlərini öyrənirlər və bu şərtləri müvafiq qaydada tətbiq edə bilirlər.

� Əmək qanunvericiliyinin hazırlanması

� Əmək Məcəlləsində yeni fərmanlar– yeni şərtlər

� Normativ sənədlərin izahı

� Heyətin idarə edilməsi üçün fərziyyələr

� Müvafiq xidmət kontekstində əlaqədar iş mərhələlərinin planlaşdırılması

� İcra prosesləri kursunda öyrənilmiş dərslər üzrə davamedici sessiyalar


� Tematik tədqiqatlar


� Törəmə müəssisələrin kadrlar şöbələrinin bəzi işçiləri






1.21 Təlim mövzusu: 3) Təlim Mərkəzi: Ümumi təlim konsepsiyası və təlimlərin idarə edilməsi tsikli

� İştirakçılar bütöv təlim tsiklinin necə idarə edilməsini öyrənirlər və bəsit təlim konsepsiyası hazırlamaq bacarığına malik olurlar.

� Təlimlər üçün baxış və missiya bəyannamələrinin hazırlanması

� Təlim formalarının təhlili: auditoriya,iş-başında, seminar,təcrübə səfərləri, kollokvium, konfranslar, təlimlər

� Ehtiyacların qiymətləndirilməsinin aparılması

� Müxtəlif hədəf qruplarının təhlili

� Keçiriləcək təlimlərin məqsəd və məzmunun müəyyən ed.

� Metodologiyanın, modulların və vaxtın müəyyən edilməsi

� Tenderə çıxarılacaq təlimlər üçün TT-ın hazırlanması

� Təlimçinin qiymətləndirilməsi və müqavilə imzalanması

� Təlimlərin təşkili (logistika):

� Formativ/summativ qiymətləndirmənin təşkili və icrası

� Sertifikatlaşmanın idarə edilməsi

� Təlim büdcəsinin idarə edilməsi və nəzarət

� Təlim materialının və sənədləşmənin idarə edilməsi


� Simulyasiyalar


� Təlim Mərkəzinin və İRİ-nin işçiləri


1.22 Təlim mövzusu: 4) Müştəri Əlaqələri: Gələcək oriyentasiyalı müştəri əlaqələri üçün marketinq konsepsiyası

� İştirakçılar marketinq şöbəsinin necə təşkil edilməsini və müştərilərlə əlaqə strategiyalarının şaxələrə ayrılmasını öyrənirlər.

� Korporativ layihə üçün mövcud konsepsiyanın nəzərdən keçirilməsi

� Müştəri əlaqələri üçün baza kimi korporativ eynilik

� Müştəri psixologiyası - müxtəlif hədəf qrupları

� İctimaiyyətlə Əlaqələr (İƏ) üzrə tədbirlərin hazırlanması

� Kompleks marketinq yanaşması

� Törəmə müəssisələr üçün məsləhət xidmətləri

� İƏ tədbirlərinin tenderi və qiymətləndirilməsi


� Simulyasiyalar


� Baş İdarədə Şikayət və Müraciətlər şöbəsi

� Törəmə müəssisələrdə marketinq mütəxəssisləri






1.23 Təlim mövzusu: 4) Müştəri Əlaqələri: Yaxşı əlaqələrin yaradılması üçün baza kimi müştəri psixologiyası

� İştirakçılar müştəri əlaqələrinin psixoloji aspektlərini öyrənirlər və öz davranışlarını uyğun şəkildə qurmağı bacarırlar.

� Müxtəlif hədəf qrupları və onların maraqları

� Müştərilərlə yaxşı əlaqələr üçün meyarlar

� Müştəri yönümlü psixoloji danışıq metodları

� Məsləhət/satış vəziyyətində davranışların idarə edilməsi

� Fərdin şəxsi rolu

� Kompleks marketinqdə İctimai Əlaqələrin elementləri

� Münasibətlərin planlaşdırılması, təşkili və qiymətləndirilməsi.

� Seminarlar

� İş-başında təlimlər

� Simulyasiyalar


� Hesab təqdim edən işçilər

� Sayğac oxuyan işçi.


1.24 Təlim mövzusu: 4) Müştəri Əlaqələri: Müştərilər barədə məlumatların idarə edilməsi

� İştirakçılar təqdim edilməli olan məlumatların müxtəlifliyini bilir və təfsilatları uyğun, ümumi anlaşıla bilən tərzdə izah etməyi bacarırlar.

� Əlaqə ilə müqayisədə məlumatın xüsusiyyətləri � Informasiya materiallarının mümkün tərkibi

� Suyun tarifi və evlərə qoşulma haqqı � Yeni ev qoşulmaları üçün müraciət � Sudan istifadə və gigiyenanın təkmilləşdirilməsi � Davam edən və ya planlanan investisiyalar/tikinti işləri � Suya qənaət üçün individual strategiyalar

� Təqdim edilmiş məlumat üzrə əks-əlaqənin idarə edilməsi

� Seminarlar � İş-başında təlimlər � Simulyasiyalar



� Sayğac oxuyan işçilər


1.25 Təlim mövzusu: 4) Müştəri Əlaqələri: Müştəri şikayətlərinin idarə edilməsi

� İştirakçılar müştərilərin maraqlarını bilir və şikayətləri açıq, professional tərzdə həll etməyi bacarırlar.

� Müştəri məmnuniyyətinin və ya narazılığının müxtəlif səviyyələri

� Müştərilərin müxtəlif maraqlarının təhlili

� Danışıq aparmaq bacarıqları

� Kommunikasiya bacarıqları

� Aktiv dinləmə və sorğu metodları

� Kritik vəziyyətlərdə emosiyaları cilovlamaq bacarığı

� Təmir briqadaları ilə əməkdaşlıq

� Seminarlar


� Simulyasiyalar



� Sayğac oxuyan işçilər






1.26 Təlim mövzusu: 5) Arxiv – Məlumatın İdarə Edilməsi: Arxiv idarəçiliyinin rəqəmsallaşdırılması

� İştirakçılar arxiv idarəçiliyinin necə rəqəmsallaşdırılmasını öyrənirlər.

� Müxtəlif qeydiyyat tiplərinin xüsusiyyətləri

� Böyük ölçülü mətn, qrafik illüstrasiya, xəritə və planlar

� Foto-şəkillər, aero-fotoşəkillər

� Elektron giriş üçün materialların rəqəmsal formaya salınması üzrə təlimatlar

� Rəqəmsal əvəzedicilərin yaradılması

� Yenidən formatlama problemləri

� Master-rastr təsvirlərinin hazırlanması üçün tex. meyarlar

� Paylanma üçün təkrar sənədlər

� Surətçıxarma yolu ilə təkrar-istehsal məqsədləri

� Seminarlar


� Simulyasiyalar

� Daxili arxivlərdə və kitabxanalarda çalışan işçilər


1.27 Təlim mövzusu: 5) Arxiv – Məlumatın İdarə Edilməsi: Məlumatın idarə edilməsinə uyğun olaraq arxiv və sənədləşdirmə metodları

� İştirakçılar məlumatın idarə edilməsi sisteminə yardım edən elektron sənədləşmə sisteminə necə müraciət etmək metodlarını öyrənirlər.

� Sənədləşmə sisteminin müxtəlif tipləri � Əlifba-rəqəm–coğrafi –mövzu–xronoloji

� Alt-təsnifatlandırma sistemləri � Məlumata giriş hüququ, sənədlərin meta-məlumatı � Şəbəkə protokol idarəçiliyi � Məlumatın idarə edilməsi aspektləri

� Məlumat səviyyələrinin təsnifatı � Öhdəliklərin şəffaflığı � Daxili məlumatın əldə olunması, saxlanması və

paylanması üzrə qaydaların müəyyən edilməsi � Metodlar: vahid məlumat bazası, seminar və

müntəzəm görüşlərdə məlumat mübadiləsi, məlumat axını diaqramları, daxili bloqlar

� Sistemə xarici qavrayışların inteqrasiyası � Bilik və məlumatın mərkəzi bazası � Hazırlıq proseslərində işçilərin inteqrasiyası

� Təlimçilərin təlimi � Təcrübə səfərləri � Xaricdə təcrübə

� Daxili arxivlərdə və kitabxanalarda çalışan işçilər

� Rəislər






1.28 Təlim mövzusu: 6) Layihələrin və Müqavilələrin Hüquqi Təminatı: Vasitəçilik ilə mübahisələrin həll edilməsi

� İştirakçılar artan konflikt kombinasiyasına öz dəstəyini göstərən müxtəlif dinamikaları öyrənirlər. Onlar qabaqcadan bu kombinasiyaları idarə etmək metodlarını bilirlər.

� Vasitəçinin rolu � Konflikt məsələlərin qızışması � Konflikt mövzuların və konflikt məsələlərin hazırlanması � Uduşsuz vəziyyətin təşkili –vasitəçilik metodları:

� Matris keyfiyyəti təminatı � Sorğu metodları, aktiv dinləmə � Qoşalaşma–perspektivlərin dəyişməsi –danışıq

aparma bacarıqları � Cəlb edilmiş tərəflərin maraqlarının təhlili � Variant və həllərin hazırlanması � İnam yaradan tədbirlər � Sonradan davamedən proseslərin idarə edilməsi

� Auditoriya daxili təlimlər � Tematik tədqiqatlar

� “Azərsu” ASC-nin hüquqşünasları

� “Azərsu” ASC daxilində konfliktlərin idarə edilməsinə və vasitəçilik metodlarına ehtiyacı olan istənilən tərəf


1.29 Təlim mövzusu: 7) İnformasiya Texnologiyaları: Oracle proqramının istifadəsi

� Oracle Database Sistemi müvafiq şəkildə istismar və istifadə oluna bilər. Sistemin bütün funksional variantları mümkündür

� Sistem jurnallarının daimi tədqiqatı

� Xəta mesajlarının identifikasiyası və interpretasiyası

� Məlumat bazasının idarə edilməsi metodları

� Kompleks və vaxt aparan sorğuların müəyyən edilməsi

� Sistemin optimallaşdırılması üçün təchizatçılarla əlaqə

� Eyni zamanda meydana gələn müxtəlif sorğular üçün fərqli ssenarilərin hazırlanması



� İT Administratorları � Müxtəlif modullar üzrə 20-yə yaxın dərs

1.30 Təlim mövzusu: 7) İnformasiya Texnologiyaları: Avadanlıqların idarə edilməsi

� Avadanlıq müvafiq qaydada istismar edilir və təhlükəsizlik tədbirləri yerinə yetirilir

� Avadanlıq və məlumat xətləri çətinlik olmadan

� Şəbəkə

� Şəbəkənin serverlərinin müəyyən edilməsi

� Yük və müvafiq avadan. istifadə testinin həyata keçiril.

� Potensial xətalar zamanı məlumat təhlükəsizliyi tədbirl.

� RAID sistemlərinin idarə edil: əks olunma–paylanma








fəaliyyət göstərirlər � Ümumi məsələlər

� Komponentlər üçün şərtlərin tədqiqi və müvafiq avadanlıqlardan istifadə

� Saxlama şəraiti, temperatur, təhlükəsizlik məsələləri

� Back-up sistemlərinin mümkünlüyü

� Təhriflərdən qorunm. üçün məlumat xətlər. mühafizəsi

� Məlumat xətlərinin fiziki mühafizəsi

� Təhlükəsiz mobil məzmun, məlumat təh. konsepsiyal.

1.31 Təlim mövzusu: 7) İnformasiya Texnologiyaları: CISCO proqramının idarə edilməsi

� Tələb olunan standartlara uyğun şəbəkə funksiyası

� Sistem jurnallarının tədqiqi və interpretasiyası

� Sərt məhdudiyyətlərin müəyyən edilməsi

� Yüklənmə vaxtlarının müəyyən edilməsi

� Şəbəkənin imkanlarının qiymətləndirilməsi

� Yük balansının qiymətləndirilməsi




1.32 Təlim mövzusu: 7) İnformasiya Texnologiyaları: İT tətbiqləri

� İştirakçılar müvafiq İT tətbiqlərindən istifadə etməyi və onları gündəlik iş proseslərinə tətbiq etməyi öyrənirlər.

� Səviyyə 1: Microsoft məhsulları

� Word, Excel, Outlook, Power Point, internet vasitələri

� Qəbzlərin hazırlanması proqramından istifadə

� Səviyyə 2

� Database yenilənməsi - ssenari

� Təhlükəsizlik məsələləri–internet əsaslı məsələlər

� Səviyyə 3

� Proqram təminatı

� Səviyyə 4

� Şəbəkəbacarıqları, o cümlə.CISCO və HB məhsulları

� Kadrların idarə edilməsi üçün SAP tətbiqləri



� “Azərsu” ASC və törəmə müəssisələrin İT tətbiqlərindən istifadə edən bütün əməkdaşları






1.33 Təlim mövzusu: 7) İnformasiya Texnologiyaları: İnformasiya Sisteminin İdarə edilməsi (MIS)

� İştirakçılar MIS-i dərk edir və müştərək metodların necə idarə edilməsini öyrənirlər.

� Uyğun əsas icra göstəricilərinin müəyyən edilməsi

� Məlumatın toplanması, saxlanması, emalı və idarə edilm.

� “Azərsu” ASC-də və ətraf mühitdə gedən mübadilə proseslərinin xəritəyə köçürülməsi

� Biznes proseslərinin idarə edilməsi və optimallaşdırılması

� Zəif-nöqtə analizləri

� Məlumatın müqayisəsi və qiymətləndirilməsi

� Kommunikasiya məsələləri



� Məlumatın emalı ilə məşğul olan işçilər

� Rəislər


1.34 Təlim mövzusu: 7) İnformasiya Texnologiyaları: CİS sahəsində proqram təminatının tətbiq edilməsi

� İştirakçılar bu proqramın ən son versiyalarını tətbiq etməyi bacarırlar.

� Proqramın yeni versiyalarının tətbiqi

� Yeni xüsusiyyətlərin izahı və onları tətbiq etmə yolları

� Köhnə sənədlərin ən yeni versiyalara köçürülməsi

� Təlim sessiyaları proqram təminatçısının proqram mütəxəssisləri tərəfindən aparılmalıdır

� CİS şöbəsinin işçi heyəti


1.35 Təlim mövzusu: 7) İnformasiya Texnologiyaları: SCADA sahəsində proqram təminatının tətbiq edilməsi

� İştirakçılar bu proqramın ən son versiyalarını tətbiq etməyi bacarırlar.

� Proqramın yeni versiyalarının tətbiqi

� Yeni xüsusiyyətlərin izahı və onları tətbiq etmə yolları

� Köhnə sənədlərin ən yeni versiyalara köçürülməsi

� Layihə qurğularına uzaqdan nəzarət üçün SCADA

� Təlim sessiyaları proqram təminatçısının proqram mütəxəssisləri tərəfindən aparılmalıdır

� SCADA şöbəsinin işçi heyəti


1.36 Təlim mövzusu: 7) İnformasiya Texnologiyaları: İstismar heyəti üçün GPS təlimləri

� İştirakçıların rayon Sukanal işçiləri və CİS şöbələri ilə əməkdaşlığı nəticəsində az-bild sənədləşmə işləri dəstəklənə bilər.

� GPS haqqında ümumi məsələlər

� GPS-in idarə edilməsi

� GPS-məlumatının idarə edilməsi

� Məlumatın cizgilərə köçürülməsi

� Praktik təcrübələr daxil olmaqla, hər rayon üçün bir günlük seminarlar

� Hər rayondan 5-7 nəfər işçi

� Hər rayonda 1 gün



2 Su və Çirkab Su üzrə İnvestisiyalar


2.1 Təlim mövzusu: 1) Strateji İnkişaf: Layihələrin idarə edilməsi

� Layihə yönümlü düşüncə tərzi təkmilləşmişdir.

� Müxtəlif şöbələr arasında layihə proseslərinin mübadiləsi asanlaşmışdır.

� Aşağıdakıların tərtib edilməsi

� Layihə və planlama sənədləri,

� Tikinti işləri üçün yekun layihələndirmə

� Tikinti cizgiləri

� Geodeziya, CİS və SCADA şöbələrinə məlumatın transferi

� Məlumatın idarə etmə sisteminin təqdim edilməsi

� Seminarlar (2-3 sessiya)

- Məqsəd tam təfsilata varmaq yox, bütün layihə prosesləri haqqında ümumi icmal əldə etməkdir -

� Strateji İnkişaf Departamentinin şöbələri və digər şöbələrdən olan işçi heyət

� 4-6 ay ərzində ardıcıl olaraq 6-8 seminar

2.2 Təlim mövzusu: 1) Strateji İnkişaf:Plan sənədlərinin tədqiqi və qiymətləndirilməsi

� İştirakçılar adekvat şəkildə plan sənədlərini tədqiq etməyi və qiymətləndirməyi öyrənirlər.

� Plan sənədlərinin bütün müxtəlif tipləri

� Tətbiq edilməli olan parametrlər

� Tədqiq və qiymətləndirmədə kritik məqamlar

� Sənədləşdirmə

� Əks-əlaqənin təminatı və iş mərhələlərinin tərtibatı

� İş-başında təlim

� Təlim

� Plan sənədlərinin tədqiqi və qiymətləndirilməsi ilə məşğul olan işçilər

� 6-12 ay ərzində müxtəlif modullardan ibarət 100-ə yaxın dərs

2.3 Təlim mövzusu: 1) Strateji İnkişaf: Köhnə və yeni infrastruktur qurğuları arasında qarşılıqlı əlaqələrin yaradılması

� Layihələndirmə işlərindəki asanlıq təkmilləşmişdir.

� Tətbiq edilən texnologiya daha yaxşı dərk edilir.

� Mövcud qurğular optimallaşmış və yenidən istifadə olunur.

� Mövcud qurğuların fəaliyyəti və məqsədi

� Qurğuların məhdudiyyətləri və qalan imkanları

� Köhnə layihə sənədlərinin yenidən hesablanması və yoxlanması/dərk edilməsi - əgər mümkündürsə

� Hər komponentin ayrılıqda yoxlanması və modelləşdirilməsi və yeni qurğulara inteqrasiyanın qiymətləndirilməsi

� Tətbiq edilən metodlar üzrə texniki biliyin artırılması

� Real nümunələrin təqdim edilməsi və komanda işində həll yollarının tərtib edilməsi

� Seminarlar

� Spesifik qurğular / mövzular üçün modullar

� Mövcud qurğulara səfərlər

� Nəzəriyyənin tematik tədqiqatlarla əlaqələndirilməsi (müxtəlif həll yolları müzakirə edilməlidir, iştirakçılar perspektivləri və ziddiyyətləri izah edirlər)

� Strateji İnkişaf Departamentindən layihəçi-mühəndislər

� Layihə İnstitundan layihəçi-mühəndislər

� Istismar və texniki xidmət heyətinin cəlb edilməsi

� Müxtəlif modullar üzrə 50-yə yaxın dərs





2.4 Təlim mövzusu: 1) Strateji İnkişaf: Müxtəlif standartların öyrənilməsi

� Müxtəlif standartların tətbiqi təkmilləşmişdir.

� Müxtəlif standartların malik olduğu məntiq aydın dərk edilir.

� Müxtəlif standartların müqayisəsi

� Arqument və tətbiqlər, müxtəlif standartların tətbiqi

� Xüsusi standartlar üzrə potensial alternativlər

� Texniki və hüquqi standartlar arasındakı fərqlər

� FIDIC nizamnamalərindən istifadə etməklə problemlərin həll edilməsi

� Müəyyən standartlar üzrə podratçının bacarıqlarının qiymətləndirilməsi

� Seminarlar � Strateji İnkişaf Departamentindən layihəçi-mühəndislər

� Layihə İnstitundan layihəçi-mühəndislər


2.5 Təlim mövzusu: 1) Strateji İnkişaf: Texniki Tapşırıqların (TT) hazırlanması üçün nou-haunun yenilənməsi

� İştirakçılar layihə işləri üçün Texniki Tapşırığın hazırlanmasını adekvat və lazımi qaydada bacarırlar.

� İşə ümumi yanaşma

� TT, qurğunun tipi / tətbiq edilən standart və müqavilə modeli arasındakı əlaqələr

� Beynəlxalq / yerli müqavilələr üçün baza kimi TT

� Tikinti müqaviləsinə TT-ın daxil edilməsi

� TT-ın və müqavilənin (müqavilənin şərtlərinin) hüquqi aspektləri

� Seminarlar universitet mütəxəssisləri (yerli və ya beynəlxalq) tərəfindən həyata keçirilməlidir

� “Azərsu” ASC-nin bütün heyəti üçün


2.6 Təlim mövzusu: 1) Strateji İnkişaf: Su təchizatı şəbəkələrinin modelləşdirilməsi

� Plan və layihə sənədlərinin tədqiqi və təsdiqi üzrə biliklər təkmilləşdirilmişdir.

� Su şəbəkələrinin modelləşdirilməsi üzrə fərqli proqramlar barədə ümumi icmal

� EPANET (təklif edilən proqram təminatı) məntiqi

� Sadə nümunələrlə başlama

� EPANET-in müxtəlif tətbiqlərinin öyrənilməsi

� Şəbəkə məlumatlarının idarə edilməsi və transferi

� Proqramın mövcud şəbəkələrə tətbiqi və nəticələrin istismarın monitorinqi ilə müqayisə edilməsi

� Hər qrupda maks. 10 nəfər olmaqla seminarlar

� Ümumi təqdimatdan sonra, iştirakçılar proqramı tətbiq etməklə kiçik layihələr (tematik tədqiqatlar) hazırlamalı və qrup üzvlərinə təqdim etməlidirlər

� Strateji İnkişaf Departamentinin şöbələri və digər şöbələrdən olan işçi heyət

� Müxtəlif modullar üzrə 10-a yaxın dərs;





2.7 Təlim mövzusu: 1) Strateji İnkişaf: Suyun və çirkab suyun təmizlənməsi prosesləri üçün yeni texnologiyalar

� Adekvat şəkildə planlaşdırılmış infrastruktur nəticəsində fəaliyyət təkmilləşmişdir.

� Su və kanalizasiya sistemlərinin layihələndirilməsində əsas diqqətin istismara verilməsi ilə biliklərin təkmilləşdirilməsi.

� Mövcud texnologiyaların icmalı

� İstismar və texniki xidmət xərclərinə təsir edən əsas faktorlar

� İstismar xərclərinin simulyasiyası / hesablanması metodları

� Enerji səmərəliliyi konsepsiyaları

� Suyun istehlakında kimyəvi maddələrin və qatqıların azaldılması

� Çirkab suyun və lilin yenidən istifadə edilməsi

� Sektorda innovasiyalar, yeni texnologiyalar

� Seminarlar


� Sərgilərə səfərlər


� “Azərsu” ASC daxilində qərar verənlər

� Layihəçi-mühəndislər

� İstənilən törəmə müəssisədən istismar və texniki xidmət heyəti


2.8 Təlim mövzusu: 1) Strateji İnkişaf: Yenilənmiş cizgi proqramlarından istifadə

� Təqdim edilmiş cizgilərin yoxlanılması üzrə səmərəlilik təkmilləşdirilmişdir.

� “Azərsu” ASC və milli layihə institutları daxilində istifadə olunan cizgi proqramlarının təqdim edilməsi

� “Azərsu” ASC daxilində istifadə olunan hər bir cizgi proqramı üçün bir nəzəri sessiya vəsonra isə təkrar seminar vasitəsilə individual təcrübə

�

� Strateji İnkişaf Departamentinin mühəndisləri


2.9 Təlim mövzusu: 1) Strateji İnkişaf: İlkin-istismar fazasında istismar mühəndislərinin təqim edilməsi

� Qurğu və avadanlıqların ilkin istismarı üzrə biliklər təkmilləşdirilmişdir.

� İlkin İstismar Fazasının müəyyən edilməsi

� İlkin İstismar fazasının tikinti müqaviləsinə (zəmanət müddəti ərzində) daxil edilməsi

� İlkin İstismar fazası ərzindəki tələblər

� İstehlak materialları, profilaktik xidmət tədbirləri

� Seminarlar

� Qurğuların daha yaxşı öyrənilməsi üçün sahə səfərləri

� Mühəndis-texnoloqlar






2.10 Təlim mövzusu: 1) Strateji İnkişaf: Layihəçilər, müqavilə və tikinti nəzarətçiləri üçün istismar və texniki xidmət

� Layihələndirmə fazası ərzində istismar və texniki xidmət məsələləri nəzərə alınır.

� İstismar və texniki xidmət xərcləri azaldıla bilər.

� Fiziki idarəetmə

� Nasos stansiyalarının yerləri, kamera və siyirtmələrə giriş

� Sayğacların və digər ölçü cihazlarının tətbiqi və onların yeri, sayı və tipləri

� Material və mallardan istifadə

� Enerji səmərəliliyi

� Nəzarət metodları / avtomatik idarəetmə texnikası

� Tələb olunan imkanlar və avadanlıqların ölçülməsi

� İşdə erqonomika və mühəndis psixologiyası

� Təhlükəsizlik nizamnamələri


� Sahə səfərləri

� Simulyasiyalar

� Mühəndis-texnoloq

� Montaj rəisi

� Tikinti nəzarətçisi


2.11 Təlim mövzusu: 1) Strateji İnkişaf:Layihənin icra dövrü–hissə 1 –layihənin identifikasiyasından tikintiyə qədər

� İştirakçılar tikinti fazasına qədər layihənin bütün icra mərhələləri haqqında dərin biliklərə yiyələnirlər.

� Baş Plan, Texniki-İqtisadi Əsaslandırma və təfsilatlı məlumatın yenilənməsi

� İnfrastruktur planlama prosesləri

� Layihələndirmə və layihənin idarə edilməsi prosesləri

� Planlama proseslərində istismar məsələləri

� İş həcmləri ilə birlikdə tender sənədlərinin hazırlanması –müqavilənin şərtlərinin BMİ (KfW, EDB, Dünya Bankı və s.) tərəfindən tələb edildiyi kimi

� İxtisas uyğunluğunun əvvəlcədən qiymətləndirilməsi, tender prosesi və tenderin qiymətləndirilməsi

� Müqavilə üzrə danışıqlar və müqavilələrin bağlanması

� Layihənin / tikintinin idarə edilməsi



� Simulyasiyalar

� Beynəlxalq layihələrlə bağlı şöbələrin işçi heyətləri

� Layihə İnstitunun mühəndisləri







2.12 Təlim mövzusu: 1) Strateji İnkişaf: Layihənin icra dövrü – hissə 2 –texniki cizgilər və planlar

� İştirakçılar texniki cizgilər və planlar barədə dərin biliklərlə yiyələnirlər.

� Cizgi və planlar üçün ehtiyac duyulan informasiya/məlumat

� Yekun layihə cizgiləri

� Cizgilər: - tender –işçi cizgilər–tikinticizgiləri

� Layihənin müxtəlif mərhələləri üçün cizgi və planlardan istifadə

� Auto CAD, GIS, ARC Info proqramları ilə cizgi və planların hazırlanması

� Cizgilərin adı, miqyası, ölçüsü və simvolları

� Cizgi modulları, plan cizgiləri,müfəssəl cizgilər, hissəvi cizgilər və təfsilatlı işçi cizgilər

� Geoloji və tədqiqat xəritələri



� Simulyasiyalar

� Beynəlxalq layihələrlə bağlı şöbələrin işçi heyətləri

� Layihə İnstitunun mühəndisləri



2.13 Təlim mövzusu: Xarici Dillər

� “Azərsu” ASC-nin işçi heyətinin xarici dil (yəqin ki, ingilis dili) biliyi təkmiləşmişdir.

� Adi ingilis dili kursları

� Kurslarda əsas diqqət texniki, iqtisadi, müqavilə və ya ümumi məsələlər, işgüzar ingilis dili və s.verilməlidir .

� Həftədə iki və ya üç dəfə, axşam vaxtı

� İş qrafikindən asılı olaraq, “Azərsu” ASC-nin bütün işçi heyəti üçün


2.14 Təlim mövzusu: 2) Elmi Tədqiqat və Layihə İnstitutu: Bütün növ tunellərin layihələndirilməsi üçün təlimlər

� Əsasən kiçik diametrli tunellər üçün planlama bacarıqları təkmilləşmişdir.

� Tikinti sahələrində boru tunelləri üzrə idarəetmə bacarıqları təkmilləşmişdir.

� Petroqrafiya haqqında ümumi biliklər

� Qaya və süxurların geologiyası və statikliyi

� Qayaların təsnifatı – yardımçı tədbirlərin / metodların seçilməsi

� Geotexniki monitorinq və tədqiqat

� Tunel tikintisinin müxtəlif texnologiyaları

� Tunel tikintisi üçün istifadə olunan avadanlıq

� Qazıma metodları

� Hissə bir:

Nəzəri dərslər (xaricdə univeristet və ya texnikum)

� Hissə iki:

İş-başında təlim; ILF kimi layihələndirmə işlərində ixtisaslaşmış şirkətin tunel tikintisi mühəndisləri ilə birlikdə fəaliyyət

� Sukanal Layihə İnstitundan olan mühəndislər

� Tunel tikintisində ixtisaslaşmış nəzarətçi-mühəndislər

� Maksimum 5 iştirakçı

� 120 dərsə qədər

� Hissə 1: 3 ay

� Hissə 2: 3 ay





2.15 Təlim mövzusu: 2) Elmi Tədqiqat və Layihə İnstitutu: Çirkab su təmizləyici qurğularda istifadə olunan müasir texnologiyalar (Aİ Standartı)

� Aİ Direktivlərindən istifadə etməklə çirkab su sistemlərinin layihələndirilməsi üzrə biliklər təkmilləşmişdir.

� Avropa İttifaqı daxilindəki təcrübə və standartlardan istifadə

� Fəaliyyətlərdə Aİ Direktivləri

� BMİ tərəfindən maliyyələşdirilən layihələrin tələblərinə cavab verilməsi və müasir layihələndirmə metodlarının tətbiqi

� Beynəlxalq mütəxəssis tərəfindən təlimin iki sessiyada keçirilməsi

� 1-cisessiya: (1 gün):

Aİ Direktivlərinin tələbləri

� 2-ci sessiya (2 gün): Çirkab su sistemləri üçün layihələndirmə standartları

� “Azərsu” ASC-nin və Layihə İnstitutlarının layihəçi-mühəndisləri

� “Azərsu” ASC-nin təlim mərkəzinin mühazirəçiləri

� İxtisaslaşmış texniki universitetlərin mühazirəçiləri






3.1 Təlim mövzusu: 1) Tikinti – Layihələrin İdarə Edilməsi: Kiçik miqyaslı tikinti işlərinin idarə edilməsi

� Kiçik miqyaslı tikinti işlərinin həyata keçirilməsi üzrə biliklər müvafiq qaydada təkmilləşmişdir.

� Cizgi proseslərinin idarə edilməsi

� Tender prosedur. idarə edilməsi, müqavilələrin imzalanma.

� Tikinti işləri üçün cizgilər və sənədlər

� Potensial podratçılarla danışıqların aparılması

� Tikinti işlərinin qəbul edilməsi

� Kiçik miqyaslı tikinti işləri üzrə cizgilər və tenderlərlə məşğul olan işçilər

� Tikinti departamentinin işçiləri


3.2 Təlim mövzusu: 2) İnvestisiyalar - Müqavilələrin idarə edilməsi və nəzarət - FIDIC standartları və tətbiqləri

� İştirakçılar işlərin standartlaşması və problemlərin həll edilməsi üçün FIDIC yanaşması üzrə biliklərə dərindən yiyələnirlər.

� Müxtəlif FIDIC nəşrləri- FIDIC müq tət. etmək üzrə spesifi.

� FIDIC ilə problem həlli

� Müqavilə öncəsi tapşırıqlar

� İş Həcmləri birlikdə işçi layihələndirmə/tender sənədləri

� Pre-(post) kvalifikasiyasənədi–qiymətləndirmə

� Tenderin təqdim ed.,qiymətlən.; müqavilə imzalanması

� Layihələrin xarakteristikaları

� İcra prosesindəki tərəflər

� Mühəndis səlahiyyəti- rezident mühəndis və assistent

� Bütün təşkilati və administrativ məsələlər

� Keyfiyyət təminatı

� Görüşlər, o cümlədən prosedurlar və protokol form.

� Avans, aralıq, yekun ödənişlər, büdcəyə nəzarət

� İlkin Tikinti Fazası

� Tikinti planı, proqramı və maliyyə planı

� Podratçının tikinti layihəsi və işçi cizgilər

� Keyfiyyətin təminatı sistemi - ətraf mühitin mühafizəsi

� Podratçının personalının sağlamlığı və təhlükəsizliyi

� Yoxlama jurnalı

� Sığorta şərtlərinin uyğunluğu


� Simulyasiyalar


� Müqavilələrin idarə edilməsi və nəzarəti ilə məşğul olan işçilər

� Strateji İnkişaf Departamentinin işçiləri

� 2-3 ay ərzində müxtəlif modullar üzrə 150-yə qədər dərs





3.3 Təlim mövzusu: 2) İnvestisiyalar - IFA standartlarına uyğun satınalma

� İştirakçılar tələb olunan texniki biliklərə malikdirlər.

� Təchizatçıların seçilməsi üçün meyarlar

� Çatdırılmadan əvvəl materialların sınaqdan keçirilməsi

� Materialların qəbul edilmə prosedurları

� Materialların sahədə yoxlanması

� Tələb olunan təchizat və saxlanma

�

� Auditoriya daxili təlimlər � Satınalma məsələləri ilə məşğul olan işçilər


3.4 Təlim mövzusu: 2) İnvestisiyalar - Layihələrin yeni şərtlərə uyğunlaşdırılması

� İştirakçılar planları yeni tələblərə uyğun yeniləməyi bacarırlar.

� Layihə planlanmasında dəyişikliklərin səbəbləri

� İlkin şərtlərdə, parametrlərdə və s. dəyişikliklər

� Müxtəlif informasiyanın əvvəlcədən idarə edilməsi

� Planların mövcud şəraitə uyğun olaraq yenilənməsi

� Planın “canlı sənədə” çevrilməsi metodları

� Auditoriya daxili təlimlər � Layihənin yenilənməsi ilə məşğul olan işçilər


3.5 Təlim mövzusu: 3) Tikintiyə Nəzarət – Tikintiyə nəzarətdə fəaliyyətin təkmilləşdirilməsi

� İştirakçılar tikintiyə nəzarət prosedurlarının sürətləndirilməsi və optimallaşdırılması metodlarına yiyələnirlər

� Departamentin məqsədləri

� Fəaliyyətə təsir edən faktorlar

� Mövcud fəaliyyətin dərk edilməsi

� Fəaliyyətin arzulanan nəticə ilə müqayisə edilməsi

� Çatışmazlıq səbəblərinin analizi: bilik, bacarıqlar, iş mühiti, resurslar və s.

� Vasitələr və metodoloji yanaşmalar

� İş yükü analizlərinin əsasları və reversiv texnologiya

� Nəticə oriyentasiyalı ideyalar

� Seminar � Tikintiyə Nəzarət Departamentinin işçiləri




3 Su və Kanalizasiya Qurğularının Tikintisi


3.6 Təlim mövzusu: 3) Tikintiyə Nəzarət–Səmərəli və vaxtında tikintiyənəzarət

� Tikintiyə nəzarət üzrə yaxşı dərk edilmiş təlimatlar həyata keçirilir.

� Modul 1: Layihənin oxunması/dərk edilməsi

� Cizgi və planlardan istifadə - miqyas,ölçü, simvollar

� Cizgi və planların hazırlanması metodları

� Auto CAD, GIS, ARC Info

� Müfəssəl planlar -

� Təchizat sistemi / çirkab su sistemi planlaması

� Hissəvi planlar, siyirtmə planları

� Modul 2: FIDIC tərəfindən dəstəklənən müqavilənin müşayiət edilməsi

� Bütöv dövr–müvafiq mərhələlərlə layihənin idarə edilməsi

� FIDIC müqavilələrinin müxtəlif tipləri və sistematikliyi

� Müxtəlif tərəflərin vəzifələri

� Müqavilənin icrası zamanı yaranan konfliktlərin tipləri

� Modul 3: Material və işlərə nəzarət edilməsi

� Satınalma və təchizatlara nəzarət

� İstifadə edilən standartların məzmunu və tətbiqi

� Materialların spesifikasiyası və keyfiyyət meyarları

� Çatdırılma, daşınma və saxlanma

� Avadanlığın yoxlanması, ölçülməsi və sınağı

� Beton və müxtəlif işlərin keyfiyyətinə nəzarət

� İş başında təlim

� Təlimçilərin təlimi (TT)

� Yeni tikintiyə nəzarət departamentinin heyəti (10-12 nəfər)

� Tikintiyə nəzarət işinə qəbul olduqdan etibarən 4 həftə

� Sertifkat və əmək müqaviləsi



3 Su və Kanalizasiya Qurğularının Tikintisi


� Modul 4: Boru tikintisinin əsasları

� Boruların, anker blokların və muftaların daşınması / səliqə ilə yığılması

� Xəndəklərin mühafizəsi

� Marşrutun yoxlanması

� Boruların quraşdırılması, boru materialları

� Yanğın hidrantlarının quraşdırılması

� Yivlərin açılması – siyirtmələr–ölçmə nöqtələri

� Xidmət xətlərinin və su sayğaclarının quraşdırılması

� Təzyiq sınaqları

� Boruların düzülməsi, əks-doldurma materialı və prosed.

� Yaşayış ərazilərində işləmək (səs və tozun qarşısının alınması kimi ətraf mühit tələbləri).

� Modul 5: Tikinti-sonrası fazası

� Sınaqlar və tamamlanma

� Sınaqlar: təhvil öncəsi, təcrübə istismarı

� Təhvil –təslim

� İstimar müddəti ərzindəki fəaliyyətlər

� Zəmanət müddətindən sonra yoxlama və sınaqlar

� Modul 6: Ümumi məsələlər

� Podratçılarla danışıq aparmaq bacarıqları

� Kommunikasiya metodları

� MIS sistemi və informasiya

� Hesabat və sənədləşmə (tikinti)

� Nəzarət metodologiyaları – müxtəlif görüşlər

� Yoxlama sınaqları və qeydiyyat

� Kommunikasiya və yazışma üçün sənəd sistemi

� Təhlükəsizlik aspektləri

� � �



4 İstismar və Texniki Xidmət


4.1 Təlim mövzusu: 1) Su Mənbələri – Suyun Təmizlənməsi–Su təmizləyici qurğuların istismarı və texniki xidməti üzrə giriş xarakterli təlimlər

� Təlim iştirakçıları bütün tapşırıq və öhdəliklərə uyğun olaraq su təmizləmə proseslərini müvafiq qaydada idarə etməyi bacarırlar.

� Suyun müxtəlif tərkibi

� Təmizləyici qurğuların funksiyaları / komponentrləri

� Tipik təmizləmə prosesləri

� İlkin təmizləmə, havalandırma

� Koaqulyasiya/ flokulyasiya/ materialların saxl./istifadəsi

� Durultma

� Kimyəvi təmizləmə;materialların saxlanması/istifadəsi

� (Ultra)-filtrasiya;materialların istifadəsi

� Stabilizasiya, Dezinfeksiya, yardımçı vasitələr

� Alətlər və nəzarət avadanlığı equipment

� Təhlükəsizlik tələbləri

� Ümumi istismar problemləri

� Nəzarət sınaqları və qeydiyyat

� Qəza hallarının idarə edilməsi


� İş-başında təlim

� Su təmizləmə prosesləri ilə məşğul olan işçilər


4.2 Təlim mövzusu: 1) Su Mənbələri – Suyun Təmizlənməsi–Səth və yeraltı suların yaxşılaşdırılması

� İştirakçılar səth suyu və yeraltı suların yaxşılaşdırılmasının əsaslarını öyrənirlər. Onlar müvafiq standartları tətbiq etməyi bacarırlar.

� Səth suyu

� Su anbarlarının tipləri

� Sugötürücünün strukturu və suaşıran

� Xidmət çıxışları və istismar problemləri

� Buxarlanma və infiltrasiya

� Çökdürmə və suyun keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması

� Yeraltı su

� Yeraltı su üzrə kəşfiyyatlar

� Sahə tədqiqatları –quyuların inşası

� Yeraltı suyun çirklənmə mənbələri



� Su mənbələrinin yaxşılaşdırılması ilə məşğul olan işçilər






� Ümumi məsələlər

� Mühafizə sahələri: müəyyənləşdirmə, təsdiq proseduru, tələblərin müəyyən edilməsi, monitorinqvə nəzarət

� Ətraf mühit üzrə məhdudiyyətlər

� ƏMTQ – Ətraf Mühitə Təsirlərin Qiymətləndirilməsi

4.3 Təlim mövzusu: 1) Su Mənbələri – Suyun Təmizlənməsi –SCADA sisteminin məzmunu və tələbləri

� İştirakçılar SCADA sisteminin strukturunu, məqsədlərini və limitlərini bilir və bunu müvafiq qaydada tətbiq etməyi bacarırlar.

� SCADA sisteminin elementləri

� SCADA sisteminin funksiyası və ölçüsü

� Prosessor, kontroller və operator interfeysinin xüs./istifadə.

� İnvestisiyalar və prosesə nəzarət

� SCADA sisteminin texniki məhdudiyyətləri

� Auditoriya daxili təlimlər � İstismar nəzarəti ilə məşğul olan heyət


4.4 Təlim mövzusu: 1) Su Mənbələri – Suyun Təmizlənməsi -Növbə rəisləri və iş icraçıları üçün təlimlər

� İştirakçılar öz rollarını bilirlər. Onlar liderlik və motivasiya barədə bilir vəiş proseslərini müvafiq qaydada sənədləşdirə bilirlər.

� İnsan resurslarının idarə edilməsinin əsasları

� Gündəlik iş fəaliyyətində həvəsləndirici faktorlar

� Liderlik tipləri və icra funksiyaları

� İş proseslərinin sənədləşdirilməsi

� Sağlamlıq və əməyin təhlükəsizliyi məsələləri

� Seminarlar � İstismar rəisləri və iş icraçıları


4.5 Təlim mövzusu: 1) Su Mənbələri – Suyun Təmizlənməsi -Böhranın və qəza hallarının idarə edilməsi

� İştirakçılar böhran hallarının idarə edilməsi üzrə mükəmməl biliklərə yiyələnirlər.

� Böhran halında gözlənilməz hadisə elementləri

� Reallığa cavab metodları və böhranın dərk edilməsi

� Böhranı əmələ gətirən ssenarilən müəyyənləş. üçün metrik

� Zəruri cavab mexanizmlərin işlədilməsi

� Qəza hallarının idarə edilməsi ssenarilərinin hazırlanması

� Qəza öncəsi, qəza müddəti və qəzadan sonra fəaliyyətlər

� Qəza halları üzrə sənədlərin hazırlanması

� Seminarlar


� Simulyasiyalar

� İstismar prosesinin bütün səviyyələri ilə məşğul olan rəislər






4.6 Təlim mövzusu: 1) Su Mənbələri – Suyun Təmizlənməsi -Layihənin istismara təhvil verilməsinin idarə edilməsi üçün operativ qrup təlimləri

� Təhvil-təslim üzrə monitorinqi həyata keçirən operativ qrup yaradılmışdır. Qrup üzvləri prosesləri istismara müvafiq qaydada təhvil verməyi bacarırlar.

� Monitorinq və nəzarətin əsasları

� Təlimin keyfiyyətinin yoxlanılması meyarları

� Təlimçilərə məsləhətlərin verilməsi

� Təlimin keyfiyyətini yoxlama metodları

� Gələcək təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi

� Təhvil-təslim üçün alternativ yanaşmanın hazırlanması

� Danışıq aparmaq bacarıqları

� Hesabat vermə


� Simulyasiyalar


� Yaxşı təcrübəyə malik yüksək ixtisaslı mütəxəssislər

� Uzun müddət ərzində müxtəlif modullar üzrə 60-a yaxın dərs

4.7 Təlim mövzusu: 2) Nəqledici Xətlər – Su Anbarları – Şəbəkələr –CİS-in tərtib edilməsi və istifadəsi

� İştirakçılar CİS-ni nəqledici xətlərin istismarı və texniki xidmətinə tətbiq etməyi bacarırlar.

� CİS-in funksional bazası

� CİS-in istifadəsinə cəlb edilən əsas məlumat üzrə keyfiyyət məsələləri

� Səmərəli CİS-in icrası strategiyaları

� Məlumat toplanmasının asanlaşdırılması

� Məlumatın səmərəli şəkildə saxlanması


� Simulyasiyalar

� Nəqledici xətlərin istismarı və texniki xidmətinə nəzarət edən işçilər


4.8 Təlim mövzusu: 2) Nəqledici Xətlər – Su Anbarları – Şəbəkələr –Gəlir gətirməyən suyun azaldılması strategiyaları (GGS)

� İştirakçılar GGS strategiyası ilə bağlı bütün məsələlər barədə məlumatlara malikdirlər. Onlar törəmə müəssisələrə müvafiq məsləhətlərini verə bilərlər.

� Yeni qurğular barədə ideyalar – çətinliklər

� Su itkiləri dövriyyəsi

� Su balansının hazırlanması

� Fiziki itkilərin dərk edilməsi

� Fiziki itkilərin kəmiyyət analizi

� Mühüm fəaliyyət göstəriciləri

� Kommersiya itkilərinin azaldılması

� Fiziki itkilərin azaldılması

� GGSazaltma proqramlarının idarə edilməsi


� Seminarlar

� Beynəlxalq konfranslar və seminarlar (məs.BSA)

� Baş İdarədə su təchizatı ilə məşğul olan departament və şöbələrin işçiləri

� Uzun müddət ərzində müxtəlif modullar üzrə 320-yə yaxın dərs

� Müntəzəm şəkildə 12 aya qədər həyata keçirilməlidir





4.9 Təlim mövzusu: 2) Nəqledici Xətlər – Su Anbarları – Şəbəkələr–Qapalı su anbarının istismarı

� İştirakçılar çirklənmə riskləri haqqında öz biliklərini artırmışlar. Onlar istismar və təmizləmə metodlarını müvafiq qaydada tətbiq etməyi bacarırlar.

� Çirklənmə riskləri – bakteriyaların toplanması

� İstifadə olunmuş tikinti materiallarının xüsusiyyətləri

� Təmizləmə metodları–dezinfeksiya vasitələri, kimyəvi mad.

� Bakterioloji nəzarət

� Mövcud işin təşkilinin nəzərdən keçirilməsi

� Yardımçı vasitələr, alətlər, nəzarət avadanlığı

� Sağlamlıq və əməyin təhlükəsizliyi

� ISO standartına uyğun olaraq su anbarının istismarı və texniki xidməti üzrə müasir standartlar



� Su anbarının istismarı ilə məşğul olan işçilər, fəhlələr və iş icraçıları


4.10 Təlim mövzusu:2) Nəqledici Xətlər – Su Anbarları – Şəbəkələr–Mənbədən ev qoşulmasına qədər şəbəkənin istismarı və texniki xidmət

� İştirakçılar şəbəkənin istismarı və texniki xidməti barədə dərin və ətraflı biliklərə malikdirlər.

� İstismar mühəndisləri su təchizatı sistemlərinin istismarı üçün su balansının BSA konsepsiyası barədə biliklər əldə edirlər.

� Su mənbələrinin istismarı

� Su bəndi qurğularının istismarı və texniki xidməti

� Suyun təmizlənməsi və xlorator qurğuları

� Qidalandırıcı xətlər və su anbarları

� İkinci və üçüncü dərəcəli su paylanması

� GGS monitorinqvə nəzarət, sızmaların müəyyən edilməsi və təmiri

� Su sayğaclarının yoxlanması və kalibrasiya

� Sistemin komponentləri üçün hidravlik tələblər

� Sistemin səmərəli istismarı üçün su balansı:

� Komponentlər: su istehlakı/su təchizatı, qanuni istehlak, görünən/real itkilər, gəlir gətirən/gəlir gətirməyən su, bildiriş tərtib edilən və edilməyən su miqdarı

� Məlumat toplanması: böyük və məişət su sayğacı, mobil axın sayğacından istifadə, qiymətləndirmə metodları

� Audit proqram təminatı: müəyyən etmə, təlimatlar, hesabat sənədləri, su balansı

� Auditoriya daxili təlimlərs

� Simulyasiyalar

� Beynəlxalq konfranslar və seminarlar (məs. BSA)

� Su təchizatı qurğularının istismarı ilə məşğul olan mühəndislər






4.11 Təlim mövzusu: 2) Nəqledici Xətlər – Su Anbarları – Şəbəkələr–Nəqledici xətlərin istismarı və texniki xidməti

� İştirakçılar su nəqledici xətlərin istismarı və texniki xidməti barədə biliklər əldə etmişlər və müvafiq olaraq fəaliyyət göstərmək qabiliyyətindədirlər.

� Yeni/mövcud xətlərin yuyulması və qalıqların kənar edilmə.

� Yuma metodları–ortaya çıxan problemlər

� Su xətlərindəki sızmalar

� Aşındırıcı torpaqlar–materialın keyfiyyəti/işin keyfiyyəti

� Torpağın hərəkəti–suyun hidravlik zərbəsi

� Aşındırıcı su–xətlərin yaşı–xidmətlər

� Sızmaya nəzarət: səbəblər və metodlar

� Siyirtmə və nasosların istismarı və texniki xidməti

� Zədələnmələr–bərpa tədbirləri–nasazlıqların düzəldil.

� Tex. xid.-ə tədir edən faktorlar– profilaktik tex. xidmət

� Kompressorların istismarı / texniki xidməti

� Kompressorun tipi (piston / dövri)

� İstismar öncəsi yoxlama

� Sayğacların funksionallığı, istismarı və texniki xidmət

� Əsaslı təmir işlərinin təşkili metodları

� Qeyri-qanuni qoşulmalarla mübarizə

� Auditoriya daxili təlimlərs

� Simulyasiyalarvə tematik tədqiqatlar


� Nəqledici xətlərin istismarı və texniki xidməti ilə məşğul olan işçilər və fəhlələr


4.12 Təlim mövzusu: 2) Nəqledici Xətlər – Su Anbarları – Şəbəkələr -Paylayıcı şəbəkələrdə su itkilərinin azaldılması – GGSyanaşması

� İştirakçılar GGS-un idarə oulnması konsepsiyaları ilə tanışdırlar və proqramın müxtəlif komponentlərini bir-birləri ilə necə əlaqələndirməyi bilirlər.

� GGS-un idarə edilməsi üzrə göstəricilər

� İllik real itkilər, qarşısıalınmaz real itkilər

� İnfrastrukturSızma İndeksi (ILI)-ILI dəyər-nin interpreta.

� Gəlir-gətirməyən suyun idarə edilməsi variantları

� Ərazi Ölçü Sahələri (DMA)–bildiriş zonaları ilə uyğunluq

� Ölçü:nöqtələr,cihazlar, məlumatın emalı

� Sızmalara fəal nəzarət–sızm.-ın profilaktik müəy. edil.

� Təmir işlərinin sürəti / keyfiyyəti

� Boruların yoxlanması - əmlakın id. olun.-sənədləşdirmə



� Seminarlar

� Beynəlxalq konfranslar (BSA)

� Törəmə müəssisələrin su itkiləri ilə məşğul olan işçiləri






� GGS-un idarə edilməsi strategiyaları

� İdarəçi Qrupun təşkili – hədəflərin müəyyən edilməsi

� Hidravlik modelin təşkili və kalibrasiyası

� Məlumatın ölçülməsi, toplanması və qeydə alınması

� İdarəetmə prinsiplərinin dəyişdirilməsi

4.13 Təlim mövzusu: 3) Çirkab Su və Yağış Sularının İdarə Edilməsi –Çirkab su təmizləmə proseslərinin monitorinqi və nəzarət

� İştirakçılar çirkab su təmizləmə qurğularının fəaliyyətini monitorinq etməyi bacarırlar.

� Monitorinq prosesinin xüsusiyyətləri

� Monitorinq prosesləri üçün göstəricilərin müəyyən edilməsi

� Nəzərə alınmalı olan ekoloji standartlar

� Ətraf mühitin mühafizəsi ilə bağlı hüquqi məsələlər

� Müdaxilələr üçün meyarlar– qəza hadisələri üzrə planlar

� Müxtəlif qurğular arasındakı meyarlar



� Avropa ölkələrinə və s. təcrübə səfərləri.

� Çirkab su təmizləmə proseslərinin monitorinqi ilə məşğul olan işçilər


4.14 Təlim mövzusu: 3) Çirkab Su və Yağış Sularının İdarə Edilməsi -Qapalı Dövrə Televiziyası (CCTV) vasitəsilə kanalizasiya xətlərinin yoxlanması

� İştirakçılar kanalizasiya xətlərinin CCTV vasitəsilə yoxlanmasını bilir və təmir və bərpa ehtiyaclarını müəyyən edə bilirlər.

� Kanalizasiya xətlərindəki problemlərin analizi

� Texniki xidmət intervallarının müəyyən edilməsi

� İstismar yoxlaması və təmizləmə prosesləri

� Təmizləmə intensivliyinin müəyyən edilməsi

� Kanalizasiya şəraitinin qiymət. üçün videoların tədqiqi

� Təmir və bərpa ehtiyaclarının müəyyən edilməsi



� Baş İdarədə kanalizasiya xətlərinin yoxlanması ilə məşğul olan heyət


� Altı aya qədər, müntəzəm olaraq həyata keçirilməli

4.15 Təlim mövzusu: 3) Çirkab Su və Yağış Sularının İdarə Edilməsi -Yağış suyu kollektorlarının istismarı və texniki xidməti

� İştirakçılar yağış suyu kollektorlarının texniki xidməti üçün zəruri olan bütün avadanlığı idarə etməyi bacarırlar.

� Mobil sorma və inyeksiya maşınları ilə təmizləmə

� Sorma və inyeksiya maşınlarının texniki xidməti

� Boru hissələrinin müntəzəm yoxlanması

� Sınmış boruların təmiri –maşın və avadanlıq

� Hesabat vermə və qeydiyyat aparılması




� Şöbə müdirləri və kanalizasiya xətləri üzrə heyət






4.16 Təlim mövzusu: 3) Çirkab Su və Yağış Sularının İdarə Edilməsi -Kanalizasiya kollektorlarının istismarı və texniki xidməti

� İştirakçılar kanalizasiya kollektorlarının texniki xidməti üçün zəruri olan bütün avadanlığı idarə etməyi bacarırlar.

� Preparatory works for inspection of sewerage systems

� Yoxlamaların təşkili və dəstəklənməsi

� Mexaniki və mobil avadanlıqlarla təmizləmə

� Şəbəkə, o cümlədən lyukların təmiri / bərpası

� Avadanlığın texniki xidməti

� Hesabat vermə və qeydiyyat aparılması




� Şöbə müdirləri və kanalizasiya xətləri üzrə heyət


4.17 Təlim mövzusu: 3) Çirkab Su və Yağış Sularının İdarə Edilməsi–Çirkab su təmizləmə qurğularının funksionallığı

� İştirakçılar çirkab su təmizləyici qurğunun müxtəlif təmizləmə mərhələlərini bilirlər.

� Mexaniki təmizləmə

� Bioloji təmizləmə

� Azot və fosforun kənarlaşdırılması

� Lilin təmizlənməsi

� Lilin qurudulması

� Lilin yekun atılması



� Çirkab su təmizləyici qurğularda çalışan işçilər


� Tikinti nəzarətçiləri

� Qurğuların rəisləri


4.18 Təlim mövzusu: 3) Çirkab Su və Yağış Sularının İdarə Edilməsi–Çirkab su təmizləyici qurğuların idarə edilməsi, istismarı və texniki xidməti

� İştirakçılar çirkab su təmizləyici qurğuların idarə edilməsi, istismarı və texniki xidməti ilə əlaqədar bütün məsələlərdən məlumatlıdırlar və bu biliyi uyğun şəkildə tətbiq etməyi bilirlər

� Resurs və imkanlardan istifadə

� Təmizləyici qurğunun optimallaşdırma potensialları

� Adaptasiya və yenilənmənin idarə edilməsi

� İstismar, texniki xidmət və heyətin təyinatının planlanması

� Fərziyyələr və strateji düşüncə tərzi

� Gözlənilməz halların idarə edilməsi

� Ətraf mühitin mühafizəsi məsələləri



� Avropa ölkələrinə və s. təcrübə səfərləri.

� Çirkab su təmizləmə qurğularının rəisləri, rəis müavinləri və briqadirləri


� Altı aya qədər, müntəzəm olaraq həyata keçirilməlidir





4.19 Təlim mövzusu: 3) Çirkab Su və Yağış Sularının İdarə Edilməsi –Gözlənilməz hallar zamanı çirkab suyun təmizlənmə metodları

� İştirakçılar gözlənilməz hallarda çirkab su təmizləmə qurğularının istismarı və texniki xidmətini həyata keçirməyi bilirlər.

� Standartlar və bu standartlardan kənaraçıxmalar

� Mümkün kənaraçıxmaların təsnifatı: çıxış standartlarının zəifləməsi, yüksək həcmlər, spesifikçirkləndiricilər və s.

� Meydana gələ bilən müxtəlif ssenarilərin hazırlanması

� Gözlənilməz hadisələr zamanı qərar qəbul etmə

� Çeviklik, yaradıcılıq və əlaqə rolları




� Çirkab su təmizləmə qurğularının rəisləri, rəis müavinləri


4.20 Təlim mövzusu: 3) Çirkab Su və Yağış Sularının İdarə Edilməsi –Çirkab su nasos stansiyalarının istismarı və profilaktik texniki xidməti

� İştirakçılar çirkab su nasos stansiyaları ilə əlaqədar bütün istismar və texniki xidmət məsələlərini idarə etməyi bilirlər.

� Nasosların funksiya və xüsusiyyətləri

� Motorların funksiya və xüsusiyyətləri

� Elektrik lövhələrinin istismarı

� Axın və ölçü sayğaclarının istismarı

� Elektrik avadanlığının idarə edilməsi

� SCADA sistemlərinin tətbiqi




� Çirkab su nasos stansiyalarının işçiləri


4.21 Təlim mövzusu: 3) Çirkab Su və Yağış Sularının İdarə Edilməsi –Sənaye tullantı axınına nəzarət

� İştirakçılar sənaye tullantı axınlarının xüsusiyyətlərini və onlarla necə davranmağı bilirlər.

� Hüquqi baza və əsaslar

� Sənaye tullantı axınına nəzarət üçün praktiki yanaşmalar

� Kadastr üçün parametr

� Kadastrın hazırlanması

� Sənaye tullantı axın istehsalçıları tərəfindən fərdi-bəyann.

� Nümunə götürmə və analizlər

� Limit qiymətləri yüksəldiyi halda procedur və fəaliyyətlər



� Çirkab su analizləri ilə məşğul olan bütün işçilər


�





4.22 Təlim mövzusu: 4) Mexaniki – Elektrik avadanlığı - Sadələşdirilmiş keyfiyyət idarəetmə sisteminin təşkil edilməsi və monitorinqi

� İştirakçılar sadələşdirilmiş keyfiyyət idarəetmə sisteminin təşkil edilməsini və monitorinqinin aparılmasını öyrənirlər.

� Törəmə müəssisələrdə fərdi-idarəetmə prosesləri

� Nəzərə alınmalı olan avadanlıqlar

� Tələb olunan standartların müəyyən edilməsi

� Keyfiyyət və kəmiyyət göstəricilərinin müəyyən edilməsi

� Rəqəmsal texniki xidmət planları

� Təmir işlərinin planlanması –hesabat vermə




� Mexaniki və elektrik avadanlığının monitorinqi ilə məşğul olan bütün işçilər


4.23 Təlim mövzusu: 4) Mexaniki – Elektrik avadanlığı -Sadələşdirilmiş keyfiyyət idarəetmə sisteminin tətbiq edilməsi

� İştirakçılar sadələşdirilmiş keyfiyyət idarəetmə sisteminin tətbiq edilməsini və öz işlərini müvafiq şəkildə təşkil etməyi öyrənirlər.

� Nəzərə alınmalı olan avadanlıqlar

� Tələb olunan standartların müəyyən edilməsi

� Keyfiyyət və kəmiyyət göstəricilərinin müəyyən edilməsi

� Rəqəmsal texniki xidmət planları

� Təmir işlərinin planlanması

� Texniki spesifikasiyalar (“pasport”)

� İşə yanaşmada yaradıcılıq –hesabat vermə




� Mexaniki və elektrik avadanlığının monitorinqi ilə məşğul olan bütün işçilər


4.24 Təlim mövzusu: 4) Mexaniki – Elektrik avadanlığı - Mexanik və elektriklər üçün giriş təlimləri və böhran hallarının idarə edilməsi bacarıqları

� İştirakçılar bütün elektrik avadanlıqlarını necə idarə etməyi bilirlər.

� Ölçü cihazları: funksiya və xüsusiyyətlər

� Tezlik çeviriciləri

� Generatorun istismarı və texniki xidməti

� Elektrik komponentləri barədə biliklər

� Elektrik və mexaniki cihazların quraşdırılması və istismarı

� Qeyri-funksionallığın analiz metodları

� Çatışmazlıqların müəyyn edilməsi və aradan qaldırılması

� Qəza/bərpa işlərinin sənədləşdirilməsi


� İş-başında təlimlər � Mexaniki və elektrik avadanlığının monitorinqi ilə məşğul olan bütün işçilər






4.25 Təlim mövzusu: 5) Sağlamlıq və Əməyin Təhlükəsizliyi – Ətraf Mühitin Mühafizəsi - Sağlamlıq və əməyin təhlükəsizliyi üzrə ümumi təlimlər

� İştirakçılar bütün sağlamlıq və əməyin təhlükəsizliyi məsələlərini bilir və verilmiş standartları tətbiq etməyi bacarırlar.

� Təhlükəsizlik tələbləri– risklərin qiymətləndirilməsi

� OHSAS 18001 standartlarının əsasları

� İş axını idarəçiliyinə OHSAS 18001-intətbiq edilməsi

� Profilaktik tədbirlər (məs. istehlak mat. Ilə çalışma)

� Qəza risklərinin meydana gəlməsi və azald. üzrə məlumat

� Qəza halında görülməli tədbirlər

� Əmək təhlükəsizliyini yenilənməsi üzrə hüquqi tələblər

� Sağlamlıq və əməyin təhlükəsizliyi üzrə heyətin biliyinin yoxlanılması



� Sağlamlıq və əməyin təhlükəsizliyi məsələləri ilə məşğul olan işçilər


4.26 Təlim mövzusu: 5) Sağlamlıq və Əməyin Təhlükəsizliyi – Ətraf Mühitin Mühafizəsi - Zərərli maddələrdən istifadə və onların atılması

� İştirakçılar zərərli maddələrin xüsusiyyətlərini və təsirlərini bilir və onlarla necə davranmağı bacarırlar.

� Dezinfektantlar: xüsusiyyətləri və təsirləri

� Müxtəlif zərərli maddələrin (xlor və s.) tətbiqi

� Materialların təhlükəsizliyi üzrə məlumat vərəqi

� Sağlamlığın qorunması məsələləri – profilaktik tədbirlər

� Avadanlıq və maddələrin saxlanması və istifadəsi

� Yararlılıq müddəti və təhlükəsiz atılma

� Qəza hallarında görülməli olan tədbirlər



� İstənilən zərərli maddələrlə məşğul olan işçilər


4.27 Təlim mövzusu: 5) Sağlamlıq və Əməyin Təhlükəsizliyi – Ətraf Mühitin Mühafizəsi - Ekoloji məsələlər üzrə ümumi təlimlər

� İştirakçılar ekoloji məsələlər barədə məlumatlıdırlar və öz fəaliyyətləri kontekstində bunları nəzərə alırlar.

� Azərbaycan respublikasında təhlükəsizlik qanunvericiliyi

� Ətraf mühitin idarə edilməsi standartları

� ÜST standartları tələbləri

� Səth və yeraltı suyun xarakteristikaları

� Əhalinin sağlamlıq göstəriciləri - sudan yaranan xəstəliklər

� Təchizat sistemində çirklənmə mənbələri

� Ekoloji sayıqlığı artırmaq üçün tədbirlər


� Simulyasiyalar


� Beynəlxalq konfranslar

� Suyun keyfiyyəti, çirkab suyun axıdılması və ətraf mühitin mühafizəsi ilə məşğul olan işçilər






4.28 Təlim mövzusu: 5) Sağlamlıq və Əməyin Təhlükəsizliyi – Ətraf Mühitin Mühafizəsi - Aİ-Məcəlləsi və AİSu Konvensiyası

� İştirakçılar Aİ su konvensiyasını bilir və öz işlərində əlaqələri qiymətləndirməyi bacarırlar.

� Aİ su konvensiyasının tarixi və inkişaf mərhələləri

� Digər su ilə bağlı sənədlərlə müqayisə edilməsi

� Mərkəzi məqsədlər, əsaslar və müəyyənləşdirmələr

� Trans-sərhəd su mənbələrinin kəmiyyəti, keyfiyyətini təmin edən konsepsiyalarvə dayanıqlı istifadə

� Qlobal yanaşma və eko-sistem

� Hüquqi şərtlər

� Əhatə; layihə, nəzarət, istismar və laboratoriyalar

� Seminarlar


� Beynəlxalq konfranslar


� Hüquqşünaslar


4.29 Təlim mövzusu: 5) Sağlamlıq və Əməyin Təhlükəsizliyi – Ətraf Mühitin Mühafizəsi - Ekoloji Monitorinq Sisteminin təşkili və idarə edilməsi

� İştirakçılar Ekoloji Monitorinq Sisteminə ehtiyac olduğunu dərk edir və əlaqədar standartları və prosedurları tətbiq etməyi bacarırlar.

� Ekoloji Monitorinq Sisteminin təşkil edilməsi səbəbləri

� Orta və uzun müddətli gözlənilən nəticələr

� Ekoloji keyfiyyətin xarakterizə və monitorinq edilməsi

� İlkin şərtlər - standartlar – parametrlər–göstəricilər

� Ətraf mühitə təsirlərin qiymətləndirilməsi üzrə mərhələlər

� Təşkilatçılıq və prosedurlar – hesabat vermə


� Seminarlar


� Hüquqşünaslar


4.30 Təlim mövzusu: 6) Avadanlıq və Məsafədən Nəzarət –Struktur və abonentlərlə aparıcı söhbətlər

� İştirakçılar abonentlərlə birbaşa əlaqələrin planlanmasını, qurulmasını və idarə edilməsini bilirlər.

� Abonentlərin “qrup” kimi nəzərə alınması

� Abonentlərin ehtiyacları və maraqları

� Təbii və peşəkarcasına təşkil olunmuş əlaqələr arasındakı fərqlər

� Aparıcı söhbətlər və təmin edilməli olan məlumat

� Fakt və maraqların balanslaşdırılması

� Emosiyaların cilovlanması

� Aparıcı söhbətə yekun verilməsi



� Simulyasiyalar

� Abonentlərlə məşğul olan işçilər






4.31 Təlim mövzusu: 6) Avadanlıq və Məsafədən Nəzarət –Nümunə götürülən və sınağı aparılan obyektlərin monitorinq tezliyi

� İştirakçılar yeni standart və parametrlərə uyğun olaraq laboratoriyaların monitorinqini və idarə edilməsini bilirlər.

� Milli və beynəlxalq standartlar

� Nəzərə alınmalı olan parametrlər toplusu

� Nəticələrin qiymətləndirilməsi

� Qərar qəbul etmə üçün təlimatların müəyyən edilməsi

� Nəzarət metodları

� Seminarlar


� Baş İdarənin laboratoriyalar üzrə işçiləri


4.32 Təlim mövzusu: 7) Texniki proseslərə və suyun keyfiyyətinə nəzarət- Laboratoriyalarda suyun keyfiyyətinə nəzarət üzrə müasir standartlar

� İştirakçılar suyun keyfiyyətinə nəzarət üzrə müasir standartları bilir və verilmiş standartları tətbiq etməyi bacarırlar.

� Yeni avadanlığın xüsusiyyətləri –istifadə və texniki xidmət

� Standart metodların tətbiqi qaydaları

� İş mərhələlərinin tətbiqi və məntiqi yol

� Nəzərə alınmalı olan parametrlər (o cüm. Avropa standart.)

� Onların tətbiqi üçün gigiyenik cəhətdən sağlam iş şəraiti

� Nümunə götürmə, mühafizə və saxlanma

� Mikrobioloji sınaqlar – parametrlər / tezliklər

� Fiziki və kimyəvi sınaqlar – parametrlər / tezliklər

� Boru daxili suyun və yeraltı suyun müəyyən edilməsi

� Müqayisəli analizlər –aparılan fəaliyyətlərin nəticələri


� Hesabat vermə



� Laboratoriyalarda çalışan işçilər


4.33 Təlim mövzusu: 8) Nəqliyyat və Xüsusi Texnika - Avtomobillərin istismarı üzrə müasir standartlar

� İştirakçılar maşın və mexanizmlərin istismar intervalları və xüsusiyyətləri barədə məlumatlıdırlar.

� Mövcud maşınların yararlılığı

� Yeni maşın və mexanizmlərin təqdim edilməsi

� Texniki xidmət intervalları

� İstehlak materiallarından istifadə və onların saxlanılması

� İstismar və təmir avadanlığından istifadə


� İş-başında təlimlər � Avtomobillərlə məşğul olan bütün işçilər


�



5 Mühasibatlıq və Maliyyə İdarəçiliyi


5.1 Təlim mövzusu: 1) Kommersiya - Kommersiya heyətinin biliklərinin yenilənməsi

� Törəmə müəssisələrdəki kommersiya heyəti bildiriş prosedurlarının əhəmiyyətini dərk edir və müvafiq fəaliyyət mərhələlərini tətbiq edirlər.

� Maliyyə göstəriciləri üçün bildiriş prosedurlarının mahiyyəti

� Yeni abonentlərin/müraciət formalarının qəbul edilməsi

� Yeni xidmət xətti üzrə qoşulma və quraşdırma haqqı

� Sayğacların oxunması və su bildirişlərinin hesablanması

� Su bildirişlərinin imzalanması

� Sənədləşmə və mühasibat uçotu

� Su bildirişlərinin ödənişi

� Yaddaş qeydləri və şikayətlərin idarə edilməsi

� Bildirişlər ödənmədiyi təqdirdə sanksiya hüquqları



� Simulyasiyalar

� Törəmə müəssisələrdə bildiriş prosedurları ilə məşğul olan heyət

� Hər birində 2 gün olmaqla 3 – 4 modul

5.2 Təlim mövzusu: 2) İqtisadi Təhlillər - Suyun dəyəri və tarif sistemləri

� Suyun dəyəri və tarif sistemləri üzrə məsələlərin dərk edilməsi

� Tarif sistemlərinin müxtəlif məqsədləri (1-ci gün)

� İqtisadi-Ekoloji–Sosial

� Siyasi–Təşkilati

� Təchizat şərtlərinin nəzərə alınması (1-ci gün)

� Abonent qrupları–Qoşulmanın tipi

� İstehlakın kəmiyyəti

� Əlaqədar abonent qrupları, qoşulma,istehlak

� Su təchizatı xidmətləri üçün tarif strukturları (2-ci gün)

� Sabit və dəyişən komponentlərin əsasları

� Adambaşına və ya digər normalar üzrə ödənişlər

� Sabit həcm nisbətləri

� Mərhələli-proporsional tariflər:

� Qiymət Limiti və Gəlir Limiti tarif yanaşmaları

� Yoxsulluq nəzərə alınmaqıa

� Kanalizasiya xidmətləri üçün Tarif Strukturları (2-ci gün)

� Nisbətlər, hesablama üçün əsaslar: həcmli - çirklənmə

� Auditoriya daxili təlimlər � Baş İdarədə maliyyə proqnozu və tariflərin tərtib edilməsi ilə məşğul olan iqtisadçılar

� 2 x 2 günə qədər





5.3 Təlim mövzusu: 2) İqtisadi Təhlillər - Əmlakın strateji idarə olunması

� Xidmətlərin göstərilməsində ehtiyac duyulan əmlakın “Azərsu” ASC tərəfindən idarə edilməsi ilə əlaqədar prioritetlərin müəyyənləşdirilməsi üzrə metodologiyanın təfsilatlı vəziyyəti haqqında təqdimat

� Əmlakın Strateji İdarəetməsinin müəyyən edilməsi

� Əmlakın idarə edilməsinin səviyyələri

� Strategiyaların təşkili, prioritetlərin müəyyən edilməsi, və nəticələrin monitorinqi üzrə dövlət strategiyaları

� İnvestisiyaların səmərəliliyi, proseslərin idarə edilməsi, funksiyalar üzrə nəzarət vasitəsilə xidmətlərin yerinə yetirilməsi barədə “Azərsu”ASC-nin strategiyaları

� Xərclərin azaldılması üçün əmlakın gündəlik idarə edilməsi məqsədilə xidmət vasitələrinin təşkili

� Xüsusi əmlakla assosiasiya olunmuş gündəlik xidmətlərin yerinə yetirilməsi (məs. texniki xidmət)

� Avadanlığın istismar müddəti üzrə yanaşma:

� Planlaşdırma–xidmət məqsədlərinə nail olmaq üçün bütün alternativlərin nəzərdən keçirilməsi;

� Satınalma–təkliflərin ilkin mərhələsində, əmlakın yenilənməsi yaxud əvəz edilməsi və ya bərpa edilməsinə qədər qərarların qiymətləndirilməsi.

� Texniki xidmət və idarəetmə – texniki xidmət strategiyaları və prosedurları, istismarın idarə edilməsi və istismar xərcləri ilə mülkiyyət risklərinin və xərclərin minimuma endirilməsi;

� Məhrum etmə - funksional və ya fiziki köhnəlmələrin, maliyyə dayanıqlığının və qarşısı alınmaz risklərin müəyyən edilməsi üçün “Azərsu” ASC-nin investisiyalarının müntəzəm şəkildə qiymətləndirilməsi

� Risk qiymətləndirməsinin ümumiləşdirilməsi:

� Əmlaka verilən diqqətin müvafiq proaktiv səviyyəsinin tənqidi müəyyənləşdirilməs

� Auditoriya daxili təlimlər � Baş İdarədə və törəmə müəssisələrdə əmlakın idarə edilməsi ilə məşğul olan iqtisadçılar və mühəndislər






� Çatışmazlıq ardıcıllığı nə qədər yüksək olarsa, əmlakın xarab olmamasının təmin edilməsi üzrə qiymətləndirilmiş xərclər bir o qədər çox olacaqdır

� Əmlakın korlanması üzrə proqnoz metodologiyaları

� Yüksək texnologiyalar vasitəsilə risklərin azaldılması: boru texnologiyası, materiallar, boru düzmə metodları, qüsurların müəyyən edilməsi texnologiyaları

� Abonentin xidmət təchizatçısından tələbi

� Xidmətin təkmilləşməsinə görə ödəniş etmək həvəsi

� Fəaliyyət səviyyəs.zəifləməsinəgörə kompensasiya

� Abonent tələblərinə təsir etmək metodologiyaları (tələblərin idarə olunması)

� Təşkilati tələblər və təkmilləşmiş idarəetmə sistemləri –İdarəetməyə aşağıdakılar daxildir:

� Təşkilati struktur və proseslər:Əmlakın idarə edilməsi üzrə hansı öhdəlik və funksiyaların mərkəzləşdirilməsi və yerlərə verilməsi nəzər alınmalıdır

� Heyətin bacarıqları: Əmlak funksiyalarını idarə etmək və yerinə yetirmək üçün bilik və bacarıqların nəzərə alınması

� Kifayət qədər ehtiyatlar: Əmlakın idarə edilməsi və xidmətlərin göstərilməsi vacib olan maliyyə və insan resurslarının, sistemlərin və vasitələrin təmin edilməsi/yerləşdirilməsi

� Adekvat idarəetmə informasiyası: Qərarların alınması və nəticələrin qiymətləndirilməsinə dəstək verən informasiyanın mümkünlüyü və keyfiyyətinin təmin ed.





5.4 Təlim mövzusu: 2) İqtisadi Təhlillər - Biznes Planlaşdırılması

� Biznes planlamasının faydalarının dərk edolməsi

� Səhmdarların məqsədləri –İdarəetmə - Maliyyəçilər � Vaxt: Büdcə ili–Layihə Dövrü –Yenilənmə � Layihələndirmə

� Strukturinkişafı və dəyişiklikləri � Məhsul və xidmətlər: inkişaf səviyyələri � Sifarişçilər və Bazarlar: məhsul və sifarişçi qruplarına

əsasən bazar potensialının qiymətləndirilməsi � Maliyyə: gəlir və xərclər proqnozu, investisiya və

mənfəət əsas fond ehtiyacları, likvidliyin planlanması və iqtisadi ehtiyatlar və bunun Balans Vərəqinə təsiri

� Risk və imkan analizləri � Strategiyalar: 1,3,5 il üçün inkişaf ehtiyacları, həyata

keçirilməli olan mərhələlər � İcra və Monitorinq

� Təklif edilmiş tədbirlərin və büdcənin səhmdarlar tərəfindən təsdiq edilməsi

� Biznes Planın Fəaliyyət Planına çevrilməsi � Monitorinq Prosedurları və Tənzimləmələr

� Auditoriya daxili təlimlər � Baş İdarədə və törəmə müəssisələrdə çalışan iqtisadçılar


5.5 Təlim mövzusu:2) İqtisadi Təhlillər - Fəaliyyətin qiymətləndirilməsi və etalon testi

� Su təchizatı xidmətlərinin Fəaliyyət Qiymətləndirməsinin faydalarının dərk edilməsi və BSA metodologiyasına giriş

� Fəaliyyət qiymətləndirməsi üçün ehtiyaclar

� Su sənayesinin mövcud çətinlikləri

� Müxtəlif tərəflər üçün faydalar

� İcranın Qiymətləndirməsi və Etalon Sınaq Fəaliyyətləri üzrə mövcud mükəmməl təcrübə

� Su və Kanalizasiya Qurğuları üçün Beynəlxalq Etalon Sınaq Şəbəkəsi (IBNET)

� Beynəlxalq Su Assosiasiyası (BSA) sistemi

� İngiltərə və Uels (Ofwat) nümunələri

� Auditoriya daxili təlimlər � Monitorinq və fəaliyyət analizləri ilə məşğul olan rəislər və yüksək-səviyyəli işçilər

� 2x 3 günə qədər





� BSA sistemində İcra. Göstəricilərinin (FG) praktik təqdimatı � Məlumat elementlərivə dəyişənlər � İcra Göstəriciləri - izahedici faktorlar � Kontekst informasiyası

� FG sisteminin icrası üçün nəzərə alınmalı olan məsələlər � Məqsəd və strategiyaların müəyyən edilməsi � Tənqidi uğur faktorlarının tərtib edilməsi � İG siyasətinin müəyyən edilməsi � Qiymətləndirilməli olan İcra Göstəri-nin seçilməsi � İcra Göstəricilərinin Qiymətləndirilməsi

5.6 Təlim mövzusu: 2) İqtisadi Təhlillər - İqtisadçılar üçün maliyyə proqnozu üzrə təlimlər və təlim innovasiyaları

� Heyət maliyyə proqnozları fəaliyyətlərini adekvat şəkildə həyata keçirə bilir

� Yeni heyət üçün başlanğıc xarakterli təlimlər: � Maliyyə proqnozu üçün məlumatın emal edilməsi � İqtisadi analizlər

� Mövcud heyət üçün təlim innovasiyaları � İqtisadi analizlər � Təcrübə mübadiləsi, təcrübə səfərləri, seminarlar � Yeni optimizm və təşəbbüsün əldə edilməsi tədbirləri

� Auditoriya daxili təlimlər � İş-başında təlimlər

� Baş İdarədəki proqnozlaşdırma şöbəsinin heyəti

� Heyətin yüksək axını səbəbindən müntəzəm olaraq təkrarlanması tələb olunur

5.7 Təlim mövzusu: 2) İqtisadi Təhlillər–Beynəlxalq Maliyyə Hesabatı Standartları (BMHS)

� İştirakçılar sistem üzrə tələb olunan standartları tətbiq etməyi bacarırlar

� - Tələb olunan standartlara uyğun mövzular - � Auditoriya daxili təlimlər � Baş idarə və bütün törəmə müəssisələrdə çalışan mühasiblər

�

5.8 Təlim mövzusu: 2) İqtisadi Təhlillər - Sukanal və ASC-lər üçün iqtisadi analizlər

� İştirakçılar tələb olunan standartlara uyğun iqtisadi analizləri və konsolidasiyaları həyata keçirməyi bacarırlar

� Məlumatın strukturu, mühasib və mühasib köməkçiləri � Nəzərə alınmalı hüquqi tələblər � Mühasibat uçotu prosesləri, əlavə məsələlər � Vergilərlə əlaqədar məsələlər � Bütün məlumatın konsolidasiya edilməsi prosedurları � Hesabat vermə standartları

� Auditoriya daxili təlimlər � Sukanal və ASC-də iqtisadi analizlər və konsolidasiyalarla məşğul olan iqtisadçılar

� Up to 5x 3 days





5.9 Təlim mövzusu: 3) Təchizat - Satınalma - Səmərəli satınalma prosesləri

� İştirakçılar satınalma üzrə yeni qaydaları bilir və prosesi sürətləndirməyi bacarırlar

� Mövcud prosedurların analizi � Yerinə yetirilməli olan hüquqi tələblər � Ehtiyata nəzarət, minimum ehtiyatın yoxlanılması � Material və ehtiyatların tələb olunması üçün siyahının

hazırlanması � Təsdiq prosesinin sürətləndirlməsi � Təchizatçılarla danışıqlar və onların seçilməsi � Törəmə müəssisələr üçün material və ehtiyatların işlənib

hazırlanması � Qeydiyyat və amortizasiya məsələləri

� Seminarlar � Baş İdarədə çalışan satınalma mütəxəssisləri

� Törəmə müəssisələrdə çalışan satınalma mütəxəssisləri


5.10 Təlim mövzusu: 3) Təchizat - Satınalma - Anbar idarəçiliyi üçün məlumat bazası

� İştirakçılar müvafiq şəkildə idarə etməyi bacarırlar

� İstifadə edilən avadanlıq və proqramlar və onların xüsusiyyətləri

� Tərtib edilmiş material və ehtiyatların qeydiyyatı � Amortizasiya müddətlərinin yoxlanması � Müxtəlif anbarlar arasındakı əlaqələr � Paylanma prosesinə nəzarət � Ehtiyat hissələrinin, istehlak materiallarının və malların

saxlanma müddəti � Hesabat vermə məsələləri

� Auditoriya daxili təlimlərilə birlikdə iş-başında təlimlər

� Satınalma və anbar idarəçiliyi ilə məşğul olan bütün işçilər

� İKT mütəxəssisləri



Hesabatı -


D.5 Təlimlərin kateqoriyalara ayrılması və təlim sahələri

“Azərsu” ASC-nin niyyəti bütün heyət üzvlərinə və iyerarxik səviyyələrə geniş miqyasda təlimlərin keçirilməsidir: “Azərsu” ASC-nin bütün hetət üzvləri təlim proqramından faydalanmalıdırlar.Məzmun və metodologiya baxımından təlim planlaması su sektoru islahatları üzrə beynəlxalq inkişafı özündə əks etdirməlidir. BSA tədqiqatlarını və yanaşmalarını nəzərə almaqla, biz bu tələblərə cavab veririk.

Ümumiyyətlə heyət, təlimlərdə iştiraka çox həvəslidir.Təlimlərin müdirlər səviyyəsində başlanmaı tövsiyə olunur, belə olduğu halda müdirlər öz tabeliyində olan heyətin təlimlərdə iştirakını həvəsləndirəcəklər.İxtisas təlimlərinin və ümumi bacarıqlar üzrə təlimlərin əhatə olunması “Azərsu” ASC qarşısında duran məsələlərdən biridir.Bu çalışma üzrə Texniki Tapşırığı nəzərə alaraq, biz Təlim Planında əhatə olunan təlimləri dörd qrupa bölürük:

� Qarşıda duran çətinliklər üzrə təlimlərə “iş mühitindəki son dəyişikliklərlə əlaqədar tamamilə yeni sahələr üzrə bilik və bacarıqlar”16-ın tədrisi üzrə yeni tələblər daxildir.

� İxtisas artırılması üzrə təlimlərə “yeni inkişaf aspektlərinə və mükəmməl beynəlxalq təcrübələrlə birlikdə vəzifə öhdəliklərinin daha yaxşı icrası”haqqında yeni inkişaf aspektlərinin hazırlanması daxil edilməlidir.

� Mövcud fəaliyyətlər üzrə təlimlərdə əsas diqqət gündəlik iş fəaliyyətində qarşıya çıxan məsələlərin həllinə yönəlir:“iş mühitindəki dəyişikliklər bilik və bacarıqların təkmilləşdirilməsi üçün tələblər irəli sürməlidir.”

� Ümumi bacarıqlar üzrə təlimlərə“heyətəhəm iş mühitində, həm də müasir həyatda tələb olunan bacarıqların öyrədilməsi” daxildir.

Diaqram 10-da “Azərsu” ASC-nin və törəmə müəssisələrin heyətləri beş səviyyədə göstərilir, müvafiq təlim mövzuları və təlim metodları təklif olunur.

Diaqram10:Beş səviyyə üzrə təlim və təlimatlandırma

16Bütün sitatlar: Bu müqavilənin Texniki Tapşırığındandır

Üst səviyyə rəhbərl.İkinci səviyyə

rəhbərlik

Orta səviyyə rəhbərlik

Yüksək ixtisaslı mütəxəssislər

Üçüncü səviyyə rəhbərlik

(heyət rəhbərləri)

İşçilər Fəhlələr

� İdarəçilik Programı� Liderlik

� İdarəçilik Programı� Liderlik

� Mütəxəssis biliyi� Məs. GGS-un

azaldılması

� Liderlik� İş axını tərtibatı� Nizamnamələr� Sağlamlıq və təhlük.

� İş axını� Alət, avadanlıq və s.

istifadə.� Sağlamlıq və təhlük.

� Təlimat� Təcrübə səfərləri

� Təlimat� Auditoriya daxili� Seminarlar� Təcrübə səfərləri� Təqaüd proqramı

� Təlimat� Auditoriya daxili� Seminarlar� Təcrübə səfərləri� Təqaüd proqramı

� Auditoriya daxili� Təlimçilərin təlimi� Seminarlar� Simulyasiyalar

� Auditoriya daxili� Təlimçilərin təlimi� Seminarlar� Simulyasiyalar� İş-başında təlim

Mövzular Metodlar



Dörd meyara əsasən təlimlərin qruplaşdırılması

I) Qarşıda duran çətinliklər üzrə təlimlər

Təlim nömrəsi Təlim Mövzusu

İdarəetmə və Müştəri Əlaqələri

� 1.4

� 1.6

� 1.8

� 1.9

� 1.11

� 1.13

� 1.14

� 1.15

� 1.16

� 1.18

� 1.22

� 1.28

� 1.33

� İdarəetmə: Orta səviyyə rəhbərlik üçün bacarıqların transfer edilməsi � İdarəetmə: İdarətmə işində strateji düşüncə və yaradıcılıq

� İdarəetmə: Rəislər üçün kommersiya məqsədləri � İdarəetmə: Səmərəli idarəçiliyin prinsipləri � İdarəetmə: Rəis kimi özünə-nəzarət � İdarəetmə: Planlama Proseslərinin Peşəkarcasına Hazırlanması � İRİ: İnsan resurslarının inkişafının planlanması � İRİ: Karyera yolunun idarəedilməsi � İRİ: Təlimçilərin təlimi (ToT) konsepsiyası vasitəsilə peşəkar təlimçilərin daxili heyəti � İRİ: İnsan resurslarının inkişafının əsasları � Müştəri Əlaqələri: Gələcək müştəri əlaqələri üçün marketinqkonsepsiyası � Layihələrin və müqavilələrin hüquqi konsepsiyası: Mübahisələrin vasitəçilik yolu ilə həlli � İnformasiya Texnologiyaları: İnformasiya Sistemlərinin İdarə edilməsi (MIS)

Su və Kanalizasiya üzrə İnvestisiyalar

� 2.7

� 2.9

� 2.14

� 2.15

� Strateji İnkişaf: Suyun və çirkab suyun təmizlənməsi üçün yeni texnologiyalar � Strateji İnkişaf: İstismar öncəsi faza üçün istismar mühəndislərinin təqdim edilməsi � Elmi-Tədqiqat Layihə İnstitutu: Bütün tunel tiplərinin layihələndirilməsi üçün təlimlər � Elmi-Tədqiqat Layihə İnstitutu: ÇSTQ-da müasir texnologiyalar (Aİ Standartları)

Su və Kanalizasiya üzrə Tikintilər

� 3.5

� 3.6

� Tikintiyə Nəzarət –Tikintiyə nəzarət üzrə faliyyətlərin təkmilləşdirilməsi � Tikintiyə Nəzarət - Tikintiyə nəzarətin vaxtında və səmərəli şəkildə həyata keçirilməsi

İstismar və Texniki Xidmət

� 4.1

� 4.6

� 4.8

� 4.12

� 4.13

� 4.14

� 4.17

� Su Mənbələri – Təmizləmə -ÇSTQ-ın istismarı və texniki xidməti üzrə giriş xarakterli bəsit təlimlər � Su Mənbələri – Təmizləmə -Operativ qrup/ layihələrin istismara təhvil verilməsinin idarə edilməsi � Xətlər – Su anbarları – Şəbəkələr –Gəlir gətirməyən suyun (GGS) azaldılması strategiyaları � Xətlər – Su anbarları – Şəbəkələr–Şəbəkələrdə su itkilərinin azaldıması –GGSyanaşması � Çirkab suyun idarə edilməsi -Çirkab su təmizləmə proseslərinin monitorinqi və nəzarəti � Çirkab suyun idarə edilməsi -Kanalizasiya xətləri. Qapalı Dövrə TV (CCTV) vasitəsilə yoxlanması � Çirkab suyun idarə edilməsi –Çirkab su təmizləmə qurğularının funksionallığı



I) Qarşıda duran çətinliklər üzrə təlimlər


� 4.18

� 4.19

� 4.21

� 4.22

� 4.23

� 4.27

� 4.28

� 4.29

� Çirkab suyun idarə edilməsi –Çirkab su təmizləmə qurğular. idarə ed, istismarı və texniki xidməti � Çirkab suyun idarə edilməsi –Gözlənilməz hallarda çirkab su təmizləmə prosesləri � Çirkab suyun idarə edilməsi –Sənaye tullantı axınına nəzarət � Mexanika – Elektrik - Sadələşdirilmiş keyfiyyət idarəetmə sisteminin təşkili və monitorinqi � Mexanika – Elektrik -Sadələşdirilmiş keyfiyyət idarəetmə sisteminin tətbiqi � Sağlamlıq və Təhlükəsizlik – Ətraf Mühit - Ətraf mühit məsələləri üzrə ümumi təlimlər � Sağlamlıq və Təhlükəsizlik – Ətraf Mühit - Eİ-Məcəlləsivə AİSu Konvensiyası � Sağlamlıq və Təhlükəsizlik – Ətraf Mühit - Ekoloji Monitorinq Sisteminin təşkili və idarə edilməsi

Mühasibatlıq və Maliyyə İdarəçiliyi

� 5.2

� 5.4

� 5.5

� 5.7

� 5.8

� İqtisadi təhlillər - Suyun dəyəri və tarif sistemləri � İqtisadi təhlillər-Biznes Planlaması � İqtisadi təhlillər - İcranın qiymətləndirilməsi və etalon testi � İqtisadi təhlillər–Beynəlxalq Maliyyə Hesabatı Standartları (BMHS) � İqtisadi təhlillər - Sukanal vəASC-lər üçün iqtisadi təhlillər

II) İxtisasın artırılması üzrə təlimlər



� 1.1

� 1.2

� 1.3

� 1.5

� 1.7

� 1.10

� 1.12

� 1.21

� 1.24

� 1.26

� 1.27

� İdarəetmə:Üst və ikinci dərəcəli rəhbərlik üçün təşkilati inkişaf � İdarəetmə: Üst və ikinci dərəcəli rəhbərlik üçün su sektoru strategiyaları � İdarəetmə: Orta Səviyyə İdarəetmə – Orta İdarəetmə İnkişafı proqramı � İdarəetmə: Üçüncü səviyyə rəhbərlik üçün idarəetmə və liderlik

� İdarəetmə: Rəislər üçün müasir iş metodları � İdarəetmə: Rəislər üçün su təchizatının istismarı və monitorinq � İdarəetmə: Birrəis kimi kommunikasiya və hesabat vermə

� Təlim Mərkəzi: Ümumi təlim konsepsiyası və təlim idarəçiliyi tsikli � Müştəri Əlaqələri: Müştərilər üzrə məlumatların idarə edilməsi � Arxiv – Məlumatın İdarə edilməsi: Arxiv idarəçiliyinin rəqəmsallaşdırılması � Arxiv – Məlumatın İdarə edilməsi: Məlumatın idarə edilməsi ilə birlikdə sənədləşdirmə metodları



II) İxtisasın artırılması üzrə təlimlər


� 1.29

� 1.31

� İnformasiya Texnologiyaları: Oracle proqramının istismarı � İnformasiya Texnologiyaları: CISCO proqramının idarə edilməsi


� 2.1

� 2.2

� 2.3

� 2.6

� 2.11

� 2.12

� Strateji İnkişaf: Layihələrin idarə edilməsi � Strateji İnkişaf:Planlama sənədlərinin yoxlanılması və qiymətləndirilməsi � Strateji İnkişaf: Qarşılıqlı əlaqələrin yaradılması: köhnə və yeni infrastruktur qurğuları � Strateji İnkişaf: Su təchizatı şəbəkələrinin modelləşdirilməsi � Strateji İnkişaf: Layihənin icra dövrü - hissə 1 � Strateji İnkişaf: Layihənin icra dövrü - hissə 2


� 3.2

� 3.3

� 3.4

� İnvestisiyalar - Müqavilələrin idarə edilməsi və nəzarət - FIDIC standartları və tətbiqlər � İnvestisiyalar - IFA standartlarına əsasən satınalma

� İnvestisiyalar - Layihələrin yeni şərtlərə uyğunlaşdırılması


� 4.2

� 4.3

� 4.24

� 4.32

� Su Mənbələri – Təmizləmə -Səth suyu və yeraltı suyun yaxşılaşdırılması � Su Mənbələri – Təmizləmə –SCADA sisteminin tərkibi və tələbləri � Mexanika – Elektrik - Mexanik və elektriklər üçün giriş təlimləri / böhran hallarının idarə edilməsi � Suyun keyf. və texn. nəzarət - Laboratoriyada suyun keyfiyyətinə nəzarət üzrə müasir standartlar


� 5.3

� 5.10

� İqtisadi təhlillər - Əmlakın strateji idarə edilməsi � Təchizat - Satınalma - Anbar idarəçiliyi üçün məlumat bazası

III) Cari fəaliyyətlər üzrə təlimlər



� 1.17

� 1.19

� 1.20

� 1.25

� 1.30

� 1.32

� 1.34

� İRİ: Vəzifə profillərinin nəzərdən keçirilməsi və genişləndirilməsi � İRİ: Əmək sazişlərinin müəyyən edilməsi və iş qüvvəsinin planlanması � İRİ: İnsan resurslarının idarə edilməsi sahəsində qanunvericilik məsələləri � Müştəri Əlaqələri: Müştəri şikayətlərinin idarə edilməsi � Müştəri Əlaqələri: Avadanlıqların idarə edilməsi � Müştəri Əlaqələri: İKT tətbiqləri � Müştəri Əlaqələri: CİS sahəsində proqram təminatının tətbiqi



III) Cari fəaliyyətlər üzrə təlimlər


� 1.35

� 1.36

� İnformasiya Texnologiyaları: SCADA üzrə proqram təminatının tətbiqi � İnformasiya Texnologiyaları: GPS-istismar heyəti üçün təlimlər


� 2.4

� 2.5

� 2.8

� 2.10

� Strateji İnkişaf: Müxtəlif standartların dərk edilməsi � Strateji İnkişaf: Texniki Tapşırığın hazırlanması üçün nou-haunun yenilənməsi � Strateji İnkişaf: Yenilənmiş cizgi proqramlarından istifadə � Strateji İnkişaf: Layihəçilər və nəzarətçilər üçün istismar və texniki xidmət


� 3.1 � Tikinti – Layihələrin İdarə edilməsi: Kiçik həcmli tikinti işlərinin idarə edilməsi


� 4.4

� 4.5

� 4.7

� 4.9

� 4.10

� 4.11

� 4.15

� 4.16

� 4.20

� 4.25

� 4.26

� 4.31

� 4.33

� Su Mənbələri – Təmizləmə -Növbə rəisləri və iş icraçıları üçün təlimlər

� Su Mənbələri – Təmizləmə -Böhran və qəza hallarının idarə edilməsi � Xətlər – Su Anbarları – Şəbəkələr –CİS-in istifadəsi və modifikasiyası � Xətlər – Su Anbarları – Şəbəkələr –Qapalı su anbarının istismar edilməsi � Xətlər – Su Anbarları – Şəbəkələr–Mənbədən evə qədər şəbəkənin istismarı və texniki xidməti � Xətlər – Su Anbarları – Şəbəkələr -Nəqledici xətlərin istismarı və texniki xidməti � Çirkab suyun idarə edilməsi -Yağış suları kollektorlarının istismarı və texniki xidməti � Çirkab suyun idarə edilməsi -Kanalizasiyakollektorlarının istismarı və texniki xidməti � Çirkab suyun idarə edilməsi –Çirkab su nasos stansiyalarının istismarı və profilaktik tex. xidmət � Sağlamlıq və Təhlükəsizlik – Ətraf Mühit - Sağlamlıq və əməyin təhlükəsizliyi üzrə ümumi təlimlər � Sağlamlıq və Təhlükəsizlik – Ətraf Mühit - Zərərli maddələrin istifadəsi və yekun atılması � Avadanlıq–Məsafədən Nəzarət – Monitorinq tezliyi, nümunə götürmə vəsınaq obyektləri � Nəqliyyat və Xüsusi Texnika - Avtomobillərə texniki xidmət üzrə müasir standartlar


� 5.1

� 5.6

� 5.9

� Kommersiya - Kommersiya heyətinin biliklərinin yenilənməsi � İqtisadi təhlillər–İqtisadçılar üçün maliyyə proqnozları üzrə giriş təlimləri /innovasiyalar

� Təchizat - Satınalma - Səmərəli satınalma prosesləri



IV) Ümumi bacarıqlar üzrə təlimlər



� 1.23 � Müştəri Əlaqələri: Yaxşı əlaqələrin yaradılması üçün baza kimi müştəri psixologiyası


� 2.13 � Xarici dillər


� �


� 4.30 � Avadanlıq və Məsafədən Nəzarət - Strukturvə abonentlərlə aparıcı söhbətlər


� �


Hesabatı -


E. PRIORITET TƏLIMLƏR ÜÇÜN TEXNIKI TAPŞIRIQ

Bu fəsil “Azərsu” ASC-nin İnsan Resursları tərəfindən təlimlərin tenderə çıxarılmasına kömək edən əsas məsələləri özündə əks etdirir: bura prioritet təlimlər üçün Texniki Tapşırıq daxildir. Ardıcıl olaraq, biz aşağıdakıları tərtib etmişik

� təlimlər üzrə qərar qəbul etmə proseslərini sürətləndirən ən vacib və ən təcili – və ya eyni zamanda bunların hər ikisi – meyarlar;

� ən uyğun təlimçilərin seçilməsini müəyyən etməyə kömək edən və daxil olan təkliflərin qiymətləndirmə prosesini sürətləndirən Texniki Tapşırıq üçün struktur;

� həqiqi Texniki Tapşırığa tətbiq edilə bilən struktur üzrə nümunə.

E.1 Təlimlərin prioritetləşdirilməsi üçün meyarlar

Meyarlar tələm məsələləri üzrə qərarların qəbul edilməsini asanlaşdırmalıdır. Biz təlimlərin prioritetləşdirilməsi üzrə qərarların qəbul edilməsini asanlaşdıracaq doqquz meyar nəzərə almışıq:

� Mühümlük, orta və uzun müddətli təlimlər kimi “Azərsu” ASC-də strateji imkanların artırılmasına öz töhfəsini verəcəkdir; bu təlimlər Cəmiyyətin təşkilati inkişafına yardım edə biləcək şəkildə geniş miqyaslıdır;

� Zərurilik, təlimlər zəruri ehtiyacları qarşılamalıdır, kompetensiyaların çatışmadığı sahələrdə konkret fəaliyyət tapşırıqları məyyən edilməlidir;

� Nəticə-yönümlülük, təlimlər iştirakçıların fəaliyyət və öyrənmə vərdişlərinə uyğun olmalı və müsbət nəticələr göstərməlidir;

� Əsas əhəmiyyəti, təlimlər Cəmiyyətin biznes siyasəti ilə heyətin ixtisas səviyyələri arasında mövcud olan əsas boşluqları doldura bilər;

� Tələb-yönümlü, müvafiq təlim təchizatçılarının müəyyən edilməsi asan olmalı və təlimçilər ixtisas uyğunluğu tələblərinə cavab verməlidirlər (standartlar Texniki Tapşırıqda verilmişdir);

� Maraq,təlimlər “Azərsu” ASC-də çalışan işçilərin maraqlarına uyğun gəlməlidir;

� İcra, “Azərsu” ASC-nin infrastrukturu daxilində tələb olunan yeni bilik, bacarıq və kompetensiyalar mövcuddur və mükəmməl şəkildə icra olunur;

� Proses-yönümlü,bu təlimlərdən əldə edilmiş biliklər gələcəkdə keçiriləcək təlimlər üçün baza rolunu oynayacaqdır;

� Formalaşdırma, təlimlər sertifikatların verilməsi prosesi ilə nəticələnə bilər, bu həmçinin nəzərdə tutulan təlimlərin formalaşdırılmasıdır.


Hesabatı -


E.2 Prioritet təlimlər üçün Texniki Tapşırığın Strukturu

Bu bölmədə prioritet təlimlər üçün Texniki Tapşırığın strukturu təqdim olunur:

Tapşırığın başlığı

Tapşırığın başlığına tenderə çıxarılacaq təlimlərin məzmunu daxildir. Burada aydın şəkildə təlimlərdə əhatə olunmalı məsələlər göstərilir,əsas diqqətin potensial təlim təchizatçılarına verilməsi vurğulanır.

Ümumi məlumat

Bu hissədə tenderə çıxarılacaq təlimlərin məzmununa giriş təqdim olunur. Aşağıdakıları qeyd etmək vacibdir;

� su və kanalizasiya sektorunda ən son yeniliklər, � “Azərsu” ASC-nin təsis edilməsi və inkişaf mərhələləri, � Dövlət İnvestisiyaları üzrə Kadr Potensialının Gücləndirilməsi Layihəsinin

başlanması, � Təlim Ehtiyaclarının Qiymətləndirilməsi, davamı olaraq Texniki Tapşırığın

hazırlanması � təlimlərin tenderi üzrə maliyyələşdirmə üçün ümumi məlumat.

Tapşırığın məqsədləri və məzmunu

Tapşırığın məqsədi təlimlərin uzun-müddətli təsirlərinin icmalını təmin etməkdir. bu bölmə müvafiq təlim formaları çərçivəsində müxtəlif öyrənmə hədəflərini müəyyən etməli olacaqdır. Yekun olaraq təlim məzmunun xülasəsi – Təlim Ehtiyaclarının Qiymətləndirilməsinə istinadən – istiqamətin müəyyən edilməsi və potensial təlimçilərin müvafiq təlimləri müəyyən etmələrinə şərait yaradılması üçün vacibdir.

Hədəf qruplarının və vaxt cədvəlinin müəyyən edilməsi

Hədəf qrupu və vaxt cədvəli bir-biri ilə əlaqədardır, belə ki vaxt cədvəli qrup üzvlərinin öyrənmə bacarıqlarını və trayektoriyasını nəzərə almalıdır. Soruşulmalı olan suallar: “Hansı vaxt ərzində kim bilik, vərdiş və bacarıqlara yiyələnə bilər – öyrənmə trayektoriyası nə qədər vaxtı əhatə edə bilər?”

Təlim aparanların əsas tapşırıqları və öhdəlikləri

Bu bölmədə təlimçidən tətbiq ediləcək tədris planı üzrə ilkin icmalın təqdim edilməsi tələb olunur. O, təlimlərin keçirilməsi üçün uyğun olan bir neçə metodologiyanı təqdim etməlidir. İlkin və sadələşdirilmiş təlim ssenarisi də həmçinin tələb olunacaqdır. Əsas diqqət yeni bilik, bacarıq və kompetensiyaların Azərbaycan peşəkar iş mühitinə transfer edilməsi üzrə konsepsiyaya verilməlidir. Müvafiq təlim materiallarının, o cümlədən iştirakçılar üçün çap materialları və fərdi-öyrənmə vasitələrinin hazırlanması təsvir edilməlidir,həmçinin təlimlər müddətində və onlardan sonra təlim yanaşması üzrə qiymətləndirmə də həyata keçirilməlidir. Yekun olaraq – əgər mümkündürsə- imtahanlar üçün istənilən hazırlıq müəyyən edilməlidir, ölkənin sertifikatlaşdırma sistemi ilə əlaqə olduğu təqdirdə bu çox vacibdir.


Hesabatı -


İnstitusional razılaşmalar

İnstitusional Tədbirlərr üzrə bölmədə təlimlərin hazırlanması, onların yerinə yetirilməsi və daha sonrakı mərhələlərdə təlimçinin kiminlə əməkdaşlıq edəcəyi barədə məlumat təqdim olunur. Adətən, bütün fəaliyyətlərin “Azərsu” ASC-nin İnsan Resursları şöbəsi ilə əməkdaşlıq çərçivəsində yerinə yetirilməsi birmənalıdır:həmçinin təlimlərin sonunda nəticələrin üzrə məlumatların verilməsi və təlim formaları, təlimlərin məzmunu, hədəf qrupları və təlimlərin təşkili kontekstində öyrənilmiş dərslərdən nəticə çıxarılması zəruri əhəmiyyət kəsb edir.

Təlimçinin ixtisas uyğunluğu, mütəxəssis biliyi və təcrübəsi

Təlimçidən tenderə çıxarılmış təlimlər üçün öz ixtisas uyğunluğunu nümayiş etdirmək tələb olunacaqdır. O, həmçinin bu tapşırıq üzrə öz mütəxəssis biliyini də sübut etməlidir. Oxşar tapşırıqlar üzrə qazanılmış təcrübəni göstərən cədvəl müraciətçinin tərcümeyi-halı haqqında təsəvvürün yaranmasına kömək olar.

Təklifin təqdim edilməsi üzrə tələb olunan struktur

Bu bölmədə müraciət edən təlim təchizatçısından işə cəlb edilməli olan təlimçilər heyətini təqdim etmək tələb olunacaqdır. Təqdim edilməli olan sənədlər qiymətləndirmə prosesini asanlaşdıracaqdır.

Birinci mərhələdə, müraciət edən təlim təchizatçısından fəaliyyət sahəsini göstərən şirkətin qısa profilini və tenderə çıxarılmış təlimlərə oxşar şirkətin həyata keçirdiyi təlimlərin siyahısını təqdim etmək tələb oluncaqdır.

İkinci mərhələdə, müraciət edən təlim təchizatçısının təlimlərə uyğun olan təlimçilərin bilik və təcrübələrini əks etdirən tapşırıq matrisi təqdim olunur; bu matris təklif edilmiş təlimçilərin güclü və zəif cəhətlərini müəyyən etməyə kömək edir. Aşağıda verilmiş forma uyğun ola bilər:

Təlimçilərin tapşırıq matrisi

No Təlim modulu Təklif edilmiş təlimçi Müvafiq bilik Müvafiq təcrübə

Yekun olaraq, tərcümeyi-hal müvafiq bilik və təcrübənin doğruluğunu məntiqi ardıcıllıqla sübut etməlidir.


Hesabatı -


E.3 Seçilmiş təlim modulları üçün Texniki Tapşırıq

Bu bölmədə Texniki Tapşırıq üzrə icmal təqdim olunur. Təhsil Nazirliyi ilə MACS şirkəti təmsilçisi arasında keçirilən görüşdə razılaşdırıldığı kimi, təqdim edilmiş Texniki Tapşırığın ilkin versiyasında diqqət təqaüd proqramı üzrə təlimlərə verilir.

TAPŞIRIĞIN ADI: - XARİCİ ÖLKƏLƏRDƏ TƏLİM PROQRAMI -

SU SEKTORUNDA GƏLƏCƏK-YÖNÜMLÜ PLANLAMA PROSESLƏRİ

İCMAL: 1. Azərbaycan respublikasının su və kanalizasiya sektorundakı inkişaf

Azərbaycan respublikası 1991-ci ildə yenidən müstəqilliyini əldə etdikdən sonra və xüsusilə də 2000-ci ildən sonra ölkənin infrastruktur sektorunda əhəmiyyətli dəyişikliklər baş vermişdir.

Ölkənin su və kanalizasiya sektorundakı inkişaf ehtiyaclarını qarşılamaq məqsədi ilə, mühüm investisiyalar həyata keçirilmiş və keçirilməkdədir, yaxud planlama prosesindədir.

Ölkədə həyata keçirilən xeyli sayda layihələr bütün rayonlar üzrə texniki qurğuların yenidən qurulmasına xidmət edir. Burada əsasən bütöv su sistemi nəzərə alınır: suyun istehsalı və təmizlənməsindən tutmuş suyun nəqledilməsi və paylanması, çirkab suyun toplanması və təmizlənməsinə qədər.

Layihələr həm Azərbaycan Dövlət Büdcəsi hesabına, həm də Dünya Bankı, KfW, AİB, JICA, İİB, SECO və KOICA kimi beynəlxalq donorların hesabına maliyyələşdirilir.

2. “Azərsu” ASC-nin təsis edilməsi

Su və kanalizasiya sektorundakı geniş inkişaf ehtiyaclarını qarşılamaq və “Azərbaycan respublikasında Su Təchizatı Sektorunun İdarə edilməsi”-nin təkmilləşdirilməsi məqsədilə 2004-cü ildə “Azərsu” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti təsis edildi.

“Azərsu” ASC Naxçıvan Muxtar Respublikası istisna olmaqla, ölkədə təhlükəsiz su təchizatı və çirkab su xidmətlərini, su təchizatı və çirkab su üzrəsektor investisiyalarının planlanmasını və monitorinqini həyata keçirir.

Oktyabr ayına olan məlumata əsasən, “Azərsu” ASC-nin Baş İdarəsində və 72 törəmə müəssisədə - şəhər və kəndlərdə yerləşən Sukanal və ya Açıq Səhmdar Cəmiyyətlərdə - 10.502 nəfər işçi çalışır.Onlar regional və yerli səviyyədə su və kanalizasiya xidmətlərinin yerinə yetirilməsi ilə məşğul olurlar.


Hesabatı -


3. Dövlət İnvestisiyaları üzrə Kadr Potensialının Gücləndirilməsi Layihəsinə start verilməsi (PICBP)

Su və kanalizasiya sektruna oxşar şəkildə, həmçinin Azərbaycan respublikasının yol və nəqliyyat kimi digər infrastruktur sektorlarında geniş investisiya layihələri həyata keçirilmiş və ya keçirilmə fazasındadır.

Böyük infrastruktur layihələrinin müvafiq şəkildə həyata keçirilməsi, yeni qurğuların adekvat şəkildə istismarı və texniki xidməti, dövlət agentlikləri və digər səhmdarlararasındakı imkanların artırılması tələblərinə əsasən Dövlət İnvestisiyaları üzrə Kadr Potensialının Gücləndirilməsi Layihəsinə start verilmişdir.

PICBP-nin icrası üçün Azərbaycan Hökuməti Beynəlxalq İnkiaşf Assosiasiyasından kredit almışdır. Məqsəd, əsas prioritet sektorlar, xüsusilə də infrastruktur sektoru üzrə investisiya layihələrinin hazırlanması və icrasının keyfiyyəti və səmərəliliyini yüksəltməkdir. PICBP dörd komponentə malikdir

Komponent 1: Tematik kadr potensialının gücləndirilməsi

Komponent 2: Sektora-xaskadr potensialının gücləndirilməsi

Komponent 3: Kadr potensialının gücləndirilməsini dəstəkləyən

fəaliyyətlər

Komponent 4: Layihənin icrası

PICBP-in komponentlərindən biri Kadr Potensialının Gücləndirilməsini Dəstəkləyən Fəaliyyətlərdir (Komponent 3),burada məqsəd Layihə çərçivəsində təlim və kadr potensialının gücləndirilməsi fəaliyyətlərinin səmərəliliyini artırmaqdır.

4. “Azərsu” ASC üçün Təlim Ehtiyaclarının Qiymətləndirilməsi üzrə çalışmalar

Komponent 3 daxilində PICBP aşağıdakıların həyata keçirilməsi üçün beynəlxalq məsləhətçi ilə müqavilə bağlamışdır (1) “Azərsu” ASC-nin bütün müəssisələri üzrə Təlim Ehtiyaclarının müəyyən edilməsi (2)müəyyən edilmiş təlim ehtiyaclarına cavab verən təlim formalarını əhatə edən Təlim Planının hazırlanması (3) “Azərsu” ASC-nin nümayəndələri tərəfindən interaktiv prosesin nəticəsi kimi prioritetləşdirilmiş təlimlər üçün Texniki Tapşırığın tərtib edilməsi. “Azərsu” ASC-nin bütün fəaliyyət sahələrini əhatə etməklə, çalışma aşağıdakıları Aimed at covering all work areas of Azersu, the study focused on the following:

1. İdarəetmə və Müştəri Əlaqələri

2. Su və Kanalizasiya üzrə İnvestisiyalar

3. Su və Kanalizasiya Sistemlərinin Tikintisi

4. İstismar və Texniki Xidmət, Suyun Keyfiyyəti

5. Mühasibat uçotu və Maliyyə İdarəçiliyi


Hesabatı -


“Azərsu” ASC-nin bütün səviyyələrdə işçi heyətləri ilə müsahibələr aparılmış, sahə səfərləri həyata keçirilmiş və Azərbaycandakı donor icmalarının üzvləri ilə müxtəlif müsahibələr aparılmışdır.

Tapşırıq, əsas diqqəti strateji inkişafa (yeni məsələlərə) və gündəlik iş fəaliyyətlərinin daha yaxşı idarəedilməsinə verməklə yuxarıda göstərilən bütün sahələr üzrə təlim ehtiyaclarını müəyyən etmişdir.

5. Tenderə çıxarılacaq təlimlərin maliyyələşdiriməsi

Hazırda “Azərsu” ASC-yə yuxarıda göstərilən sahələr üzrə imkanların artırılması prosesində dəstək verilir. Bu aspektdə, PICBP bu Texniki Tapşırıq üzrə tenderə çıxarılacaq təlimləri maliyyələşdirəcəkdir.

TAPŞIRIĞIN MƏQSƏDLƏRİ VƏ MƏZMUNU:

� Təlimin forması:

XARİCDƏ TƏLİM PROQRAMI

� Təlim proqramının adı:

SU SEKTORUNDA GƏLƏCƏK-YÖNÜMLÜ PLANLAMA PROSESLƏRİ

� Təlim Proqramının məqsədləri:

Təlim proqramının ümumi məqsədi su və kanalizasiya sektorunda ən vacib planlaşdırma prosesləri üzrə ümumi icmal əldə etməkdir. Yeni baxış iştirakçılara fəaliyyət prosesini daha yaxşı mənimsəməyə və təkmilləşdirməyə kömək edəcəkdir.

Təfsilatlı şəkildə desək, iştirakçı təlim proqramından sonra aşağıda verilənləri həyata keçirmək iqtidarında olmalıdır;

- Su və kanalizasiya sektorunda müxtəlif planlamalar arasındakı qarşılıqlı əlaqələrin daha dərindən mənimsənilməsi;

- “Azərsu” ASC-nin planlama proseslərinə tənqidi baxış və inkişaf təklifləri ilə çıxış etmə;

- Fərdi iş mühiti üzrə planlama proseslərinə yeni yanaşmaların tətbiqi;

- “Azərsu” ASC-nin müxtəlif şöbələri arasında koordinasiya və kommunikasiyanın yüksəldilməsi;

- Kolleqa və müdirlərlə yeni biliklərin bölüşdürülməsi;

- Planlama prosesləri sahəsində kiçik bir layihənin icra edilməsi.

� Təlim Proqramının Məzmunu:

Təlim Proqramı su və kanalizasiya sektorunda planlama prosesləri üçün müvafiq olan aşağıdakı mövzuları əhatə etməlidir, lakin bununla məhdudlaşmır:

- İnkişaf etmiş ölkələrdə su resurslarının istifadəsi ilə tanışlıq;

- Planlama proseslərinin prinsipləri – Əsas Planlama Metodları

- Suyun Planlanması – Su Resurslarının İnteqrasiyalı İdarə edilməsi – Layihələrin müəyyənləşdirilməsi – Layihə İdarəetmə Dövrü


Hesabatı -


- Su Müəssisələri üçün Biznes Planlaması – Biznes Planının Elementləri – Biznes Planının Yenilənməsi

- Strateji Planlama – Əmlakın Strateji İdarə edilməsi

- Ümumi İdarəetmə – Təşkilati Qiymətləndirmə – Məqsədlər – İş yükünün planlanması və təşkili – İşin Monitorqi və Qiymətləndirilməsi

- Məlumatın İdarə edilməsi – Məlumat, İnformasiya, Bilik – Məlumat Şəbəkələrinin müəyyən edilməsi – Məlumatın İdarə Edilməsi Sisteminin Elementləri – Hesabat və Sənədləşmə

- Qarşılıqlı Əlaqə –Görüşlərin Səmərəli İdarə olunması – Danışıq Aparmaq Bacarıqları – Müştəri Əlaqələri – Münasibətlərin Qurulması – Konfliktlərin İdarə Olunması

- Baş Planlar və Texniki-İqtisadi Əsaslandırmalar – Ümumi Planlama Parametrləri – Makro-iqtisadi və sosial-iqtisadi aspektlər– Ekoloji aspektlər – Planlama proseslərində enerji səmərəliliyi – Tələbat Proqnozu –Gələcək İstismar və Texniki Xidmət fəaliyyətlərinin təsiri

- Liderlik və özünü-idarəetmə – İdarəetmə Metodları – Heyətlə Söhbətlər – Deleqasiya Prinsipləri – Qrupların Təşkili – Heyətin Faəliyyətinin Qiymətləndirilməsi – Həvəsləndirmə və qeyri – həvəsləndirməməsələlərinin idarə edilməsi.

HƏDƏF QRUPLARININ MÜƏYYƏN EDİLMƏSİ

TƏKLİF EDİLƏN VAXT CƏDVƏLİ

� İştirakçı qruplar:

Təlim proqramlarının iştirakçıları 5-12 nəfər olmaqla müştərək qruplardan (iqtisadçılar, mühəndislər, sosial mütəxəssislər və digərləri) ibarət olacaqdır. Onların peşəkar təcrübəsi 5-12 illik müddəti əhatə edir.

� Təklif olunan vaxt cədvəli:

Təklif olunan vaxt cədvəli hər biri 3-4 gün olmaqla 9 moduldan ibarətdir.Proqramın ümumi vaxtı təxmini olaraq 6-8 ay müəyyən edilə bilər.

Proqram aşağıdakı kimi təşkil edilməlidir (1) hər hansı bir və ya iki modulun icrası kontekstində Azərbaycanda hazırlıq mərhələsi, (2) modulların hansı əsas hissəsinin icra edilməsi kontekstində Avropa ölkələrinin birində 2-3 aylıq iştirak mərhələsi, (3) öz peşəkar iş mühitləri kontekstində iştirakçıların yeni əldə etdiyi bilik, bacarıq və kompetensiyaların dəstəklənməsi məqsədi ilə təlim proseslərinə uyğun şəkildə icra ediləcək yekun modullar baxımından Azərbaycanda davam etmə mərhələsi.

TƏLİM PROQRAMI TƏCHİZATÇISININ ƏSAS TAPŞIRIQLARI VƏ ÖHDƏLİKLƏRİ:

Təlim Proqramı Təchizatçısı aşağıdakı tapşırıqların yerinə yetirilməsi məqsədi ilə, Sifarişçi ilə sıx əməkdaşlıq etməlidir:

� Proqramın gündəliyini, proqramın məzmununun həftəlik paylanmasını əks etdirən təfsilatlı təlim proqramının ilkin variantının hazırlanması, həmçinin proqramın yuxarıda qeyd edilən məqsədlərinə və mövzularına əsasən, gündəliyə daxil edilməli olan alt-mövzuların tərtib edilməsi.


Hesabatı -


� Baxılması və rəy verilməsi üçün təlim proqramı üzrə ilkin variantın Sifarişçiyə təqdim edilməsi; rəylərin nəticələrinə əsasən, proqramın yenidən işlənməsi və təklif edilən proqram sahələrinin siyahısı ilə birlikdə Sifarişçiyə qaytarılması; Təhsil Nazirliyi və “Azərsu” ASC ilə əməkdaşlıq əsasında təlim proqramı üzrə planın yekunlaşdırılması.

� Təlim proqramı həmçinin, su müəssisələrinə səfərlərin təşkil edilməsini və qiymətləndirilməsini, qonaq mütəxəssislərlə görüşlər və fikir mübadiləsini, layihə təcrübələrini və tədqiqat işlərini də əhatə etməlidir.

� Müxtəlif modullar üçün tədris hədəflərinin, o cümlədən təlim sessiyaları üçün alt-hədəflər toplusunun müəyyən edilməsi;

� Aşağıda verilənlər daxil olmaqla, təlimlər üçün açıq (və ya problem əsaslı) tədris planının hazırlanması: (1)ehtiyacların qiymətləndirilməsi, (2) iştirakçıların təcrübələri üzrə sorğu, (3) təlim mövzularına uyğun olan ümumi problem analizləri, (4) yeni biliklərin təminatı, (5) problemlərin həll edilməsi üçün bacarıqların artırılması, (6) təmin ediləcək müxtəlif təlim modulları üzrə vaxt cədvəli;

� Hədəf qrupları üzrə fəaliyyət; keçirilən təlimlərin və iştirakçıların müntəzəm olaraq qiymətləndirilməsi və tələb olunduğu təqdirdə düzəlişlərin edilməsi;

� İştirakçılar, “Azərsu” ASC (müəssisənin təsis edilməli olan məlumatların idarəetmə sisteminə dəstək kimi) və Təhsil Nazirliyi (TN) üçün təlim modullarının sənədləşdirilməsi;

� Xarici ölkədə iştirakçıların müvafiq informasiya və məlumatları əldə etmələrinə əmin olmaq üçün, kitabxana, internet və digər tədqiqat və informasiya resurslarına giriş hüququnun təmin edilməsi;

� Proqram müddəti ərzində qrup üzrə spikerin müəyyən edilməsi və “Azərsu” ASC ilə razılaşdırılması;

� Proqramın icrası ilə bağlı bütün təşkilati məsələlərinin tamamilə təşkil edilməsi;

� Təlim proqramının razılaşdırılmış proqram sxeminə və müqavilənin şərtlərinə uyğun şəkildə yerinə yetirilməsi; TN və “Azərsu” ASC ilə davamlı koordinasiya və əməkdaşlığın təmin edilməsi.

� Aşağıdakı təşkilati məsələlərin həll edilməsi:

� İştirakçıların vizalarının hazırlanması və xərclərin ödənməsi;

� İştirakçıların sağlamlıq və tibbi sığortalarının hazırlanması və xərclərin ödənməsi;

� İştirakçıların beynəlxalq və yerli səfərlərinin təşkil edilməsi və xərclərin ödənməsi;

� Xarici ölkədə iştirakçıların təlim mərkəzinə yaxın yerdə qalmalarını və xərclərin ödənməsini təşkil etmək. Əgər yaşayış yeri təlim mərkəzindən kənarda isə, o zaman təlim mərkəzi ilə yaşayış yeri arasında nəqliyyatın və ya nəqliyyat üçün xərclərin təmin edilməsi;


Hesabatı -


� Xarici ölkədə təlim proqramı zamanı iştirakçıların yaşayış xərcləri üçün avans ödənişlərinin müəyyən edilməsi və ödənməsi;

� Xarici ölkəyə getməzdən əvvəl, proqramın bütün cəhətlərinin, o cümlədən administrativ və texniki aspektlərinin qısa bir görüş çərçivəsində iştirakçılara izah edilməsi;

� Xarici ölkədə təlim zamanı bütün zəruri dəftərxana ləvazimatlarının, çap və elektron formada təlim materiallarının və bütün zəruru avadanlığın təmin edilməsi;

� Yekun qiymətləndirmə nəticələrinə əsasən, iştirakçılara sertifikatların verilməsi;

� Xarici ölkədəki təlim proqramının sonunda təlim materiallarının uyğunluğu və keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi məqsədilə iştirakçılara sorğu anketlərinin paylanması və məsləhətçi/rəhbər və ya cəlb edilmiş digər təlimçilərin gələcək təlim proqramları barədə tövsiyələrinin dinlənilməsi;

� Hesabat vermə: (1) hər moduldan sonra işin gedişatı haqqında maksimum 3 səhifəlik hesabatın hazırlanması, (2) proqram müddətinin yarısından sonra iştirakçıların proqramdan nə dərəcədə faydalandıqlarını, ümumiyyətlə proqramın gedişatını göstərən aralıq hesabatın hazırlanması; (3) Avropa ölkəsində iştirak mərhələsinin başa çatmasından sonra ikinci hesabatın hazırlanması, (4) iştirak mərhələsi, Azərbaycanda transfer mərhələsi, öyrənilmiş dərslər və gələcəkdə oxşar təlim proqramları üçün tövsiyələrin əhatə olunduğu Yekun Hesabatın hazırlanması.

İNSTITUSİONAL RAZILAŞMALAR:

1) Sifarişçi tərəfdən, Təhsil Nazirliyi PICBP daxilində Layihə İcra Qrupunda Təlim üzrə Məsləhətçi cənab Araz Paşayev layihə və TN daxilində Təlim Proqramı Təchizatçısı üçün koordinasiya rəsmisidir .

2) Bütün hesabatlar, Texniki Tapşırıq çərçivəsində bütün sənədlər Ona təqdim edilməlidir. Təlim Proqramı Təchizatçısı PICBP daxilində Sifarişçi tərəfdən Su və Kanalizasiya Sektoru üzrə Təlim Koordinatoru ilə sıx əməkdaşlıq etməlidir.

3) Sifarişçi tam mənada iştirakçının proqramın şərtlərinə əməl etməsini təmin etməlidir.

4) Təlim Proqramı, Texniki Tapşırığın Təlim Proqramı İştirakçıları üzrə Bölməsində göstərildiyi kimi, iştirakçının təlimat dillərindən birində həyata keçirilməlidir.

5) Təlimlərin hazırlanması və icrası zamanı təlimçi “Azərsu” ASC-nin İnsan Resursları şöbəsi ilə sıx əməkdaşlıq etməlidir. Eyni fikir, təlim proqramının yekununda davametmə mərhələsi üçün də keçərlidir, belə ki, bu ümumi əks-əlaqənin təmin edilməsi və təlim formaları, təlim mövzuları, hədəf qrupları və təlimlərin təşkili baxımından gələcək təlimlər üçün əldə edilmiş dərslərdən nəticə çıxarmaq üçün faydalıdır.


Hesabatı -


XARİCİ ÖLKƏDƏ TƏLİM PROQRAMI TƏCHİZATÇISININ İXTİSAS UYĞUNLUĞU:

� Təlim Proqramının Təchizatçısı etibarlı təhsil müəssisəsindən və ya müvafiq sahədə tədris və təlim proqramlarının həyata keçirilməsi üzrə mükəmməl təcrübəyə malik hər hansı bir təşkilatdan olmalıdır;

� Təlim Proqramı Təchizatçısının təlimçisi (və ya təlimçiləri) ən azı 5 illik tədris təcrübəsinə və müvafiq sahədə yaxşı təcrübəyə malik olmalıdır;

� Təlim Proqramı Təchizatçısının təlimçisi (və ya təlimçiləri) iştirakçılar üçün seçilmiş təlimatlandırma dilini mükəmməl bilməlidir (Texniki Tapşırığın Xarici Ölkədə Təlim Proqramı İştirakçıları bölməsinə istinad etməyiniz xahiş olunur);

� Azərbaycan respublikası və ya oxşar inkişaf etməkdə olan ölkələrin su təchizatı və / ya kommunal xidmətləri üzrə yerli kontekstin nəzərə alınması; təlim proqramının konteksti ilə tanış olmaq məqsədi ilə “Azərsu” ASC-yə səfər edilməsi təlim proqramının planlaşdırılmasını daha mükəmməl edəcəkdir;

� Hazırlanmış təlim proqramının icra edilməsinə qədər həmin proqramın “Azərsu” ASC-nin İnsan Resursları şöbəsi və TN ilə diqqətlə nəzərdən keçirilməsi.

TƏQDİM EDİLMƏLİ OLAN TƏKLİF ÜZRƏ İRƏLİ SÜRÜLƏN STRUKTUR

Texniki Təklif:

� Tapşırığın başa düşülməsinin izah edilməsi, təlim məqsədlərinin izahatı(alternativ kimi alt-məqsədlərin əlavə edilməsi) və tənqidi əlavələrin edilməsi.

� Vaxt, məqsədlər, suallar, təlim metodları və materiallar (kurrikulum) nəzərə alınmaqla, təlim modullarının necə icra edilməsini göstərən (bir neçə modulun nümayişi) ilkin, sadələşdirilmiş təlim ssenarisinin hazırlanması;

� Təlimlərin həyata keçirilməsi üçün, uyğun hesab edilən interaktiv təlim metodları (plenar, qrup işləri, individual düşüncələr, mühazirələr) üzrə dəyişikliklərin daxil edilməsi;

� Təlimlərin nəzəri və praktiki komponentləri arasında bağlılığın necə yaradılmasının izah edilməsi, sahə səfərləri və təcrübə səfərlərinin rol və məqsədlərinin izah edilməsi;

� Təlim proqramının hazırlıq və davametmə mərhələlərinin icra edilməsi üzrə konsepsiyanın və yeni bilik, bacarıq və kompetensiyaların iştirakçının peşəkar iş mühitinə tətbiq edilməsi metodlarının təqdim edilməsi.

� Təqdim edilməli olan təlim materiallarının, o cümlədən iştirakçılar üçün çap materiallarının və fərdi-öyrənmə variantlarının qısa təsvirinin (və icmal) hazırlanması;

� İştirakçıların vəzifə və öhdəliklərinin müəyyən edilməsi (xarici ölkədəki təlimlərdən öncə, təlim müddəti və sonrası vəzifə və öhdəliklər).


Hesabatı -


� Təlim proqramının icrası kontekstində tematik tədqiqatların necə və hansı miqyasda nəzərə alına bilməsinin izah edilməsi;

� Təlim proqramının monitorinqi və qiymətləndirilməsi üzrə qısa təsvirin təqdim edilməsi (formativ və summativ qiymətləndirmə) və təlimin icrasından sonrakı müddət ərzində təlim proqramının keyfiyyətinin təmin edilməsi (mühafizəsi);

� İnzibatı idarəetmənin strukturunun təqdim edilməsi;

� Müraciət edən şirkətin (və ya müştərək şirkətlərin), o cümlədən qısa profilin (maks. 3 səhifə) və tenderə çıxarılmış təlimlərə uyğun olan zəmanət məktubları toplusunun təqdim edilməsi;

� Müraciət edən təchizatçı şirkətin öz təlimçilərinin bilik və təcrübələrini əks etdirən təyinat matrisi nöqteyi-nəzərdən təklif olunan heyət strukturunu təqdim etməsi (aşağıdakı nümunəyə baxın), təklif edilən bütün təlimçilərin tərcümeyi-halları;

Təlimçilərin tapşırıq matrisi

No Təlim modulu

Təklif edilmiş təlimçi

Müvafiq bilik

Müvafiq təcrübə

Maliyyə Təklifi:

� Təlimlər üçün günlük ödənişlər

� Təlimlərin və hesabatların hazırlanması üçün gündəlik ödənişlər

� Təlim materialları üçün xərclər

� Bütün iştirakçıların Avropa daxilində səfər və pul vəsaitləri üzrə bütün xərclər

� Tərcümə xidmətləri üzrə xərclər


Hesabatı -


F. NÖVBƏTI ADDIMLAR

Bu tapşırığın sonuncu fəslində növbəti addımların xülasəsi verilir, buraya ən vacib təlim sahələri üzrə Texniki Tapşırıqlar, Akkreditasiya və Sertifikatlaşdırma Sistemi üzrə təkliflərin hazırlanması, Əməkdaşlıq və Tvinninq Sazişi üzrə təlimatların tərtib edilməsi, təlimlərin prioritetləşdirilməsi üçün Seminarın Planlaşdırılması və yekun olaraq tenderə çıxarılmalı olan təlimlərin planlaşdırılması prosesində “Azərsu” ASC-nin İnsan Resursları şöbəsinə dəstək verən 2013-cü il üçün Təlim Planı Hesabatının strukturunun hazırlanması daxildir.

Ən mühüm təlim sahələri üçün Texniki Tapşırıq

2013-cü il tarixdə keçiriləcək tender proseslərində “Azərsu” ASC-nin İnsan Resursları şöbəsinə dəstək vermək məqsədilə, əcnəbi ölkələrdə təlimlərin həyata keçirilməsi və “Azərsu” ASC-nin gələcək inkişafını daha da sürətləndirən dörd təlim sahəsi üzrə Texniki Tapşırığın hazırlanması tövsiyə olunur.

1) GGS yanaşması vasitəsilə paylayıcı şəbəkələrdə su itkisinin azaldılması,

2) Rəhbər işçilər üçün iqtisadi məqsədlər,

3) İnsan resursları, ümumi idarəetmə məsələləri və liderlik psixologiyası,

4) Su mühəndisliyi məsələləri

Bu sahələr su və kanalizasiya xidmətlərinin kommersiyalaşdırılmasında “Azərsu” ASC-yə dəstək verə bilər. Təcrübə səfərləri və təqaüd proqramları təlimləri digər ölkələrdə öyrənilmiş vacib qiymətləndirilmiş dərslərin mənimsənilməsinə kömək edə bilər.

Akkreditasiya və Sertifikatlaşdırma Sistemi

Sertifikatlaşdırma sistemi həyata keçirilmiş təlimlərə dəyər verir. Sertifikatlaşdırma sistemi müəyyən təlim mövzularının standartlaşmasına kömək edir, çünki müəyyən edilmiş hədəf qruplarının ehtiyacı olduğu həmin mövzuların təkrar edilməsi mümkün olmalıdır. Bu yolla iştirakçılar “Azərsu” ASC-nin və törəmə müəssisələrin tələblərinə cavab verən eyni bilik, vərdiş və bacarıqlarınmübadiləsini həyata keçirə bilərlər.

Müxtəlif sertifikatlarda müxtəlif tədris səviyyələrinin əks olunmasına, baxmayaraq, vahid sertifikatlaşdırma iştirakçıları təlim kurslarında iştirak etməyə həvəsləndirəcəkdir. Aydındır ki, sertifikatın əldə edilməsi yeni peşəkar biliklərə yiyələnmə r nəticəsi kimi orta müddətdə məvacibin artırılmasına təsir göstərməlidir.

Əməkdaşlıq və Tvinninq Sazişi

Fəal Təlim Planı ilə əməkdaşlıq və tvinniq sazişinin sıx əlaqələndirilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Düşünürük ki, bu əlaqə əməkdaşlıq və tvinninq sazişini uğurlu etmək üçün zəruridir. Faydalar aşağıdakılar ola bilər:

� Yüksək idarəetmə səviyyələrindəki rəsmi səfərlər gələcək əməkdaşlığa aparan yol ola bilər.


Hesabatı -


� Hər iki əməkdaş tərəfindən imzalanan Anlaşma Memorandumu hər iki əməkdaşın baxışlarını və məqsədlərini nümayiş etdirə bilər. Memorandum həmçinin əməkdaşlıq çərçivəsinin də icmalını təmin edə bilər.

� Müxtəlif departamentlər, şöbələr və törəmə müəssisələr arasındakı birbaşa əməkdaşlıq öhdəliklərin yerinə yetirilməsini və gündəlik iş həyatında birbaşa əlaqələrin möhkəmlənməsini təmin edə bilər.

� İllik ümumi Tədbir proqram üzərində həvəsləndirici təsirə malikdir.

� Praktiki əməkdaşlığın möhkəmlənməsini təmin edən şöbənin təsis edilməsi tövsiyə olunur, təcrübə sübut edir ki, tvinniq sazişi adətən tək şəkildə fəaliyyət göstərmir.

� Təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsinə əsasən, aşağıdakı mövzular əhatə edilə bilər (1) strateji planlama, (2) biznes planlaması, (3) texniki xidmət planlaması, (4) çirkab su təmizləyici qurğuların istismarı, (5) laboratoriyalarda su analizləri (6) insan resurslarının inkişafı.

Aşıya İnkişaf Bankı (AİB) Lissabon Su Müəssisəsi ilə birlikdə tvinninq sazişinə start vermişdir. Təcrübələr və öyrənilmiş dərslər “Azərsu” ASC ilə dünyanın digər müəssisələri arasında sazişlər üzrə gələcək planlarına daxil edilməlidir.

Prioritet təlimlər üçün seminarların planlaşdırılması

Prioritet təlimlər üçün hansı Texniki Tapşırığın hazırlanmasına əsasən, müxtəlif tərəfdaşlarla keçirilən seminar təlimlərin prioritetləşdirimə prosesinə dəstək verə bilər. Buna baxmayaraq, növbəti hazırlıq müzakirələri üçün, biz aşağıda verilənlərin nəzərə alınmasını təklif edirik:

� Tamlıq baxımından, bu hesabatda təqdim edilmiş kadr potensialının gücləndirilməsi və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsinin nəzərdən keçirilməsi.

� Təlimlərin məzmunu, təklif edilən təlim formaları və vaxt müddəti baxımından bu hesabatda təqdim edilən təlim planının nəzərdən keçirilməsi.

� Təlimlərin prioritetləşdirmə prosesi üçün göstəricilərin nəzərdən keçirilməsi.

� Hazırlanmış Texniki Tapşırıq üzrə təlimlərin prioritetləşdirilməsi.

� Tenderə çıxarılacaq təlimlər üzrə Texniki Tapşırıq üçün təklif edilən strukturun nəzərdən keçirilməsi.

� “Azərsu” ASC-ni və törəmə müəssisələri gələcək inkişaf yollarında dəstəkləyə biləcək təlim konsepsiyaları üçün əhəmiyyətli olan istənilən digər məsələlər.

2013-cü il üçün təlim planı

2013-cü il üçün Təlim Planı təlimlərin planlaşdırılması istiqamətində “Azərsu” ASC-nin İnsan Resursları şöbəsinə dəstək ola bilər. Tərəfdaşların iştirak etdiyi seminarda qəbul edilmiş Təlim Planı baza rolunu oynayacaqdır, belə ki, bu Plan tenderə çıxarılacaq təlimlər üçün əsas sənəddir.

Təlim Planı Hesabatı aşağıdakı kimi tərtib edilə bilər:

� İl üçün prioritetləşdirilmiş təlimlər � Təlimlərin ümumi sayı � Təlimlərin növü (kateqoriya və mövzulara əsasən)


Hesabatı -


� Hədəf qrupları: vəzifələr, ixtisaslar, iştirakçıların sayı � Təlimin forması (məs. auditoriya daxili, təcrübə səfərləri, təqaüd proqramları və s.) � Vaxt müddəti: təlim modullarının sayı və müddəti � Müəyyən olunmuş büdcə � Davametmə ehtiyacları

Yuxarıda göstərilənlərə və növbəti fəsildə təqdim olunan Texniki Tapşırığa əsasən, İnsan Resursları şöbəsi 2013-cü il üçün təlimlərin təşkil edilməsi iqtidarında olacaqdır .

Frankfurt am Main, Almaniya

30 noyabr, 2012

Joachim Breul


Hesabatı -


Əlavə 1

İyul 2012 tarixdə “Azərsu” ASC-nin

Törəmə Müəssisələrinə təqdim edilmiş

Sorğulardan əldə edilən cavablar


Hesabatı -


TAPŞIRIQ: “AZƏRSU” ASC ÜÇÜN TƏLİM EHTİYACLARININ QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ

İSTİNAD: Tapşırığın hazırlıq mərhələsi

KİMƏ: “Azərsu” ASC-nin İnsan Resursları şöbəsinə

SURƏTİ: Departament Müdirlərinə

KİMDƏN: Joachim Breul, MACS

TARİX: 29.06.2012 YER: Bakı

CONTENT:

» Giriş

» Fəaliyyət sahəsi üzrə çalışmalar üçün yardımçı məlumatın siyahısı

» Gələcək planlar

» GİRİŞ

Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi “Azərsu” ASC üçün təlim ehtiyaclarının və

bacarıqların artırılması ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi məqsədi ilə tender keçirmişdir. Alman

təlim şirkəti – MACS bu ehtiyacları qiymətləndirmək məqsədilə Təhsil Nazirliyi ilə müqavilə

imzalamışdır. Bu çalışma su və kanalizasiya sektorunda təlim ehtiyaclarının qiymətləndirlməsi

sahəsində təcrübəsi olan Yoaxim Broyl adlı sosial ekspert tərəfindən həyata keçirilir. MACS

şirkəti Almaniyanın Frankfurt şəhərində yerləşir. Bu tapşırıq 25 iyun tarixində başlanmış və

“Azərsu” ASC-nin departament və şöbə müdirləri ilə bir sıra görüşlər keçirilmişdir. Đlkin

mərhələdə, bizim müsahibələrimiz əsas etibarı ilə departament və şöbələrin iş strukturları,

qarşıya çıxan çətinliklər və təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi üzrə həyata keçirilir. Bu

görüşlərdən əldə olunan nəticələr iyul ayının sonları və avqust ayının əvvəllərində ölkəyə

gələcək mühəndislər və iqtisadçı tərəfindən daha ətraflı sorğuların keçirilməsində baza rolunu

oynayacaqdır. Bu baza əsasında biz, təlim ehtiyaclarını qiymətləndirəcək və daha prioritet

sahələr üçün təlimlərin keçirilməsi məqsədi ilə texniki tapşırıq hazırlayacağıq. Bu texniki

tapşırıq 2012 və 2013-cü ildə tenderə çıxarılacaq təlim mövzuları üzrə baza rolunu

oynayacaqdır. Eyni zamanda, biz Sukanal idarələrinin özləri tərəfindən təlim ehtiyaclarının

qiymətləndirilməsini xahiş edirik. Bu məqsədlə, sənədə əlavə edilmiş kiçik bir sorğu vərəqi

tərtib etmişik. Bu suallara cavab verməyiniz və daha sonra göstərilən elektron ünvana

göndərməyiniz xahiş olunur:


Hesabatı -


1. Öz iş fəaliyyətiniz barədə qısaca məlumat verin.

1) Ağdaş-Sukanal: Əhalinin içməli su ilə təchiz edilməsi

2) Gədəbəy-Sukanal: Əhalinin keyfiyyətli su ilə təchiz edilməsi.

3) Qax-Sukanal: Əhalinin su ilə təmin edilməsi, magistral və kənd daxili su kəmərlərinə texniki xidmət göstərmək, su xətlərində baş vermiş qəzaların aradan qaldırılması və ödənişlərin yığılması

4) Qazax-Sukanal: Əhaliyə su və kanalizasiya xidmətlərinin göstərilməsi.

5) Göyçay: “Göyçay Sukanal” ASC əhalini və digər istehlakçıları içməli su və kanalizasiya xidmətləri ilə təchiz edir.

6) Hacıqabul-Sukanal: Hacıqabul Sukanal idarəsi əhalini su təchizatı ilə təmin edir

7) Ceyranbatan su kəmərləri idarəsi: Ceyranbatan Su Kəmərləri idarəsinin əsas fəaliyyəti suyu Ceyranbatan gölündən götürərək su təmizləyici qurğularda emal edərək tam içməli hala gətirib, zərərsizləşdirdikdən sonra Bakı və Sumqayıt şəhərlərinə və eləcə də Abşeron rayonunun qəsəbə və kəndlərinə nəql eləməkdən ibarətdir.

8) Masallı-Sukanal: Əhaliyə su və kanalizasiya xidmətlərinin göstərilməsi.

9) Mingəçevir-Sukanal: Su təchizatı və kanalizasiya xidmətlərinin göstərilməsi, avadanlıq, boru xətləri və qurğuların cari və əsaslı təmiri.

10) Müəyyən edilməmişdir 1: Su satışından əldə edilən gəlirlə Müəssisənin dayanıqlığını təmin etmək

11) Müəyyən edilməmişdir 2: Müəssisənin əsas məqsədi Cəmiyyətin tabeliyində olan idarələrin təchizat və mal mübadiləsinin aparılmasına kömək etmək və kommersiya, marketinq və anbar xidmətlərinin həyata keçirilməsidir.

12) Müəyyən edilməmişdir 3: Fəaliyyətimizə daxildir: Təmir-bərpa işləri, quyuların qazılması və su sayğaclarının quraşdırılması.

2. Üzləşdiyiniz mövcud çətinliklər hansılardır?

1) Ağdaş-Sukanal: Yay aylarında əhalinin su ilə təchizatında çatışmazlıqlar var.

2) Gədəbəy-Sukanal: Su xətlərinin köhnə olması. Rayonda kanalizasiya sisteminin olmaması. Əhalinin su ilə tam təmin olunmaması.

3) Qax-Sukanal: Mövcud su və kanalizasiya sisteminin həddindən artıq köhnə olması üzündən qəzaların tez-tez baş verməsi və həmin qəzaların aradan qaldırılması üçün mövcud texnika və avadanlığın olmaması. Əhalinin istifadə etdiyi suyun pulunun ödənilməməsi

4) Qazax-Sukanal: Su və kanalizasiya xətlərinin köhnəlməsi, müasir tələblərə cavab verməməsi, lazım olan avadanlıqların, maşın və mexanizmlərin olmaması.

5) Göyçay: Göyçay rayonuna içməli su 3 mənbədən (Göyçay çayından, artezianlardan , bulaqlardan) verilir. Göyçay çayında yerləşən kaptaj artıq 20 ildən artıqdır ki,çayda baş verən daşqınlar nəticəsində dağılıb sıradan çıxmışdır. Uzun illər çay suyu bir başa şəhərin su şəbəkəsinə verildiyindən borular lillə dolmuşdur. Bu da şəbəkədə tez- tez tıxacların və qəzaların baş verməsinə səbəb olur. Şəhərin su şəbəkəsində borular köhnəlmişdir, istismar müddəti bitmişdir və boruların çox hissəsi çuqun olduğundan xidmət göstərməkdə çətinliklər yaranır. Bundan başqa lilli sular şəhərin kanalizasiya sisteminə də ciddi ziyan vurmuşdur. Belə ki, kanalizasiya şəbəkəsinin çox hissəsi lillə dolmuşdur və bu da çoxlu sayda tıxacların yaranmasına səbəb olur. Şəhər əhalisinə lilli çay suyu verildiyi üçün su pulunun yığılmaslnda çətinliklər yaranır.

6) Hacıqabul-Sukanal: Kadr axınında problemlərimiz var. Xüsusən nəzarətçi vəzifəsinin ştat cədvəlində artırılmasına ehtiyac var.

7) Ceyranbatan su kəmərləri idarəsi: Əsas çətinliklərimiz magistral boru kəməri xətləri üzərində aparılan qeyri-qanuni tikililər xətlərdə əmələ gələn hər hansı bir qəzanın aradan


Hesabatı -


qaldırılmasında çətinliklər törədir.

8) Masallı-Sukanal: Su haqlarının yığılması, kanalizasiya xətlərinin köhnə olması, xətlərin tez-tez tutulması, elektrik mühərriklərinin sıradançıxması.

9) Mingəçevir-Sukanal: Boru xətləri köhnədir və tez-tez partlayır. Su təmizləyici qurğular köhnə olduğundan əhali suyun keyfiyyəti haqqında şikayətlər edir. Quraşdırılmış su sayğacları sıradan çıxır və əhalinin haqlı şikayətlərinə səbəb olur.

10) Müəyyən edilməmişdir 1: Uzunmüddətli istismar dövründə boruların və avadanlıqların sıradan çıxması

11) Müəyyən edilməmişdir 2: Elmi-tədqiqat innovasiyalarının istehsala tətbiqində çətinliklər var

12) Müəyyən edilməmişdir 3: Yeni texnologiyaların həm istehsal sahəsinə, həm də idarəetməyə tətbiqində informasiya resurslarının çatışmazlığı.

3. Gələcəkdə qarşıya çıxa biləcək çətinliklər və gələcək investisiyalar (tikinti işləri) barədə

məlumat verin?

1) Ağdaş-Sukanal: -

2) Gədəbəy-Sukanal: Rayon relyefinin dağlıq olması ilə əlaqədar, gələcəkdə tikinti işlərinin aparılmasında çətinliklər yarana bilər.

3) Qax-Sukanal: Hal-hazırda dövlət büdcəsi hesabına Qax rayon mərkəzində su təchizatı və kanalizasiya sisteminin yenidən qurulması işləri aparılır. Bununla yanaşı, idarə binasının tikintisi də nəzərdə tutulub.

4) Qazax-Sukanal: Su və kanalizasiya sistemlərinin yenidən qurulması.

5) Göyçay: Hal-hazırda Asiya Đnkişaf Bankı və Azərbaycan Hökuməti arasında bağlanmış müqaviləyə əsasən Göyçay şəhərinin su və kanalizasiya sistemlərinin yenidən qurulması layihəsi nəzərdə tutulmuşdur. Artıq layihə çərçivəsində işlərə başlanılmışdır. Gələcəkdə qarşıya çıxa biləcək çətinlik layihədə içməli su mənbəyi olaraq subartezianların qəbul olunmasıdır. Bu da ona görədir ki, subartezian sularının istehsal etdiyi suyun maya dəyəri baha olur. Bundan başqa gələcəkdə qarşıya çıxa biləcək çətinliklərdən biri də Göyçay rayonunun kəndlərinin içməli su ilə təmin olunmasıdır. Gələcəkdə bu çətinliyin qarşısının alınması üçün yeni layihələrin ( tikinti işlərinin ) olması məsədə uyğundur.

6) Hacıqabul-Sukanal: -

7) Ceyranbatan su kəmərləri idarəsi: Baş su təmizləyici qurğuların uzun müddətli istismarı nəticəsində aşınması, avadanlıqların müasir dövrün tələblərinə cavab verməməsi gələcəkdə çətinliklər törədəcəkdir. Bu səbəbdən 6,0 m3/san məhsuldarlıqlı yeni ultra filtrasiya qurğularının layihəsi həyata keçirilir. Eyni zamanda mövcud su təmizləyici qurğularda müasir tələblərə cavab verən rekonstruksiya işlərinin aparılması nəzərdə tutulmuşdur.

8) Masallı-Sukanal: -

9) Mingəçevir-Sukanal: Bildiyiniz kimi, hal-hazırda Su Təchizatı və Kanalizasiya Xidmətlərinin yenidən qurulması layihəsi həyata keçirilir.

10) Müəyyən edilməmişdir 1: Kənddaxili su xətlərinin və ötürücü qurğuların yenilənməsi

11) Müəyyən edilməmişdir 2: Đndiyə qədər heç nə nəzərə alınmamışdır.

12) Müəyyən edilməmişdir 3: Sinifləndirmə çətindir. Eyni zamanda, gələcək investisiyalar barədə məlumatlar kifayət qədər deyil.


Hesabatı -


4. Öz Sukanal idarənizin heyəti üçün təlim ehtiyaclarını necə müəyyən edirsiniz?


2) Gədəbəy-Sukanal: -

3) Qax-Sukanal: -

4) Qazax-Sukanal: -

5) Göyçay: Bu gün Göyçay rayonunda yeni layihə üzrə işlər gedir.Görülən işlər müasir tələbata uyğundur və müasir tələbata uyğun işçi heyəti lazımdır.Buna görədə bütün şöbələr üzrə təlimlərə ehtiyac var.


7) Ceyranbatan su kəmərləri idarəsi: Baş su təmizləyici qurğularda müasir tələblərə cavab verən rekonstruksiya işləri aparılan zaman avtomatik idarə olunma sistemi üçün müəyyən treninqlərin aparılması nəzərdə tutulmalıdır. Istər idarə heyəti istərsə də avadanlıqlarla işləyən mütəxəssislərin həmin avadanlıqları normal qaydada istismar etməyi bacarmalıdır. Əks halda avdanlıqlar tez bir zamanda sıradan çıxa bilər.


9) Mingəçevir-Sukanal: Đş əsnasında müəyyən etmək olar.

10) Müəyyən edilməmişdir 1: Yeni avadanlıqların alınması, su və kanalizasiya xətlərin yenidən qurulması zamanı

11) Müəyyən edilməmişdir 2: Biz fəaliyyət prosesləri zamanı meydana çıxan vəziyyətləri şöbə müdirləri ilə müzakirə edirik.

12) Müəyyən edilməmişdir 3:Müəssisə üçün təlim ehtiyaclarının müəyyən edilməsi üzrə formalaşmış metodologiya və mexanizmlər mövcud deyil. Eyni zamanda, təlim ehtiyacları barədə qərarlar rəhbərliyin rəyləri və müşahidələrinə əsasən qəbul edilir.

4.1. Texniki istismar sahəsi üzrə mütəxəssislərin bilikləri?

1) Ağdaş-Sukanal: Qənaətbəxş

2) Gədəbəy-Sukanal: Qənaətbəxş

3) Qax-Sukanal: normal

4) Qazax-Sukanal: Qənaətbəxş

5) Göyçay: Texniki istismar sahəsində mütəxəssislərin istehsalat təcrübələri normaldır. Lakin bilik səviyyələri aşağı səviyyədədir.

6) Hacıqabul-Sukanal: Traktorumuz köhnədir. Yük avtomobili tam nasaz vəziyyətdədir və işləmir. Yeni traktora və yük avtomobilinə ehtiyac var.

7) Ceyranbatan su kəmərləri idarəsi: Texniki istismar sahəsi üzrə mütəxəssislərin bilikləri yaxşıdır.

8) Masallı-Sukanal: Qənaətbəxş

9) Mingəçevir-Sukanal: Normal

10) Müəyyən edilməmişdir 1: Yeni qurulan su və kanalizasiya qurğularının istismarı üçün qeyri-kafi hesab edilir

11) Müəyyən edilməmişdir 2: Bu sahədə mütəxəssislərin fəaliyyətləri qənaətbəxşdir, lakin innovasiyalar haqqında məlumatın təmin edilməsi tövsiyə edilir.

12) Müəyyən edilməmişdir 3: Normal

4.2.


Hesabatı -


4.3. Maliyyə işləri üzrə mütəxəssislərin bilikləri?


2) Gədəbəy-Sukanal: yaxşı

3) Qax-Sukanal: normal

4) Qazax-Sukanal: Yaxşı

5) Göyçay: Gəlirlərin hesablanması,toplanması və digər maliyyə işləri qaydasında getsədə bu sahədəki işçilərin, xüsusi olaraq komersiya qrupunda çalışanların bilik səviyyələri aşağı səviyyədədir.

Müasir uçotun (BMHS) öyrənilməsi zərurəti və işçilərin mühasibat uçotu üzrə biliklərinin artırılması.


7) Ceyranbatan su kəmərləri idarəsi: Əsas və dövriyyə vəsaitlərinin, əmək haqlarının hesablanması üzrə mütəxəssislərimiz var və onların bilikləri normaldır. Gəlirlərin toplanmsı “Sukanal” idarələri tərəfindən icra olunur.


9) Mingəçevir-Sukanal: Qənaətbəxş

10) Müəyyən edilməmişdir 1: Maliyyə işləri mərkəzləşmiş aparıldığı üçün kafi qəbul edilir

11) Müəyyən edilməmişdir 2: BMHS üzrə maliyyə hesabatlarının aparılması üçün mühasiblər öz biliklərini Beynəlxalq Standartlara uyğun təkmilləşdirməlidirlər.


4.4. Satınalma və təchizat üzrə mütəxəssislərin bilikləri?



3) Qax-Sukanal: Đdarədə belə bir xidmət sahəsi yoxdur və fəaliyyət göstərmir

4) Qazax-Sukanal: Normal

5) Göyçay: Mərkəzləşdirilmiş qaydada material təchizatının öyrənilməsi və material bazasının yaradılması.


7) Ceyranbatan su kəmərləri idarəsi: Satınalmalar “Azərsu” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti tərəfindən icra olunur.Təchizat üzrə mütəxəssislərin bilikləri normaldır.


9) Mingəçevir-Sukanal: Bizim təchizat üzrə işçilərimiz yoxdur. Ancaq bir nəfər anbardarımız var və o da öz işini normal aparır.

10) Müəyyən edilməmişdir 1: “Azərsu” ASC və “Birləşmiş Sukanal” MMC-nin mütəxəssisləri tərəfindən aparılır

11) Müəyyən edilməmişdir 2: Bu sahədə mütəxəssislərin fəaliyyətləri qənaətbəxşdir, lakin innovasiyalar haqqında məlumatın təmin edilməsi tövsiyə edilir.



Hesabatı -


4.5. Müştəri əlaqələri üzrə mütəxəssislərin bilikləri?



3) Qax-Sukanal: Normal

4) Qazax-Sukanal: -

5) Göyçay: Müasir tələblərə cavab verən abonent bazasının yaradılması,kommersiya və mühasibatlığın öyrənilməsi.


7) Ceyranbatan su kəmərləri idarəsi: Abonentlər ilə əlaqələrimiz olmur. Biz suyu içməli hala gətirərək nəql elətdiririk. Abonentlərlə “Sukanal” idarələri əlaqəli işləyirlər.


9) Mingəçevir-Sukanal: Normal

10) Müəyyən edilməmişdir 1: Qənaətbəxş hesab edilir

11) Müəyyən edilməmişdir 2: Müəssisənin Cəmiyyət ilə qarşılıqlı əlaqələri var, bu sahə üzrə hazırlıqlar kifayət edir

12) Müəyyən edilməmişdir 3: Biz abonentlərə birbaşa xidmət göstərmirik.

4.6. Heyətin idarə edilməsi üzrə mütəxəssislərin bilikləri?


2) Gədəbəy-Sukanal: Yaxşı

3) Qax-Sukanal: Normal

4) Qazax-Sukanal: Yaxşı

5) Göyçay: Heyətin idarə edilmə qaydalarının təkmilləşdirilməsi.

6) Hacıqabul-Sukanal: Đdarəçilikdə mütəxəssislərin təliminə ehtiyac var.

7) Ceyranbatan su kəmərləri idarəsi: Heyətin idarə edilməsi üzrə mütəxəssislərin bilikləri normaldır.


9) Mingəçevir-Sukanal: Qənaətbəxş

10) Müəyyən edilməmişdir 1: Qənaətbəxş hesab edilir

11) Müəyyən edilməmişdir 2: Bu sahədə vəziyyət normaldır, lakin psixoloji təlimlərə ehtiyac var


4.7. Müştərək fəaliyyət, koordinasiya və kommunikasiya?



3) Qax-Sukanal: -

4) Qazax-Sukanal: -

5) Göyçay: Digər instansiyalarla kommunikasiya şəbəkələrinin yaradılması.


7) Ceyranbatan su kəmərləri idarəsi: Ceyranbatan Su Kəmərlri idarəsindən ötürülən su xətlərində baş verən qəza hallarında işçilər müştərək fəaliyyət göstərir.


9) Mingəçevir-Sukanal: Müştərək fəaliyyətimiz hesab etmək olar ki, “Birləşmiş Sukanal”


Hesabatı -


MMC ilədir

10) Müəyyən edilməmişdir 1: -

11) Müəyyən edilməmişdir 2: Şöbələr arası qarşılıqlı əlaqələr işin keyfiyyətinə müsbət təsir edir. Bu sahədə işlər əlaqəli şəkildə həyata keçirilir.

12) Müəyyən edilməmişdir 3: Müştərək fəaliyyət, koordinasiya və kommunikasiya üzrə fəaliyyətlərin təşkili və təkmilləşdirilməsi üçün, biz yerli şəbəkə, sənədlərin elektron dövriyyəsi və bütün işçilərin internetə çıxışını təmin etmək üçün “bir işçi-bir kompüter” prinsipini həyata keçirməliyik.

4.8. Đdarəetmə və liderlik?

1) Ağdaş-Sukanal: Dəyərli heyətin seçilməsi və heyətin Müəssisədən axının qarşısının alınması.


3) Qax-Sukanal: -

4) Qazax-Sukanal: -

5) Göyçay: Đşçilərə münasibəti və abonentlərə xidmət səviyyəsinin yüksəldilməsi.


7) Ceyranbatan su kəmərləri idarəsi: Idarəetmədə rəhbərliklə işçilər arasında mütəşəkkil görüşlər keçirilir, hər hansı problem yarandıqda müdriyyət tərəfindən tez bir vaxtda həll olunur və s.


9) Mingəçevir-Sukanal: -


11) Müəyyən edilməmişdir 2: Đdarəetmə üfüqi xətt üzrə həyata keçirilir


4.9. Strategiyalar və strateji ideyalar?



3) Qax-Sukanal: -

4) Qazax-Sukanal: -

5) Göyçay: Müasir tələblərə cavab verən nümunəvi xidmət sahəsi yaratmaq.


7) Ceyranbatan su kəmərləri idarəsi: “Azərsu” ASC-nin missiyasına uyğun olaraq hazırlanmış strategiyaya əsaslanaraq planlar yerinə yetirilir.



10) Müəyyən edilməmişdir 1: Əhalini keyfiyyətli su ilə təmin etmək və xidmət haqların toplanmasında yüksək nəticələr əldə etmək

11) Müəyyən edilməmişdir 2: Fəaliyyət sahəmizin genişləndirilməsi və yeni şöbələrin açılması nəzərdə tutulur və təlimlər yeni heyətin biliyinin artırtılmasına yönəldilməlidir.

12) Müəyyən edilməmişdir 3:

4.10.


Hesabatı -


4.11. Digər?



3) Qax-Sukanal: -

4) Qazax-Sukanal: -

5) Göyçay: Gələcəkdə müstəqil fəaliyyət göstərmək üçün maddi-texniki baza yaratmaq.


7) Ceyranbatan su kəmərləri idarəsi.: -






5. Müvəffəqiyyətli təlimin göstəriciləri hansılardır (təlimi uğurlu etmək üçün nə lazımdır)?



3) Qax-Sukanal: -

4) Qazax-Sukanal: -

5) Göyçay: Öyrənilmiş biliklərin praktikada tətbiq olunması.


7) Ceyranbatan su kəmərləri idarəsi: Müvəffəqiyyətli təlimin göstəriciləri əsasən normal bilikli mütəxəssislərin hazırlanması, normal biliyə yiyələnmək.


9) Mingəçevir-Sukanal: Bu sualın cavabı təlimin təşkilatçılarından asılıdır.

10) Müəyyən edilməmişdir 1: Biliyin təcrübəyə tətbiq edilməsi

11) Müəyyən edilməmişdir 2:Təlimlərin praktika ilə müştərək şəkildə aparılması

12) Müəyyən edilməmişdir 3: Biz uğurlu təlimi aşağıdakı kimi nəzərə ala bilərik: Əgər iştirakçı öyrəndiyi bilikləri təlimlərdən sonra fəaliyyətinə tətbiq edə bilirsə, o zaman bu müvəffəqiyyətli təlimdir.

6. Təlim mütəxəssisindən siz nə gözləyirsiniz?



3) Qax-Sukanal: -

4) Qazax-Sukanal: -

5) Göyçay: Bütün sahələr üzrə müasir tələblərə cavab verən biliklərin öyrədilməsi.


7) Ceyranbatan su kəmərləri idarəsi: Mövcud sistemlərin inkişafda olan yeni qurğu və avadanlıqlarla təchiz olunması üçün təkliflərini hazırlayaraq həmin təkliflərin həyata keçməsi üçün öz başarıq və qabiliyyətlərindən istifadə etmək, texnika və texnologiyanın inkişafına uyğun olaraq işçi heyətin də inkişafında əlindən gələni əsirgəməməsi.




Hesabatı -


10) Müəyyən edilməmişdir 1: Yüksək bilik, dinləyicilərlə sıx əlaqə, verilən tövsiyələri əyani göstərmək

11) Müəyyən edilməmişdir 2: Təlimlərdən sonra fəaliyyət keyfiyyətinin təkmilləşdirilməsi

12) Müəyyən edilməmişdir 3: Təlim mütəxəssisi iştirakçıları həvəsləndirməli və öz təcrübəsini onlarla bölməlidir.

7. Müvafiq təlim formaları hansılardır (auditoriya, iş başında, vaxtaşırı, intervallarla)?



3) Qax-Sukanal: -

4) Qazax-Sukanal: -

5) Göyçay: Bütün formalar üzrə təlimlərə ehtiyac var.


7) Ceyranbatan su kəmərləri idarəsi: Đş başında təlim daha yaxşı təcrübə yığmaq vasitəsidir


9) Mingəçevir-Sukanal: Onu təlim təşkilatçıları müəyyən etsin.

10) Müəyyən edilməmişdir 1: Auditoriya və iş-başında

11) Müəyyən edilməmişdir 2: Đntervallar

12) Müəyyən edilməmişdir 3:

8. “Azərsu” ASC-də gələcək təlim proqramları çərçivəsində daha nələr nəzərə alına bilər?



3) Qax-Sukanal: -

4) Qazax-Sukanal: Yeni tətbiq olunan texnologiyalar haqqında məlumat və biliklərin artırılması nəzərə alına bilər.

5) Göyçay: Smart-kart tipli su sayğaclarının istismarı zamanı həm texniklərin,həm də kommersiya şöbəsi üzrə mühəndis və kompyuter operatorlarının bilik səviyyəsinin artırılmasına böyük ehtiyac var.


7) Ceyranbatan su kəmərləri idarəsi: Gələcək təlim proqramları çərçivəsində Mühasibat uçatu və hesabatı şöbəsinin - beynəlxalq mühasibat işinin öyrənilməsi, Kadrlar şöbəsinin - kadrların hazırlanması üzrə bilik səviyyələrinin yüksəldilməsi, Əməyin təşkili, iqtisadi təhlil və proqnozlaşdırma şöbəsinin - əməyin təşkili, illik planların işlənmə qaydasının yeni metodlarla öyrənilməsi, Təchizat şöbəsi - vəzifə borcunun daha da təkmilləşdirilməsi və s.





12) Müəyyən edilməmişdir 3: Hər sahədə mütəxəssislərin təlim kursları üçün xarici ölkələrə göndərilməsi və əcnəbi mütəxəssislərlə təcrübə mübadiləsi

Joachim Breul

Bakı, 28 iyun, 2012


Hesabatı -


MACS Management & Consulting Services GmbH Arnsburger Str. 64

60385 Frankfurt/Main Germany

E-Mail: [email protected] Phone: +49 (69) 943188-0

Fax: +49 (69) 943188-18

www.macsonline.de

Đdarəetmə

Thomas Schiller [email protected]

Matthias Hitzel [email protected]

Su

Alejandro Meleg [email protected]

Təlim və Moderasiya

Joachim Breul [email protected]

Enerji Səmərəliliyi

Holger Roentgen [email protected]

Documents

training.edu.aztraining.edu.az/images/content_files/990/az/macsreportaz.pdf · 2015-02-12 · MACS Management and Consulting Services Arnsburger Str. 64 60385 Frankfurt am Main, Almaniya