gamomcemlobaold.eqe.ge/uploads/Grifireba/GRIFIREBULEBI_2011/Bunmetyv... · 2019-01-23 · Cveni garemo 4 maswavleblis saxelmZRvanelo bunebismetyvelebaSi avtorebi: lia SalvaSvili (jgufis

საქართველოს სახელმწიფო გერბი

Cveni garemo 4maswavleblis

saxelmZRvanelobunebismetyvelebaSi

gamomcemloba

`meridiani~

Tbilisi • 2011

lia SalvaSvilimanana maWavariani

Cveni garemo 4maswavleblis saxelmZRvanelo bunebismetyvelebaSi

avtorebi:

lia SalvaSvili (jgufis xelmZRvaneli) – pedagogi, geografiul mecnierebaTa doqtori,

iakob gogebaSvilis premiis laureati

manana maWavariani – fizikosi

redaqtori – givi bojgua – filologi

dizaineri da damkabadonebeli – badri CugoSvili

mxatvroba da kompiuteruli grafika – ilia WrelaSvilisa

fotoebi – akaki muSkiaSvilisa

garekanis dizaini – nato yubaneiSvilisa

yvela ufleba daculia.

am saxelmZRvanelos arc erTi nawili, aranairi formiTa da saSualebiT,

iqneba es eleqtronuli Tu meqanikuri, ar SeiZleba gamoyenebul iqnes

gamomcemlis werilobiTi nebarTvis gareSe.

saavtoro uflebebis darRveva isjeba kanoniT.

©

Tbilisi, al. yazbegis gamz. 45

elfosta: [email protected]

CHVENI GAREMO (OUR NATURE) 4Teacher’s textbook in Natural Science

Authors Lia Shalvashvili, Manana MachavarianiRedactor Givi Bojgua

All rights reserved

© L. Shalvashvili, M. Machavariani, 2011© Publishing House MERIDIAN, 2011 45 Al. Kazbegi Ave., Tbilisi, Georgia Phone 832 39-15-22 E-mail: [email protected]© Second Edition, 2011

3

Semfaseblebis recenzia

4

Sinaarsi

koncefcia ......................................................................................5

erovnuli saswavlo gegma ...........................................................8

sagakveTilo Temebis saaTobrivi ganawileba ......................... 12

Sinaarsisa da miznebis ruka ...................................................... 13

gakveTilebis detaluri aRwera .............................................. 21

5

koncefcia

Cveni jgufis mier warmodgenili bunebismetyvelebis IV klasis saxelmZRvanelo (kompleqti – `Cveni garemo~), Sedgenilia axali erovnuli saswavlo gegmis mixedviT. igi efuZneba III klasis standarts da asaxavs IV klasis standartiT gansazRvrul mimarTulebebs:

1. cocxal samyaros;2. sxeulebsa da movlenebs; 3. dedamiwasa da garesamyaros; 4. adamiansa da garemos. kompleqtSi warmodgenil saswavlo masalaSi ganxorcielebulia am mimarTu lebebis

integrireba.sagakveTilo Temebis Sinaarsi da Tanamimdevroba mocemulia nacnobidan ucnobze,

martividan rTulze gadasvlis principiT.warmodgenili sagakveTilo Tematika, saswavlo miznebi, aqtivobebi, praqtikuli

samuSaoebi Tu unar-Cvevebi pasuxobs Tanamedrove pedagogikisa da fsiqologiis moTxovnebs, swavleba-swavlis axal meTodikas. igi orientirebulia `aRmoCenebis gziT swavlebaze~. moswavle swavlobs cdebis, eqsperimentebis saSua lebiT, viTardeba nabij-nabij, amowmebs sakuTar Zalebsa da SesaZleblobebs, uCndeba sakuTari Tavis rwmena, umuSavdeba adekvaturi TviTSefasebis unari, stimuli eZleva mis SemoqmedebiT iniciativas, rac ubiZgebs damoukidebeli kvleva-Ziebisaken.

problemur-kvleviTi meTodiT Catarebuli gakveTilebi da SemoTavazebuli aqtivobebi dadebiT saswavlo motivacias uqmnis bavSvs, sainteresosa da saxalisos xdis bunebismetyvelebis gakveTilebs.

saxelmZRvanelo - kompleqtSi Sedis: I. moswavlis wigni;II. moswavlis samuSao rveuli;III. moswavlis dakvirvebis dRiuri;IV. maswavleblis wigni.

I. moswavlis wigni

moswavle, saxelmZRvanelos daxmarebiT, daeufleba Ziri-Tad SemecnebiT unarebs. mas TandaTan gamoumuSavdeba kvlevis, saazrovno, socialuri, komunikaciis, TviTmarTvis unar-Cve-vebi. moswavle SeZlebs informaciis Sejamebas, sakuTari gamo-cdi lebis an dakvirvebis Sedegad miRebuli STabeWdilebebis gamoxatvas sxvadasxva saSualebiT (mag., TxrobiT, xatviT, xazebis SeerTebiT, Canawerebis gakeTebiT, pantomimiT), daskvnis damoukideblad gamotanas, mieCveva urTierT TanamSromlobas wyvilebsa da jgufebSi.

saxelmZRvaneloSi warmodgenili savarjiSoebi mravalfe-ro vania da sxvadasxva sirTulisaa.

gakveTilis struqtura mocemuliaSemdegi Tanamim devrobiT:

1. gakveTilis saswavlo miznebis miRweva saWiro aqti vo bebis Sesa bamisi savarjiSoebiT, didaqtikuri TamaSebiTa da praq tikuli samuSaoebiT;

2. Sejamebis saxiT mocemuli sagakveTilo teqsti;

6

3. masalis aTvisebis Semowmebisa da codnis ganmtkicebis mizniT warmodgenili rubrikebi: `Seamowme Seni codna~, `davaleba~.

IV klasis saxelmZRvaneloSi mocemulia sxvadasxva sirTulis praqtikuli samuSao, romelic emsaxureba standartiT gaTvalisiwnebuli misaRwevi Sedegebis Sesrulebas; warmodgenilia rubrika ̀ minda meti vicode~. masSi mocemulia saintereso sabunebismetyvelo masala, romelsac meoTxeklaselebi interesiT gaecnobian. damatebulia rubrika `moifiqre!~.

saxelmZRvanelo dayofilia Tavebad. yoveli Tavis yovel gakveTils aqvs qudi (Sesabamisi feris zoli), romelic asaxulia wignis SinaarsSi. gakveTils eTmoba erTi, ori, iSviaTad sami an oTxi gverdi. savarjiSoebTan mocemulia rubrikebis pirobiTi niSnebi.

II. moswavlis samuSao rveuli

saxelmZRvanelo-kompleqtis Semadgeneli nawilia moswavlis samuSao rveuli. igi gankuTvnilia moswavleTa damoukidebeli muSaobisaTvis da emsaxureba standatiT gaTvaliswinebuli misaRwevi Sedegebis Sesrulebas. samuSao rveuli moicavs 110 sxvadasxva donis savajiSos, romelic xels uwyobs moswavleebSi kvlevis, saazrovno, socialuri, komunikaciisa da TviTmarTvis unar-Cvevebis Camoyalibebas.

II. moswavlis dakvirvebis dRiuri

dakvirvebis dRiuris mizania, daexmaros moswavles garemoze, cocxal da aracocxal bunebaze, amindsa da mimdinare sezonur cvli lebebze dakvirvebis Sedegebis asaxvasa da TavmoyraSi. dRiurSi mocemuli kiTxvebis Sesabamisad moswavle akeTebs Canawerebs, msjelobs mewyvilesTan erTad; akvirdeba msofliosa da saqarTvelos rukebs, muSaobs konturul rukebze da pirobiTi niSnebis gamoyenebiT avsebs maT.

III. maswavleblis wigni

maswavleblis wignSi warmodgenili iqneba yvela gakveTilebis deta luri aRwe ra. gakveTilebis scenarebi mocemu lia im mizniT, rom maswavlebelma SeimuSaos sakuTari sagakveTilo varianti.

maswavleblisTvis gankuTvnil gakveTilebis dagegmvis cxrilebSi asaxulia: 1. gakve Tilis Tema; 2. saswavlo miznebi; 3. aqti vo bebi; 4. moswavleebis organizeba; 5. saga kve Tilo drois savaraudo gana wileba; 6. resursebi; 7. unarebis Sefaseba.

Sinaarsisa da miznebis rukaSi TiToeuli gakveTili saTvis gansaz Rvru lia gakveTilis Tema, mizani, standartiT gaTva li-s winebuli mimar Tu leba (Sesabamisi kodebiT) da gakveTilis Sedegi.

7

amgvarad, Cven mier warmodgenili bunebismetyvelebis IV klasis saxelmZRvanelo-kompleqti – `Cveni garemo~ uzrunvelyofs:

• moswavlis ukeT Seguebas lokaluri garemosadmi, mis swor ekologiur orientirebas;• garemos aRqmas uSualod sakuTar gamocdilebaze dayrdnobiT;• problemebis gadaWris xerxebis dauflebas;• moswavlis mier sakuTari Tavisa da garemomcveli cocxali Tu aracocxali obieqtebis

ukeT Secnobas;• damoukideblad muSaobis SesaZleblobas;• moswavlis SemecnebiTi unarebis, metyvelebis, emociuri sferos, SemoqmedebiTi

SesaZleb lobebis da saswavlo Cvevebis ganviTarebas;• globaluri azrovnebis dawyebas; lokalurad moqmedebas;• moswavlis dadebiTi pirovnuli Tvisebebis (urTierTTanamSromlobis, megobrobis,

pasuxis mgeblobis, damoukideblobis da a.S.) Camoyalibebas.

8

erovnuli saswavlo gegma

IV klasis bunebismetyvelebis standarti

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

ცოცხალი სამყარო სხეულები და მოვლენები

დედამიწა და გარესამყარო ადამიანი და გარემო

ბუნ.IV.1. მოსწავლეს შეუძლია ორგანიზმების სასიცოცხლო ციკლის აღწერა

ბუნ. IV.2. მოსწავლეს შეუძლია დაასახელოს ზოგიერთი ორგანიზმის ნიშან-თვისებების ადაპტაციური მნიშვნელობა

ბუნ.IV.3. მოსწავლეს შეუძლია ერთმანეთისგან განასხვავოს სითბოს გამტარები და არაგამტარები

ბუნ.IV.4.მოსწავლეს შეუძლია მაგნიტის მოქმედების აღწერა

ბუნ.IV.5.მოსწავლეს შეუძლია აღწეროს ბგერის წარმოქმნა და მისი წყაროები

ბუნ.IV.6.მოსწავლეს შეუძლია ზოგიერთი გეოგრაფიული ობიექტის აღწერა

ბუნ.IV.7.მოსწავლეს შეუძლია დედამიწის ფორმაზე მსჯელობა

ბუნ.IV.8. მოსწავლეს შეუძლია მზის სისტემის აღწერა

ბუნ.IV.9.მოსწავლეს შეუძლია პირადი და საზოგადოებრივი ჰიგიენის წესების დაცვა

ბუნ.IV.10. მოსწავლეს შეუძლია უსაფრთხო ქცევის წესების დაცვა

ბუნ.IV.11.მოსწავლეს შეუძლია გარემოზე ზრუნვის ელემენტარული წესების დაცვა

წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგები და მათი ინდიკატორები

მიმართულება: ცოცხალი სამყარო

ბუნ. IV. 1. მოსწავლეს შეუძლია ორგანიზმების სასიცოცხლო ციკლის აღწერა.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • აკვირდება ორგანიზმებს სასიცოცხლო ციკლის სხვადასხვა სტადიაზე, შედეგებს

წარმოადგენს ნახატების ან ჩანაწერების სახით. სვამს კითხვებს (მაგ., როგორ იცვლება თესლიდან აღმოცენებული მცენარე, როგორ იცვლება თავკომბალა?) და პოულობს პასუხებს;

• პოულობს მსგავსება-განსხვავებას სხვადასხვა ორგანიზმის სასიცოცხლო ციკლის სტადიებს შორის;

• საუბრობს სასიცოცხლო ციკლის ადაპტურ მნიშვნელობაზე; • აღწერს იმ ცვლილებებს, რომლებსაც სხვადასხვა მცენარე განიცდის სასიცოცხლო

ციკლის განმავლობაში (მაგ., თესლი-ნაყოფი-თესლი).

ბუნ. IV.2. მოსწავლეს შეუძლია დაასახელოს ზოგიერთი ორგანიზმის ნიშან-თვისებების ადაპტაციური მნიშვნელობა.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • აკვირდება და აღწერს მცენარეებისა და ცხოველების ზოგიერთ გარეგნულ ნიშანს

(მაგ., ეკლები, შეფერილობა, თესლის გავრცელების სამარჯვები, ცხიმის მარაგი,

9

საფარველი), რომლებიც ეხმარება მათ გარემოსთან შეგუებაში;• აღწერს ცხოველთა ქცევას (მაგ., მიგრაცია, ჯოგებად გაერთიანება, შთამომავლობაზე

ზრუნვა) და განმარტავს მის მნიშვნელობას გარემოსთან შეგუებაში;• იყენებს მოდელებს მფარველობითი, გამაფრთხილებელი შეფერილობის

ეფექტიანობის სადემონსტრაციოდ.

მიმართულება: სხეულები და მოვლენები

ბუნ. IV. 3. მოსწავლეს შეუძლია ერთმანეთისგან განასხვავოს სითბოს გამტარები და არაგამტარები.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • ატარებს მარტივ ცდებს სხვადასხვა მასალისაგან დამზადებული სხეულების

თბოგამტარობაზე დასაკვირვებლად, წარმოადგენს ცდის მონაცემებს და აკეთებს დასკვნებს;

• ჩამოთვლის სითბოს შენარჩუნების მაგალითებს ყოველდღიური ცხოვრებიდან (მაგ., ბინის თბოიზოლაცია, ბეწვის ტანსაცმელი, თერმოსი);

• ამოიცნობს საყოფაცხოვრებო ნივთებიდან თბოგამტარებს და თბოიზოლატორებს ან მათ განსხვავებული თბოგამტარობის მქონე ნაწილებს;

• გადაჭრის სითბოს შენარჩუნებასთან დაკავშირებულ სხვადასხვა ტიპის პრობლემას; • აღწერს ბუნებრივი თბოიზოლატორების (მაგ., ბეწვი, ბუმბული, ცხიმი) მნიშვნელობას

ორგანიზმებისთვის.

ბუნ. IV. 4. მოსწავლეს შეუძლია მაგნიტის მოქმედების აღწერა.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • ატარებს ცდებს მაგნიტის საშუალებით, სხვადასხვა მასალისგან დამზადებულ

სხეულებს აჯგუფებს მაგნიტთან ურთიერთქმედების მიხედვით;• აკვირდება ორი მაგნიტის პოლუსების ურთიერთქმედებას. განასხვავებს მაგნიტის

მიერ სხეულების მიზიდვას პოლუსებთან და სხვა ნაწილებთან; • ჩამოთვლის მაგნიტის გამოყენების მაგალითებს ყოველდღიური ცხოვრებიდან.

ბუნ. IV. 5. მოსწავლეს შეუძლია აღწეროს ბგერის წარმოქმნა და მისი წყაროები.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • აკვირდება სხვადასხვა ობიექტის მიერ გამოცემულ ბგერებს, განასხვავებს მათ

(ხმამაღალი, ხმადაბალი) და ამოიცნობს ბგერის წყაროს;• ატარებს მარტივ ცდებს და მსჯელობს ბგერის მილევაზე წყაროდან დაშორების

მიხედვით.

მიმართულება: დედამიწა და გარესამყარო

ბუნ. IV. 6. მოსწავლეს შეუძლია ზოგიერთი გეოგრაფიული ობიექტის აღწერა.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • ფერის მიხედვით ასხვავებს წყალსა და ხმელეთს გლობუსსა და რუკაზე; • აღწერს გეოგრაფიულ ობიექტებს, მათ შემადგენელ ნაწილებსა (მაგ., მდინარის

სათავე, შესართავი, კალაპოტი, მთის მწვერვალი, კალთა, ძირი) და მახასიათებლებს (მაგ., ჩქარი _მდორე, ციცაბო_დამრეცი);

• აკვირდება და აღწერს გეოგრაფიული ობიექტების თვალსაჩინო ცვლილებებს სეზონების მიხედვით, მონაცემებს წარმოადგენს კოლაჟების ან ჩანაწერების სახით.

10

ბუნ. IV. 7. მოსწავლეს შეუძლია დედამიწის ფორმაზე მსჯელობა.შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

• იყენებს დედამიწის სხვადასხვა გამოსახულებას, კოსმოსიდან გადაღებულ სურათებს და საუბრობს დედამიწის ფორმაზე;

• ადარებს სხვადასხვა ხალხის ადრინდელ შეხედულებებს დედამიწის ფორმის შესახებ; • აგროვებს ინფორმაციას მოგზაურებზე, აანალიზებს მას და მსჯელობს ამ მოგზაურების

წვლილზე დედამიწის ფორმის შესახებ წარმოდგენის ჩამოყალიბებაში; • დაიტანს კონტურულ რუკაზე გამოჩენილი მოგზაურების მარშრუტებს.

ბუნ. IV. 8. მოსწავლეს შეუძლია მზის სისტემის აღწერა.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • იყენებს ილუსტრაციებს და ახასიათებს მზის სისტემას (მაგ., პლანეტების სიდიდე,

დაშორება მზიდან); • ხატავს პლანეტებს და თანმიმდევრულად განალაგებს მზიდან დაშორების მიხედვით;• აღწერს აღჭურვილობასა და სატრანსპორტო საშუალებებს, რომლებიც გამოიყენება

კოსმოსში სამოგზაუროდ.

ბუნ. IV. 9. მოსწავლეს შეუძლია პირადი და საზოგადოებრივი ჰიგიენის წესების დაცვა.

მიმართულება: ადამიანი და გარემო

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • საუბრობს ზოგიერთი საკვები პროდუქტის შენახვის წესებზე და ამ წესების დაცვის

აუცილებლობაზე;• ზრუნავს საკლასო ოთახის და საცხოვრებელი ადგილის სისუფთავეზე (მაგ. განიავება

და სხვა);• აფასებს საზოგადოებრივი კვების და სავაჭრო ობიექტის (მაგ. სახლის მიმდებარე

ტერიტორიაზე არსებული ობიექტები) შესაბამისობას ჰიგიენურ ნორმებთან და ამის საფუძველზე აკეთებს არჩევანს თუ სად შეიძლება შეიძინოს საკვები.

ბუნ. IV. 10. მოსწავლეს შეუძლია უსაფრთხო ქცევის წესების დაცვა.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • ცნობს გრაფიკულ პირობით ნიშნებს (პიქტოგრამებს), რომლებიც ხელს უწყობს • მოსწავლის სწორ და უსაფრთხო ორიენტირებას საზოგადოებრივ ადგილებში;• ასახელებს ხანძრის გამომწვევ ძირითად მიზეზებს და მისი თავიდან აცილების გზებს; • წარმოადგენს ხანძრის გაჩენის შემთხვევაში ქცევისა და პირველადი დახმარების

წესებს სიმულაციური თამაშით;• მსჯელობს ჭექა-ქუხილის დროს ქცევის წესებზე (თავის შეფარება, ელექტრო

ხელსაწყოების და მობილურის მოხმარება);• მსჯელობს მზის დაკვრის, სხეულის გადახურების ან გადაციების თავიდან აცილების

გზებზე.

ბუნ. IV. 11. მოსწავლეს შეუძლია გარემოზე ზრუნვის ელემენტარული წესების დაცვა.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • აგროვებს მონაცემებს განსხვავებული წყაროებიდან (მაგ., ფოტოები, ილუსტრაციები,

უშუალო დაკვირვება) და იკვლევს საკუთარ საარსებო გარემოში ადამიანთა საქმიანობას წარსულში და დღეს და მის გავლენას ბუნებრივ გარემოზე. შედეგებს

11

წარმოადგენს კოლაჟის სახით;• იცავს ბუნებაში ცეცხლის მოხმარების წესებს (მაგ. კოცონისათვის ადგილის სწორად

შერჩევა და ჩაქრობა);• იცავს ბუნებაში საყოფაცხოვრებო ნარჩენების განთავსების წესს.

პროგრამის შინაარსი

1. სასიცოცხლო ციკლი: სასიცოცხლო ციკლის სტადიები, თესლი/აღმონაცენი/ზრდასრული მცენარე, კვერცხი/მატლი/ჭუპრი/პეპელა, ქვირითი/თავკომბალა/ბაყაყი.

2. ორგანიზმთა შეგუება გარემოსთან: სხვადასხვა საარსებო გარემოსთან ორგანიზმების შეგუების თავისებურებები, სტრუქტურული და ქცევითი შეგუების სახეები.

3. სითბოს გადაცემა. სითბოს გამტარი და არაგამტარი მასალები;ბუნებრივი და ხელოვნური თბოიზოლატორები.

4. მაგნიტიმაგნიტის თვისებები;მაგნიტის გამოყენება ყოფა-ცხოვრებაში;

5. ბგერაბგერათა მრავალფეროვნება.ბგერის წარმოქმნა და გავრცელება;ბგერის წყაროები (მაგ. მუსიკალური ინსტრუმენტი);

6. ხმელეთზე არსებული ზოგიერთი გეოგრაფიული ობიექტი წყალი და ხმელეთი გლობუსსა და რუკაზე; გეოგრაფიული ობიექტები და მათი ნაწილები: სათავე, შესართავი, კალაპოტი, მთის ძირი, მწვერვალი, კალთა და სხვ. გეოგრაფიული ობიექტების მახასიათებლები: ჩქარი, მდორე, ციცაბო, დამრეცი და სხვ. გეოგრაფიული ობიექტების მახასიათებლების სეზონური ცვლილება

7. მზის სისტემა პლანეტები და მათი ურთიერთგანლაგება;კოსმოსში სამოგზაურო ტრანსპორტი და აღჭურვილობა;

8. დედამიწის ფორმადედამიწის ფორმა. ძველ ხალხთა წარმოდგენა დადამიწის ფორმაზე; მოგზაურები _ აღმოჩენები;

9. სასწავლო რუკასაქართველოს ფიზიკურ-გეოგრაფიული და კონტურული რუკები. ჰორიზონტის მხარეები.

10. საზოგადოებრივი ჰიგიენა და უსაფრთხოებაჯანმრთელობა და დასასვენებელი ადგილები;საზოგადოებრივ ადგილებში უსაფრთხო ქცევის წესები და ორიენტირების მარეგულირებელი ნიშნები;ჯანსაღი კვება _ ჯანმრთელობის აუცილებელი პირობა;

12

sagakveTilo Temebis saaTobrivi ganawileba

saswavlo wlis ganmavlobaSi sul aris 32.5 saswavlo kvira.

bunebismetyvelebis swavlebas IV klasSi eTmoba kviraSi 3 saaTi:

32.5 × 3 = 97.5 saaTi;

97.5 sT. – 86 sT. = 11.5 saaTs.

amgvarad, maswavleblisTvis mTeli saswavlo wlis ganmavlobaSi gansazRvruli

sarezervo dro Seadgens 11.5 saaTs.

13

Sinaarsisa da miznebis ruka

gakv. №

gakveTilis Tema

gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegiakad.

saaTi

I Tavi _ xmeleTis zedapiri

1 wyali da xmeleTi rukaze

dakvirvebis unaris ganviTareba; rukis gaxseneba; ferebis mixedviT globussa da rukaze wylisa da xmeleTis garCeva; rukasTan sworad dgomis wesebis gacnoba; natifi motoruli Cvevebis ganviTareba (Zerwva)

dedamiwa da garesamyaro

bun.IV.6 moswavles SeuZlia zogierTi geografiuli obieqtis aRwera

2

2 wylis siRrme SeZlos martivi cdebis saSualebiT wylis siRrmis cvlilebaze dakvirveba; ferebis mixedviT rukaze wylis siRrmeebis garCeva; dakvirvebisa da daskvnebis gamotanis unaris ganviTareba



1

3 ruka da ferebi

SeZlos ferebis mixedviT, rukaze xmeleTis simaRleebisa dawylis siRrmeebis garCeva; rukaze mocemuli ferebis Sesabamisi mozaikis damzadeba-awyoba



2

4 mTa da misi nawilebi

SeZlos geografiuli obieqtis _ mTis aRwera da misi Semadgeneli nawilebis dasaxeleba; Seqmnas mTis martivi pirobiTi niSani



1

5/6

mTa da misi nawilebi (gagrZeleba)

SeZlos mTis Semadgeneli nawilebisa da misi maxasiaTeblebis aRwera; rukasTan muSaobis unaris ganviTareba; kvlevisa da TviT-marTvis unar-Cvevebis ganviTareba



2

7 mdinare da misi nawilebi

SeZlos geografiuli obieqtis _ mdinaris aRwera da misi Semadgeneli nawilebis dasaxeleba; Seqmnas mdinaris martivi pirobiTi niSani



1

8 mdinare da misi nawilebi (gagrZeleba)

SeZlos mdinaris Semadgeneli nawilebisa da misi maxasiaTeblebis aRwera; rukasTan muSaobis unaris ganviTareba



1

9 mdinaris napiri da Senakadebi

SeZlos orientireba mdinaris dinebis mixedviT; gansazRvros mdinaris marjvena da marcxena napiri; kvlevisa da TviTmarTvis unar-Cvevebis ganviTareba



1

10 tba SeZlos geografiuli obieqtis _ tbisa da misi maxasiaTeblebis (sidide, siRrme) aRwera; rukasTan muSaobis unaris ganviTareba; Seqmnas tbis martivi pirobiTi niSani



1

14

gakv. №

gakveTilis Tema


saaTi

11 garemoSi dakvirveba (gakveTili-eqskursia)

SeZlos ganasxvavos lokaluri garemos geografiuli obieqtebi garemoSi; gamoumuSavdes garemos aRqmisa da SecnobisaTvis dakvirvebisa da analizis unari


bun.IV.6

bun.IV.11

moswavles SeuZlia zogierTi geografiu-li obieqtis aRwera;moswavles SeuZlia garemoze zrunvis el-ementaruli wesebis dacva

1

12 garemos sqematuri naxati

eqskursiisas miRebuli informaciis ganmtkiceba lokaluri garemos ukeT Seswavlis mizniT; SeZlos sakuTari sqematuri naxatis wardgineba (prezentacia)


bun.IV.6

bun.IV.11


1

13/14

Semajamebeli gakveTili _ xmeleTis zedapiri

miRebuli codnis sistemaSi moyvana; saazrovno unar-Cvevebis ganviTareba; TviTmarTvis unar-Cvevebis, natifi motoruli Cvevebis ganviTareba


bun.IV.6

bun.IV.11


2

II Tavi – dedamiwa

15 ra aris horizonti

gaecnos Ria da daxuruli horizontis cnebas; daakvirdes horizonts uSualod garemoSi, agreTve saklaso oTaxis fanjridan, gaakeTos Canaweri


bun.IV.7 moswavles SeuZlia dedamowis formaze msjeloba

2

16 horizontis mxareebi

SeZlos horizontis ZiriTadi da Sualeduri mxareebis gansazRvra; sibrtyeze (furcelze) orientireba



2

17 ruka SeZlos rukaze horizontis ZiriTadi da Sualeduri mxareebis gansazRvra; SeZlos rukaze mocemuli pirobiTi aRniSvnebis wakiTxva; gaecnos rukis mniSvnelobas



1

18 polusebi da ekvatori

SeZlos rukaze da globusze datanili meridianebisa da paralelebis, Crdilo da samxreT polusis, ekvatoris garCeva



1

19 kontinentebi da okeaneebi

formiTa da moxazulobiT ganasxvavos erTmaneTisagan kontinentebi; SeZlos maTi CamoTvla da Cveneba rukaze



1

20 Zveli xalxebis warmodgenebi

gaixsenos mze da planetebi; gaecnos Zveli xalxebis warmodgenebs samyarosa da dedamiwis Sesaxeb; wignze damouki-debeli muSaobis, analizis unar-Cvevebis gamomuSaveba



1

15

gakv. №

gakveTilis Tema


saaTi

21/22

gamoCenili mogzaurebi

gaecnos da Seagrovos informacia didi geografiuli aRmoCenebis Sesaxeb; konturul rukaze daitanos maTi mogzaurobis marSrutebi



2

23 pirveli mogzauroba dedamiwis garSemo

ganumtkicdes warmodgena dedamiwis formis Sesaxeb; imsjelos dedamiwis garSemo pirveli mogzaurobis wvlilze dedamiwis formis Sesaxeb warmodgenis CamoyalibebaSi



1

24/25

Semajamebeli gakveTili – dedamiwa

miRebuli codnis sistemaSi moyvana; dakvirvebisa da saazrovno unar-Cvevebis ganviTareba; konturul rukaze muSaobis unar-Cvevebis ganviTareba



2

III Tavi _ mze da planetebi

26 mze, dedamiwa da mTvare

Seswavlili masalis (II klasSi) safuZvelze SeZlos martivad daaxasiaTos mze, dedamiwa da mTvare


bun.IV.8 moswavles SeuZlia mzis sistemis aRwera

1

27 planetebi da maTi urTi-erT-ganlageba

ilustraciebis gamoyenebiT SeZ-los planetebze dakvirveba, maTi daxasiaTeba sididisa da mzidan daSorebis mixedviT



1

28 planetebi da maTi urTi-erT-ganlageba (gagrZeleba)

xatvisas SeZlos Tanamimdevru-lad ganalagos planetebi mzidan daSorebis mixedviT; SeZlos moZravi aqtivobiT sworad war-moadginos planetebis Tanamim-devrulad ganlageba



1

29 mogzauroba kosmosSi

ilustraciaze dakvirvebiT SeZlos kosmosuri xomaldis mar-tivad aRwera; SeZlos SearCios aRWurviloba, romelic saWiroa kosmosSi mogzaurobisas



1

30 Semajamebeli gakveTili _ mze da plan-etebi

miRebuli codnis sistemaSi moyvana; saazrovno unar-Cvevebis ganviTareba; TviTmarTvis unar-Cvevebis, natifi motoruli Cveve-bis ganviTareba



2

IV Tavi – siTbos gadacema

31 haeris Tvisebebi

isaubros haeris Tvisebebze; cdebis saSualebiT daakvirdes haeris Tvisebebs

sxeulebi da movlenebi

bun.IV.3 moswavles SeuZlia erTmaneTisgan ganasxvavos siTbos gamtarebi da aragamtarebi

1

32 haeris Tvisebebi (gagrZeleba)

cdis saSualebiT daakvirdes siTbos gadacemas; daakvirdes haeris Tvisebas – Tboi-zolatorobas



1

16

gakv. №

gakveTilis Tema


saaTi

33 siTbos gatareba

martivi cdebis Catarebis Sedegad SeZlos sxeulebis Tbogamtarobaze dakvirveba; monacemebis cxrilis saxiT warmodgena



1

34 Tboizola-torebi

gaecnos xelovnur Tboizolatorebs; isaubros maT praqtikul gamoyenebaze



1

35 siTbos SenarCuneba

martivi cdis meSveobiT daakvirdes siTbos SenarCunebas; SeZlos yoveldRiur cxovrebidan siTbos SenarCunebis magaliTebis dasaxeleba



1

36 usafrTxoebis dacva

SeZlos xelovnuri da bunebrivi Tboizolatorebis garCeva da maTi dajgufeba; Tbogamtarebisa da Tboizolatorebis dajgufeba; isaubros usafrTxoebis dacvis wesebze



1

37 Semajamebeli gakveTili – siTbos gadacema

miRebuli codnis sistemaSi moyvana; codnis gamoyeneba; kvlevisa da saazrovno unar-Cvevebis ganviTareba



1

V Tavi _ magniti

38 ra aris magniti?

gaecnos magnits; dakvirvebis Se-degad SeZlos saganTa klasifika-cia magnitTan urTierTqmedebis mixedviT


bun.IV.4 moswavles SeuZlia magnitis moqmedebis aRwera

1

39 magnitis Tvisebebi

cdebis safuZvelze SeZlos magni-tis Tvisebebze dakvirveba (gare-mo _ haeri); sagnebis dajgufeba magnitTan urTierTqmedebis mixedviT



1

40 magnitis Tvisebebi (gagrZeleba)

cdebis safuZvelze SeZlos magnitis Tvisebebze dakvirveba (garemo _ wyali); sagnebis da-jgufeba magnitTan urTierTqmedebis mixedviT



1

41 magnitis forma da zoma. damagniteba.

damagnitebul sxeulze dakvirve-biT magnitis Tvisebebis gacnoba; kvlevis unar-Cvevebis ganviTareba



2

42 magnitis polusebi

magnitis polusebze dakvirveba; SeZlos ganasxvavos magnitis mier sxeulebis mizidva polusebTan da sxva nawilebTan; magnitis polusebis urTierTqmedebaze dakvirveba; damag-nitebuli sxeulis polusebze dak-virveba; magnitis polusebis urTi-erTqmedebaze dakvirveba da SeZenili codnis praqtikulad gamoyeneba



1

17

gakv. №

gakveTilis Tema


saaTi

43 magnitis gamoyeneba yofa-cxovre-baSi

SeZlos magnitis gamoyenebiT martivi modelebis damzadeba; TviTmarTvis unar-Cvevebis ganviTareba



1

44 magnitis gamoyeneba yofa-cxovre-baSi (gagrZeleba)

SeZlos magnitis yofa-cxovre-baSi gamoyenebaze msjeloba; da-moukideblad moifiqron rogor gamoiyenon magniti sxvadasxva situaciaSi



1

45 Semajamebeli gakveTili _ magniti

miRebuli codnis sistemaSi moyvana; saazrovno unar-Cvevebis ganvi-Tareba



2

VI Tavi _ bgeraTa samyaro

46 bgera SeZlos ganasxvavos erTmaneTis-gan sxvadasxva bgerebi; gaecnos bgeraTa mravalferovne-bas


bun.IV.5 moswavles SeuZlia aRweros bgeris warmoqmna da misi wyaroebi

1

47 bgeris wyaro da musikaluri instrumentebi

cdaze dakvirvebis Sedegad SeZ-los bgeris wyaros amocnoba; gaecnos sxvadasxva musikaluri instrumentis bgeris wyaros



1

48/ 49

bgeris gavrceleba

daakvirdes sxvadasxva obieqtis mier gamocemul bgerebs; amoicnos bgeris warmoSobis mizezi



2

50 maRali da dabali JReradobis bgerebi

ganasxvavos maRali da dabali JReradobis bgerebi



1

51 bgerebis amocnoba

SeZlos amoicnos gansxvavebuli bgerebi; SeZlos bgeris wyaros dasaxeleba



1

52 xmamaRali da xmadabali bgerebi

ganasxvavos bgerebi siZlieris mixedviT (xmamaRali/xmadabali)



1

53 bgeris mileva

daakvirdes (mousminos) gamoce-mul bgerebs wyarodan daSorebis mixedviT



1

54 Semajamebeli gakveTili _ bgeraTa samyaro

miRebuli codnis sistemaSi moyvana; saazrovno unar-Cvevebis ganvi-Tareba



2

VII Tavi – sasicocxlo cikli

55/ 56

rogor mravldebian mcenareebi

gaecnos mcenareTa sxvadasxvag-var gamravlebas; daakvirdes yvavilis mtvers; Seagrovos sxvadasxva mcenareTa Teslsebi, SeZlos maTi saxelebis dadgena

cocxali samyaro

bun.IV.1 moswavles SeuZlia organizmebis sasicocxlo ciklis aRwera

2

18

gakv. №

gakveTilis Tema


saaTi

57 rogor mravldebian mcenareebi (gagrZeleba)

cdis saSualebiT daakvirdes mcenaris sasicocxlo cikls; SeZlos sasicocxlo ciklis sqemis Sedgena

cocxali samyaro


1

58 rogor mravldebian mwerebi

SeZlos mwerebis sasicocxlo sqemis Sedgena

cocxali samyaro


1

59 rogor mravldebian Tevzebi da bayayebi

gaecnos Tevzebisa da bayayebis sasicocxlo cikls; SeZlos sxvadasxva organizmis (mag. Tevzis da bayayis sasicocxlo ciklis stadiebs Soris msgavseba-gansxvavebis povna)

cocxali samyaro


1

60 rogor mravldebian frinvelebi

SeZlos frinvelTa sasicocxlo ciklis sqemis Sedgena

cocxali samyaro


1

61 rogor mravldebian ZuZumwovrebi

gaecnos ZuZumwovrebis gamravlebas; daakvirdes cxenis sasicocxlo cikls

cocxali samyaro


1

62 jgufuri proeqti – qvewarmavlebi

SeZlos jgufurad Seqmnili proeqtebis wardgena; kvlevis da saazrovno unar-Cvevebis ganviTareba

cocxali samyaro


1

63 cocxali organizmebi

SeZlos cocxali organizmebisaTvis damaxasiaTebeli niSan-Tvisebebis gansazRvra

cocxali samyaro


2

64 Semajamebeli gakveTili – sasicocxlo cikli


cocxali samyaro


2

VIII Tavi – saarsebo garemo

65 mcenareTa saarsebo garemo

isaubros gansxvavebul saarsebo garemoze; fotoilustr. dakvirvebiT SeZlos sxvadasxva saarsebo garemoSi arsebuli mcenareebis Sedareba

cocxali samyaro

bun.IV.2 moswavles SeuZlia daasaxelos zogierTi organizmis niSan-Tvisebebis adaptaciuri mniSvneloba

1

66 cxovelTa saarsebo garemo

SeZlos gansxvavebul saarsebo garemoSi binadari cxovelebis Sedareba

cocxali samyaro


1

67/ 68

xmeleTis mcenareebi

daakvirdes da aRweros mcenaris zogierTi garegnuli niSani, romelic exmareba maT garemosTan SeguebaSi

cocxali samyaro


2

19

gakv. №

gakveTilis Tema


saaTi

69 wylis mcenareebi

daakvirdes da aRweros wylis mcenareebis zogierTi garegnuli niSani, romelic exmareba maT garemosTan SeguebaSi; ganasxvavos wylis mcenareebi wyal- mcenareebisgan

cocxali samyaro


1

70 xmeleTis cxovelebi

daakvirdes da aRweros cxovelis zogierTi garegnuli niSani, romelic exmareba maT garemosTan Seguebaze

cocxali samyaro


1

71 wylis cxovelebi

daakvirdes da aRweros wylis cxovelebis zogierTi garegnuli niSani, romlis meSveobiTac Seguebulni arian wyalSi cxovrebas

cocxali samyaro


1

72 cxovelTa qceva

gaecnos cxovelTa qcevas; aRweros cxovelTa qcevis magaliTebi

cocxali samyaro


1

73 sezonebis gadatana

SeZlos ganmartos cxovelTa qcevis mniSvneloba garemosTan SeguebaSi

cocxali samyaro


1

74 sicocxle udabnoSi

gaecnos udabnos cxovrebas; Seadaros adamianebisa da cxovelebis erTsa da imave bunebriv pirobebTan Seguebis Taviseburebani; Seagrovos informacia dedamiwis sxvadasxva adgilebSi mcxovreb adamianTa yofis Taviseburebebis Sesaxeb

cocxali samyaro


1

75/ 76

sicocxle yinulebSi

Seadaros adamianebisa da cxovelebis erTsa da imave bunebriv pirobebTan Seguebis Taviseburebani; Seagrovos monacemebi da gamoikvlios sakuTari saarsebo garemos zegavlena adamianTa saqmianobaze; SeZlos mfarvelobiTi Seferilobis efeqturobis demonstrireba modelis saSualebiT

cocxali samyaro


2

77 Semajamebeli gakveTili – organizmebis saarsebo garemo

SeZlos adamianis saqmianobaze saarsebo garemos zegavlenis amsaxveli kolaJebis an Canaxatis wardgena; miRebuli codnis sistemaSi moyvana; codnis gamoyeneba; kvlevisa da saazrovno unar-Cvevebis ganviTareba

cocxali samyaro


2

20

gakv. №

gakveTilis Tema


saaTi

IX Tavi – adamiani da garemo

78 adamiani da garemo

SeZlos adamianisa da garemos urTierTdamokidebulebis aRwera

adamiani da garemo

bun.IV.11 moswavles SeuZlia garemoze zrunvis el-ementaruli wesebis dacva

1

79 organizmis gakaJeba

SeZlos jansaRi cxovrebis wesis gacnobiereba; isaubros misi dacvis aucileblobaze

adamiani da garemo

bun.IV.9 moswavles SeuZlia piradi da sazogadoe-brivi higienis wesebis dacva

1

80 adamiani da dasveneba

ilustraciebidan SearCios adamianis janmrTelobisTvis saukeTeso bunebrivi pirobebi; SeZlos sakuTari arCevanis dasabuTeba

adamiani da garemo


1

81 usafrTxo qcevis wesebi

SeZlos pirobiTi niSnebis amocnoba; sazogadoebriv adgilebSi swori da usafrTxo orientireba

adamiani da garemo

bun.IV.10 moswavles SeuZlia usafrTxo qcevis we-sebis dacva

1

82 sakvebi produqtebi

gaecnos zogierTi sakvebi produqtis samSoblos; aRweros maTi gza nedleulidan mza produqtamde

adamiani da garemo


1

83 jansaRi kveba SeZlos jansaRi kvebisTvis saWiro sakvebi produqtebis SerCeva

adamiani da garemo


1

84 produqtis Senaxva

daakvirdes sxvadasxva garemoSi sakvebi produqtebis Senaxvas; isaubros sakvebi produqtebis Senaxvis wesebze

adamiani da garemo


1

85/ 86

Semajamebeli gakveTili – adamiani da garemo


adamiani da garemo

bun.IV.9

bun.IV.10

bun.IV.11

moswavles SeuZlia piradi da sazogadoe-brivi higienis wesebis dacva;moswavles SeuZlia usafrTxo qcevis we-sebis dacva;moswavles SeuZlia garemoze zrunvis el-ementaruli wesebis dacva

2

sul 86 gakveTili

SeniSvna: TiToeuli gakveTili miznad isaxavs rogorc gakveTilis dagegmvis cxrilis grafaSi – `gakveTilis mizani~ mocemuli miznebis miRwevas, agreTve amave gakveTilis cxrilis grafaSi – `fasdeba Semdegi unarebi~ CamoTvlili unar-Cvevebis ganviTarebas.

21

I Tavi _ xmeleTis zedapiri

gakveTili 1gakveTilis Tema: wyali da xmeleTi rukaze.

gakveTilis miznebi aqtivobebimoswavleebis

organizebadrois

ganawilebaresursebi

fasdeba Semdegi unarebi

• dakvirvebis una-ris gaxseneba; ru-kis gacnoba; ferebis mixedviT globussa da rukaze wylisa da xmeleTis garCeva; • rukasTan sworad dgomis wesebis gac-noba; natifi motor-uli Cvevebis ganviTa-reba (Zerwva).

• saklaso saubari _ `rukis gacnoba~

individ.;mTeli klasi;

wyvilebSi

5 wuTisaxel-

mZRvanelo,samuS. rveuli,

globusi, ruka, saCvene-beli joxi, plasti lini, saZerwi dafa, plastilinis saWreli dana

kvlevis unar-Cvevebi• dakvirvebasaazrovno unar-Cvevebi• analizi

• praqtik. samuS. wyvilebSi

10 wuTi

• muSaobasaxelmZRvaneloze

5 wuTi

• aqtivoba rukasTan 10 wuTi

• muSaoba samuS. rv.-Si 10 wuTi

• Sejameba 5 wuTi

SemoTavazebuli aqtivobebi: gakveTilis dasawyisSi maswavlebeli ganvlili masalis Sexsenebisa da axal masalaze gadasvlis mizniT, moswavleebs uCvenebs globuss da mimarTavs kiTxvebiT:

_ ra aris es? (globusi)._ romeli feri Warbobs globusze? (cisferi)._ ras aRniSnaven am feriT? (mdinareebs, tbebs, zRvebs, okeaneebs)._ riT aris dafaruli dedamiwis zedapiris umetesi nawili? (wyliT)._ riT aris dafaruli dedamiwis zedapiris ufro mcire nawili? (xmeleTiT)._ romeli ferebiT aRniSnaven globusze xmeleTs? (mwvaned, yviTlad, yavisfrad).(moswavleebi pasuxoben, ixseneben Seswavlil masalas). Semdeg etapze maswavlebeli moswavleTa yuradRebas miaqcevs kedelze gakruli

naxevarsferoebis fizikuri rukisken da mimarTavs maT:_ albaT gaxsovT, rom gasul wels Cven gavecaniT rukas. maswavlebeli: _ diax, es naxevarsferoebis fizikuri rukaa. ruka didi xnis win Seqmnes

adamianebma. misi daxmarebiT SeiZleba garkveuli warmodgena Segveqmnas mTeli dedamiwis an misi nebismieri adgilis Sesaxeb. ruka naxazia, romelzec specialuri aRniSvnebiTaa gamosaxuli dedamiwis zedapiri Semcirebuli saxiT. Tu SeviswavliT romeli ras aRniSnavs, rukas advilad wavikiTxavT.

SesaZloa, moswavleebs gauCndeT kiTxva: _ `dedamiwa xom mrgvalia, maS rogor gamosaxes is qaRaldze?~

tardeba praqtikuli samuSao wyvilebSi:moswavleebs aqvT plastilini, saZerwi dafebi, plastilinis saWreli plastmasis danebi.maswavlebeli wyvilebs aZlevs davalebas _ plastilinisgan gamoZerwon patara globusi,

Semdeg gaWran Suaze _ or naxevarsferod, gaabrtyelon da daakran saZerw dafaze. ase miiReben `plastilinis naxevarsferoebis rukas~.

samuSaos damTavrebis Semdeg maswavlebeli ekiTxeba moswavleebs:_ ra da ra feris plastilini gamoiyeneT? (cisferi, yavisferi, yviTeli, mwvane)._ plastilinis ramdeni wre miiReT?wyvilebi warmoadgenen TavianT namuSevrebs. dasasrul, alageben samuSao magidas da

iwmenden xelebs. muSaoba saxelmZRvaneloze:moswavleebi individualurad asruleben I savarjiSos saxelmZRvaneloSi: daakvirdi

rukaze xmeleTsa da wyals. daasaxele romeli nomeri isari miuTiTebs `xmeleTs~ romeli _ `wyals~.

Semdeg, moswavleebi ecnobian rukasTan dgomis wesebs. maswavlebels erTi moswavle

22

gamohyavs rukasTan, aZlevs saCvenebel joxs da klass acnobs rukasTan dgomis wesebs;gamosul moswavles sTxovs:1. rukasTan dadges marjvena mxridan (Tu caciaa _ marcxena mxridan);2. saCvenebeli joxi marjvena xelSi daiWiros (Tu caciaa _ marcxena xelSi);3. rukasTan ise dadges, rom ar dafaros saCvenebeli obieqti;4. rukaze uCvenos ara warwera, aramed saCvenebeli obieqti;5. amasTan, Seecados, uCvenos zustad; saxelwodebebi ki garkveviT warmoTqvas.aqtivoba rukasTan:maswavlebels rigrigobiT gamohyavs yvela moswavle. moswavleebi monacvleobiT aCveneben

rukaze xmeleTsa da wyals (magaliTad, I moswavle uCvenebs `xmeleTs~, II _ `wyals~ da a.S.)./maswavlebelma yuradReba unda miaqcios imas, rom TiToeuli moswavle rukasTan sworad

dadges/. muSaoba samuSao rveulSi:moswavleebi individualurad muSaoben samuSao rveulSi da asruleben II savarjiSos:

daakvirdi ferebs. TiToeuli feri xaziT daukavSire im sityvas, romelsac igi rukaze aRniSnavs.maswavlebeli amowmebs Sesrulebuli davalebis siswores. aqtivobis Sejamebisas igi moswavleebs mimarTavs kiTxvebiT:_ rukaze wyals romeli ferebiT aRniSnaven? (lurjad, cisfrad)._ rukaze xmeleTs romeli ferebiT aRniSnaven? (mwvaned, yviTlad, yavisfrad)._ daakvirdiT rukas, riTi aris garSemortymuli xmeleTi? (wyliT)._ xmeleTze Tu SegiZliaT aRmoaCinoT lurji an cisferi feri?moswavleebi survilis mixedviT gamodian rukasTan da uCveneben wyals xmeleTze. moswavleebma

SesaZloa uCvenon tbebi, mdinareebi. daskvna: rukaze lurji da cisferi aRniSnavs wyals. mwvane, yviTeli da yavisferi ki _

xmeleTs. gakveTilis Sejamebisas moswavleebs gamoaqvT daskvna, rom rukaze pirobiTi aRniSvnebiT

(ferebiT) gamosaxulia dedamiwis zedapiri.wyali cisfrad an lurjad aRiniSneba. xmeleTi ki _ mwvaned, yviTlad da yavisfrad.SeniSvna: mocemuli gakveTili emsaxureba Seswavlili masalis gameorebas.

gakveTili 2gakveTilis Tema: wylis siRrme.


organizebadrois

ganawilebaresursebi


• SeZlos martivi cdebis saSualebiT wylis siRrmis cv-lilebaze dakvirveba; ferebis mixedviT rukaze wylis siRr-meebis garCeva; • dakvirvebisa da daskvnebis gamotanis unaris ganviTareba.

• saklaso saubari individ.;mTeli klasi;

wyvilebSi

5 wuTi saxel mZRvanelo, samuSao rveuli

msoflios fizi-kuri ruka (ara

naxevarsferoebis); saTamaSo gemi, gam-Wvirvale WurWeli, plastmasis boTli wyliT, oTxi erT-nari zomis muyaos naWeri (saniSnis formis), feradi fanqrebi (an saRe-bavebi), flomas-teri an markeri


• praqtikuli samuSao

10 wuTi

• muSaoba samuS. rv.-Si

10 wuTi

• aqtivoba _ `mogzauroba wyalze~

10 wuTi

• muSaoba samuSao rveulSi

5 wuTi

• Sejameba 5 wuTi

maswavlebels exmareba asistenti.SemoTavazebuli aqtivobebi: gakveTilis pirvel etapze maswavlebeli moswavleTa

yuradRebas mimarTavs kedelze gakruli fizikuri rukisken da svams kiTxvebs:

23

_ rogor fiqrobT, rukaze wyali ratom aris aRniSnuli lurjadac, cisfradac da Ria cisfradac?

_ ra gansxvavebaa sxvadasxva feriT aRniSnul wylebs Soris?(moswavleebi gamoTqvamen TavianT mosazrebebs).maswavlebeli azustebs moswavleTa pasuxebs da mimarTavs maT:_ dedamiwaze wyali sxvadasxva adgilas sxvadasxva siRrmisaa _ zog adgilas igi ar aris

Rrma, zogan _ Rrmaa, xolo zogan _ Zalian Rrma. amitom rukaze wyali sxvadasxva feriT aRniSnes. im adgilas, sadac wyali ar aris Rrma _ Ria cisferi gamoiyenes, xolo sadac Zalian Rrmaa _ lurji feriT aRniSnes.

gakveTilis meore etapze tardeba praqtikuli samuSao wyvilTa monawileobiT: maswavleblis asistenti wyvilebs urigebs gamWvirvale erTjerad Wiqebs, oTx, erTnairi zomis muyaos naWers (saniSnis formis), romelsac maswavlebeli winaswar amzadebs, da plastmasis boTliT wyals. wyvilebs eZlevaT aseTi davaleba:

1) oTx WiqaSi CaasxiT wyali. erTSi _ cota, meoreSi _ ufro meti, mesameSi _ masze meti, meoTxe ki gaavseT;

2) TiToeul WiqaSi CayaviT saniSne. daakvirdiT, sadamde dasvelda saniSne;3) amoiReT saniSneebi Wiqebidan da flomasteriT an markeriT gaxazeT is adgili, sadamdec

dasvelda saniSne;4) saniSneebi SeadareT erTmaneTs.SesaZloa maswavlebelma sTxovos moswavleebs wylis siRrmeebis ferebis Sesabamisad

Wiqebis garedan moniSvnac.Sedegi: oTxive WiqaSi saniSne sxvadasxva siRrmeze dasvelda. wyali SeiZleba iyos sxvadasxva siRrmis _ araRrma, Rrma, ufro Rrma da Zalian Rrma. maswavlebeli: _ asea dedamiwazec _ okeaneebi, zRvebi, tbebi sxvadasxva siRrmisaa.

muSaoba samuSao rveulSi:maswavlebeli: _ axla ki daakvirdiT saxelmZRvaneloSi mocemuli wylis siRrmeebis svets

da mipasuxeT:_ ra feriT aris aRniSnuli araRrma wyali? (Ria cisferiT)._ masze ufro Rrma wyali?_ kidev ufro Rrma wyali?_ Zalian Rrma wyali? (lurjiT)._ axla ki imuSaveT individualurad da samuSao rveulSi mocemuli wylis siRrmeebis

aRmniSvneli gauferadebeli ujrebi gaaferadeT nimuSis Sesabamisad. SeadareT mewyvilis namuSevars.

maswavlebeli amowmebs Sesrulebuli davalebis siswores da mimarTavs moswavleebs: _ ra feris fanqrebi (an saRebavebi) gamoiyeneT? (moswavleebi upasuxeben).

/am davalebis Sesrulebisas moswavleebi imaxsovreben wylis siRrmeebis ferebs, uviTardebaT TviTmarTvis unar-Cvevebi (natifi motoruli Cvevebi)/.

gakveTilis mesame etapi eTmoba rukasTan muSaobas:maswavlebeli: _ vis SeuZlia, rukaze maCvenos araRrma wyali?_ Rrma wyali?_ Zalian Rrma wyali?(moswavleebi saCvenebeli joxiT uCveneben).tardeba aqtivoba _ `mogzauroba wyalze~:maswavlebeli: _ modiT, axla dedamiwaze vimogzauroT, oRond wyalze. maswavlebeli

gamosul moswavles aZlevs saTamaSo gems, romelic iwyebs `mogzaurobas~. maswavlebeli sTxovs, gemi SeaCeros im adgilas, sadac wyali ar aris Rrma, gamodis meore moswavle, romelic agrZelebs ̀ mogzaurobas~, maswavlebeli sTxovs, gemi SeaCeros im adgilas, sadac wyali Zalian Rrmaa da a.S.

`mogzaurobis~ dasasrul, maswavlebeli amcnobs moswavleebs, rom maT msoflio okeaneSi `imogzaures~. msoflio okeane wylis udidesi sivrcea. igi 5 okeanisagan Sedgeba. esenia: atlantis, wynari, indoeTis, CrdiloeTis yinulovani da samxreTis okeane.

informacia maswavlebels: msoflio okeane xmeleTis udidesi nawilebiT dayofilia xuT

24

okeaned _ wynari, atlantis, indoeTis, CrdiloeT yinulovani da samxreTis1.Semdeg samuSao rveulSi individualurad asruleben III savarjiSos. maswavlebeli,

Semowmebis mizniT, ramdenime moswavles waakiTxebs savarjiSos.gakveTilis Sejamebisas moswavleebs gamoaqvT daskvna, rom dedamiwaze wyali sxvadasxva

siRrmisaa. zogan araRrmaa, zogan _ Rrma, zogan _ ufro Rrma, zogan _ Zalian Rrma. rukaze wylis siRrmeebs ferebis TandaTanobiTi gamuqebiT aRniSnaven.

Sefaseba: gakveTilis Catarebisas, maswavlebeli SeiZleba daakvirdes ramdenime komponents:1. ramdenad yuradRebiT usmens moswavle cdis Catarebis instruqcias da ramdenad SeuZlia

misi sworad realizeba;2. ramdenad kolegialuria moswavle wyvilebad muSaobisas;3. dakvirvebis Sedegad, ramdenad sworad gamoaqvs daskvnebi wylis siRrmeebTan dakavSirebiT;4. ramdenad SeuZlia wylis siRrmeebis garCeva ferebis mixedviT rukaze.

gakveTili 3gakveTilis Tema: ruka da ferebi.


organizebadrois

ganawilebaresursebi


• SeZlos ferebis mixedviT, rukaze xmeleTis simaRlee-bisa da wylis siR-rmeebis garCeva; • rukaze mocemuli ferebis Sesabamisi mozaikis damzadeba-awyoba


wyvilebSi

10 wuTi saxel-mZRvanelo,

muyaos formatebi

jgufebisTvis (an wyvilebi-sTvis), saZ-erwi dafebi, plastilini, plastilinis dana, Cxiri


• muSaoba saxelmZRvan. 5 wuTi

• praqtikuli samuS. _ `davamzadoT mozaika~

30 wuTi

SemoTavazebuli aqtivobebi: gakveTili praqtikulia. gakveTilis dasawyisSi maswavlebeli moswavleebs sTxovs, daakvirdnen kedelze gakrul

an dakvirvebis dRiurSi mocemul fizikur rukas da im ferebs, romlebic rukazea mocemuli.Semdeg, maswavleblis miTiTebiT, moswavleebi gadaSlian saxelmZRvanelos da akvirdebian

xmeleTis simaRleebisa da wylis siRrmeebis safexurebs (svetebs). maswavlebeli svams kiTxvebs:_ ra feriT aris aRniSnuli yvelaze maRali xmeleTi? (muqi yavisfriT)._ ras aRniSnaven am feriT? (maRal mTebs)._ ra feriT aris aRniSnuli masze dabali xmeleTi? (Ria yavisfriT)._ ras aRniSnaven am feriT? (SedarebiT dabal mTebs)._ ra feriT aris aRniSnuli kidev ufro dabali xmeleTi? (yviTliT)._ ras aRniSnaven am feriT? (vake maRlobebs)._ ra feriT aris aRniSnuli yvelaze dabali xmeleTi? (muqi mwvane feriT)._ ras aRniSnaven am feriT? (vake dablobebs)._ ra feriT aris aRniSnuli yvelaze Rrma wyali? (lurjiT)._ masze ufro naklebi siRrmis wyali? (muqi cisferiT)._ kidev ufro naklebi siRrmis wyali? (cisferiT)._ ra feriT aris aRniSnuli yvelaze naklebi siRrmis (araRrma) wyali? (Ria cisferiT). Semdeg moswavleebi ecnobian saxelmZRvaneloSi fotoebze mocemuli dedamiwis yvelaze

maRal mTebsa da okeanis yvelaze Rrma fskers. gakveTilis Semdeg etapze tardeba praqtikuli samuSao _ `davamzadoT mozaika~.muSaoba SeiZleba Catardes rogorc jgufurad, aseve wyvilebis saxiT. es maswavleblis

gadasawyvetia da damokidebulia klasSi moswavleTa raodenobaze.

1 wyaro: The International Hydrographic Organization (http://www.iho.shom.fr/). sxva wyaroebis mixedviT, SesaZlebelia msoflio okeane davyoT oTx nawilad _ wynari okeane, atlantis okeane, indoeTis okeane, CrdiloeT yinulovani okeane.

25

maswavlebeli moswavleebs urigebs saZerw dafebs, plastilins da sTxovs, gamoZerwon saxelmZRvaneloSi mocemuli xmeleTisa da wylis aRmniSvneli ferebis plastilinis burTulebi.

moswavleebi wyvilebad (an jgufurad) amzadeben sxvadasxva feris plastilinis burTulebs da awyoben saZerw dafebze.

Semdeg maswavlebeli jgufebs (an wyvilebs) urigebs muyaos formatebs, moswavleebs aZlevs instruqcias:1. muyaos zedapiri dafaron plastilinis Txeli feniT (fonis fers moswavleebi Tavad

SearCeven).2. plastilinis specialuri daniT an CxiriT amokawron xmeleTis zedapiris formebi _

konturebi (mag., borcvebis, mTebis konturi), agreTve wylis obieqtebi _ zRvis an tbis konturi, SesaZloa amokawron nakadulis, mdinaris konturi). es moswavleebis fantaziazea damokidebuli.

3. winaswar momzadebuli plastilinis burTulebi dadon da Seavson konturi saTanado feris burTulebiT.

4. damagrebis mizniT, TiTebiT odnav daawven burTulebs. samuSaos dasrulebis Semdeg tardeba gamofena. TiToeuli jgufi (an wyvili) warmoadgens

Sesrulebul namuSevars. aRweren, ra gamosaxes, romeli ferebi gamoiyenes, rogor gamosaxes wylis siRrme, xmeleTis simaRle da a.S.

maswavlebeli moswavleTa namuSevrebs TvalsaCino adgilas gamofens klasSi da moswavleebs madlobas gadauxdis Sesrulebuli samuSaosaTvis.

gakveTili 4gakveTilis Tema: mTa da misi nawilebi.


organizebadrois

ganawilebaresursebi


• SeZlos geogra-fiuli obieqtis _ mTis aRwera da misi Semadgene-li nawilebis dasaxeleba

• Seqmnas mTis martivi pirobiTi niSani


wyvilebSi

10 wuTi saxelmZR.,samuS. rveul-

Si, sufTa cxvirsaxoci,

samuSao formatebi, ubralo da feradi fan-qrebi, flo-masterebi


• dakvirveba _ aq-tivoba _ `dedamiwis zedapiri~

8 wuTi

• muSaoba saxelmZRv. da Sejameba

15 wuTi

• muSaoba wyvilebSi da samuSao rveulSi

10 wuTi

• saSinao davaleba 2 wuTi

SemoTavazebuli aqtivobebi:gakveTilis dasawyisSi tardeba saklaso saubari:_ gaixseneT, riT aris dafaruli dedamiwa? (xmeleTiTa da wyliT)._ rogoria xmeleTis zedapiri? (uswormasworo, zogan amozneqilia, zogan _ Cazne-

qili, zogan ki _ brtyeli)._ Tqveni azriT, ra aris mTa?_ risi nawilia, xmeleTisa Tu wylis? (xmeleTis)._ SegiZliaT aRweroT mTa? (moswavleebi aRweren).dakvirveba _ aqtivoba _ `dedamiwis zedapiri~: maswavlebeli moswavleebs aZlevs instruqcias:_ SevTanxmdeT, rom cxvirsaxoci pirobiTad aris xmeleTis zedapiri. aiReT cxvir-

saxoci, gaSaleT da daifareT xelisgulze;_ aamoZraveT TiTebi, Semdeg ki odnav moxareT;_ ras amCnevT?(`xmeleTis zedapiri~ amoZravda _ zogan amoizniqa, zogan Caizniqa).

26

maswavlebeli: _ diax, xmeleTis zedapiri danaoWda da pirdapir Cven Tvalwin aRimarTa `mTebi~, xolo maT Soris gaCnda dadablebuli adgilebi.

_ aseve xdeba bunebaSic, magram, ra Tqma unda, ase swrafad ara. dedamiwis xmeleTis zedapiris moZraobis gamo2 warmoiSobian mTebi da xeobebi, Rrmulebi da maRlobebi.

Sejameba: ras SeiZleba vuwodoT mTa? (bunebriv amaRlebas xmeleTis zedapirze3).muSaoba saxelmZRvaneloze: maswavlebeli moswavleebs sTxovs daakvirdnen

saxelmZRvaneloSi mocemul mTebis fotos da svams kiTxvebs:_ daakvirdiT, ras gagonebT mTis forma?_ yvela mTa erTnairia?_ ra nawilebi aqvs mTas? (moswavleebi gamoTqvamen mosazrebebs)._ ra hqvia mTis yvelaze maRal nawils? (mwvervali)._ ra hqvia mTis yvelaze dabal nawils? (Ziri)._ ra eSveba mTis mwvervalidan Ziramde? (kalTebi)._ mTebis kalTebi erTnairad aris daxrili? (zogi naklebad daxrilia, zogi _ metad)._ riT gansxvavdebian mTebis mwvervalebi erTmaneTisgan? (zog mTas maxvili mwvervali

aqvs, zogs _ momrgvalebuli).Sejameba: mTas aqvs Ziri, mwvervali da kalTebi.mTis yvelaze dabali nawili Ziria, mTis yvelaze maRali nawili ki _ mwvervali. mwver-

vali SeiZleba iyos momrgvalebuli an maxvili.mTas aqvs kalTebi. Tu kalTa naklebad daxrilia _ igi damrecia, Tu metad daxrili _

cicabo.muSaoba wyvilebSi: maswavlebeli wyvilebs urigebs samuSao formatebs, avalebs _

moifiqron da Seqmnan mTis pirobiTi niSani. mewyvileebi uTanxmeben erTmaneTs da for-matze xataven pirobiT niSans. samuSaos dasrulebis Semdeg wyvilebi TavianT namuSevrebs akraven klasSi TvalsaCino adgilas. mimdinareobs saukeTeso martivi pirobiTi niSnis Ser-Ceva. moswavleebi irCeven erTs, romelsac maswavlebeli klasSi gakrul samuSao formatze flomasteriT xatavs. Semdeg moswavleebi samuSao rveulSi Caxataven am niSans.

Semdeg moswavleebi individualurad muSaoben samuSao rveulSi da asruleben savarjiSoebs:I. naxatze mocemul mTis nawilebs uweren Sesabamis saxelwodebebs da aferadeben;maswavlebeli amowmebs Sesrulebuli savarjiSos siswores.saSinao davaleba: Semdegi gakveTilisTvis Sinidan moitaneT plastilini da saZerwi dafa.

2 mTebi warmoiqmnebian dedamiwis qerqis moZraobis, deformaciisa da dedamiwis wiaRSi mimdinare sxva kom-pleqsuri mizezebis gamo.

3 dam. inf. ix.: http://www.mountain.ru/.

Documents

gamomcemlobaold.eqe.ge/uploads/Grifireba/GRIFIREBULEBI_2011/Bunmetyv... · 2019-01-23 · Cveni garemo 4 maswavleblis saxelmZRvanelo bunebismetyvelebaSi avtorebi: lia SalvaSvili (jgufis